Chương 1: Tổng quan về thị trường tài chính và thị trường chứng khoán

Khoa Tài chính – Ngân hàng, Trường ĐH CN Tp.HCM

Mail: [email protected]ài giảng môn: Thị trường chứng khoán

Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản

Tổng quan về thị trường tài chính;

Tổng quan về thị trường tiền tệ;

Tổng quan về thị trường vốn;

Tổng quan về thị trường chứng khoán.

2

NỘI DUNG CHÍNH

Bài giảng môn: Thị trường chứng khoán

Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản 3Bài giảng môn: Thị trường chứng khoán


Cơ sở hình thành thị trường tài chính

Khái niệm và phân loại thị trường tài chính

Vai trò của thị trường tài chính trong nền kinh tế thị trường.

Sự hình thành và phát triển thị trường tàichính Việt Nam

4

NỘI DUNG CHÍNH PHẦN 1



CƠ SỞ HÌNH THÀNH THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH

Mối liên hệ giữa 3 thị trường cơ bản



CƠ SỞ HÌNH THÀNH THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH

Sự phát triển của các hình thái thị trường tài chính:

Hình thức giản đơn nhất: quan hệ vay mượn trựctiếp giữa các tầng lớp dân cư hoặc quan hệ tín dụngthương mại giữa các doanh nghiệp.

Hình thức thứ hai: thông qua các tổ chức tài chínhtrung gian như Ngân hàng thương mại, các tổ chức tíndụng, các công ty tài chính.

Hình thức thứ ba: chủ thể đại diện cho nhu cầu vốnđầu tư chủ động tìm kiếm nguồn vốn đầu tư bằng cáchphát hành các chứng từ có giá.

6



Laø thò tröôøng trong ñoù caùc loaïi voán ngaénhaïn, trung haïn, daøi haïn, ñöôïc chuyeån töønôi “thöøa” sang nôi “thieáu” ñeå ñaùp öùngnhu caàu phaùt trieån neàn kinh teá xaõ hoäi.

Laø nôi gaëp gôõ giöõa nhöõng beân coù nguoànvoán dö thöøa vôùi nhöõng beân coù nhu caàu söûduïng chuùng.

KHÁI NIỆM THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH



Bản chất của thị trường tài chính là sự luânchuyển vốn, giao lưu vốn trong xã hội

BẢN CHẤT THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH



Chöùc naêng quan tr oïng nhaát cuûa TTTC là : daãnnguoàn taøi chính (huy động vốn nguồn vốn lớn tài trợ cho các chủ thể có nhu cầu) - theå hiệnkhaû naêng cung öùng nguoàn taøi chính ñeán nhöõngchuû theå caàn nguoàn taøi chính;

Chöùc naêng kích thích tieát kieäm vaø ñaàu tö; Chöùc naêng hình thaønh giaù caùc taøi saûn taøi chính; Chöùc naêng taïo tính thanh khoaûn (khaû naêng

chuyeån ñoåi thaønh tieàn) cho taøi saûn taøi chính.

CHỨC NĂNG CỦA THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH



Vậy vai trò của TTTC là:

Tạo lập nguồn vốn cho nền kinh tế;

Góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động củanền kinh tế;

Đẩy nhanh quá trình tự do hóa tài chính và hộinhập quốc tế.

VAI TRÒ CỦA THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH



Thò tr öôøng taøi chính coù 3 yeáu toá cô baûn:Ñoái töôïng cuûa TTTC: laø nhöõng nguoàn cung vaøcaàu veà voán;Coâng cuï tham gia treân TTTC: bao goàm caùc loaïichöùng töø coù giaù trò do các chủ thể phát hành;Chuû theå cuûa TTTC: laø nhöõng theå nhaân vaø phaùpnhaân tham gia treân TTTC chuû yeáu laø caùc ngaânhaøng thöông maïi, coâng ty taøi chính, coâng ty baûohieåm, quyõ ñaàu tö, …

CÁC YẾU TỐ CƠ BẢN CỦA THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH



Caên cöùvaøo

Phaânthaøn

h

Noäi dung

Hìnhthöùchuy

độngvoán(Hay

tính chấtchuyên

môn hóacủa thịtrường)

TTcông

cụnợ

- Là thị trường trong đó người cần huy động vốn dựa trên việcphát hành các công cụ nợ như: trái phiếu, tín phiếu, kỳ phiếu,...

