View
214
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
FINANCIERING GEZONDHEIDSZORG: WIE GAAT DAT BETALEN?
KARL MARX SCHOOL
ZATERDAG 8 MAART 2014
1
SOCIALE ZEKERHEID: GEZONDHEIDZORG
INDELING LES:
1. GESCHIEDENIS SZ
2. BASISPRINCIPES SZ
3. GEZONDHEIDSZORG
4. FINANCIERING SZ
5. ONZE SZ ONDER DRUK ANNO 2014
2
GESCHIEDENISSOCIALE ZEKERHEID
DEEL I
3
ONZE SOCIALE ZEKERHEID
is het resultaat van jarenlange onderhandelingen tussen
politici, mutualiteiten, vakbonden en ambtenaren?
4
19E EEUW- Industriële revolutie: ‘oude’ sociale zekerheid verdwijnt
geen werk = geen inkomen = geen zekerheid
- Veel armoede in onze streken publieke bijstand: “Burgerlijke Godshuizen”
“Het Weldadigheidsbureel”
- Liberaal en katholiek heersende gedachte: Spaarzaamheid en hard werken! “Armoede is eigen individueel probleem.” 1850: Algemene Lijfrentekas (latere ASLK)
om arbeiders te stimuleren om te sparen
5
©Amsab 6
19E EEUW
- 1813: oprichting “Voorzorgskas voor Mijnwerkers” na zwaar mijnongeval (Ourthe)vrees voor tekort aan werkers
- “Maatschappijen van Onderlinge Bijstand”= Autonome bijstandskassen bij ziekte en werkloosheid= 1e syndicaten en mutualiteiten
<> hoewel verbod op vereniging toch getolereerd
- 1886: algemene staking onder druk van de opstand keurde de Commissie van Arbeid in snel tempo een reeks sociale wetten goed
7
EERSTE HELFT VAN DE 20E EEUW
19e E: klemtoon sterk op “gesubsidieerde vrijheid” = voorkeur aan private, vrijwillige verzekeringen, +/- overheidstoelagen.
20eE:meer en meer verplichte verzekering van de werknemers met ondersteuning door de staat
8
Illustraties 1936
9 9
INVOERING VERPLICHTE VERZEKERING
Werknemers Zelfstandigen Bijstand
Arbeidsongevallen 1903
Pensioenen 1924 / 1925 1956 1969
Beroepsziekten 1927
Tegemoetkoming minder validen
1928
Gezinsbijslag 1930 1937 1971
Jaarlijkse vakantie 1936
Werkloosheid 1944
Ziekte en invaliditeit
Gezondheidszorgen
Arbeidsong.
1944
1964
1971
Gewaarborgd inkomen bejaarden
1969
Recht op bestaansminimum 1974
10
- verplichte en veralgemeende verzekering van werkers tegen ziekte, ouderdom, kinderlast en werkloosheid
- financiering drukt het solidariteitsconcept uit:- bijdrage op basis van loon- patronale bijdrage- overheidstoelage
- centrale inning
<> compromis: opsplitsing WG-WN-bijdrage beheer!
11
BESLUITWET VAN28 DECEMBER 1944
= basis van onze huidige sociale zekerheid> Sociaal Pact in ‘geest van trouwe samenwerking’
BELANG VAN DE GESCHIEDENIS
Besluitwet en Sociaal Pact
= onder dreiging van communistische beweging, nationalisaties en onteigeningen!
Patroons wilden de koopkracht verzekeren, ook in tijden van crisissen (= in un eigen belang)
PS/SP stonden mee aan de basis: hebben de macht behouden!
12
EEN VERGELIJKING
SZ bij ons = verplicht en veralgemeend
<> “SZ” in de VS = beperkt en selectief
Amerikaans systeem in 3 trappen:
- sociale minimumbescherming door de regering
- pensioenfondsen en ziekenkassen door welvarende ondernemingen en sectoren
- privé-verzekeringen voor wie voldoende rijk is
13
TUSSEN DE OORLOG EN DE CRISIS (1945-1975)
= bloeiperiode voor de sociale zekerheid:
- uitbreiding, hogere uitkeringen, nieuwe reglementeringen en verworvenheden
- uitbreiding ook van de financiering: bijdragen op het loon nemen toe
- bijstandsregelingen
14
SOCIALE ZEKERHEID IN TIJDEN VAN CRISIS (1975-NU)
- “SZ is niet meer aangepast aan de huidige toestand: modernisering dringt zich op” selectiviteit, twee pijlers, alternatieve financiering, communautarisering, privatisering, indexsrpongen…
- verlagen van de inkomsten (overheid en patroons)+ drukken van de stijgende uitgaven (werknemers)
meer kosten op rug werknemers
- discussies over de SZ = discussies over wie er betaalt
15
GESCHIEDENIS SZ
Onze SZ is het resultaat van jarenlange onderhandelingen tussen politici, mutualiteiten, vakbonden en ambtenaren?
