View
278
Download
19
Category
Preview:
DESCRIPTION
Skład publikacji dla Agencji Promocji Biznesu. www.prografika.com.pl
Citation preview
RELA
CJE Techmilk
Euromle
cz
Forum Technologii Browarniczych
Energia-Woda-Środowisko
CSK
Forum Technologii Serowarskich
w N
UMER
ZE
ISSN
: 208
3-00
09
cena 54 PLN w tym 8% VATtechnika i technologia w przemyśle spożywczym X/201X (xx) LATO
Jedyny w Polsce profesjonalny konkurs piw
www.goldenbeer.com.pl
Golden Beer Poland
REDAKCJAul. Skłodowskiej-Curie 42, 47-400 Racibórz
tel. 32 726 79 47, fax 32 720 65 85redakcja@bitubi.pl
RADA PROGRAMOWA Bogdan Dróżdż (SGGW)
Lech MaryniakAdam Pawełas (Carlsberg Polska)
Ireneusz Plichta (ProEko)Janusz Wojdalski (SGGW)Zygmunt Zander (UWM)
REDAKTOR NACZELNA Aleksandra Wojnarowska
tel. 535 094 517
DZIAŁ MARKETINGU tel. 535 566 506
Polska jako znaczący producent żywności w Europie sprzedaje swoje nadwyżki za granicą. Nie potrafimy sami zjeść wszystkich jabłek, sera ani mięsa, które wyprodukujemy. Tymczasem
jednym z najbardziej znaczących odbiorców naszej żywności jest rynek rosyjski. A łaska pańska – jak wiadomo - na pstrym koniu jeździ. Moi rozmówcy za każdym razem gdy podejmujemy temat ewentualnego rosyjskiego embarga, znacząco poważnieją. Trudno sobie wyobrazić konsekwencje dla polskich producentów.
Z drugiej strony Unia Europejska niechętnie przyjmuje nasze markowe produkty. Co innego surowiec do dalszej produkcji a co innego nasz własny, polski produkt. Jestem po wrażeniem historii opowiadanej mi przez przedstawicielkę znaczącego polskiego producenta serów – z jakimi kłopotami spotykali się na rynku niemieckim: wszyscy – od pośrednika, po końcowego sprzedawcę, znajdowali mnóstwo powodów, aby zawyżyć cenę tak, aby stała się nieatrakcyjna. Wydaje się, że wszystkim elementom łańcucha zależało na tym, aby Niemcy kupowali niemieckie sery. W każdym niemieckim „warzywniaku” znajdziemy informację o kraju pochodzenia. Czasami nawet jest bardziej eksponowana, niż nazwa samego produktu. Chodzi o to, aby Niemcy, w miarę możliwości, kupowali niemieckie ziemniaki.
Co nam zatem zostaje? Oprócz drżenia przed Rosją?
Zaprzyjaźnione wydawnictwa:
Aleksandra Wojnarowskaredakcja@bitubi.pl
SEKRETARZ REDAKCJIJanusz Zakręta tel. 692 12 33 69
PRACOWNIA GRAFICZNA PROGRAFIKA.com.pl
DRUK Drukarnia Wydawnictwa NOWINY
ul. Olimpijska 20, 41-100 Siemianowice Śl.
WYDAWCAAgencja Promocji Biznesu s.c.
ul. Skłodowskiej-Curie 42, 47-400 Racibórz
tel. 32 726 79 47, fax 32 720 65 85www.apbiznes.pl
www.agro.apbiznes.pl
Redakcja nie odpowiada za treść ogłoszeń oraz za treść i poprawność artykułów przygotowanych przez niezależnych autorów.
Redakcja nie zwraca materiałów niezamówionych.Kwartalnik. Nakład: do 2 000 egzemplarzy
4 TECHMILK 2014, Jubileuszowe XV Seminarium Jan Limanowski
6 ENERGIA – WODA – ŚRODOWISKO IV Konferencja Naukowo-Techniczna – relacja
8 II Forum Technologii Serowarskich – relacja Aleksandra Wojnarowska
14 Produkcja mleczarska w krajach Zatoki Perskiej Lech Maryniak
20 Polski handel zagraniczny serami w latach 2003-2012 Adam Bugała
24 Zdrowa Krowa – z korzyścią dla hodowców i zwierząt Arkadiusz Cyman
26 Polski handel zagraniczny artykułami mleczarskimi w latach 2003-2012 Adam Bugała
28 Przy kuchennym stole – wnętrza i smaki kuchni śląskiej Anna Grabińska-Szczęśniak
28 Bactoforce Poland Piotr Augustyniak
29 CSK fotorelacja z jubileuszu 15 lecia firmy
32 Polski handel zagraniczny używkami w latach 2003-2010 Adam Bugała
33 Euromlecz Aleksandra Wojnarowska
35 Branżowe spotkanie inauguracyjne mleczarzy Lubelszczyzny
36 Mikołajki 2014 – relacja
38 Piątnica – supermarka stworzona w Polsce
38 Ludzie z pasją czyli mleczarz na Killimandżaro
39 Airspexx – higiena powietrza w przemyśle mleczarskim Robert Najman
40 Jesteśmy dumni z naszego jabłka Eberhard Makosz
42 Co z tym jabłkiem? Aleksandra Wojnarowska
44 III Forum Technologii Browarniczych – relacja Janusz Zakręta
50 Prawdziwe „ale” Rafał Kowalczyk
53 Oczyszczalnia ścieków czy bio-rafineria? Bogusław Buczak
60 Analiza jakościowa oceny ryzyka projektu inwestycyjnego CHP/QUAD Lech Maryniak
66 Grupa Żywiec podsumowała 2013 rok
spis treści
Zdaniem szwajcarskich naukowców do rosnącej liczby wykrywanych alergii i astmy może
przyczynić się zła dieta. Przede wszystkim problem dotyczy błonnika, a w zasadzie zbyt małej jego ilości spożywanej
między innymi pod postacią owoców i warzyw.Przeprowadzone badania pokazały związek między spoży-
ciem błonnika, a częstotliwością występowania alergii i ast-my. Wzrost chorób alergicznych i astmy można wytłumaczyć
nie tylko zanieczyszczeniem powietrza, paleniem papie-rosów, czy samą w końcu genetyką. Zdaniem naukowców
przede wszystkim warto zmienić nasze nawyki żywieniowe.
ponad kwotę mleczną w Polsce
kontraALERGIA i ASTMA
2%
OWOCE i WARzyWA
Od stycznia ruszyła nowa kampania informacyjno--promocyjna realizowana
na rynku polskim przez Związek Sadowników Rzeczpospolitej Polskiej, będąca pilotażem docelowej kampanii programu Komisji Europejskiej.Projekt realizowany będzie przez kolejnych 12 miesięcy, od stycz-nia do grudnia 2014. Szacunko-wy budżet programu to 700 000 zł, a proponowana wysokość wsparcia z Funduszu Promocji
ARR to około 630 000 zł. Kam-pania informacyjno-promocyjna „Niezwykłe właściwości zwy-kłych owoców” realizowana bę-dzie ze wspomnianym powyżej wsparciem Funduszu Promocji Owoców i Warzyw Agencji Rynku Rolnego. Kampania prowadzona przez Związek Sadowników będzie współpracowała także ze Stowarzyszeniem Planta-torów Borówki Amerykańskiej, Plantatorów Porzeczek oraz Plantatorów Truskawki.
Celem kampanii jest wzrost s p oż y c ia o w o c ó w ja g o d o -wych (wsparciem objęte będą truskawka, maliny, borówka a m e r y k a ń s k a , p o r z e c z k i ) w szczególności wśród dzieci i młodzieży, wyrobienie zdro-wych nawyków żywieniowych oraz wzrost eksportu owoców jagodowych i ich przetworów.D ziałania promo c yjne b ę dą prowadzone jednocześnie na 5 rynkach – polskim, austriackim, szwedzkim, fińskim i czeskim.
Źró
dło
: Fa
mm
u/F
apa
Według najnowszych danych Agen-cji Rynku Rolnego (ARR) w okresie od kwietnia do końca grudnia 2013 r.
do podmiotów skupujących w Polsce dostarczono ok. 7,6 mln ton mleka, czyli o ok. 1,17% więcej niż w analogicznym przedziale czasowym ubiegłego roku.Stopień wykorzystania kwot indywidualnych przysłu-gujących dostawcom hurtowym po 9 miesiącach roku kwotowego 2013/2014 (kwiecień/marzec) wyniósł ok. 76,37%, natomiast szacunkowy stopień wykorzystania kwoty krajowej dostaw ukształtował się na poziomie 76,21%. W dwunastym miesiącu 2013 r. do podmiotów skupujących dostarczono 828,3 mln kg mleka, czyli o 6,2% więcej niż miesiąc wcześniej i o 7,2% więcej niż przed rokiem. Przydział kwoty dostaw hurtowych na 9 miesięcy sezonu 2013/2014 to 7,43 mln ton (przy założeniu, że kwota sprzedaży bezpośredniej obejmie 1,5% całkowitej kwoty mlecznej), zatem obecnie limit przekroczony jest o ok. 2,3%. Według szacun-ków analityków ARR, jeśli dynamika skupu mleka z ostatnich 9 miesięcy utrzyma się na porównywalnym poziomie, w następnych okresach może dojść do przekroczenia przez Polskę kwoty krajowej dostaw o ponad 2% w roku kwotowym 2013/14. Kwota krajowa przysługująca Polsce na sezon 2013/2014 wynosi 10,0558 mln ton i jest dzielona na dostawy hurtowe i sprzedaż bezpośrednią.
foto
: chr
omas
tock
Jagodygórą!
Był to czas, kiedy na półkach sklepów
spożywczych królował „jogurt z extra
dużymi kawałami owoców” jednej firmy.
Inni producenci nie potrafili efektywnie
z nią konkurować i rozglądali się za
gotową technologią. Za namową
ówczesnego prezesa Zentis Polska
pana Mario Graebera wspólne bada-
nia podjęli Adam Głowacki z Zentis
i Jan Limanowski z UWM. Badania
skutkowały powstaniem pierwszej
stacji do mieszania jogurtu z dodatkami
owoców. Stacja została zbudowana
w hali technologicznej Katedry Inży-
nierii i Aparatury Procesowej UWM
i umożliwiła wykonanie drogich badań
mieszania rzeczywistych produktów:
serka homogenizowanego i jogurtu
z koncentratem owocowym. Sukces
badań, atrakcyjność wizualna procesu
mieszania w przepływie i możliwość
zaproponowania technologii „pod
klucz” zaowocowały pomysłem zor-
ganizowania seminarium i pokazu
działającego urządzenia. Spotkanie
odbyło się w Olsztynie w dniach
17 i 18 lutego 2000 roku i składało się
z części konferencyjnej, w hotelu Park,
i pokazu działającego urządzenia.
Uczestniczyli w nim przedstawiciele
firm Argo i Axflow, które współpraco-
wały przy budowie stacji mieszania
oraz goście z zakładów mleczarskich
i UWM. Pokaz został przyjęty z wiel-
kim zainteresowaniem. W kolejnych
latach zaowocowało ono wdrożeniami.
W obecnej chwili w Polsce i za granicą
pracuje około 130 stacji mieszania
sygnowanych znakiem Zentis.
W roku 2001 głównym organizatorem
seminarium została Katedra Inżynierii
i Aparatury Procesowej. Razem z firmą
Zentis zorganizowała ona drugie semi-
narium pod nazwą „Postęp techniczny
w produkcji serków twarogowych
homogenizowanych”. Współorganiza-
torami tego seminarium były też kolejne
firmy: ARGO, Stephan GmbH, AxFlow,
Profil-Aeromix, Bujalski, G.C. Hahn,
GEA, Henkel-Ecolab, Milk Hydrosan
i Tewes-Bis. Spotkanie odbyło się w
hotelu Novotel w Olsztynie. Wykład
wstępny wygłosił prof. dr hab. Zbigniew
Śmietana. Drugi dzień seminarium
poświęcony był pokazom w hali tech-
nologicznej KIiAP. Firma Tewes-Bis
pokazała kompaktową stację mycia
CIP, firma Profil Aeromix - urządzenie
do napowietrzania serka, Milk Hydrosan
– stację do ultrafiltracji. Można było oglą-
dać moduły ultrafiltracyjne i degustować
serki produkowane tą metodą. Firma
G.C. Hahn zaproponowała degusta-
cję produktów z rynku niemieckiego
zawierających stabilizatory własnej
produkcji, a firma Zentis wspólnie
z KIiAP powtórzyła ubiegłoroczny
pokaz mieszania jogurtu z owocami
w stacji wzbogaconej o tzw. konektor czyli
urządzenie służące do sterylnego dozo-
wania wsadu owocowego dostarczanego
w opakowaniach typu „bag in box”.
W dniach od 11. do 14.02 br. odbędzie się w Hotelu Gołębiewski w Mikołajkach jubileuszowe XV Seminarium „Postęp techniczny w przetwórstwie mleka TECHMILK 2014”. Jego głównym akcentem będzie wystąpienie pomysłodawców seminarium, przedstawicieli firmy Zentis Polska
Sp. z o.o. W roku 2000 firma Zentis razem z Katedrą Inżynierii i Aparatury Procesowej Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie zorganizowały seminarium poświęcone teorii
i praktyce wytwarzania produktów mleczarskich z wyraźnie wyczuwalnymi kawałkami owoców.
4 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl1 / 2 0 14
Jubileuszowe XV Seminarium
Postęp techniczny w przetwórstwie mleka
TECHMILK 2014fo
to: A
PB
dr hab. inż. Jan LimanowskiPrzewodniczący Komitetu Organizacyjnego
Seminarium z roku 2001 stało się
wzorcem dla kolejnych. Jego część
wykładową, uzupełniły wystąpienia
p ro f . A n d r ze j a Ba b u c h ows k i e g o
i pani Joanny Nowak z firmy Sparks,
którzy później corocznie brali udział jako
wykładowcy w kolejnych seminariach.
W roku 2006 dołączył do nich pan Wiesław
Wasilewski z firmy BigPol. Ich wykłady
dotyczyły odpowiednio polityki unijnej
w obszarze mleczarstwa, marketingu
i programów pomocowych dla Polski.
W roku 2002 miało miejsce semina-
rium na temat technik membranowych,
a w roku 2003 – na temat higienicznych
aspektów przetwórstwa mleka.
Ze względu na coraz większą
liczbę uczestników, w 2005 roku se-
minarium odbyło się w hotelu „Anders”
w Starych Jabłonkach, a od roku
2006 stałym miejscem spotkań został
Hotel Gołębiewski w Mikołajkach.
W tym też czasie po raz pierwszy
uzupełniono nazwę seminarium o logo
„Techmilk”. Z czasem stało się ono
znakiem firmowym i hasłem rozpozna-
walnym nie tylko wśród pracowników
przemysłu mleczarskiego. W roku
2000 w seminarium wzięło udział około
70 osób, w roku 2005
– 225, a w roku 2013
– ponad 370 osób z 80
zakładów mleczarskich
i 55 firm producenckich
oraz przedstawiciele Krajowego Sto-
warzyszenia Mleczarzy i Polskiej Izby
Mleka, przedstawiciele czasopism
branżowych oraz zaproszeni goście
specjalni, pracownicy KIiAP, doktoranci,
studenci. Część plenarna seminarium
„Techmilk 2013” składała się z 38 wy-
kładów poświęconych wielu wybranym
problemom technicznym związanym
z przetwórstwem mleka. Mówiono
o energetycznych aspektach przerobu
mleka, warunkach zachowania higieny
produkcji, problemach uzdatniania
wody, zagospodarowaniu ścieków,
pakowaniu produktów mleczarskich,
budowie i zastosowaniu nowych
urządzeń, automatyzacji i robotyzacji
produkcji. Szczególną uwagę słuchaczy
zwróciło kompaktowe urządzenie firmy
OBRAM do bezformowej produkcji
twarogu, możliwość zastosowania
w przemyśle mleczarskim zbiorni-
ków magazynowych i procesowych
z tworzyw termoplastycznych firmy
Weber, maszyny do rozdmuchiwania
i nalewania mleka oraz produktów
mleczarskich firmy SMF, paleta zróż-
nicowanych konstrukcyjnie zbiorni-
ków magazynowych i procesowych
firmy Schwarte-Milfor, nowatorskie
propozycje logistycznych rozwiązań
transportu przetworów mleczarskich
firmy Nagel. Oprócz wystąpień ple-
narnych wiele firm uczestniczących
w seminarium zaprezentowało swoje
wyroby i materiały reklamowe na
stoiskach ekspozycyjnych. Ta część se-
minarium rozwija się w ostatnich latach
najbardziej dynamicznie i wskazuje na
ogromne zapotrzebowanie imprez typu
wystawowego, gdzie naocznie można
przekonać się o jakości i walorach
prezentowanych produktów.
Kolejne seminarium Techmilk odbę-
dzie się już w lutym 2014 r. Jest to obecnie
największe i najważniejsze spotkanie
przedstawicieli polskiego mleczarstwa
z producentami urządzeń dla tej gałęzi
przemysłu. Celem seminarium jest
podzielenie się informacją na temat
najbardziej aktualnej techniki i nowych
trendów w konstrukcji i budowie maszyn
dla przetwórstwa mleka. Seminarium
jest skierowane przede wszystkim do
kadry kierowniczej polskich zakładów
mleczarskich lecz biorą w nim udział
również goście zagraniczni i przedstawi-
ciele branż pokrewnych. Partnerem KIiAP
w pracach organizacyjnych jest Polska
Izba Mleka, a patronat medialny sprawują
Agro Industry, Agro Przemysł, Forum Mle-
czarskie, portalspożywczy.pl i Przegląd
Mleczarski. Szczegółowe informacje na
temat seminarium oraz dane kontaktowe
można znaleźć na stronie internetowej
http://www.uwm.edu.pl/techmilk.
Przewodnicząc ym Komitet u Naukowego seminar ium jest dr hab. inż. Zygmunt Zander, prof. UWM, przewodniczącym Komitetu Organizacy jnego – dr hab. inż. Jan Limanowski, prof. UWM, sekretarzem – dr inż. Fabian Dajnowiec. W pracach Komitetu Organizacyjnego seminarium „Techmilk 2014” biorą udział: mgr inż. Paweł Banaszczyk, mgr inż. Malwina Biegaj, dr inż. Elżbieta Haponiuk, mgr inż. Dorota Mickiewicz, mgr inż. Waldemar Trzciński, dr inż. Józef Warechowski. Kierownikiem Katedry Inżynierii i Aparatury Procesowej jest pani prof. dr hab. inż. Lidia Zander.
5e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl 1 / 2 0 14
Jubileuszowe XV Seminarium
Postęp techniczny w przetwórstwie mleka
TECHMILK 2014
foto: APB
foto
: APB
Temat wyposażenia zakładu w odpo-
wiednią infrastrukturę staje się coraz
bardziej palący. Ogromne kary nakłada-
ne za ścieki ponadnormatywne, i emisję
dwutlenku węgla, dążenie do optyma-
lizacji kosztów poprzez oszczędności
mediów energetycznych i wody a także
zwykła troska o przyszłe pokolenia
i ochronę środowiska sprawiają, iż na
konferencji „Energia-Woda-Środowi-
sko” pojawiają się przedstawiciele
całego sektora spożywczego.
Co roku w styczniu odbywa się branżowe spotkanie specjalistów pod tytułem „Energia-Woda-Środowisko”. Czwarta edycja odbyła się właśnie w Białymstoku. Uczestnicy, oprócz wysłuchania specjalistycznych prelekcji, mieli okazję zwiedzić innowacyjną instalację oczyszczania ścieków z produkcją biogazu i kogeneracją, znajdującą się na terenie Spółdzielni Mleczarskiej Mlekovita w Wysokiem Mazowieckiem.
Dariusz Sapiński – prezes zarządu
SM Mlekovita
Okazuje się, ze z działu, który generował dotych-czas tylko koszty, można uzyskać wartość dodaną. Dodatkowo 20% całej energii zużywanej w zakładzie, produkujemy teraz w procesie kogeneracji z gazu i biogazu. To daje nam dodatkowe oszczędności i poczucie bezpieczeństwa energetycznego zakładu. Dzięki nowoczesnej biogazowni jesteśmy w stanie przyjąć i przetworzyć każdą ilość kwaśnej serwatki.
6 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl1 / 2 0 14
mlec z a r s t w o
r e l ac j a
foto
: APB
foto
: APB
Spotkanie, oprócz tematu samej
instalacji w Mlekovicie, zdominował
temat kogeneracji i białych certyfikatów.
Wnioski z dyskusji są takie, iż przy ak-
tualnym stanie prawnym przy produkcji
energii elektrycznej z gazu naturalnego
i jej sprzedaży do sieci – proces się
nie opłaca.
Nikt nie chce inwestować sporej
ilości pieniędzy w drogie instalacje, któ-
rych rachunek ekonomiczny wychodzi
na zero. Relacja ceny pomiędzy gazem
a prądem jest zbyt mała. Tylko nieliczne
biogazownie pracujące na gazie na-
turalnym są dziś na niewielkim plusie.
Inna sytuacja jest z kolei w przypadku
produkcji prądu na potrzeby własne –
tutaj rachunek ekonomiczny zachęca:
„inwestuj”. Jeszcze bardziej lukratywnie
wygląda kogeneracja z biogazu.
Wnioski z dyskusji specjalistów
o białych i żółtych certyfikatach: żółte
certyfikaty w teorii są, w praktyce nie
obowiązują. Białe certyfikaty z kolei
są trudne w sprzedaży i zaczną się
opłacać dopiero wówczas, gdy zostanie
narzucona wyższa cena za emisję
dwutlenku węgla do atmosfery.
Mirosław Krzemieniewski
Dziekan Wydział Nauk o ŚrodowiskuUniwersytet Warmińsko -Mazurski
Z prawdziwą przyjemnością obejmuję patronatem konferencje z cyklu „Energia--Woda-Środowisko” organizowane przez redakcję Agro Industry.
Cieszy mnie fakt, iż specjaliści z przemy-słu spożywczego mają możliwość rze-telnej dyskusji i wymiany doświadczeń, połączonej dodatkowo z techniczną wy-cieczką do wybranej instalacji.
Tematyka podejmowana podczas czwar-tej już edycji konferencji „Energia-Wo-da-Środowisko” jest coraz bardziej ak-tualna, o czym świadczą coraz to nowe inwestycje z zakresu ochrony środowi-ska realizowane w wiodących zakładach przetwórczych na terenie naszego kraju. Wśród nich z pewnością wyróżnia się in-westycja w Wysokiem Mazowieckiem zre-alizowana przez Spółdzielnię Mleczarską Mlekovita.
Łukasz Wilczyński – KWEDuże zakłady produkcyjne wymagają stabilności w dostawach prądu, dlatego widzą dodatkowe korzyści w wysokosprawnej ko-generacji. Jesteśmy też w stanie oczyścić emitowany w procesie dwutlenek węgla tak, aby nadawał się bezpośrednio do aplikacji w produktach spożywczych.
Dariusz Jasak – prezes Veolia Water
Z dumą prezentujemy instalację wykonaną przez naszą firmę. Szacunkowa ilość biogazu wyprodukowanego w Polsce w insta-lacjach beztlenowych przez naszą firmę to 50 M Nm3. Do każde-go projektu podchodzimy jednak indywidualnie.
W spotkaniu uczestniczyli fachowcy z zakresu ochrony środowiska z całego przemysłu spożywczego
Paweł Jasiński (Grundfos) zaprezentował nowoczesne instalacje uśredniania i oczyszczania ścieków
Anna Olkowska (AF Projects) omówiła korzyści i zagrożenia oczyszczania ścieków z gospodarką osadową
Tematyka obrad bardzo poważna, jednak atmosfera na sali wykładowej – znakomita.
Rozmowy w kuluarach– niejednokrot-nie bardzo inspirujące.
Marek Kajurek, szef oczyszczalni ścieków w Mlekovicie, znakomicie spełniał się w roli moderatora.
W konferencji uczestniczyło wielu znamie-nitych gości. Tutaj Grzegorz Półchłopek, koordynator ochrony środowiska w Mars Polska, Sławomir Olszewski, wiceprezes Mlekpol, Bogusław Buczak oraz Dariusz Jasak z Veolia Water.
Rafał Błaszczyk (BASF) opowiadał o systemach uszczelnień
Agnieszka Lisikiewicz (Rockwool) zajęła się tematyką izolacji instalacji przemysłowych
Jan Dubasiewicz (Nijhuis Water) podjął temat odzysku wody i cennych surowców
Wystawa stoisk cieszyła się sporym zainteresowaniem uczestników spotkania
Bogusław Buczak (Veolia Water) analizował gospodarkę odpadami pod kątem możli-wych zastosowanych technologii
Andrzej Pluta (CES) mówił o nowoczesnych systemach poligeneracyjnych
Spotkaniu towarzyszyły liczne dyskusje kuluarowe
Profesor Janusz Budny apelował o racjonalną gospodarkę energią i środowiskiem
71 / 2 0 14
foto
: APB
foto
: APB
foto
: wno
s.uw
m.e
du.p
l
Chyba największym, aczkolwiek nieje-
dynym producentem serów długodojrze-
wających w Polsce jest Spomlek, który
– również z tej przyczyny – przyjął na siebie
rolę honorowego gospodarza spotkania.
