Kişisel Becerilerin Geliştirilmesi

Kişisel Becerilerin Geliştirilmesi

Amaç:

TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

Katılımcıların kişisel becerilerin geliştirilmesi ve sağlık eğitimindeki yaklaşımları öğrenmeleri amaçlanmıştır.

Öğrenim Hedefleri:

TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

Bu oturumun sonunda katılımcılar;Davranışlar ve sağlık arasındaki ilişkiyi

tartışabilmeli Öğrenme ve sağlık eğitiminin tanımını

yapabilmeliÖğrenme teorilerini sıralayabilmeli

Sağlık Eğitimi Deneyimi?

Sağlık ve Davranış İlişkisi

TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

Kişisel özellikler: Genetik etmenler Bilgi, tutum ve davranışlar

Çevresel özellikler: Sosyal çevreYaşanılan ortam özellikleri

Bu etmenler arası ilişki???

TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

Gelişmekte Olan Ülkelerde Gelişmiş Ülkelerde1. Zayıflık 1. Tütün kullanımı2. Güvensiz cinsellik 2. Yüksek kan basıncı3. Kirli su, yetersiz sanitasyon ve hijyen 3. Alkollü içki içme4. Kapalı ortam hava kirliliği 4. Yüksek kolesterol5. Çinko yetersizliği 5. Yüksek Beden Kitle İndeksi (Şişmanlık)6. Demir yetersizliği 6. Az meyve ve sebze yeme7. Vitamin A eksikliği 7. Fizik egzersiz yapmama8. Yüksek kan basıncı 8. Madde kullanımı9. Tütün kullanımı 9. Güvensiz cinsellik10. Yüksek kolesterol 10. Demir eksikliği

Çok Ölüme, Hastalığa ve Sakatlığa Neden Olan Risk Etmenleri

TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

Sosyodemografik, Ekonomik ve Kültürel Etmenler

Gelişmekte Olan Ülkelerde Gelişmiş Ülkelerde1. Zayıflık 1. Tütün kullanımı2. HIV/AIDS 2. İskemik kalp hastalığı3. Alt solunum yolu enfeksiyonları 3. Depresyon4. Perinatal sorunlar Serebrovasküler hastalıklar İshalli hastalıklar 4. Alkol kullanma ile ilgili sorunlar5. Sıtma 5. Duyma kaybı (erişkinde)6. Ana sağlığı sorunları 6. Kronik obstrüktif akciğer hastalığı7. Depresyon 7. Trafik kazaları8. İskemik kalp hastalığı 8. Trakea/bronş/akciğer kanseri9. Kızamık 9. Alzheimer ve diğer demanslar10. Tüberküloz 10. Kendini yaralama

Davranışlar:

TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

Yaş, cinsiyet, meslek, algı, sosyal statü, kültürel örüntü, sosyal etki yapısı ve kişisel hedefler.

Hizmet veren kişilerin bilgileri ve yaklaşımları da davranışın değiştirilmesi üzerinde etkilidir.

TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

Öğrenme, insanların karşılaştıkları çeşitli durumlardaki etkileşimleri ile gerçekleştir.

Öğrenme ile “davranışları” ortaya çıkaran bilgi, beceri, değer ve tutum kazanılır.

Öğrenme, bireyin çevresiyle etkileşimde bulunarak geçirdiği yaşantıların ürünü olan kalıcı izli “davranış değişikliği” olarak tanımlanır.

Öğrenme

Öğrenmenin Özellikleri:

TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

Öğrenme sonucunda kesinlikle bir davranış değişikliği oluşur.

Öğrenme yaşantı ürünüdür. Ancak öğrenmede oluşan davranışın içgüdüsel ya da refleks olmaması gerekir. Öğrenme bireyseldir.

Öğrenme kalıcı izlidir. Oluşan davranış değişikliği süreklidir.  

Davranışlar:

TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

Bilişsel davranışlar: Kişinin bir görevi yapabilmesi ile ilgili “bilgi” lerin öğrenilmesi ile ortaya çıkar. Örneğin hastalık tanılarının nasıl konulacağının ve tedavisinin bilinmesi gibi.

Psiko-motor davranışlar: Kişinin zihin ve bedeninin beraber oluşturduğu davranışlardır, beceri olarak adlandırılır. Örneğin enjeksiyon yapmak, kan basıncı ölçmek.

Duyuşsal davranışlar: Tutum ve inanışlar şeklinde yerleşmektedir.

Sağlık Eğitimi

TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

“kişilerde kendi yaşantıları yoluyla sağlıkla ilgili düşünce, kavram, inanç, tutum, davranış ve yaşam biçimi değişikliği oluşturmak amacıyla yapılan herhangi bir öğrenme yaşantısı”

Temel yaklaşım:“kişinin kendi iradesi ve isteği ile sağlık uygulamalarını belirlemesi”dir.

