แนวคดการพฒนาแหลงทองเทยวและการพฒนาการทองเทยวอยางยงยน

ดร. สมยศ โองเคลอบ ภาควชาการทองเทยว คณะ

มนษยศาสตรมหาวทยาลยเชยงใหม1

2

องคประกอบของการทองเทยว

ทรพยากรการทอง

เทยว

นกทองเทยว

ภาครฐ

ภาคเอกชน

ชมชนทองถน

3

องคประกอบของผลตภณฑทางการทองเทยว

สงดงดดใจ• ธรรมชาต• มนษยสราง • วฒนธรรม

สงอำานวยความสะดวกและบรการ• ทพก• รานอาหาร• รานขายของทระลก• ความบนเทง• ฯลฯ

การเขาถง• ถนนหนทาง• สาธารณปโภค• ระบบขนสง• กฎหมาย กฎระเบยบ• ฯลฯ

4

องคประกอบของสนคาทางการทองเทยว

• สงดงดดใจAttraction

• สงอำานวยความสะดวกAmenity

• ความสามารถในการเขาถงAccessibility

• กจกรรมActivity

• ทพกAccommodation

3 As

5 As

ประเภทของทรพยากรการทองเทยวตามลกษณะคณคา และความสนใจของนก

ทองเทยว1. ทรพยากรการทองเทยวประเภทธรรมชาต

ทวทศน (Scenery)สตวปาและพรรณไม (Wildlife and flora)สภาพภมอากาศ (Climate)ปรากฏการณทางธรรมชาต (Natural Phenomenon)ฯลฯ

5

2. ทรพยากรการทองเทยวทมนษยสรางขนโบราณสถาน โบราณวตถ ศาสนสถานหรอปชนยสถานศาสนวตถหรอปชนยวตถแหลงประวตศาสตรสถาปตยกรรม สงกอสรางในปจจบนฯลฯ

ประเภทของทรพยากรการทองเทยวตามลกษณะคณคา และความสนใจของนก

ทองเทยว

6

3. ทรพยากรการทองเทยวดานวฒนธรรมวฒนธรรมประเพณวถชวต ฯลฯ

ประเภทของทรพยากรการทองเทยวตามลกษณะคณคา และความสนใจของนก

ทองเทยว

7

8

การเตบโตอยางรวดเรวของอตสาหกรรมการทองเทยว

2493 20 ลานคน

2543 696 ลานคน

2545 715 ลานคน

2550 898 ลานคน

50 ป เพมขน

34.8 เทา2 ป เพมขน 19 ลานคน5 ป เพมขน 183 ลานคน

9

การเตบโตของปรมาณนกทองเทยวทวโลก

ทมา: WTO (2008)

การทองเทยวสงผลอยางไรบาง?

ดานบวก? ดานลบ?

10

ผลกระทบของการทองเทยว

เศรษฐกจสงคม

สงแวดลอม

11

12

ผลกระทบดานเศรษฐกจ

ผลด• สรางรายได• สรางงาน

ผลเสย• ภาวะเงนเฟอ• คาครองชพสงขน• ภาวะพงพาการทอง

เทยว

13

The multiplier effect

14

ผลกระทบดานสงคมและวฒนธรรม

ผลด• สรางงาน• สรางความเจรญ• เกดการฟ นฟศลปะ

หตถกรรม ภมปญญา• เกดการฟ นฟวฒนธรรม

ประเพณ • สถาปตยกรรมไดรบการดแล

รกษาและฟ นฟ• สถานทสวยงามไดรบการ

ปกปอง ดแลรกษา

ผลเสย• ความวนวาย แออด • เกดการละทงอาชพเดม• เกดการพงพาการทอง

เทยวมากเกนไป• ตองปรบวถชวตใหเขากบ

นกทองเทยว• เกดการเลยนแบบนกทอง

เทยว• เกดการรบเอาวฒนธรรม

ตางชาต• อาชญากรรม

15

Demonstration effect

16

Acculturation theory‘MacDonaldization’ ‘Coca-colaization’