Uczestnicy mieli okazję zwie-
dzić zakład produkcyjny Spomleku
FTS to spotkanie wyjątkowe. Spotykają się tutaj serowarzy z Polski i zagranicy, aby dyskutować o jakości, technologiach i trendach w produkcji sera. Powolutku zmienia się rynek i nasza świadomość, Kiedyś serowar to był zawód, rzemieślnik a nawet artysta. Po wojnie jego status uległ znacznej degradacji. Tymczasem dzisiaj obserwujemy powrót do starych tradycji serowarstwa, które bez twarzy serowara niestety nie mają racji bytu.
w Młynarach, zapoznać się z no-
woczesnym systemem zarządzania
jakością i produkcją. Prezes Edward
Bajko aktywnie uczestniczył w obra-
dach Forum, włączał się do dyskusji,
pytał. Nie tylko zresztą on, Forum
Technologii Serowarskich jest bowiem
jedną z nielicznych imprez branżowych,
w trakcie których na sali konferencyjnej
dyskusje wrą na całego. Niezastąpiona
w tym zasługa honorowych gości:
profesor Grażyny Cichosz (UWM),
doktora Antoniego Pluty (SGGW), pro-
fesora Arnolda Repsa (UWM) a także
mlec z a r s t w o
8 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl1 / 2 0 14
r e l ac j a
foto
: APB
znamienitych młodych naukowców
z Lublina w osobach Waldemara Gusta-
wa i Bartosza Sołowieja.
Wzruszających chwil dostarczył
zebranym prof. Janusz Budny, który
wręczył pamiątkowy album z archiwal-
nymi zdjęciami mleczarni w Młynarach
na ręce prezesa Bajko. Profesjonalne
prowadzenie sesji i rzetelną po niej
dyskusję zapewnił znany wszystkim
doskonale Fabian Dajnowiec z UWM.
Swoją obecnością zaszczycił nas
także dr Zygmunt Zander (UWM) oraz
dr Krzysztof Młynek (UPH w Siedlcach).
Niezmiernie inspirujące okazały się
referaty przedstawiane przez przed-
stawicieli zakładów produkcyjnych.
Specjaliści z SM Spomlek podzielili się
swoimi doświadczeniami w zakresie
poprawy jakości mleka surowego,
głównie zwiększeniu ilości kazeiny.
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl 91 / 2 0 14
foto
: APB
W nietypową rolę wykładowców
wcieliły się panie Zofia Zawadzka
(prezes OSM Top Tomyśl) oraz Zofia
Just (wiceprezes OSM Czarnków).
Rzadko mamy okazję widzieć je
w takich okolicznościach, gratulujemy
jednocześnie profesjonalnego występu
przed wymagającą publicznością.
Bardzo inspirujący okazał się referat
Ewy Grzybowskiej (CSK) o serach
typu rosyjskiego. Sala zareagowała
emocjonalnie, krytykując z jednej
i zachwalając z drugiej sytuację dot.
zapotrzebowania rosyjskiego rynku
na ten specyficzny produkt.
O technologii i technice pro-
dukcji sera w formie długich wstęp
opowiadali z niemiecką precyzją
i dokładnością przedstawiciele firmy
Alpma. Zaprezentowali najnowsze
dostępne technologie, pomagające
zaoszczędzić czas i pieniądze. Higieną
powietrza w nowoczesnej serowni
zajęli się z kolei przedstawiciele
firmy Ecolab, prezentując najnowsze
aplikacje pracujące już na polskim
rynku.
mlec z a r s t w o
10 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl1 / 2 0 14
r e l ac j a
foto
: APB
Swoimi przemyśleniami oraz wynikami
kontroli jakości handlowej mlecznych pro-
duktów w Polsce podzieliła się z zebranymi
Beata Majchrzak z Gijhars, natomiast
o trendach w pakowaniu i konfekcjono-
waniu serów opowiedzieli przedstawiciele
firm Trepko, GAL oraz Alpma.
Nie zabrakło referatów dot. naj-
nowszych rozwiązań technicznych
i technologicznych w nowoczesnej
serowni. Swoją wiedzą podzielili się
Michał Korzycki (Culinar), Sandra
Spinkiewicz (Spinex), Przemysław
Leszczyński (Weber), Jan Dubasie-
wicz (Nijhius Water) a także Michał
Hołdyński (Tewes-Bis) i Rolandas
Vaivada (UAB Lukšių pieninė,
Litwa).
W trakcie Forum podjęty został rów-
nież temat serowarstwa zagrodowego,
regionalnego. Grzegorz Winiarek
i Tadeusz Kawa z Regionalnej Izby
Gospodarczej Żywności Naturalnej
i Tradycyjnej w Olsztynie opowiedzieli
o tym, jak robią ser zagrodowy, pre-
zentowany referat wywołał wśród
specjalistów technologów ożywione
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl 111 / 2 0 14
foto
: APB
dyskusje, głównie w kwestii jako-
ści mleka surowego oraz czystości
procesu. Okazuje się, że wiele jest
na tej niwie wspólnie do zrobienia
– duże zakłady mogą zainspirować
się ciekawymi prostymi pomysłami
zagrodowych serowarów, tymczasem
ci mniejsi potrzebują chyba wsparcia
z zakresu zarządzania jakością pro-
dukcji i produktu. Ciekawy wykład
z zakresu produkty regionalne a sero-
warstwo zaprezentował niezastąpiony
Sebastian Wawszczak, na co dzień
pracownik Akademii Morskiej w Gdyni,
prywatnie rzemieślniczy piwowar i pa-
sjonat dawnych technologii produkcji.
Program poprawy efektywności
w SM Spomlek w Młynarach, zapre-
zentowany przez Bożenę Kamińską,
Renatę Korzeniewską oraz Magdalenę
Jaworską okazał się przysłowiową
wisienką na torcie. Uczestnicy uznali,
ze powinien to być temat przewodni
kolejnego Forum Technologii Serowar-
skich, które odbędzie się( jak zwykle)
w październiku 2014 r.
A.W.
mlec z a r s t w o
12 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl1 / 2 0 14
r e l ac j a
foto
: APB
Międzynarodowe Forum Technologii Serowarskich to konferencja naukowo-techniczna o niezbyt długiej tradycji. Właściwie odbyły się zaledwie dwa spotkania:
w październiku 2012 w Nałęczowie oraz w październiku 2013 w Elblągu.
Spora frekwencja (ponad 130 przedstawicieli branży) świadczy jednak o tym, iż temat i formuła spotkania
trafiły na życzliwe przyjęcie uczestników.
Zapraszamy na trzecią edycję forum, już w październiku 2014. Szczegóły wkrótce, również na stronie www.apbiznes.pl.
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl 131 / 2 0 14
foto
: APB
mlec z a r s t w o
14 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl1 / 2 0 14
r y nk i e g z o t y c zne
Produkcja mleczarska w krajach Zatoki Perskiej
Tania energia jest wykorzystywana
do uzdatniania zasolonej wody a tak
przygotowaną wodę dalej stosuje się
do nawadniania niezbędnych użytków
zielonych, przeznaczonych dla wypasu
bydła mlecznego. Ze względu na
wysokie temperatury, szczególnie
w okresie lata, hodowla bydła mlecz-
nego oraz wspomniane użytki zielone
znajdują się w specjalnie do tego celu
przygotowanych osłonach [8]. Autor
pracując w regionie Zatoki Perskiej
w sektorze produkcji spożywczej
podejmuje się przedstawienia zarysu
produkcji mleczarskiej tam obecnej.
Celem artykułu jest zapoznanie na-
szych producentów napojów mlecz-
nych z produktami i technologiami
mleczarskimi tam stosowanymi. Autor
ma nadzieję, że niniejszy artykuł może
pomóc w poszerzeniu oferty rynkowej
produktów mleczarskich na rynku
polskim.
Charakterystyka produktówNa początku warto przedstawić
charakterystykę produktów dostęp-
nych na rynkach krajów Zatoki Perskiej.
Ze względu na ograniczoną dostęp-
ność surowca mlecznego produkcja
mleczarska dedykowana jest szcze-
gólnie produktom płynnym. Głównymi
produktami a właściwie w większości
napojami mlecznymi na tamtejszym
rynku są:
Laban jest to napój przygotowany
z jogurtu z dodatkiem wody, soli,
homogenizowany, zwany naturalnym.
Często jest również dostępny z dodat-
kiem mięty, także ziół orientalnych jak
na przykład mieszanki ziołowej typu
zatar. Dużą popularnością zaczyna
cieszy się laban bez dodatku soli
a z dodatkiem naturalnych soków
owocowych. Napój ten szczególnie
zdobywa popularność wśród dzieci
i młodzieży szkolnej.
Ayran jest to turecki napój jogurtowy
zbliżony do laban, choć nieco bardziej
rozwodniony i nieco bardziej solony.
Wersja irańska tego napoju to Doogh.
Jogurt tradycyjny taki sam jak
na polskim rynku, stanowi dużą część
sprzedaży w regionie Zatoki Perskiej.
Podobnie jak w krajach europejskich
sprzedawane są tam takie same
produkty, zaczynając od jogurtu natu-
ralnego a kończąc na ofercie jogurtów
z dodatkami wsadów owocowych.
Jogurty są tam dostępne w wersji gęstej
(ang. set) lub płynnej (ang. stirred).
Labneh jest jogurtem zagęszczo-
nym. Po procesie fermentacji serwatka
jest odcedzona. Jogurt ten w konsy-
stencji i smaku jest bardzo zbliżony do
jogurtu typu greckiego. Obecnie bardzo
często oprócz wersji naturalnej labneh
jest produkowany w wersji z dodatkiem
mięty lub mieszanek orientalnych ziół
przyprawowych.
Kraje Zatoki Perskiej (arab. Al-Khaleej) słyną z produkcji wysokiej jakości napojów mlecznych oraz mleka spożywczego. Rynki mleczarskie tych krajów są bardzo rozwinięte a produkcja mleczarska jest zaawansowana technologicznie [1], [2]. Choć kraje te znajdują się w bardzo niekorzystnych warunkach klimatycznych i niesprzyjających produkcji mleka to jednak ze względu na jeszcze tanią energię oraz duże potrzeby rynków lokalnych produkcja mleczarska rozwija się tam bardzo dobrze [4].
Lech MaryniakEkspert
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl 151 / 2 0 14
foto
: arc
hiw
um a
utor
afo
to: a
rchi
wum
aut
ora
Mleko spożywcze krowie jest
kluczowym produktem rynku spo-
żywczego krajów Zatoki Perskiej. Ze
względu na mocno rozwijającą się
sprzedaż oraz ograniczenia w dosta-
wach surowca świeżego również mleko
rekombinowane/ rekonstytuowane
stanowi duży udział rynkowy. Mleka
te są produkowane w asortymencie o
różnej zawartości tłuszczu takich jak:
• pełna zawartość tłuszczu (ang. full
cream), o minimalnej wartość do 3%,
• obniżona zawartość tłuszczu (ang.
low fat), do 1.2%,
• podwójna zawartość tłuszczu (ang.
double cream), o maksymalnej
zawartość do 6%, jest to artykuł
cieszący się tu szczególnie dużym
powodzeniem.
• odtłuszczone (ang. skimmed ),
posiadające mniej niż 0.5% tłuszczu.
Mleko smakowe – stanowi istotny
segment tamtejszego rynku mleczar-
skiego. Jest głównie produkowane
z mleka rekombinowanego / rekonsty-
tuowanego z dodatkiem cukru oraz
soków i aromatów owocowych. Bardzo
ważnymi produktami tego segmentu
są: mleko różane, daktylowe, o smaku
mango oraz kardamonowe.
Mleko wielbłądzie – W regionie
Zatoki Perskiej mleko wielbłądzie
zawsze było ważnym składnikiem
diety miejscowej ludności. Dodatkowo
jest to produkt o dużej koncentracji soli
mineralnych jak i kwasu linolenowego i
tłuszczy wielonienasyconych- ważnych
składników odżywczych. W Zjednoczo-
nych Emiratach Arabskich ze względu
na nowoczesną sieć dystrybucji i handlu
również mleko wielbłądzie podlega
przetworzeniu i konfekcjonowaniu, po-
dobnie jak mleko krowie. Produkt ten
stanowi ważne uzupełnienie rynkowe i
jest ciekawostką egzotyczną dla Euro-
pejczyka. Ze względu na wysoką cenę
jest produktem wysokomarżowym.
Również jest produktem exportowym
oraz podlega proszkowaniu jako doda-
tek to produkcji regionalnej czekolady
oraz lodów. Z mleka wielbłądziego
produkowany jest również laban. Naj-
nowszym oferowanym produktem
jest mleko wielbłądzie z dodatkiem
naturalnego syropu daktylowego.
Wo d a s to ł owa . Wo d a j e s t
niezbędnym surowcem w produkcji
mleczarskiej. Mając zaawansowane
uzdatnianie wody zakłady mleczarskie
w regionie Zatoki Perskiej są znaczą-
cymi producentami niegazowanej wody
stołowej. Praktycznie zawsze w ofercie
znajduje się wersja smakowa tej wody
z dodatkiem różnego rodzaju aromatów
owocowych i ziołowych.
Soki i nektary owocowe. Bardzo
często zakłady mleczarski w regionie
Zatoki Perskiej są producentami soków
i nektarów owocowych. Produkty te są
poważnym uzupełnieniem asortymentu
płynnych produktów mleczarskich,
stanowią ekonomię zakresu (ang.
economy of scope) dającą dodatkowy
przychód. Na chłodniczej półce pro-
dukty te bardzo dobrze uzupełniają
się z napojami mlecznymi, oferując
klientowi duże możliwości zakupu za
jednym razem.
Fot. 1. Oferta mleka świeżego na półce chłodniczej
Fot. 2. Prezentacja mlek smakowych na półce chłodniczej
mlec z a r s t w o
16 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl1 / 2 0 14
System sprzedaży detalicznej przed-
stawionych wyżej produktów jest bardzo
podobny do brytyjskiego. Produkty
są pasteryzowane o krótkim okresie
przydatności do spożycia. Sprzedaż i
dystrybucja zorganizowana jest głównie
w systemie zimnego łańcucha sprzeda-
ży i logistyki (ang. cold chain). Na koniec
produkty są wystawione i oferowane z
lad chłodniczych. Fot1, Fot2, Fot3 i Fot4
przedstawiają wygląd półki chłodniczej
w przeciętnym supermarkecie w Zjedno-
czonych Emiratach Arabskich.
Organizacja produkcji, przybliżenie technologii
Ze względu na mieszane portfolio
produkcji zakłady mleczarskie z re-
gionu Zatoki Perskiej posiadają dość
skomplikowane instalacje procesowe.
Celem przybliżenia zastosowanych tam
technologii produkcji warto teoretycznie
podzielić przykładowy zakład mleczar-
ski na poszczególne bloki produkcyjne.
BLOK nr 1-Przyjęcia surowców oraz produkcji początkowej
Na wstępie procesu produkcyjnego
następuje przyjęcie komponentów
i surowców mleczarskich w postaci:
mleka świeżego, mleka w proszku,
tłuszczu mlecznego. W tym miejscu
następuje również przyjęcie innych su-
rowców jak: koncentratów owocowych,
cukru jak i dodatków spożywczych.
Najważniejszym jednak procesem na
tym etapie produkcyjnym jest przyjęcie
mleka świeżego.
Mleko świeże jest dowożone z ferm
hodowlanych bydła mlecznego do za-
kładu mleczarskiego. Następuje odbiór
mleka świeżego wraz z jego wstępnym
schłodzeniem. Mleko jest składowane
w zbiornikach magazynowych. Z reguły
mleko świeże podlega procesowi odwi-
rowania bakterii w procesie baktofugacji
[9]. Następnie jest pasteryzowane wraz
z odwirowaniem śmietany. Surowiec
mleczny po standaryzacji podlega
dalszym procesom produkcyjnym jak i
końcowemu pakowaniu.
Woda uzdatniona jest niezbędnym
surowcem produkcyjnym. Ze względu
na poważne trudności w dostępie do
naturalnych źródeł wody pitnej w regionie
Zatoki Perskiej jest ona szczególnie
cennym dobrem. Pomimo funkcjonowania
tam potężnych odsalarni wody mor-
skiej, pracujących w oparciu o spalanie
w blokach energetycznych relatywnie
tanich węglowodorów (ropy i gazu), to
ceny wody uzdatnionej są tam jednak
wysokie. Odsalarnie wody wykorzystują
ciepło odpadowe z bloków energetycz-
nych stosujących technologię destylacji
wielostopniowej MSF (ang. Multi Stage
Flash Distillation) [3], [6]. Technologia
uzdatniania wody metodą odwróconej
osmozy RO (ang. Reverse Osmosis)
jest również tam stosowana [3]. Zakłady
spożywcze korzystają w szerokim zakre-
sie produkcyjnym z takiej wody. Mając
możliwości dużego dostępu do wody
uzdatnionej bardzo często znajdujące się
tam zakłady mleczarskie są producentami
butelkowanych wód stołowych wytwarza-
nych na bazie takiej wody.
Mleko rekombinowane jest pro-
dukowane z proszku mlecznego oraz
dodatków takich jak bezwodny tłuszcz
mleczny AMF (ang. Anhydrous Milk
Fat) oraz woda uzdatniona. Całość
po wymieszaniu jest pasteryzowane
i homogenizowane.
Syrop cukrowy (syrop prosty) jest dodatkiem stosowanym w dalszej
produkcji mleczarskiej. Jest wykorzy-
stywany w produkcji słodzonych mlek
smakowych jak i jogurtów. Powstaje
przez rozpuszczenie cukru w wodzie
uzdatnionej. Syrop cukrowy przed
dalszym wykorzystaniem produkcyjnym
jest bardzo często pasteryzowany.
Soki owocowe i nektary owoco-we są produkowane z koncentratów
owocowych oraz wody uzdatnionej.
W przypadku produkcji nektarów
dodawany jest syrop cukrowy. Coraz
częściej zdarza się że soki tam produ-
kowane typu premium są wytwarzane
z mrożonego soku nieskoncentrowane-
go NFC (ang. Non From Concentrate).
Tak przygotowane produkty podlegają
pasteryzacji. W zależności od receptury
mogą być też homogenizowane i dalej
rozlane do opakowań jednostkowych.
BLOK nr 2 – Główne procesy produkcyjne
Główne procesy produkcyjne
przedstawione w przykładowym zakła-
dzie produkcji mleczarskiej w krajach
Zatoki Perskiej można podzielić na:
Przetwarzanie mleka świeżego.
Mając taka przygotowany produkt jakim
jest mleko spożywcze świeże wystanda-
ryzowane następuje jego pasteryzacja.
Także mleko rekombinowane podlega
temu samemu procesowi pasteryzacji.
Również w tej części procesu jest pro-
dukowane mleko smakowe, najczęściej
w oparciu o mleko rekombinowane z
dodatkiem aromatów, syropu cukrowe-
go oraz innych dodatków spożywczych.
Tak przygotowane i pasteryzowane
produkty są dalej przekazywane do dal-
Fot. 3. Laban wyprodukowany z mleka wielbłądziego
foto
: arc
hiw
um a
utor
a
r y nk i e g z o t y c zne
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl 171 / 2 0 14
szych procesów rozlewu do opakowań
jednostkowych.
Produkcję laban, labneh, jogur-tu tradycyjnego. W zależności od
receptury jogurt typu laban i labneh
są produkowane z mleka świeżego lub
rekombinowanego. Po dodaniu kultur
bakteryjnych następuje fermentacja. W
przypadku produkcji laban lub labneh
w wersjach smakowych są dodawane
zioła lub ich ekstrakty. Popularnym tam
smakiem jest laban z dodatkiem mięty.
Coraz częściej produkowane są tam
laban i labneh z dodatkami wsadów
owocowych lub aromatów owocowych.
Ważną ofertę rynkową stanowią tam
jogurty typu europejskiego, gęste (ang.
set ) – dojrzewające w kubkach ale także
ich postać płynna (ang. stirred).
Produkcję soków i nektarów owocowych. Bardzo często zakłady
mleczarski kierując się ekonomią
rozszerzenia zakresu (ang. economy
of scope) zajmują się również produkcja
soków, nektarów i napojów owocowych.
Produkcje odbywa się w systemie
baczowym (ang. batch). Czyli do zbior-
nika mieszalniczego wprowadzane są:
woda uzdatniona, koncentraty soków
owocowych , aromaty, syrop prosty
oraz dodatki. Zawartość zbiornika jest
mieszana a następnie pasteryzowana.
Stosowana jest też technologia mie-
szania w przepływie. Następnie tak
przygotowany produkt jest pasteryzo-
wany i dalej przekazywany do rozlewu.
Produkcję wody stołowej. Jak
już wcześniej wspomniano, jeżeli
zakład produkcji spożywczej posiada
przemysłowy dostęp do wody pit-
nej to bardzo często zajmuje się jej
konfekcjonowaniem. Główny proces
produkcyjny polega na uzdatnieniu
wody wodociągowej celem zapew-
nienia jej czystości i bezpieczeństwa.
Najczęściej stosuje się tam technologię
odwróconej osmozy RO (ang. Reverse
Osmosis) [7] oraz późniejsze dodanie
komponentów soli mineralnych. Tak
wyprodukowana woda stołowa jest
poddawana dalej procesowi rozlewu
do opakowań jednostkowych.
BLOK nr 3 – Pakowanie produktu gotowego
Przedstawione powyżej produkty
podlegają dalej procesom pakowania
jednostkowego a następnie zbiorczego.
Podstawowymi opakowaniami jednost-
kowymi są:
Opakowania kartonowe są one
wykorzystywane do rozlewu mleka spo-
żywczego świeżego, rekombinowanego,
Użyte skróty:
AMFAnhydrous Milk Fat – bezwodny tłuszcz mleczny
CIPClearing In Place– mycie instalacji pro-dukcyjnych w obiegu zamkniętym
HDPEHigh Density Poly-ethylen – polietylen o wysokiej gęstości
MSFMulti-Stage Flash Di-stillation – destylacja wielostopniowa
NFCNon From Concentra-te – nie z koncentratu
PETPolyethylen Tereph-thalate – popularne tworzywo PET
PFDProduct Flow Dia-gram – p rzep ł y w surowca i produktu
P&IDPiping & Instrumenta-tion Diagram – sche-mat technologiczno- pomiarowy
PPPolypropylene – polipropylen
PSPolystyrene – polistyren
ROReverse Osmosis – odwrócona osmoza
mlec z a r s t w o
18 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl1 / 2 0 14
mlek smakowych, laban oraz jogurtów
pitnych. Pojemność tych opakowań
najczęściej waha się od 0,2L do 1L.
O p a k o w a n i a z t w o r z y w sztucznych typu PET i HDPE, któ-
re wykorzystuje się do pakowania
mleka spożywczego świeżego, mlek
smakowych, wody stołowej, wody
smakowej. Pojemności tych opakowań
jest najczęściej w zakresie od 0,2L do
1,5L a w przypadku wody stołowej
może dochodzić nawet do maksymalnej
pojemności 5L. W przypadku mleka
bardzo popularne są opakowania tak
zwane rodzinne o pojemności 1,5 i 2L
a nawet jednego galona angielskiego
w wersji kanistra,wykonanego z HDPE.
Opakowania z tworzyw sztucz-nych typu PP, PS, są wykorzystywane
do pakowania jogurtu typu labneh
i gęstego. Waga sprzedawanych tam
jogurtów jest najczęściej w zakresie od
180 gr do 380 gr.
Dalej opakowania jednostkowe
pakowane są w opakowania zbiorcze
typu zgrzewka i potem paletyzowane.
Rysunek1. przedstawia schematycz-
nie technologie produkcyjne dostępne w
standardowym zakładzie mleczarskim
z regionu Zatoki Perskiej. Tak przed-
stawione schematycznie technologie
produkcji są w formacie diagramu
przepływu surowców i produktów PFD
(ang. Product Flow Diagram), który
może być dalej pomocny w budowie
szczegółowego schematu technolo-
giczno- pomiarowego typu P&ID (ang.
Piping & Instrumentation Diagram).
Warto zapamiętać i rozważyć wprowadzenie tych produktów na polski rynek
Okazuje się, że produkcję mle-
czarską można prowadzić w bardzo
trudnych warunkach klimatycznych,
niekorzystnych dla produkcji mleka.
Prowadzenie takiej produkcji jest
kwestią rachunku ekonomicznego, jej
organizacji i zastosowanych technologii.
Przybliżając polskiemu producentowi
artykułów mleczarskich technologię
produkcji napojów mlecznych i innych
z krajów Zatoki Perskiej warto zasygna-
lizować następujące wnioski:
• Na polskim rynku mogłyby się
znaleźć produkty biorące swój
początek w krajach Zatoki Perskiej
takie jak laban, labneh czy ayran.
Szczególne godne polecenia są te z
dodatkami mięty i ziół orientalnych.
Produkty te mogą być bardzo cie-
kawą propozycją w okresie letnim,
dając klientowi zdrowe orzeźwienie.
Jest oczywistym, że wersja laban
z dodatkiem naturalnych soków
owocowych będzie ciekawą ofertą
dla dzieci i młodzieży szkolnej.
Może ona z powodzeniem zastąpić
niezdrowe napoje słodzone.
• Warto rozważyć też wprowadze-
nie mleka smakowego o różnych
ciekawszych smakach , jak np.
smak orientalnych ziół, różany, czy
popularny tam jabłkowy.
• Wspierając rozwój polskich rodzin
można rozważyć wprowadzenie
mleka spożywczego w większych
opakowaniach na przykład typu
kanister.
• Mając na uwadze poszerzenie
oferty rynkowej w postaci ekonomii
zakresu (ang. economy of scope)
można również polecić nasze-
mu przemysłowi mleczarskiemu
wprowadzenie w sektora premium
wysokiej jakości pasteryzowanych
soków owocowych, produkowanych
na bazie nieskoncentrowanych ale
tylko mrożonych soków owocowych
NFC (ang. Non From Concentrate).
Żyjąc w wieku globalnej ekonomii,
dotyczącej również przemysłu spożyw-
czego warto jest przedstawiać koncepcję
produktów z krajów odległych kulturowo.
Mogą one być inspiracją dla polskich pro-
ducentów sektora produkcji mleczarskiej
oraz sektora produkcji napojowej.
Literatura[1] Al Ain Dairy: http://www.alaindairy.
com/en/Pages/contactus.aspx, z dnia 22 grudnia 2013r.