NEEN
- resultaat van jarenlange arbeidersstrijd voor loon, sociale zekerheid en arbeidsvoorwaarden= strijd om de patroons de doen betalen voor de risico’s van hun systeem
-dam tegen radicalisering en revolutionaire ontwikkeling van de arbeidersbeweging = angst voor het communisme!
16
BASISPRINCIPES SOCIALE ZEKERHEID
DEEL II
17
ONZE SOCIALE ZEKERHEID
is vergelijkbaar met een brandverzekering die ipv
tegen brand verzekert tegen inkomensverlies?
18
BASISPRINCIPES SZ
- VERZEKERING
= als je ziek, werkloos of oud bent, verzekert de SZ je inkomen
≠ bestaansminimum+ bijzondere kosten dekken
- SOLIDARITEIT
= bijdrage wordt berekend op basis van je loon en niet op basis van het sociale risico dat je loopt
horizontale solidariteit verticale solidariteit
19
BASISPRINCIPES SZ
Onze SZ is vergelijkbaar met een brandverzekering die ipv tegen brand verzekert tegen inkomensverlies?
JA en NEEN
-verzekeringsprincipe: inkomen is gewaarborgd bij ziekte, invaliditeit, werkloosheid en ouderdom
- solidariteit: vereist dat de bijdrage (“premie”) niet afhangt van het risico, maar van je loon
! beide principes staan de laatste decennia meer en meer onder druk
20
FUNCTIES SZ
- vervangen van inkomen= bij ziekte, invaliditeit, werkloosheid, ouderdom
- aanvullen van het inkomen waar nodig= gezondheidszorg, kinderbijslag
- waarborging van het minimuminkomen: armoedebestrijding= bijstand
21
STRUCTUUR SZ- 3 stelsels:
- werknemers- zelfstandigen- ambtenaren
- 7 sectoren voor werknemers:
- ziekte- en invaliditeitsverzekering (RIZIV)
- kinderbijslag (RKW) - werkloosheidsuitkering (RVA)
- pensioenen (RVP)- arbeidsongevallen (FAO)- beroepsziekten (FBZ)- jaarlijkse vakantie (RJV)
22
RIJKSDIENST VOOR SOCIALE ZEKERHEID
23
WG-bijdrage29 mjd €
Alternatieve financiering
11 mjd €
Staatstoelage10 mjd €
RIZIV GZ 21,3 mjd €Uitk. 5,9mjd €
RVP20,6 mjd €
RVA9,7 mjd € RKW
4,5 mjd €
FAO0,2 mjd €
FBZ0,3 mjd €
WN-bijdrage14 mjd €
Sociale Zekerheid Werknemers 66,6 mjd €
UITGAVEN SOCIALE ZEKERHEID
24
SPECIFIEK VOOR DE GEZONDHEIDSZORG
DEEL III
25
UITGAVEN GEZONDHEIDSZORG-Sociale Zekerheid: € 93 miljard = 1/4 BBP
waarvan € 27 miljard voor ziekteverzekering
- Gezondheidszorguitgaven = 10,2% BBP
26
Sociale Zekerheid
Eigen aandeel
EVOLUTIE UITGAVEN
27
VRAAG: Stijgende uitgaven betekent meer investering in gezondheid?
NEEN niet omdat uitgaven toenemen dat behoeften beter gedekt zijn
bovendien:toenemende uitgaven + afbouw werkgeversbijdragen (inkomsten)
worden gecompenseerd door toenemende alternatieve financiering en eigen bijdrage patiënt
28
EVOLUTIE UITGAVEN
VERKLARING STIJGENDE UITGAVEN
1. Vergrijzing
2. Evoluties in medische technologie
3. Medicalisering
4. Geneesmiddelengebruik
5. Andere: personeelskost, doelmatigheid, overaanbod,…
29
1. VERGRIJZING
30
Hoe ouder…hoe duurder voor de sociale zekerheid!
31
1. VERGRIJZING
32
“De OESO berekende dat 85-90% van de uitgavengroei toe te schrijven is aan de continue vernieuwing van het medische aanbod, én onze honger om steeds langer en beter te willen leven.”