Toplumun Gereksinimleri

TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

Planlanma, eğitimci ve toplum arasında karşılıklı etkileşim

Hedef grubun sosyodemografik ve kültürel yapısının bilgi, tutum ve davranışlarının temel belirleyicileri

Ortam, araç ve gereçler ile desteklenme

Öğrenme Modelleri

TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

1. Kişiye yönelik Davranış değişimi Sağlık inancı

1. Kişiler arası sağlık davranışlarının geliştirilmesi

“sosyal öğrenme”

Davranış Değişimi Aşamaları:

TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

1. Öndüşünme (precontemplation)2. Düşünme (contemplation)3. Hazırlık (preparation)4. Eylem (action)5. Sürdürme (maintenance)

Sigarayı Bırakma-1

TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

1. Sigarayı bırakmayı ciddi olarak düşünmeyenler (pre-contemplation phase): Bu aşamada kişi sigara içiyor olmaktan dolayı herhangi sorun hissetmemektedir, gelecekteki 6 ay içinde sigarayı bırakmayı da düşünmemektedir.

2. Sigarayı bırakmayı düşünmeye başlamış olanlar (contemplation phase): Bu kişilerin gelecekteki 6 ay içinde bırakma planları vardır.

3. Sigarayı bırakmaya hazır olanlar veya hazırlanma aşamasında olanlar (preparation phase): Bu kişilerin sigarayı bırakma konusundaki kararı oldukça kesinleşmiştir.

Sigarayı Bırakma-2

TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

4. Sigarayı bırakma, bırakmayı deneme (action): Bu kişiler sigarayı bırakmışlardır. Sigarayı bıraktıkları tarihten itibaren henüz 6 ay geçmemiştir, bu nedenle henüz bıraktıkları konusunda kesin olarak emin değildirler. Her an sigara içmeye başlayabilirler, bu nedenle yakından izlenmelidir.

5. Bırakmışlık durumunu sürdürme (maintenance): Sigarayı bıraktıktan itibaren 6 ay veya daha uzun bir süre geçmiştir ve kişi sigarasız yaşamı benimsemiştir. Kişi artık sigarayı bıraktığı konusunda güvenlidir.

Sağlık İnancı Modeli

TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

Bu modele göre bireyin sağlıklı bir davranış geliştirmesi “davranışını bir sağlık tehditi olarak algılaması” ve “belirli bir sağlık davranışının bu tehdidi azaltacağına olan inancı” etkileşimi ile ortaya çıkar.

TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

Kaynak: Taylor SE. Sağlık Psikolojisi. ww.baskent.edu.tr/~okanc/PSK409/PSK409_ders_tasarimi.htm

Sosyal Öğrenme Modeli

TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

Bu modelde kişiler arası etkileşim, sosyal çevre ve deneyimler etkilidir.

Fiziksel ve sosyal çevre kişileri etkilenmekte, kişilerde aktif hale geçerek çevrelerini değiştirmektedirler.

Kişi etrafındaki olaylardan bir öğrenme süreci yaşamaktadır.

Birkaç ifadenin paylaşılması

Egzersiz yapma:

TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

Davranış değişimi aşamaları Sağlık inancı modeliSosyal öğrenme modeli

TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

Hazırlayıcı etmenler, bilgi, tutum, değer, inanç ve algılamalardır.

Olanak sağlayıcı etmenler çevre ve kişi kaynakları, ulaşılabilirlik, karşılanabilirlik gibi durumlardır. Yani program, para, zaman, olanak ve yasalar değerlendirilir.

Güçlendirici etmenler ise pozitif ve negatif etkileyebilecek akran, aile, medya ve yasalardır.

Hazırlayıcı etmenlere ilişkin “kişiye yönelik sağlık eğitimi modelleri”, olanak sağlayıcı etmenlere yönelik “kişilerarası öğrenme modelleri” ve güçlendirici etmenlere yönelik ise “toplumsal düzeyde müdahaleler” tercih edilmelidir.

Egzersiz yapma:

Eğitimin Amaçları

TSM Çalışanlarına Yönelik Sağlığın Geliştirilmesi Eğitimi

Kişinin sağlık bilgilerini almasını, uygulamasını ve sağlıklı bir yaşam seçmesini sağlamak. Sağlık eğitimi verilmeli, eğitim içinde

mutlaka kişisel ve sosyal gelişim vurgulamalıdır.

Yaşam becerilerinin geliştirilmesine yönelik eğitim programları açılmalı; toplumun katılımı sağlamalıdır.

Çalışanların kişisel yetenekleri artırılmalıdır.