Bn in Ni Các Quan Bn Mc bn khc nm Chính Hòa th 18 (1697) · PDF fileCui...

Bn in Ni Cc Quan Bn Mc bn khc nm Chnh Ha th 18 (1697)

2 i Vit S K Ton Th- Ta

Ta sch: i Vit S K Ton Th Nm

Son gi: L Vn Hu, Phan Phu Tin, Ng S Lin, v.v... 1697

Dch gi: Vin Khoa Hc X Hi Vit Nam 1985-1992

Nh xut bn: Khoa Hc X Hi - H Ni 1993

Chuyn sang n bn in t bi: L Bc, Cng , Ngc Thy, Tuyt Mai, Hng Ty, Nguyn Quang Trung

2001

iu hp: L Bc - bacle@hotmail.com 2001

3 i Vit S K Ton Th - Ngoi K - Quyn I

i V i t S K N g o i K T o n T h

Quyn I

[1a] Triu Lit i Phu, Quc T Gim T Nghip, Kim S Quan Tu Son, Thn Ng S Lin Bin

Xt: Thi Hong dng mun nc, ly a gii Giao Ch v pha Ty Nam, xa ngoi t Bch Vit. Vua Nghiu sai Hy th1 n Nam Giao2 nh t Giao Ch phng Nam. Vua V! chia chn chu3 th Bch Vit4 thuc phn t chu Dng, Giao Ch thuc v y. T" i Thnh Vng nh Chu [1063-1026 TCN] mi gi l Vit Thng th5, tn Vit bt u c t" y.

K Hng Bng Th

Kinh Dng Vng

[1b] Tn hy l Lc T#c, con chu h Thn Nng6.

Nhm Tut, nm th 17. Xa chu ba i ca Vim h Thn Nng l Minh sinh ra Nghi, sau Minh nhn i tun phng Nam, n Ng! Lnh8 ly con gi V# Tin, sinh ra vua [Kinh Dng Vng]. Vua l b$c thnh tr thng minh, Minh rt yu qu, mun cho ni ngi. Vua c nhng cho anh, khng dm vng mnh. Minh mi l$p Nghi l con ni ngi, cai qun phng Bc, phong cho vua lm Kinh Dng Vng, cai qun phng Nam, gi l nc Xch Qu.

Vua ly con gi ng nh Qun tn l Thn Long9 sinh ra Lc Long Qun (Xt: ng k chp: thi Kinh Dng c ngi n b chn d, t xng l con gi t ca ng nh Qun, ly con th ca

1 Hy th: Tng truyn vua Nghiu sai anh em h Hy (Hy th) v h Ha (Ha th) i bn phng trng coi cng vic thin vn

lch php. Hy Thc l em Hy Trng n min t phng Nam (Kinh Th, Nghiu in) 2 Kinh Th chp vua Nghiu sai Hy Thc n Nam Giao (Hy Thc trch Nam Giao). Kh%ng An Quc thi Ty Hn ch gii Kinh

Th, ch cho Nam Giao l phng Nam. Mi n thi ng, T M Trinh mi gii thch Nam Giao l Giao Ch phng Nam. 3 Theo thin V! Cng trong Kinh Th, chn chu l K, Duyn, Thanh, T", Dng, Kinh, D, Lng Ung. 4 Bch Vit: l t" m ngi Hn dng gi chung cc tc ngi khc Hn sng min nam Trung Quc thi xa. T" ny ln u

tin thy chp trong S K (Ng Khi Truyn ca T M Thin. 5 Vit Thng Th: tn nc thi c% pha Nam Trung Quc c quan h vi nh Chu (hin chim tr cho Thnh Vng), ln u tin

&c ghi trong sch Th&ng Th i Truyn. C nhiu gii thch khc nhau, c thuyt ni r'ng Vit Thng Th min qu$n Cu c, tc min H Tnh (Thy Kinh Ch, Cu ng Th); c thuyt ni Vit Thng th v tr nc Lm *p i sau (Vn Hin thng kho, Minh S, Minh nht thng ch).

6 Thn Nng: theo truyn thuyt Trung Quc, l mt trong 5 v thi th&ng c%, dy dn bit cy b"a trng trt, c!ng gi l Vim .

7 Theo M#c l#c k nin ca i Vit S K v cu kt ca K Hng Bng th (NK1, 5b) th t" nm Nhm Tut n nm Qu Mo (258 TCN) cng 2622 nm. V$y nm Nhm Tut l nm 2879 TCN. ch l mt nin i suy on trn c s - nh trong Phm l ni r - mun +t Kinh Dng Vng ngang vi Nghi.

8 Ng! Lnh: c nhiu thuyt khc nhau, i khi ch 5 ngn bin gii pha nam ca Trung Quc. Theo Qung Chu k, l cc ni: i D!, Thy An, Lm H, Qu Dng, Yt Dng.

9 Nguyn vn: "Th ng nh Qun n

4 i Vit S K Ton Th - Ngoi K - Quyn I

Kinh Xuyn, b b=, vit th nh Liu Ngh tu vi ng nh Qun. Th th Kinh Xuyn v ng nh i i lm thng gia vi nhau t" lu ri).

