View
4
Download
0
Category
Preview:
Citation preview
KLOSkennis: Jaarindeling 1 10-2018 LB
Jaarindeling
Aansluitend onderwijs gaat uit van actualiteiten die door
ieder kind, ongeacht het milieu waaruit het afkomstig is,
beleefd kunnen worden.
KLOSkennis: Jaarindeling 2 10-2018 LB
Deze informatie is samengesteld aan de hand van stencils,
gebruikt op de Klos in Tilburg in de periode 1970-1975,
waarin helaas geen bronnenboek(en) vermeld werden.
Mijn grote dank gaat uit naar mijn didactiek- en methodiek-
docenten: Ank van den Berg, Petri Bloemkolk en Jos Bartels
die ons op inspirerende wijze al deze kennis hebben
bijgebracht.
oktober 2018, Erica Ritzema.
KLOSkennis: Jaarindeling 3 10-2018 LB
Voedingsbodem en verzorging, grond voor groei
De kleutergroep moet het kind de voedingsbodem kunnen bieden
waarop het volledig tot wasdom kan komen. Veel talenten zijn in
de kiem reeds in het kind aanwezig en door daar goed naar te
kijken en te zorgen voor een rijk aanbod met voldoende prikkels
kan het kind zich aan de hand van de leerkracht in zijn totaliteit
ontwikkelen.
Op de KLOS (kleuterleidsteropleidingschool) werd geleerd dat de
vier R's van Margaret Ribble uit haar boek “The Rights of Infants”
daar in een belangrijke mate aan bij kunnen dragen. Deze R's
staan voor rust, reinheid en regelmaat, de vierde R is die van
Ribble, die staat voor koestering. Ribble meende dat koestering
een basisvoorwaarde vormt voor opvoeden. Mijn mening is dat de
vier R's hét uitgangspunt vormen voor menselijk welzijn, ook dat
van de volwassenen. Denk maar eens aan de vele vluchtelingen
die in kampen verblijven. Welzijn is immers de basis waarop ieder
mens tot bloei kan komen.
Dit stukje is een pleidooi voor aansluitend onderwijs voor íédere
kleuter, die de basisschool bezoekt.
Aansluitend onderwijs gaat uit van actualiteiten die door ieder
kind, ongeacht het milieu waaruit het afkomstig is, beleefd
kunnen worden.
Gelijkwaardige vertrekmogelijkheden voorkomen dat kinderen,
wier ouders in een betere financiële positie verkeren, in een
voorkeurspositie belanden, waardoor er geen sprake meer kan
zijn van een objectieve beoordeling. Uitgaan van de
KLOSkennis: Jaarindeling 4 10-2018 LB
belevingswereld van het kind houdt daarom in dat je dient te
vertrekken vanuit de belevingswereld van elk kind in je groep om
aansluitend te kunnen zijn. Dat schept namelijk een band tussen
de kinderen. Uiteraard kun je nieuwe thema’s uitwerken, maar je
mag nooit voorbij gaan aan de onderwerpen die de omgeving
uitademt en die daarom door de kinderen mee naar binnen
worden gebracht.
Wat zijn dan zoal verantwoorde onderwerpen, die uitgaan van de
belevingswereld van elk kind?
1 Naar school Hierin lichten we, bij de aanvang van het schooljaar, het verschil
tussen thuis en school toe. Aan de orde komen huisvesting,
grootte en indeling van het gebouw, het buitenterrein.
• de samenhang met de functie van het gebouw (een
speelplaats is groter dan de tuin thuis omdat het aantal
kinderen dat er gebruik van moet maken ook veel groter is);
• het verschil in relatie tot de mensen met wie thuis woont en
die met wie je op school zit;
• de positie van het kind in gezinsverband en op school;
• organisatorische verschillen tussen thuis en op school
etcetera want er zijn legio onderwerpen te bedenken.
Al deze aspecten dienen belicht en uitgediept te worden vanuit
de verschillende ontwikkelingsgebieden.
Op muzikaal gebied worden er liedjes aangeboden en geleerd,
die aansluiten bij het onderwerp [bijv: ’Dag school, dag school,
daar ben ik weer’].
KLOSkennis: Jaarindeling 5 10-2018 LB
Op taalgebied worden er boeken aangeboden, die bij het
onderwerp aansluiten.
Versjes aangeleerd die inhoudelijk gerelateerd zijn aan het
onderwerp.
