View
9
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
8. MazaheriA.,PrusasC.,VossM.,HessM.:Somestrainsofserotype4fovladenoviruscauseinclusionbodyhepa-titisandhydropericardiumsyndromeinchickens.Avian Pathol.1998,27,269-276.
9. Samorek-SalamonowiczE.:Właściwości krajowych szcze-pów adenowirusów ptasich, z uwzględnieniem ich wpły-wu na replikację indyczego herpeswirusa.Pracahabilita-cyjna,UMCS,InstytutWeterynarii,Puławy1986.
10. SarmaP.S.,VaasW.,HuebnerR.J.,LaneW.T.:Inductionoftumorsinhamsterwithinfectionanavianadenoviru-ses(CELO).Science1965,149,1108-1110.
11. BenkoM.HarrachB.:Molecularevolutionofadenoviru-ses.W:Adenoviruses: Model and Vectors in Virus Host In-teractions,DoerflerW.,BohmP.(eds.),Springer-Verlag,Berlin,Heidelberg,NewYork2003,s.3-35.
12. DavidsonA.,HarrachB.:Siadenovirus.W:The Springer Index of Viruses.TidonaC.A.,DaraiG.(eds),Springer-Verlag,Berlin,Heidelberg,NewYork2002,s.29-33.
13. Samorek-SalamonowiczE.,BorzemskaW.,KarpińskaE.,KosowskaG.:Serologicalandvirologicalexaminationsofreproductionpoultryflockinfectedwithadenovirusesun-dernaturalconditions.Bull. Vet. Inst. 1990,33,69-76.
14. Samorek-SalamonowiczE.:Wpływzakażeniaadenowiru-saminaskutecznośćszczepieńprzeciwkochorobieMa-rekau kurcząt.Polish J. Immunol.1994,19,2.
15. KarpińskaE.,Samorek-SalamonowiczE.:Pierwszyprzy-padekwtrętowegozapaleniawątrobykurcząt(IBH)w kra-ju.Medycyna Wet.1981,37,713-714.
16. MamczurJ.,SzeptyckiJ.,HessM.,HouszkaM.,Szelesz-czukP.,BartoszkiewiczJ.:Pierwszerozpoznanew kra-juprzypadkiadenowirusowejchorobykurcząt.Polskie. Drob.2008,10,37-39.
17. TomczykG.,Domańska-BlicharzK.,MintaZ.,KozdruńW.,ŚmietankaK.,BartczakR.,KozaczyńskiW.:Rozpo-znaniepierwszychprzypadkówowrzodzeniażołądkamię-śniowegou kurczątbrojleróww Polsce.Mat. XII Kongre-su PTNW „Od nauki do praktyki”.Olsztyn,2008,s.64-65.
18. OkudaY.,OnoM.,YazawaS.,ShibataI.,SatoS.:Experi-mentalinfectionofspecific-pathogen-freechickenswith
serotype-1fowladenovirusisolatedfroma broilerchic-kenswithgizzarderosion.Avian Dis.2001,45,19-25.
19. OnoM.,OkudaY.,YazawaS.,ShibataI.,TanimuraN.,KimuraK.,HaritaniK.,MaseM.,SatoS.:Epizooticout-breakofgizzarderosionassociatedwithadenovirusin-fectioninchickens.Avian Dis. 2001,45,268-275.
20. KoncickiA.:Pierwszeprzypadkiadenowirusowegokrwo-tocznegozapaleniajelitindykóww Polsce.Medycyna Wet.1990,46,16-17.
21. KoncickiA.:Charakterystykakrajowychizolatówadeno-wirusakrwotocznegozapaleniajelit(HE)indykówi oce-nasytuacjiepizootycznejw Polsce.Acta Acad. Agricult. Tech. Olst. Veterinaria 1996,22,1-4.
22. PiersonF.W.,FitzgeraldS.D.:Hemorrhagicenteritisandrelatedinfections.W:Diseases of Poultry(12thed.),SaifY.M.(edit.),BlackwellPublishing2008,s.276-286.
23. SzańkowskaZ.,KubissaE.,PiotrowskaM.,PanufnikH.:Przypadekmarmurkowatejśledziony(marblespleendi-sease)u bażantóww Polsce.Medycyna Wet. 1982,38,288-290.
24. KoncickiA.,MintaZ.,GuiroS.,Krasnodębska-DeptaA.,Mazur-GonowskaB.,TomczykG.:Occurrenceofmarblespleendiseasevirusinfectioninpheasants.XI Internat. Symp. of Young Poultry Sci. WPSA,Olsztyn,1998,49.
25. WieliczkoA.,TomanekB.,KuczkowskiM.:Prevalenceofinfectiousdiseasesinring-neckedpheasantfloksinPo-land.Polish J. Vet. Sci.2003,6,177-182.
26. GaździńskiP.:Występowaniew krajowychfermachdro-biuprzeciwciałprzeciwkowirusowiwywołującemusyn-dromspadkunieśności.Medycyna Wet.1981,37,172-174.
27. CąkałaA.,CoudertF.,SalamonowiczE.,CauchyF.:DualinfectionsofduckswithDerzsy`sdiseaseandEDS76vi-ruses.W:Acute Virus Infections of Poultry.J.B.McFerran,M.S.Nulty,M.(edit.)NijhoffPublishers,1986,s.231.
28. SzeleszczukP.:Zmianybiochemiczneskorupjajw prze-biegusyndromuspadkunieśności–EDS’76u kur.Zesz. Nauk AR. Wroc. Wet.1988,45,129-134.
29. DhinakarR.G,SivakumarS.,MatheswaranK.,Chandra-sekharM.,ThiagarajanV.,NachimuthuK.:Detectionof
eggdropsyndromevirusantigenorgenomebyenzyme-linkedimmunosorbentassayorpolymerasechainreac-tion.Avian Pathol.2003,32,545-550.
30. GrgićH.,PhilippeC.,OjkićD.,NagyE.:Studyofverticaltransmissionoffowladenoviruses.Can. J. Vet. Res.2006,70,230-233.
31. SinghA.,OberoiM.S.,GrewalG.S.,HafezH.M.,HessM.:TheuseofPCRCombinedwithrestrictionenzymeana-lysistocharacterizefowladenovirusfieldisolatesfromnorthernIndia.Vet. Res. Comm.2002,26,577-585.
