View
6
Download
0
Category
Preview:
DESCRIPTION
kiem-dinh-cac-nhan-to-tac-dong-den-lam-phat-Viet-Nam-bang-mo-hinh-Vecto-tu-hoi-quyVAR.pdf
Citation preview
B GIO DC V O TO
TRNG I HC KINH T TP.HCM
-----------------
CNG TRNH D THI
GII THNG NGHIN CU KHOA HC SINH VIN
NH KINH T TR NM 2012
TN CNG TRNH:
KIM NH CC NHN T
TC NG N LM PHT VIT NAM BNG
M HNH VECTO T HI QUY(VAR)
THUC NHM NGNH: KHOA HC KINH T
MC LC
Danh mc t vit tt
Danh mc bng
Danh mc ph lc
Tm tt ...................................................................................................................... 1
PHN 1: GII THIU............................................................................................. 2
PHN 2: TNG QUAN MT S NGHIN CU TRONG NC V TRN
TH GII ................................................................................................................. 3
2.1 Cc nghin cu v lm pht nc ngoi: .................................................... 3
2.2 Cc nghin cu v lm pht Vit Nam: .......................................................... 4
PHN 3: PHNG PHP NGHIN CU ............................................................ 7
3.1 Gii thiu m hnh T hi quy Vecto VAR(Vecto autoregressive model) ......... 7
3.2 Thu thp v x l s liu u vo: ..................................................................... 9
PHN 4: NI DUNG V CC KT QU NGHIN CU ................................ 11
4.1 Thc trng lm pht Vit Nam giai on t 2000 n 2012: ............................ 11
4.2 Cc m hnh o lng lm pht: ...................................................................... 18
4.2.1 Mt s m hnh o lng lm pht truyn thng: ..................................... 18
4.2.1 Mt s m hnh nghin cu lm pht trong thi gian va qua v ngha ca
n: ..................................................................................................................... 28
4.3 ng dng m hnh VAR nghin cu tc ng ca chnh sch tin t v lm pht
trn th gii. .......................................................................................................... 34
4.4 Xy dng m hnh VAR c bn ph hp cho Vit Nam .................................. 37
4.4.1 La chn bin cho m hnh: .................................................................. 37
4.4.2 M hnh VAR kim nh cc yu t tc ng n lm pht Vit Nam: ........ 40
4.5 Kt qu kim nh ca m hnh: .................................................................. 44
PHN 5: KT LUN ............................................................................................. 49
5.1 Kt qu nghin cu chnh ................................................................................ 49
5.2 Cc xut: ..................................................................................................... 49
LI KT ................................................................................................................... 55
Danh mc ti liu tham kho
Ph Lc
DANH MC T VIT TT
FED Cc d tr lin bang M
NHTW Ngn hng trung ng
NHNN Ngn hng nh nc
TNN u t nc ngoi
NHTM Ngn hng thng mi
CSTT Chnh sch tin t
DNNN Doanh nghip nh nc
TTCP Th tng chnh ph
DANH MC BNG BIU
Bng 4.1: H s ICOR ca Vit Nam giai on 1995-2010
Bng 4.2: Mc lng ti thiu trong c quan nh nc t nm 1999 n 2010
DANH MC HNH
Hnh 4.1: Tnh hnh Lm pht Vit Nam t nm 2000
Hnh 4.2: Din bin gi hng ha th gii, T1.2001 T7.2011
Hnh 4.3: C ch dn truyn ca li sut n lm pht.
Hnh 4.4: Chi ph tng y gi ln cao
Hnh 4.5: M hnh chi tiu qu kh nng cung ng
Hnh 4.6: M hnh tng cung-tng cu
1
TM TT
Thng qua nghin cu, phn tch cc ti trong v ngoi nc, tm hiu thc trng
lm pht ca nc ta, ti hng n vic xy dng mt m hnh thc s ph hp
vi tnh hnh kinh t Vit Nam, c th ch ra u l nguyn nhn c bn gy ra lm
pht trong nhng khon thi gian nht nh v c th d bo c tnh hnh lm pht
trong thi gian sp ti. Cng vi vic ng dng M hnh Vecto T hi quy
VAR(Vecto autoregressive model) nhm xc nh tt c cc nhn t kinh t khch
quan ln ch quan, trong nc v ngoi nc tc ng n lm pht, ti a ra
mt cng c nh lng gip cho cc nh iu hnh chnh sch v m c mt ci nhn
r hn v cc yu t tc ng n lm pht t c cc gii php iu chnh thch hp
gip kim sot lm pht.
2
PHN 1: GII THIU
Lm pht khng phi l mt khi nim mi m i vi cc nh hoch nh chnh sch
cng nh dn c. N thay i lin tc, c khi tm lng, c khi thuyn gim, c khi li
ln cn st, trong mi giai on pht trin kinh t x hi lm pht c nhng sc thi
ring. Lm pht mi ln xut hin u mang theo mt sc mnh tim n, lm ri lon
nn kinh t, lm phc tp x hi v lm gim mc sng ca ngi dn.
Lm pht Vit Nam t nm 2000 bin ng khng ngng, t gim pht trong giai
on 2000-2003 n tng mnh nm 2007-2009. V hin nay, lm pht tr thnh
mt trong bn vn ni cm nht lin quan n n nh v m(cng vi qun l t
gi, thm ht thng mi v thm ht ngn sch). Chnh v th, vic xc nh nhng
nhn t v ang tc ng n lm pht t ra nhng gii php thch hp cho
thc trng lm pht Vit Nam l mt vn bc thit hin nay.
c khng t cc bi nghin cu trong v ngoi nc tm hiu, nh tnh, nh lng
cc nguyn nhn gy ra lm pht. Song nhng bi nghin cu ny li c nhng nhn
nh khc nhau, i lc tri chiu nhau v cc nhn t nh hng n lm pht. i a
s cc bi nghin cu u ch kim nh mt vi yu t tc ng n lm pht v hu
ht cc tc gi u khng xt n nh hng qua li ca cc yu t v m tc ng n
lm pht.
tm ra nguyn nhn thc s gy nn lm pht, cng nh ch ra u l nguyn nhn
chnh yu nh hng n lm pht trong nc, ng thi t cc nhn t gii thch
trong s nh hng ca cc bin s khc. ti s dng M hnh Vecto T hi
quy(VAR) kim nh 11 bin s v m tc ng n lm pht Vit Nam. Qua kim
nh, kt qu ca m hnh phn no l gii c nguyn nhn gy ra lm pht. Tr
li cho cc cu hi nh: T gi c tc ng n lm pht khng? Tc ng nh th
no? Hay GDP, d tr ngoi hi c phi l mt trong nhng nhn t gii thch chnh
khng?...
Qua xut cc bin php nhm h nhit cn st lm pht Vit Nam.
3
PHN 2: TNG QUAN MT S NGHIN CU
TRONG NC V TRN TH GII
Theo quan im ca cc nh kinh t hc hin i, lm pht l mt cn bnh kinh nin
ca mi nn kinh t hng ha-tin t. N c tnh thng trc, nu khng thng
xuyn kim sot, khng c nhng gii php chng lm pht ng b v hu hiu th
lm pht c th xy ra v ti din li bt c nn kinh t hng ha no vi bt k ch
x hi no.
Ti Vit Nam v trn th gii c rt nhiu bi nghin cu cp n vic tm hiu
nguyn nhn gy nn lm pht, cc yu t nh hng, gii php kim sot Nhng v
mc tiu nghin cu ca ti l Xy dng mt m hnh nh lng c k kim nh
cc yu t tc ng n lm pht Vit Nam nn nhng bi nghin cu c trnh by
di y ch yu xoay quanh vn nh lng v phn tch cc yu t tc ng n
lm pht bng m hnh Hi quy, ECM, VECM, ARIMA, ng Phillips v c bit
l M hnh Vecto T hi quy(VAR).
2.1 Cc nghin cu v lm pht nc ngoi:
Fabio Canova v Luca Gambetti (2008): tm hiu s tc ng ca chnh sch tin
t ln s thay i trong tng trng sn lng v ng lc lm pht M. Tc gi
kim nh cc c sc chnh sch v quy tc chnh sch trong mt h s bin thin
theo thi gian VAR bng cch s dng du hiu hn ch xc nh. S dn truyn
ca nhng c sc chnh sch tng i n nh. Phng sai ca cc c sc chnh
sch gim theo thi gian, nhng nhng c sc chnh sch gp phn gy nn tnh
trng lm pht, s tng trng sn lng khng n nh v ko di. Tc gi tm
thy bng chng ca mt s gia tng ng k nh hng lu di ca li sut ln
lm pht. Mt chnh sch lm pht tch cc trong nm 1970 s gip cho sn lng
gia tng mc cao.
BIS Working Papers by Ben S C Fung (2002): s dng m hnh VAR nghin
cu nhng tc ng ca nhng c sc tin t ln 7 nn kinh t ng Nam
4
(Indonesia, Hn Quc, Malaysia, Philippines, Singapore, i Loan, Trung Quc
v Thi Lan). i vi mi nn kinh t, kim nh tng t c p dng v cc
phn ng ng ca mt c sc tin t s c xem xt trong d bo ca ca l
thuyt tin t. Kt qu cho thy rng m hnh VAR c kh nng a ra cc dn
truyn hp l cho hu ht cc quc gia, c bit l i vi cc mu s liu kt thc
trc khi cuc khng hong ti chnh chu nm 1997. Vi s hi nhp ca cc
nn kinh t, t gi hi oi ng mt vai tr quan trng trong vic xy dng chnh
sch tin t. nm bt mt cch r rng tm quan trng ca t gi hi oi trong
cc nn kinh t, cc o lng hp l cng c p dng i vi t gi kim
nh m hnh.
Uma Ramakrishnan v Athanasios Vamvakidis (2002): a ra mt m hnh d
bo lm pht ng tin cy l trung tm cho mt khun kh chnh sch tin t.
Trong bi vit, nhm tc gi nghin cu nhng tc ng truyn dn trong nc v
quc t v lm pht Indonesia v phn tch cc ch s quan trng ca lm pht.
Nhm tc gi xc nh t gi, lm pht nc ngoi, v tng trng tin t nh l
nhng bin s chnh c th gii thch cho lm pht Indonesia.
Mohammad S. Hasan (1999): s dng khi nim v l thuyt hi nhp v Vector
xu hng, bi nghin cu kim tra li mi lin h gia cung tin v lm pht ti
Trung Quc i lc. Tri ngc vi nhng nghin cu gn y nht trong lnh vc
ny, nhng kt qu ng a ra da trn n v gc v kim tra kt hp cho thy
mt mi quan h lu di ng tin cy gia mc gi ni chung v c phiu tin mt,
cng nh gia lm pht v tng trng tin t. Pht hin ca ng cng cho thy
mt mi quan h hai chiu hoc phn hi gia lm pht v tng trng tin t.
2.2 Cc nghin cu v lm pht Vit Nam:
Camen (2006): tm hiu thc trng ca vic ci cch chnh sch tin t trong bi
cnh kinh t v ti chnh ang pht trin mnh m Vit Nam v xc nh cc vn
ci cch quan trng lin quan n chnh sch tin t. Bi nghin cu ca ng
cung cp mt ci nhn tng quan v pht trin kinh t v ti chnh, m t cc khun
kh chnh sch tin t hin ang c s dng ti Vit Nam. Kim nh Camen s
5
dng l m hnh VAR vi cc d liu hng thng t thng 2 nm 1996 n thng 4
nm 2005 v la chn khong thi gian ph kim tra s n nh ca kim
nghim.
Nguyen Thi Thuy Vinh v Seiichi Fujita(2007): xem xt cc tc ng ca s mt
gi thc t ln nn kinh t ti Vit Nam bng cch s dng phng php tip cn
VAR. Nghin cu cho thy rng d cc ngun chnh ca phng sai sn lng v
mc gi l "c sc bn trong", s thay i trong t gi thc ng mt vai tr quan
trng trong sn lng hn l mc gi. Mt s gim thc trong gi tr tin c tc
ng tch cc trn c sn lng v lm pht. C sc gim gi c th nh hng n
lm pht v tng trng sn lng thng qua vic tng cung tin v ci thin cn
cn thng mi. Tuy nhin, thay i t gi hi oi thc khng c tc ng ng
k n sn lng trong thi gian di.
Michal Goujon(2006): trong qu trnh chuyn i sang mt nn kinh t th
trng, Vit Nam bt tay vo mt con ng gim t l lm pht thng qua la
ha. Trong bi nghin cu, tc gi pht trin mt m hnh lm sng t nhng
yu t quyt nh lm pht di s la ha v c tnh cho Vit Nam trong
nhng nm 1990 bng cch s dng mt quy trnh hai bc. Trong khon thi
gian ny, nguyn nhn dn n lm pht l do s thay i t gi hi oi v s d
tha tin. Bi vit cho thy rng vic qun l bin ng t gi hi oi kt hp vi
mt chnh sch tht cht tin t l cn thit cho cc c quan chc nng Vit Nam
thnh cng trong cuc chin chng lm pht. Ti liu minh ha da trn s mt
gi mnh 25% t gi trao i t 1997 n nm 1998 cho thy rng iu ny lm
gim lm pht tch ly 13% trong giai on .
Vng Th Tho Bnh(2008): trong bi nghin cu tc gi phn tch thc trng
din bin gi - lm pht Vit Nam trong giai on i mi v cc chnh sch
kinh t nhm phn bit nhng hn ch trong vic iu hnh chnh sch, v phn
tch cc nhn t tc ng n lm pht. ng thi, tc gi xy dng mt m
hnh nh lng phn tch ng thi gi c - lm pht ca Vit Nam trong thi
k i mi theo hng tip cn ng Phillip kt hp s dng m hnh ng dng
gii thch ngu nhin, m hnh chui thi gian.