Ditzelfde geldt voor het poppenkastspel, de inhoud van de
leeshoek, rijmspelletjes, raadsels maken etcetera.
Op rekengebied zijn er talloze mogelijkheden, je kunt lokalen
meten, leerlingen of lokalen tellen, plattegronden van de school
na laten bouwen, speurtochten en wandelingen door het pand
organiseren om alles te ontdekken.
Het begrip groot/klein kan in het kader van de gebouwen worden
uitgewerkt, maar ook als uitgangspunt dienen om de leerlingen
vanaf de kleutergroep tot groep acht met elkaar te vergelijken,
meer/minder en veel/weinig kunnen worden gehanteerd door de
hoeveelheid bewoners van een huis en de hoeveelheid gebruikers
van de school te belichten. Alle aantallen hangen daar weer mee
samen, meer stoelen, meer tafels, meer kapstokken, meer
toiletten, er is een duidelijk verband.
Op bewegingsgebied worden de gymzaal en de speelplaats
verkend, er worden oud-Hollandse spelletjes aangeleerd.
Op sociaal-emotioneel gebied wordt gesproken over de lusten en
lasten van het gezins- en het schoolverband en hoe kinderen
daaraan een positieve bijdrage kunnen leveren. Respect voor
jezelf, respect voor de ander en respect voor de omgeving zijn
daarbij de drie pijlers. Het veiligheidsgevoel kun je vergroten door
kinderen een rondleiding te geven en in het hele pand te gaan
bekijken wat er achter die vele deuren zit en dat daar niets
KLOSkennis: Jaarindeling 6 10-2018 LB
bedreigends bij blijkt te zijn.
In de werksituatie wordt gebouwd, geschilderd, getekend,
gepuzzeld, geboetseerd, getimmerd, schooltje gespeeld in de
speelhoek, meubilair geknipt etc. Dit alles om te illustreren dat
een eenvoudig onderwerp als uitgangspunt kan dienen om
vervolgens heel divers te worden uitgewerkt. Waarbij dient te
worden aangetekend dat het aanbod zeer breed moet zijn, maar
dat daar geen normering aan gekoppeld mag worden. Liedjes
leren is even belangrijk als een plattegrond lezen of een reeks
huizen op volgorde van groot naar klein laten leggen.
We zien een tekening van de speelplaats met glijbaan, wip en
klimrek.
KLOSkennis: Jaarindeling 7 10-2018 LB
2 Kinderboekenweek
Afhankelijk van het onderwerp van dat jaar creëer je een
aansluitend en breed aanbod.
3 Herfst
Aan de orde komen:
• weersverandering, regen, regenplassen, wolken, paraplu,
rubber laarzen;
de daarmee samenhangende behoefte aan andere kleding
[ook de groei van het kind na een kalenderjaar, de regenjas
van vorig jaar past immers niet meer];
• wintertijd (de klok wordt verzet), er zijn meer
binnenactiviteiten, het is veel eerder donker buiten en het
kan al koud en nat zijn;
• bladval leent zich voor het vergelijken van vormen, tellen,
geritsel, kleurenkennis en uitleg over de functie van de
bladval;
KLOSkennis: Jaarindeling 8 10-2018 LB
• paddenstoelen, de opbouw, de heksenkring, sporen en
plaatjes, kleuren, eenvoudige soorten, het begrip giftig;
• zaden en vruchten, dennenappels, eikels, kastanjes,
beukennootjes, zonnepitten, fruitsoorten (functie voor mens
en dier);
• winterslaap, het aanleggen van een wintervoorraad;
• vogeltrek;
• spinnen en webben;
• winterklaar maken van de tuin;
• tuinmeubels en caravans in de opslag.
Het behoeft geen uitleg dat je met dit onderwerp op werkelijk elk
gebied breed uit kunt pakken en dat alles vanuit de
belevingswereld van de kleuters. Laat vooral de samenhang zien
tussen de verschillende onderwerpen, want ze staan niet op
zichzelf. Je kunt een herfstwandeling maken, jam maken in de
klas, champignonsoep koken etc.
KLOSkennis: Jaarindeling 9 10-2018 LB
4 Sinterklaas
Het spannendste feest van het jaar, omdat het volledig aansluit op
de magie van het kinderlijk denken.