TTcông

cụvốn

- Là thị trường trong đó người cần huy động vốn dựa trên việcphát hành các cổ phiếu.

TTcông

cụpháisinh

- Là thị trường phát hành và mua đi bán lại các chứng khoán pháisinh – đây là những công cụ tài chính cao cấp như: chứng quyền, quyền chọn, hợp đồng tương lai,…

CẤU TRÚC CỦA THỊ TRƯỜNG TÀI CHÍNH



Caên cöùvaøo

Phaânthaønh

Noäi dung

Caápbaäc thòtr öôøng(Hay cơcấu thịtrường)

TT caáp1 (TT sơ

cấp)

- Là thị trường mua bán các chứng khoán mới pháthành.

TT caáp2 (TT

thứ cấp)

- Laø nôi dieãn ra caùc hoaït ñoäng giao dòch mua baùncaùc loaïi CK ñaõ ñöôïc phaùt haønh ôû TT caáp1.




Caên cöùvaøo

Phaân

thaønhNoäi dung

Kyø haïncoâng cuïnôï (Haythời hạn

luânchuyển

vốn)

TTtieànteä

- Laø nôi caùc coâng cuï nôï ngaén haïn coù kyø haïn döôùimoät naêm ñöôïc mua baùn, goàm: tín phieáu kho baïc,caùc loaïi thöông phieáu, kyø phieáu, chöùng chæ tieàngöûi, kyø phieáu ngaân haøng, caùc kheá öôùc cho vay…

TTvoán

- Laø nôi caùc coâng cuï trung vaø daøi haïn coù kyø haïntreân 1 naêm ñöôïc mua baùn, goàm: coå phieáu, traùiphieáu, caùc hôïp ñoàng vay theá chaáp…







Các điều kiện cần thiết để hình thành TTTC

Nền kinh tế hàng hoá phát triển, tiền tệ ổn định; Các công cụ tài chính phải đa dạng; Hình thành và phát triển các tổ chức trung gian tài

chính; Hoàn thiện hệ thống cơ sở pháp lý;

Xây dựng được cơ sở vật chất kỹ thuật;

Cần có đội ngũ các nhà kinh doanh, các nhà quảnlý am hiểu kiến thức của thị trường tài chính;

…

16



Sự hình thành và phát triển thị trường tài chính Việt Nam

THẢO LUẬN

17Bài giảng môn: Thị trường chứng khoán


1, TTTC cung cấp các nguồn vốn có kỳ hạn trongbao lâu?

2, Trình bày các chức năng của TTTC?

3, Vai trò của TTTC trong nền kinh tế thị trườnghiện nay?

4, Trình bày các yếu tố cơ bản của TTTC?

5, Trình bày cấu trúc của TTTC?

CÂU HỎI ÔN TẬP PHẦN 1



6, Trong nền kinh tế thị trường, cung cầu về vốnđược thực hiện dưới những hình thức nào?

7, Trong nền kinh tế thị trường, hàng hóa của TTTC là gì?

8, Cuộc khủng hoảng tài chính ở Thái Lan xảy ravào năm nào?

9, Thuật ngữ “Eurodollars” hàm ý gì?

10, Trình bày vị trí và vai trò của thị trường chứngkhoán đối với TTTC?



Giảng viên: ThS. Bùi Ngọc Toản 20




Khái niệm, đặc điểm và chức năng của thịtrường tiền tệ;

Cấu trúc của thị trường tiền tệ;

Hàng hoá và nghiệp vụ trên thị trường tiền tệ.

22




Thị trường tiền tệ là một bộ phận của thị trườngtài chính, giao dịch các loại vốn ngắn hạn.

Hoạt động của thị trường tiền tệ diễn ra chủ yếuthông qua hoạt động của hệ thống ngân hàng vàcác tổ chức tín dụng khác.

Khái niệm



Luân chuyển vốn ngắn hạn không quá 1năm;

Hình thức tài chính đặc trưng là hình thứctài chính gián tiếp. Đóng vai trò trung giantài chính giữa người vay và người cho vay làcác NHTM và các tổ chức tín dụng khác;

Các công cụ của thị trường tiền tệ có độ antoàn tương đối cao, tiết kiệm chi phí cho cácnhà đầu tư.

