İŞ SOHBETİ: DÜNYA VE TÜRKİYE’DEKİ SON EKONOMİK GELİŞMELERE BAKIŞ

İŞ SOHBETİ: DÜNYA VE TÜRKİYE’DEKİ SON EKONOMİK

GELİŞMELERE BAKIŞ

HASAN BASRİ AKTANMALİYE MÜSTEŞARI

İş Dünyası Vakfı, İstanbul30 Ocak 2009

T.C. MALİYE BAKANLIĞI

Gündem

• Dünyadaki Son Ekonomik Gelişmeler

• Türkiye’deki Son Ekonomik Gelişmeler

• 2008 Yılı Bütçesi

• Merkezi Yönetim Bütçe Performansı (2002-2008)

• 2009 Yılı Bütçesi

• Varlık Barışı

DÜNYADAKİ SON EKONOMİK GELİŞMELER

DÜNYADA BÜYÜME

-0,5 0,9 1,22

0,7

9,1

5,66

5,36,1

1,8

3

-2 -1,2 -1,8 -0,9 -3,2

65,2

1

2,41,9

-1,4

4

-4

-2

0

2

4

6

8

10

GSYH Büyümeleri(Tahmin, Yüzde)

2008 2009* 2008 yılı ilk üç çeyrek büyümesidir.

DÜNYADA ENFLASYON

Enflasyon(Tahmin, Yüzde)

3,3 3,32,8

4 3,6

5,6

8,1

14,1

5,8

10,3

5,1

10,06

6

0,81,6

0,4

2,6

0,4 0

6,1

12,6

6,45

6,8

0

2

4

6

8

10

12

14

16

Frans

a

Alman

yaYun

anist

an

Çin

Hindis

tan

Rusya

Brezil

yaEnd

onez

ya

Mek

sika

Türkiy

e*

2008 2009* 2008 yılı rakamı gerçekleşmedir.

DÜNYADA CARİ İŞLEMLER DENGESİ

Cari İşlemler Dengesi/GSYH(Tahmin, Yüzde)

8,1

6

0,6

5,6

-3 -1,9 -12,5 -2,1

10,2

-4,2 -1,8-1,9-1,7 -2,2 -10,6 -1,4

7,8

-3,8 -4-2,2

0,9 -2,3

-15

-10

-5

0

5

10

15F

rans

a

Alm

anya

Yun

anis

tan

Çin

Hin

dist

an

Rus

ya

Bre

zily

a

End

onez

ya

Mek

sika

2008 2009

YÜKSELEN PİYASALARA SERMAYE HAREKETLERİ

Yükselen Piyasalara Sermaye Hareketleri(Milyon Dolar)

928.553

465.792

117.768

236.746

333.311

523.486

564.909

165.328

-200.000

0

200.000

400.000

600.000

800.000

1.000.000

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008Tahmin

2009TahminDoğrudan Yatırımlar

Portföy YatırımlarıTicari Bankalar KredileriToplam Özel Sermaye Akımları

DÜNYADA İŞSİZLİK

İşsizlik(Tahmin, Yüzde)

9

8

4

7,8

8,8 8,58,1 8

10

7,26,6

8,5

9,7

4,8

6,7

7,5 7,8 8

5,7

6,8

5,9

8,5

10,910,4

0

2

4

6

8

10

12

İtalya

Frans

a

Alman

ya

Yunan

istan

İngi

ltere Çin

Hindist

an

Rusya

Brezil

ya

Endon

ezya

Mek

sika

Türkiy

e *

2008 2009* 2008 yılı Ekim ayı gerçekleşmesidir.

DÜNYADA BÜTÇE DENGESİ

TÜRKİYE’DEKİ SON EKONOMİK GELİŞMELER

MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE AÇIĞI

BANKACILIK SEKTÖRÜ

KREDİ HACMİ

MEVDUAT HACMİ

KREDİ MEVDUAT ORANI

Kredi / Mevduat Oranı(Yüzde)

25,4

68,8

01020304050607080

2002 2008

KAMU BORÇ YÜKÜ MAASTRICHT KRİTERİ

DÜNYADA BORÇ GÖSTERGELERİ

Borç Stoku/GSYH(Tahmin, Yüzde)

105,4

93,3

5,5

68,4 68,2

18,226,6

64,5 64,156,7

16,1

62,1

3629,5

20,1

37

107,0

92,9

67,0 61,2

8,4

35,229,1

35,0

0

20

40

60

80

100

120

Frans

a

Alman

ya

Yunan

istan

Çin

Hindist

an

Rusya

Brezil

ya

Endon

ezya

Mek

sika

Türkiy

e

2008 2009

KAMU BORÇLARI DÖVİZ RİSKİ

BÜYÜME

GSYH Büyümesi(Yüzde)