Sinterklaas die op zijn paard in het holst van de nacht over je dak
rijdt.
Pieten die luisteren of je lief bent geweest en door de schoorsteen
kruipen om als beloning een kadootje in je schoen te leggen. Niks
is onmogelijk.
KLOSkennis: Jaarindeling 10 10-2018 LB
Ook hier geldt een breed aanbod en dit feest leent zich, zonder
iets te forceren, voor het aanbieden van [chocolade] letters
omdat het kind er ook in zijn omgeving steeds opnieuw mee in
aanraking komt.
KLOSkennis: Jaarindeling 11 10-2018 LB
5 Kerstmis
Het feest van rust en gezelligheid na alle drukte en spanningen
van het sinterklaasfeest.
Voorlezen onder de boom met de kerstlichtjes aan, kerstliedjes
zingen, het oeroude verhaal (cultuuroverdracht) naspelen,
knutselen met een vleugje glitter. Binnen op sfeervolle wijze
samen de donkere dagen doorbrengen.
Vrede op aarde nastreven en het belang daarvan in jouw groep
onder de aandacht brengen.
De kersttijd biedt talloze mogelijkheden om op alle
ontwikkelingsgebieden aandacht aan dit onderwerp te schenken.
Wij boden bijvoorbeeld op kerstavond een internationaal
kerstbuffet aan, waarvan de hapjes waren verzorgd door ouders
met een multiculturele achtergrond.
KLOSkennis: Jaarindeling 12 10-2018 LB
6 Winter
In januari dient men afhankelijk van de winterse omstandigheden
van dat jaar aandacht te besteden aan het onderwerp winter.
Aan bod kunnen komen de temperatuur, vriezen en dooien, wind
en storm, de winterkleding, de kale bomen, de voederplank voor
vogels, ijs en sneeuw [gladheid], wintersporten [indien actueel],
verwarming en houtvuur, het eerste sneeuwklokje, we kunnen
met de kinderen chocolademelk maken. Ook hier geldt weer de
breedte van het aanbod en licht je vooral de verbanden toe, je
draagt bijv. niet voor niets handschoenen in de winter.
KLOSkennis: Jaarindeling 13 10-2018 LB
7 Carnaval
Dit feest leent zich voor het aanleren van kleuren, het maken van
versiering, het knutselen van praalwagens, het aanleren van
beroepen [iedereen wordt iemand anders met carnaval], lekker in
de rol van een ander kruipen door je te verkleden en
toneelstukjes spelen. Dansen en zingen verdienen ruime
aandacht tijdens het uitwerken van dit onderwerp.
Muziekinstrumenten maken is ook een activiteit die uitstekend
binnen dit thema past.
KLOSkennis: Jaarindeling 14 10-2018 LB
8 Lente/Pasen
Het wordt mooier weer, de natuur ontluikt, de vogels komen
terug, er worden nesten gebouwd, eieren gelegd en bebroed, er
worden jonge dieren geboren, de koeien mogen naar buiten, de
paaseieren liggen in de winkels en wederom krijgt het kind
andere kleding en met reden. Het weer wordt beter, het kind is
groter geworden en past niet meer in zijn “paasbeste” kostuum
van het jaar daarvoor. We kiezen voor vrolijke kleuren als de zon
zich weer vertoont.
Laat zien wat dit onderwerp in huis heeft door er met de kinderen
op alle ontwikkelingsgebieden aandacht aan te besteden.
Dit onderwerp kan overigens gemakkelijk gekoppeld worden aan
het thema boerderij.
KLOSkennis: Jaarindeling 15 10-2018 LB
9 Moeder- en vaderdag
Feesten met een hoog sociaal-emotioneel gehalte en een creatief
aspect, want er wordt een kadootje geproduceerd en een vers of
een lied aangeleerd voor de liefste mama en papa van de hele
wereld.
''Lieve mama, het is moederdag, een dag speciaal voor jou.
Daarom sta ik nu aan je bed, omdat ik van je hou.
Een kusje hier, een kusje daar en ook een kado van mij
en schuif nu maar eens even op, kruip ik er lekker bij''.
[op melodie ''Toen onze Mops een Mopsje was'']
“Heb ik al verteld.
Papa is mijn grote held!
Want het is echt waar.
Hij staat altijd voor mij klaar.
Je moet weten, weten, weten.
Ik zal papa nooit vergeten.
Het is va - der - dag!