6
Trung tm nghin cu Kinh t v Chnh sch VEPR(2011): qua kho st nhng
bin ng ca lm pht Vit nam trong thp k qua vi mi quan h cht ch n
mt lot nhng thay i trong mi trng kinh t cng nh trong cc chnh sch v
m kt hp vi vic kho st chi tit cc nghin cu c v cc nhn t quyt
nh lm pht cc nc ang pht trin ni chung v trng hp Vit Nam ni
ring xy dng mt m hnh thc nghim nghin cu cc nhn t quyt nh s
bin ng ca lm pht Vit Nam. M hnh m nhm tc gi s dng a ra ba
knh truyn ti m qua mt hot ng cc bin ni sinh v ngoi sinh c th
nh hng n mc gi. M hnh c xy dng gm 12 bin da trn m hnh
iu chnh sai s VECM.
V Tr Thnh(1997): dng m hnh tr a thc(ECM) nghin cu cc yu t
xc nh lm pht Vit Nam na u thp k 1990. V Dng Th Thanh
Mai(2002): nh gi lm pht ph thuc vo ba yu t: tng lng cung tin, tng
thu nhp, t gi bng M hnh hi quy
Qua cc ti nghin cu lm pht trong nc chng ta c th thy rng cc kin v
bng chng thc nghim ca cc tc gi a ra khng h tng ng v cc nhn t
tc ng n lm pht Vit Nam. Thm vo , i a s cc bi nghin cu v lm
pht trong nc u thc hin trc nm 2008 cn thi k sau c cho l nhiu
bin ng v m v lm pht ln xung tht thng th ch c bi nghin cu ca
Trung tm nghin cu Kinh t v Chnh sch VEPR(2011) l c ni n. V hu ht
cc tc gi u khng xt n nh hng qua li ca cc yu t v m tc ng n
lm pht. Chnh v nhng nhn nh khng ng nht v cc yu t nh hng n
lm pht Vit Nam nn ti s tp trung nh lng cc nhn t v m tc ng n
lm pht v tp trung tr li cc cu hi nghin cu sau y:
- Nguyn nhn no gy nn tnh trng lm pht cao hin nay?
- Trong nhng nhn t tc ng n lm pht, nhn t no l ch o lm lm
pht tng cao v tc ng nh th no n lm pht trong nc?
- Lm pht trong thi gian ti s bin ng ra sao?
7
PHN 3: PHNG PHP NGHIN CU
tm ra trong nhng nhn t tc ng n lm pht, nhn t no l ch o lm lm
pht tng cao v tc ng nh th no n lm pht trong nc ng thi d bo
nhng bin ng sp ti ca lm pht. ti s s dng m hnh Vecto T Hi Quy
VAR(Vecto autoregressive). M hnh c kh nhiu tc gi nc ngoi(Canova v
Gambetti(2008), BIS(2002), Ramakrishnan v Vamvakidis(2002), Mohammad(1999),
Chrishtopher Sims(1980) v (1996)) s dng kim nh tc ng ca nhng c sc
tin t, chnh sch tin t ln tng trng sn lng, lm pht, d bo lm pht, gii
thch lm pht
3.1 Gii thiu m hnh T hi quy Vecto VAR(Vecto autoregressive model)
Khi d bo da trn m hnh mt phng trnh, trc ht cn d bo bin c lp v
sau d bo bin ph thuc. D bo nh vy sai s s tng nhanh khi ta d bo qu
xa trong tng lai.
V nh chng ta bit, mi quan h gia cc bin s kinh t khng n thun ch
theo mt chiu, bin c lp(bin gii thch) nh hng ln bin ph thuc m trong
nhiu trng hp n cn c nh hng ngc li. Do m ta phi xt nh hng qua
li gia cc bin ny cng mt lc. Chnh v th m hnh kinh t lng m ta phi xt
n khng phi l m hnh mt phng trnh m l m hnh nhiu phng trnh.
Tuy nhin, c lng c cc m hnh ny ta phi m bo rng cc phng trnh
trong h c nh dng, mt s bin c coi l ni sinh (bin m gi tr c xc
nh bi m hnh, l bin ngu nhin) v mt s bin khc c coi l ngoi sinh hay
xc nh trc (ngoi sinh cng vi ni sinh tr). Vic nh dng ny thng c
thc hin bng cch gi thit rng mt s bin c xc nh trc ch c mt trong
mt s phng trnh. Quyt nh ny thng mang tnh ch quan v b
Chrishtopher Sims ln ting ch trch. Theo Sims, nu tn ti mi quan h ng thi
gia mt s bin th cc bin ny phi c xt c vai tr nh nhau, tc l tt c cc
bin xt n u l bin ni sinh. Da trn tinh thn m Sims xy dng m hnh
Vector t hi quy Var.
8
M hnh VAR dng cu trc tng qut do Sims(1980) xut vi m bin tr, p bc
c vit dng:
Trong yt = (y1i,,ymt); A l cc ma trn cp mxm, A l ma trn cp mx1, t l ma
trn cp mx1.
M hnh VAR dng rt gn tng ng l:
Trong yt =(y1t,,ymt); Bi l cc ma trn cp mxm, B l ma trn cp mx1, vt l ma
trn cp mx1 yu t ngu nhin.
Khi nim v m hnh VAR c bn(Basic VAR):
M hnh Var v cu trc gm nhiu phng trnh(m hnh h phng trnh) v c cc
tr ca cc bin s. Var l m hnh ng ca mt s bin thi gian. M hnh ny v
cu trc gm nhiu phng trnh(vecto) v c cc tr ca cc bin s(auto regressive).
Ta xt hai chui thi gian Y1 v Y2. M hnh Var tng qut i vi Y1 v Y2 c dng
sau y:
Trong m hnh trn, mi phng trnh u cha p tr ca mi bin. Vi hai bin m
hnh c 22p h s gc v 2 h s chn. Vy trong trng hp tng qut nu m hnh c
k bin th s c k2p h s gc v k h s chn, khi k cng ln th s h s phi c
lng cng tng.
Phng php c lng m hnh Var
- Xt tnh dng ca cc bin trong m hnh. Nu cha dng th s dng k thut
ly sai phn a v cc chui dng.
9
- La chn khong tr ph hp.
- Xem xt mc ph hp ca m hnh chy ra (bng vic kim nh tnh dng
ca phn d. Nu phn d ca m hnh dng th m hnh nhn c ph hp
vi chui thi gian v ngc li.
- So snh cc m hnh v la chn m hnh ph hp nht.
Mt s vn trong xy dng m hnh Var
Bn cnh nhng u im ni tri ca m hnh Var: khng cn xc nh bin no l
bin ni sinh v bin no l bin ngoi sinh hay ta c th s dng phng php
OLS cho tng phng trnh ring r th m hnh Var cn vng phi mt s hn
ch:
- Khi xt n m hnh Var ta cn phi xt n tnh dng ca cc bin trong m
hnh. Yu cu t ra khi ta c lng m hnh Var l tt c cc bin phi dng,
nu trong trng hp cc bin ny cha dng th ta phi ly sai phn m bo
chui dng. Cng kh khn hn na nu mt hn hp cha cc bin c tnh dng
v cc bin khng c tnh dng th vic bin i d liu khng phi l vic d
dng.
- Kh khn trong vic la chn khong tr thch hp. Gi s m hnh Var bn
ang xt c ba bin v mi bin s c 8 tr a vo tng phng trnh. Nh xem
xt trn th s h s m bn phi c lng l 32.8+3=75. V nu ta tng s bin
v s tr a vo mi phng trnh th s h s m ta phi c lng s kh ln.
Ngoi ra, kh khn trong vic la chn khong tr cn c th hin ch nu ta
tng di ca tr s lm cho bc t do gim, do vy m nh hng n cht
lng cc c lng.
3.2 Thu thp v x l s liu u vo:
C s d liu
D liu trong bi nghin cu c tng hp, thu thp v tnh ton t nhiu ngun
khc nhau. m bo s chnh xc cho chui d liu trong qu trnh x l, a s d
10
liu c ly trong cc bo co ca nhng t chc uy tn nh : IFS (T chc thng k
ti chnh quc t thuc IMF), EIU (C quan tnh bo kinh t Anh), Tng cc thng k
VN (TCTK), bo co ca Ngn Hng Nh Nc Vit Nam (NHNN)
Bin K hiu Ngun
Ch s gi tiu dng(%) (nm 2005=100) CPI IFS
Tng sn phm trong nc(gi ss 1994) GDP TCTK, IFS
Gi du (USD/thng) OIL www.eia.gov
Tc gia tng cung tin M2 (t ng) M2 IFS
T gi bnh qun lin ngn hng
USD/VND
TG www.oanda.com
Li sut tin gi k hn 3 thng (%) LSTG TCTK, Bo co NHNN
Gi go Thi Lan (USD/tn) RICE IFS, EIU
D tr ngoi hi (triu USD) IR IFS
Tn dng trong nc (domestic creadit)(t
ng)
CREDIT IFS
Cung tin M2 M ( t USD) M2US IFS, EIU
Xut nhp khu rng (triu USD) (CIF) XNK B cng thng, TCTK
Quy trnh x l d liu u vo:
Tt c d liu thu thp u c ly log tr Li sut tin gi k hn 3 thng l khng
ly log v Xut nhp khu rng l tr log tr tuyt i gi tr. D liu c ly log a
v phn trm ging nh trong nghin cu ca Camen(2006), Bis(2002) v cng gip
cho b d liu n nh hn.
11
PHN 4: NI DUNG V CC KT QU NGHIN
CU
Qua phn 2 v 3 ca ti chng ta c th phn no hiu c ti sao VAR li c
nhiu nghin cu s dng kim nh cc nhn t v m, lm pht. Tuy nhin, c
mt ci nhn trc quan hn v lm pht Vit Nam, cch thc xy dng v la chn
bin cho M hnh kim nh cc yu t tc ng n lm pht trong nc. ng thi,
nhm tr li cho cu hi: Nguyn nhn no gy nn tnh trng lm pht cao hin nay?
Trong nhng nhn t tc ng n lm pht, nhn t no l ch o lm lm pht tng
cao v tc ng nh th no n lm pht trong nc?
ti s s lc v tnh hnh lm pht ti Vit Nam t nm 2000 v nh tnh mt s
nguyn nhn gy nn lm pht. Sau , im qua mt s m hnh o lng lm pht
trn th gii nhm phn tch cc yu t c bn tc ng n lm pht, lm nn tng c
s l thuyt cho vic phn tch cc nhn t c bn tc ng n lm pht Vit Nam.
Nu ln nhng ng dng ca T Hi Quy Vecto(Var) trn th gii, xy dng m hnh
ph hp cho Vit Nam, la chn v sn lc bin cho m hnh v cui cng l kim
nh nhng nhn t tc ng n lm pht Vit Nam.
4.1 Thc trng lm pht Vit Nam giai on t 2000 n 2012:
- 2000-2003: S liu thng k cho thy ch s gi tiu dng giai on t nm 2000
n nm 2003 ca nc ta mc thp v n nh di 5%. Ch s gi tiu dng
nm 2000 l -0.6, ch s gi tiu dng mt s thng trong giai on ny cng
mc m. Nn kinh t ri vo tnh trng gim pht, thut ng kch cu ln u
tin xut hin trong cc chnh sch iu hnh kinh t ca chnh ph, mt k hoch
kch thch kinh t thng qua ni lng tn dng v m rng u t nh nc bt u
c thc hin t nm 2000.
- 2004-2006: Sau mt thi gian h nhit th n nm 2004 lm pht li tng tr li.
Ch s CPI ca nm 2004 mc 9,5%. Vt xa so vi k hoch quc hi ra l
4 5 %. Nhng cc ch tiu kinh t x hi cn li u hon thnh so vi k hoch
12
ra. Bc sang nm 2006, chnh ph li tip tc thnh cng trong vic khng ch
lm pht, t l lm pht l 6.6% thp hn 1.6% so vi tc tng trng kinh t.
- 2007-2009: Lm pht Vit Nam tng mnh trong giai on ny. Gi tiu dng
thng 12 nm 2007 tng ti 2,91%, khng nhng cao hn so vi cc thng trong
nm m cn tng cao nht so vi tc tng trong thng 12 ca hn mi nm
qua. Lm pht nm 2007 tng ln 8.3% nhng vn cha cao nh nm 2008. Ch
tnh ring trong 6 thng u nm 2008 ch s CPI ca c nc tng 18.44%, cao
nht so vi mc tng c nm trong 15 nm qua k t nm 1993.
- 2010 n nay: Tip sau xu hng gim ca nm 2009, lm pht li tng tr li
mnh m t thng 9 nm 2010 khin cho ch s gi tiu dng CPI cho 11 thng
tng ln n 9,58% so vi 20,71% v 5,07% ca cng k nm 2008 v 2009. Tnh
hnh kinh t 6 thng u nm 2011 din ra trong iu kin gp nhiu kh khn do
gi hng ha trn th trng th gii tng, gi c hu ht cc mt hng trong nc
mc cao. V gn y nht, Vin Khoa hc x hi Vit Nam d bo lm pht
2012 (so vi thng 12/2011) s gim mnh xung mc 11,3% v thm ch xung
mc 1 ch s. Tuy nhin, vn lm pht hin nay vn cn l mt cn bnh
nhc nhi ca ton x hi. Ch s CPI thng vn tng cao mc d c gim nh qua
cc thng gn y.
13
Hnh 4.1: Tnh hnh Lm pht Vit Nam t nm 2000
Tng hp t Tng cc thng k
Nh vy c th ni lm pht vit nam t nm 2000 n nay lun thay i tht thng.