[2] Almarai: http://almarai.com/en/, z dnia 22 grudnia 2013r.
[3] Baillargeon G, Innovation for desalina-tion: Reverse osmosis over multistage flash distillation, http://www.pitt.edu/~gmb44/writingassignment3pfd.pdf, z dnia 24 listiopada 2013r.
[4] Dairy industry works toward self-suffi-ciency, http://www.saudiembassy.net/files/PDF/Publications/Magazine/1997--Spring/dairy.htm, z dnia 06 stycznia 2014r.
[5] Dairy Processing Handbook, Tetra Pak Processing Systems AB, second revised sedition, Lund 2003.
[6] http://ga.water.usgs.gov/edu/drinkse-awater.html, z dnia 22 grudnia 2013r.
[7] Maryniak L., Metoda odwróconej osmozy do uzdatniania wody do produkcji napojów bezalkoholowych. Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny, PFiOW 5/96
[8] Massive milk production from Middle East desert, http://www.abc.net.au/news/2013-09-23/wach-deser t-da-iries/4975082, z dnia 06 stycznia 2014r.
[9] Zander L., Zander Z., Baktofugacja http://www.uwm.edu.pl/kiap/dydaktyka/Baktofugacja.pdf z dnia 04 grudnia 2013r.
Fot. 4. Mleko świeże wielbłądzie w butelce PET
foto
: arc
hiw
um a
utor
a
r y nk i e g z o t y c zne
Sery i twarogi od 2006 roku są
najważniejszą pozycją polskiego
eksportu mleczarskiego (wcześniej
było to mleko w proszku), a ich udział
w strukturze wartości wywozu artykułów
mleczarskich z naszego kraju w latach
2003 – 2012 kształtował się na poziomie
od 31% (w 2005 r.) do 38,85% (w 2012 r.).
W ubiegłym roku wyeksportowano
177,1 tys. ton tych przetworów, czyli
o 16,6% więcej niż rok wcześniej.
Ponadto odnotowano 13% wzrost
wartości eksportu, która osiągnęła
rekordowy poziom 550,4 mln EUR.
Warto przy tym dodać, że od momentu
wejścia do Unii eksport przetworów
mlecznych, w tym serów przeżywa
nieustanny wzrost - dynamika osłabła
dopiero w 2008 r., a rok 2009 przyniósł
gorsze wyniki sprzedaży wskutek
ogólnoświatowej dekoniunktury (po
całym roku wywóz zmalał wartościowo
o ok. ¼). Od 2010 roku ponownie
obserwowane jest jednak ożywienie
zagranicznego handlu ar tykułami
Adam Bugała
Starszy specjalista ds. rynku mleka i przetworów mlecznych FAMMU FAPA
w latach 2003-2012
Polska jest piątym co do wielkości produkcji serów państwem członkowskim Unii Europejskiej. W ciągu pierwszych 6 miesięcy 2013 roku (Dane KE) w naszym kraju wytworzono 368,6 tys. ton tych produktów mleczarskich, co stanowi ponad 8,6% całkowitej produkcji serów w UE szacowanej w tym okresie na niespełna 4,28 mln ton. Ponadto Polska plasuje się także w pierwszej piątce eksporterów serów z Unii Europejskiej i w pierwszym półroczu 2013 roku z Polski poza granice UE wywieziono 31,6 tys. ton serów. Stanowi to ponad 8,1% całego unijnego eksportu tego rodzaju produktów.
Produkcja serów w UE w pierwszej połowie lat 2012 i 2013 (tys. ton)
Polski handel zagraniczny serami
mleczarskimi (w tym serami). Na uwagę
zasługuje wzrost wartości wywozu,
jaki nastąpił na przestrzeni lat 2003,
2012. W porównaniu do 2003 roku,
w rekordowym 2012 r. uzyskano ponad
czteroipółkrotnie większe wpływy
(550,4 mln EUR). Oprócz dynamicz-
nie zwiększającego się wolumenu
oku obliczana jako stosunek wywozu
w ujęciu wartościowym (EUR) do eks-
portu w ujęciu ilościowym (kg), jednost-
kowa wartość eksportowanych z Polski
serów utrzymywała się na poziomie
1,19 EUR/kg, natomiast w rekordowym
pod tym względem 2011 roku było to
już 2,57 EUR/kg (w 2012 r. odnotowano
niewielki spadek do 2,43 EUR/kg).
Najważniejszym rodzajem eksporto-
wanych serów w całym analizowanym
okresie (2003-2012) były sery dojrze-
wające. W 2012 roku poza granice
naszego kraju wywieziono ponad
88 tys. ton tych produktów mleczarskich
za łączną wartość 301,5 mln EUR. Było
to ponad trzykrotną zwyżką (w ujęciu
wartościowym) względem 2003 roku,
kiedy to wywieziono 36,8 tys. ton serów
dojrzewających za 90,08 mln EUR.
Co ciekawe w analizowanym okresie
obserwowany jest spadek znaczenia ich
wartości w strukturze eksportu serów
z Polski (z 77% w 2003 roku do 55%
w 2012 roku) na rzecz serów świeżych
i twarogów (20% w 2012 r.) oraz serów
topionych (23% w 2012 r.). Warto przy
tym dodać, że najdynamiczniejszy
wzrost w wartości wywozu tych ostat-
nich grup serów obserwowany był
w latach 2004-2007, a przed akcesją
mlec z a r s t w o
20 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl1 / 2 0 14
r apo r t
Struktura towarowa polskiego eksportu mleczarskiego w 2012 r.
Polski handel zagraniczny serami i twarogami od 2003 r. (mln EUR)
Polski do UE ich eksport był znikomy.
W ubiegłym roku odnotowano 21%
wzrost wartości eksportu (w skali
roku, do 121 mln EUR), stanowiących
obecnie drugą istotną kategorię -
serów topionych. Słabsze wyniki
odnotowano w wywozie serów świe-
żych i twarogów, których wartość
zmniejszyła się o 3% do 110,1 mln
EUR. Tak jak w 2003 roku, obecnie
najmniej znaczącą rolę w wywozie se-
rów z Polski odgrywają pozostałe typy
serów (z przerostami błękitnej pleśni
oraz tarte lub proszkowane).
Podobnie jak w przypadku pozostałych
artykułów mleczarskich po przystąpieniu
Polski do Unii, państwa Wspólnoty stały
się głównymi odbiorcami polskich se-
rów. Wynikało to z łatwego dostępu do
Jednolitego Rynku w ramach tzw. handlu
wewnątrzwspólnotowego. Czynnikiem
pobudzającym wywóz do państw UE
były panujące tam wyższe ceny. O ile
jeszcze w 2003 r. eksport serów i twarogów
z Polski do ówczesnej UE-15 wynosił
64 mln EUR, co stanowiło 54% łącznej
wartości wywozu tych artykułów mle-
czarskich, o tyle już w 2004 roku wartość
wzrosła blisko dwukrotnie do 133 mln
EUR, a udział UE wyniósł 70%. Kolejne
lata to dalszy wzrost eksportu i udziału
państw Wspólnoty do 82% w 2008 roku.
Z biegiem czasu rynki krajów trzecich
(spoza Wspólnoty) wyraźnie traciły zatem
znaczenie jako miejsca przeznaczenia
serów z Polski. Tendencja ta odwróciła
się w 2009 roku. Odnotowano wtedy nie-
wielki wzrost znaczenia państw spoza UE
w strukturze polskiego eksportu serów do
niemal 23%, między innymi przez znaczny
wzrost wywozu do Rosji, Arabii Saudyjskiej
i na Ukrainę. W 2012 roku udział krajów Unii
Europejskiej w eksporcie serów i twarogów
wyniósł 72,5% (w ujęciu wartościowym).
reklama
Porównując eksport do UE-27 w roku 2012 z wywozem do państw
Piętnastki w roku 2003 widać, że jego wartość zwiększyła się niemal
sześciokrotnie. Tempo wzrostu wywozu do państw UE było zatem
znacznie wyższe niż ogólna dynamika eksportu serów.
Najważniejszym rynkiem zbytu dla polskich serów od wielu lat
są Czechy. Przed akcesją ich udział w wartości wywozu wynosił
ok. 18%, w 2012 roku było to 15,5%. Obserwując geograficzną
strukturę wywozu serów z Polski poza pozycją lidera, zauważalne
są dosyć znaczące zmiany. Jeszcze w 2003 roku drugim pod
względem wartości odbieranych z Polski serów krajem była Arabia
Saudyjska (14,2 mln EUR co stanowiło 12% ogółu eksportowanych
w tym okresie serów), a trzecie miejsce w tej kategorii należało
do USA (12,3 mln EUR; 10%). Obecnie w czołówce odbiorców
serów z Polski oprócz Czech odnajdziemy Niemcy, Rosję i Włochy.
Warto dodać, że państwa te na szczycie tabeli głównych kierunków
wywozu serów z Polski utrzymują się od 2004 roku. Taka zmiana
w strukturze geograficznej związana była z akcesją Polski do
UE i wspomnianym już łatwym dostępem do Jednolitego Rynku
w ramach handlu wewnątrzwspólno¬towego.
W polskim imporcie mleczarskim sery i twarogi od lat pozostają najważniejszą grupą towarową
Znaczenie przywozu wciąż pozostaje jednak niewielkie na tle
polskiego rynku wewnętrznego (konsumpcja serów przekracza
420 tys. ton rocznie).
W latach 2003-2012 udział serów w strukturze wartości
przywozu nabiału do Polski kształtował się na poziomie od 35,6%
(w 2012 r.) do 45% (w 2005 r.) W ubiegłym roku sprowadzono
58,8 tys. ton tych produktów za 168,7 mln EUR. Wartość importu była
zatem ok. dziewięciokrotnie wyższa niż w 2003 roku. Podobnie jak
w przypadku przywozu, od momentu wejścia do Unii obserwowany
jest dynamiczny wzrost wartości importowanych do Polski serów.
Tak jak w eksporcie najważniejszym rodzajem przywożonych
serów w całym analizowanym okresie (2003-2012) były sery
dojrzewające. Ich udział w strukturze przywozu serów do Polski
w 2003 roku wynosił 54%, natomiast w 2012 r. było to 59%.
Wartość sprowadzonych w 2012 roku serów z tej podgrupy
osiągnęła poziom 99 mln EUR i była dziesięciokrotnie wyższa niż
w 2003 roku. Drugą istotną kategorią w polskim imporcie „serowym”
są obecnie sery świeże i twarogi (niespełna 51 mln EUR w 2012 r.
wobec 3,3 mln EUR w 2003 r.). Największy wzrost ich znaczenia
nastąpił w 2008 roku, kiedy ich wartość (26,89 mln EUR) stanowiła
26% wartości ogółu importowanych do Polski serów (obecnie jest
to 30%). Pozostałe kategorie serów odgrywają mniejsze znaczenie.
Importowane do Polski sery pochodzą przede wszystkim
z krajów Unii Europejskiej. W 2003 roku 88% przywożonych do
Struktura wartości eksportu serów z Polski (mln EUR)
Eksport serów z Polski do UE i w pozostałych kierunkach (mln EUR)
Struktura towarowa polskiego importu mleczarskiego w 2012 r.
mlec z a r s t w o
22 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl1 / 2 0 14
r apo r t
polski serów (w ujęciu wartościowym) pochodziło ze Wspólnoty.
W 2004 roku udział UE w strukturze przywozu tych produktów
wzrósł do 95%, a w ostatnich latach kształtuje się na poziomie
przewyższającym 99,5% (99,71% w 2012 roku). Najważniejszym,
czy wręcz dominującym partnerem są (tak w 2003 r. jak i obecnie)
są Niemcy, skąd sprowadzamy obecnie około połowy wszystkich
serów z zagranicy (31% w 2003 roku). Istotnymi partnerami w
Struktura wartości importu serów z Polski (mln EUR)
Import serów do Polski z UE i z pozostałych kierunków (mln EUR)
całym analizowanym okresie są również Dania i Włochy. Jak już
wspomniano od czasu akcesji polski do UE udział dostawców spoza
UE w polskim imporcie serów jest znikomy, warto jednak dodać, że
w 2003 roku pewne ilości serów importowaliśmy z państw Oceanii:
Australii i Nowej Zelandii. Pochodziło stamtąd odpowiednio 2,1%
i 1,8% ogółu przywożonych w tym okresie do Polski serów.
reklama
Zmiany produkcyjności krów objętych programem Zdrowa Krowa
Arkadiusz Cyman
mlec z a r s t w o
24 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl1 / 2 0 14
z d r o w a k r o w a
Największą poprawę zanotowano
w statystykach wydajności krów
mlecznych. Przec iętna war tość
zwiększyła się o 1922 kg i osiągnęła
ponad 8900 kg. Poziom ten zdecydo-
wanie przewyższa średnią wydajność
krów objętych oceną użytkowości
mlecznej.
Zmiany produkcyjności krów objętych programem Zdrowa Krowa
Co równie ważne, wzrost wy-
p racowano p r zy jednoczesnym
utrzymaniu parametrów surowca i
zawartości składników odżywczych.
Dzięki wytężonej pracy ekspertów
Spomleku, w 2012 roku Spółdzielnia
uzyskała wiele litrów wysokiej jakości
mleka. Uczestnicy konferencji zgodnie
stwierdzili, że dużym sukcesem jest,
przy tak istotnych wzrostach wydajno-
ści, utrzymanie korzystnej zawartości
białka w badanym mleku – wynosi
ona 3,46 proc. Przeciętna zawartość
tłuszczu kształtowała się na poziomie
4,28 proc.
Wyniki programu wskazują, że udział
był dla rolników opłacalny. Pomimo nie
zawsze korzystnych warunków ze-
wnętrznych, sytuacja ekonomiczna ba-
danej grupy gospodarstw poprawiła się
– wskaźnik opłacalności produkcji
wzrósł z 108 proc. do 116 proc.
Przyczyniły się do tego zarówno
wzrost wydajności, jak i atrakcyjne
stawki wypłacane przez Spomlek,
które znacząco przewyższają średnia
krajową. W roku 2012 uśredniona
cena litra mleka wynosiła od 1,22 zł do
1,42 zł przy kosztach jednostkowych
1,18 zł do 1,27 zł. Znaczenie dla do-
Konferencją w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego podsumowano kolejny rok trwania programu Zdrowa Krowa. Za największe sukcesy uznano poprawę sytuacji ekonomicznej badanych gospodarstw, a także zwiększenie wydajności krów przy jednoczesnym zachowaniu korzystnych parametrów mleka. Organizator programu – Spółdzielcza Mleczarnia Spomlek z Radzynia Podlaskiego oczekuje, że najbliższy rok przyniesie kolejne konsekwentne wzrosty.
– z korzyścią dla hodowców i zwierzątZdrowa Krowa
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl 251 / 2 0 14
chodów gospodarstw ma również fakt,
że zmniejszeniu uległ udział krów
brakowanych z powodu jałowości.
– Z ekonomicznego punktu widzenia
oczywiście niezwykle ważne są statystyki
ilości i jakości mleka, ale tak napraw-
dę najbardziej cieszy nas poprawa
opłacalności produkcji. To dowód na
to, że w stadach polskich rolników,
także tych nieuczestniczących w naszym
programie, tkwią jeszcze spore rezerwy.
Oczywiście, ich uruchomienie wymaga
wysiłku i wiedzy, w czym staramy się
nieustannie pomagać naszym dostaw-
com – powiedziała Monika Grzeszuk,
koordynator programu Zdrowa Krowa
w SM Spomlek.
M oż l iwoś ć w y p ro d ukowa n ia
większej ilości mleka bez koniecz-
ności rozbudowy stada do dobra
wiadomość w kontekście zniesie-
nia kwot w 2015 r. Wielu rolników
obawia się bowiem, że nie będą
w stanie sprostać konieczności zakupu
nowych sztuk, co pozwoliłoby im
utrzymać dochody przy spodziewanych
za rok obniżkach cen w skupie.
– Odgórny system limitowania
produkcji działał w pewnym stop-
niu demobilizująco na producentów
i przetwórców. Zniesienie kwot dla wielu
z nich może być impulsem do rozwoju,
a jak pokazują wyniki programu Zdrowa
Krowa, są ku temu różne możliwości.
Nie będziemy zatem zaskoczeni, jeśli
inne spółdzielnie pójdą w nasze ślady
i zintensyfikują swoją współpracę z ho-
dowcami. To równie dobre rozwiązanie
jak pozyskiwanie nowych dostawców
– podkreślił Edward Bajko, prezes
zarządu SM Spomlek.
Zdrowa Krowa jest programem skie-
rowanym do hodowców bydła mleczne-
go. Jego głównym założeniem jest po-
prawa stanu zdrowia bydła mlecznego
i ekonomiki produkcji, podnoszenie kwa-
lifikacji rolników oraz upowszechnianie
najnowszych osiągnięć naukowych
w z a k r e s i e p r o d u k c j i m l e k a .
B e z p o ś r e d n i o a k c j ą o b j ę t y c h
jest obecnie ponad 3 200 krów
z 26 gospodarstw. Pomysłodawca
i sponsor akcji – Spółdzielcza Mleczarnia
Spomlek z Radzynia Podlaskiego wspie-
rana jest naukowo przez Instytut Wete-
rynaryjny Państwowy Instytut Badawczy
z Puław oraz Szkołę Główną Gospo-
darstwa Wiejskiego w Warszawie,
a partnerem jest również Polska Fede-
racja Hodowców Bydła i Producentów
Mleka. W ramach projektu, w 2013
roku przeprowadzono m.in.: ponad
100 wizyt doradców żywieniowych
z Polskiej Federacji Hodowców Bydła
i Producentów Mleka, analizy ekono-
miczne we wszystkich gospodarstwach
grupy warsztatowej, usługę doradczą
w ramach programu do kojarzeń DOKO,
a także badanie - do końca roku
planowane jest przebadanie blisko 1000
sztuk bydła. Jednym z celów programu
na kolejne 12 miesięcy jest powołanie
nowych grup warsztatowych w rejonie
Radzynia Podlaskiego oraz Chojnic.
* * *Spółdzielcza Mleczarnia Spomlek z Radzy-
nia Podlaskiego jest jednym z największych polskich producentów sera żółtego. W 2012 r. wyprodukowała blisko 17 000 ton serów typu holenderskiego i szwajcarskiego. Ponad 1/4 wyprodukowanych przez Spomlek serów znajduje odbiorców poza granicami Polski. Szczególnie silną pozycją Spółdzielnia cieszy się na rynku rosyjskim, dokąd eksportuje ponad 20 proc. produkcji. Firma jest jedno-cześnie jednym z filarów eksportu polskiego mleczarstwa do Rosji.
Spółdzielnia znana jest przede wszystkim jako producent specjalizujący się w wytwa-rzaniu serów szlachetnych, wprowadzający na polski rynek nowe gatunki. Jako pierwsza w Polsce zaoferowała ser z oczkami (Radamer) oraz ser długodojrzewający (Bursztyn). Oprócz kilku gatunków serów żółtych, produkuje m.in. artykuły proszkowane (mleko, maślanka i serwatka), masło. Są one wytwarzane w czterech lokalizacjach: w głównym zakła-dzie produkcyjnym w Radzyniu Podlaskim oraz w oddziałach w Parczewie, Chojnicach i Młynarach (okolice Elbląga).
SM Spomlek to ponad 100 lat tradycji spółdzielczości na ziemiach Polesia. Obec-nie należy do ponad 1700 udziałowców, wśród których ponad 1200 osób to rolnicy indywidualni - dostawcy, a ponad 500 to pracownicy spółdzielni. Celem spółdzielni jest zarówno osiąganie optymalnych wyników finansowych, jak i zapewnienie możliwie najwyższych stawek za mleko o jak najwyższej jakości. Rocznie przerabia ponad 220 mln litrów mleka krowiego.
I m p o n u j ą c y j e s t w z r o s t wa r-
to ś c i w y wozu . W p o r ów n a n i u
d o 20 0 3 r o ku , w re ko r d ow y m
2012 r. uzyskano ponad czterokrotnie
większe wpływy (1,417 mld EUR).
Po przystąpieniu Polski do Unii,
państwa Wspólnoty stały się głów-
nymi odbiorcami polskiego nabiału.
Wynikało to z łatwego dostępu do
Jednolitego Rynku w ramach tzw.
handlu wewnątrzwspólno towego.
Czynnikiem pobudzającym wywóz do
państw UE były panujące tam wyższe
ceny. O ile jeszcze w 2003 r. eksport
produktów mlecznych z Polski do ów-
czesnej UE-15 wynosił 132 mln EUR, co
stanowiło 41% łącznej wartości wywozu
mleczarskiego, o tyle już w 2004 roku
wartość wzrosła blisko trzykrotnie do
387 mln EUR, a udział UE wyniósł 69%.
Kolejne lata to dalszy wzrost eksportu
i udziału państw Wspólnoty do 82%
w 2009 roku. Z biegiem czasu rynki
krajów trzecich (spoza Wspólnoty)
wyraźnie traciły zatem znaczenie jako
miejsca przeznaczenia produktów
mlecznych z Polski, co obrazuje po-
wyższy wykres. Tendencja ta odwróciła
się w 2010 roku. Odnotowano wtedy
niewielki wzrost znaczenia państw
spoza UE w strukturze polskiego
eksportu mleczarskiego do niemal
23%, głównie przez znaczny wzrost
wywozu przetworów mlecznych do
Rosji i zwyżkę wywozu OMP do Algierii
i innych państw arabskich. W 2012
roku udział krajów Unii Europejskiej
w eksporcie mleczarskim wyniósł 72,5%
(w ujęciu wartościowym).
Porównując ekspor t do UE-27
w roku 2012 z wywozem do państw
Piętnastki w roku 2003 widać, że jego
wartość zwiększyła się aż 7,7 razy. Tem-
po wzrostu wywozu do państw UE było
blisko dwukrotnie szybsze niż ogólna
dynamika eksportu. Inne kierunki stały
się siłą rzeczy drugorzędne, chociaż
należy podkreślić istotną rolę niektórych
państw arabskich jako odbiorców
polskich produktów mlecznych. Do
2003 r. włącznie głównym partnerem
była bowiem Algieria.
Najważniejszym rynkiem zbytu
dla polskich produktów mleczarskich
są Niemcy. Przed akcesją ich udział
w wartości wywozu wynosił tylko 8 i był
mniejszy niż np. Holandii, jednak potem
eksport zwiększał się ponadprzeciętnie.
W 2004 r. Niemcy uzyskały 20% udział w
wartości polskiego wywozu mleczarskie-
go, obecnie trafia tam około ¼ wartości
całego polskiego eksportu mleczarskie-
go, a w 2012 roku wartość wywozu
Polska jest znaczącym eksporterem netto produktów mlecznych, sprzedając za granicę ekwiwalent ok. 1/5 produkcji i ¼ kwoty dostaw mleka. Od momentu wejścia do Unii eksport przeżywa nieustanny wzrost - dynamika osłabła dopiero w 2008 r., a rok 2009 przyniósł gorsze wyniki sprzedaży wskutek ogólnoświatowej dekoniunktury (po całym roku wywóz zmalał wartościowo o ¼). Od 2010 roku ponownie obserwowane jest ożywienie zagranicznego handlu artykułami mleczarskimi. Podstawowymi produktami wywozu są sery i twarogi, mleko w proszku (zwłaszcza odłuszczone) oraz płynne mleko i śmietana; rozwój tego ostatniego segmentu był po przystąpieniu do UE najbardziej dynamiczny. Import jest niewielki i nie ma specjalnego wpływu na rynek.
Polski handel zagraniczny artykułami mleczarskimi w latach 2003-2012
Polski handel zagraniczny artykułami mleczarskimi, w mln EUR
Adam Bugała
Starszy specjalista ds. rynku mleka i przetworów mlecznych FAMMU FAPA
mlec z a r s t w o
26 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl1 / 2 0 14
r apo r t
w tym kierunku była ponad ośmiokrotnie
większa niż w 2003. Inni istotni partnerzy
to Czechy, Włochy i Holandia.
Niewielki przywóz spoza UE wciąż maleje
W 2003 roku 82% wartości importo-
wanych do polski produktów mleczar-
skich pochodziło z UE (przy wartości
41 mln EUR), w 2012 roku ich udział
w strukturze polskiego importu mleczar-
skiego wynosił już 99,7% (przy wartości
472,04 mln EUR). Najważniejszym,
czy wręcz dominującym partnerem
są (tak jak w eksporcie) Niemcy, skąd
kupujemy około połowy wszystkich
artykułów mle czarskich z zagranicy.
Mniej istotni partnerzy to Holandia,
Litwa i Francja. Dostawcami niewiel-
kich ilości produktów mleczarskich
spoza UE są głównie światowi potentaci
z Oceanii (Nowa Zelandia, Australia),
a ostatnio także Szwajcaria, skąd
importujemy głównie lody. Wcześniej
artykułami o relatywnie największej
roli w imporcie spoza UE były mleko
w proszku i masło. Należy podkreślić,
że import mleczarski nie ma specjal-
nego znaczenia dla rynku krajowego,
a w wymianie z zagranicą notuje się
stale dużą nadwyżkę handlową.
W strukturze towarowej handlu mleczarskiego
Zarówno w eksporcie, jak i impor-
cie najważniejszą pozycją pozostają
sery i twarogi, a ich udział w wartości
wymiany wynosi w ostatnich latach
33-40%. Drugą istotną kategorią jest
mleko w proszku, przede wszyst-
kim odtłuszczone jego rola maleje
w eksporcie, a rośnie w przywozie
z UE. Mleko w proszku i serwat-
ka to towary, gdzie udział państw
UE jako odbiorców jest relatywnie
mniejszy (na ogół 50-70% łącznej
war tości wywozu przy 80-100%
w przypadku innych typów nabiału). Nie-
bywały wzrost odnotowano natomiast
w odniesieniu do wywozu płynnego
mleka czy – zwłaszcza – śmietany.