Đặc điểm của thị trường tiền tệ



Tạo lập và cung ứng vốn ngắn hạn cho nềnkinh tế;

Tạo lập và cung ứng vốn đầu tư tín dụng;

Tạo môi trường đầu tư an toàn và có hiệu quảcho các chủ thể trong xã hội;

Góp phần làm lành mạnh tình hình lưu thôngtiền tệ và ổn định đồng tiền.

Chức năng của thị trường tiền tệ



Phân loại theo cách thức tổ chức:

Thị trường tiền tệ sơ cấp: là nơi chuyên pháthành các loại công cụ nợ ngắn hạn của ngânhàng, công ty tài chính, kho bạc, ...

Thị trường tiền tệ thứ cấp: chuyên tổ chứcmua đi bán lại các loại công cụ nợ ngắn hạn đãphát hành ở thị trường sơ cấp.

Phân loại thị trường tiền tệ



Phân loại theo công cụ nợ:

Thị trường cho vay ngắn hạn của các định chếtài chính trung gian;

Thị trường liên ngân hàng;

Thị trường hối đóai.





Thị trường cho vay ngắn hạn của các định chế tàichính trung gian: thị trường cho vay, tài trợ, bảolãnh, mua bán các lọai chứng từ có giá ngắn hạn.

• Đây là thị trường mà các nguồn vốn được luânchuyển theo nguyên tắc tín dụng để huy động vốntừ những người có vốn và phân phối lại cho nhữngngười cần vốn nhằm mục đích tìm kiếm lợi nhuận.

• Đây chính là sự vận động gián tiếp của vốn trongnền kinh tế thị trường thông qua các trung gian tàichính.





Thị trường liên ngân hàng: đây là thị trườngvốn ngắn hạn giữa các ngân hàng thương mạivới nhau do Ngân hàng Trung ương tổ chức đểgiải quyết nhu cầu vốn giữa các ngân hàngthương mại về bù bù đắp thiếu hụt trong thanhtoán bù trừ, đáp ứng nhu cầu thanh toán củakhách hàng,…





Thị trường hối đoái: thị trường diễn ra cáchọat động đầu tư, cho vay, bảo lãnh, mua bánvà các giao dịch khác về ngoại hối (ngoại hốilà các lọai ngọai tệ, vàng tiêu chuẩn quốc tế, các giấy tờ có giá bằng ngọai tệ và các côngcụ thanh toán bằng tiền nước ngòai).




Tín phieáu Kho baïc Nhà nước, Tín phiếu Ngân hàngTrung ương;

Thöông phieáu;

Các khoản vay liên ngân hàng;

Chấp phiếu ngân hàng;

Kỳ phiếu ngân hàng, tín phiếu công ty tài chính, chứngchỉ tiền gửi tiết kiệm.

CCáácc côngcông ccụụ trêntrên TTTTTTTT



Tín phieáu kho baïc:

Là công cụ nợ ngắn hạn của chính phủ (do Kho bạcNhà nước phát hành) có thời hạn là 3, 6, hoặc 12 tháng, được trả lãi với mức lãi suất cố định và được hoàn trảlại vốn gốc khi đến hạn thanh toán.

Loại công cụ này có tính thanh khoản cao. Kho bạc Nhànước phát hành tín phiếu chủ yếu để vay nợ nhằm mụcđích bù đắp thiếu hụt tạm thời của Ngân sách Nhà nướcvà thực hiện chính sách tiền tệ bằng cách phát hành tínphiếu kho bạc.




Thương phiếu:Là một loại nợ ngắn hạn do một doanh nghiệp phát

hành để thu hút vốn lưu động kinh doanh hàng ngày.

Chỉ có những công ty lớn mới có thể phát hành loạithương phiếu này, các NHTM không được phép pháthành thương phiếu.

Những người mua lại thương phiếu này thường là các tổchức tài chính trung gian và các công ty hàng đầu.

Hầu hết các thương phiếu có kỳ hạn dưới 270 ngày, vàthường cố định là 30 ngày hoặc ngắn hạn.




Thương phiếu:

Thương phiếu tồn tại dưới 2 hình thức là:

Hối phiếu

Lệnh phiếu




Thương phiếu:

Hối phiếu:

Hối phiếu là chứng chỉ có giá do người bánchịu lập, yêu cầu người mua chịu trả một sốtiền xác định vào một thời gian và ở một địađiểm nhất định cho người thụ hưởng.