Wat een feest is dat.
Ik ben papa's grootste schat.
Tis mijn beste vriend
daarom heeft hij wat verdiend.
Je moet weten, weten, weten,
Ik ben papa niet vergeten,
want tis vá - der - dag!
[op melodie ''Van je ras, ras, ras'', het refrein van: ''Twee
emmmertjes water halen'']
KLOSkennis: Jaarindeling 16 10-2018 LB
De taken van papa en mama en wie de kleuter in dit verband is,
staan centraal.
10 Vakantie/afscheid/zomer
Dit is de laatste actualiteit van het schooljaar.
Alle kinderen krijgen hier vanuit een verschillend perspectief mee
te maken.
De vakantie nadert en daarom zal een deel van de kinderen
vertrekken naar groep drie, zij nemen afscheid van de leerkracht,
hun klasgenootjes en het vertrouwde lokaal. Het andere deel [dat
blijft] neemt afscheid van het groepje vriendjes, dat het volgende
schooljaar niet meer terug bij hen in de klas zal komen.
Dit onderwerp leent zich voor het maken van afscheidskadootjes,
goede wensen, activiteiten met water [als het weer meezit],
uitdiepen van de kenmerken van zomer- en zwemkleding en
schoeisel, de functie van de zonnebril en zonnebrand, langer licht,
KLOSkennis: Jaarindeling 17 10-2018 LB
ijsjes eten, buitenshuis vertier zoeken, [strand, zwembad, kermis,
pretpark, speeltuin, bos en duin, parken etcetera]
Een klein tentje met twee tuinkussens als matras plus slaapzakjes
in de poppenhoek en we hebben al een camping in de klas.
Als je dit overzicht bekijkt, zie je dat je het jaar rond kunt werken
met onderwerpen, die elke Nederlandse kleuter ervaart. De
differentiatie in moeilijkheidsgraad brengt de leerkracht zelf aan,
ook dat valt onder aansluitend onderwijs. De rijkdom die elke
afzonderlijke actualiteit biedt is veel breder dan de methodische
benadering. Bovendien blijft het vertrekpunt heel dicht bij de
belevingswereld van de kinderen en kun je het aanbod aanpassen
aan jouw schoolsituatie zodat de rode draad blijft bestaan, terwijl
toch de specifieke kant wordt belicht. Het is van uitermate groot
belang dat je steeds de onderlinge verbanden laat zien. Zo mag
een kind in de zomer na het eten nog wel even buitenspelen
omdat het langer licht blijft dan in de winter. Tracht met je
activiteiten aan te sluiten op de actualiteit in jouw groep, dan
creëer je een rijk en boeiend aanbod waarin ieder kind zich kan
ontplooien. Probeer uit te gaan van een drie-dimensionale
aanpak en werk met jonge kleuters niet te snel in het platte vlak,
daar zijn de meesten echt nog niet aan toe.
Aansluitend onderwijs gaat daarnaast uit van het
ontwikkelingsniveau van het kind. Er is niks mis met het stellen
van onderwijsdoelen, maar het is wel goed mis wanneer die
doelen je uitgangspunt vormen en je daardoor voorbij gaat aan
de belevingswereld en het niveau van het individuele kind. Deze
gekunstelde vorm van leerstof aanbieden boeit en beklijft niet,
maar biedt ook de leerkracht weinig uitdaging en voldoening. Een
breed onderwijsaanbod dat vorm krijgt aan de hand van de
persoonlijke talenten van de leerkracht en aansluit bij de wereld
van het kind én zijn persoonlijkheid, is voor kind en leerkracht de
KLOSkennis: Jaarindeling 18 10-2018 LB
rijkste wijze om dat onderwijsdoel te bereiken. Als een leerkracht
optimaal gebruik kan maken van haar eigen krachten zal ze door
haar enthousiasme eerder de talenten van ieder kind tot bloei
weten te brengen. Zo snijdt het mes aan twee kanten.
Uiteraard dien je in een multiculturele groep aandacht te
besteden aan alle feesten die door je kleuters in huiselijke sfeer
worden gevierd. Dat zorgt voor wederzijds begrip en verbreding
van culturele kennis. Jong geleerd is oud gedaan en ouders zijn
altijd bereid om uitleg te geven als je hen met respect benadert
om toe te lichten wat en waarom zij een bepaald feest vieren.
Recommended