17

ผลกระทบดานสงแวดลอมผลด• ธรรมชาตทสวยงามได

รบการปกปอง• เกดการปกปอง ดแล

รกษา ทงธรรมชาต และสงกอสราง ทดงดดนกทองเทยว

• รายไดจากการทองเทยวสามารถนำาไปใชในการดแลรกษาสงแวดลอม

ผลเสย• ขยะ• ความวนวาย แออด รถ

ตด เสยงดง• มลภาวะทางอากาศ

เสยง และอนๆ• เกดทศนอจาด • เหลานยอมสงผลตอสง

มชวตอนๆ ดวย

18

ผลกระทบจะมากหรอนอย ขนอยกบอะไร?

• ปรมาณนกทองเทยว• ประเภทของนกทองเทยว• ประเภทของกจกรรมการทองเทยว• ระบบโครงสรางพนฐานทม ระบบกำาจดขยะ

ระบบกำาจดนำาเสย• อนๆ ..

19

ทำาไมตองเทยวอยางยงยน?การทองเทยวตองอาศยทรพยากร

ทผานมามการใชทรพยากรอยางไมรคณคาแหลงทองเทยวเสอมโทรม

ภาวะโลกรอนทำาใหทวโลกตระหนกถงความยงยน

20

การประชมสดยอดเรองสงแวดลอม Earth Summit 1992

เปนจดผลกดนใหมการพฒนาอยางยงยน  จากกระแสการพฒนาการทองเทยว 3 ประการ

กลาวคอความตองการ

อนรกษทรพยากรธรรมช

าตและสงแวดลอม

นกทองเทยวสนใจการทองเทยวเพอการเรยนรความตองการในการ

พฒนาคนและใหความสำาคญกบการมสวนรวม

ของชมชนทองถน

21

การทองเทยวอยางยงยน ความหมายอยางงาย

หมายถง รปแบบการทองเทยวทสามารถดำารงคณคา หรอประโยชนของพนทได

ยาวนานไมมทสนสด (Butler, 1993)

22

หลกการทองเท

“เปนลกษณะของการทองเทยวทนำาไปสการจดการทรพยากรทตอบสนองตอความ

ตองการทางดานเศรษฐกจ สงคม และสนทรยะ

ในขณะเดยวกนกคงไวซงวฒนธรรม ระบบนเวศ

และระบบตาง ๆ ทเออตอชวต"

การทองเทยวอยางยงยนความหมายโดยองคการทองเทยวโลก (WTO)

23

หลกการทองเทยวอยางยงยน

สมดล

24

การพฒนาการทองเทยวอยางยงยน (Sustainable Tourism Development)

หมายถง การพฒนาการทองเทยวทตอบสนองความตองการของนกทองเทยว และม

การบรหารจดการโดยการปกปองรกษาระบบนเวศ และอตลกษณทองถน (UNWTO, 1994)

25

หลกการจดการทองเทยวอยางยงยนโดย The Global Sustainable Tourism Criteria

1. วางแผนการบรหารจดการอยางมประสทธภาพ2. ดำาเนนการโดยยดถอผลประโยชนสงสดทางเศรษฐกจและ สงคมแกชมชนทองถน3. สงเสรมและสนบสนนมรดกทางวฒนธรรมใหคงอยตลอดไป4. ลดผลกระทบทางลบทมตอสงแวดลอมและ ทรพยากรธรรมชาต”

26

หลกการทองเทยวอยางยงยน (Shirley Eber, 1993)

1 .การอนรกษและใชทรพยากรอยางพอด ทงทเปนทรพยากรธรรมชาตสงคม และวฒนธรรม เปนสงสำาคญ และเปนแนวทางการทำาธรกจในระยะยาว (Using Resource Sustainably)