32. JiangP.,OjkicD.,TubolyT.,HuberP.,NagyE.:Applica-tionofthepolymerasechainreactiontodetectfowlade-nowiruses.Can. J. Vet. Res.1999,63,124-128.
33. HessM.,RaueR.,HafezH.M.:PCRforspecificdetectionofhemorrhagicenteritisvirusofturkeysanavianadeno-virus.J. Virol. Meth.1999,81,199-203.
34. Mazur-LechB.,KoncickiA., JantaM.:Wykorzystaniełańcuchowej reakcjipolimerazy (PCR)dowykrywaniai określeniarozprzestrzenianiasięwirusakrwotoczne-gozapaleniajelitw organizmieindyków.Medycyna Wet.2009,65,413-415.
35. OkudaY.,OnoM.,ShibataI.,SatoS.,AkashiH.:Compa-risonofthepolymerasechainreaction-restrictionfrag-mentlengthpolymorphismpatternofthefibergeneandpathogenicityofserotype-1fowladenowirusisolatesfromgizzarderosionsandfromfecesofclinicallyhealthchic-kensinJapan.J. Vet. Diagn. Invest.2006,18,162-167.
36. CaterinaK.M.,SalwatoreF.J.,GirshickT.,KhanM.I.:De-velopmentofa multiplexPCRfordetectionofavianade-novirus,avianreovirus,infectiousbursaldiseasevirus,andchickenanemiavirus.Molec.Cell Prob.2004,18,293-298.
Lekarz wet. Jowita Niczyporuk, Zakład Chorób Wirusowych Drobiu, Państwowy Instytut Weterynaryjny, al. Partyzantów 57, 24100 Puławy, email: jowita.niczyporuk@ piwet.pulawy.pl
Badaniaz lat60.ubiegłegowiekupo-zwoliłyna stworzenieobrazuserca
jakonarząduendokrynnegooraznarzą-duo aktywnejautokrynneji parakrynnejregulacji.Kolejnelataprzyniosłyodkryciei powiększenieskładurodzinypeptydównatriuretycznych.Rodzinęstanowipowią-zanagrupahormonalnieczynnychczynni-kówregulującychobjętośćkrwi,ciśnienietętniczeukładowei płucne,przerostkomórserca,metabolizmtłuszczuorazwzrostkościdługich(1).Odkrycietostanowiłopodstawędobadańklinicznych,określa-jącychprzydatnośćtychnowychbiomar-keróww fizjologiii patologiiserca(tab. 1).W składrodzinypeptydównatriuretycz-nychwchodziprzedsionkowypeptydna-triuretyczny (atrialnatriureticpeptide–ANP),mózgowypeptydnatriuretyczny
(brainnatriureticpeptide–BNP),peptydnatriuretycznytypuC(CNP)orazpeptydnatriuretycznytypuD(DNP).
Przedsionkowy peptyd natriuretyczny
Przedsionkowypeptydnatriuretycznyjestsyntetyzowany,magazynowanyi uwalnia-nyprzedewszystkimw warstwiepodwsier-dziowejmiocytówprzedsionkówserca,w mniejszymstężeniuw komorachsercai mózgu(2,3,4).
Wszystkiepeptydyz rodzinyANPmająwspólnegoprekursora,którymjest151–aminokwasowypolipeptydpre-pro-ANP(1,3).U ludziw komórkachmięśniowychprzedsionkówsercaodN-końcapre-pro-ANPulegaodszczepieniupeptydsygna-łowy i powstajepro-ANP,któryzawiera
126aminokwasów(1).Taaminokwaso-wa formaspichlerzowapro-ANPwystę-pujew otoczonychpłaszczembiałkowympęcherzykachtransportujących,które,re-agującnaodpowiedniebodźce,wędrująnapowierzchniękomórek,rozpadającsięnaC-ANP i niezablokowanągrupęamino-wą,a następnieprzedostająsiędokrwi(3).Bodźcami,którepowodująprzekształcaniesięnieaktywnychprekursorówpro-ANPw formyaktywne,sązwiększonerozszerze-nieprzedsionka,spowodowanenadciśnie-niemtętniczymlubprzewodnieniemorazniewydolnośćsercai podwyższonetętno(1,3).C-ANPjesthormonempeptydowymskładającymsięu psówz 28 aminokwa-sów(3).Krążącyw krwiobieguC-ANPmastrukturępierścieniową,zawierającądwieresztycysteinowespiętewewnętrznymwiązaniemdwusiarczkowym.Redukcjategowiązaniadezaktywujehormon(1,2).
