View
10
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
Evidence based nursing:
wat is dat?
Ke
nn
iskrin
g a
uto
no
mie
en
pa
rticipa
tieSandra Beurskens
Lector kenniskring autonomie en participatie
van mensen met een chronische ziekte
• Wat is nu evidence?
• Hoe zit het met de expertkennis van de professional?
• Wat als er geen evidence is?
• Hoe zit het met vraaggerichte zorg?
• Het gebruiken van evidence in de praktijk
EBN in de praktijk: veel vragen
Ke
nn
iskrin
g a
uto
no
mie
en
pa
rticipa
tie
EBN:
vraagt een kritische basishoudingwaarbij het stellen van ‘waarom’
vragen belangrijk is
Wat moet u onthouden!?
Ke
nn
iskrin
g a
uto
no
mie
en
pa
rticipa
tie
Opbouw
Evidence based Nursing (EBN)
- achtergrond
- definitie en uitgangspunten
- Implementatie
KE
NN
ISK
RIN
G A
uto
no
mie
en
Pa
rticipa
tie
EBN: achtergrond
1980’s: opkomst in geneeskunde om bij medisch handelen veel meer gebruik te maken van kennis uit wetenschappelijk onderzoek
1992: ideeën gevat in Evidence Based Medicine (Guyatt, Sackett – Mc Master University)
1993: oprichting Cochrane collaboration: uitvoeren en publiceren van reviews
1990’s: EBM waait over naar andere zorgvelden: EB Nursing, EB Physiotherapy, EB Health Care, etc.
Ke
nn
iskrin
g a
uto
no
mie
en
pa
rticipa
tie
Humoraal pathologisch
model
Cellulair pathologisch
model
Vier lichaams sappen:
bloed, gele gal, zwarte gal, slijm
Biomechanisch model
Biospychosociaal model
Evidence Based
Medicine
Docenten
Experts
Goeroes Theoretische modellen
Stokpaardjes
Anarchistische
jonge clinici en
wetenschappers
Authority Based
Medicine
Patient/client centred
Professionals bepalen wat
beste is
Patiënten/cliënten
bepalen mee
Professional centred
Definitie EBM/EBP/EBN
• Het gewetensvol, expliciet en oordeelkundig
toepassen van het huidige beste bewijsmateriaal
om beslissingen te nemen bij individuele
cliënten in het behandelproces
• Waarbij het gaat om het integratie van
– (eigen) klinische expertise,
– wensen, voorkeuren, verwachtingen cliënt,
– het best beschikbare bewijs
Sackett et al, 2000
EBN: rol van info in het individuele EBN: rol van info in het individuele EBN: rol van info in het individuele EBN: rol van info in het individuele beslissingsprocesbeslissingsprocesbeslissingsprocesbeslissingsproces
Voorkeuren, wensenVoorkeuren, wensenVoorkeuren, wensenVoorkeuren, wensenKenmerken patiKenmerken patiKenmerken patiKenmerken patiëëëënt/clint/clint/clint/cliëëëëntntntnt
Research evidenceResearch evidenceResearch evidenceResearch evidence
Expertise/ervaringExpertise/ervaringExpertise/ervaringExpertise/ervaring
BeslissingBeslissingBeslissingBeslissing
Wetenschappelijk onderzoek
Skills, vaardigheden,ervaring behandelaar
Waarden, normen,voorkeur patiënt
Beslissing
1. Klinisch probleem vertalen in duidelijke vraag (PICO)
2. Efficiënt zoeken naar het beste evidence
3. Wegen van gevonden evidence op methodologische kwaliteit en toepasbaarheid
4. Nemen van beslissingen op basis van beschikbare evidence, expert en patient
5. Regelmatig evalueren van de kwaliteit van dit proces
??
?
?
?
EBP in vijf stappen
Casus: Dhr. Klaassen (vergevorderde Parkinson,
beginnend dementerend). Hij ligt
momenteel erg veel op bed en er is sprake
van beginnende decubitus.
Hij ligt op standaard seniorenbed. Zijn
vrouw (verpleegkundige) is begonnen met
wisselligging. Ze vraagt of wisselligging
voldoende is of dat een aangepast matras
wellicht beter is.
1. Van probleem naar vraag
Hulpmiddel bij formuleren beantwoordbare vraag:
“PICO”– Patiëntengroep (klinisch relevante informatie:
diagnose, leeftijd, behandelsetting, etc.)
– Interventie (in ruime zin: therapie, diagnostiek)
– Controle conditie (waarmee wordt therapie, diagnostische test, etc., vergeleken?)
