Orion – w mitologii i sztuce autor: Dorota Kupras

Wyruszamy w podróż po starożytnym niebie, gdzie swe miejsce zajmowali bogowie i herosi.

Celem naszej wędrówki będzie Orion.

Poszukując Oriona udajemy się do starożytnej Grecji

Podobno także zakochał się w bogini Jutrzence, a wpatrując się w nią stracił wzrok. Jedna z wersji głosi, że zginął od strzały bogini Artemidy. Inna, że pewnego razu tak rozzłościł boginię, iż zesłała na niego olbrzymiego Skorpiona, od którego jadu zginął. Umierającego myśliwego próbował przywrócić do życia sam bóg sztuki medycznej, Asklepios.

Orion był synem Posejdona i Euralie. Rzekomo był tak wysoki, że bez trudu przeprawiał się w bród przez morze. O nim samym i jego śmierci krąży wiele legend. Według jednej wersji był mężem greckiej księżniczki, której zazdrosny ojciec go oślepił.

o życia sam bóg sztuki medycznej, Asklepios.Sam Zeus, władca Olimpu używając piorunów wysłał Oriona na nieboskłon. I tak jak na ziemi, Orion poluje razem ze swymi psami na zająca. Gdy Orion pojawia się na wschodzie, w zachodniej części nieba kryje się Skorpion. I chyba trochę prawdy jest w tym micie, bowiem na niebie Oriona nie można obserwować razem ze Skorpionem.

Opuszczamy niebo Greków i kierujemy się dalej na południe. Jesteśmy w Egipcie kraju faraonów, gdzie powstała jedna z najstarszych cywilizacji świata.

Od najdawniejszych czasów Egipcjanie obserwowali niebo. Wielkie gwiazdy uważano za bóstwa, natomiast niezliczone roje bezimiennych gwiazd wyobrażano sobie jako zmarłych, którzy odnaleźli swą drogę do niebios, aby wędrować razem z bogami.Orion, zwany jako S3h lub Sah, był niebieskim przewoźnikiem. Tłumaczy się jego nazwę jako "szybkonogi, stawiający duże kroki bóg, który ogląda się za siebie".

Ozyrysa utożsamiano z Orionem.Ozyrys zwany „widzące oko” był bogiem śmierci i odrodzonego życia.

Pora udać się na odległy kontynent do tzw. Mezoameryki, aby poznać legendę Oriona u Majów.

Dzięki odczytaniu glifów poznano niektóre historie o tym, co widzieli Majowie na niebie. Majowie nazywali Oriona Ak’Ek tj. „żółwia gwiazda” . Był on przedstawiany jako żółw z trzema kamieniami na skorupie, która symbolizowała Ziemię.

El Caracol „Ślimak” w Chichen Itza - ta wieża służyła Majom za obserwatorium astronomiczne, z jej okien kapłani mogli skwapliwie przyglądać się niebu.Wieża ta ma 12 m. wysokości i 6,7m średnicy. Zbudowano ją na dwóch tarasach.

Te trzy kamienie symbolizują gwiazdy: Alnitak, Saiph i Rigel, które tworzą trójkąt równoboczny zwany „trzy kamienie serca”. Sercem tym dla Majów było ognisko. W centrum trójkąta złożonego z „kamieni z paleniska” znajduje się mgławica Oriona – M42. Majowie widzieli ją jako płomień, zwany „K’ak”.

Potomkowie Majów nadal odnoszą się do triady trzech gwiazd w konstelacji Oriona nazywając je „kamiennym ogniskiem” a mglista mgławica poniżej pasa Oriona zwana jest „dymem z paleniska”.

Orion uważany był przez Majów za pierwszego ojca, zwano go Hun Hunahpu, czyli „Jeden jest Pan”

Zobaczmy w jaki sposób przedstawiali Oriona w swych pracach malarze i astronomowie

Jan Heweliusz - Uranographia

Johann Bayer Uranometria Giovanni Battista Bernero

Nicolas Poussin

Daniel Seiter

Pora wrócić do czasów nas współczesnych, by zobaczyć jak wygląda gwiazdozbiór Oriona na niebie. Dzięki nowoczesnej technologii zastosowanej w teleskopach możemy zobaczyć coraz więcej. Sięgamy do najdalszych obiektów w Kosmosie.

W dalszej części prezentacji poznamy schemat konstelacji Oriona, Wielką Mgławicę M42 oraz Mgławicę Koński Łeb.

Konstelacja Oriona

Gwiazdy z pasa Oriona

M42 – Wielka Mgławica w Orionie

Mgławica Koński Łeb