Nguyn nhn ch yu gy ra lm pht Vit Nam t 2000 n 2012
Lm pht Vit nam t nm 2000 n nay bt ngun t nhiu nguyn nhn, trong c
nguyn nhn ch quan ln khch quan, do tc ng ca nhn t trong nc ln nhn
t nc ngoi, c nhng nguyn nhn trc tip v c gin tip. Sau y l mt s
nguyn nhn lm pht ni cm:
Nhm nguyn nhn trong nc:
- u t cng km hiu qu:
Trong thi gian va qua h tr tng trng kinh t chnh ph c k hoch nng
cp c s h tng t nc v lin tc bi chi ngn sch trong nhiu nm. Ngun thu
ngn sch khng p ng nhu cu chi tiu ca Chnh ph. Vay n l mt trong
14
nhng gii php m chnh ph la chn b p thm ht ngn sch. Phn ln
ngun vay n ca Chnh ph l vay n nc ngoi trong di hn, vic ny s gy sc
p nghim trong ln t gi v n lt t gi gy sc p v lm tng lm pht trong
nc.
Vn u t chy vo nn kinh t ch yu thng qua knh dn l cc doanh nghip nh
nc v d n u t do nh nc qun l. u t nhiu song hiu qu thp cng vi
tnh trng lng ph, tham , tht thot ti sn nh nc, u t sai mc ch v ang
l nhng nhn t y gi thnh sn phm ca khu vc nh nc ln cao v ko theo
vic tng chi ph u vo ca c nn kinh t.
Bng 4.1: H s ICOR ca Vit Nam giai on 1995-2010.
Ngun: Ngn hng nh nc
- Chnh sch tin t:
Thng th chnh sch tin t ca chnh ph thng c tr nht nh ln nn kinh
t. chnh v th m CSTT theo hng kch cu ca chnh ph trc y by gi mi
pht huy hu qu ca n.
Chnh sch tin t kch cu m chnh ph p dng c tc dng khi thng dng vn,
kch thch tiu dng ca cc tng lp dn c v lm tng tng cu, cng t chnh sch
m lng tin trong lu thng tng ln. Nh nm 2000, khi Ngn Hng Nh
Nc(NHNN) bi b li sut trn, chuyn sang iu hnh theo li sut c bn, to
iu kin cho cung-cu v vn theo c ch th trng v cc Ngn Hng Thng Mi
ch ng hn trong kinh doanh. Chnh sch kch cu trong giai on ny v vic duy
tr chnh sch kch thch tng i lin tc trong nhng nm sau , mt mt gip nn
kinh t ly li phn no tng trng, nhng mt khc tch t nhng mm mng
gy ra lm pht cao bt u bc l t gia nm 2007.
Cng vi chnh sch kch cu th chnh sch cung tin v li sut ca chnh ph cng
tc ng n lm pht Vit Nam.
15
- Chnh sch m ca ca Vit Nam trong tin trnh hi nhp:
Vic gia nhp T chc Thng mi Th gii (WTO) vo thng 11/2006 m ra mt
thi k hi nhp su rng cha tng c, khin mc giao lu thng mi v u t
quc t tng vt, lm dng vn vo(c u t trc tip ln gin tip) tng mnh. Ko
theo lng USD trong lu thng tng mnh, nn gi c sc mnh cnh tranh
trong xut khu. Chnh ph nc ta la chn bin php can thip bng th trng
m, NHNN tung ra lng tin VND rt ln mua ngoi t. iu ny khin cho
d tr ngoi hi ca Vit Nam tng trng hn 100%. D tr ngoi t tng qu nhanh
lm cho lng cung ng tin t theo ngha rng hng nm phi tng 20-30%, thc y
vt gi trong nc tng cao.
- Yu t tm l, u c, lm gi:
Gi c ca mt s mt hng(nht l cc mt hng c quyn) Vit Nam tng cha
hn l do chi ph u vo tng cao m do vic qun l iu hnh v m cha tht tt,
cc doanh nghip kinh doanh li dng u c, tng gi. V gi tng ri th s khng
gim hoc gim rt chm trong khi cn st gi quc t h nhit.
- Lm pht do tnh trng tham nhng cao:
Ti Vit Nam, trong 5 nm (2007-2011), cc c quan t tng khi t bnh qun mi
nm khong 280 v vi hn 600 b can v cc ti tham nhng. Tuy nhin, theo Tng
thanh tra Chnh ph Hunh Phong Thanh th s v vic, v n tham nhng c pht
hin l cha tng xng vi tnh hnh tham nhng thc t ang din ra.
V kha cnh phn tch nh tnh, lm pht v tham nhng r rng c mi quan h
nhn qu: nu tnh trng tham nhng cng ph bin ti mt quc gia th lm pht quc
gia cng cao. Tham nhng chnh l nguyn nhn trc tip v quan trng khin bi
chi ngn sch cao, u t cng dn tri, tht thot, km hiu qu; v bi chi ngn sch
cao, u t cng dn tri, km hiu qu chnh n li l mt nguyn nhn quan trng
khin lm pht tng cao.
- Thu nhp ca dn c:
Thu nhp ca ngi dn trong nhng nm va qua lun tng ln mt phn lm tng
tng cu v mt khc to tm l tng gi cc mt hng tiu dng khc.
16
Bng 4.2: Mc lng ti thiu trong c quan nh nc t nm 1999 n 2012
Nm 1999 2001 2003 2005 2006 2008 2009 2010 2011 2012
S tin
(1000) 180 210 290 350 450 540 650 730 830 1050
Ngun : www.laodong.com.vn
- Vai tr iu hnh ca NHNN v s phi hp ca cc c quan chc nng:
NHNN b ng v i khi ch quan trong thc thi chnh sch tin t nhm kim ch
lm pht. S b ng ny mt phn l do NHNN thiu tnh c lp v t ch trong
vic quyt nh v thc thi chnh sch tin t. Thng trc khi thng qua mt quyt
nh no , NHNN phi xin php hoc hi kin Chnh Ph. iu ny dn n s
chm tr trong trin khai chnh sch tin t, trong khi chnh sch tin t lun c
mt tr nht nh.
- Tng gi in, xng du:
Xng v in l 2 mt hng, nhin liu c nh hng rt ln n sn xut v tiu
dng. Chnh v th m vic tng gi xng du v tng gi in tc ng lm tng gi
hu ht cc mt hng trong nn kinh t.
Nhng vic chnh ph tng gi xng l mt vic khng trnh c. Gi xng du trn
th gii tng v Vit Nam l mt nc nhp cng xng du nhiu hn gp bi lng
xng du xut khu.
Nhm nguyn nhn ngoi nc:
- Tc ng ca dng tin nng:
Tin nng l mt loi vn u t lu ng khng nhm vo mt vic c th no m
ch dnh c li nhun ln vi mc ri ro t nht. N mang tnh cht u c mt
thi gian ngn v lu ng rt nhanh chng trn th trng ti chnh quc t. c trng
ni bt ca n l ngn hn, u c, vo-ra rt kn o, rt kh quan st v kim ch.
Vit Nam ang trong tin trnh hi nhp su rng, cc trang thit b, kin trc thng
tng v iu kin u t khng ngng c ci thin. Chnh v th m Vit Nam ang
tr thnh mt th trng thu ht dng tin nng.
17
Khi tnh hnh kinh t trong nc c chuyn bin xu, lp tc vn tin nng rt ra sau
khi c li. Khi tin nng rt ra nhanh th to thnh mt nhn t thc y kinh t
chuyn bin xu. Vn u T Nc Ngoi(TNN) t nhin dng li hoc rt ra
nhanh c th lm h thng ti chnh b khng hong v ri lon nng hn. u t c
tnh cht u c rt ra nhanh c th lm bin dao ng ln hn gy thit hi nng
hn. Chnh v th chng ta cn phi cnh gic cao hn na vi cc khon u t t
nh TNN.
- Lm pht l do chu nh hng ca gi hng ha th gii:
Chi ph nguyn vt liu nhp khu cng tc ng n ch s gi tiu dng thng qua
vic lm tng gi cc sn phm u ra. Kinh t th gii tip tc phc hi th sn
xut s tng ln v nhu cu v nguyn, nhin, vt liu cho sn xut trn th gii s
tng ln. V khi cu tng ln th ch s gi nguyn, nhin, vt liu u vo m chng
ta b ph thuc vo nc ngoi cng s tng ln, tip tc nh hng n chi ph u
vo. cng chnh l tc ng ca lm pht do chi ph y trong iu kin sng
nh vo ngun nguyn liu nhp khu m chng ta buc phi chp nhn.
Hnh 4.2: Din bin gi hng ha th gii, T1.2001 T7.2011
(ngun IMF)
18
T nhng phn tch trn ta c th khi qut nguyn nhn gy ra lm pht Vit nam
giai on t nm 2000 n thng 3/2012 qua m hnh sau:
4.2 Cc m hnh o lng lm pht:
4.2.1 Mt s m hnh o lng lm pht truyn thng:
M hnh ng cong Phillips:
Xut pht t bi bo The Relation Between Unemployment and the Rate of Change
of Money Wage Rate in the UK, 1861-1957 Phillips(1958) vit trn c s iu tra
quan h gia s thay i tin lng v t l tht nghip. Minh ha v l thuyt ny c
nh hng nht l Lipsey. T tng ch o trong m hnh Phillips- Lipsey l lm
pht lng c gii thch bi s d cu trong th trng lao ng, trong d cu
c m t bng t l tht nghip.
LM PHT
NGUYN NHN BN TRONG NGUYN NHN BN NGOI
KHCH QUAN:
1. Thu nhp dn c
tng.
2. Thc hin l trnh
iu chnh theo gi
th trng gi in
v xng.
CH QUAN:
1. u t cng km
hiu qu.
2. NHNN iu hnh
chnh sch tin t
cha hp l.
3. Chnh sch m ca
ca Vit Nam trong
tin trnh hi nhp.
4. Qun l gi cha tt.
KHCH QUAN:
1. Tc ng ca
dng tin nng.
2. Chi ph nguyn
vt liu nht khu
gia tng.
19
Sau ny c hai nh kinh t hc l Samuelson v Solow tng qut li khi nim
ng cong Phillips bng cch ch ra quan h gia lm pht v tht nghip thay cho
quan h tin lng v tht nghip to c s cho cc nh hoch nh chnh sch trong
vic la chn mc tiu lm pht v tht nghip.
Theo Samuelson v Solow cc nh hoch nh chnh sch phi i mt vi s nh
i gia lm pht v tht nghip m ng cong Phillips li th hin mi quan h ny.
M hnh ng cong Phillips ngy nay m cc nh kinh t hc s dng a ra
nhng d bo ca mnh a thm yu t ngu nhin vo m hnh ca mnh m
hnh ng cong Phillips ngy nay c vit di dng (4.1), n khng nh lm pht
ph thuc vo ba yu t: lm pht k vng (t-1) lch ca tht nghip so vi tht
nghip t nhin gi l tht nghip chu k ( ut-ut-1) v cc c sc cung (t) hay l mt
yu t ngu nhin
M hnh nh sau:
t = t-1 + b( ut-ut-1) + t (4.1)
Theo , khi ngi dn k vng lm pht trong tng lai tip tc tng th s khng
mun gi tin na m thay vo s tng u t vo cc ti sn khc nh: bt ng
sn, vng, t lm gia tng lng tin trong lu thng gy mt cn bng tin-hng
t gy ra lm pht. Hoc cc t dch, hn hn, hay vic a thm cc loi tin mi
vo trong lu thng ca chnh ph lm cho ngi ta k vng rng lm pht s tng
trong tng lai. Hoc c th khi nhn thy lm pht hin ti th c nhn vi d
tnh duy l rng trong sp ti gi c s cn tip tc tng cao nn y mnh tiu dng
trong hin ti qua lm tng cu tng ln qu mc lm mt cn bng cung cu dn
n lm pht.
Cc c sc cung cng gp phn vo lm pht: Nu nh tng cu khng i
hoc tng ln nhng ngun cung t ngt gim th iu ny s lm cho mt cn bng
cung- cu v lm cho mc gi chung tng ln v gy ra lm pht.
20
M hnh chi ph y
Lm pht chi ph y xy ra khi ng tng cung dch chuyn sang tri do chi ph sn
xut tng nhanh hn nng sut lao ng. Bn loi chi ph c th gy ra lm pht loi
ny l:tin lng, thu gin thu, li sut v gi nguyn liu nhp khu. Lm pht chi
ph y thng xut hin khi tin lng tng trc m cha tng nng sut lao ng
hay mc gi chung. y c th l kt qu t k vng sai lm pht hoc s thay i
trong phn b thu nhp. Khi cng on thnh cng trong vic y tin lng ln cao,
khi doanh nghip s tm cch tng gi. Nu h lm c iu ny th lm pht s
gia tng. Vng xoy i ln trong tin lng v gi c s tip din khi chnh ph
tm cch trnh mt cuc suy thoi bng cch s dng chnh sch tin t m rng.
Vic chnh ph tng cc loi thu tc ng ng thi ti tt c cc nh sn xut cng
c th gy ra lm pht. Thu gin thu k c thu nhp khu cng ng mt vai tr
quan trng trong vic tng gi c trong nc, bi l thu gin thu s c cng trc
tip vo gi ca cc mt hng nhp khu, tiu dng cho nn vic tng gim cc loi
thu ny t nhiu cng c nhng nh hng nht nh n vic tng gim gi trong
nc bng vi mc thu. Ngoi ra, nu mt loi nguyn liu ng vai tr quan trng
trong sn xut th khi nu gi nguyn liu thay i cng c th gy ra
nhng thay i ng k v gi ca cc mt hng trong nc m nguyn liu
l thnh phn chnh t gy p lc lm mt bng gi c s tip tc tng. c bit
i vi cc nc ang pht trin khi phn ln nguyn vt liu l phi nhp khu t bn
ngoi nn s thay i gi ca chng tc ng ln n tnh hnh lm pht trong nc.