DziałaniepeptydównatriuretycznychnastępujezapośrednictwemreceptorówbłonowychNPR(natriureticpeptiderecep-tors).Rozróżniasię3rodzajereceptorów:NPR-A,NPR-B,NPR-C(1,2,5).Recepto-rytypuA i B(natriureticpeptidereceptorA –NPR-A,natriureticpeptidereceptorB–NPR-B)sąstrukturalniepodobne(5,6),aktywacjaichjestzwiązanaz cyklazągu-anylowąi kaskadąwtórnychprzekaźników(5,7).Pozakomórkowyfragmentłańcucha
Budowa, mechanizm działania i znaczenie peptydów natriuretycznych w diagnozowaniu chorób serca u psów
Anna Kołodziejska1, Małgorzata Kander1, Andrzej Depta1, Magdalena Szweda2
z Katedry Diagnostyki Klinicznej1 oraz z Katedry Patofizjologii, Weterynarii Sądowej i Administracji2 Wydziału Medycyny Weterynaryjnej w Olsztynie
Prace poglądowe
825Życie Weterynaryjne • 2010 • 85(10)
peptydowegozawieradomenęwiążącąhor-monnatriuretyczny,częśćwewnątrzkomór-kowabiałkareceptorowegozawieradystal-niecentrumaktywnecyklazyguanylanowejorazproksymalniedomenęwykazującąak-tywnośćkinazy.Kinazaspełniarolęczynni-kasprzęgającegozewnątrzkomórkowądo-menęreceptorowąz wykazującąaktywnośćcyklazyguanylanowejdomenąwewnątrz-komórkową(1).ReceptortypuC(natriu-reticpeptidereceptorC–NPR-C)jestwią-zanyz fosfoinozytolem(5);jegozadaniemjestbiodegradacjai usuwaniez krwiobie-gupeptydunatriuretycznegodostosowu-jącjegoilośćdoaktualnychpotrzeborgani-zmu(1,2,8,9,10).TypreceptoraA wiążezarównoANP,jaki BNP(2,5).ANPwiążesięz receptorem,powodujewzrostaktyw-nościcyklazyguanylowejzwiązanejz bło-nąkomórkową.Prowadzi todowzrostuzawartościcGMPw komórkachi aktywa-cjikinazbiałkowychzależnychodcGMP(11).NajwięcejreceptorówtypuA odkry-tow kłębuszkachnerkowych,dystalnychkanalikachkrętych,korowychkanalikachzbiorczych,warstwiekłębkowejnadner-czy,przysadce,jelitachcienkimi grubym,w śródbłonkuwsierdziaprawegoi lewegoprzedsionkaorazkomorachserca(12,13).W związkuz dużąilościąreceptorówdlaANPw nerkachpeptydtendziałaprzedewszystkimnahemodynamikęnerkową(14).TypreceptoraB,którywiążepeptydnatriu-retycznytypuC,występujew mózgu(5).TypreceptoraCzlokalizowanyjestw ko-mórkachśródbłonkasercai podocytachto-rebkikłębkównerkowych(2).
ANP,działającnaczynioruchowoi sodo-pędnie,powodujespadekwydzielaniareni-ny,syntezęaldosteronu,dystrybucjęargi-ninowazopresynyażdowydzieleniasoduorazwody,i tymsamymdospadkuciśnie-niakrwi,a cozatymidzieodciążeniaserca
(2,3,4,15).Peptydtenpowodujerozsze-rzenietętniczekdoprowadzającychi zwę-żenietętniczekodprowadzającychkłębusz-kównerkowychwywołującwzrostciśnie-niaw kapilarachkłębków.PodwpływemANPzwiększasięlubpozostajebezzmianfiltracjakłębkowa(tab. 2).
Mózgowy peptyd natriuretyczny
Mózgowypeptydnatriuretyczny (brainnatriureticpeptide–BNP)byłpoczątko-wo izolowanyz mózguświń(3,5,6,16,17).Następnebadania in vitrowykazały,żegłównymźródłemsyntezyi wydzielaniaBNPpochodzeniasercowegojestu ludzikomora,a u psówprzedsionekserca(1,3,4,5,16,18,19).Pewnekomórkimioendo-krynneprzedsionkasercasyntetyzująjed-nocześnieANPi BNP.W przeciwieństwiedoANP,BNPniejestmagazynowany,leczwydzielanyzarazpowytworzeniu(3).Fizjo-logicznymbodźcempowodującymsynte-zęorazwydzielanie jestzwiększonena-pięcieścianmiocytówprzywzrościeob-ciążeniawstępnegolubnastępczego(1,2,3,5).W związkuz tympoziomBNPmożesięzwiększaćw wyniku(tab. 3):tachykardiinadkomorowej(5,20),oddziaływaniahor-monówtarczycy(5),glikokortykosteroidów(5,19)orazpeptydówwazoaktywnych:en-doteliny1(ET-1;5,21)i angiotensynyII(5).
Mózgowypeptydnatriuretyczny jestsyntetyzowanyw postacipropeptydu(pro-BNP),któryz koleiulegarozszczepieniunaaktywnybiologicznie,32-aminokwa-sowyodcinekC-końcowy(BNP)i nieak-tywnybiologicznie76-aminokwasowyod-cinekN-końcowyBNP(N-terminalBNP,NT-proBNP)(1,4,5,7,16).Obafragmen-tykrążąwekrwi,a ichkoncentracjarośnieu pacjentówz przerostemkomorylubnie-wydolnościąmięśniasercowego(5,7,17,22,23,24,25,26,27,28,29).
EliminacjaBNPz przestrzenipozako-mórkowejnastępujeprzezpołączeniegoz receptoramiNPRtypuC(NPR-C),jegoendocytozę i wewnątrzkomórkowąde-gradację (16).NPR-C jestnazywanyre-ceptoremklirensowym(toznaczy„czysz-czącym”)dlaANPi BNP(1,2,5,7,8,10,27).Zewnątrzkomórkowaczęśćrecepto-ra jestpodobnadoNPR-A i NPR-B,na-tomiastczęśćwewnątrzkomórkowa jestznaczniekrótszai niemaaktywnościcy-klazyguanylanowej(1).Receptortenjestzlokalizowanynakomórkachśródbłon-kowychsercai w kanalikachnerkowych.ZwiększonestężenieBNPwekrwi,które-gookrespółtrwaniawynosiokoło20mi-nut,utrzymujesiędłużejniżANP,ponie-ważreceptorNPR-Cmamniejszepowi-nowactwodoBNP(5).Innąmożliwościądegradacjipeptydówjestrozkładpierście-niaBNPi ANPprzezobojętnąendopep-tydazę(neutralendopeptydase–NEP;1,
The structure, mechanism of action and function of natriuretic peptides in heart failure diagnostic in dogs
Kołodziejska A.1, Kander M.1, Depta A.1, Szweda M.2, Department of Clinical Diagnostics1, Department of Pathophysiology, Forensic Veterinary Medicine and Veterinary Administration2, Faculty of Veterinary Medicine, University of Warmia & Mazury, Olsztyn
This article presents the structure, function, mechanism of action and use of atrial natriuretic peptide (ANP) and brain natriuretic peptide (BNP) in human and veterinary medicine. ANP is secreted by myocytes in cardiac atrium. The primary cardiac source of synthesis and secretion of BNP in humans is the ventricle. In dogs however, it is the atrium. The action of natriuretic peptides is mediated by three types of natriuretic peptide receptors (NPR): NPRA, NPRB and NPRC. The activity of type A and B receptors is mediated by guanyl cyclase and cascade of secondary transmitters, while the activity of type C receptor is associated with phosphoinositol. Elimination of peptides from extracellular space is achieved by binding the NPRC receptors or by the breakdown of BNP and ANP rings by neutral endopeptidase (NEP). The major effects of atrial and brain natriuretic peptides include natriuresis, diuresis induced by increased glomerular filtration and inhibition of sodium reabsorption, inhibition of reninangiotensinaldosterone (RAA) axis, blood vessel dilatation, hypotension and antiproliferative activity. Natriuretic peptides are used in veterinary medicine to differentiate between the primary respiratory causes of dyspnea and cardiogenic dyspnea resulting from congestive circulatory failure, as well as in diagnostic of latent, dilated cardiomyopathy. Cardiovascular diseases are unlikely if NTproBNP level is below 566 pmol/L.