– Outcome (eindcriteria voor interventie)
NB Goede vraag vermindert kans op teveel of te weinig informatie
Ke
nn
iskrin
g a
uto
no
mie
en
pa
rticipa
tie
PICO vraag Welke interventie (wisselligging of een aangepast
matras) is bij Dhr. Klaassen (vergevorderde
Parkinson, beginnend dementerend) beter om
decubitus te voorkomen/verminderen.
P : vergevorderde Parkinson, beginnende dementie
I : wisselligging
C : therapeutisch luchtmatras
O: voorkómen/verminderen decubitus
2. Zoeken naar evidence
Vele bronnen aanwezig:
• Collega’s en experts
• CBO richtlijn decubitus (www.cbo.nl)
• Europese richtlijn EPUAP (www.epuap.org)
• Zorgvoorbeter: ww.zorgvoorbeter.nl/decubitus
• Internet (scholar.google.nl)
• Databases (Cochrane, PubMed.)
NB - steeds meer info elektronisch beschikbaar
- vereist systematische aanpak
Ke
nn
iskrin
g a
uto
no
mie
en
pa
rticipa
tie
www.zorgvoorbeter.nl/decubitus
www.zorgvoorbeter.nl/decubitus
www.zorgvoorbeter.nl/decubitus
3. Beoordelen evidence
Gevonden informatie beoordelen op:
• methodologische kwaliteit onderzoek
• toepasbaarheid eigen praktijksituatie
voorwaarde: hulpverlener beschikt over enige kennis van onderzoeksmethoden en klinische ervaring
Ke
nn
iskrin
g a
uto
no
mie
en
pa
rticipa
tie
• Niveau A: Sterk – Het is aangetoondaangetoondaangetoondaangetoond dat…..
• Niveau B: Matig– Het is aannemelijk aannemelijk aannemelijk aannemelijk dat….
• Niveau C: Beperkt– Er zijn aanwijzingenaanwijzingenaanwijzingenaanwijzingen dat ….
• Niveau D: Geen – De werkgroepwerkgroepwerkgroepwerkgroep is van meningmeningmeningmening dat….
Levels of evidence (Sackett, 1996)Levels of evidence (Sackett, 1996)Levels of evidence (Sackett, 1996)Levels of evidence (Sackett, 1996)
Verminderen of verwijderen druk:- Drukverlagende matrassen/kussens- Wisselligging continueren - Kantelbare stoel
Aanpassen voeding
Evidence bij hoge risico groep
kwetsbare ouderen:
4. Beslissing nemen
Informatie over 3 pijlers EBN bundelen en tot afweging komen
5. EvaluatieHet ‘aangepaste’ handelen evalueren
Ke
nn
iskrin
g a
uto
no
mie
en
pa
rticipa
tie
Dhr. Klaassen:Dhr. Klaassen:Dhr. Klaassen:Dhr. Klaassen:voorkeur voor eigen bed, voorkeur voor eigen bed, voorkeur voor eigen bed, voorkeur voor eigen bed, matras maakt niet veel uitmatras maakt niet veel uitmatras maakt niet veel uitmatras maakt niet veel uit
Evidence: wisselligging Evidence: wisselligging Evidence: wisselligging Evidence: wisselligging en aangepast matrasen aangepast matrasen aangepast matrasen aangepast matras
wijkverpleegkundige wijkverpleegkundige wijkverpleegkundige wijkverpleegkundige heeft ervaring met beideheeft ervaring met beideheeft ervaring met beideheeft ervaring met beide
BeslissingBeslissingBeslissingBeslissing
Casus: Dhr. Klaassen (vergevorderde Parkinson,
dementerend, terminaal). Hij ligt in bed en
er is sprake van beginnende decubitus.
Hij ligt op standaard seniorenbed. Zijn
vrouw (verpleegkundige) is begonnen met
wisselligging. Dhr. Klaassen vindt dit niet
fijn omdat hij er steeds wakker van wordt.
Ze vraagt wat te doen.
Dhr. Klaassen:Dhr. Klaassen:Dhr. Klaassen:Dhr. Klaassen:wil niet gedraaid wordenwil niet gedraaid wordenwil niet gedraaid wordenwil niet gedraaid worden
Evidence: wisselligging Evidence: wisselligging Evidence: wisselligging Evidence: wisselligging en aangepast matrasen aangepast matrasen aangepast matrasen aangepast matras
Wijkverpleegkundige Wijkverpleegkundige Wijkverpleegkundige Wijkverpleegkundige wil wens patiwil wens patiwil wens patiwil wens patiëëëëntntntnt
respecterenrespecterenrespecterenrespecteren
Beslissing ??Beslissing ??Beslissing ??Beslissing ??
