Dr. Vural Yiğit 17.01.2016

1

NOTİON ANTİK KENTİ Notion Antik Kenti, Klaros kehanet merkezinden hemen

hemen 2 km. uzaklıktadır.

Ahmetbeyli yakınlarında, İzmir –Kuşadası kavşağına gelindiğinde, Doğu yönünde yolun sağında (deniz tarafı) yer alıyor.

Ahmetbeyli, İzmir'in Menderes İlcesine bağlı, yeşille mavinin buluştuğu, daha çok yazlık sitelerin bulunduğu bir yer.

İzmir’e, Seferihisar üzerinden 97, Menderes üzerinden ise 50 km. Selçuk'a 18 km, uzaklıktadır.

Akropolünden* bakıldığında, çok güzel bir deniz manzarası var.

*Antik kentlerde, önemli yapıların ve tapınakların bulunduğu iç kale. .

2

EGE DENİZİ, NOTİON VE

ÇEVRESİNDEKİ ANTİK KENTLER

3

KUŞADASI

4

KENTE GİRİŞ Nation tabelasından girişte, yüzümüzü denize

döndüğümüz zaman; karşımızda Ege Denizi ve Sisam adası,

Sol yanımızda Efes ve Kuşadası Körfezi,

Tam arkamızda da Klaros’un sütunlarını seçebiliyoruz.

Batı tepede, etrafı kolonlarla çevrilmiş küçük bir tapınak göze çarpıyor..

Kentin doğu ucunda tiyatro, agora, bouleterion*, batı ucunda avlu ortasında çok küçük bir Atena tapınağı bulunmakta.

* Antik dönemde Anadolu’daki en eski meclis binası.

5

6

NOTİON’UN

KURULUŞU Notion kenti

muhtemelen

Kolophon’un limanı

olarak

kullanılmaktaydı.

Ahmetbeyli plajları

bölgesindeki

yüksekçe ve dik bir

tepenin üzerine

kurulmuştu.

7

NOTİON TARİHÇESİ Notion da Kolophon gibi, «Attik-Delos deniz

birliği»nin bir üyesiydi.

M.Ö. 4. yy.ın üçüncü çeyreği içinde Anadolu’ya

Büyük İskender ile gelen özgürlük ve barış

dönemi yaşanmıştı.

Bu süreç, M.Ö. 323 yılında, İskender’in ölümü

ile son bulur.

Bu tarihten itibaren, Anadolu’daki Helen

kentleri için çok karmaşık ve kanlı bir süreç

başlar.

8

ATTİK- DELOS BİRLİĞİ Tanrı Apollon’un doğum yeri olan kutsal Delos Adası'nda

(Kiklatlar) imzalanmış bir antlaşmadır.

Atina ile İyon Birliği arasında yeni bir ittifak sağlanmıştır.

Birliğin remi amacı, Pers hükümranlığı nedeniyle uğranılan yıkımların öcünü almaktı.

Bir anayasasının da taslağı ortaya konmuştu. Buna göre:

Hangi kent devletlerinin para, hangilerinin asker ve

«trireme»* vereceğinin belirlenmesi,

İlk vergilendirmenin yapılması,

Delos'daki Apollon Tapınağı'nın Birlik hazinesine ev sahipliği yapmasının kararlaştırılması…

*

9

TARİHÇE M.Ö. III yüzyılda Kolophon ile Notion da bir ortak

vatandaşlık anlaşması yaparak politik bir birlik oluşturdular.

Bu döneme tarihlenen yazıtlarda sıklıkla Notion’da yaşayan Kolophon’ lu bireylerin adları geçmektedir.

Notion M.Ö. 218 yılında, Pergamon kralı Attalos’a bağlanır.

M.Ö. 196 yılında Suriye kralı Antiochos III’ün yönetimine girerse de M.Ö. 191 yıllarında tekrar Pergamon kralı Eumenes II’nin eline geçer.

Apemeia barışı ( M.Ö. 188 ) ile de Magnesia savaşında Roma ve müttefiklerinin yanında yer aldığı için, Notion’a özerk statü verilir.

10

TARİHÇE M.Ö. 133 yılında başlayan ayaklanma

sırasında Aristonikos donanması ile Notion’a gelir, akropolü ele geçirir ve kenti Romalılar’ın Asya Eyaletine dahil eder.

Tarihi boyunca Notion bağımsız bir kent olduğu halde Kolophon’un bir parçası gibi görünmüştür.

Bu nedenle Notion’a, «Deniz üzerindeki Kolophon», «Yeni Kolophon» ya da, «Güneydeki Kolophon» gibi adlar verilmiştir.

11

Notion Kalesinden görünüş

12

Özdere

NATİON KALINTILARI Nation antik kentinde fazlaca bir kalıntı yoktur.