Bron: Itinera
2. MEDISCH-TECHNOLOGISCHE ONTWIKKELINGEN
3. MEDICALISERING
= supply-induced demand
33
4. MEDICATIE
34
4. MEDICATIE
MEER CIJFERS
15% vd Belgen leeft in armoede 20,8% vd Belgen leeft in subjectieve armoede
ZONDER sociale zekerheid zou dit 40% zijn!
Nationale gezondheidsenquête België: 1997: 8% uitstel medische zorgen owv financiële redenen2004: 10% 2008: 14 %
28 % van de medische kosten uit eigen zak (top in Europa!)
35
36
CIJFERS
37
3 ONGELIJKHEDEN IN GEZONDHEID
1. SOCIALE ONGELIJKHEID ONGELIJKHEID IN GEZONDHEID
2. ONGELIJKHEID IN GEZONDHEIDSZORGBEHOEFTE
3. SOCIALE ONGELIJKHEID IN DE TOEGANG TOT DE ZORG
38
1. SOCIALE ONGELIJKHEID ONGELIJKHEID IN GEZONDHEID
39
2. ONGELIJKHEID IN GEZONDHEIDSZORGBEHOEFTE
10% vd patiënten gebruikt 75% vd zorg
40
3. SOCIALE ONGELIJKHEID IN DE TOEGANG TOT ZORG
= INVERSE CARE LAW:mensen met meeste nood aan zorg, hebben minste middelen
Uitstel medische zorgen beduidend hoger bij:
- arbeidsongeschikten/invaliden (31%)- werklozen (28%)- alleenstaanden met kinderen (23%)
Top 5 vormen van uitstel:
- Tandzorg (26%)- Consultatie specialist (19%)- Bril (15%)- Medicatie (11%)- Kinesist (11%)
41
…DAAROM IS ER NOOD AAN SOLIDARITEIT…aan de inkomstenzijde =
sterkste schouders dragen zwaarste lasten = ieder naar vermogen
…aan de uitgavezijde= verdeling naar wie het meeste nodig heeft= ieder naar behoeften≠ volgens wie het meeste kan betalen (koopkracht)≠ naar wie er het meeste aan kan verdienen
(winstjacht)
TRANSFERSgezonden zieken
actieven niet-actieven jong oudrijk arm
42
FINANCIERING SOCIALE ZEKERHEID
DEEL IV
43
ONZE SOCIALE ZEKERHEID
wordt grotendeels gefinancierd door bijdragen
op het loon en is op die manier een “indirect loon” dat
de arbeiders toekomt
44
FINANCIERING SZ VANDAAG (2010)
- bijdrage op het loon: 67,4%= werknemers- en werkgeversbijdrage
- staatstoelagen: 13,4%= geld uit de belastingspot
- alternatieve financiering: 17,45%= compensatie verminderde staatstoelagen en
gedaalde werkgeversbijdrage
45
TOTALE LOONKOST
NETTOLOONbedrijfs
voor-heffing
werk-nemers-bijdrage
werkgevers-bijdrage
BRUTOLOON
naar RSZnaar fiscus
INDIRECT LOONDIRECT LOON
13,07% 34,06%
46
EEN VOORBEELDBrutoloon: €2.000/€4.000
Totale loonkost: €2.680/€5.360• Brutoloon + WG-bijdrage 34,06% (€680/€1.360)
Bruto belastbaar loon: €1.740/€3.480• Brutoloon - WN-bijdrage 13,07% (€260/€520)
Nettoloon: €1.370/€2.296 • BBL - bedrijfsvoorheffing (€370/€1.184)
Brutoloon van €2.000/€4.000 levert het volgende op:
voor de SZ €940/€1.880
voor de fiscus €370/€1.184
voor de werknemer €1.315/€2.296
47
LOONSUBSIDIES1996 2009 2010 2011 2012
Vermindering SZ-bijdrage werkgevers
1306 4722 4867 4926 4970
Loonsubidies 19 3737 4798 5282 5329
Via SZ 2019 2446 2823 2797
Via federaal niveau 1688 2316 2422 2494
Via gewestniveau 19 31 36 37 38
Totale vermindering loonkost 1325 8459 9665 10208 10299
Vermindering SZ-bijdrage werknemers
690 708 719 684
48
STAATSTOELAGEN= in principe: solidariteit tussen de hoogste en de laagste inkomens
MAAR: is enkel wanneer belastingen een herverdeling in de hand werken
NIET het geval!
