Vedute Foundation Lecture Ensemble Case Studies June2004

DESCRIPTION

In June 2004 I held this lecture for the Vedute Foundation, and in 2005 at the Amsterdam Academy of Architecture. The Ensemble lecture is a quest through architectural spaces in relation to furniture, both physically and metaphorically. The following essay in dutch accompanies the slides. Metafysica van het meubelstuk (stoel/bed/bank/tafel/haard) Lezing Academie van Bouwkunst Amsterdam, 12 mei 2004 1 Bij het begrip Case Study denk ik aan de anti-ideologische onbekommerd-heid van indiaanse paardendekens, Kachina-poppen en opwindspeelgoed in een door de Californische zon aangelicht interieur. 2 Bij het begrip Case Study denk ik ook aan een fotosessie op een par-keerterrein ergens in Los Angeles, omgeven door electriciteitspalen en one-family condominiums: de weldadige amorfheid van een toen reeds voort-woekerend suburbia. 3 Dit is het Californië van Mac Sennet en de Keystone Cops, het Californië van instant gebouwde filmstudio's waarvan het dak bin-nen enkele minuten kon worden verwijderd om het witte zonlicht toe te laten op de filmset. 4 De prozaïsche architectuur van deze studio's leek in Cali-fornië een vanzelfsprekend huwelijk met het Intellectueel Modernisme aan te kunnen gaan. Charles en Ray Eames combineerden het beste van twee werelden; zij gaven mede de aanzet tot de bouw van de zogenaamde Case Study Houses, die jaren nadien nog de norm waren voor het Californische bouwen. 5 Het interieur sleept zich naar buiten en lijkt zich nauwelijks te bekommeren om de lelijkheid rondom, want er is geen 6 high en er is geen 7 low. 8 In het ochtendlicht openbaart het zich als het summum van zelfbewustzijn en daad-kracht, maar vóór alles van de generositeit van een rijk wingewest. Hier be-vindt zich per slot van rekening het eindstation van 9 The Frontier en begint 10 The Pacific Wall. 11 Het interieur sleept zich naar buiten, waarna de elementen vrij spel hebben in gangen, kamers en trappenhuizen. Met deze lezing wil ik in de eerste plaats de overgang tussen de traditionele culturele volumes opheffen, maar ook de overgang tussen binnenruimte en buitenruimte, tussen hoge en lage cultuur, tussen de schijnbare autonomie van de autonome kunsten en de ogenschijn-lijke dienstbaarheid van de toegepaste disciplines. 12 Het kernthema van deze lezing wordt verzinnebeeld door het dakterras van Le Corbusiers appartement De Bestegui uit 1931. 13 Dit dakterras, dat door Corbu La Chambre á Ciel Ouvert werd genoemd, 14 is een etude in het vorm-geven van een anti-burgerlijk domein waar zich nochtans een archetype van bourgeois intimiteit heeft genesteld: de schoorsteenmantel lijkt een nood-zakelijke toevoeging te zijn om het idee van het dakterras als kamer te benadrukken. Hier is Corbu's Tongue in Cheek briljant, omdat hij als anti-autoritair Zwitsers immigrant wel mòest lachen om de grootste schoorsteen-mantel van Parijs die opduikt achter het smetteloze wit van het dakterras: l’Arc de Triomph met zijn eeuwig brandend haardvuurtje. La Chambre á Ciel Ouvert is een tussenstation; de reis voert ons van het witte licht van Californië 15 via de zilvergrijze atmosfeer van Parijs 16 naar de roodgouden weerschijn van het Duitse Paviljoen in Barcelona. 17 De tussen-stations worden gevormd door ruimtes die het corset van de negentiende eeuw hebben afgeworpen en langs meubelstukken die de hoofdrol voor zich opeisen. In al deze situaties definiëren meubels de ruimte, openbaren meubels onvermoede verbindingen en zijn het meubels die uitnodigen tot ver-schillende vormen van zowel fysiek als mentaal 17 transport. 18 De meubels zijn aldus de werkelijke protagonisten; zij voegen zich in hun rol om een nieuw verhaal te vertellen dat ook een oud verhaal blijkt te zijn dat keer op keer wordt opgerakeld, omdat het eenvoudigweg geen conclusie kent. 18a Mies van der Rohe - het Barcelona paviljoen (stoel) 19 Deze lezing belicht de gelijktijdigheid èn dubbelzinnigheid van betekenis-sen in kunst, vor

Citation preview