V phng din l thuyt th li sut danh ngha v t l lm pht c mi quan h
cng chiu theo hiu ng Fisher. Khi lm pht tng th li sut danh ngha tng
m bo mc li sut thc c chp nhn bi cc ch th trong nn kinh t. Trin
vng ca li sut thc c nh hng n k vng lm pht. Sau khi xc nh
c k vng lm pht, nu ngi tiu dng tin rng li sut tit kim s
khng thay i hoc tng rt thp, ngha l li sut thc s m th h s c
khuynh hng rt tin gi tit kim v u t vo bt ng sn hoc chng
khon bo v sc mua. iu ny s lm xy ra bong bng trn th trng bt ng
sn v s gy p lc lm CPI c xu hng tng ln. V th, li sut thc l mt bin s
quan trng tc ng n tiu dng v c bit l lm pht k vng.
21
Ngoi ra, mi quan h gia li sut v lm pht cn hnh thnh da trn s nh hng
ca li sut n tng cu. Trong c cu ca tng cu th hai thnh phn chu tc ng
trc tip ca li sut l u t v tiu dng, trong li sut v tiu dng c mi
tng quan nghch chiu, li sut v u t nhn chung c mi tng quan nghch
nhng cn ty thuc vo co gin ca cu u t so vi li sut. Do , li sut
c xem l mt yu t, mt cng c quan trng tc ng n lm pht mc tiu v
lm pht k vng hin hu.
Hnh 4.3: C ch dn truyn ca li sut n lm pht.
Nhng yu t nu trn c th c tc ng ring l, nhng cng c th gy ra tc ng
tng hp, lm cho lm pht gia tng. Khi cc doanh nghip s i ph li bng
cch tng gi c hng ha v lm xut hin lm pht mc d cu v sn phm ca h
khng tng.
22
Hnh 4.4: Chi ph tng y gi ln cao.
Khi chi ph u vo tng ln lm dch chuyn ng tng cung AS0 n AS1. Mi
mc sn lng Y c sn xut vi mc chi ph cao hn. D cu hng ha xut hin
ti mc gi P0. iu ny dn n s tng ln ca mc gi chung t P0 n P1. Gi tng
sn lng gim v c th km theo l tht nghip.
M hnh lm pht do cu ko
Cc nh kinh t hc thuc trng phi Keynes coi lm pht l do s dch chuyn sang
phi ca ng tng cu pht sinh t s gia tng no trong tng chi tiu. Trng
phi Keynes khng cho rng gi c lun lun c nh m khng nh gi c s tng
bt c khi no c s gia tng tng cu trong ngn hn. Tuy nhin theo Keynes lm
pht tht s ch xy ra khi c s gia tng ca gi c m khng c s m rng ca sn
lng. iu ny hm lm pht ch xy ra khi tng cu tng cao hn mc sn lng
tim nng. Lm pht cu ko xy ra khi tng cu tng ln mnh m. Theo s tng
ln ca tng cu c th c gii thch bng phng trnh s nhn chi tiu ca
Keynes:
23
Trong : Y: tng thu nhp, mpc: khuynh hng tiu dng bin, C: chi tiu dng ca
khu vc t, I: u t ca khu vc t, G: chi tiu ca chnh ph, X-M: cn cn thanh
ton, : ch s thay i ca cc bin trn. Qua ta thy bt k s gia tng no trong
bn thnh t trn u c th lm tng tng cu. Nu mpc cng ln th s nhn chi tiu
1/(1-mpc) cng ln s ko theo s thay i ca tng cu cng ln.
Lm pht cng c nguyn nhn t nhu cu xut khu, khi nhu cu xut khu tng lm
cho mc cung trong nc gim t lm tng gi cc mt hng trong nc. Nhu cu
xut khu v lung vn chy vo trong nc cng c th gy ra lm pht c bit
trong ch t gi c nh, v iu ny c th lm gia tng lng ni t lu thng
trong nn kinh t.
Hnh 4.5: M hnh chi tiu qu kh nng cung ng.
Minh ha lm pht cu ko theo quan im kinh t v m: cc cng ty tuyn
thm nhn vin mi trong th trng lao ng bng cch tng lng. Ngi lao ng
cn c vo mc lng k vng thc t W/P* m quyt nh cng vic (W l lng
danh ngha, P* l gi k vng).V gi k vng P* s c iu chnh theo s thay mc
gi chung nhng c tr nht nh nn ngi lao ng hiu nhm l s tng ln
trong mc lng thc t. iu ny dn n tng vic lm v sn lng thc t vi
ng tng cung AS0 s dch chuyn t A n B. Trong m hnh lm pht cu ko
vic tng ln trong tng cu lm ni rng sn lng t Y0 n Y1 v y gi ln t P0
ln P1.
24
Nu vn dng l thuyt k vng gii thch, chng ta xt ti im B ca (hnh 3.3.)
y khng phi l mt v tr n nh. Sau mt giai on no , cc cng nhn s
nhn ra tin lng ca h khng tng ln do mc gi chung tng ln. H s i hi
phi tng mc lng cao hn b p s tng ln ca gi c. V vy s tng ln
trong lng danh ngha y lng thc t v v tr cn bng v ng tng cung
dch chuyn sang tri. Ti im cn bng mi C mc lng thc t cng nh
ti A nhng lng danh ngha v mc gi chung u tng.
M hnh lm pht theo quan im k vng
Yu t k vng l mt trong nhng im khc bit ca cc l thuyt v lm
pht c pht trin sau ny. Mc d cc nh kinh t ni ting nh: Keynes, Hicks,
Lange, c bn v yu t k vng nhng n tht s c nghin cu rng ri nht l
vo thp nin 1970 tr li y. Kt qu ca cc nghin cu ny cho thy : Cc k
vng lm pht nh hng n lm pht thng qua hai gc : th nht, chng nh
hng n mc li sut thc v v th m n nh hng n bt k t l li sut danh
ngha c th no v t nh hng n lm pht. Th hai,chng nh hng n gi
c v tin lng v v th n nh hng n lm pht thc t trong giai on tip theo
sau . C ch hnh thnh lm pht k vng l tnh trng lm pht trong qu kh v
nhng ng thi ca chnh ph trong giai on hin ti. C hai loi k vng c
nghin cu trong thi gian qua l:
K vng thch nghi.
K vng thch nghi l k vng c a ra da vo nhng thng tin trong qu
kh. Nu d bo lm pht theo cch ny s dn n nhng sai lm h thng. K vng
thch nghi ch ph hp cho trng hp xc nh k vng ph thuc vo s thay i
ca lm pht qu kh.
K vng hp l.
K vng hp l gi nh mi ngi s dng ti u tt c cc thng tin hin c trong
c c cc thng tin trong hin ti a ra nhng d bo cho tng lai. K vng
c xem l hp l khi chng trng vi cc d bo t l thuyt kinh t lin quan.
25
M hnh lm pht theo trng phi tin t
Lm pht tin t l lm pht do lng tin trong lu thng tng ln (chng hn c th
do Ngn hng trung ng mua ngoi t trnh gy ra s mt gi ca ng ngoi t
so vi ng trong nc, hoc cng c th Ngn hng trung ng tng cung tin
kch thch nn kinh t hoc c th ti tr thm ht ngn sch lm tng lng tin
trong lu thng gy ra lm pht). Nh chng ta bit, khi ngn sch b thm ht
c th do nhu cu chi tiu ca chnh ph cho chin tranh hay do nn kinh t suy
thoi cn kch cu u t v ti tr thm ht ngn sch thng qua pht hnh tin l
cch n gin nht. Tuy nhin, c nhiu cch ti tr thm ht ngn sch khc nhau
nh: pht hnh tri phiu, vay n nc ngoi, song do ngn sch b thm ht ko
di lm gim lng tin ca nh u t vo kh nng tr n cho nn h s t chi mua
tri phiu ca chnh ph. iu ny lm hn ch phng n ti tr thm ht ngn sch
ca chnh ph. Nht l cc nc ang pht trin th trng ti chnh cha pht trin
nn chnh ph cng kh khn hn trong vic tm kim ngun ti tr cho ngn sch
thc hin cc d n u t ca chnh ph. Cho nn in tin l gii php m chnh
ph cc nc lc chn. V cc nc ang pht trin do ngn sch b gii hn v
cc d n u t ca chnh ph phn ln c ti tr bi cc ngn hng thng mi
quc doanh v ngun tin m cc ngn hng ny cho vay l c h tr t ngn hng
trung ng. Do , mc d ngn sch thm ht khng ln nhng do chnh sch
tn dng mm cng gy ra lm pht.
C nhiu cch tip cn khc nhau ca cc nh kinh t trong trng phi ny.
Tuy nhin, yu t trung tm gy ra lm pht vn l tin tng trong lu thng, c hai
cch tip cn c tha nhn rng ri l : m hnh lm pht theo l thuyt
nh lng v tin, m hnh v khong chnh lch sn lng ln t l lm pht
M hnh lm pht theo l thuyt nh lng v tin.
Nhng nh kinh t hc c in v tn c in dng thuyt s lng tin gii
thch lm pht. Thuyt s lng tin t da trn phng trnh trao i nh sau:
MV = PT
26
Trong : M, l khi lng tin. V, l vng quay ca tin. P, mc gi chung
trong nn kinh t. T, khi lng giao dch thc.
Vi gi thuyt T bng vi sn lng Y ca nn kinh t. ng tng cung AS c gi
nh l cho trc v mc ton dng hay ni cch khc sn lng ang trng thi
cn bng di hn:
AS = Y (4.2)
Vi Y l tng sn lng thc c cho bi hm sn xut trong di hn, trong khi
tng cu AD c xc nh nh sau:
AD = (MV)/P (4.3)
Cn bng trong th trng hng ha v dch v xy ra khi AS = AD t ta c :
MV=PY (4.4)
T phng trnh (4.3), ta c phng trnh s lng c vit di dng phn
trm thay i nh sau:
lnM + lnV= lnP + lnY (4.5)
%thay i M + % thay i V = % thay i + % thay i Y (4.7)
%thay i P = %thay i M + % thay i V- % thay i Y (4.8)
Cc nh kinh t c in v tn c in gi nh rng V l mt hng s khng
thay i trong ngn hn c bi iu ny ph thuc vo h thng ti chnh
nn yu t ny khng th thay i ngay c. Fisher a thm gi nh l Y l
hng s trong di hn. Vi gi thuyt V khng i th bt c s gia tng cung tin
no cng lm gia tng GDP danh ngha. V cc nhn t sn xut v hm sn xut
quyt nh mc GDP thc t v xem GDP thc t khng i nn mi s thay i GDP
danh ngha phi th hin s thay i mc gi. V vy l thuyt s lng ng rng
gi c t l thun vi mc cung tin.
27
M hnh nh hng ca khong chnh lch sn lng ln t l lm pht.
Theo m hnh tng cung-tng cu th chnh sch tin t h tr tng trng kinh t s
c tc dng trong ngn hn, nu s dng trong di hn th s khng lm tng
trng kinh t m tc ng n lm pht. Xem hnh:
Hnh 4.6: M hnh tng cung-tng cu
Trong : AD: Tng cu, AS: tng cung, Y: sn lng thc t, Y*: sn lng
tim nng, P: mc gi.
Theo tn dng tc ng n tng trng kinh t trong ngn hn thng qua 3 knh:
tiu dng, u t, xut khu-nhp khu. Nu m rng tn dng trn c 3 knh ny
ko theo tng cu, tc l sn lng Y tng ln. Nu thu hp tn dng th 3 knh
ny gim v mt gi tr, s ko theo tng cu gim, tc Y gim. Tuy nhin tn dng
ch c tc dng tch cc trong ngn hn cn trong di hn th tng trng tn dng s
lm mt cn i kinh t v m gy ra lm pht. C th:
Tng trng tn dng trong ngn hn s ko theo tng cu, sn lng Y tng ln:
Trong di hn, nn kinh t lun t mc cn bng ti sn lng tim nng Y*. Do
, gi s ban u nn kinh t trng thi cn bng ti im (1) vi mc gi P1 v sn
lng tim nng Y*. Khi Ngn hng Trung ng thc hin chnh sch tin t ni
lng (tn dng tng, li sut gim) khin cho u t, tiu dng v xut khu rng
tng lm ng tng cu AD1 dch chuyn sang phi AD2, im cn bng chuyn
sang (1) vi mc gi P2>P1 v sn lng Y ln hn sn lng tim nng (Y>Y*).
28
Tc ng ca chnh sch tin t ni lng n tng trng kinh t trong di hn:
Nh trnh by trn chnh sch tin t ni lng trong ngn hn tc ng n
tng sn lng v Y> Y* do ng tng cu AD1 dch chuyn sang AD2. Nhng
trong di hn, khi sn lng ln hn sn lng tim nng (Y*) th do cc ngun lc
ca sn xut c s dng vt mc nn kinh t thc c, ngay lp tc tin lng
v chi ph sn xut tng ln lm ng tng cung (AS1) dch chuyn sang tri (AS2),
im cn bng chuyn sang (2) v sn lng li quay tr v v tr c (Y*). Nu
chnh sch tin t tip tc ni lng, ng tng cu tip tc dch chuyn sang phi
(AD3) v ng tng cung li tip tc dch chuyn sang tri (AS3). Nh vy, c th
thy trong ngn hn, tc ng ca chnh sch tin t m rng c th lm tng tng cu
t Y* sang Y1 ri Y2, nhng trong di hn th sn lng khng tng v vn gi mc
sn lng tim nng Y* cn gi c th tng t mc P1 ln P3. Nh vy, chnh sch
tin t ch tc ng n tng trng trong ngn hn, cn tc ng n lm pht l di
hn.
4.2.1 Mt s m hnh nghin cu lm pht trong thi gian va qua v ngha
ca n:
Cc nghin cu nc ngoi
Mohammad (1999) nghin cu lm pht Trung Quc trong ngn hn v
di hn bng m hnh hiu chnh sai s ECM. Nghin cu ny da trn m
hnh tin t truyn thng nhng thm mt s bin khc ph hp vi c
trng nn kinh t.
Trong : P: ch s gi chung, M: Cung tin, g: khong chnh lch sn lng so vi
sn lng tim nng, i din d cu, W: lng c bn, AP: l ch s sn
29
lng nng nghip, IP:l ch s sn xut nng nghip, (L):l ton t tr, : bin ngu
nhin.