49
= om de verminderde staatstoelagen en patronale bijdragen te compenseren
= grotendeels afkomstig van een voorafname op de BTW
ALTERNATIEVE FINANCIERING
FINANCIERING SZ
Onze sociale zekerheid wordt grotendeels gefinancierd door bijdragen op het loon en is op die manier een “indirect loon” dat
de arbeiders toekomt?
JA
het grootste deel van de SZ wordt nog steeds betaald met de bijdragen op loon
MAAR
laatste decennia wordt er meer en meer afbraak gedaan aan deze manier van financieren en steeds meer beroep gedaan op zogenaamde alternatieve financiering
50
ONZE SZ ONDER DRUK ANNO 2014
DEEL V
51
IDEOLOGISCHE AANVAL: « MODERNISERING »
52
1. Splitsing in twee pijlers
2. Selectiviteit
3. Privatisering
4. Communautarisering
5. Vergrijzing
6. Besparingen
7. Alternatieve financiering
alle burgelijke partijen: « We moeten de SZ moderniseren. »
« Er wordt misbruik gemaakt van die solidariteit. »
« Het is niet meer betaalbaar, gezond verstand »
Basisprincipes worden ideologisch ondergraven!
53
IDEOLOGISCHE AANVAL: « MODERNISERING »
IDEOLOGISCHE AANVAL: « MODERNISERING »
54
Pijler 1 = arbeidsgebonden sectoren
Pijler 2 = algemene sector
tweede pijler niet meer via bijdrage op het loon, maar via belastingen
Wat is het verschil tussen financiering via bijdrage of via belastingen (fiscaal)?
uiteindelijke doel = minder bijdrage patroons, meer op kap van de werknemers!
55
1. SPLITSING IN TWEE PIJLERS
« De beperkte middelen moeten beter terecht komen: rechtvaardig! »
MAAR≠ nuloperatie of betere herverdeling= besparing!
- Treft de middenklasse- Vervanging bestaand inkomen bedreigd
Privatisering!
56
2. SELECTIVITEIT
57 57
3. PRIVATISERING (vb. GZHZ)
-gezondheidszorg = interessante markt (10% BBP) steeds aanwezige, zelfs groeiende vraag aanbod groeit (technologie)
hospitalisatieverzekeringen:
= risico-selectieen uitsluiting
= laatste jaren sterke premieverhogingen
- bovendien 73% publieke uitgaven nog veel mogelijkheid tot privatiseren
zesde staatshervorming SZ deels naar deelstaten
kinderbijslag (5 miljard)
deel van gezondheidszorg (16% van budget)* ziekenhuisbeleid* preventie* beleid 1ste lijn* gehandicapten* bejaardenzorg
58 58
4. COMMUNAUTARISERING
Redenen?
= efficiënter: de bevoegdheden zijn al naar de gemeenschappen
= responsabilisering: gemeenschappen zijn zelf verantwoordlijk voor budget
= gekoppeld aan twee pijlers in de SZ
GZHZ: - grote uitgavenkloof tussen Vlaanderen en Wallonië
- verschil in cultuur en waarden en normen andere zorgcultuur
59
4. COMMUNAUTARISERING
60
4. COMMUNAUTARISERING
« Het is niet meer betaalbaar »
• mensen worden « te oud »
• verhouding tussen actieven en niet-actieven verandert
61
5. VERGRIJZING
- gebruik juiste cijfers!
extra kost +5,6% van het BNP in 2060 = stijging van +/- 0,11% per jaar (380 miljoen per jaar)
- juist een reden om werkgeversbijdragen te behouden en niet te verminderen en index te behouden!
62
5. VERGRIJZING
- verlaging bijdragen werkgevers hebben nu jaarlijks 7,7 miljard sinds 1996 minder!
- vermindering SZ-WG in %loonmassa: in 1996 1,6% in 2011 reeds 3,4%
+1,6 % loonsubsidies via SZ!
besparen in SZ
compenseren via alternatieve financiering
63
DOEL « MODERNISERING » = VERLAGEN WG-BIJDRAGE
Regeerakkoord 2,3 miljard besparingen in de gezondheidszorg! Groeinorm verlaagd 4,5%-> 2% 425 miljoen rechtstreekse besparingen
64
6. BESPARINGEN
PERSONEELSTEKORT- HUISARTSEN:
- helft Belgische gemeentes kampt met huisartsentekort
- ARTSEN IN HET ZIEKENHUIS:
- voorkeur voor privé
- ereloonsupplementen!
