An Chré-umha Aois

An Chré-umha Aois

(2,500 - 500 R.C.)

An Cré-umha Aois :Botháin cónaithe

• Bóithre adhmad trasna na bportach

POTADÓIREACHT ón gCré-umha Aois

• Rinne Éireannaigh an Chré Umha Aois go leor potaí cré agus bhíodh siad curtha sa tuamba in éineacht le corpán an duine marbh. Ceaptar gur beatha don Saol Eile a bhíodh san potaí.

Currach adhmaid gearrtha as crann iomlán

Cine Nua

• Tháinig cine nua isteach go h-Éireann thart ar 2,000 R.C.

• Thóg siad scil na miotalóireachta isteach leo.

• .

Teilgean le Múnla Cloiche

Easpórtáil

• Bhí go leor ór in Éirinn agus easpórtáileadh táirgí saothair ceardaíochta, seodra ór ar fud na h-Eorpa

mianadóireacht

• Mianach Copair in Iarthar Co. Chorcaí

• MEASCANN tú copar agus stáin le chéile le cré-umha a dhéanamh.

• Bhí copar in Éireann agus stáin i gCorn na Breataine (Cornwall) agus bhíodh trádáil ar bun idir an dá thír.

Le linn na Créumha aoise fuarthas ór ins na haibhneacha

Cill Mhantáin go h-áirithe

Dioscaí óir, Tigh Damhnata, Co. Muíneacháin

Maisiúchán: Riopúise

• Línte buailte ón chúil

Riopúise

• Bualadh nó scríobadh ón chúil

Diosca Óir(Diosca gréine)Tigh Damhnata, Co.

Muíneacháin

Tá poill sa lár agus is dóigh gur len iad a cheangail le éadaí leathair a bhí siad sin.

Lunula ór

• “Luna” = gealach• Maisiúchán• Scríóbadh• Triantáin

• Línte imeallacha• Casta ag an mbarr

• Móitífeanna,f • Triantán, diamant,

ciorcal• Maisiúchán

• Scíóbadh le scríóbaire

Scríobadhtriantáin déanta le línte scríobtha

• Uirlisí miotalóireachta• Scríobairí le bioranna

géara

Easpórtáileadh luanlaí go tíortha eile

Fáisceán Éadaí (fibula)

Fáisceán Éadaí óir(fibula)

Scornán óir (gorget), Gleann Insín, Co. an Chláir

• Scornán (gorget – gorge = scórnach i bhFraincis)

Scornán óir , Gleann Insín, Co. an Chláir

• Fuair feirmeoir an scornán seo i scoilt i gcarraig sna 1930daí

• 3 phíosa• Dhá diosca

ceagainte le sreang tanaí don corrán (U cruth)

Saothar = “Artefact” = táirge

• Teicníochtaí repoussé (buailte ón chúil).

• Bualadh ón chúl = Riopúise (repousséé)

• Patrún corda déanta le riopúise

Scornán Óir

• Scríobadh le scríobaire géar créumha.

• Déanta as leathán ór cuartha agus dhá dhiosca sádráilte air

• Maisiúchán• Pátrún corda idir na

h-iomairí (ridges).• Feidhm = le brat

(clóca) a choinneáil ar na gualainn,

Torc óir, Béal Feirste – leathán tanaí ór casta timpeall

Coire Cré-umhaAn Caisleán Dearg, Co. Thír Eoin

Coire cré umha, Caisleán Dearg, Co. Thír Eoin

• Maisiúcháin• Poncanna• Repoussée timpeall

ar bharr an choire (cauldron)

SAOTHAR CRÉ-UMHA

• Teicnící - Coire cré-umha déanta as plátaí(leatháin) cré-umha agus seamaí á gcoinneail le chéile.

• Feidhm - le h-aghaidh searmanas speisialta b’fhéídir.

Sciath cré-umha

Cén Ainm –teideal?

Cén CUMA?

CénFeidhm?

Cén teicníochtaí miotalóireachta?

Cén saghas Maisiúcháin – pátrúin & móitifeanna?

Cén Bunábhair a úsáideadh?

Obair bhaile: Déan cur síos ar saothar miotolaóireachta amháin ón Chré-umha aois faoi

na ceannteidil seo a leanas:

• Ainm –teideal• cuma • feidhm• teicníochtaí

miotalóireachta; [seamaí (rivets), repoussé, teilgean le múnla]

• Maisiúcháin – pátrúin & móitifeanna

• Bunábhair - miotaíl a h-úsáídeadh leis na saothair a dhéanamh

• An Cré-umha aois – Dul Siar• Gnéithe thábhactacha:-• (a) Saol muintir na h-Éireann sa gCré-umha aois• (b) Teacht ar miotail• Mianadóireacht luaidhe agus copair; • pannáil óir sna h-aibhneacha; • (c) Trádáíl • Copar agus stáin (ó Shasana) a mheascadh = miotal níos crua i.e.

cré-umha• (d) Saothair miotail – • miotaíl a h-úsáídeadh leis na saothair a dhéanamh• cuma • feidhm• teicníochtaí miotalóireachta; seamaí (rivets), repoussé, teilgean le

múnla• maisiúcháin• (e) Déan comparáid idir saothair miotalóireachta na Cré-umha aoise

agus na h-Iarnaoise • (f) ) Déan comparáid idir móitífeanna na Cré-umha aoise agus

móitífeanna na Clochaoise agus móitífeanna na h-Iarnaoise.

• fibula, fáisceán éadaí Clúdach Luathealaín .

• Seoda Lth 16 lunula agus diosca óir• Seoda lth 96 scornán óir , (gorget)• Seoda lth clúdach