Nghin cu ca Mohammad s dng phng php Johansen Juselius phn tch
quan h di hn ca cc bin trong m hnh(4.10) v m hnh hiu chnh sai s
ECM xc nh s ph thuc gia ngn hn v di hn v quan h nhn qu gia gi
v tin.
ngha ca m hnh: Mohammad s dng cng c nghin cu hin i l kim
nh ng lin kt Johansen Juselius v kim nh sai s ECM nghin cu bin
ng ca gia tin t v gi c, ngoi ra cn km thm cc yu t c cu: nng sut
cng nghip v nng sut nng nghip xt lm pht.
Ramakrishnan v Vamvakidis (2002):
thc hin nghin cu thc nghim ca cc yu t trong nc v nc
ngoi ln lm pht Indonesia. M hnh cp lm pht gi tiu dng c th
do lm pht tin t, lm pht lng, lm pht nhp khu. Lm pht tin t xut
hin khi t l trng trng tin vt qu kh nng ca nn kinh t nn kim sot tng
trng tin t c th kim sot c lm pht. Lm pht trong nc c gii thch
bi cc bin nh: lng trung bnh, t l tht nghip hay khong sn lng nng
sut lao ng. Gi hng ha nhp khu tc ng ln lm pht trong nc hoc
trc tip bi mt hng nhp khu trong gi hng ha hoc gin tip bng nh hng
ca chi ph sn xut do nguyn liu th nhp khu. Gi nhp khu c th tng
do 2 l do: lm pht nc ngoi tng nn gi nhp khu tng hoc s st gi ca
ng tin trong nc dn n nhp khu gia tng. V vy, tc gi cho rng trong ngn
hn cc yu t chnh xc nh lm pht l cung tin, lng ti thiu, nng sut lao
ng, khong chnh lch sn lng so vi sn lng tim nng, li sut, t gi, lm
pht nc ngoi. bit v tr nn kinh t hin ti c quan h vi cu trc cn bng
trong di hn nh th no, cc tc gi c lng lch cung tin, lao ng, v cc
bin ngoi sinh so vi cn bng di hn em cc bin vo m hnh nh l yu t
xc nh lm pht. Do , tc gi c lng m hnh nh sau:
30
(4.11)
Trong :
DCPI: Lm pht gi tiu dng(%), DCPI*: Lm pht gi tiu dng ca nc
ngoi.
DEXC:T l tng t gi hoi i, DM: t l tng trng tin danh ngha.
LWAG: T l tng trng tin lng ti thiu, LPRO:s thay i nng sut lao
ng(GDP/ngi).
OG: Khong chnh lch sn lng so vi sn lng tim nng, DR: phn chnh lch
li sut.
ecmM: dao ng ca cung tin so vi trng thi n nh di hn.
ecmL: dao ng ca lao ng so vi trng thi n nh di hn.
ecmE: lch ca cc c sc ngoi sinh so vi mc n nh di hn.
CRISIS: Bin gi nh nhn gi tr 1 trong giai on 1997Q3-1998Q4.
SEAS: Cc bin gi kim tra mc nh hng ca yu t ma v.
Nhm tc gi kt lun rng t gi hi oi v lm pht nc ngoi l yu t then
cht nh hng lm pht trong nc, cung tin ch c ngha thng k cn mc tc
ng th t.
ngha ca m hnh: Nhm tc gi a phn chnh lch ca cc bin cung tin,
lao ng so vi mc cn bng di hn vo m hnh lm pht xem xt
chnh xc hn mc lm pht ca Indonesia.
31
Gerlach v Peng (2006) dng m hnh ng Phillips phn tch lm pht
Trung Quc.
(4.12)
Trong : t :t l lm pht, gt l phn thiu ht sn lng v cc c sc t pha cung
c biu din bi phn d t.
Sau khi c lng v kim nh nhm nghin cu a ra m hnh cui cng nh
sau:
(4.13)
Trong bin Z c gi thit l bin t hi quy. Bin Z i din cho cc bin khng
gii thch c nh: s thay i gi c, m rng thng mi,
ngha ca m hnh: Gerlach v Peng a ra cch hiu chnh nhm khc phc cc
khuyt tt ca m hnh bng bin cng c mi Z vi gi nh bin ny l bin t hi
qui theo lut t hi qui bc hai. T c cch nh gi xc ng cho lm pht
Trung Quc.
Tnh hnh nghin cu trong nc
V Tr Thnh (1997) dng m hnh tr a thc nghin cu cc yu t xc
nh lm pht Vit Nam na u thp k nm 1990 vi m hnh nh sau:
(4.14)
Trong : : t l lm pht, gM: t l tng trng cung tin danh ngha.
gY: t l tng trng sn lng.
: o lng lch gia t l mt gi tin ni a v li sut.
e: lm pht k vng.
32
Kt lun ca m hnh: vi chui s liu 1990:12-1994:12, tc gi kt lun , gM c
ngha cao nn y l yu t dng d bo lm pht, gY ch tc ng trong ngn hn.
Dng Th Thanh Mai (2002) nh gi lm pht ca cc nc ang pht trin,
ph thuc vo ba yu t: tng lng cung tin, tng thu nhp, t gi. M hnh hi qui
nh sau:
(4.15)
Trong : lnMt: logarit c s t nhin ca cung tin danh ngha.
lnYt: logarit c s t nhin ca sn lng trong nc.
lnNERt: logarit c s t nhin ca t gi hi oi.
t: sai s.
Vi chui d liu t nm 1997-2000, tc gi i n cc kt lun l t gi khng c
tnh hiu bo trc cho lm pht. Khi kim nh m hnh trong ba giai on t nm
1989-1992, 1993-1996, 1997-2000, tc gi cng cho kt lun l t gi khng c tn
hiu bo trc cho lm pht. Vi cc kt qu nh trn tc gi khuyn cc nh lm
chnh sch c th iu hnh chnh sch t gi linh hot m khng phi quan tm n
lm pht.
Nguyen Thi Thuy Vinh v Seiichi Fujita(2007):
a ra mt m hnh VAR kim tra mi tng quan gia t gi hi oi thc v
sn lng, gia t gi hi oi thc v mc gi trong nn kinh t ca Vit Nam.
Nhm tc gi cn c vo nhng pht trong khun kh l thuyt ca m hnh ct li
c xut bi Kamin v Rogers(2000). M hnh chnh c th hin nh sau :
(4.16)
Trong : xt l mt vector ca 3 bin ni sinh: Lio (log ca sn lng cng nghip
thc s), LCPI (log ca ch s gi tiu dng ), v LRER(log ca t gi hi oi thc
t), zt l mt vector ca cc bin ngoi sinh, USINT(danh ngha United Ni li sut );
33
Dt l mt vector ca cc thnh phn xc nh; Ai v Bi l ma trn cc h s; t l sai s
ngu nhin.
Kt qu ca m hnh cho thy: t gi hi oi thc c nh hng n s thay i ca
sn lng cng nghip thc. Tuy nhin, nh hng ny khng qu ln. T gi khng
c ngha thng k trong vic gii thch lm pht. Thay vo , cc c sc t bn
ngoi, bin ng trong t l li sut ca M li nh hng n lm pht.
Camen(2006):
S dng m hnh VAR vi s liu thng trong giai on t thng 2 nm 1996 n
thng t nm 2005 v pht hin rng: Tn dng trong kinh t chim 25% nguyn nhn
gy nn bin ng lm pht v l nhn t chnh gy nh hng n lm pht sau 24
thng; tng phng tin thanh ton v li sut ch gii thch mt phn rt nh trong
bin ng ca CPI(cha ti 5%); gi du th v gi go quc t ng vai tr quan
trng cng vi t gi gii thch bin ng ca lm pht(19%); cung tin M cng
ng vai tr quan trng trong hu ht cc giai on nghin cu.
Vin nghin cu VEPR(2011) :
xy dng m hnh VECM da trn c s lm pht c din t l s thay i
trong mc gi logP, ph thuc vo s thay i ca gi hng ha thng mi logPT,
gi hng ha phi thng mi logPN v gi c kim sot logPC. Mi quan h ny c
th c din t trong phng trnh sau:
logP = 1logPT + 2logP
N + (1 1 + 2)logP
C (4.17)
trong 1+ 2
34
tin th cc yu t nh t gi, li sut, GDP, lm pht nc ngoi, nhu cu xut
khu cng c tc ng khng nh n lm pht. Tuy nhin vn cha c m hnh
no tng hp tc ng ca tt c yu t trn ln lm pht Vit Nam. Nguyn nhn mt
phn l do cc yu t tc ng n lm pht cn c tc ng ln nhau v lm pht cn
tc ng n cc yu t ny nn rt kh xem xt. Xut pht t thc trng trn bi
nghin cu s s dng m hnh T Hi Quy Vecto VAR nhm xc nh t l m cc
nhn t tc ng ln lm pht Vit Nam v d bo lm pht cho cc k k tip.
4.3 ng dng m hnh VAR nghin cu tc ng ca chnh sch tin t v lm
pht trn th gii.
Hn 15 nm qua, nh gi thc nghim cc tc ng ca ng thi chnh sch tin t
s dng rng ri m hnh T Hi Quy Vecto (VAR).
c lng ca m hnh VAR cho cc nn kinh t ng ca v hi nhp a ra mt
s kt qu hp l c th gii thch c v v vy kt qu thng c chp nhn v
mt s quy lut thc nghim vn cn mt li gii thch cui cng. Nhng vn nan
gii cng thc y mt s cc li ch trch gii quyt cho phng php VAR.
im quan trng trong cch tip cn VAR phn tch chnh sch tin t l vic xc
nh cc c sc chnh sch tin t khc bit nh th no vi cc hnh ng chnh sch
tin t. Cc nh hoch nh chnh sch hnh ng p ng mc pht trin hin
ti trong nn kinh t; hiu ng ny t c nh mt hm phn ng chnh sch. Cc
ng thi cn li trong cng c chnh sch, lch ca cc c quan t quy tc ca h,
c hiu nh nhng c sc chnh sch tin t v tc ng ca chng c th c iu
tra bng phng php hm k thut phn ng (the impulse response function
techniques).
ng dng m hnh t hi quy vecto VAR M
Bernanke v Mihov (1998)
xy dng mt m hnh c bn, phng php VAR o lng s i mi trong
chnh sch tin t v cc hiu ng kinh t v m. S dng m hnh ny, chng ta c
th so snh cc cch tip cn hin c o lng nhng c sc chnh sch tin t v
c c mt phng php o lng mi nhm i mi chnh sch da trn(thi gian
c th khc nhau) c tnh cc quy trnh iu tit ca ngn hng trung ng. Nhm
35
tc gi cng xut mt bin php mi ca cc quan im chnh sch tng qut(bao
gm c thnh phn ni sinh hay h thng) v cc bin php ny ph hp vi cch tip
cn ca cc tc gi.
Phng trnh (4.19) cho thy rng cc thit lp chnh sch ch s P ph thuc vo gi
tr hin ti v gi tr tr Y v P, v mt tp hp cc bin ng vp. 2 tc gi gi nh
rng mt trong nhng yu t ca vector vp l mt c sc cung tin hoc thay i chnh
sch vs, cc yu t khc ca vp c th bao gm nhng c sc v cu tin hoc bt c
iu g nh hng n cc ch s chnh sch. Phng trnh (4.18) cho php cc bin
phi - chnh sch Y ph thuc vo gi tr hin ti v gi tr tr Y cng vi gi tr tr(ch
ring) ca P; cho php cc bin phi chnh sch ch ph thuc vo gi tr tr ca bin
chnh sch(Co = 0) l tng t vi gi nh c nu trn trong trng hp v
hng.
Fabio Canova, Luca Gambetti (2008)
iu tra s ng gp ca chnh sch tin t n nhng thay i trong tng trng
sn lng v ng lc lm pht M bng cch xc nh mt c sc chnh sch v
quy tc chnh sch trong mt h s thi gian thay i VAR s dng s gii hn du
hiu mnh.
M hnh VAR vi YT l mt vc t bao gm li sut ngn hn, t l lm pht, tng
trng sn lng v tc gia tng M2 theo th bt. YT c th hin :
(4.20)
A0,t c thi gian chn khc nhau, Ai,t l ma trn h s ca cc thi gian khc nhau.
i = 1,..., p v t l mt php kh nhiu trng Gauss (a Gaussian white noise) vi s
khng c ngha v cc ma trn hip phng sai thi gian khc nhau t .
36
M hnh VAR cu trc nghin cu tc ng ca chnh sch tin t n lm pht
trn 7 quc gia ng
Ngn hng thanh ton quc t (BIS,2002) s dng m hnh vc t t hi quy (VAR)
nhm kim nh tc ng ca chnh sch tin t vo hot ng kinh t v gi c.
M hnh VAR (Vector Autoregressions) c s dng phn tch nhng tc ng
ca chnh sch tin t trong by nn kinh t ng . C th l Indonesia, Hn Quc,
Malaysia, Philippines, Singapore, i Loan, Trung Quc v Thi Lan. Nh c m
t trong Bernanke v Mihov (1998), gi s rng c cu kinh t ng l m hnh
ng khng b gii hn truyn tnh th ta c h phng trnh sau :
(1)
(2)
Cc Bi , Ci , Ay, Di , Gi v A
p l ma trn h s vung. Phng trnh (1) v (2) phn
vng cc bin c xem xt thnh hai nhm: khi phi chnh sch (Y) v khi chnh
sch (P). Cc Yt vector bao hm cc bin phi chnh sch kinh t v m nh sn lng
v gi c, cc yu t ny c phn ng trc nhng c sc chnh sch tin t s c
kim tra. Cc Pt vector bao gm cc bin chnh sch hay bin tin t hoc c tim
nng thng dng nh l cc ch bo v chnh sch tin t, v d nh li sut ngn hn.