Sprzedaż tego towaru przed 2004 r.
praktycznie nie istniała, natomiast
po przystąpieniu do UE doszło do
ogromnego wzrostu. Od 2005 r. płynne
mleko i śmietana przynoszą 12-15%
wpływów z eksportu mleczarskiego na
Jednolity Rynek (13,1% w 2012 roku).
Rośnie znaczenie eksportu jogurtów,
kefirów itp. wyrobów, a mniej istotny
jest wywóz masła. Wzrasta również
przywóz i rola jogurtów i deserów.
Polski handel mleczarski od 2003 r. (mln EUR)
Eksport mleczarski do UE i w pozostałych kierunkach (mln EUR)
Import mleczarski z UE i z pozostałych kierunków (mln EUR)
Struktura towarowa wywozu mleczarskiego w latach 2003-2012 (mln EUR)
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl 271 / 2 0 14
foto
: chr
omas
tock
mlec z a r s t w o
28 1 / 2 0 14
ak tua lnośc i
foto
: arc
hiw
um a
utor
a
Bactoforce Poland Sp. z o.o.
Al. Marszałka Józefa Piłsudskiego 186 05-270 MARKI
Tel/fax: +48 22 674 14 64
Tel.kom.: +48 796 260 910
poland@bactoforce.com www.bactoforce.com
Firma Bactoforce oferuje niezależne
inspekcje nowych linii procesowych
i poszczególnych urządzeń przed
odbiorem, w przypadku problemów
jakościowych oraz profilaktyczne
przeglądy w przemyśle spożywczym,
biochemicznym i farmaceutycznym:
• HigieneSafeGeneralne przeglądy instalacji
pod kątem wykrywania zagrożeń
mikrobiologicznych, wad i higieny
w liniach produkcyjnych.
• TankSafe Inspekcje zbiorników procesowych,
aseptycznych, tankosilosów, kotłów
i wanien serowarskich, suszarni rozpy-
łowych, cystern pod kątem wykrywania
mikropęknięć, weryfikacja procesów CIP.
Piotr Augustyniak Country Manager
Bactoforce Polandzaprasza do współpracy
• PastSafe Przeglądy wymienników ciepła bez
konieczności ich rozbierania pod kątem
zakażeń krzyżowych, pomiar czasów
ogrzewania w procesach pasteryzacji i UHT.
• PipeSafe Wideo-endoskopowe przeglądy
rurociągów i miejsc niedostępnych
(nieprawidłowe spawy i inne wady lub
zagrożenia).
• Troubleshooting Szybka lokalizacja problemów
w instalacjach w sytuacjach kryzyso-
wych (24-godzinny serwis).
Nasze atuty:• Innowacyjne metody badań
• Doświadczeni eksperci
• Profesjonalny sprzęt diagnostyczny
• System rapor towania R-Force
dokumentacja online.
Specjalistyczny sprzęt i 24-godzinny serwis gwarantują szybkie rozwiązanie problemów jakościowych
Niewykryte mikropęknięcia niewidoczne gołym okiem stanowią poważne zagrożenie mikrobiologiczne
artykuł sponsorowany
Ludzie najbardziej lubią w kuchni jeść. Jeśli jednak chodzi o sprzęty kuchenne, to największym sentymentem darzą kuchenny stół oraz dobre noże. Kuchnia kojarzy się z zapachami, poranną kawą, gorącą zupą i trudno sobie ją wyobrazić bez pieca czy wspomnianego już stołu. To znamienne, że właśnie stół bywa dla nas równocześnie ulubionym i niezbędnym sprzętem kuchennym. Tym bardziej zatem warto zainteresować się wystawą „Przy kuchennym stole – wnętrza i smaki kuchni śląskiej”, która 15 listopada 2013 roku zostanie otwarta w Muzeum Górnośląskim w Bytomiu.
Współczesne korzystanie z kuchni różni się od tego z końca XIX
lub początku XX wieku. Jednak jej postrzeganie w pewnym sensie jest wciąż takie samo. Około 150 lat temu dom, stanowiący ramy przestrzenne życia rodzinnego, urządzany był według obowiązującej w danej okolicy tradycji oraz według ówczesnej mody, co poniekąd sprawdza się i dziś. Jednak przez wiele wieków nie wprowadzano zasadniczych zmian w wystroju. Róż-nice głównie polegały na wielkości
domu i ilości pomieszczeń, natomiast w mniejszym stopniu dotyczyły wyposażenia i rozmieszczenia sprzętów. Wypływały z ukształtowania terenu oraz zamożności właścicieli. We wnętrzach dwuizbowych, izba spełniała funkcję gospodarczą, mieszkalną, kulturową i towarzysko--reprezentacyjną. W izbie kuchennej przebywało się najwięcej. Przez lata kuchnia była sercem śląskiego domu. Miejscem, w którym nie tylko przygotowywało i spożywało się posiłki, w niej skupiało się całe życie rodzinne i sąsiedzkie. Tutaj domownicy spali, myli się, dzieci się uczyły, dziadkowie snuli opowieści przy ciepłym piecu, kobiety darły pierze. Z biegiem lat zmieniał się wystrój kuchni, a wiele dawnych sprzętów utraciło swoją pierwotną funkcję. Rodzina jednak nadal spotykała się i wciąż się spotyka podczas posiłku przy kuchennym stole.
Ekspozycję wieńczy kuchnia nowoczesna, która zaprojektowana i przygotowana została przez IKEA. Choć przez lata to pomieszczenie tak bardzo się zmieniało, to przecież nadal jest ono sercem każdego domu i synonimem ogniska domowego. Dzięki współpracy Muzeum Górnośląskiego i IKEA Katowice na wystawie znalazła się właśnie kuchnia współczesna – nowoczesna, ciepła i funkcjonalna. W tym wydaniu jest ona znana i bliska niemal każdemu z nas, stąd tak dobrze uzupełnia ekspozycję. Jak przed laty, tak i dziś, wciąż chętnie siadamy na nowych stołkach, a wśród kolorowych akcesoriów rozmawiamy czy wspólnie gotujemy rolade, kluski ślonskie i modro kapusta.
Anna Grabińska-Szczęśniak
P r z y k u c h e n n y m s t o l e – wnętrza i smaki kuchni śląskiej
fotorelacja z jubileuszu 15 lecia firmy
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl 291 / 2 0 14
foto
: APB
Uroczyste obchody XV lecia firmy CSK w Polsce na długo pozostaną w pamięci. Liczne grono zaproszonych Gości, Klientów
i Współpracowników, gratulacje, prezenty, wzruszające chwile.
No i wspomnienia. Trudnych początków na raczkującym polskim rynku a później kolejnych spektakularnych sukcesów.
Troszkę historii1905 Powstanie spółdzielczej firmy CSK1975 Początek sprzedaży koncentratów bakteryjnych Nizostar1982 Wybudowanie nowego zakładu w Ede1996 Powstanie CSK food enrichment b.v. [Ltd] i scalenie produkcji NIZOSTAR 1998 Utworzenie biura doradczo-technologicznego w Polsce 2002 Nowe produkty o nazwie CesKa©
2003 Wybudowanie w Toruniu komory niskich temperatur –550C2005 Uzyskanie z rąk Królowej Holandii tytułu „Firmy Królewskiej”
Oferta firmyKoncentraty bakteryjne
dla przemysłu mleczarskiego Podpuszczka naturalna KALASE
Koagulant mikrobiologiczny MILASEBarwniki: Annato, B-karotenPolioctany winylu i parafiny
Dodatki do masła produkowanego metodą NIZOCaCl2 , Saletra, Lizozym (Afilact),
MarkeryStabilizatory
mlec z a r s t w o
30 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl1 / 2 0 14
f o t o r e l ac j afo
to: A
PB
Troszkę historii1905 Powstanie spółdzielczej firmy CSK1975 Początek sprzedaży koncentratów bakteryjnych Nizostar1982 Wybudowanie nowego zakładu w Ede1996 Powstanie CSK food enrichment b.v. [Ltd] i scalenie produkcji NIZOSTAR 1998 Utworzenie biura doradczo-technologicznego w Polsce 2002 Nowe produkty o nazwie CesKa©
2003 Wybudowanie w Toruniu komory niskich temperatur –550C2005 Uzyskanie z rąk Królowej Holandii tytułu „Firmy Królewskiej”
Troszkę historii o CSK Poland1998 rejestracja firmy, wrzesień , Ostaszewo1999 początek działalności eksportowej2000 przeniesienie firmy do Torunia na ul. Marii Panny 132002 nowa lokalizacja – ul. Polna 212003 nowa komora niskich temperatur –550C2006 zakup nowego obiektu przy ul. Polnej 140 A2007 przeniesienie biura i magazynów na Polną 1402008 obchody 10 lecia firmy
Roczny obrót firmy 33 000 000€
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl 311 / 2 0 14
Przed akcesją w 2003 roku wartość
przywozu kształtowała się na poziomie
621,1 mln EUR, w 2004 roku odnotowano
19,1% wzrost do wartości 739,7 mln EUR,
w kolejnych latach import używek stale
się powiększał i w 2012 roku osiągnął
wartość ponad trzykrotnie wyższą niż
w 2003 roku (2064,33 mln EUR). Po wej-
ściu Polski do Unii jeszcze dynamiczniej
wzrastała wartość eksportu używek, co w
efekcie przełożyło się na poprawę salda
z wymiany handlowej tej grupy produktów
i osiąganie dodatniego bilansu z wymiany
handlowej od 2009 roku. W 2003 roku
z Polski za granicę wywieziono używki
o łącznej wartości 285,6 mln EUR,
w 2004 roku wartość ta wzrosła o 44,8%,
a w 2005 roku odnotowano rekordową
(+53%) zwyżkę w skali roku. W kolej-
nych latach wartość wywozu cały czas
wzrastała w tempie ok. 30% rocznie.
Mniej dynamiczny wzrost odnotowano
w ostatnich trzech latach (kolejno +12,8%
w 2010 r., +16,5% w 2011 r. i +9,2%
w 2012 r.). W 2012 roku eksport tej grupy
towarów osiągnął wartość osiągającą
niemal 2,6 mld EUR i była ona niespełna
dziewięciokrotnie wyższa niż w 2003 roku.
Podstawowymi produktami wywo-
zu są tytoń i wyroby tytoniowe oraz
towary z grupy „kawa, kakao, herbata
i przyprawy”. Przede wszystkim rozwój
segmentu tytoniu i wyrobów tytoniowych
był po przystąpieniu do Unii najbardziej
dynamiczny. W 2003 roku ich udział
w strukturze wywozu używek kształtował
się na poziomie niespełna 26% przy war-
tości zaledwie 83 mln EUR. Od 2004 roku
systematycznie odnotowywane są zwyżki
i w 2012 roku tytoń i wyroby tytoniowe
stanowiły już niemal 57% wartości całego
eksportu używek z Polski (przy wartości
1,45 mld EUR). Fakt akcesji Polski do UE
miał również znaczący wpływ na strukturę
geograficzną wywozu produktów tej ka-
tegorii. Jeszcze w 2003 roku ponad 22%
eksportu wyrobów tytoniowych trafiało do
Rosji, pozostałymi ważnymi rynkami były
Czechy, Litwa, Ukraina oraz Węgry i Ru-
munia. Już od 2004 roku zaobserwowano
wzrost wartości wysyłek do państw Unii
Europejskiej, kiedy to niemal sześciokrot-
nie wzrosła wartość eksportu do Niemiec
Polski handel zagraniczny używkami w latach 2003-2010
Produkty z grupy używek mają duże znaczenie w polskim handlu rolno-spożywczym. Jeszcze w 2003 roku, a więc przed przystąpieniem Polski do UE, zdecydowanie przeważał import. Od 2004 roku polski handel zagraniczny używkami przeżywa rozkwit. Zarówno eksport, jak i import zwiększa się bardzo dynamicznie.
Polski handel zagraniczny używkami od 1992 r. (mln EUR)
Adam Bugała
Starszy specjalista ds. rynku mleka i przetworów mlecznych FAMMU FAPA
mlec z a r s t w o
32 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl1 / 2 0 14
r apo r tfo
to: c
hrom
asto
ck
i znacznie zmniejszyły się dostawy do
Rosji. Nowymi głównymi rynkami dla ty-
toniu i wyrobów tytoniowych wywożonych
z Polski stały się wtedy Francja, Niemcy
i Węgry. Obecnie największe ilości wy-
robów tytoniowych z Polski eksportuje
się do Francji i Włoch (w 2012 r. łącznie
ponad 37% całego wywozu produktów
tej kategorii).
Po wejściu Polski do UE odnotowa-
no również istotne zmiany w strukturze
odbiorców produktów z grupy „kawa,
kakao, herbata i przyprawy”. Przed
akcesją głównym odbiorcą wyrobów tej
kategorii z Polski były rynki wschodnie:
gł. Ukraina, dokąd trafiało ponad 30%
towarów z tej grupy, Rosja (22%),
Rumunia oraz Serbia i Czarnogóra.
Obecnie udział Ukrainy i Rosji w struk-
turze odbiorców kawy, kakao, herbaty
i przypraw spadł do 6,1% - 6,3%,
głównymi odbiorcami są natomiast
Niemcy (19,9%) i Czechy (10,1%). Po
wejściu Polski do Unii również w tej
grupie towarów obserwowany jest
wzrost wartości wywozu, jednak nie
jest on tak dynamiczny jak w przypadku
wyrobów tytoniowych i w 2012 roku
z Polski wywieziono 4,5 razy więcej tych
artykułów niż w 2003 roku. W omawia-
nym okresie niemal dziesięciokrotnie
natomiast zwiększyła się sprzedaż
(reeksport) ziarna kawy z 26,78 mln EUR
w 2003 roku do 262,2 mln EUR w 2012
roku, tym samym jej udział w strukturze
wywozu produktów z grupy „kawa,
kakao, herbata i przyprawy” w ciągu
dziewięciu lat wzrósł z 22% do 41%.
Przywóz używek z państw UE był
w 2012 roku ponadtrzykrotnie większy
niż w ostatnim roku przed akcesją.
W 2003 roku 48,9% wartości im-
portowanych do polski produktów
mleczarskich pochodziło z UE (przy
wartości 303,9 mln EUR), w rekordowym
2008 roku ich udział w strukturze
polskiego impor tu mleczar skiego
wynosił już 62,6% (przy wartości 916,9
mln EUR), obecnie 60,4% używek
sprowadzanych do Polski pochodzi
z krajów Unii Europejskiej (1246,16 mln
EUR w 2012 r.).
Niezmiennie od 2003 roku pro-
dukty z grupy „kawa, kakao, herbata
i przyprawy” są główną pozycją importu
używek do Polski. W omawianym
okresie ich udział w strukturze wahał
się na poziomie od 44% do 58%.
W 2003 roku ok. 43% sprowadzanych
artykułów tej kategorii pochodziło
z państw UE, głównie z Niemiec (19%),
Hiszpanii (8%) i Wielkie j Brytanii (4%).
Duże ilości sprowadzano z Wietna-
mu (15%), Indonezji (6%), Indii (4%)
i Chin (3%). Po wejściu Polski do UE
systematycznie notuje się wzrost wagi
państw członkowskich UE w strukturze
dostawców produktów z tej kategorii.
W 2012 roku głównym dostawcą pozo-
stały Niemcy, skąd pochodziło ponad
31,2% sprowadzanych produktów
z grupy „kawa, kakao, herbata i przy-
prawy”. Inni ważniejsi Unijni dostawcy
to Holandia (8,2%), Wielka Brytania
(3,7%), duże ilości kawy sprowadza się
z Wybrzeża Kości Słoniowej, Wietnamu
i Brazylii oraz Ekwadoru.
Po przystąpieniu Polski do UE
także w imporcie wyrobów tytoniowych
wzrosła waga państw członkowskich.
W 2003 roku zaledwie 27% importowa-
nych do Polski wyrobów tytoniowych
pochodziło z państw UE (przy wartości
ok. 16 mln EUR), głównie z Francji
i Włoch. Po akcesji ich rola systematycz-
nie rosła i w 2012 roku z UE importowano
do Polski tytoń i wyroby tytoniowe
o łącznej wartości ok. 183,55 mln EUR
(39,6% udział w strukturze), najwięcej
z Niemiec i Francji. Głównym dostawcą
produktów tej kategorii zarówno przed
akcesją, jak i obecnie jest Brazylia.
Eksport używek do UE i w pozostałych kierunkach (mln EUR), udział procentowy UE
Struktura towarowa eksportu używek w latach 2003 - 2012 (mln EUR)
Import używek z UE i z pozostałych kierunków (mln EUR)
Struktura towarowa importu używek w latach 2003 - 2012 (mln EUR)
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl 331 / 2 0 14
reklama
mlec z a r s t w o
r e l ac j a
W Ciechocinku odbyła się kolejna edycja konferencji Euromlecz. Jak powiedział Zygmunt Zander, członek komitetu organizacyjnego „myśl jest taka, aby spotykać się, tworzyć aurę rodzinności a główny akcent kłaść na tematy bieżące”. W tym roku tematami bieżącymi były prelekcje medyczne dotyczące kardiologii, diagnostyki i terapii kręgosłupa a także energetyka odnawialna i ochrona środowiska w programach unijnych, urządzenia procesowe w gospodarce wodno-ściekowej oraz higiena powietrza w zakładzie produkcyjnym.
EuromlEczk
on
fere
nc
ja m
lec
zars
twa p
ols
kie
go Wiktor Kolbowicz, prezes zarządu Kliniki „Pod
Tężniami” występował w roli gospodarza spotkania. Serdecznie powitał zgromadzonych gości, życząc im dobrego wypoczynku w gościnnych progach kliniki.
Jan Marjanowski (Marcor) z pasją tłumaczył zawiłości przygotowania wody dla potrzeb mleczarstwa. Na zdjęciu
z przedstawicielami grupy producenckiej Pałuczanka.
Zygmunt Zander w roli gospodarza spotkania czuł się dosłownie jak ryba w wodzie
Do Ciechocinka przyjechało ponad 70 uczestników wraz z osobami towarzy-
szącymi.
Władysław Pietruch (Spomlek) w trakcie miłej pogawędki o finansowaniu inwestycji z Wiesławem Wasilewskim (BigPol).
foto
: APB
Gorąca dyskusja o higienie powietrza w serowarstwie. Na zdjęciu: Piotr Laboga (Ecolab) tłumaczy technologiczne
aspekty Cezaremu Sejdakowi (OSM Łowicz). Dyskusji przysłuchuje się Piotr Augustyniak (Bactoforce).
A.W.
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl 351 / 2 0 14
A.W.
W spotkaniu A.D. 2014 uczestniczyło kilkudziesięciu
prezesów regionalnych mleczarni, w praktyce i od wielu
lat pracujących na liniach Multivac.
Elementem spotkania była dyskusja o sytuacji
i prognozach w branży mleczarskiej na rok 2014.
Waldemar Broś, prezes Krajowego Związku Spółdzielni
Mleczarskich przedstawił szereg spostrzeżeń i uwag
dotyczących trendów rynkowych oraz polityki Brukseli.
Podzielił się z zebranymi swoimi obawami dotyczącymi
ewentualnych zagrożeń w handlu z Rosją oraz prawo-
dawstwem unijnym dotyczącym programu „Szklanka
mleka”. Z kolei Wiesław Wasilewski z firmy Big-Pol
apelował do zebranych aby „pomyśleć i znaleźć swoją
własną drogę a nie wychodzić z założenia że jestem
mleczarzem i mi się należy”. Chodziło głównie o nowe
metody sfinansowania inwestycji z unijnych funduszy.
Wasilewski przedstawiał możliwości w tym zakresie
i oferował pomoc w organizacji przedsięwzięcia.
Ważnym elementem spotkania byłą prezentacja
najnowszej oferty gospodarza obrad. Kazimierz
Przepiórka przedstawił referencje firmy na przykładzie
ostatnich wdrożonych rozwiązań, przedstawiciele
Multivaca mówili także o trendach w pakowaniu oraz
o foliach, które mają w swojej ofercie.
Spotkanie zakończyło się uroczystym obiadem
i przemówieniami zaproszonych gości.
Firma w Polsce zajmuje się:• sprzedażą produktów
firmy MULTIVAC (maszyn oraz Marking
& Inspection)• sprzedażą rozwiązań au-
tomatyzujących oraz linii• sprzedażą i serwisem
maszyn BIZERBA • sprzedażą folii i etykiet• sprzedażą części zamien-
nych• serwisem
Branżowe spotkanie inauguracyjne mleczarzy LubelszczyznyOd kilku lat firma Multivac, wspólnie z Lubelską Spółdzielnią Usług Mleczarskich podejmuje się zorganizowania branżowego spotkania mleczarzy regionu. Spotkanie obejmuje prezentacje techniczne najnowszych urządzeń firmy, informacje o sytuacji i prognozach na najbliższy rok, perspektywy i możliwości pozyskania unijnych funduszy na inwestycje oraz najnowsze trendy w pakowaniu żywności, na przykładzie aplikacji firmy – gospodarza obrad.
Wiera Pawluczuk prezes OSM Hajnówka
W na sz ym zak ładz ie od
wielu już lat pracuje ponad
10 urządzeń produkowanych
i serwisowanych przez Multivac. Maszyny te są
mercedesami w swojej klasie, nie znam lepszej
klasy urządzeń tego typu.
Grzegorz Gańko prezes OSM Sierpc
Z f i r mą Mu l t i vac
współpracujemy od wie-
lu lat. Posiadamy wiele
sygnowanych przez tę firmę urządzeń
pakujących, ważących i etykietujących.
Najważniejszym osiągnięciem w naszej
współpracy był kontrakt na innowacyj-
ną linię po plastrowania, pakowania
i etykietowania serów dojrzewają-
cych. Najprostszym wyjaśnieniem
naszej wieloletniej współpracy jest
niezawodność urządzeń, staranność
w projek towaniu oraz sprawność
w dochodzeniu do obopólnie korzyst-
nych rozwiązań.
Waldemar Skibiński prezes SM Bieluch
Jestem bardzo zadowo-
lony z udziału w spotkaniu.
Ta konferencja w pewien
sposób ukierunkowała moje myślenie i plany
inwestycyjne na najbliższe miesiące.
Jerzy Pyzaprezes SM Ryki
Mamy kilka maszyn Multivac
i jesteśmy zainteresowani zaku-
pem kolejnych. Ze współpracy
na przestrzeni ostatnich lat wynika, że firma
jest solidna a urządzenia funkcjonalne. Za-
chęca mnie bardzo dobry serwis – pojawia się
natychmiast i nie ma problemów z przestojami.
Marek Ciechoński wiceprezes OSM Krasnystaw
Pracujemy na trzech kom-
pletnych liniach produkcyjnych
Mul t ivac. Są to maszyny
praktycznie niezniszczalne a jednocześnie
z wyższej półki. Tak trzymać.
Opinie zaproszonych gości:
mlec z a r s t w o
36 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl1 / 2 0 14
r e l ac j a
Misją konferencji jest prezentacja
najnowszej oferty firm-dostawców dla
branży przetwórstwa mleka. Stąd refe-
raty związane z pomiarami, sterowaniem
i monitoringiem, myciem zbiorników,
przygotowaniem wody, pakowaniem,
zarządzaniem higieną, rozwiązaniami
informatycznymi i logistycznymi ale
także dodatkami funkcjonalnymi czy
drukiem UV opakowań. W sumie:
39 prezentacji i kilkadziesiąt stoisk
oraz udział ponad 200 przedstawicieli
firm - dostawców technologii.
W tym roku firma Zentis wzięła na
swoje barki rolę gospodarza imprezy.
W osobach Ireneusza Lichoty – pre-
zesa oraz Karola Selińskiego i Adama
Głowackiego – dyrektorów uroczyście
podziękowała wszystkim pracownikom
Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskie-
go za dotychczasową współpracę.
Firma Zentis w 1995 roku rozpoczę-
ła produkcję wsadów owocowych
a dr Jan Limanowski podjął się współ-
pracy nad doskonaleniem technologii.
Dziś Zentis proponuje mnóstwo rozwią-
Mikołajki 2014
Jak zwykle – wielu uczestników, jak zwykle - prawdziwe święto branży. Mnóstwo stoisk. Organizatorzy nie mają powodów do narzekań a z ogromnego zainteresowania firm - dostawców technologii wnioskować można, że w trakcie konferencji załatwiają sporo interesów z klientami – mleczarzami.
Na konferencję przyjechało 350 osób
Jan Limanowski z uwagą
wysłuchiwał specjalistycznych
prelekcji
Paweł Łagoda (TREPKO)
przedstawił ofertę firmy
Dziekan Staniewski uroczyście
powitał zebranych gości
Jacek Krajewski (DIVERSEY)
mówił o higienie produkcji
w nowoczesnej mleczarni
Mlekpol i Tewes-Bis Klima
Jak zawsze uśmiechnięta ekipa Culinar
Trudno to sobie wyobrazić, ale na stacji kolejowej w Solcu Kujawskim Ania wpadła pod ruszający gwałtow-nie pociąg. Zanim ktokolwiek zdążył zareagować, wagon zmiażdżył jej obie nogi. Obie zostały amputowane.
Dziś Ania leży w szpitalu w Bydgoszczy, czeka ją długa i bolesna rehabilitacja.Apelujemy do Państwa o pomoc w jej imieniu.
Pomóżmy Ani stanąć na nogi
Ania Chachulska jest wieloletnią redaktor naczelną czasopisma branżowego „Przegląd Mleczarski”. Jest osobą samotną, nie ma dzieci. Wzbudza powszechną sympatię,
jest bardzo pracowita i towarzyska. Mieszka w Warszawie, na siódmym piętrze w bloku z windą.
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl
zań związanych z dozowaniem, miesza-
niem w przepływie, również mieszaniem
niewielkich marży bezpośrednio przed
maszyną pakującą.