Keywords: natriuretic peptides, ANP, BNP, dogs.
ANP 1956(Kisch i wsp.)
wykrycie w kardiomiocytach przedsionków świnki morskiej ziarnistości endokrynnych
1956(Henry i Pearce)
opisanie zjawiska wzrostu wydzielania moczu w wyniku poszerzenia lewe-go przedsionka balonikiem
1981(de Bold i wsp.)
stwierdzenie wzrostu wydzielania sodu i objętości moczu u szczura po dotętni czym wstrzyknięciu homogenatu tkanki przedsionka
1984 opisanie struktury przedsionkowego czynnika – peptydu natriuretycznego (atrial natriuretic peptide – ANP)
BNP 1988 wyizolowanie z mózgu świń peptydu będącego odpowiednikiem ANP i nazwa-nie go mózgowym peptydem natriuretycznym (brain natriuretic peptide – BNP)
CNP 1990 zidentyfikowanie kolejnego peptydu natriuretycznego, również w mózgu, i nazwanie go CNP – kolejność alfabetyczna po BNP
DNP 1992 wykrycie czwartego z rodziny peptydów natriuretycznych, DNP – nazwa od pierwszej łacińskiej litery nazwy węża, z jadu którego go wyizolowano (Dendroaspis angusticeps – zielona mamba)
Osteocrin/ Musclin
2003 opisanie przez dwie odrębne grupy badaczy peptydu o ograniczonym po-dobieństwie do istniejących peptydów natriuretycznych, jednak interferu-jącego z ich receptorami; w jednej z grup wyizolowano go z tkanki kostnej, w drugiej z mięśni, stąd dwie nazwy: osteocrin i musclin
Tabela 1. Peptydy natriuretyczny – historia odkryć (wg 1)
Prace poglądowe
826 Życie Weterynaryjne • 2010 • 85(10)
5,16).Tacynkozależnametaloproteinazajestobecnaw komórkachśródbłonka,ko-mórkachmięśnigładkich,miocytachser-ca,nabłonkunerkowymi fibroblastach(5,7).PotencjalnyminhibitoremdlaNEPjestfosfaramidon,wykorzystywanydobloko-waniadegradacjipeptydów(1).Nerkisągłównymmiejscem,gdziezachodzienzy-matycznaproteolizahormonównatriu-retycznych.Procestenmamiejscew kłę-buszkachnerkowych,w rąbkuszczotecz-kowymkanalikówproksymalnych,gdziezlokalizowanesąwyżejwymienioneendo-peptydazyNEP,będąceproteinamibłono-wymio aktywnościskierowanejdoświa-tłacewek(2).
Podstawowymiefektamidziałaniamó-zgowegopeptydunatriuretycznegosąna-triureza,diurezawywołanawzrostemfil-tracjikłębuszkoweji zahamowaniemreab-sorpcjizwrotnejsodu,rozszerzenienaczyńkrwionośnychosiąganeprzezzmniejsze-nienapięciamięśniówkigładkiejnaczyń,coobniżaciśnienietętniczeorazzmniej-szaobciążeniewstępnekomórorazdzia-łanieantyproliferacyjne(4,5,8,16).Do-datkoweefektydziałaniaBNPto(tab. 2):hamowanieukładuwspółczulnego,ha-mowanieukładurenina-angiotensyna-al-dosteron(RAA)orazprocesówwłóknie-niaw sercui w naczyniachkrwionośnych–funkcjaantyfibrynolityczna(4,5,16).
Peptydy natriuretyczne w diagnozowaniu chorób serca
Przedsionkowypeptydnatriuretycznyjestmarkerem,któregokoncentracjawekrwipozwalanaokreśleniefizjologicznie i pa-tologiczniezmienionychrelacjiciśnieniaw przedsionkach.PodwyższonestężenieANPw osoczuwystępujeprzyniewydol-nościsercaspowodowanejnieprawidło-wymprzepływemkrwi,niedomykalnościązastawkidwudzielnej,niewydolnościnereki dirofilariozie(3).W medycynieludziuzna-wanyjestzawskaźnikniewydolnościlewo-komorowej(1).StężenieANPw osoczuko-relujebezpośrednioz niewydolnościąserca.U psówz niewydolnościąsercaspowodowa-nąnieprawidłowymprzepływemkrwiwar-tościzwiększonesądosześciurazy(tab. 4).
ANPwskazujejużdelikatniezmienionesta-nyciśnieniaw sercui dziękitemumożebyćmarkeremsłużącymdowczesnegowykry-wanianiewydolnościserca(3).
Mózgowypeptydnatriuretyczny jestmarkerem,któregozwiększonestężeniew osoczumożewskazywaćnazawałserca,tachykardięnadkomorową,nadciśnienietętnicze,zbytdużąobjętośćkomóri kar-diomiopatięprzerostową.W przypadkukardiomiopatiiprzerostowejwydzielanieBNPjestzwiększonew stosunkudowy-dzielaniaANP(BNP/ANP>2:1),również,
gdyciśnieniewewnątrzkomórniejestpod-wyższonei komoryniewykazujązbytdużejobjętości.StężenieBNPwzrastarównieżprzymarskościwątroby,istniejezwiązekmiędzytympeptydema markeramifunk-cjiwątroby–gamma-glutamylotransfera-zą (GGTP),dehydrogenaząmleczanową(LDH)i bilirubinącałkowitą(3).
