κρητική λογοτεχνία για το γυμνάσιο

Αγγελική Χρόνη

Μάθημα:

Κείμενα Νεοελληνικής Λογοτεχνίας

Κρητική Λογοτεχνία

Ιστορικό ΠλαίσιοΤο 1453 οι Τούρκοι

κατακτούν την

Κωνσταντινούπολη. Η

Άλωση θεωρήθηκε εθνική

συμφορά και ακολούθησε

πνευματική

οπισθοδρόμηση.

Στις περιοχές όμως που

έμειναν για αρκετό χρόνο έξω

από την τουρκική κυριαρχία

(Κρήτη, Επτάνησα, Κύπρος,

Ρόδος) αναπτύχθηκε μεγάλη

εμπορική δραστηριότητα, που

δημιούργησε πλούτο και

μορφωμένη αριστοκρατία από

τις επαφές της με τη Δύση.

Η Κρήτη έμεινε

κάτω από την

κυριαρχία των

Βενετών από το

1211 ως το 1669,

όταν

υποδουλώθηκε και

αυτή στους

Τούρκους

Στη διάρκεια της

βενετοκρατίας το

νησί γνώρισε

οικονομική και

εμπορική ανάπτυξη

και παρουσίασε τα

περισσότερα

δείγματα

λογοτεχνικής

ακμής.

Αρχικά ο ντόπιος πληθυσμός έτρεφε

εχθρικά αισθήματα για τους Βενετούς

κατακτητές, όμως βαθμιαία οι σχέσεις τους

αποκαταστάθηκαν, γιατί οι κατακτητές

επέτρεπαν στους Κρητικούς μια σχετική

ελευθερία.

Την εποχή αυτή πολλοί νέοι Κρητικοί

φοιτούσαν σε ιταλικές σχολές και

μετέφεραν στο νησί τους το πνεύμα της

Αναγέννησης.

ΑνάπτυξηΗ άνθηση στην Κρήτη

παρατηρήθηκε στην

αρχιτεκτονική, τη

μουσική (ριζίτικα

τραγούδια), τη

ζωγραφική (Δομήνικος

Θεοτοκόπουλος ή El

Greco

Ωστόσο η μεγάλη

ανάπτυξη

παρουσιάζεται με την

άνθηση της

λογοτεχνίας και

κυρίως του Θεάτρου.

Μερικά αντιπροσωπευτικά έργα:

«Ο Ερωτόκριτος», Βιτσέντζος Κορνάρος,

αφηγηματικό ποίημα.

«Η θυσία του Αβραάμ», Βιτσέντζος Κορνάρος,

θρησκευτικό δράμα.

«Ερωφίλη», Γεώργιος Χορτάτζης, τραγωδία,

κρητικό θέατρο

«Κατσούρμπος» Γεώργιος Χορτάτζης,

κωμωδία, κρητικό θέατρο

«ΕΡΩΦΙΛΗ» Γ.ΧΟΡΤΑΤΖΗΣ

Πράξη Γ΄- Σκηνή Ε΄

ΧΟΡΟΣ

1 Του πλούτου αχορταγιά, τση δόξας πείνα,

του χρυσαφιού ακριβιά καταραμένη,

πόσα για σας άδικα κορμιά νεκρ’ απομείνα,

πόσοι άδικοι πολέμοι σηκωμένοι,

πόσες συχνές μαλιές συνάφορμά σας

5 γρικούνται ολημερνίς στην οικουμένη!

«ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ», ΒΙΤΣΕΝΤΖΟΣ ΚΟΡΝΑΡΟΣ

ΕΡΩΤΟΚΡΙΤΟΣ: Τα ‘μαθες, Αρετούσα μου, τα θλιβερά μαντάτα;

ο Kύρης σου μ' εξόρισε σ' τση ξενιτιάς τη στράτα;

Tέσσερεις μέρες μοναχάς μου 'δωκε ν' ανιμένω,

κι αποκεί να ξενιτευτώ, πολλά μακρά να πηαίνω.

Kαι πώς να σ' αποχωριστώ, και πώς να σου μακρύνω,

και πώς να ζήσω δίχως σου στο χωρισμόν εκείνο;

Eσίμωσε το τέλος μου, μάθεις το θες, Kερά μου,

στα ξένα πως μ' εθάψασι, κ' εκεί'ν' τα κόκκαλά μου.

Βασικά γνωρίσματα των έργων αυτών είναι:

Η επίμονη καλλιέργεια της γλώσσας το

λαού

Η ηρωική αντίληψη της ζωής

Το συναίσθημα χρέους απέναντι στην

πατρίδα, τη θρησκεία, την οικογένεια

Η αγάπη για την ελευθερία

Η εξιδανίκευση της γυναίκας και του έρωτα

Το ιπποτικό πνεύμα.

Να σημειωθεί ότι πολλά από τα παραπάνω

χαρακτηριστικά συνδέονται με τα ιπποτικά

μυθιστορήματα που ήταν της μόδας στην

Ευρώπη και που τα αντίστοιχα κρητικά έργα

είχαν ως πρότυπα.