Lu rng cc Ngn Hng Trung ng(NHTW) c th khng hon ton kim sot
cc bin chnh sch bi v NHTW cng b nh hng bi nhng c sc khc. Tuy
nhin, NHTW c mt tc ng ng k n cc bin ny trong giai on hin nay.
Trong h thng ny, mi bin c php ph thuc vo gi tr hin ti hoc tr s tr
(ln n tr k) ca bt k bin no trong h thng. Cc vector Vy v Vp khng c
tng quan nhiu ln nhau cu trc hoc c bn.
M hnh VAR c bn theo BIS s tr li cho cu hi liu cc yu t v tin t, nh tn
dng cho nn kinh t v li sut ni a ng mt vai tr quan trng trong vic xc
37
nh lm pht hay khng ngoi t gi VND/USD. H thng VAR c bn bao gm cc
bin ni a nh: t gi VND/USD, CPI v M2, tn dng trong nc, li sut, gi hng
ha (gi xng, gi go) v cc bin s nh cung tin M.
4.4 Xy dng m hnh VAR c bn ph hp cho Vit Nam
Mc ch chnh ca phn ny l xy dng mt m hnh VAR c bn - m hnh c
s dng ph bin d bo cc h thng chui thi gian c lin quan vi nhau v
phn tch tc ng ngu nhin i vi h thng ca cc bin s. Phng php VAR
khc phc nhc im ca m hnh cu trc bng cch x l mi bin ni sinh nh l
mt hm cc gi tr tr ca tt c cc bin s ni sinh trong h thng.
M hnh VAR nh gi cc yu t ca chnh sch tin t tc ng n lm pht Vit
Nam s da trn m hnh VAR ca Chris Sims v m hnh VAR c bn BIS (2002)
xc nh cc yu t ca chnh sch tin t ln lm pht :
4.4.1 La chn bin cho m hnh:
Da trn c s nh tnh nhng nguyn nhn lm lm pht gia tng phn tch v
nhng nhn t c kim nh trong cc m hnh trc. 11 bin c la chn
kim nh tc ng ln lm pht ln lc l:
1. Ch s gi tiu dng: kim nh lm pht k trc tc ng n lm pht hin ti.
c s dng trong m hnh ca BIS(2002) v Camen(2006).
2. Tc tng trng cung tin: xem xt tc gia tng cung tin ni t c nh
hng ln n lm pht hay khng? M2 l nhn t c nhiu nh nghin cu nh
Mohammad(1999), Goujon(2006), BIS(2002), Camen(2006) xem xt tc ng n
lm pht v cng c chng minh l c tc ng.
38
3. Tn dng trong nc: gia tng trong tn dng s nh hng trc tip n lm pht,
c xem xt trong BIS(2002), Camen(2006) v cho thy l c nh hng n
CPI.
4. Tng sn phm trong nc: Chng ta u bit rng, khi GDP thc t t mc
tim nng th mc sn lng khng to ra sc p theo hng tng ln hoc i
xung i vi t l lm pht. Tuy nhin, trong trng hp GDP thc t cao
hn mc GDP tim nng s gy sc p lm pht cao v ngc li. c bit l
nhng nm gn gy chnh ph theo ui mc tiu tng trng kinh t v iu ny
cng gp phn y gi c ln cao. C th nhn thy nh hng ca tng sn phm
trong nc ln lm pht l khng nh nn ti s a bin GDP vo m hnh
kim nh lm pht ti Vit Nam.
5. T gi bnh qun lin ngn hng: nghin cu ca Ramakrishnan v Vamvakidis
(2002) cho thy t gi cng l mt trong nhng bin s chnh c th gii thch
cho lm pht nh hng ca s thay i t gi n lm pht. Camen(2006),
Goujon(2006), BIS(2006) cng s dng bin lm pht cho nghin cu ca mnh.
V th, ti cng s xem xt tc ng ca t gi n lm pht trong nc.
6. D tr ngoi hi: Nh phn tch phn mt s nguyn nhn gy nn lm pht ti
Vit Nam. Chng ta c th nhn thy rng nc ta ang trong qu trnh hi nhp
v ang l im n l tng ca cc nh u t nc ngoi, lng tin USD chy
vo Vit Nam ngy cng nhiu. gi gi USD khng lm nh hng nhiu n
xut khu, Ngn Hng Nh Nc tung lng tin VND rt ln mua ngoi t
nhm gi t gi n nh v khng bin ng nhiu. Tuy nhin, vic d tr qu
nhiu ngoi t s lm cho h thng ti chnh d b tn thng v gy nn him ha
tim tng lm pht. V hin cu hi: d tr ngoi hi c tc ng n lm pht
Vit Nam hay khng v nh hng ra sao cng cha c nhiu bi nghin cu tr
li c. Chnh v th ti s xt n tc ng ca yu t thm ht ngn sch n
lm pht.
7. Gi du: Vit Nam l mt nc nhp cng xng du nhiu hn gp bi lng xng
du xut khu. Hn ht, xng l nguyn liu u vo ca rt nhiu ngnh kinh t
39
nn gi xng cng s nh hng khng nh n lm pht. BIS(2002) v
Camen(2006) cng xem xt v nh gi gi du trong nghin cu ca mnh.
8. Gi go: Vit Nam l nc nng nghip, gi go l mt nhn t quan trng trong
gi hng ha ca nc ta. ng thi, gi lng thc cng l mt nhn t c nh
hng n lm pht. Gi go cng c Camen(2006), BIS(2002) nhc n trong
nghin cu.
9. Tc gia tng cung tin M2 M: Ramakrishnan v Vamvakidis (2002),
BIS(2002), Camen(2006) s dng kim nh lm pht nc ngoi nh hng
n lm pht trong nc.
10. Xut nhp khu rng: Thm ht thng mi ko di gy sc p ln t gi rt
ln to cho ngi dn trong i l ng ni t s gim gi. Lc ny c ch t iu
chnh ca t gi thc t s tng ln lm tng ch s nhp khu t gy sc p lm
tng ch s gi c trong nc v lm pht xy ra do Vit Nam l nc nhp khu
vi khi lng ln cc mt hng t liu u vo dng cho qu trnh sn xut. V
thm ht thng mi c nh hng n lm pht nn m hnh VAR xy dng cho
Vit Nam s c bin xut nhp khu rng nhm kim nh tnh hnh thm ht
thng mi nhiu nm gn y c nh hng nhiu n lm pht khng. Mc d
cc nghin cu gn y khng h nhc n.
11. Li sut tin gi k hn 3 thng: kim nh chnh sch ca NHNN nh hng ln
lm pht, bi nghin cu Canova v Gambetti(2008) tm ra bng chng cho
thy l li sut c tc ng ln lm pht v nh hng lu di, BIS(2002),
Camen(2006) cng xem xt bin li sut trong nghin cu ca mnh.
Sau khi la chn, tin hnh kim nh tnh dng cho chui d liu 11 bin t qu I
nm 2000 n qu IV nm 2010 thu c kt qu cc bin trong m hnh dng bc
2. Tin hnh ly sai phn bt 2 ca cc bin.
m bo cc bin c chn u gii thch c bin ng ca lm pht. Kim
nh Granger c thc hin gia tng bin vi CPI. Kt qu kim nh cho thy 11
40
bin c la chn u c tc ng gii thch cho lm pht Vit Nam.(kt qu kim
nh: Ph lc 3)
4.4.2 M hnh VAR kim nh cc yu t tc ng n lm pht Vit Nam:
M hnh VAR c bn da trn m hnh VAR ca Chris Sims v BIS (2006) kim nh
tc ng ca chnh sch tin t ln lm pht.
M hnh VAR gm 11 bin nhm kim nh tc ng ca cc nhn t n lm pht
Vit Nam giai on t nm 2000 n cui nm 2010 v d bo tnh hnh lm pht
trong thi gian sp ti c xy dng gm c cc bin ni sinh (khi chnh sch):
CPI(ch s gi tiu dng), CREDIT(tn dng ni a), GDP(tng sn phm trong
nc), IR(d tr ngoi hi), TG(t gi bnh qun lin ngn hng), LSTG (li sut tin
gi), XNK (xut nhp khu rng), M2 v cc bin ngoi sinh (khi phi chnh sch):
OIL(gi du), RICE (gi go), M2US (cung tin M). Tt c cc bin u c ly
log, ring xut nhp khu rng l tr log tr tuyt i ca gi tr XHK theo qu, li
sut khng ly log.
M hnh c c lng gm 1 h phng trnh vi 11 phng trnh :
(1)
41
(2)
(3)
(4)
42
(5)
(6)
(7)
43
(8)
(9)
(10)
44
(11)
Vi :
k l gi tr tr.
, , , z, , , , , , , , : l ma trn h s vung.
CPI: l ch s gi tiu dng ,CREDIT: l tn dng ni a, GDP: Tng sn
phm trong nc, IR: l d tr ngoi hi, LSTG: l li sut tin gi, XNK: l
xut nhp khu rng, M2: tc gia tng cung tin, OIL: ch s gi du, RICE:
gi go, M2US: cung tin M, TG: t gi lin ngn hng.
: l sai s ngu nhin.
Sau khi kim nh cho thy m hnh c tr l 2(kt qu : ph lc 2).
Tin hnh kim nh phn d ca m hnh cho kt qu: tt c phn d ca m hnh
u dng(ph lc 5) iu ny chng t m hnh VAR c bn c xy dng l hon
ton ph hp vi chui d liu v cc bin c la chn.
4.5 Kt qu kim nh ca m hnh:
Kt qu s dng m hnh VAR c bn kim nh cc yu t tc ng n lm pht
Vit Nam giai on t qu 1 nm 2000 n qu 4 nm 2010(ph lc 4) nh sau :
45
Tc ng gii thch lm
pht sau 4 qu
Tc ng gii thch lm
pht sau 8 qu.
CPI 25,91% 6,13%
CREDIT 18,06% 8,15%
GDP 4,9% 0,98%
IR 16,56% 10,45%
M2 19,23% 53,53%
OIL 8,7% 4,98%
TG 1,08% 5,49%
M2US 3,44% 5,91%
LSTG 1,26% 0,6%
XNK 0,67% 1,21%
RICE 0,19% 2,57%
Tng cng 100% 100%
T bng kt qu, ta ch n nhn t gii thch nhiu nht cho lm pht qua 4 qu
l CPI, M2, tn dng ni a, d tr ngoi hi v gi du. Xp theo th t mc gii
thch cho lm pht sau 4 qu ta c th thy rng : CPI gii thch c lm pht mc
25,91% tc lm pht ca cc qu trc nh hng nhiu nht n lm pht sau 4 qu.
Tip theo sau l cung tin M2(19,23%), tn dng ni a(18,06%), tip l d tr
ngoi hi (16,56%) v gi nguyn liu u vo v c th y l du gii thch c
8,7%.
Nhng sau 8 qu ta c th thy rng M2 l nhn t gii thch nhiu nht cho lm pht,
M2 gii thch c 53,53% lm pht. Theo sau l D tr ngoi hi, D tr ngoi
46
hi gii thch c 10.45% lm pht sau 8 qu. Tn dng ni a cng gp phn gii
thch 8.15% lm pht sau 8 qu. Sau l CPI(6.13%) v TG(5.49%). Cui cng l
Cung tin M2 M gii thch c 5.91% lm pht sau 8 qu. Tn dng c t l gii
thch lm pht sau 4 qu kh cao, nhng sau 4 qu na t l ny li gim i ng k.
So snh vi nhng bin ng thc t ca lm pht th chng ta thy kt qu m mnh
chy ra ph hp vi nhng bin ng ca nhng yu t gy ra lm pht.
D bo lm pht trong thi gian sp ti
Kt qu m rng mu v d bo ca m hnh VAR c bn cho lm pht qu 1 nm
2011(ph lc 6) nh sau:
Thi gian D bo Thc t Sai lch
Qu I nm 2011 5.56%1 6%2 9.15%
Kt qu cho thy m hnh gii thch c s bin ng ca lm pht. Theo d bo
ca m hnh th CPI qu I nm 2011 s tng khong 5.56% so vi qu IV nm 2010.
So snh vi lm pht thc t l 6% th ta c th thy m hnh c chnh xc n
90,85%.
Tng quan kt qu kim nh
u tin, t kt qu kim nh c th thy rng CPI - c th l CPI ca qu trc c
ngha gii thch lm pht cao nht trong cc qu u(25,91%). Nhng sau tc ng
ny gim i nhanh chng. iu ny cho thy lm pht trong qu kh ng vai tr
quan trng trong vic quyt nh lm pht hin ti. Tnh tr tr ny l do k c ca
ngi dn v siu lm pht t nm 1990 v vic lm pht quay tr li mc trn mt
con s nm 2008 vn cn su m. M hnh VECM ca Trung tm nghin cu Kinh
t v Chnh sch VEPR(2011) v m hnh nh lng theo hng tip cn ng
Phillip ca cc gi Vng Th Tho Bnh(2008) cng cho kt qu tng t.
1 Ch s gi tiu dng: Qu trc = 100%
2 Ngun : tng hp t TCTK.
47
Th hai, tng ng vi kt qu nghin c ca Goujon(2006) v Trung tm nghin
cu Kinh t v Chnh sch VEPR(2011) M2 c tc ng gii thch lm pht rt
ln(sau 4 qu l 19,23% v sau 8 qu l 53,53%). Tn dng ni a cng ng vai tr
gii thch lm pht(Goujon 2006 cng c nhn nh tng t) ch theo sau M2 v CPI.
Kt qu ny l ph hp v ng rng chnh sch tin t v tn dng c tc ng ln
hn CPI qu kh ln lm pht hin ti. iu ny i ngc li vi gii thch ca chnh
ph v nguyn nhn gy nn lm pht Vit Nam l lm pht ch yu do cc yu t bn
ngoi nh gi c th gii Qua kt qu nghin cu c th kt lun rng lm pht Vit
Nam ch yu l do nhng nguyn nhn ni ti ca nn kinh t.