W najnowszychdoniesieniachdotyczą-cych ludzipeptydnatriuretycznytypuBorazN-końcowypropeptydnatriuretycz-nytypuB(NT–proBNP)sąwykorzystywa-nedodiagnostykiróżnicowaniapierwotnej
Hemodynamiczne zwiększone napięcie ścian lewej komoryzwiększenie sił ścinających (shear forces)
Mediatory endotelinaangiotensyna IIwazopresynaadrenalinaCytokiny prozapalne
Inne niedokrwienieniedotlenienie
Serce i naczynia Nerki Przysadka i mózg
Rozszerzenie naczyń zmniejszenie wydzielania reniny zmniejszenie wydzielania wazopresyny
Spadek oporu płucnego zmniejszenie wydzielania aldosteronu zmniejszenie wydzielania ACTH
Rozszerzenie oskrzeli zmniejszenie zwrotnego wchłaniania sodu spadek napięcia współczulnego
Spadek oporu systemowego rozszerzenie tętniczki doprowadzającej
Spadek obciążenia wstępnego i wzrost obciążenia następczego
zwężenie tętniczki odprowadzającej
Zwiększenie rzutu serca wzrost filtracji kłębuszkowej (GFR)
Spadek zapotrzebowania mięśnia sercowego na tlen efekt diuretyczny
Tabela 3. Czynniki zwiększające sekrecję peptydów natriuretycznych (35)
Tabela 2. Fizjologiczne właściwości peptydów natriuretycznych (35)
Ryc. 1. Schemat działania peptydów natriuretycznych: ANP, BNP i CNP (1). Objaśnienie: NPR-A, NPR-B, NPR-C – receptory komórkowe dla peptydów natriuretycznych; IP
3 – trifosforan inozytolu
ANP
NPR-C
↓ cAMP (?)↑ IP3 (?)
GTP GTPcGMP
Degradacja peptydównatriuretycznych
Spadek ciśnienia tętniczegoWzrost diurezy
Wzrost natriurezy
WazorelaksacjaSpadek proliferacji komórek
Wzrost kości długich
cGMP
Nerki:napięcie tętniczki doprowadzającej ↓napięcie tętniczki odprowadzającej ↑filtracja kłębuszkowa ↑przepływ nerkowy krwi ↑wydzielanie reniny ↓reabsorpcja sodu ↓siły Starlinga ↓cewkowy gradient osmotyczny ↓
Kora nadnerczy:produkcja i uwalnianie aldosteronu ↓
Naczynia krwionośne:napięcie ↓przepuszczalność kapilar ↑proliferacja komórek mięśni gładkich i miofobroblastów ↓
Ukłed nerwowy:aktywność nerkowegoukładu współczulnego ↓aktywność sercowych i płucnychchemo- i baroreceptorów ↓spożycie soli i wody ↓wydzielanie wazopresyny ↓
NPR-A NPR-B
BNP CNP
Prace poglądowe
827Życie Weterynaryjne • 2010 • 85(10)
oddechowejprzyczynydusznościi dusznościkardiogennejwynikającejz zastoinowejnie-wydolnościkrążenia,monitorowaniaefek-tówleczenianiewydolnościsercaorazpoprzeszczepieserca,jakomarker„szybkiegoremodelingu”–złejprognozypozawalemię-śniasercowego,poudarze,w cukrzycyi sta-bilnejdusznicybolesnej.Służąjakowskaź-nikubogoobjawowejdysfunkcjilewejkomo-ryw badaniachprzesiewowych,wspomagajądecyzjeo podjęciu leczeniaoperacyjnegow bezobjawowymzwężeniuzastawkiaortal-neji niedomykalnościzastawkimitralnej(1).
W badaniachpoziomutychpeptydówu psówstwierdzonoznacząceróżnicemię-dzypsamiz chorobamiserca,niewydolno-ściąkrążeniai pierwotnymichorobamiukła-duoddechowego.W oparciuo limit210pmol/lNT-proBNP,pozytywnawartośćpre-dykcyjnawynosiła94%,a negatywnawar-tośćpredykcyjna–77%u psówz chorobamisercalubniewydolnościąkrążenia.Oznaczato,żepsyz pozytywnymiwynikamibada-niamiały94%szansnawystąpienieu nichniewydolnościkrążenialubchorobyserca,podczasgdypsyz wynikaminegatywnymimiały77%szansnato,żeniemająanichoro-byserca,aniniewydolnościkrążenia(4,15).
W innymbadaniuprzeprowadzonymna119psachz chorobązastawkowąser-ca,18psachz kardiomiopatiąrozstrzenio-wąoraz40zdrowychpsachz grupykon-trolnejpomiarstężeniaw surowicyNT-proBNPróżnicowałpsyz chorobamisercaodpsówzdrowychz 97%pozytywnąwar-tościąpredykcyjnąi 61%negatywnąwarto-ściąpredykcyjną,gdyzastosowanymlimi-tembyłostężenie445pmol/l.Dodatkowostwierdzono,żeNT-proBNPbyłoskorelo-wanez częstościąrytmuserca,częstościąoddychania,wielkościąsercaw badaniachechokardiograficznychorazz funkcjono-waniemnerek(4,30).NT-proBNPmożebyćwykorzystanedookreślenia,którepsymiałyklinicznieistotnepowiększeniesercaw badaniachradiograficznychw stosunkudotych,któreniemiałypowiększeniasercaprzylimicie680pmol/l(wartośćpredyk-cyjnadodatnia81%,wartośćpredykcyjnanegatywna86%).Wynikitychbadańwska-zują,żepomiarNT-proBNPmożebyćwy-korzystanyw połączeniuz innymimeto-damidiagnostycznymi (badaniaklinicz-ne, radiologiczne i echokardiograficzne)
jakopomocw rozpoznawaniuchoróbser-cau psów(4).Laboratoriawykonująceba-daniaNT-proBNPutrzymują,żechorobasercaniewystępujeu pacjentazestęże-niemNT-proBNPw surowicylubosoczuponiżej566pmol/l.Obecnieprowadzonebadaniamająnaceluokreślenie,kiedyNT-proBNPmożebyćużytedocyklicznegomonitorowaniapsówz bezobjawowącho-robązastaweksercai określenieryzykaroz-wojuzastoinowejniewydolnościkrążenianatletegozaburzenia(4).