BÜYÜME

BÜYÜME

DIŞ TİCARET

CARİ İŞLEMLER DENGESİ

ENERJİ İTHALATI

HAM PETROL İTHALATI

Ham Petrol İthalatı (Bin $)

Ham Petrol İthalatı (Ton)

Ton Fiyatı ($) Varil Fiyatı ($)2002 Fiyatları İle

Ham Petrol İthalatı (Bin $)

Fiyat Artışının Ek Maliyeti (Bin $)

2002 4.087.775 23.707.589 172,4 23,4 4.087.775 0

2003 4.776.536 24.028.667 198,8 26,9 4.143.136 633.399

2004 6.091.544 23.917.019 254,7 34,5 4.123.886 1.967.659

2005 8.649.477 23.389.647 369,8 50,1 4.032.954 4.616.524

2006 10.706.466 23.786.875 450,1 61,0 4.101.446 6.605.020

2007 11.784.210 23.445.764 502,6 68,1 4.042.630 7.741.581

2008 Ocak-Eylül 13.836.599 17.711.486 781,2 105,9 3.053.898 10.782.701

Ham Petrol İthalatı

DOĞRUDAN YABANCI SERMAYE GİRİŞİ

UZUN VADELİ KREDİ KULLANIMLARI

MERKEZ BANKASI REZERVLERİ

POLİTİKA FAİZ ORANLARI

2008 Yılı Bütçesi

2008 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Gerçekleşmeleri

Artış Oranı (%)

Bütçe Giderleri 204.068 225.967 10,7

Faiz Hariç Giderler 155.315 175.306 12,9

Faiz Harcamaları 48.753 50.661 3,9

Bütçe Gelirleri 190.360 208.898 9,7

Vergi Gelirleri 152.835 168.087 10,0

Özel Bütçeli İdarelerin Öz Gelirleri 3.972 4.369 10,0

Düzen. ve Denet. Kurumların Gelirleri 1.585 1.740 9,7

Bütçe Dengesi -13.708 -17.069 -24,5

Faiz Dışı Denge (Maliye Tanımlı) 35.045 33.592 -4,1

Milyon TL 20082007

2008 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Giderleri

Artış Oranı (%)

Bütçe Giderleri 204.068 225.967 10,7

Faiz Hariç Giderler 155.315 175.306 12,9

Personel Giderleri 43.569 48.825 12,1

Sosyal Güv.Kur. Devlet Primi 5.805 6.402 10,3

Mal ve Hizmet Alımları 22.258 23.941 7,6

Cari Transferler 63.292 70.116 10,8

Sermaye Giderleri 13.003 18.441 41,8

Sermaye Transferleri 3.542 3.173 -10,4

Borç Verme 3.846 4.411 14,7

Yedek Ödenekler 0 0

Faiz Harcamaları 48.753 50.661 3,9

Milyon TL 20082007

2008 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Gelirleri

Artış Oranı (%)

Bütçe Gelirleri 190.360 208.898 9,7

Genel Bütçe Gelirleri 184.803 202.790 9,7

Vergi Gelirleri 152.835 168.087 10,0

Teşebbüs ve Mülkiyet Geliri 8.239 7.297 -11,4

Özel Gelirler ile Alınan Bağışlar ve Yardımlar 1.845 869 -52,9

Faizler, Paylar ve Cezalar 15.706 17.026 8,4

Sermaye Gelirleri 6.080 9.105 49,8

Alacaklardan Tahsilat 98 405 314,6

Özel Bütçeli İdarelerin Öz Gelirleri 3.972 4.369 10,0

Düzen. ve Denet. Kurumların Gelirleri 1.585 1.740 9,7

Milyon TL 20082007

3434

2008 Yılı Vergi Gelirleri

Artış Oranı (%)

VERGİ GELİRLERİ 152.835 168.087 10,0

GELİR VERGİSİ 34.447 38.028 10,4

KURUMLAR VERGİSİ 13.751 16.905 22,9

MOTORLU TAŞITLAR VERGİSİ 3.521 3.944 12,0

DAHİLDE ALINAN KDV 16.793 16.799 0,0

ÖZEL TÜKETİM VERGİSİ 39.111 41.832 7,0

İTHALATTA ALINAN KATMA DEĞER VERGİSİ 26.493 29.968 13,1

DAMGA VERGİSİ 3.642 3.945 8,3

HARÇLAR 4.744 5.043 6,3

DİĞER VERGİLER 10.333 11.623 12,5

Milyon TL 20082007

Merkezi Yönetim Bütçe Performansı (2002-2008)