Th ba, khc vi nhng nghin cu trc y v lm pht trong nc. Kt qu kim
nh cho thy d tr ngoi hi c tc ng kh ln n lm pht(16,56% sau 4 qu v
10,45% sau 8 qu xp sau M2, CPI, CREDIT). Kt qu ny khng h bt hp l.
Trong khi cc lun vn u t nc ngoi khng ngng chy vo Vit Nam, m
cho xut khu, chnh ph phi tung VND mua ngoi t nhm gi t gi n nh,
iu ny gp phn gia tng lng tin mt trong nc. Ta c th nhn thy vic d tr
qu nhiu ngoi t s to ra him ha tim tng lm pht.
Th t, kt qu m hnh cho thy cc nhn t bn ngoi cng c tc ng gii thch
lm pht trong nc. Gi du th v cung tin M3 M c ngha gii thch lm pht
nhng s truyn dn c khc nhau. Gi du tc ng sm hn cung tin M3 M(8,7%
sau 4 qu). Cung tin M c s truyn dn tr hn, phi mt 8 qu mi tht s c
ngha gii thch lm pht(5,91% sau 8 qu).
Th nm, GDP c nhn nh l c tc ng n bin ng lm pht(V Tr
Thnh(1997)) theo M hnh VAR li khng c ngha gii thch lm pht(ch 4,9%
sau 4 qu v 0,98% sau 8 qu).
Th su, t gi - nhn t gy tranh ci trong thi gian gn y. Theo kt qu nghin
cu ca Nguyen Thi Thuy Vinh v Seiichi Fujita(2007) v Dng Th Thanh
Mai(2002) l khng h tc ng n lm pht. Ngc vi nhn nh trn, Trung tm
nghin cu Kinh t v Chnh sch VEPR(2011) qua kt qu ca m hnh VECM cho
thy t gi, c th l vic ph gi, c tc ng ng k lm tng p lc lm pht. Cn
48
theo kt qu kim nh ca m hnh cho thy lm pht cng ng vai tr quan trng
trong vic gii thch bin ng lm pht nhng li c tc ng tr hn cc bin s
khc(5,49% sau 8 qu). Kt qu ny khng qu bt ng, v nu ta xt n nhng bin
ng gn y trn th trng ngoi hi, c bit l th trng t do, trong nm 2009 v
2010 do nim tin ca vo tin ng b st gim, hot ng u c v tnh trng la
ha dn n k vng v lm pht tr li ca ngi dn tng ln. iu ny c th
khin cho tc ng ca t gi i vi lm pht tng ln. Cc nghin cu trc y
thc hin trc nm 2008, thi k sau c nhiu bin ng v m v lm pht ln
xung tht thng nn vic cc bi nghin cu trc nm 2008 v sau 2008 c nhng
nhn nh khc nhau l khng th trnh khi.
Cui cng, kt qu kim nh cn cho thy li sut tin gi, xut nhp khu rng, gi
go th gii khng c ngha gii thch lm pht trong nc nhiu(kt qu kim nh
ca c ba bin u di 3% trong sut thi gian quan st).
49
PHN 5: KT LUN
5.1 Kt qu nghin cu chnh
Th nht, kt qu kim nh cho thy cc yu t ni ti bn trong nn kinh t nh M2,
CPI qu kh, Tn dng ni a c ngha gii thch lm pht cao hn cc nhn t bn
ngoi nh gi du, gi go, cung tin M. Tt c cc nhn t ny c tr tc ng
ln lm pht khc nhau; CPI, M2, Credit, d tr ngoi hi, gi du nh hng n lm
pht trc cung tin M.
Th hai, nghin cu cng ch ra rng d tr ngoi hi c tc ng ln n lm pht
Vit Nam. GDP c cho rng c nh hng n lm pht li khng c ngha thng
k cao gii thch cho lm pht.
Th 3, nhn t c nhn nh khc khau v nh hng n lm pht: T gi. C
ngha gii thch lm pht kh cao nhng li c tr nht nh.
Th 4, thm ht thng mi, li sut tin gi gp phn gii thch cho lm pht trong
nc rt nh.
T nhng kt qu trn v qua tm hiu v tnh hnh v m cng nh lm pht Vit
Nam. ti xin sut mt s phng n nhm kim sot lm pht bao gm: cc gii
php tnh th v cc bin php ch yu chng lm pht Vit Nam.
5.2 Cc xut:
Nhng gii php tnh th
Nhng bin php ny c p dng vi mc tiu gim tc thi cn st lm pht
trn c s s p dng cc bin php n nh tin t lu di.
Th nht: Cc bin php tnh th thng c chnh ph cc nc p dng , trc
ht l gim lng tin giy trong nn kinh t nh ngng pht hnh tin vo lu thng.
Bin php ny cn gi l chnh sch ng bng tin t . T l lm pht tng cao ngay
lp tc ngn hng trung ng phi dng cc bin php c th a n tng cung ng
tin t nh ngng thc hin cc nghip v chit khu v ti chit khu i vi cc t
50
chc tn dng, dng vic mua vo cc chng khon ngn hn trn th trng tin t,
khng pht hnh tin b p bi chi ngn sch. Nh nc p dng cc bin php lm
gim lng tin cung ng trong nn kinh t nh: NHTW bn ra cc chng khon ngn
hn trn th trng tin t, bn ngoi t v vay, pht hnh cc cng c n ca chnh
ph vay tin trong nn kinh t b p cho bi chi ngn sch nh nc, tng li sut
tin gi c bit l tng li sut tin gi tit kim dn c. Cc bin php ny rt c
hiu lc v trong mt thi gian ngn n c th gim bt c mt khi lng kh ln
tin nhn ri trong dn c do gim c sc p ln gi c hng ho v dch v trn
th trng. Vit Nam cc bin php ny dc p dng thnh cng vo cui
nhng nm 80, u nhng nm 90.
Th hai: Thi hnh chnh sch ti chnh tht cht nh tm hon nhng khon chi cha
cn thit trong nn kinh t, cn i li ngn sch v ct gim chi tiu n mc c th
c.
Th ba: Tng cng cng tc qun l iu hnh ngn sch nh nc trn c s tng
cc khon thu cho ngn sch mt cc hp l, chng tht thu, c bit l tht thu v
thu, nng cao hiu qu ca cc khon chi ngn sch nh nc.
Cc bin php ch yu chng lm pht Vit Nam
thc hin mc tiu tng trng v pht trin kinh t t mc tiu dn giu nc
mnh x hi cng bng dn ch vn minh. Thc hin mc tiu cng nghip ho v
hin i ho t nc, vn chng lm pht cn c bo m v lun duy tr mc
hp l. Trong nhng nm gn y, cuc u tranh kim ch v y li lm pht tuy
thu c kt qu nht nh, nhng kt qu cha tht vng chc v nguy c ti lm
pht cao vn cn tim n. Do kim ch v kim sot lm pht vn l mt nhim v
quan trng. kim ch v kim sot c hiu qu, cn p dng tng th cc gii php:
y mnh pht trin sn xut, gim chi ph sn xut v lu thng, trit tit kim
trong chi tiu, tng nhanh ngun vn d tr, bo m cc cn i ln ca nn kinh t
nhm bo m tc tng trng kinh t theo d kin, ng thi phi y mnh c
ch qun l kinh t ph hp vi c ch th trng c s qun l ca nh nc, lm cho
51
cc yu t tch cc ca th trng ngy cng c hon thin v pht trin. Vy
thc hin chng lm pht chng ta c nhng ch trng v gii php sau:
Tp trung mi ngun lc, nng cao nng sut lao ng, trit tit kim,
gim chi ph sn xut y mnh sn xut.
Th tng chnh ph giao cho b k hoch v u t phi hp vi cc B cc
ngnh c lin quan nghin cu b sung hon thin cc c ch chnh sch chung v
qun l kinh t, bo m cc cn i ln cho nn kinh t tng trng nhanh v bn
vng; tp chung mi ngun lc nhm y mnh pht trin sn xut vi hiu qu ngy
cng cao; gi vng chn chnh h thng doanh nghip Nh nc hot ng c hiu
qu hn, sp xp tt mng li lu thng hng ho, xy dng khi lng d tr lu
thng mnh, nht l nhng mt hng thit yu, Nh nc c kh nng can thip
vo th trng, bnh n gi c, to mi trng thun li cho cc doanh nghip hot
ng bnh ng, tham gia cnh tranh lnh mnh, hng ho lu thng thng sut t
sn xut n tiu dng.
Cc gii php tin t ti chnh
Khng ch tng phng tin thanh ton ph hp v yu cu ca tng trng kinh t
mc tng ti a trong khong 21%; d n tn dng tng khong 20%-22%, huy
ng vn tng 20% - 25%, trong vn trong nc tng 10%-15%; tip tc iu
chnh li sut ph hp vi yu cu pht trin ca nn kinh t-x hi trong giai on
mi. thc hin mc tiu trn. NHNN phi phi hp cht ch vi b k hoch v
u t. B ti chnh v cc B, cc ngnh c lin quan tp trung thc hin kin quyt
mt s gii php sau y:
Tip tc trin khai pht trin th trng vn ngn hn, cng c th trng tn
phiu kho bc. Ngn hng nh nc cn phi hp vi B ti chnh t chc iu hnh
c hiu qu hot ng ca cc th trng ny nhm thc y tng trng kinh t, gp
phn kim sot lm pht nht l trong dip tt Nguyn n.
Ngn hng nh nc iu hnh cht ch phng tin thanh ton d kin:
Thu hi n n hn v qu hn, khng ch hn mc tn dng kim sot nh mc d
52
tr bt buc theo php lnh Ngn hng, loi b tn phiu kho bc trong c cu d tr
bt buc v tng tng ng phn tin gi trn ti khon ca Ngn hng nh nc.
Ngn hng Nh nc cn s kt kinh nghim iu hng th trng ngoi t
lin ngn hng c nhng sa i b sung cn thit nhm p ng yu cu mua
bn ngoi t gia cc ngn hng vi cc t chc kinh t. Vic mua ngoi t ca ngn
hng nh nc ch thc hin khi c Quyt nh ca Th tng Chnh ph. Tng
cng kim tra kim sot v tng bc thc hin nhanh hn ch trng trn t
Vit Nam ch tiu tin Vit Nam.
Bn cnh cc cng c iu hnh chnh sch tin t trc tip, cn p dng
thnh cc chuyn gin tip iu hnh li sut th trng, iu ho lu thng tin
t, m rng vic thanh ton. Ngn hng nh nc theo di kim tra ti cc ngn
hng thng mi vic gim li sut cho vay so vi hin nay c phng n gim
tip li sut cho vay kch thch u t.
Cc bin php v ngn sch nh nc
Phn u tng thu, thc hin trit tit kim chi nhm gim bi chi ngn sch
nh nc, tng d tr ti chnh bo m cn i ngn sch nh nc vng chc, lnh
mnh l bin php c bn gp phn kim ch lm pht. Cc ngnh, cc cp phi c
vic ch o thu, chi ngn sch l nhim v trng tm ca mnh.
i i vi vic nghin cu chnh sch thu. B ti chnh, Tng Cc hi quan v u
ban nhn dn cc cp cn tng cng cng tc qun l thu v chng tht thu thu, bo
m thu ng, thu theo quy nh ca php lut. Phi hp vi cc ngnh cc cp
qun l cht ch i tng np thu, u tranh chng bun lu v kinh doanh tri
php lut, khai man doanh s v chy trong vic np thu. T chc thanh tra v
kim tra vic thu thu, ci tin th tc np thu, trnh phin h cho ngi np thu.
Cc B ngnh a phng v n v c s thc hin nghim tc ch th ca Ban B
th, Ngh quyt ca Quc hi v thc hin tit kim, chng lng ph, chng tham
nhng, chng bun lu, t chc s dng vn ngn sch Nh nc ng mc ch, c
hiu qu v phi chu trch nhim i vi khon chi sai ch lm tht thot ti sn
v nhng khon chi lng ph, ph trng hnh thc.
53
Tip tc sp xp li khu vc doanh nghip nh nc nhm nng cao nng sut lao
ng, chng tht thot, lng ph vn ti sn Nh nc. B ti chnh khn trng hon
thnh n i mi c ch qun l doanh nghip nh nc trnh Th tng Chnh
ph, trin khai rng ri ch k ton mi trong cc doanh nghip, tng cng kim
tra, hng dn a hot ng ti chnh ca doanh nghip i vo n np, ng ch
.
Thc hin cc m hnh hp tc cng t nh PPP (Public - Private Partner) . Hp
tc cng t, theo nh nc cho php t nhn cng tham gia u t vo cc dch
v hoc cng trnh cng cng ca nh nc. Vi m hnh PPP, Nh nc s thit lp
cc tiu chun v cung cp dch v v t nhn c khuyn khch cung cp bng c
ch thanh ton theo cht lng dch v. Hnh thc hp tc ny s mang li hiu qu
u t v cung cp dch v cng cng cht lng cao, em li li ch cho c nh nc
v ngi dn v tn dng c ngun lc ti chnh v qun l t t nhn, trong khi
vn m bo li ch cho ngi dn.
Cc bin php v iu hnh cung cu th trng
Thc hin cc bin php hng ho lu thng thng sut trong c nc nhm
ngn chn cc hin tng u c, tch tr khan him gi to, kch gi tng ln gy
thit hi cho sn sut v i sng. B thng mi ch tr cng cc b ngnh lin quan
sm c n qun l th trng, tiu th hng ho ph hp vi c ch th trng c s
qun l ca Nh nc. Xy dng mng li thng nghip vi s tham gia ca cc
thnh phn kinh t, trong doang nghip quc doanh phi ch ng chi phi th
trng. Vic qun l th trng phi gn vi c th ca tng khu vc.
V iu hnh cn i cung cu hng ho, B K Hoch v u t ch tr phi
hp vi cc c quan qun l ngnh hng phi hp vi c quan chc nng chu trch
nhim theo di din bin cung cu nhng mt hng thuc B, c quan ca mnh qun
l. Pht hin v s l kp thi nhng mt cn i pht sinh trong qu trnh iu hnh.