Uznanymi cenionymzastosowaniempomiarówBNPjestróżnicowanieprzyczynduszności.W dusznościspowodowanejnie-wydolnościąsercastężeniaBNPsąwielo-krotniewyższeniżw dusznościwystępu-jącejw chorobachukładuoddechowego.W medycynieoznaczenieBNPjestwysocepomocnew różnicowaniudusznościspo-wodowanejrozkurczowąniewydolnościąsercaz dusznościąw przebieguprzewlekłejobturacyjnejchorobypłuc(POCHP)u cho-rychbezpowiększenialewejkomory.Podob-newynikiuzyskanow przypadkuzwierząt.Przeprowadzonobadania46psówz obja-wamikaszluorazniewydolnościoddecho-wej,stwierdzono,żepsyz zastoinowąnie-wydolnościąkrążeniamiaływyżsześredniestężeniaNT-proBNPniżpsyz chorobamiukładuoddechowego(niewydolnośćkrą-żenia–średniawartość2554pmol/l,układoddechowy–średniawartość357pmol/l).WynikitewskazująnaprzydatnośćocenystężeniaNT-proBNPw określeniuprzyczy-nyobjawówzestronyukładuoddechowegou psów(4,31).W badaniu116psówskie-rowanychnakonsultacjez powoduumiar-kowanychdopoważnychobjawówzestro-nyukładuoddechowego(takichjakkaszel,świsty,duszność),stężeniew surowicyNT-proBNP>1200pmol/lmiałopozytywnąpredykcyjnąwartość85,5%oraznegatywnąpredykcyjnąwartość81,6%dorozróżnianiapsówz zastoinowąniewydolnościąkrążeniaodpacjentówz objawamispowodowanymipierwotnąchorobąukładuoddechowego(4,32).Wynikitewskazująnadużączułośćdiagnostycznąw rozpoznawaniuzastoino-wejniewydolnościkrążeniau psówz cho-robamiukładuoddechowego(4,31,32,33).
Diagnostykafazyutajonejkardiomiopa-tiirozstrzenioweju psówwymagabadaniaechokardiograficznegoorazmonitorowania
holterowskiego,któresąmetodamikosz-townymi,trudnodostępnymii niewygod-nymi(piesmusinosićaparatholterowskiprzez24godziny).W badaniu118 dober-manów,bokseróworazdogówniemieckichwynikiNT-proANP,BNPoraztroponinser-cowychbyłyznaczącoróżnemiędzy21psa-miz rozpoznanąkardiomiopatiąrozstrze-niowąw fazieutajonejorazpsamizdrowy-mi.Z tychtrzechbiomarkerówsercowychmózgowypeptydnatriuretycznymiałnaj-lepszączułośćorazspecyficzność(odpo-wiednio95,2oraz61,9%)w wykrywaniuutajonejpostacichoroby(4,34).
Obecnieprowadzonesąbadaniaklinicz-nez większągrupąpacjentówoceniająceprzydatnośćNT-proBNP i NT-proANPjako testówprzesiewowychw kierunkupostaciutajonejkardiomiopatiirozstrze-niowej.Biomarkersercowy,którywykry-wawczesnestadiumkardiomiopatiiu pa-cjentówasymptomatycznychbędziemiećwiększąprzydatnośćkliniczną.W oparciuo tebadania,wartościodcinające,czułość,specyficznośćorazwartościpredykcyjnenegatywnei pozytywnepozwoląokreślićmożliwościwykorzystaniategotyputestóww praktycekliniczneju predysponowanychraspsów,takichjakdobermany,bokseryorazdoginiemieckie(4).
Trwajątakżebadanianadwykorzysta-niempeptydównatriuretycznychdokar-dioprotekcjimięśniasercowego(1).Ter-minkardioprotekcjaoznaczaogranicze-nielubzapobieganieuszkodzeniumięśniasercowegoi naczyńwieńcowychpoprzezmechanizmyendogennelubprzezdziała-nieleków.Należydoniejzaliczyćpierwot-ną i wtórnąprewencjęchorobywieńco-wej,zabiegikardiochirurgicznei leczenietrombolitycznew świeżymzawaleserca.W tensposóbjakokardioprotekcyjnepo-winnybyćklasyfikowanewszystkiemecha-nizmyadaptacyjnei wyrównawcze,którepośrednioi bezpośrednioprzyczyniająsiędoochronymięśniasercowego.Dlategoteżstosowanietegoterminuograniczonodoochronyw okresieniedokrwieniai reper-fuzji.Peptydynatriuretyczne,pozaswo-imogólnoustrojowymdziałaniem,biorąudziałw procesachochronnychmięśniasercowego(1).Składasięnaniemodulują-cywpływnauszkodzenieniedokrwienno-reperfuzyjne,włóknieniei przerostmięśnia
Materiał do badań osocze wersenianowe, surowica
Wartości referencyjne psy – poniżej 1350 fmol/ ml
Interpretacja wyników
< 1350 fmol/mlNiewydolność serca mało prawdopodobna, jako przyczynę dolegliwości należy uwzględnić:– obrzęk płuc– ostrą niewydolność mitralną– otyłość
1350–1700 fmol/mlniewydolność serca jest możliwa, ale konieczne wy-kluczenie innych przyczyn, np. niewydolność nerek
> 1700 fmol/mlniewydolność serca bardzo prawdopodobna – ko-nieczne rozpoczęcie leczenia
Tabela 4. Przedsionkowy peptyd natriuretyczny ANP – interpretacja wyników oznaczeń u psów
Prace poglądowe
828 Życie Weterynaryjne • 2010 • 85(10)
heartfailureorprimaryrespiratorydisease.Abstr.Proc. 25th Ann. Forum Am. Coll. Vet. Intern. Med. 2007.