Bardzo ciekawie o mleku EFC
opowiadał Wojciech Walesieniuk
(Gea Westfalia). To technologia, której
w Polsce jeszcze nikt nie zastosował,
tymczasem to może być „fajnie oczysz-
czone mleko na sery i twarogi”. Tech-
nologia polega na oczyszczaniu mleka
na dwóch wirówkach, co gwarantuje
usunięcie z niego 99% przetrwalników.
Obradom towarzyszyło wiele imprez
integracyjnych.
Można było spróbować nie lada pyszności. Tutaj stoisko firmy Wild
Silna ekipa Euro-Pan
Zarząd OSM Łowicz podczas rozmów kuluarowych
JAK PRZEKAZAĆ 1%
Wypełniając zeznanie PIT, podatnik musi obliczyć podatek należny wobec Urzędu Skarbowego. W rubryce WNIOSEK O PRZEKAZANIE 1% PODATKU NALEŻNEGO NA RZECZ ORGANIZACJI POŻYTKU PUBLICZNEGO (OPP)• Wpisać numer KRS: 0000270809 • Obliczyć kwotę 1%W rubryce INFORMACJE UZUPEŁNIAJĄCE (bardzo ważne!)• Wpisać nazwisko oraz numer członkowski nadany przez Fundację
– Chachulska, 2826.
Marka KRÓLEWSKIzarejestrowana również w USA
Mleczarnia w SierPcU uzyskała certyfikat
Piątnica znalazła się w gronie najsilniejszych marek na rynku nagrodzonych prestiżowym certyfikatem Superbrands 2013/2014. Jako jedna z najchętniej polecanych rodzimych marek otrzymała także tytuł Created in Poland.
Wśród najsilniejszych wizerunkowo marek
konsumenckich na polskim rynku z certy-
fikatem Superbrands 2013/2014 znalazła się
Piątnica, znana z wysokiej jakości naturalnych artykułów mleczarskich.
O wysokiej pozycji marki zadecydowała opinia konsumentów oraz
pozytywna ocena ekspertów Rady Marek Superbrands złożonej
z 43 specjalistów w dziedzinie komunikacji, marketingu i brandingu.
Konsumenci wskazali Piątnicę jako markę powszechnie znaną i godną
polecenia. Oprócz Piątnicy w kategorii „nabiał” proces certyfikacji
pomyślnie przeszło 10 innych marek.
Najsilniejsze polskie marki objęte certyfikacją wytypowano na
podstawie badania przeprowadzonego na próbie 15 tys. respondentów
przez ARC Rynek i Opinia we wrześniu ub.r. Zmierzono w nim
wspomaganą znajomość oraz wizerunek poszczególnych marek.
Piątnica uzyskała certyfikat Superbrands 2013/2014 ponieważ cechuje
ją jednocześnie wysoka rozpoznawalność i dobry wizerunek wśród
konsumentów oraz duża siła wizerunku w ocenie ekspertów.
Piątnica została również doceniona w grupie marek nagrodzonych
certyfikatem Created in Poland Superbrands 2013/2014, czyli tych,
które miały swój początek w Polsce i wypracowały najlepszy wize-
runek w oczach konsumentów. Tytułem wyróżniono tylko te spośród
najsilniejszych marek na rynku, które mogą pochwalić się polskim
rodowodem, bez względu na pochodzenie kapitału właściciela oraz
miejsce produkcji. Program Superbrands, działający z powodzeniem
od 10 lat w Polsce, dowodzi, że polskie marki stają się coraz silniejsze.
Wielu laureatów nagrody osiąga sukcesy na obcych rynkach.
Łukasz Łagoźny na co dzień jest głównym energetykiem w sanockiej mleczarni. Po godzinach przebiera się w specjalistyczny strój i trenuje, aby być przygotowanym kondycyjnie na wejście na kolejny szczyt. Chciałby zdobyć koronę Ziemi.
Swoją pasję rozpoczął zaledwie w 2009 roku od Elbrusu - 5642 m n.p.m., poprzez Mount Blanc - 4810 m n.p.m., zdobytego w 2010 roku. W tym samym roku wspiął się na Aconcaquę - 6960 m n.p.m. w Ameryce Południo-wej a w następnym na McKinley w Ameryce Północnej (6195 m n.p.m.). Rok 2013 przyniósł wyprawę na Kilimandżaro, górujące nad Afryką.
Afrykański szczyt jest górą w pełni skomercjalizowaną. Podróżnik zmuszony jest wynająć licencjonowaną firmę z przewodnikami, tragarzami i kucharzami. Państwo pobiera za taką usługę 1300 dolarów. Biznes się kręci, przyjeżdżają ludzie z całego świata. Na szczycie trzeba czasem czekać w kolejce na zrobienie zdjęć! Swoją dolę, w formie napiwków, dostaje też obsługa, około 120 dolarów od głowy. 6-osobowa ekipa z Polski, z którą Łukasz dotarł na szczyt, była obsługiwana przez 19 osób. Łukasz po raz pierwszy w życiu nie musiał targać w górach ciężkiego plecaka i samodzielnie gotować jedzenia.
Wyjazd poprzedziły kilkumiesięczne intensywne przygo-towania, a sprawdzianem był Bieg Rzeźnika w Bieszczadach, jeden z najtrudniejszych biegów górskich w Polsce. Łukasz i jego partner wypadli znakomicie, zajmując 57. miejsce na 400 startujących ekip. Pokonali prawie 80-kilometrową trasę w 11 godzin 59 minut.
Więcej zdjęć i relacja z wyprawy na stronie:http://www.lagozny.pl/kili.htm
Ludzie z pasjączyli mleczarz na Kilimandżaro
W tle Kilimandżaro. Do wysokości około 3000 m n.p.m. ciągnie się deszczowy las z bujną, tropikalną przyrodą, a powyżej linii lasu pasiaste skały przypominające zebry, między którymi widać pomarańczowo-czerwoną ziemię, charakterystyczną dla Afryki.
Ośnieżony szczyt z lodowcami znajduje się ponad chmurami.
Wyprawa jest okazją do kon-taktu z rodzimą ludnością.
mlec z a r s t w o
38 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl1 / 2 0 14
ak tua lno śc i
Piątnica – supermarka stworzonaw Polsce
Koncepcja Airspexx firmy Ecolab jest
wiodącą, aktywną metodą dekontamina-
cji powietrza, która doskonale współgra
ze specyfiką produkcji spożywczej.
Airspexx zapobiega zakażeniom pro-
duktów przez pleśnie, drożdże i wszel-
kiego rodzaju bakterie, redukując ich ilość
w powietrzu jeszcze zanim wejdą w kon-
takt z wytwarzanym wyrobem. Produkty
są ciągle chronione przed zakażeniem
z powietrza podczas produkcji, pako-
wania i magazynowania. Dzięki temu
wzrasta jakość produkowanego asor-
tymentu, maleją straty produkcyjne
i wzrasta bezpieczeństwo marki.
Tym, co wyróżnia Airspexx na tle
innych technologii dezynfekcji powietrza
jest fakt, iż Airspexx może być stosowany
podczas produkcji, w obecności produko-
wanego wyrobu i personelu. W ten spo-
sób dezynfekcja jest bardziej skuteczna,
ponieważ prowadzona jest w punktach
krytycznych wtedy, gdy jest konieczna.
Dotychczas nie zaobserwowano i nie
udowodniono oddziaływania Airspexx
na powierzchnie, dlatego Airspexx nie ma
wpływu na właściwości organoleptyczne
wyrobu, i nie zostawia produktów ubocz-
nych. Rozpad substancji aktywnych
Airspexx następuje w powietrzu do
związków naturalnie występujących
w produktach spożywczych. Dedykowa-
ne, wysoce precyzyjne systemy dozujące
umożliwiają rozpylanie bardzo małych
ilości produktu, który w takich dawkach
nie wywiera żadnego wpływu na ludzi.
Jest oczywiste, że produkt o takim
profilu znalazł szerokie zastosowanie
w przemyśle mleczarskim przy dekon-
taminacji systemów wentylacyjnych,
pomieszczeń produkcyjnych, dojrzewalni
czy pakowalni. Najczęściej jest on roz-
pylany w kanałach wentylacyjnych już
za systemami filtrów i wentylatorów,
i rozprowadzany ze strumieniem powietrza
po zakładzie . W ten sposób redukujemy
obciążenie mikrobiologiczne kanałów
wentylacyjnych oraz doprowadzanego
powietrza. Następnie składniki aktywne
aerozolu rozprzestrzeniają się, elimi-
nując drobnoustroje, które dostały się
w ten obszar produkcji z pracownikami,
produktem czy zakażeniem krzyżowym.
Stosowanie Airspexx w dojrzewal-
niach nie oddziałuje na proces dojrze-
wania, natomiast eliminuje przenoszenie
„dzikich” drożdży. Skuteczność ciągłego
Fot. 2. Airspexx może być stosowany w obecności produktu i personelu
Fot. 1. Dysza do precyzyjnej dystrybucji produktu Airspexx
użycia Airspexx została potwierdzona
w wielu serowniach w Europie i jest
szczególnie ceniona przy produkcji
sera gdy w procesie dojrzewania nie
stosuje się środków konserwujących, np.:
natamycyny (E235)
Innym wariantem zastosowania
Airspexx jest dekontaminacja powietrza
w obszarze urządzeń napełniających
i pakujących. Podczas pracy tych urzą-
dzeń Airspexx skutecznie eliminuje
drobnoustroje, które mogłyby dostać
się wraz z powietrzem do opakowania.
W ten sposób zwiększamy prawdopo-
dobieństwo, że data przydatności do
spożycia będzie zgodna z deklarowaną
na opakowaniu.
Aby zastosowanie Airspexx oka-
zało się skuteczne, musi iść w parze
z utrzymaniem odpowiednich procedur
technologicznych oraz zastosowaniem
skutecznych i profesjonalnie przygoto-
wanych reżimów higieny. Tylko wtedy
Airspexx przyczyni się do poprawy
wyników mikrobiologicznych w mle-
czarni. Mniejsze straty produkcyjne,
mniej reklamacji i zwrotów z rynku oraz
osiąganie deklarowanej daty przydatności
do spożycia nie pozostaną bez wpływu na
wynik ekonomiczny i prestiż marki.
Fot. 3. Dysze Airspexx zainstalowane
w maszynie pakującej jogurt
Airspexx – higiena powietrza w przemyśle mleczarskimDzisiejsze wymagania rynkowe i logistyczne sprawiają, że czystość mikrobiologiczna powietrza odgrywa coraz większą rolę w przemyśle mleczarskim zaś skuteczna eliminacja pleśni z powietrza przy produkcji sera czy jogurtów jest działaniem koniecznym.
Robert Najman
Od 1994 pracuje w firmie Ecolab, obecnie na stanowisku Area Marketing Direc-tor CEE, Russia, Austria odpowie-dzialny jest m.in. za wdrażanie nowych koncep-cji i produktów na rynki tych krajów.
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl 391 / 2 0 14
W okresie tzw. sadów nisko-
piennych (1960 – 1990) średnie roczne
zbiory jabłek wynosiły 1,5 mln ton, a
eksport 150 tys. ton. Na europejskim
rynku nie odgrywaliśmy większej roli.
Na tak znaczny wzrost zbiorów jabłek
w następnych latach decydujący wpływ
miały sady karłowe z drzewami na
podkładce M 9.
Żaden z krajów na świecie nie osią-
gnął tak znacznego wzrostu produkcji
w tak krótkim czasie.
W następnych kilku latach, przy
normalnym przebiegu pogody, zbiory
jabłek mogą się wahać od 4,2 do 4,3
mln ton, zbliżone do poziomu zbiorów
w USA, które zajmuje drugie miejsce
na świecie. Przy takiej produkcji trzeba
wyeksportować 1,4 – 1,5 mln ton jabłek
i przerobić 2,0 – 2,2 mln ton na sok
zagęszczony, aby zagospodarować
wszystkie jabłka po opłacalnych ce-
nach. Będzie to wielkie, ale i trudne
zadanie.
Słaba jakość i zła organizacja
Mamy też kilka słabych stron
w naszej produkcji jabłek. Jedną z
najważniejszych jest jeszcze wysoki
udział jabłek niskiej jakości. Tylko
wśród samych jabłek deserowych
waha się od 40 do 50%. Najwyżej
50 – 60% naszych jabłek deserowych
spełnia wymagania rynku krajów Prof.dr hab.Eberhard Makosz
Zachodniej Europy czy moskiewskich
supermarketów. W południowym
Tyrolu ten udział wynosi 90%.
Inna dotkliwa słaba strona to niski
poziom zorganizowania producentów.
Tylko około 10% producentów jabłek
jest członkami grup i organizacji oraz
różnych spółdzielni. W wielu krajach
udział ten waha się od 40 - 50%, a w
południowym Tyrolu wynosi około 90%.
Jesteśmy skazani na eksportNa podkreślenie zasługuje niskie
spożycie świeżych jabłek w naszym
kraju. Waha się od 15 do 16 kg na
mieszkańca i jest jednym z najniższych
w Europie. Spożycie na poziomie 600
tys. ton stanowi około 35% wszystkich
jabłek deserowych. W Chinach ten
udział wynosi 96%, a w USA ponad 74%.
Nasz kraj jest skazany na wysoki
eksport jabłek, zwłaszcza deserowych.
Udział eksportu w produkcji jabłek
deserowych wynosi co najmniej 65%.
Tylko w południowym Tyrolu jest na
zbliżonym poziomie. W Chinach wynosi
około 5%, a w USA ponad 25%.
Jest kilka ważnych zagrożeń w eks-
porcie jabłek. Za największe zagrożenie
można uznać istotny spadek eksportu
jabłek do Rosji. Przy zmniejszeniu
eksportu o około 200 tys. ton, znaczna
część jabłek nie znajdzie nabywców.
Jesteśmy dumni z naszego jabłka
Przy zbiorach jabłek powyżej 2,5 mln ton zajmujemy pierwsze miejsce w Europie a trzecie na świecie. Podobne pozycje osiągane są w eksporcie soku zagęszczonego. Przy eksporcie jabłek powyżej 1,0 mln ton zajmujemy pierwsze miejsce na świecie. Od trzech lat odgrywamy dominującą rolę na europejskim rynku
jabłek i jabłkowego soku zagęszczonego.
p r z e t w ó r s t w o o w oco w o-w a r z y w ne
40 1 / 2 0 14
i n f o r m ac j a p r a s o w a To w a r z y s t w a Ro z w o ju S adó w K a r ł o w a t y ch
SEPARATOR Typu AC
Przykłady zastosowań: ● klarowanie piwa ● klarowanie moszczu / wina ● produkcja soków naturalnie mętnych
Flottweg Polska ul. • Pelplińska 8b • 01-683 Warszawa • Tel.: +48 22 732 22 30 • Fax:+48 22 751 47 91 • mail: poland@flottweg.com • www.flottweg.pl
Automatyczna wirówka talerzowa z precyzyjnym częściowym i całkowitym odstrzałem fazy stałej.
p r z e t w ó r s t w o o w oco w o-w a r z y w ne
42 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl1 / 2 0 14
r y nek i t r end y
III Noworoczne Spotkanie Branżowe zorganizowane
przez zarząd Krajowej Unii Producentów Soków odbyło się
28 stycznia 2014r w Warszawie. Głównym celem spotkania
była dyskusja i ocena szans i zagrożeń branży w zakresie
utrzymania konkurencyjności w kolejnych latach.
Jak jestKrótkie wprowadzenia do sytuacji w branży przedstawili
Bożena Nosecka z Zakładu Ekonomiki Rolnictwa IERiGŻ,
Julian Pawlak, prezes KUPS oraz Barbara Groele, sekretarz
generalny KUPS.
Nosecka, jak zwykle w pigułce, przedstawiła dane liczbo-
we dotyczące produkcji i eksportu owoców i zagęszczonych
soków owocowych. Ostatni sezon charakteryzował się
rekordową produkcją zagęszczonego soku jabłkowego na
poziomie 300 tysięcy ton. Eksportujemy też sporo świeżych
jabłek (około 950 tysięcy ton), z czego ponad 70% do Rosji.
Z kolei większość naszego zagęszczonego soku sprzedajemy
do krajów Unii Europejskiej.
Pawlak skupił się z kolei na niebezpiecznych stereotypach,
które nie pozwalają branży dynamicznie się rozwijać.
Zaliczył do nich przeświadczenie, że przetwórcy i producenci
owoców stoją po dwóch stronach barykady, że przetwórstwo
generuje wysokie zyski kosztem sadowników, że produkcja
jabłek przemysłowych powinna być marginesem produkcji
sadownika a szansa na rozwój leży w jabłkach deserowych, że
wszelkie problemy rozwiążą umowy kontraktacyjne pomiędzy
przetwórcą i producentem, że pośrednicy są niezbędni
w procesie zakupu surowca, gdyż uprawy są rozdrobnione.
Starał się każdy z tych argumentów w logiczny i prosty
sposób obalić.
Groele zajęła się możliwościami współfinansowania
inwestycji i projektów branżowych ze środków publicznych,
zachęcała do podejmowania współpracy z Krajową Unią
Producentów Soków jako organizacją branżową o dużym
potencjale i doświadczeniu. Szczególną uwagę poświęciła
sektorowemu programowi Narodowego Centrum Badań
i Rozwoju, gdzie można pozyskać znaczne środki na
finansowanie badań i prac rozwojowych.
Trzy zagrożenia1. Brak dyweryfikacji rynków zbytu
Jeden ogromny rynek zbytu zagęszczonego soku
jabłkowego, jakim jest Unia Europejska, nie jest bezpiecznym
rozwiązaniem dla sektora. Brak dywersyfikacji rynków zbytu
jest zagrożeniem, które może nas sporo kosztować. Dokładnie
ta sama sytuacja jest z jabłkami deserowymi, gdyż większość
z nich zjadają po prostu Rosjanie.
Nasze sady rodzą ogromne ilości jabłek, których sami nie potrafimy zjeść. Mniej więcej połowa z nich sprzedawana jest w formie nieprzetworzonej tj. jako jabłko deserowe. Druga połowa jest przetwarzana, głównie na skoncentrowany sok. Jesteśmy niezmiernie ważnym producentem owoców a skala eksportu naszych jabłek (surowych i przetworzonych w postaci soku) jest tak wielka, że jej zmiany mogłyby w znaczący sposób odbić się na wynikach całego polskiego eksportu rolno-spożywczego.
Co z tym jabłkiem?
Aleksandra Wojnarowska
431 / 2 0 14e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl
W programie między innymi:
– interesujące prezentacje ważnych dla branży tematów dotyczących rynku surowców, półproduktów i wyrobów gotowych
– trendy, innowacje techniczne i technologiczne oraz zmiany legislacyjne
– wymiana informacji i doświadczeń dotyczących branży sokowniczej
– dyskusje panelowe i kuluarowe
Uczestnicy sympozjum:
– ponad 180 gości z Polski i zagranicy
– przedstawiciele administracji państwowej
– przedstawiciele świata nauki i prasy
– członkowie KUPS
– przedstawiciele firm współpracujących z branżą.
Gwarantujemy najlepszych wykładowców:
– krajowi i zagraniczni prelegenci
– praktycy z wiodących firm sokowniczych
– naukowcy z uznanych ośrodków akademickich i instytutów badawczych zajmujący się rynkiem i technologią
Organizatorzy zapewniają tłumaczenie symultaniczne (j. angielski i j. polski)
Organizatorzy zastrzegają sobie prawo wprowadzenia zmian w programie.
Organizator:Stowarzyszenie Krajowa Unia Producentów Sokówul. Rakowiecka 36 lok. 340, 02-532 Warszawa, tel. 48 22 606 38 63, fax. 48 22 646 44 72email: biuro@kups.org.pl, wwww.kups.org.pl
Mamy w Polsce potężne moce
przeróbcze i technologie, jesteśmy
znakomicie dostosowani do rynków
światowych. Balansujemy jednak
na pograniczu podaży surowca do
przetwórstwa a z drugiej strony
granicy światowego popytu na
koncentraty owocowe.
2. PośrednicyRozproszenie producentów i niewielka ilość grup producenckich a także
brak inicjatyw samych przetwórców w kierunku organizacji własnego syste-
mu skupu surowca powodują, że część zysków trafia w ręce pośredników,
którzy zawsze, niezależnie od koniunktury, zarabiają.
3. Wciąż nie umiemy się policzyćDane dotyczące wielkości zbiorów owoców i warzyw w Polsce są źle
szacowane, nie mamy również odpowiedniej wiedzy na temat wydajności
z hektara. W tej sytuacji trudno w odpowiedni sposób przygotować się do
sezonu.
Inspirujące pytania bez odpowiedziW ubiegłym roku w Polsce zakupiono 35 milionów drzewek jabłoni, czyli
teoretycznie 10 tysięcy hektarów nowych sadów. Zakładając, że połowa
z nich poszła na tzw. odnowienie, mamy w Polsce o kolejne 5 tysięcy hektarów
sadów jabłkowych. Jak to wpłynie na wyniki finansowe sektora?
Sama tylko Ukraina, ze swoim potencjałem czarnoziemu, przy sprzyjają-
cych warunkach makroekonomicznych, jest w stanie wyżywić całą Europę,
bez pomocy Polski. Czy jesteśmy przygotowani na taką ewentualność?
Czy na pewno przemysł nie może być współinwestorem produkcji
rolnej? Przemysł przecież znacznie lepiej niż mali sadownicy orientuje się
w rynkowych zawiłościach i światowym popycie. Czy nie za mało na ten
temat rozmawiamy?
XVII Międzynarodowe Sympozjum Stowarzyszenia Krajowa Unia Producentów Soków
„Stare zagrożenia, nowe szanse branży sokowniczej”
14-16 maja 2014 roku, Best Western Premier Hotel****, Kraków
Patronatem Honorowym objąłMinister Rolnictwa i Rozwoju Wsi
W spotkaniu uczestniczyło ponad 160
gości, w tym wielu spoza Polski. Z tego
względu całość obrad tłumaczona była sy-
multanicznie na język angielski. Tłumacze
musieli wykazać się ogromną znajomością
tematu, gdyż prezentowane referaty
dotyczyły zarówno kwestii rynkowych
Trzecia edycja Międzynarodowego Forum Technologii Browarniczych – już za nami. Spotkanie odbyło się w Rzeszowie a funkcję honorowego gospodarza pełnił leżajski browar, należący do Grupy Żywiec. Uroczystego otwarcia obrad dokonał Krzysztof Żyrek, dyrektor zakładu.
czy wizerunkowych, jak i szczegółowych
rozwiązań technologicznych w browarze.
Specjalistyczne wystąpienia fachowców
O trendach i perspektywach dla
rynku piwa w Polsce mówiła Małgorzata
Cichecka wraz z Marcinem Cyganiakem
z firmy AC Nielsen. O problemach
identyfikacji piwa regionalnego w Polsce
opowiedział Sebastian Wawszczak
z Akademii Morskiej w Gdyni. Tym-
czasem Dorota Hajduk - Balińska
z GIJHARS przedstawiła zebranym wy-
Fo r um Techno l o g i i B r o w a r n i c z y ch 20 13
44 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl1 / 2 0 14
b r o w a r n i c t w o
niki kontroli ispekcji. O proekologicznych
działaniach leżajskiego browaru opo-
wiedziały zebranym Władysława Bilicz
oraz Anna Dąbek, natomiast Robert
Najman z Ecolab przedstawił praktyczne
zastosowanie smarowania „semi-dry”
układów szkło –metal. O najnowszych
wyzwaniach w technologiach warzenia
mówił Thomas Hübner z GEA Brewery
Systems, natomiast Marek Waczyński z
Pall zajął się membranowymi technikami
filtracyjnymi w piwowarstwie.
O kontroli i zarządzaniu jakością
piwa przy pomocy profesjonalnej
aparatury pomiarowej mówił Janusz
Rozumecki z firmy Centec, natomiast
nowoczesnymi środkami filtracyjnymi
do stabilizacji białkowej zajął się Matt.
Jordan z Imerys World Minerals. Z kolei
Andrzej Jarosz z firmy ANT przedsta-
wił potencjał wzrostu efektywności
451 / 2 0 14e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl
pracy browaru z połączenia systemów
informatycznych, oprogramowania,
automatyki i pomiarów.
Przedstawiciele leżajskiego browaru
– Marian Cisek oraz Bogusław Kulpa
opowiedzieli o praktycznych doświad-
czeniach związanych z zachowaniem
bezpieczeństwa produkcji i pracy
w browarze. Natomiast kontrolą para-
metrów piwa w procesie i laboratorium
zajął się Piotr Kubas z firmy Anton Paar.
O zarządzaniu procesem blendin-
gu piwa bezpośrednio przed rozlewem
bardzo ciekawie i z pasją opowiadał
Martin Joerg z firmy Centec, na-
tomiast Mariusz Barwiński z GEA
Westfalia opowiedział o postępie w
wirówkach dla branży piwowarskiej.
Postęp technologiczny w pomiarach
tlenu i jego wpływ na poprawę jakości
piwa był natomiast głównym tematem
wystąpienia Dawida Goińskiego
z Hach Lange, tymczasem Sławomir
Dryja, przedstawicel firmy Pacovske
Strijirny bardzo ciekawie opowiadał
o możliwościach rewitalizacji zabytko-
wych browarów.
Fo r um Techno l o g i i B r o w a r n i c z y ch 20 13
46 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl1 / 2 0 14
b r o w a r n i c t w o
Kolejną profesjonalną prezentację
o filtracji przedstawili Petr Palmi oraz
Frank Verkoelen z firmy Pentair, natomiast
nowoczesnymi metodami monitoringu
parametrów w produkcji piwa zajęłi się Ilona
Skiba oraz Grzegorz Warsztocki z OMC
Envag. Nowości dla przemysłu piwowar-
skiego przedstawili także Jacek Buchwald
z Prominent oraz Zbigniew Sykuła z Bochem.