Thương phiếu:

Lệnh phiếu:

Lệnh phiếu là chứng chỉ có giá do ngườimua chịu lập, cam kết trả một số tiền xácđịnh trong một thời gian và ở một địa điểmnhất định cho người thụ hưởng.




Thương phiếu:

Thương phiếu có 3 tính chất:

Tính trừu tượng

Tính bắt buộc

Tính lưu thông




Thương phiếu:

Tính trừu tượng:

Trên thương phiếu không ghi cụ thể nguyênnhân phát sinh khoản nợ mà chỉ ghi cácthông tin về số tiền phải trả, thời hạn trả tiềnvà người trả tiền.




Thương phiếu:

Tính bắt buộc:

Qui định người trả tiền phải thanh toáncho người thụ hưởng đúng hạn, khôngđược phép từ chối hoặc trì hoãn việc trảtiền.




Thương phiếu:

Tính lưu thông:

Thương phiếu được chuyển nhượng từ ngườithụ hưởng sang người khác bằng phương phápký hậu, nó có thể chuyển hoá ra tiền khi mangđến ngân hàng xin chiết khấu hoặc cầm cố. Tínhchất này khiến thương phiếu trở thành một loạiphương tiện thanh toán thay cho tiền trong thờigian hiệu lực.




Các khoản vay liên ngân hàng

Theo quy định của Ngân hàng Trung ương, các tổ chức nhận tiền gửi phải có 1 tỷ lệ dựtrữ bắt buộc để đáp ứng nhu cầu rút tiền củanhững người gửi tiền. Một số tổ chức có thểthừa dự trữ, một số khác lại thiếu. Các tổchức nhận tiền gửi có thể mua bán cáckhoản dự trữ này trên thị trường liên ngânhàng.




Chấp phiếu ngân hàng


Là một loại hối phiếu có kì hạn docông ty phát hành

Là một loại hối phiếu có kì hạn docông ty phát hành

Được ngân hàng đảm bảo thanh toánbằng cách đóng dấu “chấp nhận” lênhối phiếu

Được ngân hàng đảm bảo thanh toánbằng cách đóng dấu “chấp nhận” lênhối phiếu

Chấp phiếungân hàng

Chấp phiếungân hàng



Kỳ phiếu ngân hàng, tín phiếu công ty tàichính, chứng chỉ tiền gửi tiết kiệm: là cácloại công cụ nợ ngắn hạn thường từ 3 tháng,6 tháng, 9 tháng đến 12 tháng, được ngânhàng thương mại và công ty tài chính pháthành nhằm huy động, rồi dùng vốn đó chovay (chủ yếu là ngắn hạn)




Nghiệp vụ vay và cho vay vốn ngắn hạn

Cho vay bằng tiền;

Cho vay dưới hình thức cầm cố;

Cho vay dưới hình thức chiết khấu các chứng từ cógiá:

• Ngân hàng thương mại chiết khấu chứng từ có giá của cácdoanh nghiệp, các nhà đầu tư,…

• Ngân hàng Nhà nước chiết khấu các chứng từ có giá củacác ngân hàng thương mại thông qua thị trường mở

Nghiệp vụ mua bán giấy tờ có giá ngắn hạn.

Nghiệp vụ trên thị trường tiền tệ



Thị trường mở:

o Là một bộ phận của thị trường tiền tệ;

o Là nơi diễn ra hoạt động giao dịch mua bán ngắnhạn các chứng từ có giá giữa Ngân hàng Nhànước với các ngân hàng thương mại và các tổchức khác;

o Nghiệp vụ thị trường mở là công cụ của Ngânhàng Nhà nước để điều hành chính sách tiền tệ.