İlk bakışta, frizler*, boğa başları ile desteklenen

defne yapraklı dallardan oluşan girland ** larla

süslenmiş, devrik bir iki sütun,

Bir adet dor, bir adet iyon sütun başlığından başka

çok önemli bir kalıntı göremiyoruz.

*Taban kirişi ile çatı arasında kalan, kabartmalarla

bezeli ya da düz şerit.

**İki nokta arasına asılmış yaprak ve çiçeklerden

oluşturulmuş bir çelenk biçiminde bezeme ögesi.

13

Notion

Kalıntıları

14

NOTİON KAZILARI

Notion, Ören yeri iyi bir şekilde korunmuş

durumda değildir..

1921 yılında Charles Picard’ın başkanlığı

altındaki bir Fransız araştırma heyeti

tarafından arkeolojik kazılar başlatılmıştır.

Son yıllarda Erol Atalay kazılar yapmıştı.

Genç yaşta ölen bu arkeoloğumuzun

ardından çalışmaları, Selahattin Erdemgil

tarafından yönetilmektedir..

15

ANTİK KALINTILAR Herodot’a göre Notion bir Aiol kentiydi ve Aioller

bereketli toprağa sahip, ancak havası İonlarınki kadar güzel olmayan ülkede yaşıyorlardı.

Günümüz köylüleri tarafından “ Kale “ olarak adlandırılan akropol, iki tepe üzerine oturuyor ve kentin baş tanrıçası Athena Pollias’a adanmış olan tapınak, akropolün batı tepesi üzerinde denize tümüyle hâkim bir konumda bulunuyordu.

Hellenistik dönemde yapılmış sur duvarları ise daha iyi durumda.

16

17

ANTİK KALINTILAR Kentin batı ve kuzeyindeki iki kapısı ayaktadır.

Athena Kutsal Yerinin kuzeydoğusunda küçük bir

tapınağın kalıntıları bulunmaktadır.

Ancak bu tapınağın hangi tanrıya sunulduğu bilin-

memektedir.

Akropolde iki agora var; biri merkezde, aşağı inen

yamaçta, diğeri ise doğuda yer alıyordu.

Ancak, bunların her ikisi de iyi korunmuş durumda

değillerdir.

18

ANTİK YAPILAR Kentin akropolünü çevreleyen 4 km uzunluğundaki

kale kulelerle desteklenen sur Hellenistik dönemde inşa edilmiş, Roma döneminde de onarılmıştır.

Kentin bugün için saptanmış olan ve ikisi de antik limana açılan kapılarından biri kuzeyde, diğeri ise batıda yer almakta,

Kentin Hadrianus döneminde büyük imar çalışmaları içinde olduğu ve Athena Pollias tapınağının bu dönemde inşa edildiği bilinmektedir.

Hellenistik tiyatronun da, yine bu dönemde Roma tiyatrosuna dönüştürüldüğü sanılmaktadır.

Ayrıca surun güneydoğu köşesinde bir de merdivenli iniş bulunmaktadır.

19

Merdivenli İniş

20

Sisam Adası

Notion Anfi-Tiyatrosu

21

Kuşadası KLAROS

Anfi-Tiyatro Kalıntıları

22

Akropolün ortasında üzerinde güneş saati

bulunan bir mermer kütlesi bulunuyor.

23

GÜNEŞ SAATİ Antik kentlerde güneş saatleri, agora, tapınak

çevresi ve kent merkezlerinde bulunurlardı.

Anadolu’daki birçok güneş saati önemli kent

merkezleri ve bilicilik merkezlerinde ele

geçmiştir.

Örneğin; Klaros’ta Apollon Sunağı’nın

kuzeybatı köşesinde,

Knidos’ta ise Korinth Tapınağı’nın doğusunda

güneş saati bulunmuştur.

Notion güneş saati da bunlardan biridir.

24

ANTİK GÜNEŞ SAATLERİ

25

ZAMANIN ÖLÇÜLMESİ Güneş saati, zamanı güneşin konumuna göre

ölçmeye yarayan alettir.

Genel olarak rastlanan yatay güneş saati tasarımlarında, dikey olarak yerleştirilmiş bir çubuğun gölgesi, günün saatlerini gösteren kadrana düşer.

Güneş gökyüzünde ilerledikçe, çubuğun ucu farklı saat çizgilerine denk gelecek şekilde hareket eder.

Bu tasarımlarda çubuğun Dünya’nın dönme eksenine hizalanması gerekir.

Dolayısıyla, bu tür bir güneş saatinin doğru zamanı göstermesi için çubuğun, manyetik kuzeyi değil coğrafi kuzeyi gösteriyor olması gereklidir.

26

ANADOLU’DA GÜNEŞ SAATLERİ

Ege ve Akdeniz’de bulunan arkeolojik antik kent kalıntıları arasında, Günün 12 saatini gösteren güneş saatleri bulunmuştur.