O koncepcjach nowych produktów
piwnych mówiła Edyta Kordialik-
-Bogacka z Politechniki Łódzkiej,
natomiast Marek Zdaniewicz z Uni-
wersytetu Rolniczego w Krakowie zajął
się Porterem Bałtyckim. Hydrofobiny
- metabolity grzybów strzępkowych
źródłem gushingu pierwotnego w piwie
to tytuł wystąpienia Agnieszki Salamon
z IBPRS w Warszawie, natomiast Dorota
Michałowska, również z IBPRS zajęła
się związkiem pomiędzy technologią
HGB a pienistością piwa.
Nie tylko obradyForum Technologii Browarniczych
to nie tylko fachowe wystąpienia.
Dzięki lokalizacji Forum co roku w innym
reklama
miejscu, uczestnicy mają okazję zwie-
dzić nowoczesne zakłady produkcyjne.
W tym roku był to Browar w Leżajsku.
Wycieczka trwała kilka godzin, całe
szczęście, że zakończona była obfitym
posiłkiem na terenie zakładu.
Spotkanie jest też okazją do dyskusji
panelowych i spotkań nieformalnych.
Profesjonalny Konkurs PiwKonkurs „Golden Beer Poland”
odbywa się równolegle z październi-
kowym Forum.
Do udziału w ocenie piwa zapra-
szani są praktycy z browarów a także
niezależni sędziowie piwni. Uroczyste
ogłoszenie wyników odbywa się
w trakcie Gali Piwowarskiej, drugiego
dnia spotkania.
Zapraszamy do udziału w IV edycji Międzynarodowego Forum Technologii Browarniczych. Szczegółowe informacje o spotkaniu znajdziecie Państwo również na stronie www.apbiznes.pl
Fo r um Techno l o g i i B r o w a r n i c z y ch 20 13
Janusz Zakręta
48 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl1 / 2 0 14
b r o w a r n i c t w o
AD_directdrive hydrostop 105 x 297_Korr.indd 1 21.03.12 16:48
Po prostu lepsza wirówka:GEA Westfalia Separatordirectdirectdirectdirectdrive + hydrostopstopstopstopWszelkie możliwe, innowacyjne rozwiązania technicznew końcu dostępne również w wirówkach dlapiwowarstwa, sokownictwa, winiarstwa oraz innychnapojów.
GEA Westfalia Separator Polska Sp. z o.o.Aleje Jerozolimskie 212, 02-486 Warszawa, PolskaTelefon: +48 22 571 42 03, Fax: +48 22 571 42 10mariusz.barwinski@gea.com, www.gea.com
engineering for a better world
rek
lam
a
Janusz Zakręta
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl
Rafał Kowalczykbrowarzyciel.pl
50
b r o w a r n i c t w o
1 / 2 0 14 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl
Zacznijmy od znanych nam z rodzime-
go rynku lagerów, czyli piw tzw. dolnej
fermentacji. Niemieckie słowo lagern
oznacza: składować/magazynować.
Sugeruje nam to, że piwo wyrabiane
tą metodą potrzebuje trochę więcej
czasu. Tak jest w istocie! Szczepy
drożdży dolnej fermentacji (lagerowe)
doskonale dają sobie radę w niższych
zakresach temperatur, czyli 11-13°C.
Nawet podczas leżakowania, kiedy
temperaturę obniżymy jeszcze bardziej,
poniżej 10°C, to drożdże nadal będą
fermentować, przyczyniając się do
odpowiedniego dojrzewania słodowego
trunku. Tak bywało kiedyś i tak bywa
dzisiaj w tych mniejszych browarach,
gdzie trudno zbić temperaturę do
ok. 0°C i tym samym przyspieszyć
proces dojrzewania. Zatem, kiedy nie
wykorzystujemy wielkoprzemysłowych
technologii, czas warzenia i dojrzewa-
nia lagerów wydłuża się do długich
tygodni. Ma to oczywiście swoje plusy.
W takim piwie możemy docenić aromaty
i smaki, które pochodzą od surowców,
czyli od słodu i chmielu. Aromaty
fermentacyjne też są obecne, ale dużo
bardziej ograniczone niż w piwach typu
„ale”. Drożdże szczepów lagerowych
w niskich temperaturach nie przyczy-
niają się zbytnio do powstawania estrów
w piwie, aromatów, które rozpoznajemy
jako owocowe i które w innych piwach
grają często pierwszorzędną rolę.
Zamiast tego drożdże lagerowe serwują
nam trochę więcej aromatów siarko-
wych, ale te skutecznie eliminuje się
na etapie produkcji, a to, co pozostanie,
stanowi cenny element bukietu piwa.
Summa summarum piwa „chłodnego
chowu” są bardzo „czyste” w aromacie
– słodowe, chmielowe, wytrawne
i orzeźwiające. Często też są wybitnie
sesyjne i pijalne, czyli nie narzucają się
piwoszom swoim jestestwem. Być może
właśnie dlatego lagery od połowy XIX
wieku wypierały inne piwa, uwodząc
konsumentów swoim nowym smakiem
i wyglądem. Aż do niedawna.
Piwny świat reprezentuje przeszło
setka różnych stylów słodowego napit-
ku, z czego 80% to te górnej fermentacji,
czyli popularnie nazywane „ale” (czytaj
ang.: ejl). Podobnie jak w przypadku
lagerów kluczowe okazują się drożdże.
Są to zupełnie inne szczepy, które
w niskich temperaturach odmówiłyby
współpracy. Dlatego brzeczkę piwną
fermentuje się w temperaturach po-
Prawdziwe „ale”Jak to jest z tymi piwami dolnej i górnej fermentacji? Czy zawsze i wszędzie warzenie piwa i efekty końcowe wyglądają tak samo? Oczywiście, że nie!
s t y l e p i w ne
511 / 2 0 14e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl
wyżej 16°C, często w okolicy nawet
20°C. Odwrotnie do lagerowych, droż-
dże górnej fermentacji pozostawiają
w piwie dużo więcej smaków owoco-
wych. Najlepszym przykładem może
być bawarskie piwo pszeniczne, które
obfituje w estry przypominające aromat
dojrzałych bananów. Często w piwach
tego typu wyczujemy czerwone jabłka,
słodkie gruszki, winogrona lub mniej już
spotykane zapachy i smaki melona albo
mango. Kiedy dołożymy do tego cytru-
sowe czy żywiczne aromaty chmielu,
nutę karmelu, kawy lub orzechów oraz
słodką bazę słodową, nie dziwi nas,
że konsumenci coraz częściej sięgają
po piwa z charakterem. Nawet kiedy
serwowany bitter ma zaledwie 3,7%
alkoholu i niski ekstrakt początkowy, to
zwykle i tak odwdzięcza się intensyw-
nym zapachem, który w głównej mierze
zawdzięczamy właśnie drożdżom
„ejlowym”.
Wyłączając krainę pilsa/pilznera,
piwa górnej fermentacji spotkamy
praktycznie wszędzie. W Belgii będą
to głównie aromatyczne, mocne trunki
od wieków warzone również w zaciszu
murów klasztornych. Francja poszczyci
się piwem warzonym sezonowo, serwo-
wanym w czasie żniw, dla spragnionych
rolników. Jednak mekką dla spragnio-
nych skosztowania prawdziwych „ejli”
będą oczywiście Wyspy Brytyjskie.
Ich oryginalność wynika z zupełnie
odmiennego cyklu produkcji, procesu,
który wymaga współistnienia odpo-
wiedniej kultury wyszynku oraz kultury
spożywania tego trunku. W zasadzie
jest to pewien łańcuch zależności
wynikających z siebie nawzajem. Przy
warzeniu „górniaków” na kontynencie
powszechnie wykorzystuje się butelkę
i proces refermentacji. Piwo trafia do
szklanych opakowań, do których dodaje
się trochę surowca (np. cukru), po czym
fermentacja rusza ponownie, nasy-
cając dwutlenkiem węgla zamknięty
w pojemniku trunek. Znajdziemy
również piwa leżakowane długimi
miesiącami w beczkach, ale są i takie,
które jak pszeniczny witbier serwuje
się krótko po warzeniu. Nikt jednak
nie przebije wyspiarzy w pośpiesznym
warzeniu i wyszynku. Jak się okazuje,
wcale nie potrzeba miesięcy czy tygo-
dni, wystarczą bowiem dni, aby uwarzyć
zacne i smaczne piwo.
Cask AlePodróżując po Wali i, możemy
znaleźć mniejsze i większe browary,
które od lat w niezmieniony sposób
przygotowują piwny napitek. Relatyw-
nie wysoka temperatura fermentacji
sprawia, że brzeczka w ciągu dwóch
dni zamienia się w młode piwo. Później
wystarczą kolejne dwie doby leżakowa-
nia i piwo gotowe jest do pakowania.
Przed rozlaniem do piwa dodawane
są odpowiednie naturalne substancje,
które sprawią, że piwo szybko skla-
ruje się w beczce. Proces ten jednak
nie będzie odbywał się w browarze,
a w piwnicy pubu, do którego trafi zaraz
po rozlaniu. I w tym momencie zaczyna
się zależność pomiędzy browarem,
pubem i konsumentem.
W piwnicach znajdują się odpo-
wiednie półki, które poziomują beczkę
pod pewnym kątem. Pozycja ta pozwoli
ulokować się osadom przy samym
rancie, bez specjalnych strat cennego
napitku. Nim to jednak nastąpi, piwo
musi dokończyć swoją fermentację.
Osoba odpowiedzialna za nadzór nad
beczkami wybija korek i instaluje inny,
w którym mocuje odpowiedni zawór
lub bambusową, półprzepuszczalną
zatyczkę. Zachodzące procesy fer-
mentacyjne tworzą jeszcze pewne
ilości gazu, które muszą znaleźć swoje
Drożdże górnej fermentacji po
zakończeniu swojej pracy zwykle pozostawały na
górze młodego piwa, tworząc widowiskowy
kożuch. Jednym z bardziej
spektakularnych szczepów, które właśnie
tak się zachowują, są te wykorzystywane do produkcji bawarskiego
piwa pszenicznego – weissbier’a.
Browarzyciel.pl To niezależna firma działająca w branży browarniczej, która świadczy usługi doradcze i szkoleniowe. Prowadzona jest przez Rafała Kowalczyka, doświadczonego piwowara - znawcę kultury i stylów piwa. Jako ekspert w zakresie sensorycznej oceny piwa jest od wielu lat sędzią podczas konkursów piwowarskich. Krytyk i recenzent rynku piwnego. Jest też szkoleniowcem i wykładowcą m.in. w Studium Piwa. Autor publikacji na temat piwa w magazynach hobbystycznych i prasie branżowej. Swoje usługi firma Browarzyciel kieruje do osób profesjonalnie zajmujących się piwem oraz pasjonatów „złotego trunku”.
52
b r o w a r n i c t w o
1 / 2 0 14 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl
ujście. Dzięki tak przygotowanej beczce
piwo jest pod nieznacznym ciśnieniem
utrzymującym się w środku pojemnika.
Pozwala to utrzymać śladowe ilości
rozpuszczonego dwutlenku węgla, co
później nie pozostaje bez znaczenia
dla smaku przygotowanego piwa. Kiedy
proces fermentacji się kończy, a dla
każdego piwa i każdej beczki może to
być inny czas, wówczas nadzorujący
domyka beczkę i pozwala piwu się skla-
rować. Po kilku dniach, kiedy piwo jest
klarowne, beczkę się otwiera (uchyla
korek) i poprzez specjalny system rurek
i pomp pośrednich piwo trafia z piwnicy
do pubu, gdzie za pomocą pompy
ręcznej wlewane jest do szklanek.
Taka pompa zwykle serwowała kiedyś
dokładnie 1 pint (568 ml) piwa za jednym
„pociągnięciem”. Dziś, kiedy obroty
pubów i tempo sprzedaży piwa są
nieco mniejsze, pompa trzyma w za-
nadrzu jedynie pół pinty, tak na wszelki
wypadek, żeby piwo nie ociepliło się
zbytnio. Beczkę powinno się zamknąć
na noc, aby ponownie ją otworzyć
w dniu następnym, o ile oczywiście
nie sprzedała się w ciągu jednego
dnia. Najlepiej jest bowiem, aby beczki
z prawdziwym „ale” szybko rotowały,
w przeciwnym razie piwo może po
prostu się popsuć. Browarnicy zaopa-
trujący puby zalecają sprzedaż w ciągu
dwóch, maksymalnie trzech dni. Mimo
tego dość często można natknąć się
na piwo już lekko złamane nutą octową
lub kwasu mlekowego. Dlatego warto
sięgać po marki popularne lub po prostu
pod pretekstem niezdecydowania
poprosić o próbki kilku wybranych piw
i kupić to najlepsze. Nie jest to praktyka
dziwna czy niespotykana. Obsługa baru
sama często proponuje skosztowanie
piwa przed podjęciem decyzji.
Cały ten system nie mógłby zaistnieć
bez konsumentów i kultury spożywania
piwa. Mimo że na Wyspach notuje się
odchodzenie od tradycji pubów, to nadal
znacząca część Brytyjczyków woli
napić się dobrego „ejla” w przyjemnym
lokalu niż importowanego lagera przed
telewizorem. Dużo dobrego zrobiła
również CAMRA, czyli organizacja na
rzecz propagowania prawdziwego „ale”
(Real Ale). W efekcie tego wydaje się,
że tradycja ma szansę przetrwać. Ale
wróćmy do systemu i zależności od kon-
sumentów. Aby piwa szybko „schodzi-
ły”, potrzebna jest spora konsumpcja.
Tak się dzieje w pubach. Piwa są lekkie,
nisko nasycone CO2, nie zawierają
dużej ilości alkoholu, więc piwosze bez
specjalnego problemu mogą skusić
się na jedno, dwa lub nawet trzy piwa.
Warto przy tym wspomnieć, że limit
zawartości alkoholu dla kierowców to
0,8‰ we krwi, a więc cztery razy więcej
niż w Polsce. Kwestia jest oczywiście
dyskusyjna i kontrowersyjna, ale nie
można nie zauważyć, że takie wysokie
limity sprzyjają również restauratorom
i browarom.
Cask Ale w Polsce?Czy to w ogóle jest możliwe? Po
pierwsze wybrane browary musiałyby
się wyspecjalizować w tego typu
produkcji. Musiałyby zainwestować
w inne maszyny do rozlewu, w beczki
(a nie kegi) etc. Po drugie musia-
łyby nawiązać ścisłą współpracę z
wyselekcjonowanymi pubami, które
bezwzględnie przestrzegałyby zasad
wyszynku. Takich lokali jest póki co
bardzo niewiele i to jedynie w tych
większych miastach. Po trzecie jak
wytłumaczyć konsumentom, że 3,7%
alkoholu w piwie to jest właśnie to,
czego dzisiaj i w przyszłości będą
potrzebowali? No i jak ich przekonać,
żeby wpadali do pubu codziennie,
a nie tylko na okoliczność premiery
jakiegoś nowego piwa, jak to się
dzisiaj dzieje? Ale sprawa nie jest
beznadziejna.
Jest to być może możliwość roz-
woju dla tych najmniejszych, rzemieśl-
niczych browarów. Koszty instalacji i
produkcji wydają się niższe ze względu
na zacieranie infuzyjne oraz fermen-
tację niewymagającą specjalnego
chłodzenia. Jest też w Polsce dobry
trend i najważniejszy fakt – że większe
browary na pewno nie zaryzykują tego
typu przedsięwzięcia. Wizytując Walię,
miałem sposobność odwiedzić małe
browary, które zaopatrują dosłownie
dwa, trzy puby i wszyscy doskonale z
tego żyją. Podobny model biznesowy
mógłby przecież zaistnieć i u nas.
A może na wzór brytyjski właściciel
browaru posiadałby również własne
puby? Takie rozwiązanie oczywiście
byłoby najlepsze! Póki co, jak wielu
naszych rodaków, musimy skorzystać
z tanich linii lotniczych i pofatygować
się na Wyspy.
s t y l e p i w ne
53e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl
energia – woda – środowisko
1 / 2 0 14
dr inż. Bogusław BuczakVeolia Water Systems sp. z o.o.
Oczyszczalnia ścieków czy bio-rafineria?Ścieki/odpady jako źródło energii (biogaz), wody, substancji pożywkowych i innych wartościowych surowców
Powszechnie znany jest fakt kurczenia się zasobów fosforu na świecie, pierwiastka niezbędnego dla życia na ziemi, którego wkrótce może zabraknąć. Ścieki jak i odpady bogate są we wszystkie te elementy. Realizacja filozofii zmierzającej do redukcji śladów węglowego, wod-nego i odzysku energii w świecie „ściekowym” była czynnikiem stworzenia pojęcia bio-rafinerii, co oczywiście wynika z faktu rozkładu substancji zawartych w ściekach po-przez procesy biochemiczne tj. przy wykorzystaniu mikroorganizmów. Ogólną ideę bio-rafinerii przedsta-wia poniższy schemat ideowy.
Jeszc ze n iedaw no była to idea przyszłości, jednak dzięki gwałtownemu rozwojowi tech-nologi i oczyszczania śc ieków i przetwarzania produktów , mo-żemy z całą pewnością stwierdzić iż to dzień dzisiejszy. Oczywiście wdrożenie tej idei w skalę prze-
mysłową wymaga zastosowania najnowocześniejszych technologii, które z jednej strony muszą spełnić wymagania procesowe, być wy-sokoefektywne, a z drugiej stawić czoła wyzwaniom ekonomicznym.
Powodem do dumy jest fakt, iż instalacje realizujące powyższą ideę już pracują i są budowane w Polsce będąc unikalnymi rozwiązaniami w skali światowej. Przykłady takich instalacji zrealizowanych i budo-wanych przez VWS prześledźmy na przykładzie: SM Mlekovita w Wysokim Mazowieckim i Jednego z największych producentów czeko-lady i karmy dla zwierząt.
SM MlekovitaSM Mlekovita jeden z naj-
większych producentów mleka i przetworów mlecznych w nie-mal całym ich spektrum generuje 5000m3 ścieków/d o ładunku or-ganicznym 30tChZT/d. Wraz ze
ściekami komunalnymi wielkość oczyszczalni możemy określić n a 3 3 0 0 0 0 R L M ( R ó w n o -ważna Liczba Mieszkańców). Ścieki produkcyjne i komunal-ne oczyszczane były dotychczas w istniejącej klasycznej oczysz-czalni pracującej w technologii osadu czynnego. Wzrost produkcji spowodował konieczność moderni-
W ostatnim czasie szczególnego znaczenia ekonomicznego nabrało zagadnienie OZE (Odnawialnych Źródeł Energii) stając się dodatkowym bodźcem finansowym inwestycji w sektorze oczyszczania ścieków umożliwiającym czerpanie korzyści zarówno z wytworzonej energii jak i z zielonych certyfikatów przy jednoczesnej możliwości znacznego dofinansowania projektów. Praktycznie w przypadku oczyszczania ścieków oznacza to zastosowanie tam, gdzie jest to możliwe ze względu na charakterystykę ścieków technologii przetwarzających zanieczyszczenia organiczne do biogazu, który z kolei przetwarzany jest w instalacji kogeneracyjnej na energię elektryczną i cieplną. Z drugiej strony zaczęto traktować ścieki zarówno komunalne jak i powstające w trakcie procesów produkcyjnych jako zasób, z którego można odzyskiwać wartościowe produkty takie jak woda, substancje pożywkowe w postaci nawozów bogatych w azot i fosfor czy biopolimery. Takie postrzeganie ścieków wynika m.in. ze wzrastającego zapotrzebowania na wodę wraz z rozwojem cywilizacyjnym, jej niedoborem, a tym samym wzrostem cen wody.
54 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl4 / 20 13
zacji i rozbudowy istniejącej insta-lacji. Cele i wymagania rozbudowy i modernizacji były bardzo wysokie i zawierały m.in.:• Uzyskanie efektu ekologicznego• Przejęcie zwiększonych ładun-
ków zanieczyszczeń• Wykorzystanie istniejącej infra-
struktury• Zamknięcie rozbudowy i moder-
nizacja oczyszczalni w obrębie istniejącej działki
• Proces oczyszczania powinien być energooszczędny, prosty i przebiegać w znacznym stopniu samoczynnie, przy minimalnym nadzorze personelu
• Uciążliwość oczyszczalni powin-na być ograniczona do minimum
• Zastosowane rozwiązania tech-nologiczne powinny minimali-zować ilość powstających osadów
• Produkcja zielonej energii – energetyczne wykorzystanie powstającego biogazu
• Zmniejszenie kosztów eksplo-atacyjnych – przekształcenie oczyszczalni z instalacji koszto twórczej w samowystarczalną lub zysko twórczą
• Inwestyc ja musiała być re -alizowana przy jednoczesnej normalnej pracy istniejącej oczyszczalni.
W pierwszym kroku konieczne było opracowanie optymalnej kon-cepcji technologiczno-procesowej.
Kryteriami wyboru były:• Całościowa anal iza ekono -
miczna: koszty inwestycyjne i eksploatacyjne
• Aspekty procesowe i ekono-miczne; kompensacja nakładów inwestycyjnych poprzez zysk z produkcji biogazu
• Zachowanie właściwego bilansu C/N• Wnikliwa analiza charaktery-
styka ścieków, w tym poszcze-gólnych frakcji ChZT
• Ryzyka procesowe związane ze składem oraz skomplikowaniem procesu oczyszczaniaW wyniku tej analizy dokonano
wyboru technologii wg wariantu VWS tj wariantu 1.
Wariant 2 nie spełniał kryteriów m.in. z następujących powodów:• Wysokie stężenie tłuszczów
w ściekach surowych z SM
Mlekovita – 1000 mg/l (reaktory beztlenowe wysoko obciążone mogą pracować przy maks. stężeniu 100 mg/l).
• K o n i e c z n o ś ć g ł ę b o k i e g o u s u w a n i a E E z e ś c i e k ó w – > 9 0 % = > b . i n t e n s y w n e dozowanie chemii => zwięk-szen ie kosztów eksploata -cyjnych => duże ilości osadu chemicznego. Procesowo na granicy możliwości
• Wraz z usuwaniem tłuszczów zmniejszenie ładunku ChZT w reaktorze beztlenowym => zmniejszenie produkcji biogazu.
• G ł ę b o k a r e du kc j a C h Z T w procesie flotacji => możliwe zaburzenie bilansu C/N dla procesu tlenowego => koniecz-ność by-passu ścieków lub dozowania C => zapewnienie
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl1 / 2 0 1454
normalnej pracy części tlenowej możliwe tylko przy niskiej wydajności pracy reaktora beztlenowego)
• Spodziewane problemy proce-sowe z przyczyn omówionych wcześniej oraz negatywny wpływ produktów hydrolizy tłuszczów LCFA (długołańcu-chowych kwasów tłuszczowych) na metanogenezę, krystalizacja białek, dezintegrac ja osadu granulowanego, możliwa nie-stabilna praca reaktora, niskie obciążenia.
Inwestycję: Rozbudowa i Mo-dernizacja Oczyszczalni Ścieków z systemem kogeneracji rozpoczęto z podpisaniem umowy 1.02.2011 i zakończono wraz z rozruchem/rozruchu/parametryzacja instalacji: 15.09.2013. Prace obejmowały:• Opracowanie dokumentacji tech-
nicznej i uzyskanie stosownych pozwoleń administracyjnych – Projekt bazowy (koncepcja
technologii) – Decyzja o środowiskowych
uwarunkowaniach zgody na realizację przedsięwzięcia, pozwolenie wodnoprawne, pozwolenie na wytwarzanie odpadów, warunki przyłą-czeniowe dla kogeneracji
– Projekt Budowlany – Decyzja o pozwoleniu na
budowę – Projekt Wykonawczy
• Realizacja robót budowlano--montażowych – Realizacja robót budowlanych
i sieci zewn. (ok. 25% wszyst-kich robót)
– Realizacja instalacji elek-trycznych i AKPiA (ok. 10% wszystkich robót)
– Realizacja instalacji technolo-gicznych (ok. 65% wszystkich robót)
• Rozruch instalacji i przekazanie instalacji do użytkowania – Projekt rozruchu, rozruch
mechaniczny i technologicz-ny instalacji
– Dokumentac ja pow yko -nawcza (w tym instrukcja eksploatacji)
– Sprawdzenie gwarancji tech-nologicznych
– Pozwolenie na użytkowanie, zgłoszenie emisji/ew. uzyska-nie pozwolenia
Zastosowane technologie:• DAF (flotacja ciśnieniowa) ma-
jąca na celu odciążenia komór napowietrzania ładunkiem or-ganicznym w zakresie 30-50%
• Beztlenowa fermentacja osadu poflotacyjnego i nadmiernego w reaktorze beztlenowym Bio-bulk o pojemności 7000m3.
• Linia biogazowa i kogeneracja 2 x 800kW
• Modyfikacja procesowa osadu czynnego
Wyniki pracy oczyszczalni ścieków
Oczyszczalnia osiąga wszelkie parametry ścieków oczyszczonych zgodnie z przepisami w zakresie znacznie przewyższającym wymaga-nia, co przedstawia poniższa tabela.
Praca reaktora beztlenowe-go Biobulk®
• Reaktor beztlenowy Biobulk® jest zasilany substratem osadem z trzech źródeł:
• Osad z DAF (flotacja ciśnie-niowa)
• Serwatka• Osad tlenowy (osad nadmierny
z KOCZ)
Produkcję biogazu przedstawia poniższy wykres.