Uitgangspunten EBM/EBP/EBN
• Het gewetensvol, expliciet en oordeelkundig
toepassen van het huidige beste bewijsmateriaal
om beslissingen te nemen voor individuele
cliënten in het behandelproces
• Waarbij het gaat om het integratie van
– (eigen) klinische expertise,
– wensen, voorkeuren, verwachtingen cliënt,
– het best beschikbare bewijs
Sackett et al, 2000
Uitgangspunt 1:
Centraal doel: Kritische attitude
– Stellen van ‘waarom’ vragen
– Kritische reflectie op het handelen
– Life-long learning
Ke
nn
iskrin
g a
uto
no
mie
en
pa
rticipa
tie
Platform Gezondheidszorg
Uitgangspunt 2
EBP als volger, gebruiker en expert
• Volger: aanhouden richtlijnen en instructies experts opvolgen
• Gebruiker: vanuit klinische vraag, op zoek naar evidence, evalueren op kwaliteit en toepassen.
• Expert: in complexe situaties zelfstandig besluitvorming onderbouwen en volgers en gebruikers terzijde staan.
(Straus en Green, 2004)
Ke
nn
iskrin
g a
uto
no
mie
en
pa
rticipa
tie
Uitgangspunt 3
EBP als geïntegreerde competentie
– Géén aparte competentie
Ke
nn
iskrin
g a
uto
no
mie
en
pa
rticipa
tie
Uitgangspunt 4
‘Technisch’ EBP is gericht op methodologische kennis en vaardigheden.
• Om als hulpverlener een kritische professional te zijn hoe je zelf geen onderzoek te doen
• Je moet het wel kunnen begrijpen en beoordelen
Ke
nn
iskrin
g a
uto
no
mie
en
pa
rticipa
tie
Uitgangspunt 6
Research evidence uit
verschillende soorten onderzoek
Ke
nn
iskrin
g a
uto
no
mie
en
pa
rticipa
tie
Uitgangspunt 6
Vraaggerichte zorg en evidence based
practice kunnen samen.
Vraaggerichte zorg is een gezamenlijke
inspanning van cliënt en hulpverlener die erin
resulteert dat de cliënt hulp ontvangt die
tegemoet komt aan zijn wensen en
verwachtingen en die tevens voldoet aan
professionele standaarden (RVZ, 1998)
Ke
nn
iskrin
g a
uto
no
mie
en
pa
rticipa
tie
Uitgangspunt 7
Evidence en dan….
Implementatie EBP vereist een systematisch aanpakken
– Implementatiemodel vlgs Grol en Wensing
(2006)
– Per setting apart bekijken
Ke
nn
iskrin
g a
uto
no
mie
en
pa
rticipa
tie
Ontwikkelen projectplan
Analysefase
Ontwikkelen implementatiestrategieën
Testen en uitvoeren van implementatieplan
Evaluatie, bijstellen van het plan
Implementatiemodel Grol en Wensing, 2006
Organisatie:
Beleid management,aandachtsfunctionaris
Verpleegkundige
deskundigheidAttitude: opleiding
Cliënt: betrokkenheid,mantelzorger
Innovatie:materialen
Werkdruk:tijd nemen
voor kwaliteit
Wettelijk
Financiën:beschikbaarheid
Belemmerende en bevorderende factoren
patiënt/cliënt
Evidence
Expert
Voorkeuren, wensenVoorkeuren, wensenVoorkeuren, wensenVoorkeuren, wensenKenmerken Kenmerken Kenmerken Kenmerken
PICO vraag, zoeken PICO vraag, zoeken PICO vraag, zoeken PICO vraag, zoeken literatuur literatuur literatuur literatuur
Shared Decision Making: Shared Decision Making: Shared Decision Making: Shared Decision Making: Informatie geven (opties), Check of info is begrepen inventariseer voorkeuren cliënt,
bespreek/bediscussieer beslissingen
Ke
nn
iskrin
g a
uto
no
mie
en
pa
rticipa
tie
Weet u het nog?
© de Volkskrant
EBN:vraagt een kritische
basishoudingwaarbij het stellen
van ‘waarom’vragen belangrijk is
Ke
nn
iskrin
g a
uto
no
mie
en
pa
rticipa
tie
s.beurskens@hszuyd.nl
www.hszuyd.nl/aenp
www.meetinstrumentenzorg.nl
Recommended