2. การลดการบรโภคทมากเกนจำาเปน และการลดของเสย จะเลยงการทำาลายสงแวดลอมในระยะยาว และเพมคณภาพของการทองเทยว (Reducing Over - consumption and Waste)

3. การรกษาและสงเสรมความหลากหลายของธรรมชาต สงคม และวฒนธรรม ทมความสำาคญตอการทองเทยวในระยะยาว และชวยขยายฐานของอตสาหกรรมการทองเทยว (Maintaining Diversity)

4. การประสานการพฒนาการทองเทยวเขากบกรอบแผนการพฒนาชาต การพฒนาทองถน และการประเมนผลกระทบสงแวดลอม จะชวยขยายศกยภาพการทองเทยวในระยะยาว (Integrating Tourism into Planning)

27

5 .การทองเทยวทรองรบกจกรรมทางเศรษฐกจของทองถน โดยพจารณาดานราคาและคณคาของสงแวดลอมไวไมเพยงแตทำาใหเกดการประหยด แตยงปองกนสงแวดลอมไมใหถกทำาลายอกดวย (Supporting Local Economics)

6. การมสวนรวมอยางเตมทของทองถนทเกยวของ ไมเพยงแตสรางผลตอบแทนแกประชากรและสงแวดลอมโดยรวมแตยงชวยยกระดบคณภาพการจดการการทองเทยวอกดวย (Involving Local Communities)

7. การปรกษาหารอกนอยางสมำาเสมอ ระหวางผประกอบการ ประชาชนทองถน องคกรและสถาบนทเกยวของ มความจำาเปนในการทจะรวมงานไปในทศทางเดยวกน รวมทงรวมแกปญหา และลดขอขดแยงในผลประโยชนทแตกตางกน (Consulting Stakeholders and the Public)

หลกการทองเทยวอยางยงยน (Shirley Eber, 1993)

28

8 .การฝกอบรมบคลกร โดยสอดแทรกแนวคดและวธปฏบตในการพฒนาแบบยงยนตอบคลากรทองถนทกระดบ จะชวยยกระดบการบรการการทองเทยว (Training Staff)

9. การตลาดทจดเตรยมขอมลอยางพรอมมล จะทำาใหนกทองเทยวเขาใจและเคารพในสงแวดลอมทางธรรมชาตสงคมและวฒนธรรมของแหลงทองเทยว และจะชวยยกระดบความพอใจของนกทองเทยวดวย (Marketing Tourism Responsibly)

10. การวจยและการตดตามตรวจสอบอยางมประสทธภาพ จำาเปนตอการชวยแกปญหา และเพมผลประโยชนตอแหลงทองเทยว นกทองเทยว และนกลงทน (Undertaking Research)

หลกการทองเทยวอยางยงยน (Shirley Eber, 1993)

29

ทำาอยางไรใหเกดความยงยน?

30

เลอกกจกรรมการทองเทยวทไมสรางผลเสย มการเรยนร และชวยสรางจตสำานก

การทองเทยวเชงนเวศการทองเทยวเชงเกษตรการทองเทยวเชงอนรกษ

การทองเทยวเชงวฒนธรรมหรอกจกรรมการทองเทยวใดๆ ทไมสงผลกระทบ

ดานลบฯลฯ

31

เทยวพรอมกบบำาเพญประโยชน

32

33

34

ใหบรการดานการทองเทยวอยางรบผดชอบ

35

• ใหความรและปลกจตสำานกดานการอนรกษ• ทพกทเปนมตรกบสงแวดลอมและกลมกลนกบ

วฒนธรรมทองถน• สนบสนนอาหารทองถน• ใชยานพาหนะทปลอดมลพษ• สงเสรมการละเลน การแสดงพนบาน• ฯลฯ

บรการดานการทองเทยว

36

• ออกแบบกลมกลนกบสภาพแวดลอม และวฒนธรรมทองถน

• ใชวสดทหาไดจากทองถน • ใชแรงงานในทองถน• ใชอาหารทองถน หรอใชวตถดบทผลตไดเองในทองถน• มการบำาบดของเสยกอนทง• Reduce Reuse Recycle