• Ngân hàng thương mại chiết khấu chứng từ có giá của các doanhnghiệp, các nhà đầu tư,…

Sô ñoà hoái phieáu töø khi phaùt sinh nghieäp vuï cho ñeán khi thanh toaùn:

Quanheä TC

TM

Ngöôøi höôûnglôïi hoái phieáu

Ngaân haøngchieát khaáu

Ngöôøi kyù phaùt hoáiphieáu (Cty A)

Ngöôøi tr aû tieànngöôøi mua

Haøng hoaù, dòch vuï(1)

HP + chöùng töø hoaù ñôn(1)

Chaáp nhaän HP (2)

Traû tieàn chieát khaáu HP

Xin chieát khaáu, chuyeån nhöôïng(3)

Göûi HP,nhôø thu Thanh

toaùnHp

Xuaát trìnhHP (4)




• Ngân hàng thương mại chiết khấu chứng từ có giá của cácdoanh nghiệp, các nhà đầu tư,…

Sô ñoà trái phiếu töø khi phaùt sinh nghieäp vuï cho ñeán khi thanh toaùn:

Phaùthaønhtraùi

phieáu

Ngöôøi phaùt haønh tr aùiphieáu

Ngöôøi mua tr aùi phieáu(phaùp nhaân, theå nhaân)

Ngaân haøngchieát khaáu

Thanh toaùn TP khi ñeánhaïn thanh toaùn

Chuyeån nhöôïng traùi phieáu

Xin chieát khaáu traùi phieáu traû tieàn tröôùc




1, Trình bày đặc điểm của TTTT?

2, Trình bày cấu trúc của TTTT?

3, Trình bày chức năng của TTTT?

4, Trình bày các công cụ trên TTTT (nêu chi tiết đặc điểm, chủ thể phát hành,…)?

5, Trình bày các nghiệp vụ trên TTTT?







Khái niệm, đặc điểm và cấu trúc của thị trườngvốn;

Các công cụ trên thị trường vốn;

Chủ thể hoạt động trên thị trường vốn.

51




Thị trường vốn (còn gọi là thị trường vốn dài hạn)là: Một bộ phận của thị trường tài chính Gồm những công cụ vay nợ trung và dài hạn >

01 năm và các chứng khoán (cổ phiếu, trái phiếuchính phủ, trái phiếu công ty, trái phiếu chínhquyền địa phương, các hợp đồng vay thế chấp)được mua bán. Chứng khóan của thị trường vốn có tính thanh

khoản kém hơn so với các lọai chứng khoán ngắnhạn và rủi ro lớn hơn so với chứng khóan ngắnhạn do thời gian dài hơn và giá cả của chúng biếnđộng nhiếu.

Khái niệm



Thị trường chứng khoán: giao dịch mua bán cácgiấy tờ trung hạn, dài hạn (có thời gian trên mộtnăm).

Thị trường tín dụng thuê mua: cung cấp các tíndụng trung và dài hạn cho các doanh nghiệp qua hình thức tài trợ cho thuê tài sản.

Thị trường thế chấp: cung cấp tín dụng trung vàdài hạn cho doanh nghiệp với điều kiện phải có tàisản thế chấp.

Phân loại thị trường vốn



Cổ phiếu (chứng khoán vốn);

Trái phiếu (chứng khoán nợ);

Một số các công cụ khác.

Các công cụ trên thị trường vốn



Cổ phiếu (chứng khoán vốn)

Khái niệm:

Laø moät loaïi chöùng khoaùn xaùc nhaän quyeàn sôûhöõu voán của cổ đông goùp vaøo coâng ty vaø quyeànñöôïc höôûng moät khoaûn coå töùc theo ñònh kyø.





Phân loại:

Căn cứ vào hình thức:

o Cổ phiếu ghi danh

o Cổ phiếu vô danh

Caên cöù vaøo quyeàn lôïi ñöôïc hưởng:

o Cổ phiếu ưu đãi

o Cổ phiếu thường

Caên cöù vaøo phöông thöùc goùp voán:

o Coå phieáu hieän kim

o Coå phieáu hieän vaät





Phân loại:

Căn cứ vào hình thức, cổ phiếu có hai loại:

o Cổ phiếu ghi danh: là cổ phiếu có ghi tên người sở hữutrên tờ cổ phiếu. Cổ phiếu này có nhược điểm là việcchuyển nhượng phức tạp, phải đăng ký tại cơ quan pháthành và phải được Hội đồng Quản trị của công ty chophép.

o Cổ phiếu vô danh: là cổ phiếu không ghi tên người sởhữu. Cổ phiếu này được tự do chuyển nhượng mà khôngcần thủ tục pháp lý.