3636

BÜTÇE AÇIĞI

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

26.913

45.167 45.836

29.138

13.99616.830 17.997

40.184 40.210

29.173

6.9034.643

13.70817.069

BÜTÇE AÇIĞI HEDEF-GERÇEKLEŞME(Milyon TL)

Hedef Gerçekleşme

3737

BÜTÇE AÇIĞI

2002 2008

11,5

1,7

BÜTÇE AÇIĞININ GSYH'YE ORANI(%)

3838

FAİZ DIŞI FAZLA

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008

11.543

18.317

27.318

38.77741.320

35.04533.592

FAİZ DIŞI FAZLANIN GELİŞİMİ(Milyon TL)

3939

FAİZ YÜKÜ

2002 2008

14,8

5,1

FAİZ GİDERİNİN GSYH'YE ORANI(%)

4040

FAİZ GİDERLERİ VE VERGİ GELİRLERİ

2002 2008

85,9

30,1

FAİZ GİDERLERİNİN VERGİ GELİRLERİNE ORANI(%)

SAĞLIK HİZMETLERİ

2002 2008

537

4.031

YEŞİL KART ÖDEMELERİ(Milyon TL)

ÇİFTÇİ DESTEKLERİ

2002 2008

1.868

5.809

TARIMSAL DESTEKLEMELER(Milyon TL)

VERGİ GELİRLERİ

2002 2008

75,8

80,5

VERGİ GELİRLERİNİN BÜTÇE GELİRLERİNE ORANI(%)

2009 Yılı Bütçesi

2009 Yılı Merkezi Yönetim Bütçesi

Bütçe Giderleri 259.156

Faiz Hariç Giderler 201.656

Faiz Harcamaları 57.500

Bütçe Gelirleri 248.759

Vergi Gelirleri 202.090

Özel Bütçeli İdarelerin Öz Gelirleri 3.878

Düzen. ve Denet. Kurumların Gelirleri 1.924

Bütçe Dengesi -10.397

Faiz Dışı Denge (Maliye Tanımlı) 47.103

Milyon TL 2009

46

VARLIK BARIŞI

5811 sayılı Bazı Varlıkların Milli Ekonomiye Kazandırılması

Hakkında Kanun

5811 sayılı Kanun

22/11/2008 tarihli ve 27062 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren bu Kanunun amacı,

Yurt dışında bulunan;

-bazı varlıkların Türkiye’ye getirilerek & transfer edilerek,

-taşınmazların ise kayda alınarak

ekonomiye kazandırılmasını, Türkiye’de bulunan ancak işletmelerin özkaynakları içinde yer almayan

bu türden varlıkların sermaye olarak konulmak suretiyle işletmelerin

sermaye yapılarının güçlendirilmesini

sağlamaktır.

Kanuna ilişkin Genel Tebliğ 6/12/2008 tarihli ve 27076 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

Kapsam

1/10/2008 tarihi itibarıyla yurt dışında sahip olunan ve yurt

dışında bulunan; Para, Döviz, Altın, Menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları, Varlığı kanaat verici bir belgeyle ispat edilen taşınmazlar

Türkiye’de bulunan ancak 1/10/2008 tarihi itibarıyla

işletmelerin özkaynakları içinde yer almayan;

Para, Döviz, Altın, Menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası araçları,Taşınmazlar

Yurt dışı Türkiye

Kapsam

•Yurt dışı iştirak ve şubelerden elde edilen kazançlar,

•Yurt dışı iştirak hisselerinin satışından doğan kazançlar,

•Yurt dışında bulunan kurumların tasfiyesinden doğan kazançlar

Bir kısım İstisna kazançlar

Taşınmaz ifadesi

Kanun uygulamasında taşınmazlar

Medeni Kanunun 704 üncü maddesinde belirlenen;

Arazi, Tapu siciline ayrı sayfaya kaydedilen bağımsız ve sürekli haklar, Kat mülkiyeti kütüğüne kayıtlı bağımsız bölümler

Yurt dışındaki varlıklar için bildirim/beyan ve ödeme

Gerçek veya tüzel

kişi

Bankalara bildirim (Form: Ek.1) (Tüm varlıklar)