ทพกเชงนเวศ (Ecolodge)

ทพกทมลกษณะบรการเชงนเวศ (Eco-lodge) อาจพจารณาไดจาก

• กอสรางโดยคำานงถงความเปนทองถน และความกลมกลนกบสภาพแวดลอม – การสะทอนสภาพดงเดมของพนท (ลกษณะสถาปตยกรรม ภม

สถาปตยกรรม ภมสถาปตยกรรม การตกแตงภายใน และองคประกอบตาง ๆ ของสถานบรการ)

– กลมกลนกบสภาพแวดลอม (ดานรปแบบ ขนาด การจดวางองคประกอบในพนท)

– การเลอกทำาเลทตงของสถานบรการรอยในทำาเลทเหมาะสมไมทำาลายธรรมชาต

• มการจดการดานรกษาสงแวดลอม – การใชพลงงาน การใชนำา – การบำาบดนำาเสย การจดการขยะมลฝอย

• กจกรรมและการบรการ – มกจกรรมใหการศกษาสงแวดลอมแกผมาพก– มการสอความหมายสงแวดลอมตอผมาพก– การบรการมความสะอาดเปนทพอใจ ถกสขลกษณะ รวดเรว

• การลงทน – พจารณาการรวมทนกบทองถน และผลตอบแทนทเออตอทองถน มการใช

แรงงานทองถน

บรการนำาเทยวและมคคเทศก พจารณาจาก• กจกรรมและการบรการ

– มกจกรรมใหการศกษาสงแวดลอมทกำาหนดไวในโปรแกรมการทองเทยว– มมคคเทศกเฉพาะทสามารถใหขอมลรายละเอยดตาง ๆ ไดอยางถกตอง– ใหบรการใหแกนกทองเทยว โดยเปนการบรการทไมกอใหเกดผลกระทบ

ตอสงแวดลอม มการควบคมพฤตกรรมทางลบของนกทองเทยวดวย • การดำาเนนงานของบรษท

– มการเตรยมพรอมทกดาน ทงดานขอมล เครองมออปกรณ เครองใช – มการจดการ/รกษาสงแวดลอม/ปองกนผลกระทบ และแนะนำากระตนนก

ทองเทยวอยางสมำาเสมอหรอไม – เคารพกฎเกณฑของแหลงทองเทยว– - มการตดตามประเมนผลการนำาเทยว ตดตามนกทองเทยว ใหขอมล

ขาวสารแกนกทองเทยวอยางสมำาเสมอ • การจดการ

– การจดมคคเทศกทมความร รวมทงมคคเทศกทองถนทไดรบการอบรม– การจดการใหประชาชนทองถนมสวนรวม – มการใหผลประโยชนคนสทองถน

39

พฒนาสงอำานวยความสะดวกอยางรบผดชอบ

40

การวเคราะหผใชประโยชน

• ภมหลง หรอลกษณะทางสงคมประชากร• รปแบบกจกรรมนนทนาการ หรอกจกรรมการใช

ประโยชนทเกดขนจรง และทตองการ

• ความคดเหนตอพนทและการพฒนาพนท• ความตองการสงอำานวยความสะดวกและบรการตางๆ

นกทองเทยว เจาหนาท ทองถน ผประกอบการ

สงเกตแบบสอบถามสมภาษณ

41

การวเคราะหบรเวณ (Site Analysis)

• ปจจยดานธรรมชาต• ปจจยดานสนทรยภาพ• ปจจยดานวฒนธรรมและการใชทดน

เดม

ภมประเทศธรณวทยาแหลงนำา/ การระบายนำาพชพรรณธรรมชาตสตวปาภมอากาศภยธรรมชาต

ลกษณะธรรมชาตมมมอง/ วว

ประวตศาสตรและสงทมคณคาทางวฒนธรรมการใชทดนเดม

42

แนวทางการออกแบบและดำาเนนการทเปนมตรกบสงแวดลอม

(Standards and guidelines for Environmentally sensitive design and operation)