Lc Long Qun

[2a] Tn hy l Sng Lm, con ca Kinh Dng Vng.

Vua ly con gi ca Lai l u C, sinh ra trm con trai (t#c truyn sinh trm trng), l t% ca Bch Vit. Mt hm, vua bo u C r'ng: "Ta l ging rng, nng l ging tin, thy h=a khc nhau, chung h&p th$t kh". Bn t" bit nhau, chia 50 con theo m> v ni, 50 con theo cha v min Nam (c bn chp l v Nam Hi), phong cho con trng lm Hng Vng, ni ngi vua.

S thn Ng S Lin ni: Khi tri t mi m mang, c th do kh ha ra, l Bn C% th. C kh ha ra ri sau c hnh ha, khng th g ngoi hai kh m dng c. Kinh Dch ni: "Tri t nung , vn v$t thun ha, c ci h&p tinh, vn v$t ha sinh"1. Cho nn c v& chng ri sau mi c cha con, c cha con ri sau mi c vua ti. [2b] Nhng thnh hin sinh ra, tt c khc thng, l do mnh tri. Nut trng chim huyn iu m sinh ra nh Thng2, gi?m vt chn ngi kh%ng l m dy nh Chu3, u l ghi s thc nh th. Con chu Thn Nng th l Minh ly con gi V# Tin m sinh Kinh Dng Vng, tc l thy t% ca Bch Vit. Vng ly con gi Thn Long sinh ra Lc Long Qun, Lc Long Qun ly con gi Lai m c phc lnh sinh trm con trai. chEng phi l ci gy nn c nghip ca nc Vit ta hay sao? Xt sch Thng Gim Ngoi k (4)4 ni: Lai l con Nghi; c theo s ghi chp y th Kinh Dng Vng l em rut Nghi, th m kt hn vi nhau, c lJ v i y cn hoang s, l nhc cha +t m nh th chng?

Hng Vng

[3a] Con Lc Long Qun (khng r tn hy)5, ng Phong Chu (nay l huyn Bch Hc)6.

Hng Vng ln ngi, +t quc hiu l Vn Lang (nc ny ng gip bin Nam Hi, ty n Ba Th#c, bc n h ng nh, nam gip nc H Tn, tc nc Chim Thnh, nay l Qung Nam), chia nc lm 15 b l: Giao Ch, Chu Din, V! Ninh, Phc Lc, Vit Thng, Ninh Hi, Dng Tuyn, L#c Hi, V! nh, Hoi Hoan, Cu Chn, Bnh Vn, Tn Hng, Cu c; u l t thn thuc ca Hng

1 Kinh Dch: H t". 2 Truyn thuyt Trung Quc ni l b Gin ch (v& th Cc) nut trng chim huyn iu, c mang, sinh ra ng Tit, t% ca nh

n - Thng. 3 B Khng Nguyn gi?m vt chn ngi kh%ng l, sinh ra ng Khi, tc H$u Tc, t% nh Chu. 4 Thng gim ngoi k: tc phn Ngoi K ca sch T Tr Thng Gim (294 quyn) do T M Quang i Tng son. 5 Nguyn bn in nh= hai ch< "khuyt hy", d nh$n lm l khuyt hy ca Lc Long Qun. Nhng trn ni Lc Long Qun hy

Sng Lm. O y ni khuyt hy ca Hng Vng. 6 Huyn Bch Hc thi L l mt phn t huyn Phong Chu, tnh Vnh Ph ngy nay.

5 i Vit S K Ton Th - Ngoi K - Quyn I

Vng; cn b gi l Vn Lang l ni vua ng 1. +t tng vn gi l Lc Hu, tng v gi l Lc Tng (ch< Lc Tng, sau chp sai l Hng Tng2). Con trai vua gi l Quan Lang, con gi vua gi l M Nng. Quan coi vic gi l B Chnh, i i cha truyn con ni, gi l ph# o. Vua cc i u gi l Hng Vng. By gi dn r"ng ni thy sng ngi khe sui u c tm c, nn r nhau i bt c n, thng b thung lung lm hi, [3b] n tha vi vua. Vua ni: "Ngi man ni khc vi cc loi thy tc; cc thy tc y a cng loi m ght khc loi, cho nn mi b chng lm hi. Ri vua bo mi ngi ly mc vJ hnh thy qui mnh. T" y thung lung trng thy khng cn hi n

6 i Vit S K Ton Th - Ngoi K - Quyn I

tn u chy trn c. Rt cuc Thy Tinh khng th xm phm &c ni Tn Vin. (T#c truyn Sn Tinh v Thy Tinh t" y v sau i i th on, mZi nm ma nc to thng v?n nh nhau).

Ni Tn Vin l dy ni cao ca nc Vit ta, s linh thing rt ng nghim. M Nng ly Sn Tinh, Th#c Vng tc gi$n, d+n li con chu phi dit Vn Lang m chim ly nc. n i chu l Th#c Phn c d!ng l&c, bn nh ly nc.