32. OyamaM.,RushJ.,RozanskiE..NT-pro-BNPassaydi-stinguishescardiacvsprimaryrespiratorycausesofre-spiratorysignsindogs.Abstr.Proc. 26th Ann. Forum Am. Coll. Vet. Intern. Med.2008.
33. WessG.,TimperN.,HirschbergerJ.:TheutilityofNT-pro-BNPtodifferentiatecardiacandrespiratorycausesofcoughingordyspneaindogs.Abstr.Proc. 25th Ann. Fo-rum Am. Coll. Vet. Intern. Med.2007.
34. OyamaM.,SissonD.,SolterP.:Prospectivescreeningforoccultcardiomyopathyindogsbymeasurementofpla-smaatrialnatriureticpeptide,B-typenatriureticpepti-deandcardiactroponin-I concentrations.Am. J. Vet. Res. 2007,68,42-47.
35. MarchelM.,BobilewiczD.,IwanowskaM.,OpolskiG.:Pep-tydynatriuretycznewewczesnymwykrywaniudysfunk-cjiskurczowejlewejkomory.Abbott Voice. 2008,1,3-7.
Lek. wet. Anna Kołodziejska, Katedra Diagnostyki Klinicz nej, Wydział Medycyny Weterynaryjnej Uniwersytetu WarmińskoMazurskiego, ul. Oczapowskiego 14, 10719 Olsztyn, email: a.kolodziejska4@wp.pl
sercowego.Peptydywpływająbezpośred-nionamiocytyprzezreceptorNPR-A,ha-mująichprzerost.ANPi BNPmogąhamo-waćekspresjęlokalnejsyntezyaldostero-nu.Osłabiająaktywnośćlokalnegoukładurenina-angiotensyna-aldosteron,przyczy-niającsiędoograniczeniaprzebudowymię-śniasercowego.Hamująprocesywłóknie-niamięśniasercowegoprzezbezpośredniąmodulacjęaktywnościfibroblastówi ogra-niczeniesyntezykolagenu.W uszkodzeniuniedokrwienno-reperfuzyjnymmięśniaser-cowegorolęodgrywająprocesywewnątrz-komórkowezwiązanez apoptoząi martwi-cąmiocytóworazzewnątrzkomórkowe,będącewynikiemreakcjizapalnejorgani-zmu.WyrzutANPi BNPz niedokrwione-gomięśniasercowegochroniśródbłonek,hamującadhezjęneutrofiliiorazzmniej-szającsyntezęanionurodnikaponadtlen-kowego,sekrecjęlizosomówi metalopro-teinazyMMP-9(1).
Podsumowując,możnastwierdzić, żepeptydynatriuretycznemogąbyćwyko-rzystywanew połączeniuz innymimeto-damidiagnostycznymi,w tymz badaniemklinicznym,radiograficznymorazecho-kardiograficznym,dodiagnostykichoróbukładukrążeniaorazokreśleniaprzyczynniewydolnościoddechoweju psów.PróbyNT-proBNPmogąbyćrównieżprzydatnew wykrywaniuutajonejfazykardiomiopa-tiirozstrzenioweju psówbezobjawówkli-nicznych.Wedługobecnychpoglądówcho-robyukładukrążeniasąmałoprawdopo-dobne,jeżelistężenieNT-proBNPwynosiponiżej566pmol/l.U pacjentówz objawa-mizaburzeńoddechowychstężenieNT-proBNPpowyżej1200pmol/ljestczęstozwiązanez zastoinowąniewydolnościąkrą-żenia.Większośćz obecniedostępnegopi-śmiennictwadotyczytestówz wykorzysta-niemNT-proBNP,natomiastkliniczneza-stosowanieNT-proANPjestmniejznane.
Piśmiennictwo
1. MalinowskiM.,BiernatJ.,RolederT.,DaleckaA.M.,ReszkaB.,DejaM.A.,WośS.,GołbaK.S.:Peptydynatriuretyczne:cośnowegow kardiologii?Kardiol. Pol.2006,64,578-585.
2. DratwaA.:Przedsionkowypeptydnatriuretyczny–ANP.Medycyna Wet. 2002,58,108-111.
3. MüllerE.:Diagnostykalaboratoryjnaw chorobachser-ca.Weterynaria w Praktyce 2006,6,77-79.
4. OyamaM.,ReynoldsC.:Biomarkeryw diagnozowaniuchoróbsercau psów.Veterinary Focus 2008,18,2-6.
5. PasławskaU.,Noszczyk-NowakA.,NicpońJ.:Wpływmó-zgowegopeptydunatriuretycznegonaukładsercowo–naczyniowyi jegorolaw diagnostycedusznościu psówi ludzi.Medycyna Wet.2005,61,369-372.
6. SudohT.,KangawaK.,MinaminoN.,MatsuoH.:A newna-triureticpeptideinporcinebrain.Nature 1988,332,78-81.
7. CheungB.Y.,KumanaC.R.:Natriureticpeptides–rele-vanceincardiovasculardisease.J. Am. Med. Assoc.1998,280,1983-1984.
8. CharlesC.J.,EspinerE.A.,NichollsM.G.,RichardsA.M.,YandleT.G.,ProtterA.,KosoglouT.:Clearancere-ceptorandendopeptidase24.11:equalroleinnatriure-ticpeptidemetabolisminconscioussheep.Am J. Physiol.1996,271,373-380.
9. MatsukawaN.,GrzesikW.J.,TakahashiN.,PandeyK.N.,PangS.,YamauchiM.,SmithiesO.:Thenatriureticpepti-declearancereceptorlocallymodulatesthephysiological
effectsofthenatriureticpeptidesystem.Proc. Natl. Acad. Sci. USA 1999,96,7403-7408.
10. SeymourA.A.,NormanJ.A.,AsaadM.M.,FennellS.A.,Abboa–OffeiB.,LittleD.K.,KratunisV.J.,DelaneyN.G.,HuntJ.T.,DiDonatoG.:Possibleregulationofatrialna-triureticfactorbyneutralendopeptidase24.11andclearan-cereceptors.J. Phamacol. Exp. Ther. 1991,256,1002-1009.