Phân loại:

Caên cöù vaøo quyeàn lôïi ñöôïc hưởng, cổ phiếu có hai loại:

o Cổ phiếu ưu đãi

o Cổ phiếu thường




o Cổ phiếu ưu đãi• Là một chứng khoán lai tạp có những đặc điểm vừa

giống cổ phiếu thường, vừa giống trái phiếu.• Đó là một giấy chứng nhận cổ đông được ưu tiên so

với cổ đông thường về mặt tài chính hoặc một sốmặt khác nhưng bị hạn chế về quyền hạn đối vớicông ty góp vốn, như: người giữ cổ phiếu ưu đãikhông được tham gia ứng cử bầu cử vào hội đồngquản trị hoặc ban kiểm soát công ty, nhưng lạiđược ưu tiên chia cổ tức trước cổ đông thường, ưutiên được hoàn lại vốn trước cổ đông thường khithanh lý tài sản trong trường hợp công ty bị phá sản




o Cổ phiếu ưu đãi• Đặc điểm chính:Möùc coå töùc coá ñònh vaø ñöôïc ghi roõ treân coå phieáu

luùc phaùt haønh;Thu nhaäp cuûa coå ñoâng khoâng phuï thuoäc vaøo chính

saùch chia laõi haøng naêm cuûa coâng ty;Ñöôïc chia coå töùc tröôùc loaïi coå phieáu thöôøng;Trường hợp công ty bị thanh lý tài sản, nhà đầu tư

sẽ được hoàn lại vốn theo trình tự: chủ nợ cổđông sở hữu CPƯĐ cổ đông sở hữu CPT;Không có ngày đáo hạn.




oCổ phiếu ưu đãi• Các loại Cổ phiếu ưu đãi: Cổ phiếu ưu đãi về cổ tức; Cổ phiếu ưu đãi hoàn lại; Cổ phiếu ưu đãi chuyển đổi thành cổ phiếu

thường; Cổ phiếu ưu đãi khác theo điều lệ công ty; Cổ phiếu ưu đãi về quyền biểu quyết.




o Cổ phiếu thường• Khái niệm Là loại chứng khoán vốn hay chứng chỉ chứng

nhận đầu tư;Cổ tức được trả hằng năm theo lợi nhuận (kết quả

hoạt động SXKD) của doanh nghiệp;Giá trị cổ phiếu tương ứng với giá trị sở hữu doanh

nghiệp;Cổ phiếu được hoàn vốn sau cùng;Treân thò tröôøng giaù cuûa coå phieáu thöôøng bieán ñoäng

nhieàu hôn so vôùi coå phieáu öu ñaõi và trái phiếu.





Phân loại:

Caên cöù vaøo phöông thöùc goùp voán:

o Coå phieáu hieän kim: giaønh cho nhöõng coå ñoâng goùpvoán baèng tieàn;

o Coå phieáu hieän vaät: giaønh cho nhöõng coå ñoâng goùpvoán baèng taøi saûn nhö maùy moùc, thieát bò, nhaøxöôûng…




Trái phiếu (chứng khoán nợ) Khái niệm:

Laø moät loaïi chöùng khoaùn xaùc nhaän moät khoaûn voán chovay vaø quyeàn ñöôïc höôûng möùc thu nhaäp theo ñònh kỳ,ngöôøi mua traùi phieáu laø chuû nôï cuûa ñôn vò phaùt haønh vaøseõ ñöôïc hoaøn laïi voán khi ñeán kyø haïn.

Hay:

Trái phiếu là một hợp đồng nợ dài hạn được ký kết giữachủ thể phát hành (chính phủ, chính quyền địa phương hay doanh nghiệp) và người cho vay, đảm bảo một sự chi trảlợi tức định kỳ và hoàn lại vốn gốc cho người cầm tráiphiếu ở thời điểm đáo hạn.