S thn Ng S Lin ni: Thi Hng Vng +t ch hu lm phn gi$u, chia nc lm 15 b. O 15 b y u c trng v t. Vua theo th b$c ct +t cc con th cai tr. Ni 50 con theo m> v ni, lm sao bit khng phi l nh th? V m> lm qun trng, cc con u lm cha mt phng. C xem nh t trng ngi man ngy nay xng l nam ph# o, [5b] n< ph# o (nay bn triu %i ch< ph# o ___ ___ thnh ch< ph# o ___ ___ th c lJ ng nh th). Cn nh vic Sn Tinh, Thy Tinh th rt l qui n, tin sch chEng b'ng khng c sch, hy tm thu$t li chuyn c! truyn li s nghi ng thi).

Tr ln l [k] Hng Bng th, t" Kinh Dng Vng &c phong nm Nhm Tut, cng thi vi Nghi, truyn n cui thi vua Hng Vng, ngang vi i Non Vng nh Chu nm th 57 [258 TCN] l nm Qu Mo th ht, tt c 2.622 nm [2879 - 258 TCN].

K Nh Thc

An Dng Vng

H Th#c, tn hy l Phn, ngi Ba Th#c1, ngi 50 nm, ng Phong Kh (nay l thnh C% Loa).

[6a] Gip Thn, nm th 1 [257 TCN], (Chu Non Vng nm th 58). Vua thn tnh &c nc Vn Lang, %i quc hiu l u Lc. Trc kia vua nhiu ln em qun nh Hng Vng, nhng Hng Vng binh hng tng mnh, vua b thua mi. Hng Vng bo vua r'ng: "Ta c sc thn, nc Th#c khng s& ?" Ri Hng Vng b= khng sa sang v b, ch ham n ung vui chi. Qun Th#c ko st n ni, hy cn say mm cha tnh, ri th% huyt nhy xung ging cht, qun lnh quay gio u hng Th#c Vng.

By gi Th#c Vng p thnh Vit Thng, rng nghn tr&ng, cun trn nh hnh con c, cho nn gi l Loa Thnh2, li c tn l thnh T Long (ngi nh ng gi l thnh Cn Ln, v thnh rt cao3). Thnh ny c p xong li s#t, vua ly lm lo, mi trai gii khn tri t v thn k` ni sng, ri khi cng p li.

Bnh Ng, nm th 3 [255 TCN], (ng Chu Qun nm th 1). Ma xun, thng 3, ch&t c thn nhn n ca thnh, tr= [6b] vo thnh, ci m ni r'ng: "p n bao gi cho xong!". Vua mi vo in h=i, thn nhn tr li: "C &i giang s n". Ri co t" i ngay. Sng hm sau, vua ra ca thnh, qu thy c con ra vng bi trn sng t" pha ng n, xng l giang s, ni &c ting ngi, bn &c vic tng lai. Vua m"ng lm, vo mm vng, +t mm ln trn in. Vua h=i v nguyn

1 V iu ghi Th#c Phn ngi Ba Th#c (T Xuyn, Trung Quc), Cng m#c c nh$n xt: "Nc Th#c t" nm th 5 i Th$n Tnh

Vng nh Chu (316 TCN) b nc Tn dit ri, lm g c vua n

7 i Vit S K Ton Th - Ngoi K - Quyn I

do thnh s#p, ra vng p: " l do tinh kh ni sng vng ny b con vua trc ph# vo bp th nc, np ni Tht Diu. Trong ni c con qu, l ngi con ht thi trc chn y ha lm qu. Cnh ni c ci qun, ch qun tn l Ng Khng, c mt a con gi v mt con g trng, l d kh ca tinh, phm ngi qua li ng m y u phi cht v b qu lm hi. Chng c th gi nhau hp n l!, lm cho s#p thnh. Nu git con g trng tr" tinh kh y, th thnh t nhin &c [7a] bn vp thay t Giao Chu, D'ng d+c tri mun thu. Ngi xa nay &c thy, H tm lng by lu).

Nhm T, nm th 9 [249 TCN], (ng Chu Qun nm th 7; [by gi c] 7 nc l Tn, S, Yn, Triu, Ng#y, Hn, T). Nm y nh Chu mt.

[8a] Canh Thn, nm th 37 [221 TCN], (Tn Thy Hong L< Chnh nm th 26). Nc Tn thn tnh c 6 nc, xng hong . By gi ngi T" Lim, Giao Ch ta, l L ng Trng2 ngi cao 2 tr&ng 3 thc, lc t tu%i n hng p lm lc dch, b trng quan nh, bn b= sang nc Tn lm quan n chc T l hiu y. Thy Hong ly &c thin h, sai ng em qun ng gi< t Lm Thao3, uy danh chn ng nc Hung N. Khi tu%i gi, v lng ri cht. Thy Hong cho ng l ngi k` l, c ng lm t&ng, ca T M Hm Dng, b#ng t&ng cha &c my ch#c ngi, ngm l