Anadolu’da, bu tipte güneş saatleri bazen «in situ»* bazen de olması gereken yerin dışında rastlanmaktadır. Örneğin;

Efes, Knidos ,Pergamon, Klaros, Didyma, Aphrodisias ve Amorium gibi.

Bergama Müzesi’nde korunan örnek ise mitolojik tanrı Atlas tarafından taşınır şekilde yapılmıştır.

*Kendi yerinde

27

MİTOLOJİ VE ZAMAN Kranos, Klasik mitolojide zamanı ve çağları temsil eden

tanrı olup Titanların en genci ve lideridir.

Kronoloji sözcüğü, Kronos isminden türemiştir. Roma mitolojisinde Satürn olarak da bilinir.

Uranüs ve Gaia'nın son oğlu olan Kronos titanlar soyundandır ve babası Uranos'u erkeklikten yoksun etmekle birinci kuşak tanrıların egemenliğine son vermiş, ikinci kuşağı başa geçirmiştir.

Bu özelliği ile mitolojide önemli bir yeri vardır. Beş erkek titan ve altı kız titanın doğuşundan sonra Kronos'un dünyaya gelişini Hesiodos şu şekilde anlatır:

«Bunlardan sonra Kronos geldi dünyaya, o art düşünceli tanrı, en belalısı Toprak oğullarının.

Ve Kronos diş biledi yıldızlı babasına.»

28

Titan Tanrı Kronos

29

KRONOS ZAMANI Saatin ölçtüğü zaman ile algılanan zaman arasındaki

farklılığı, güzel ifade eden iki kavram vardır. Bunlar;

Kronos ve Karios türü zamanlardır.

Kronos, saatin gösterdiği zaman türüdür.

Karios ise saatin gösterdiği değil, bizim hissettiğimiz

zaman olup kaliteli yaşanmış bir zaman dilimini ifade

eder.

İçinde bulunduğun «anı yaşayan»* kişi için bu tür

zaman geçerlidir.

* «Carpe Diem» zamanın tadını çıkar, günü yakala,

anı yaşa veya günü yaşa gibi anlamlardaki özdeyiş.-

30

CARPE DİEM GÜNEŞ SAATLERİ

31

DENİZ KIYISI- BARADAN KOYU

Gümüldür-Kuşadası sahil yolu üzerinde

Nation ayrımı tabalasını izleyerek, Ümran

Baradan Koyuna inilir.

Ümran Baradan, 4 mart 2011 tarihinde

kaybettiğimiz, İzmir’li seramik sanatçısıydı,

Sanatçı’nın güzelliği, bu koya adının

verilmesinin nedeni olsa gerek.

Etrafı yemyeşil çam ormanlarıyla çevrili, mavi-

yeşil bir koydu….

32

33

YANGIN VAR İzmir'in Menderes ilçesine bağlı Ahmetbeyli beldesindeki

yangın, 12 kilometrelik sahil şeridi boyunca ciddi şekilde hasar meydana getirdi.

Yangında mavi tur koylarının yanı sıra binlerce yıllık kültür mirası da yok oldu.

Klaros Kehanet Merkezi ile yanında bulunan MÖ 2. yüzyıldan kalma Notion Antik Kenti'ni de içine alan yangının, 3500 kişilik antik tiyatro ile kaya mezarlarının bulunduğu kısımda büyük zarar meydana getirdiği belirtildi.

Ege Üniversitesi Arkeoloji Anabilim Dalı öğretim üyesi ve Klaros Kazı Başkanı Prof. Dr. Nuran Şahin, yangında Klaros'un zarar gördüğünü, ancak asıl hasarın Notion Antik Kenti'nde meydana geldiğini söyledi.

Kıyı boyundaki pek çok orman alanı gibi, Klaros ve Notion da karardı gitti.

34

KLAROS VE NOTİON YANIYOR

35

BARADAN KOYU YANIK ALANI

36

İÇİMİZ DE BİRLİKTE YANDI

37

ÜMRAN BARADAN ANISINA

Orman yangını geçirmesine karşın, Nation antik kenti, Baradan koyu ve Kloros Denizpınarı, piknik alanları hala doğal güzelliğini koruyor.

Doğa kendini yeniliyor, çamlar büyüyor.

Güneşin batışı bir harika.

Geceleri, Kuşadası ve Sisam adasının ışıkları pırıl pırıl parlıyor.

Dağlar arasından doğan ay ışığı ve denizdeki yakamozlarına doyum olmuyor.

Tüm bu güzellikler, sanatçı Ümran Baradan’nın anısını canlandırıyor.

38

Notion’da Gün Batışı

39

Kuşadası

Özdere

Körfezde Mehtap ve yakamoz

40

KAYNAKLAR

41

Prof.Dr. Ekrem Akurgal, «Anadolu

medeniyetleri». S.312, Net Yayınları,

2007

http://kendingez.com/iyon-gezginleri2-lebedos-

notion-gezi-yazis

i

http://dagakactim.blogspot.com/2012_12_01_archi

ve.html