Trái phiếu (chứng khoán nợ)

Phân loại:

o Trái phiếu Nhà nước, trái phiếu Kho bạc;

o Trái phiếu doanh nghiệp;

o Trái phiếu do chính quyền địa phương;

o …




o Trái phiếu Nhà nước• Hình ảnh trái phiếu:




o Trái phiếu Nhà nước• Hình ảnh trái phiếu:




o Trái phiếu Nhà nước

• Do NSNN phaùt haønh vôùi muïc ñích buø ñaép nhöõngkhoaûn chi cuûa NSNN;

• Laø chöùng thö xaùc nhaän khoaûn nôï cuûa Nhà nước.




o Trái phiếu doanh nghiệp:

• Do caùc coâng ty hoaëc caùc xí nghieäp ñang hoaïtñoäng phaùt haønh vôùi muïc ñích boå sung voán kinhdoanh;

• Laø loaïi chöùng khoaùn coù lôïi töùc coá ñònh;

• Ngöôøi sôû höõu traùi phieáu chæ laø chuû nôï cuûa coângty neân khoâng ñöôïc tham döï vaø can thieäp vaøohoaït ñoäng cuûa coâng ty;

• Ñaàu tö vaøo traùi phieáu vaãn coù möùc ñoä an toaøncao hôn so vôùi ñaàu tö vaøo coå phieáu;




o Traùi phieáu do chính quyeàn ñòa phöông phaùt haønh

• Muïc ñích hoã trôï cho ngaân saùch ñòa phöông;

• Loaïi traùi phieáu naøy hieän nay ôû nöôùc ta chöa phaùttrieån.




Chuû theå phaùt haønh chöùng khoaùn Ngöôøi ñaàu tö

Ngöôøi moâi giôùi chöùng khoaùn Ngöôøi kinh doanh chöùng khoaùn

Ngöôøi toå chöùc thò tröôøng Ngöôøi ñieàu hoøa thò tröôøng

Chủ thể họat động trên thị trường vốn



Chuû theå phaùt haønh chöùng khoaùn Ñaây laø nhöõng chuû theå coù nhu caàu veà voán ñaàu tö

vaø ñöôïc Nhà nước cho pheùp phaùt haønh chöùngkhoaùn ñeå huy ñoäng voán; Ñaïi dieän cho nguoàn cung öùng chöùng khoaùn vaøo

löu thoâng vaø ñoù laø caùc coâng ty, xí nghieäp, caùc toåchöùc taøi chính vaø Nhà nước.




Ngöôøi ñaàu tö

Laø nhöõng ngöôøi coù voán nhaøn roãi

Mua chöùng khoaùn treân thò tröôøng ñeå kieám lôøi

Laø phaùp nhaân kinh teá vaø caùc theå nhaân.




Ngöôøi moâi giôùi chöùng khoaùn:

Coù vò trí quan troïng nhaát ñònh ñoái vôùi söï toàn taïi vaøphaùt trieån cuûa thò tröôøng chöùng khoaùn;

Coù theå hoaït ñoäng vôùi tö caùch laø theå nhaân hay phaùpnhaân (coâng ty moâi giôùi);

Phaûi ñöôïc Nhà nước caáp giaáy pheùp vaø phaûi hoäi ñuû caùcñieàu kieän maø qui cheá veà ngheà moâi giôùi theo luaät

chöùng khoaùn vaø giao dòch chöùng khoaùn ban haønh.




Ngöôøi moâi giôùi chöùng khoaùn:

Hoaït ñoäng moâi giôùi: chæ nhaän leänh muahoaëc baùn hoä chöùng khoaùn cho khaùch haøngñeå höôûng hoa hoàng khoâng ñöôïc muabaùn chöùng khoaùn cho chính mình nhaèmñaûm baûo tính khaùch quan trong ngheà moâigiôùi.




Ngöôøi kinh doanh chöùng khoaùn:Mua baùn chöùng khoaùn cho baûn thaân nhaèm kieám

lôïi nhuaän.




Ngöôøi toå chöùc thò tr öôøng:

Laø ban ñieàu haønh cuûa Sôû giao dòch giöõ nhieämvuï toå chöùc caùc khaâu hoaït ñoäng treân thò tröôøng;

Laø ngöôøi chuyeån taûi nhöõng luaät leä cuûa Nhànước vaøo thöïc tieãn quaûn lyù thò tröôøng.




Ngöôøi ñieàu hoøa thò tr öôøng:

Laø cô quan ñöôïc Nhà nước thaønh laäp nhö: uûyban ñieàu haønh thò tröôøng chöùng khoaùn, hoäi ñoàngchöùng khoaùn quoác gia…

Giöõ nhieäm vuï ban haønh caùc luaät leä, toå chöùcgiaùm saùt hoaït ñoäng giao dòch vaø mua baùn chöùng

khoaùn treân thò tröôøng.