Parametr JednostkaŚcieki oczyszczone
Wartość dopuszczalna Średnia Odchylenie
BZT5 mg/dm3 25 6 -76,00%
ChZT mg/dm3 125 51 -59,20%
Zawiesina mg/dm3 35 11,7 -66,57%
Fosfor mg/dm3 2 1,47 -26,50%
Azot ogólny mg/dm3 30 4,4 -85,33%
Azot amonowy mg/dm3 10 1,47 -85,30%
Azot azotanowy mg/dm3 30 0,97 -96,77%
551 / 2 0 14e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl
x x x x x x x x x x x x x
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl1 / 2 0 1456
• R e a k t o r p r a c u j e z g o d n i e z założeniami. Uwagę zwraca bardzo stabilna praca reaktora mimo zmienności składu substratu
• Produkcja metanu CH4 osiąga wyższy poziom +10% od zakła-danego
• Brak uciążliwości zapachowej – proces w pełni zhermetyzowany.
Aspekty ekonomiczne/podsumowanie:• M o d e r n i z a c j a i s t n i e j ą c e j
oczyszczalni SM Mlekovita, nie tylko pozwoliła na przejęcie dodatkowych ładunków wyni-kających ze wzrostu produkcji, osiągnięcie efektu ekologicz-nego, ale zmieniła charakter oczyszczalni w sensie ekono-micznym z producenta kosztów na producenta zysków poprzez odzysk zawartej w ściekach energii.
• Wyliczony zysk po odjęciu kosztów ek sploatac y jnyc h będzie wynosił przy pełnym obciążeniu ok. 3,25 M PLN/rok. Istniejąca oczyszczalnia generowała koszty na pozio-mie 2-2,5M PLN/rok (energia, chemia, osady etc). Finalna różnica finansowa wynosi ok. +5,5M PLN/rok
• Jest to pierwsza instalacja tego typu w przemyśle mleczarskim w Polsce o dodatnim bilansie energetycznym uzyskiwanym z tzw. zielonej energii w takiej skali.
Fabryka czekolady i karmy dla zwierząt (instalacja w trakcie budowy)
Zwiększenie mocy produkcyj-nych jak i strategia globalna firmy stawiająca ambitne zadania reduk-cji śladów węglowego, wodnego i zwiększenia efektywności ener-getycznej zaowocowała podjęciem decyzji o budowie nowej instalacji oczyszczania ścieków i utylizacji powstających w trakcie produkcji odpadów w oparciu o najnowsze dostępne technologie z produkcją biogazu i odzyskiem wody.
Cele i wymagania projektu:• Jednoczesna utylizacja ścieków
i odpadów• Produkcja biogazu. Największa
możliwa• Zrzut ścieków oczyszczonych
do rzeki• Zamknięcie obiegu wodnego dla
50% oczyszczonych ścieków tj. odzysk wody ze ścieków.
• Wymagane badania pilotowe. • Ograniczenia terenu dostępnego
pod budowę. • Spełnienie wszelkich wymagań
prawnych i ekologicznych oraz wymogów korporacyjnych W oparciu o przeprowadzone
intensywne 4 miesięczne badania pilotowe rozważane były 2 alterna-tywne linie technologiczne: • Alternatywa 1 VWS:
– Najnowsza technologia bez-tlenowa oparta o reaktor membranowy Memthane® Wraz z sekcją doczyszczającą złożoną z:
– Procesu deamonifikacji na złożu zawieszonym Anita-™MOX (redukcja NNH4)
– Tlenowym reaktorze mem-branowym (UF) Biosep ® (MBR) zakończona
– modułem RO (odwróconej osmozy).
• Alternatywa 2 – Rozwiązanie oparte na klasycz-
nej komorze fermentacyjnej współpracującym z sekcją se-paracji faz oraz sekcją doczysz-czającą opartą na klasycznym procesie osadu czynnego
Wyniki badań oraz ostateczne porównanie alternatyw technolo-gicznych doprowadziło do wyboru alternatywy 1, Porównanie przed-stawiono w tabeli poniżej:• Memthane®
• ANITA™Mox
• Biosep®
• RO
Oczyszczalnia po modernizacji:
widok reaktora beztlenowego
energia – woda – środowisko
571 / 2 0 14e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl
Zastosowane technologie:Membranowa technologia beztlenowa MEMTHANE®
Propozycja w tym zakresie Veol ia Water Systems (VWS) oparta jest na wiedzy i szerokim doświadczeniu, jakie firma zdo-była w dziedzinie technologii beztlenowych w realizacji ponad 600 instalacji beztlenowych. Od ponad 40 lat rozwijamy technologie fermentacji metanowej dla różno-rodnych zastosowań. W naszych laboratoriach nieustannie prowa-dzone są badania nad optymalizacją procesu, możliwościami poddania fermentacji różnych substratów jak i konstrukcją nowych reaktorów.
W Polsce technologie beztlenowe promujemy i wdrażamy od lat 90-tych ub. wieku. Naszymi klientami byli i są m.in. Kompania Piwowar-ska (Tyskie Browary Książęce), Carlsberg, Maspex - 4 instalacje (Tymbark Olsztynek I, II, Tymbark, Ekoland), Cargill, Hellena, Frito Lay, McCain, Anwil SA, Nestle, Mlekovi-ta, Agrana Fruit, Mondi,PKN Orlen (Anwil).
W latach 80./90. ub. wieku wprowadziliśmy na rynek reak-tory UASB i tzw. reaktory wysoko obciążone Biobed® EGSB oparte na technologii osadu granulo-wanego, co stanowiło przełom w zastosowaniu technologii bez-tlenowej w przemyśle na szeroką skalę. Reaktory te nadal stano-wią najbardziej zaawansowaną i szeroko stosowaną technologię aplikacji beztlenowych w zakresie ich stosowalności tj. dla ścieków średnio stężonych od 1,2-15g ChZT/l (ChZT – Chemiczne Zapo-trzebowanie Tlenu), o stosunkowo niskich zawiesinach <500mg/l i braku ekstraktu eterowego (tłuszczów) <50mg/l. Technologia osadu granulowanego została stworzona przede wszystkim dla rozkładu ChZT rozpuszczonego. Jej atutami są wysokie obciążenia
reaktora, a tym samym krótki czas zatrzymania i relatywnie niewielkie kubatury. Znajdują one zastosowanie w wielu sektorach przemysłowych jak ścieki browar-nicze, z produkcji soków, napojów, chemiczne, papiernicze etc.
Jednak w wielu przypadkach generowa ne przez przemysł ścieki/odpady znacznie wykra-czają poza wymienione powy-żej zakresy parametrów. Często mamy do czynienia że ściekami o stężeniach ChZT>20g/l i jednocze-snym wysokim stężeniu zawiesin i tłuszczów. W takich przypadkach, do tej pory możliwe schematy fermentacji metanowej ograniczały się do 2 alternatyw:• Zastosowania k lasycznych
reaktorów typu CSTR (komór fermentacyjnych) opartych o osad kłaczkowaty. Te jednak charakteryzują się bardzo ni-skimi obciążeniami, a co za tym idzie dużymi kubaturami, co znacznie ogranicza ich sto-sowalność w praktyce. Możliwe redukcje ChZT w tym przypad-ku sięgają ok. 90%.
• Zastosowania reaktorów wyso-ko obciążonych z osadem granu-lowanym takich jak IC czy EGSB. Wadą takiego rozwiązania jest
Parametry procesowe
Memthane + Anitamox/
Biosep
WKF + separacja
+ osad czynny
Obciążenie obję-tościowe reaktora
beztlenowego (kgChZT/m3)
>2 x większe
Objętość czynna reaktora (m3)
> 2 x mniejsza
Redukcja ChZT (%)
~ 99 ~90-95
Redukcja ChZT mg/l
20 000mg/l =>200
Produkcja metanu/biogazu
(Nm3/d)+23%/+13%
Produkcja energii w CHP (MW/d)
+23%
Produkcja osadu (kg/d)
1,5 x mniejsza
Wielkość sekcji doczyszczającej
(m3)~4 x mniejsza
Wielkość by--passu ścieków surowych (%)
brak konieczny
Zapotrzebowanie na powietrze
(Nm3/h)
> 4 x mniejsze
Zapotrzebowanie na przestrzeń
(m2)2 x mniejsze
Beztlenowy reaktor membranowy – schemat
x x x x x x x x x x x x xenergia – woda – środowisko
jednak konieczność intensyw-nego wstępnego usuwania zawiesin i tłuszczów najczęściej w procesie flotacji (dozowanie chemii, produkcja dużych ilości osadu), a tym samym związa-nego z nimi ChZT. Oczywiście wiąże się to z odpowiednio niż-szą produkcją biogazu i koniecz-nością rozcieńczania ścieków do akceptowalnych stężeń. W tym przypadku produkcja biogazu odnosi się zwykle do 50-70% ładunku ChZT zawartego w ścieku surowym.
Wychodząc naprzeciw zapo-trzebowaniu na wysokoefektyw-ny reaktor dla w/w rodzajów stru-mieni o stężeniach >20g ChZT/l Veolia Water Systems opracowała, przetestowała i wprowadziła na rynek innowacyjną technologię MEMTHANE® - beztlenowy re-aktor membranowy pozwalający na osiągnięcie z jednej strony najlepszej możliwej jakości stru-mienia podczyszczanego, a z dr ug ie j najw yższe j możl iwej ilości produkowanego biogazu. Redukcja ChZT w tym przypad-ku to 95-99,5% w zależności od zastosowanego substratu. Ilość produkowa nego meta nu jest śc iśle związana z usunięt ym ładunkiem ChZT i wynosi ok. 0,35Nm3 CH4 (metanu)/kg ChZT usuniętego. Tak więc im wyższa redukcja ChZT tym większa ilość produkowanego metanu
MEMTHANE® został specjalnie opracowany przez VWS do oczysz-czania wysoce stężonych ścieków oraz szlamów, które są trudne do oczyszczania ze względu na obec-ność substancji toksycznych (np.wysokie stężenia NH3), wysokiego zasolenia, oraz dużej zawartości zawiesin i/lub ekstraktu eterowego.
MEMTHANE® jest kompak-towym systemem oczyszczania
łączącym biologiczną degradację z procesem separacji membranowej. Strumień ścieków dopływających kierowany jest do reaktora beztle-nowego, gdzie fermentacji ulegają związki organiczne. Procesowi temu towarzyszy produkcja bioga-zu. Następnie ścieki przefermen-towane przepływają przez pakiet membran filtracyjnych, gdzie nastę-puje oddzielenie »czystego« filtratu (permeat) od biomasy. Biomasa jest zawracana do reaktora, podczas gdy „permeat” pozbawiony części stałych i z niską zawartością BZT/ChZT jest odprowadzany. Zawiesi-ny (w tym bakterie) oraz roztwory koloidalne są zatrzymywane na membranach, a tym samym pozo-stają one w reaktorze biologicznym. Korzyści są dwojakie:• Znaczna poprawa jakości ście-
ków na odpływie z uwagi na brak zawiesin oraz zredukowane stężenia koloidów i związanego z nimi ChZT i BZT
• Znaczny wzrost stężenia ak-tywnej biomasy w reaktorze, co pozwala na wzrost efektywności biologicznego oczyszczania.
Unikalna konfiguracja mem-bran, zlokalizowanych na zewnątrz poza reaktorem daje prosty i ła-twy w utrzymaniu niezależny i zamknięty system. Likwiduje to problem potencjalnej emisji nieprzyjemnych zapachów.
Technologia ANITA™ Mox Skrócona droga eliminacji NNH4
W trakcie rozkładu beztleno-wego ścieków wskutek rozkładu białek azot organiczny ulega prawie w całości transformacji w azot amonowy. W rozpatrywanym przypadku stężenia azotu amono-wego sięgają kilkuset mg/l przy jednoczesnym deficycie węgla roz-kładalnego, co wynika z wysokiej
efektywności reaktora Memthane® i wysokiej produkcji biogazu. W takich warunkach konieczne jest zastosowanie innego procesu niż klasyczna eliminacja azotu poprzez nitryfikację i denitryfikację.
W tym przypadku zastosowanie technologii ANITA™ Mox jest nieocenione.
Klasyczna eliminacja azotu
Skrócona eliminacja azotu Anita MOX
P r o c e s r e a l i z o w a n y j e s t w warunkach „beztlenowych” w warstwie biofilmu. Wytwarzane-go na nośnikach kształtkach.
Efektem zastosowania procesu ANITA™ Mox jest• Zużycie energii (-60%)• Emisja CO2 (-80%)• Brak konieczności dostarczania
łatwo rozkładalnego C (ChZT)• Wysokie obciążenia mała kuba-
tura reaktora
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl1 / 2 0 1458
Proces tlenowy membrano-wy Biosep® oraz RO
Odzysk wody wymaga odpo-wiedniego przygotowania ścieków przed odwróconą osmozą, a w szczególności osiągnięcie stężeń BZT poniżej 5 mg/l, co pozwoli na uniknięcie biofoulingu membran RO. W tym przypadku najlepszym rozwiązaniem jest zastosowanie reaktora tlenowego z ultrafiltracją. Cechami charakterystyczną techno-logii Biosep® jest:• Elastyczność w stosowaniu
membran możliwe zastosowanie membran zanurzonych jak i w układzie suchym.
• Całkowita eliminacja zawiesin• Najwyższy możliwy stopień
usunięcia biodegradowalnego ChZT, BZT, N I P.
• Doskonała mikrobiologiczna jakość odpływu (przekraczająca jakość wody do kąpieli wg. Dyrektywy 2006/7/EC, Annex II klasyfikacja “jakość doskonała”)
• Jakość odpływu odpowiednia dla aplikacji zawracania wody. Pełna ochrona modułu RO.
Moduł filtracyjny reaktora Biosep
Aspekty ekonomiczne/podsumowanie• Ponownie jak w przypadki SM
Mlekovita aspekty nowatorskie-go podejścia do zagadnienia go-spodarki ściekowej i odpadami prowadzą do szeregu korzyści takich jak:
• Ekonomiczne, wymierne, które pozwolą na osiągnięcie efektu
ekologicznego, przy zmienionym charakterze oczyszczalni z pro-ducenta kosztów na producenta zysków poprzez odzysk zawartej w ściekach energii i wody.
• Niewymierne wynikające z wizerunku tzw. „zielonego pro-ducenta”
• Zapewne jedne i drugie pro-wadzą do zwiększenia konku-rencyjności przedsiębiorstwa poprzez m.in. obniżenie kosztów produkcji.
• Omawiana instalacja będzie unikatowa w skali światowej. Rozruch nastąpi jeszcze w tym roku, a oddanie do eksploatacji w pierwszej połowie 2015..
PodsumowanieIdea Biorafinerii stała się faktem.
Do produkcji biogazu i zamykania obiegów wodnych dołączają kolejne
procesy odzysku wartościowych surowców ze ścieków. Wspomniane nawozy jak MAP (fosforan amono-wo magnezowy), czy produkowane z osadu biopolimery. Rynek wyka-zuje coraz większe zainteresowa-nie nowymi technologiami i tego rodzaju aplikacjami. Z pewnością jest to kierunek, który będzie się w najbliższym czasie intensywnie rozwijał, by wkrótce stać się obo-wiązującym standardem.
Zapraszamy do współpracy.
Veolia Water Systems sp. z o.o.
ul. Balicka 48, 30-149 Krakówtel. 12/ 423 38 66
www.veoliawaterst.pl
Projekt instalacji oczyszczania
ścieków i utylizacji odpadów z produkcją biogazu
i odzyskiem wody
Zdjęcie inwestycji realizującej podobne cele zbudowanej przez VWS: Tymbark Olsztynek
591 / 2 0 14e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl
x x x x x x x x x x x x x
Lech MaryniakEkspert
Wytwarzanie własnych mediów energetycznych oraz dwutlenku węgla wykorzystujących tech-nologię CHP/QUAD w przed-siębiorstwie produkcji napojów bezalkoholowych jest nowatorskim rozwiązaniem zarówno na skalę polską jak i europejską. Komplek-sowe badania jakościowe ryzyka w tej sferze nie zostały jeszcze przeprowadzone [10]. Mając na względzie szybko zmieniające się realia rynkowe identyfikacja ryzyka powinna mieć miejsce na każdym etapie projektu inwestycyjnego. Należy podkreślić, że zgromadzone informacje o możliwych zagro-żeniach warunkują efektywność dalszych etapów procesu zarzą-dzania ryzykiem. Szczególnie istotne są zebrane dane jakościowe opisujące ryzyko takiego projektu. W Polsce świadomość zarzą-dzania ryzykiem w projektach inwestycyjnych, szczególnie w
tak młodej dziedzinie jakim jest budowa własnego źródła produkcji mediów energetycznych jest niska [5]. Celem artykułu jest przed-stawienie zarysu analizy ryzyka jakościowego dotyczącego przedsię-wzięcia inwestycyjnego produkcji własnych mediów energetycznych i dwutlenku węgla w oparciu o technologię CHP/QUAD.
Dla inwestycji produkcji wła-snych mediów energetycznych i dwutlenku węgla w oparciu o technologię CHP/QUAD należy wyróżnić główne składowe ryzyka takie jak:• ryzyko polityczne i prawne,• ryzyko techniczne,• ryzyko rynkowe,• ryzyko społeczne.
Z względu na integrację tech-nologii CHP/QUAD z technologią produkcji dóbr szybkozbywalnych takich jak np. FMCG (ang. Fast
Moving Consumer’s Goods) wza-jemna komunikacja i wspólnie podejmowane decyzje operacyj-ne będą odgrywać istotną rolę. W związku z powyższym nale-ży również uwzględnić ryzyko czynnika ludzkiego. Dodatkowo należy mieć zawsze na uwadze ryzyko zadań nieprzewidzianych oraz ryzyko siły wyższej.
Ryzyko polityczne i prawnePodstawowym paliwem do na-
pędu instalacji CHP/QUAD jest gaz ziemny, który w obecnej chwili jest w większości importowany do Polski z kierunku wschodniego. Ze wzglę-dów politycznych, taka sytuacja może stanowić zagrożenie brakiem dostępności paliwa gazowego dla takiej instalacji. Dodatkowo obawy zagrożenia wzmaga wciąż jeszcze żywa historia braku porozumienia o dostawach gazu do Polski w 2009r [2], [11].
Poligeneracja to zintegrowany proces wytwarzania trzech lub więcej rodzajów mediów energetycznych a także innych mediów. CHP/QUAD jest to wytwarzanie czterech mediów takich jak: energia elektryczna, energia cieplna, chłód procesowy oraz dwutlenek węgla CO2. Ze względu na unikalną produkcję CO2 technologia ta może być stosowana w zakładzie produkcji napojów bezalkoholowych, szczególnie w produkcji napojów gazowanych.
Analizy jakościowa oceny ryzyka projektu inwestycyjnego CHP/QUAD
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl1 / 2 0 1460
energia – woda – środowisko
Z punktu widzenia przedsię-biorstwa ryzyko prawne przejawia się koniecznością dostosowania prowadzonej działalności do istnie-jących regulacji prawnych. W sekto-rze wysoce regulowanym jakim jest energetyka, może to istotnie ogra-niczyć perspektywy inwestycyjne oraz dalszego rozwoju. Dodatkowo każda zmiana przepisów może wywrzeć negatywne piętno na sy-tuacji finansowej przedsiębiorstwa i rentowności zarówno działających, jak i dopiero projektowanych in-stalacji kogeneracyjnych. Do końca 2012r. obowiązywały świadectwa pochodzenia energii z kogeneracji zwane „żółtymi certyfikatami”, wspomagających jej rozwój w opar-ciu o spalanie paliw gazowych (jako paliw niskoemisyjnych). Status tych świadectw jest wciąż tymczasowy. Trwale ugruntowane wsparcie w postaci świadectw pochodzenia energii jest niezbędnym czynni-kiem powodzenia projektu koge-neracji. Ryzyko zaniechania takiego wsparcia może spowolnić wprowa-dzanie innowacyjnej technologii CHP/QUAD. Zmieniające się ure-gulowania prawne są kluczowym czynnikiem ryzyka i przyczyniają się do opóźniania wprowadzania i podtrzymania innowacyjnych technologii energetycznych w gospodarce krajowej.
Ryzyko techniczneNieefektywne wykorzystanie
możliwości produkcyjnych źródła wytwarzania własnych mediów energetycznych oraz dwutlenku węgla może stanowić istotny ele-ment ryzyka powodzenia operacyj-nego przedsięwzięcia. Czynnik ten wiąże się z brakiem wiedzy w fazie początkowej dotyczącej właściwego doboru urządzeń instalacji CHP/QUAD. Wynikiem takiej sytuacji może być to, że własne źródło
wytwarzania mediów energe-tycznych może być niedociążone lub nadmiernie obciążone, co bezpośrednio prowadzi do strat. Taka sytuacja może generować dodatkowe koszty inwestycyjne w postaci projektów optymalizują-cych taką instalację. Czynnik tego typu ryzyka jest częsty w sektorze FMCG, gdzie następują szybkie zmiany i wprowadzanie nowych technologii wytwarzania dóbr konsumpcyjnych o zmiennych potrzebach energetycznych.
Nieefektywna komunikac ja przedsiębiorst wa z własny m źródłem wytwarzania mediów energetycznych może obniżyć jego przydatność operacyjną. Na począ-tek potrzebne są dokładne plany zapotrzebowań na energię w da-nych okresach, co daje możliwości poprawnego planowania potrzeb energetycznych przedsiębiorstwa. Niewłaściwe określenie potrzeb może skutkować niewłaściwą pracą własnego źródła produkcji mediów energetycznych, polegającą na częstych włączeniach lub wyłącze-niach poszczególnych jego sekcji, co prowadzi do zwiększenia kosztów operacyjnych.
Ryzyko rynkowePrzedsiębiorstwo, które nie
posiada własnych środków in-westycyjnych może starać się o pozyskanie kapitału na inwestycje. Wiąże się to z zawarciem umowy z funduszami inwestycyjnymi lub inwestorem zewnętrznym. Taki kapitał generuje ryzyko wzrostu oprocentowania otrzymanego kredytu. Zmieniająca się sytuacja ekonomiczna w przedsiębiorstwie może być przyczyną wypowiedze-nia takiej umowy przez wierzyciela. Czynnikiem ryzyka może być również upadłość banku wierzy-ciela. Ze względu na długie okresy
spłat inwestycji i obecną sytuację na rynkach finansowych, nawet gdy projekt charakteryzuje się pozytywną wartością bieżąca netto NPV (ang. Net Present Value) po-zyskanie kapitału inwestycyjnego oraz inwestora może okazać się dużym wyzwaniem.
Zmienność cen paliw ma pod-stawowe znaczenia dla opłacalności inwestycji CHP/QUAD oraz dalszej jej pracy. Najczęściej w tego typu projektach stosuje się gaz ziemny, którego ceny w ostatnim czasie dynamicznie rosły. Wzrost cen gazu używanego do zasilania kogene-racji przekłada się bezpośrednio na cenę mediów produkowanych w tej technologii. Taka sytuacja może obniżyć konkurencyjność kogeneracji w stosunku do tra-dycyjnie kupowanych mediów energetycznych, szczególnie energii elektrycznej.
Współpraca własnego źródła produkcji mediów energetycznych z operatorami energetycznymi jest istotnym zagadnieniem opera-cyjnym. Własne źródło produkcji mediów energetycznych ukierun-kowane jest na świadczenie głównie usług dla przedsiębiorstwa, ale ze względu na specyfikę wysokiej zmienności popytu, szczególnie w sektorze FMCG, mogą pojawić się nadwyżki lub niedobory energii elektrycznej. W takich przypad-kach konieczna jest współpraca z operatorem sieci energetycznej (obecnie monopolistą) na danym terenie, co z praktyki okazuje się trudnym przedsięwzięciem. Bardzo często wymaga to ponie-sienia dodatkowych inwestycji w specjalistyczne systemy pomiaro-we energii. Prowadzi to również do trudnych negocjacji cenowych po-legających na sprzedaży nadwyżek energii elektrycznej operatorowi energetycznemu oraz kupna ich
611 / 2 0 14e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl
x x x x x x x x x x x x xenergia – woda – środowisko
niedoborów po ustalonych przez niego cenach.
Ryzyko społeczneInstalacje CHP/QUAD budowa-
ne są głównie przez zastosowanie silników lub turbin napędzających generatory produkujące energię elektryczną. Urządzenia te generują bardzo duży hałas. W przypadku nieodpowiedniego wykonania struktury budowlanej, w której znajdą się te urządzenia, może dojść do emisji hałasu, co wiąże się z protestami społeczności lokalnych.
Ryzyko czynnika ludzkiego
Czynnik ludzki jest nieodłącz-nym elementem ryzyka. Właściwy dobór operatorów obsługujących technologię CHP/QUAD, zasto-sowanie odpowiedniego systemu ich motywacji oraz szkolenia jest fundamentem poprawnej pracy takiej technologii. Ryzyko czynnika ludzkiego może generować szcze-gólne zagrożenie w początkowej fazie rozruchu instalac ji CHP/QUAD, kiedy to obsługa instalacji nie jest świadoma ważności jej decyzji na wyniki ekonomiczne instalacji CHP/QUAD.
Ryzyko zadań nieprzewidzianych
Budowa własnego źródła pro-dukcji mediów energetycznych oraz dwutlenku węgla przy zastosowa-niu technologii CHP/QUAD jest zajęciem pionierskim, praktycznie projektem R&D (ang. Research & Development). Taki charakter pro-jektu może generować dodatkowe zadania inwestycyjne.
Ryzyko siły wyższej (fr. force majeure)
Siła wyższa, która jest powszech-nie znana w procesie inwestycyjnym
i w procesie operacyjnym w przed-siębiorstwie. Ten element ryzyka trzeba mieć na uwadze, szczególnie podczas wprowadzania nowatorskiej technologii CHP/QUAD. Znaczna część instalac ji CHP/QUAD ma pochodzenie zagraniczne co dodat-kowo może sprzyjać temu ryzyku.
Przedstawione czynniki gene-rujące ryzyko mogą być z jednej strony zagrożeniem dla wpro-wadzenia technologii produkcji własnych mediów energetycznych i dwutlenku węgla w przedsiębior-stwie. Z drugiej strony właściwie zidentyfikowane czynniki ryzyka dają szansę ich eliminacji. Szansa ta tkwi również we właściwym podejmowaniu decyzji w sytuacjach zagrożenia ale także, we właściwym zarządzaniu ryzykiem.