Aracı kurumlara bildirim (Form: Ek.3) (Menkul kıymetler ve diğer sermaye piyasası araçları)

Vergi dairelerine beyan (Form: Ek.2)

Varlıklar

(TL) değeriyle%2 oranında vergi

Bankalar ve aracı kurumlar sorumlu sıfatıyla izleyen ayın

15’ine kadar ödeme

Beyanda bulunanlar izleyen ayın sonuna kadar ödeme

2 Mart 2009 Pazartesi akşamına kadar2 Mart 2009 Pazartesi akşamına kadar

2 Mart 2009 Pazartesi akşamına kadar

Beyan ve bildirim üzerine herhangi bir belge istenmeyecek, taşınmazlarla ilgili, yurt dışında sahip olunduğuna ilişkin belgenin ibrazı yeterli olacaktır.

Türkiye’de bulunan varlıklar için beyan ve ödeme

Gelir veya kurumlar vergisi

mükellefleri

Bağlı olunan vergi dairesine beyan (Form: Ek.2)

Varlıklar

(TL) değeriyle

%5 oranında vergi

İzleyen ayın sonuna kadar ödenecektir.

2 Mart 2009 Pazartesi akşamına kadar

Bankaların ve Aracı kurumların yapacakları işlemler

Bankalar

Müşteri adına açılan hesaba kayıt edecek ve müşteri portföyüne dahil

edecekler

Aracı kurumlar

Bildirim tarihinden itibaren

1 ay içinde Türkiye’ye getirilen & transfer edilen

VarlıklarıMenkul kıymet ve diğer sermaye

piyasası araçlarını

Bildirim değeri üzerinden %2 oranında hesaplanan vergi, izleyen ayın 15’ine kadar kurumlar vergisi yönünden bağlı olunan vergi dairesine yatırılacaktır.

Bildirilen/beyan edilen yurt dışı varlıkların kayıtlara intikali

Gerçek ve tüzel kişilerce;

Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler,

Yasal defterlerine kaydedebileceklerdir.

Serbest meslek kazanç defteri ile işletme hesabı esasına göre defter tutan mükellefler,

Yasal defterlerinde gösterebileceklerdir.

Yasal defterlere kaydedilen bu varlıklar,

Dönem kazancının tespitinde gelir unsuru olarak dikkate alınmayacaktır.

Beyan edilen Türkiye’deki varlıkların kayıtlara intikali

Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerince;

Bilanço esasına göre defter tutan mükellefler

Serbest meslek kazanç defteri ile işletme hesabı esasına göre defter

tutan mükellefler

Yasal defterlere kaydedilen bu varlıklar,

Dönem kazancının tespitinde gelir unsuru olarak dikkate alınmayacaktır.

Defter tutma yükümlülüğü bulunmayanlar

Bildirim ve Beyanın Vergi İncelemesi Karşısındaki Durumu

Doğrudan inceleme Diğer nedenlerle inceleme

Bildirim & Beyandan hareketle 1/1/2008 tarihinden önceki

dönemlere ilişkin vergi incelemesi ve vergi tarhiyatı yapılmayacaktır.

Diğer nedenlerle 1/1/2008 tarihinden önceki dönemlere ilişkin olarak vergi incelemesi

yapılması halinde;

beyan edilen tutar, gelir, kurumlar ve KDV’den mahsup edilecektir.

22/11/2008 tarihinden önce başlamış incelemeler ile 1/1/2008 tarihinden sonraki dönemlere ilişkin incelemeler ise kapsam dışı.

5811 sayılı Kanun kapsamında istisna kazançlar

Yurt dışı iştirak hisselerinin satışından doğan kazançlar

Yurt dışı iştirak kazançları

Yurt dışı şube kazançları

Yurt dışı tasfiye kazançları

1

2

3

4

5811 sayılı Kanun kapsamında istisna kazançlar

İstisna uygulamasından yararlanılabilmesi için

22/11/2008 tarihi ile 30/4/2009 tarihleri arasında elde edilen; Yurt dışı iştirak kazancının, Yurt dışı iştirak hissesi satış kazancının ve Yurt dışı şube kazancının

31/5/2009 tarihine kadar Türkiye’ye transfer edilmiş olması gerekmektedir.

Kanuni ve iş merkezi Türkiye’de bulunmayan kurumların tasfiyesinden doğan kazancın ise;

31/10/2009 tarihine kadar Türkiye’ye transfer edilmiş olması gerekmektedir.

TEŞEKKÜR EDERİM…