• การดำาเนนการและบรการตางๆ แกนกทองเทยวนน จะตองลดผลกระทบดานลบใหเหลอนอยทสด

• สรางบรรยากาศใหนกทองเทยวรสกวาอยในสถานททพเศษ

• แสดงใหเหนถงการออกแบบและการดำาเนนการทเปนมตรตอสงแวดลอม เพอใหความรและแสดงถงการนำาเอานวตกรรมตางๆ มาใชแกปญหาและทำาใหเกดความยงยนไดอยางลงตว

Tendele, Royal Natal National Park,

Kwa-Zulu Natal, South Africa

‘as much as necessary as little as possible’

43

44

• มการจดสรรรายไดสวนหนงเขาสาธารณประโยชนของชมชน

• มมาตรการปองกนผลกระทบตอสงแวดลอม สงคมและวฒนธรรม

• มการจดการพนท; การวางผง การแบงพนทใชสอย • มการจดการนกทองเทยว; เชน มมาตรการจำากด

จำานวน จำากดชวงเวลา การกำาหนดคณสมบตของผทจะเขาชม การมกฎระเบยบสำาหรบนกทองเทยว

การบรหารจดการ

45

• การวางผงบรเวณ• การจดแบงเขตพนทใชสอย หรอโซนนง (Zoning)• การพฒนาโดยคำานงถงประวตศาสตรการใชทดนเดม• การพฒนาพนทโดยคำานงถงผลกระทบตอสงแวดลอม

และวฒนธรรม

ตวอยางการจดการพนท

46

• การจำากดจำานวน หรอจำานวนคนตอกลม• การกำาหนดใหจองลวงหนา• การปดบางพนททเปนเขตหวงหาม• การจำากดระยะเวลาในการพำานก• การมตารางกำาหนดการในการเยยมชม• การมสอชแจงใหนกทองเทยวทราบการปฏบตตน• การสอความหมาย เพอใหความรและปลกจตสำานก• การกำาหนดราคาตางๆ กน เชน ราคาสำาหรบคน

ไทย-คนตางชาต, ราคาสำาหรบนกเรยน, ราคาสำาหรบเยาวชน ฯลฯ

ตวอยางการจดการนกทองเทยว

47

รฐบาลกมนโยบายอนรกษทรพยากรการทองเทยว ดวยแนวคด 7

Greens

48

7 Greens

49

• Green Hearts: การสรางความรสกใหนกทองเทยวและชมชนมหวใจทรกและใสใจสงแวดลอม

• Green Activities: กจกรรมการทองเทยวทเหมาะสมกบพนท เปนมตรตอสงแวดลอม และความเหมาะสมของจำานวนนกทองเทยว

• Green Communities: แหลงทองเทยวชมชน ทใหความสำาคญกบการจดการทองเทยวทใสใจตอสงแวดลอมและวถชวตดงเดมของชมชน

• Green Logistics: รปแบบการใหบรการดานการขนสง ทลดผลกระทบตอสงแวดลอมและเนนการเสนอขายกจกรรมการทองเทยวทใชยานพาหนะทเปนมตรตอสงแวดลอม

• Green Services: รปแบบการใหบรการของธรกจทองเทยวตางๆ ทมมาตรฐานและคณภาพทด ภายใตการคำานงถงสงแวดลอม

• Green Attractions: แหลงทองเทยวทมรปแบบการบรหารจดการทด ทตระหนกถงคณคาของสงแวดลอม

• Green Plus: กจกรรมการทองเทยวทตอบแทนสสงคม ดวยความรบผดชอบตอสงแวดลอม โดยการลด ละ เลก พฤตกรรมทกอใหเกดมลพษตอสงแวดลอม

แนวคด 7 Greens (ททท., 2554)

50

51

ความยงยนเกดขนได ถาทกคนรวมมอกน