- VERPLEEGKUNDIGEN:
- “afslanken” verhoging werkdruk kwaliteitsvermindering meer overuren …
65
PRIVATISERING
66
- ZIEKENHUIZEN “Patiëntenorganisatie vreest zorg met twee snelheden.”
- RUSTHUIZEN voorzien budget overheid = ontoereikend
opent deur voor commercialisering
MAAR onder winstlogica!
- FARMA-INDUSTRIE zie vorming kiwi-model
67
GEZONDHEID ≠ KOOPWAAR !1. Toegang ↓↓↓: tweedeling in de zorg
• risicoselectie• uitsluiting
2. Prijs/kwaliteit-verhouding ↓↓↓ :
• overconsumptie <> onderbehandeling• besparingen• concurrentie i.p.v. samenwerking • hoge ‘overhead’-kosten
SOCIALE ONGELIJKHEID NEEMT TOE
68
7. ALTERNATIEVE FINANCIERING
= om de verminderde staatstoelagen en patronale bijdragen te compenseren
= grotendeels afkomstig van een voorafname op de BTW
= ook: Algemene Sociale Bijdrage (ASB)
= heffing op alle soorten inkomens
= gekoppeld aan invoering tweepijlersysteem
= gevaar voor huidige stabiele financiering
= ingewikkeld en beperkte meeropbrengst
= rechtvaardige/gelijke behandeling?
69
ALGEMENE SOCIALE BIJDRAGE
EEN TOEKOMST VOOR ONZE SZ?
UITSMIJTER
70
ECHTE « ALTERNATIEVE FINANCIERING » SZ
1) meer mensen aan het werk• bijkomende jobs• fakkeljobs• 32-uren werkweek zonder loonverlies.
2) STOP vermindering werkgeversbijdragen= mogelijk! (cfr. bedrijfswinsten)
3) nieuwe heffing op kapitaal(sinkomsten)
= milionairstaks!
71
72
ECHTE « ALTERNATIEVE FINANCIERING » SZ
EN WAT TE DOEN IN DE GEZONDHEIDSZORG?
1. KIWI
2. OMNIO
3. Meer middelen voor de ziekenhuizen
4. Afschaffing supplementen
5. Versterking eerste lijn
6. Goed beheer? Kosten-effectiviteit? EBM?
73
74
1. KIWI
ZIE MORGEN VOORMIDDDAG =)
OMNIO-STATUUT
= verhoogde terugbetaling voor geneeskundige verzorging voor gezinnen met een laag inkomen
Toekenning = zélf aan te vragen aan mutualiteit maar 1/4e van de personen die er aanspraak op maken, heeft
een OMNIO-statuut
75
2. AUTO-OMNIO
Daarom:maak toekenning automatisch!
Hospitalisatiekosten = snelst groeiend patiëntenaandeel<< te laag werkingsbudget van de overheid
76
3. MEER MIDDELEN VOOR ZIEKENHUIZEN
Daarom:
meer middelen!
een centrale toepassing van openbare aanbesteding voor ziekenhuizen.
Erelonen = voornaamste reden hoge hospitalisatiekosten
= vicieuze cirkel van afbraak sociale zekerheid geneeskunde aan twee snelheden!
77
4. AFSCHAFFING SUPPLEMENTEN
Daarom:een veralgemeend verbod op ereloonsupplementen!
78
5. STERKE EERSTE LIJN
Gezondheid is een basisrecht! Al te vaak is de financiële drempel te groot.
Toegankelijke en kwaliteitsvolle eerstelijnsgeneeskunde
= hoeksteen goede gezondheidszorg
Daarom:
laagdrempelige en gratis eerste lijn!
herwaardering huisartsgeneeskunde.
79
DISCUSSIE
6. GOED BEHEER? KOSTEN-EFFECTIVITEIT? EBM?
INTERESSANTE BRONNEN- http://www.marx.be/nl/content/archief?action=select&id=23 “Sociale zekerheid is géén
verovering van de sociaal-democratie” en “De sociale zekerheid redden met het geld van de rijken”
- http://gvhv-mplp.be/nl/over/visie w r j ooj vo v s taa e de edige i ie ekst van Geneeskunde voor het Volk kan vinden
- http://www.youtube.com/watch?v=3ihIFYJkjKo&feature=share voor w v r n j nv sj mpj t om s no ie ie e ee a a fi e zie a e g eens op te frissen (mét geniale achtergrondmuziek trouwens)
80
Recommended