B thng mi c trch nhim iu ho hng ha trong c nc, nht l nhng mt
hng quan trng gii quyt nhng mt cn i cc b tng khu vc. i vi
nhng mt hng quan trng cho sn xut v i sng (lng thc, ng, xng du, xi
mng... ) th vic cn i cung cu phi tin hnh tng qu, tng thng. i vi cc
54
mt hng ny, phi xy dng lc lng d tr lu thng hng ho l cng c khng
th thiu iu ho th trng. Cc B, cc c quan qun l ngnh hng, hi ng
qun l, cc tng cng ty ny sm trnh Chnh ph n v c ch lu thng, bo
mc d tr cn thit, d sc chi phi khi th trng pht sinh mt cn i.
ngn chn ngay t u nhng du hiu dn n pht sinh bin i gi. Ban vt
gi Chnh Ph phi theo di st din bin gi c th trng, nm bt kp thi nhng
thng tin v tnh hnh sn xut, xut nhp khu, lu thng hng ho, tin t trn th
trng, t xut vi Th tng Chnh Ph nhng bin php bnh n gi c, gip
cc B ngnh qun l sn xut, kinh doanh, hnh thnh cc mc gi c th theo nh
hng ca Nh nc. chn ng tnh trng gi c tng cao thng din ra vo
nhng thng u nm, cc B ngnh cn nghim chnh chp hnh nhng yu cu ca
Th tng Chnh ph. B lao ng thng binh x hi ch tr phi hp vi cc B
ngnh c lin quan t chc xem xt tin lng, nng sut lao ng, chi ph sn xut,
lu thng v vic hnh thnh gi mt s n v sn xut, kinh doanh cc loi hng
ho i din cho cc ngnh kinh t quc dn sut chnh sch v bin php gii
quyt tin lng gn vi nng sut lao ng i vi khu vc sn xut kinh doanh.
55
LI KT
Lm pht mi ln xut hin mi hon cnh v iu kin khc nhau th rt khc nhau
nn mang mu sc mun hnh, mun v. Lm pht hin nay ang gy lo ngi ln cho
cc cp hoch nh chnh sch, cc doanh nghip v cho ngi dn. Tm hiu nguyn
nhn v nh lng cc yu t ny nhm tm ra bin php kim sot lm pht, gp
phn vo n nh tnh hnh Kinh t - X hi l vn cp bch.
Qua ti chng ta phn no c ci nhn su hn v nhng nhn t tc ng n
lm pht Vit Nam trong nhng nm gn y. ti xy dng mt m hnh kim
nh hu ht cc nhn t tc ng ln lm pht v d bo tnh hnh lm pht sp ti.
Thng qua ti ti hi vng s mang n cho cc nh hoch nh chnh sch mt m
hnh c th phn tch c trong nhng nhn t tc ng n lm pht, nhn t no l
ch o lm lm pht tng cao v tc ng nh th no n lm pht trong nc. M
hnh VAR c bn m ti xy dng cng l mt cng c hu hiu d bo tnh
hnh lm pht trong thi gian sp ti.
ti vn cn mt s hn ch nh cha i su vo phn tch cc tc ng qua li theo
vng trn khp kn ca cc nhn t v m hnh Var c bn vn cha kim nh c
tt c cc yu t tc ng n lm pht. Hn na lm pht l vn phc tp, nhy
cm v bin ng lin tc nn bi nghin cu khng trnh khi c nhng sai st. V
th, hng i tip theo ca ti l tip tc nghin cu v kim nh cc nhn t v
m cng nh vi v tc ng n lm pht. Hn ht, tc gi rt mong nhng bn
nghin cu sau ny s pht trin thm ti v hi vng nhn c s ng gp kin
gip ti khc phc nhng thiu st, khng ch dng li vn cp m
cn m rng ra nhiu vn khc.
DANH MC TI LIU THAM KHO
Ting vit :
1. GS.TS Trn Ngc Th, PSG.TS Nguyn Ngc nh (2011) Gio Trnh B Mn
Ti Chnh Quc T trng i hc Kinh t tp HCM.
2. PGS.TS. Phan Th Cc ( 2008) Din Bin Lm Pht Vit Nam V Gii Php
Kim Ch Linh Hot.
3. Hong Ngc H ( 2010) Gii Php Kim Ch Lm Pht Ti Vit Nam.
4. Trn Quc Hng ( 2010) Gii Php Kim Sot Lm Pht Vit Nam Trong Giai
on Hin Nay.
5. V Tr Thnh (1997), Inflation Stabilization : The Vietnamese Experience In The
1980s And 1990s, PhD These, Australian National University.
6. Dng Th Thanh Mai (2002), Vn Dng M Hnh Phn Tch Chnh Sch T
Gi Vit Nam, Lun n Tin s kinh t, i hc Kinh t Quc Dn, H Ni.
7. Vng Th Tho Bnh(2008), Tip Cn V Phn Tch ng Thi Gi C -Lm
Pht Ca Vit Nam Trong Thi K i Mi Bng Mt S M Hnh Ton Kinh
T, Lun vn Thc s, i hc Kinh t Quc dn H Ni.
Ting anh :
1. BIS Working Papers by Ben B C Fung(2002) A VAR analysis pf the effrects
ofmonetary policy in East Asia
2. Bernanke, B. S. and I. Mihov (1998), Measuring monetary policy Quarterly
Journal of Economics.
3. Ulrich Camen (2006) Monetary policy in Vietnam: the case of a transition
country.
4. Gerlach, S. and W. Peng (2006) Output Gaps and Inflation in Mainland China
Working Papers, BIS.
5. Uma Ramakrishnan and Athanasios Vamvakidis (2002), Forecasting Inflation in
Indonesia, IMF Working Paper.
6. Nguyen Thi Thu Hang, Nguyen Duc Thanh ( 2011) Macroeconomic
Determinants Of Vietnams Inflation 2000-2010: Evidence And Analysis.
7. Nguyen Thi Thuy Vinh and Seiichi Fujita(2007) The Impact of Real Exchange
Rate on Output and Inflation in Vietnam: A VAR approach.
8. Michael Goujon (2006) Fighting inflation in a dollarized economy: The case of
Vietnam.
9. Fabio C. Bagliano, Carlo A. Favero(1999), Information from financial markets
and VAR measures of monetary policy.
10. Leeper, E, C Sims and T Zha (1998): What does monetary policy do?Brookings
Papers on Economic Activity.
11. Mojon, B and G Peersman (2001): A VAR description of the effects of monetary
policy in the individual countries of the euro area, Working Paper, 92, European
Central Bank.
12. Sims, C (1980): Macroeconomics and reality, Econometrica.
13. Phillips(1958) The Relation Between Unemployment and the Rate of Change of
Money Wage Rate in the UK, 1861-1957 .
Cc trang Web tham kho chnh:
1. ADB: http://www.adb.org
2. B cng thng: http://www.moit.gov.vn
3. Ngn hng nh nc: http://www.sbv.gov.vn
4. Tng cc thng k: http://www.gso.gov.vn
5. IMF: http://www.imf.org
6. WB: http://www.worldbank.org
7. IEA: http://www.iea.org
PH LC 1
D liu s dng trong m hnh t hi quy vecto VAR c bn kim nh 10 nhn t tc
ng n lm pht Vit Nam giai on t qu 1 nm 2000 n qu 4 nm 2010.
Qu GDP CPI LSTG M2 XNK
2000-1 70176 101.57 11.12 158723 -247
2000-2 70907 100.01 11.54 170328 -437
2000-3 71040 98.89 10.69 181777 -371
2000-4 71472 99.53 9.29 195353 -130
2001-1 71186 100.17 11.84 213454 -74
2001-2 71027 99.20 9.62 228276 -154
2001-3 71053 99.14 8.22 238895 71
2001-4 70881 99.76 7.74 248660 -742
2002-1 70821 102.73 7.36 253558 -512
2002-2 71120 103.19 7.71 264499 -481
2002-3 71166 103.40 8.47 274004 -497
2002-4 71379 104.20 8.30 281374 -1143
2003-1 70960 106.73 8.82 298614 -783
2003-2 70734 106.90 8.94 324971 -1587
2003-3 71831 106.31 9.17 347353 -1096
2003-4 71678 106.90 8.51 373189 -1585
2004-1 71080 111.33 7.09 401290 -855
2004-2 95954 114.53 6.44 421721 -1340
2004-3 89537 116.64 6.87 453788 -1185
2004-4 105864 117.48 8.33 487576 -2086
2005-1 76371 121.40 9.32 531412 -1194
2005-2 103670 123.76 8.76 547383 -2064
2005-3 97829 125.44 8.72 589148 -550
2005-4 115161 127.46 9.03 636763 -1043
2006-1 81984 131.47 11.07 651139 66
2006-2 111361 132.90 11.11 653676 -1955
2006-3 106416 134.46 11.14 677353 -1470
2006-4 125612 136.02 11.18 710333 -1458
2007-1 88263 140.06 11.18 771219 -1712
2007-2 120257 142.68 11.21 803353 -3065
2007-3 115706 146.78 11.31 849863 -3218
2007-4 137118 152.90 11.41 972480 -4572
2008-1 94901 165.64 12.18 312039 -8350
2008-2 127257 180.46 13.17 310978 -6900
2008-3 123195 189.48 14.17 323417 1511
2008-4 122130 188.93 15.16 962167 -1594
2009-1 119342 149.46 14.52 442273 1499
2009-2 120811 150.80 13.27 804501 -3646
2009-3 122628 150.28 12.01 429337 -3809
2009-4 123797 149.86 10.75 294310 -5608
2010-1 122466 160.00 13.37 306438 -3430
2010-2 123160 168.42 13.50 621770 -3188
2010-3 124017 178.36 14.00 561938 -2450
2010-4 124202 180.14 15.27 587811 -3954
Qu OIL RICE CREDIT IR M2US
2000-1 25.81 228.80 119730 3591.62 4703.20
2000-2 28.78 197.86 130069 3531.89 4762.30
2000-3 27.97 178.14 135924 3541.17 4843.10
2000-4 27.13 183.57 155236 3416.51 4914.80
2001-1 23.11 177.09 163569 3330.30 5064.50
2001-2 23.68 167.76 167600 3432.45 5169.20
2001-3 22.73 173.00 177047 3692.22 5345.00
2001-4 16.68 179.38 191204 3674.57 5430.90
2002-1 18.53 189.29 201387 3900.74 5497.30
2002-2 23.021 202.00 211385 3804.54 5545.90
2002-3 25.16 188.48 224637 3851.35 5655.30
2002-4 23.81 185.27 239921 4121.05 5778.70
2003-1 29.19 196.95 246524 5419.14 5857.60
2003-2 23.825 203.67 274776 6330.26 5993.80
2003-3 26.3 202.86 290358 6082.95 6074.00
2003-4 26.88 197.00 317771 6224.18 6067.40
2004-1 29.13 240.35 341468 6278.03 6148.80
2004-2 32.67 244.23 372387 6392.56 6269.20
2004-3 36.45 252.00 391389 6733.87 6334.30
2004-4 38.45 278.43 442978 7041.46 6409.40
2005-1 40.28 295.00 473036 7923.70 6440.70
2005-2 45.2 287.05 511064 7865.06 6496.60
2005-3 55.19 287.41 548234 8609.24 6592.00
2005-4 50.91 277.27 597715 9050.56 6675.50
2006-1 54.52 297.74 607180 10742.20 6758.50
2006-2 62.9 305.59 642557 11293.30 6834.30
2006-3 63.51 312.90 669875 11904.30 6929.30
2006-4 52.71 309.29 734391 13384.10 7072.50
2007-1 53.21 326.18 768309 18317.30 7160.20
2007-2 61.51 326.29 837905 20792.60 7271.90
2007-3 69.6 330.00 927617 22575.40 7404.30
2007-4 82.2 378.00 1100080 23479.40 7502.60
2008-1 90.21 672.64 1198370 26436.10 7685.70
2008-2 113.38 834.60 1252780 22262.40 7746.60
2008-3 113.32 722.00 1251160 23848.30 7894.10
2008-4 54.162 550.75 1403750 23890.30 8255.30
2009-1 40.15 625.25 1501840 23008.20 8409.90
2009-2 55.84 548.60 1706590 20260.40 8453.00
2009-3 66.02 593.67 1888720 18768.70 8459.30
2009-4 71.67 606.00 2040050 16447.10 8542.80
2010-1 74.76 540.13 2063080 13853.90 8519.90
2010-2 74.8 458.55 2244800 14120.80 8604.60
2010-3 72.46 519.95 2421730 14111.20 8709.20
2010-4 80 536.78 2591251.1 14534.54 8836.90
PH LC 2
Kt qu kim nh tr ca m hnh VAR 11 bin :
VAR Lag Order Selection Criteria Endogenous variables: D(D(LCPI)) D(D(LCREDIT)) D(D(LGDP)) D(D(LIR)) D(D(LM2)) D(D(LTG)) D(D(LOIL)) D(D(LRICE)) D(D(LM2US)) D(D(LSTG)) D(D(LXNK))
Exogenous variables: C
Date: 03/19/12 Time: 06:21
Sample: 2000Q1 2011Q2
Included observations: 35
Lag LogL LR FPE AIC SC HQ
0 353.9439 NA 8.55e-23 -19.59679 -19.10797 -19.42805
1 530.9099 232.5840 4.80e-24 -22.79485 -16.92897 -20.76995
2 810.4820 191.7065* 7.18e-27* -31.85611* -20.61317* -27.97505*
* indicates lag order selected by the criterion
LR: sequential modified LR test statistic (each test at 5% level)
FPE: Final prediction error
AIC: Akaike information criterion
SC: Schwarz information criterion
HQ: Hannan-Quinn information criterion
PH LC 3
Kt qu kim nh Granger:
Recommended