11. KishimotoI.,DuboisS.K.,GarbersD.L.:Theheartcom-municateswiththekidneyexclusivelythroughtheguany-lylcyclase-A receptor:acutehandingofsodiumandwa-terinresponsetovolumeexpansion.Proc. Natl Acad. Sci. USA 1996,93,6215-6219.
12. LynchD.R.,BraasK.M.,SnyderS.H.:Atrialnatriureticfactorreceptorsinratkidney,adrenalgland,andbrain:autoradiographiclocalizationandluidbalancedependentchanges.Proc. Natl. Acad. Sci. USA. 1986,83,3357-3361.
13. TakedaS.,KusanoE.,MurayamaN.,AsanoY.,HosodaS.,SokabeH.,KawashimaH.:Atrialnatriureticpeptideele-vatescGMPcontensinglomeruliandindistaltubulesofratkidney.Biochem. Biophys. Res. Commun.1986,136,947-954.
14. RutherfordR.A.,MatsudaY.,WilkinsM.R.,PolakJ.M.,WhartonJ.:Identificationofrenalnatriureticpeptidere-ceptorsubpopulationsbyuseofthenon-peptideanta-gonist,HS-142-1. Br. J. Pharmacol.1994,113,931-939.
15. BoswoodA.,Dukes-McEwanJ.,LoureiroJ. i wsp.:Thediagnosticaccuracyofdifferentnatriureticpeptides intheinvestigationofcaninecardiacdisease.J. Small Anim. Pract.2008,49,26-32.
16. BogdanM.,SielskiS.,GrześkG.,SinkiewiczW.,KubicaJ.:Mózgowypeptydnatriuretycznyw niewydolnościser-ca.Forum Kardiologów.2004,9,1-7.
17. OmlandT.,AakvaagA.,BonarjeeV.,CaidahlK.,TerjeR.,NilsenD.,SundsfjordJ.,DicksteinK.:Plasmabrainna-triureticpeptideasanindicatorofleftventricularsysto-licfunctionandlong-termsurvivalafteracutemyocar-dialinfarction.Circulation1996,93,1963-1969.
18. DoyamaK.,FukumotoM.,TakemuraG.:Expressionanddistributionofbrainnatriureticpeptideinhumanrightatria.J. Am. Coll. Cardiol.1998,32,1832-1838.
19. NishimoriT.,TsujinoM.,SatoK.,ImaiT.,MarumoF.,HirataY.:Dexamethasone–inducedup–regulationofadrenome-dullinandatrialnatriureticpeptidegenesinculturedratven-tricularmyocytes.J. Mol. Cell. Cardiol. 1997,29,2125-2130.
20. HäggstromJ.,HanssonK.,KarlbergB.E.,KvartC.,Ols-sonK.:PlasmaconcentrationofatrialnatriureticpeptideinrelationtoseverityofmitralregurgitationinCavalierKingCharlesSpaniels.J. Am. Vet. Res.1994,55,698-703.
21. BruneauB.G.,PiazzaL.A.,deBoldA. J.:BNPgeneexpressionisspecificallymodulatedbystretchandET-1ina newmodelofisolatedratatria.Am. J. Physiol.1997, 273,2678-2686.
22. BergerR.,HuelsmanM.,StreckerK.,BojicA.,MoserP.,StanekB.,PacherR.:B-typenatriureticpeptidepredictssuddendeathinpatientswithchronicheartfailure.Cir-culation 2002,105,2392-2397.
23. CowieM.R.,StruhersA.D.,WoodD.A.,Coats J.S.,ThompsonS.G.,Poole–WilsonP.A.,SuttonG.C.:Va-lueofnatriureticpeptidesinassessmentofpatientswithpossiblenewheartfailureinprimarycare.Lancet1997,350,1349-1353.
24. DavidsonN.,NaasA.,HansonJ.,KennedyN.,CoutieW.,StrutersA.:Comparisonofatrialnatriureticpeptide,B-typenatriureticpeptideandN-terminalproatrialnatriu-reticpeptideasindicatorsofleftventricularsystolicdys-function.Am. J. Cardiol.1996,77,828-831.
25. DavisM.,EspinerE.,RichardsG.,BillingsJ.,TownI.,Ne-illA.,DrennanC.,RichardsM.,TurnerJ.,YandleT.:Pla-smabrainnatriureticpeptideinassessmentofacutedys-pnoea.Lancet1994,343,440-444.
26. MabuchiN.,TsutamotoT.,MaedaK.,KinoshitaM.:Pla-smacardiacnatriureticpeptidesasbiochemicalmarkerofrecurrenceofatriafibrillationinpatientswithmildcon-gestiveheartfailure.Jpn. Circ. J.2000,64,765-771.
27. MaiselA.,KrinshnaswamyP.,NowakR.,McCordJ.,Hol-landerJ.,DucP.,OmlandT.,StorrowA.,AbrahamW.,WuA.,CloptronP.,StegP.,WestheimA.,KnudsenC.,PerezA.,KazangraR.,HerrmannH.,McCulloughP.:Rapidmeasu-rementofB-typenatriureticpeptideintheemergencydia-gnosisofheartfailure.New Engl. J. Med.2002,374,161-167.
28. McDonaghT.,RobbS.,MurdochD.,MortonJ.,FordI.,MorrisonC.,Tunsall-PedoeH.,McMurrayJ.,DargieH.:Biochemicaldetectionofleftventricularsystolicdysfunc-tion.Lancet1998,351,9-13.
29. MuellerC.,BuserP.:B-typenatriureticpeptide(BNP):canitimprFoveourmanagementofinpatientswithconge-stiveheartfailure?Swiss Med. Wkly.2002,132,618-622.
30. OyamaM.,FoxP.,RushJ..:ClinicalutilityofserumN-terminalpro-B-typenatriureticpeptideconcentrationforidentifyingcardiacdiseaseindogsandassessingdiseaseseverity.J. Am. Vet. Med. Assoc. 2008,232,1496-1502.
31. FineD.,DeclueA.,ReineroC.:Brainnatriureticpeptidefordiscriminationofrespiratorydistressduetocongestive
Prace poglądowe
829Życie Weterynaryjne • 2010 • 85(10)
Recommended