Sposoby zarządzanie ryzy-kiem oraz szansa jaką daje technologia CHP/QUAD
Główne strategie zarządzania ryzykiem [1] w przypadku ry-zyka negatywnie wpływającego na inwestycje lub przynoszącego zagrożenia inwestycji można przed-stawić jako:• Strategia unikania ryzyka
(ang. avoid), polegająca na tak zaplanowanych działaniach, żeby dany czynnik ryzyka nie wystąpił. Taka strategia nie zawsze jest możliwa.
• Strategia przeniesienia ryzyka (ang. transfer), charakteryzuje się przeniesieniem ryzyka na inny podmiot. Przykładem ta-kiego postępowania może być outsourcing lub stosowanie ubezpieczeń.
• Strategia minimalizacji ry-zyka (ang. mitigate), skłania do podjęcia działań mających na celu zmniejszenie prawdopodo-bieństwa wystąpienia czynnika powodującego dane ryzyko.
Działanie te charakteryzuje się posiadaniem odpowiednich pla-nów awaryjnych, ale także po-siadaniem środków pieniężnych w celu minimalizacji danego czynnika ryzyka.
• Strategia akceptacji ryzyka (ang. accept), ze względu na niski wpływ na inwestycję oraz duże prawdopodobieństwo wystąpienia takiego ryzyka inwestor nie decyduje się na podjęcie odpowiednich działań zapobiegawczych.
W przypadku wystąpienia ry-zyka mającego pozytywny wpływ na inwestycję [1] i przynoszącego szansę jego wykorzystania należy przedstawić strategię jako:• Strategia eksploatacji ryzyka
(ang. exploit) , polegająca na pod-jęciu danego ryzyka celem otrzy-mania wymiernych korzyści.
• Strategia podzielenia się ryzy-kiem (ang. share), charakteryzu-jąca się przekazaniem pozytyw-nych skutków ryzyka instytu-cjom współpracującym z danym przedsiębiors t wem, t a k że w ramach outsourcingu.
• Strategia wzmocnienia ryzyka (ang. enhance), jest używana w celu wzmocnienia praw-dopodobieństwa wystąpienia czynników tego typu ryzyka. Ryzyko tej kategorii może mieć bardzo pozytywny w skutkach wpływ na inwestycję.
• Strategia akceptacji ryzyka (ang. accept), skoro ryzyko ma mieć po-zytywny wpływ na inwestycję, należy je zaakceptować.
Ryzyko polityczne i prawne
Główny kierunek dostaw gazu ziemnego nie zostanie zmieniony w najbliższym czasie. Opierając się na tym fakcie produkcja własnych
e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl1 / 2 0 1462
mediów energetycznych i dwu-tlenku węgla wytwarzanych przez spalanie gazu ziemnego może być zagrożona brakiem dostaw tego paliwa. W związku z powyższym przedsiębiorstwo musi posiadać alternatywę innego źródła dostaw energii i dwutlenku węgla. Taką alternatywą będzie posiadanie przyłącza energetycznego na do-stawę energii elektrycznej oraz po-siadanie takich własnych instalacji takich jak:• kotłowni, np. opalanej paliwem
płynnym,• agregatów wytwarzających
chłód procesowy, zasilanych energią elektryczną,
• zbiorników CO2, gotowych do przyjęcia dostaw zewnętrznych.
Należy tu nadmienić, że mini-ster gospodarki RP opublikował plan działań zapobiegawczych zawierających analizę zagrożeń dla polskiego sektora gazowego [7]. W dokumencie dokonano analizy zagrożeń oraz przedstawiono pro-pozycję działań, których realizacja ma przyczynić się do poprawy bez-pieczeństwa energetycznego Polski w sektorze gazu ziemnego. Przed-stawione w niniejszym dokumencie działania zapobiegawcze są spójne ze zaleceniami Międzynarodowej Agencji Energetycznej IEA (ang. International Energy Agency) oraz Unii Europejskiej.
Technologia CHP/QUAD gene-ruje oszczędności energii pierwot-nej do 40% i ograniczanie emisji ga-zów cieplarnianych również do 40% w stosunku do tradycyjnych metod wytwarzania mediów energetycz-nych. Generowane oszczędności są składowymi wspomnianego programu „3x20%”[6]. Prezentując powyższe fakty, uwarunkowania prawne powinny sprzyjać kon-tynuacji pozyskiwania „żółtych
certyfikatów”. Przedsiębiorstwa zainteresowane posiadaniem wła-snego źródła produkcji mediów energetycznych powinny się zrze-szać w organizacje promujące nowe technologie energetyczne [3], [8]. Tego typu organizacje mogą być bardzo ważnymi ciałami wywie-rającymi bezpośredni wpływ na decyzje instytucji rządowych w dobrej sprawie kontynuacji systemu „żółtych certyfikatów”. Wspólne za-rządzanie tym czynnikiem ryzyka przez zrzeszenie przedsiębiorców daje szansę szybszego rozwiązania problemu.
W przypadku ryzyka wpływa-jącego negatywnie na przedsię-wzięcie inwestycyjne CHP/QUAD będzie to strategia minimalizacji ryzyka. Natomiast w kategorii ry-zyka pozytywnie wpływającego na taką inwestycję będzie to strategia podzielenia się ryzykiem, ponieważ cała branża ma szansę skorzystania z pozytywnych jego efektów.
Ryzyko techniczne
W celu właściwego wykorzy-stania własnego źródła produkcji mediów energetycznych należy dokonać prawidłowego jego do-boru, wiąże się to odpowiednio ze starannym wykonaniem bilansów energetycznych dla przedsiębior-stwa. Na tym etapie jest to faza po-prawnego zarządzania projektem, a w szczególności pozyskiwania właściwych danych projektowych. Przedsiębiorstwo jak i zarządzający projektem są zobowiązani do stwo-rzenia baz danych o zużyciach me-diów energetycznych. Mając takie dane jest szansa doboru właściwego rozmiaru technologii CHP/QUAD. Dobrane właściwie źródło produkcji własnych mediów energetycznych ma szansę poprawnej integracji z przedsiębiorstwem wykorzystu-jącym te media.
Wcześniejsze zakupy na wolnym rynku energii elektrycznej przez przedsiębiorstwo od niezależnego dostawcy i wytwórcy energii zwa-nego zasadą trzeciej strony TPA (ang. Third Party Access) pozwala uzyskać informacje o zużyciach energii elektrycznej, jako funkcji produkcji dóbr. Tak uzyskane dane są niezbędne do zarządza-nia ilościami kupowanej energii elektrycznej. Posiadana prakty-ka zarządzania zakupami ilości energii elektrycznej w systemie TPA jest cennym doświadczeniem dla poprawnej wymiany danych pomiędzy technologią CHP/QUAD a częścią wytwórczą przedsiębior-stwa.
W przypadku ryzyka wpływają-cego negatywnie na przedsięwzię-cie inwestycyjne CHP/QUAD będzie to strategia unikania ryzyka, czyli wykonanie instalacji w poprawny sposób, bez dodatkowych popra-wek. Natomiast w kategorii ryzyka pozytywnie wpływającego na taką inwestycję będzie to strategia eks-ploatacji ryzyka, ponieważ daje ona szansę otrzymania wymiernych korzyści.
Ryzyko rynkoweW czasie szybko rosnących cen
mediów energetycznych pojawia się również szansa uzyskania kapitału inwestycyjnego. Szansa ta wynika z alternatywy produkcji tańszych mediów energetycznych przy pomocy technologii CHP/QUAD. Taka technologia będzie konkurencyjna dla tradycyjnie kupowanych mediów energetycz-nych [6]. Natomiast zarządzanie ryzykiem, a w konsekwencji jego minimalizacja w tym obszarze może charakteryzować się od-powiednim zawarciem umowy z wierzycielami, która będzie zabezpieczać przedsiębiorstwo
631 / 2 0 14e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl
x x x x x x x x x x x x x
64 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl
energia – woda – środowisko
1 / 2 0 14
przed wymienionymi wyżej czyn-nikami ryzyka. Wprowadzeniem „outsourcingu”, może być do-brym sposobem transferu ryzyka. W tym przypadku można zapro-ponować system zwany: „zbuduj, bądź właścicielem i operatorem” BOO (ang. Build Own and Operate) lub „zbuduj, bądź operatorem i właścicielem na końcu transferuj” BOOT (ang. Build, Operate, Own, Transfer). W takim rozwiązaniu przedsiębiorstwo jest jedynie od-biorcą mediów energetycznych od przedsiębiorstwa usług energetycz-nych ESCO (ang. Energy Service Company). Często nazywa się takie przedsięwzięcie spółką specjalnego przeznaczenia SPE (ang. Special Purpose Entity), lub wehikułem transakcyjnym SPV (ang. Special Purpose Vehicle). Przedsiębiorstwo usług energetycznych jest związane umową o świadczeniu usług ener-getycznych (z ustalonymi wcześniej cenami mediów energetycznych) dla przedsiębiorstwa zużywającego te media. Zarządzanie ryzykiem w takim rozwiązaniu jest głównie po stronie przedsiębiorstwa usług energetycznych ESCO.
W obecnej chwili zarządza-nie ryzykiem zmienności cen gazu ziemnego jest zadaniem strategicznym. Minimalizac ja tego ryzyka może polegać na do-kładnym prognozowaniu potrzeb zużycia gazu przez przedsiębior-stwo oraz zawarciu odpowiednich kontraktów na przyszłość (ang. forward contracts), zapewniających niezmienność cen w uzgodnionym przedziale czasu. Z tym zagadnie-niem związane jest zarządzanie planowaniem produkc ji dóbr konsumpcyjnych, powiązanych bezpośrednio z zużyciami tego medium energetycznego. Należy tak zarządzać produkcją, żeby zużycie gazu było zgodne z wolu-
menem jego dostaw zawartych w powyższych kontraktach. Ryzyko ograniczania dostaw gazu ziem-nego dla potrzeb energetycznych przedsiębiorstwa ma szansę maleć ze względu na niedawno odkryte w kraju złoża gazu łupkowego, których dostępność szacowana jest nawet do 200 lat [4].
Wspó ł praca z operatorem energetycznym jest kluczowym elementem bezpieczeństwa ener-getycznego dla przedsiębiorstwa. Za rząd za n ie ba za m i da nyc h o zużyciu mediów energetycznych w przedsiębiorstwie będzie miało bezpośredni wpływ na komuni-kację o planowanych zakupach lub sprzedaży nadwyżek do operatora energetycznego. Posiadając takie dane przedsiębiorstwo powinno odpowiednio wcześniej przekazać prognozy zakupu lub sprzedaży energii elektrycznej operatorowi energetycznemu. Mając poprawną komunikację z operatorem ener-getycznym można budować z nim długofalowe i poprawne relacje. Szansą w tym przypadku wydaje się być również wsparcie rządowe dla energetyki rozproszonej [9] w tym dla małej i średniej kogeneracji. Chodzi tu o promocję tego rodzaju przyjaznej środowisku technologii, ale także i odbiory nadwyżek (po akceptowalnych przez obie strony cenach) przez operatorów energetycznych.
W przypadku ryzyka wpływają-cego negatywnie na przedsięwzię-cie inwestycyjne CHP/QUAD będzie to strategia przeniesienia ryzyka na partnera biznesowego. Natomiast w kategorii ryzyka pozytywnie wpływającego na taką inwestycję będzie to strategia podzielenia się ryzykiem, ponieważ interesariusze tacy jak partnerzy biznesowi lub operatorzy energetyczni mogą też na tym skorzystać.
Ryzyko społeczneBudowa wł a s n e go ź r ó d ł a
produkcji mediów energetycz-nych oraz dwutlenku węgla nie jest zadaniem standardowym. Jak wymaga tego polskie pra-wo budowlane jest konieczność wyrażenia zgody przez władze lokalne. Dodatkowo jest potrzeba uzyskania pozytywnej opini i sąsiedztwa inwestycji. W związku z powyższym należy przekonać społeczność lokalną o słuszności takiej inwestycji.
W przypadku ryzyka wpływa-jącego negatywnie na przedsię-wzięcie inwestycyjne CHP/QUAD będzie to strategia unikania ryzyka. Natomiast w kategorii ryzyka pozytywnie wpływającego na taką inwestycję będzie to strate-gia akceptacji ryzyka, ponieważ konsultacje ze społecznością lo-kalną są niezbędne i budują więzy partnerstwa. Taka współpraca ma szansę przyczynić się do przyszło-ściowej rozbudowy takiej instalacji z aprobatą tej społeczności.
Ryzyko czynnika ludzkiego
Odpowiednio wyselekcjonowa-ny i dobrze wyszkolony i świadomy zespół operatorów jest kluczem do sukcesu prawidłowo funkcjonującej technologii CHP/QUAD. Jednak najważniejsze jest właściwe zarzą-dzanie i motywowanie zespołu, co zmniejszy ryzyko tak zwanego czynnika ludzkiego.
W przypadku ryzyka wpływa-jącego negatywnie na przedsię-wzięcie inwestycyjne CHP/QUAD będzie to strategia minimalizacji ryzyka. Natomiast w kategorii ryzyka pozytywnie wpływają-cego na taką inwestycję będzie to strategia eksploatacji ryzyka, celem nauki poprawnej obsługi instalacji.
65e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl 1 / 2 0 14
Ryzyko zadań nieprzewidzianych
W przypadku wystąpienia oznak nieprzewidywalnych zagro-żeń zarządzający projektem musi bezzwłocznie podjąć stosowne decyzje. Właściwym rozwiązaniem jest posiadanie budżetu na wydatki nieprzewidziane (ang. contingency budget), stanowiącego na przykład do 10% podstawowego budżetu inwestycji.
W przypadku ryzyka wpływa-jącego negatywnie na przedsię-wzięcie inwestycyjne CHP/QUAD będzie to strategia minimalizacji ryzyka. Natomiast w kategorii ryzyka pozytywnie wpływają-cego na taką inwestycję będzie to strategia eksploatacji ryzyka, celem realizacji wszystkich za-dań i ujawnienia na początku wszystk iego co możl iwe, tak żeby w okresie pracy komercyjnej instalacji zdarzenie negatywne nie miały już miejsca.
Ryzyko siły wyższej (fr. force majeure)
S i łę w yż szą c z y s y t u ac j e nieprzewidywalne należy mieć zawsze na uwadze, szczególnie w procesie inwestycyjnym bu-dowy własnego źródła produkcji mediów energetycznych i dwu-tlenku węgla, jako przedsięwzię-cia nowatorskiego. W sytuac ji dynamicznie zmieniających się warunków politycznych, gospo-darczych oraz środowiskowych, każde przedsiębiorstwo powinno mieć wprowadzone procedury zarządzania kryzysem. We wspo-mnianym przypadku wystąpienia zagrożeń taka procedura daje szansę właściwego zarządzania takim zdarzeniem. Klasycznym sposobem zabezpieczenia się przed tym ryzykiem jest komplek-sowe ubezpieczenia inwestycji.
W przypadku ryzyka wpływa-jącego negatywnie na przedsięwzię-cie inwestycyjne CHP/QUAD będzie to strategia przeniesienia ryzyka na ubezpieczyciela inwestycji.
Podsumowanie i wnioskiBudowa własnego oraz po -
prawnie zintegrowanego źródła produkcji mediów energetycz-nych i CO2 jest ideą nową w skali polskiej i europejskiej. Instalacja CHP/QUAD może dać duże szanse obniżenia kosztów wytwarzania dóbr konsumpcyjnych ale i też przyczynić się do ochrony środo-wiska naturalnego. W procesie inwestycyjnym takiego zadania inwestor a szczególnie project manager napotka na szereg wy-zwań i będzie musiał zmierzyć się z t r ud ny m r yz yk iem pode j -mowania decyzji. Ze względu na posiada ne doświadczen ie w przedsięwzięciu inwestycyjnym CHP/QUAD celem autora było przedstawienie i usystematyzo-wanie składowych takiego ryzyka.
Autor pragnie zwrócić uwagę że w każdym „kroku milowym” takiego projektu oraz na każdym spotkaniu komitetu sterującego projektem należy dokonywać prze-glądu możliwości wystąpienia zagrożeń inwestycyjnych wraz z nakreśleniem planów im zapobie-gania. Przedstawiony w ten sposób zarys analizy ryzyka towarzyszące-go wprowadzeniu technologii CHP/QUAD daje szansę powodzenia projektowi na gruncie przedsię-biorstwa produkcji spożywczej. Nakreślone metody zarządzania składowymi ryzyka mogą dać szansę minimalizacji jego wpływu na ostateczną poprawę wyniku ekonomicznego i finansowego zin-tegrowanej technologii CHP/QUAD z przedsiębiorstwem produkcji spożywczej.
Literatura1. A Guide to the Project Mana-
gement Body of Knowledge (PMBOK Guide), Fourth Edition, Project Management Institute, 2008, s. 303-305.
2. Brak odpowiedzi z Moskwy na polskie propozycje ws. dostaw gazu wstrzymuje międzyrządowe rozmowy o dostawach gazu, Ener-getyka WNP. http://www.energet yk a.w np.pl /t pa /, z dnia 23 kwietnia 2009r.
3. Cogen Europe, http://www.cogeneurope.eu/, z dnia 02 sierpnia 2012,
4. Gaz łupkowy alternatywa dla energet yki gazowej, EGospodarka, http://www.ego spoda rk a.pl , z d n ia 04 kwietnia 2011.
5. Kasiewicz S., Zarządzanie ryzykiem w inwestycyjnych projektach kogeneracyjnych (IPK), www.apbiznes.pl/wp.../Stanisław-Kasiewicz--SGH.pdf/, z dnia 15 wrze-śnia 2013r.
6. Maryniak L., Kogeneracja w przedsiębiorstwie 3x 40%, „Agro-Industry” 2011 nr 2, s. 40-42.
7. Plan Działań Zapobiegaw-czych, opracowany na pod-stawie art.4 ust 1 Rozporzą-dzenia Parlamentu Europej-skiego i Rady UE Nr 994/2010 z 20 października 2010r. w sprawie środków zapewniają-cych bezpieczeństwo dostaw gazu ziemnego i uchylenia dyrektywy Rady 2004/67/WE, Minister Gospodarki, Warszawa 2013r. /www.mg.gov.pl/files/.../PAP_podpi-sany_na_stronę.pd.../, z dnia 16 września 2013r.
8. Poligeneracja, http://www.pol igenerac ja.pl , z dn ia 02 sierpnia 2012.
9. Popczykn J., Energetyka rozproszona, Instytut na rzecz Ekorozwoju, Warszawa 2010.
10. R y z y k o I n w e s t o w a n i a w polskim sektorze ener-getyki odnawialnej, (red.) S . K a s i e w i c z , C e D eW u Sp. z o.o., wydanie I, Warsza-wa 2012, s. 63-68.
11. Unia Europejska boi się odcię-cia dostaw gazu, Energetyka WNP. http://www.energetyka.wnp.pl/tpa/, z dnia 17 lipca 2009r.
BOO (ang. Build Own and
Operate) – zbuduj, bądź właścicielem i operatorem
BOOT (ang. Build, Operate,
Own, Transfer) – zbuduj, bądź operatorem i właścicielem na końcu transferuj
CHP/QUAD (ang. Combined
Heat and Power)/
QUAD – poligene-ragcja wytwarzająca cztery media: energię elektryczna, energię cieplną, chłód pro-cesowy i dwutlenek węgla
CO2 – dwutlenek węglaESCO (ang. Energy Service
Company)- przed-siębiorstwa usług energetycznych
FMCG (ang. Fast Moving
Consumer’s Goods) – dobra szybko zbywalne
IEA (ang. International
Energy Agency) – Międzynarodowa Agencja Energii
NPV (ang. Net Present
Value) – wartością bieżąca netto
R&D (ang. Research &
Development) – badania i rozwój
SPE (ang. Special Purpose
Entity) – spółką specjalnego przezna-czenia
SPV (ang. Special Purpose
Vehicle) – wehikułem transak-cyjnym
TPA (ang. Third Party
Access) – zasada trzeciej strony
Użyte skróty:
Pomimo spadkowego trendu na
polskim rynku piwa, sprzedaż Żywca
w 2013 r. wzrosła o 4 proc., a Żywca
Portera o 7 proc. Aż dwucyfrowo
zwiększyła się sprzedaż piwa z gu-
aranną Desperados Red. Rosnącą
popularnością cieszyły się również piwa
specjalne dystrybuowane przez Grupę
Żywiec, m.in. Paulaner i Guinness.
EksportPiwa Grupy Żywiec trafiają bezpo-
średnio i pośrednio na rynki prawie
40 krajów na całym świecie. Najbardziej
znanym polskim piwem za granicą jest
Żywiec, ale zainteresowaniem part-
nerów biznesowych w kilkudziesięciu
krajach cieszą się też Warka, Tatra,
Tatra Mocna, Strong, a nawet piwa
regionalne jak Specjal i Leżajsk. 2013
to kolejny rok z rzędu, w którym Grupa
Żywiec zanotowała wzrost eksportu,
tym razem o ponad 15 proc. Kraje,
do których Grupa Żywiec eksportuje
najwięcej piwa pod względem wielkości
sprzedaży to Wielka Brytania, Niemcy,
Stany Zjednoczone, Kanada, Irlandia.
Nowości rynkoweGrupa Żywiec oferuje na polskim
rynku 26 piw, z których każdy piwosz
może wybrać swoje ulubione.
Co roku firma stara się wprowa-
dzać kolejne nowości do swojego
1/2 grupa żywiec
Sprzedaż piwa i rynekSpadek nastrojów konsumenckich
w Polsce spowodował, że w 2013 r.
konsumenci częściej sięgali po piwa
tańsze. Jednocześnie w sprzedaży
piwa stale wzrastało znaczenie ka-
nału handlu nowoczesnego, w tym
dyskontów. Choć nie ma jeszcze
ostatecznych danych jeśli chodzi
o sprzedaż branży piwnej w 2013 r.,
na leży jednak szacować, że po
wzroście o prawie 5 p.p. w 2012 r.,
w którym Polacy skonsumowali 37,9 mln
hek to l i t rów p iwa , po l sk i r ynek
w 2013 r. zanotował spadek.
W ubiegłym roku Grupa Żywiec
sprzedała ponad 11 mln hl piwa.
W 2013 r. skonsolidowane przychody
netto ze sprzedaży produktów, towarów
i materiałów wyniosły 3 503 mln zł,
a skonsolidowany zysk z działalności
operacyjnej 273 mln zł.
W 2013 roku podjęliśmy wiele dzia-
łań, dzięki którym częściowo udało nam
się zbilansować negatywny wpływ na
sprzedaż takich czynników jak gorsze
nastroje konsumentów czy niekorzystna
pogoda w pierwszej połowie roku. –
powiedział Guillaume Duverdier, prezes
Grupy Żywiec S.A. – Do pozytywnych
trendów należy zaliczyć wzrost sprze-
daży w 2013 roku naszej flagowej marki
Żywiec – dodał.
portfolio, a w 2013 r. był to nowy
wariant Warki Radler o smaku jabł-
kowym. Po sukcesie cytrynowego
wariantu wprowadzonego w 2012
r., Warka Radler Jabłko pozwoliła
Grupie Żywiec umocnić się na pozycji
lidera sprzedaży w tym segmencie.
Dodatkowo sprzedaż Warki Radler
Cytryna w 2013 r. wzrosła o 14 proc.
w porównaniu z rokiem poprzed-
nim. Miksy piwa, w tym głównie
dwie odmiany Warki Radler, stały
s ię n iekwest ionowanym przebo-
jem 2013 r. i obecnie s tanowią
2 proc. całego rynku piwa.
Wpływ Grupy Żywiec na otoczenie społeczno--gospodarcze
W 2013 r. Grupa Żywiec opu-
blikowała, przy współpracy z PwC,
jeden z pierwszych w Polsce raportów
pokazujących całkowity wpływ firmy
na otoczenie społeczno-gospodarcze
w Polsce, z którego wynika, że całko-
wita wartość dodana generowana przez
firmę w 2012 r. przekroczyła 4,77 mld zł,
a Grupa Żywiec oraz przedsiębiorstwa
z powiązanych branż wpłaciły do
budżetu państwa 2,7 mld zł podatków.
Za sprawą Grupy Żywiec pracę w 2012
r. miało w Polsce 37,9 tys. osób, a jej
działalność biznesowa generuje ponad
0,3 proc. PKB Polski.
Grupa Żywiec podsumowała 2013 rokGrupa Żywiec S.A. opublikowała raport finansowy za 2013 r. Tak jak inni producenci piwa, także Grupa Żywiec musiała zmierzyć się w ubiegłym roku z licznymi wyzwaniami, bo 2013 nie był łatwy dla branży piwnej w Polsce. Na sprzedaż miała wpływ wciąż niepewna sytuacja makroekonomiczna, wzrost kosztów, a także niekorzystna pogoda w pierwszej połowie roku oraz późne rozpoczęcie sezonu piwnego.
66 e - w y d a n i e d o p o b r a n i a n a : www.agro.apbiznes.pl1 / 2 0 14
Airspexx to:
• Istotna redukcja drobnoustrojów w powietrzu• Lepsza jakość produktu• Mniejsze straty produkcyjne• Mniej zwrotów z rynku• Warunki „clean room”
Airspexxhigiena powietrza w przemyśle spożywczym
Airspexx to innowacyjna technologia dekontaminacji, która redukuje ilość szkodliwych mikroorganizmów w powietrzu. Airspexx może być dozowany w obszarze produkcji, pakowaczek��/�fillerów oraz pomieszczeń magazynowych i dojrzewalni, ciągle chroniąc produkt przed zakażeniem.
Ecolab Sp. z o.o.ul. Opolska 100, 31-323 Krakówtel. 12 2616 100www.ecolab.pl
Recommended