1, Phân biệt điểm giống và khác nhau giữa trái phiếu Nhà nước và trái phiếu doanh nghiệp?

2, Bạn hãy trình bày những công cụ tài chính được giao dịch trên thị trường vốn?

3, Lãi suất thị trường tăng thì giá trái phiếu biến động như thế nào?

4, Theo pháp luật Việt Nam, các tổ chức được phép phát hành trái phiếu là những tổ chức nào?

5, Đại bộ phận trái phiếu ở Việt Nam hiện nay là do ai phát hành?







Nội dung chính phần 4

Quá trình hình thành và phát triển của TTCK Khái niệm, bản chất và cơ cấu của TTCK

trong nền kinh tế thị trường hiện đạiMục tiêu và nguyên nhân khách quan thành

lập TTCK Việt Nam Các điều kiện cần thiết cho sự hình thành

TTCK Vai trò và chức năng của TTCK trong nền

kinh tế thị trường.



Quá trình hình thành và phát triển của TTCK

Giữa thế kỷ 15, đã có hình thức sơ khai của thị trường chứng khoán.

Năm 1453 diễn ra buổi họp đầu tiên với qui mô lớn tại lữ quán của gia đình Vanber ởBruges (Bỉ), có bảng hiệu hình 3 túi da với một từ tiếng Pháp “Bourse” – “ Mậu dịch trường”.

Năm 1547, thành phố Bruges mất đi sự phồn vinh, “Mậu dịch trường” bị sụp đổ chuyển sang thị trấn Antwerpen (Auvers) (Bỉ).




Vào cuối thế kỷ 16, Tây Ban Nha xâm chiếm Antwerpen, mậu dịch trường Antwerpen sụp đổ.

Đầu thế kỷ 17 (1608), TTCK Amsterdam được thành lập. TTCK các nước lân cận tập trung tại đây.

1875 – 1913 là thời kỳ huy hoàng nhất của TTCK thế giới.

84




Ngày 29/10/1929, “ngày thứ 5 đen tối” mở đầu cho cuộc khủng hoảng TTCK NewYork. Kéo theo các TTCK Tây Âu, Bắc Âu, Nhật Bản cũng khủng hoảng theo.

Sau chiến tranh thế giới thứ II, các TTCK phục hồi và phát triển mạnh trở lại.

Năm 1987 cuộc khủng hoảng tài chính xảy ra TTCK thế giới một lần nữa bị sụp đổ.



Hai năm sau, TTCK thế giới lại đi vào ổn định.

Tháng 7/1997, TTCK thế giới lại tiếp tục chao đảo, bắt đầu từ cuộc khủng hoảng tài chính ởThái Lan.

Đến cuối năm 1997, trên thế giới có trên 160 sởgiao dịch chứng khoán rải khắp các châu lục.

Ngày 11/9/2001, trung tâm thương mại thế giới bị sụp đổ , một lần nữa làm cho TTCK thế giới bịảnh hưởng.

86




Khái niệm chứng khoán

Chứng khoán là chứng chỉ hoặc bút toán ghi sổ, xác nhận các quyền và lợi ích hợp pháp của người sở hữu chứng khoán đối với tài sản hoặc vốn của tổ chức phát hành, gồm: trái phiếu, cổ phiếu, chứng chỉ quỹđầu tư và chứng khoán phái sinh.

Hoặc:

Chứng khoán là các công cụ thể hiện quyền sở hữu trong một công ty (cổ phiếu), quyền chủ nợ với một công ty, một chính phủ hay chính quyền địa phương (trái phiếu) và các công cụ khác phát sinh trên cơ sởcác công cụ đã có (chứng khoán phái sinh).



Khái niệm TTCK

TTCK là một bộ phận của thị trường vốn dài hạn, thực hiện cơ chế chuyển vốn trực tiếp từnhà đầu tư sang nhà phát hành, qua đó thực hiện chức năng của thị trường tài chính làcung ứng nguồn vốn trung và dài hạn cho nền kinh tế.

88



Bản chất của TTCK

TTCK phản ánh các quan hệ trao đổi, mua bán quyền sở hữu về tư liệu sản xuất và vốn bằng tiền, tức là mua bán quyền sở hữu vềvốn.

TTCK là hình thái phát triển cao của nền sản xuất hàng hóa.



Cơ cấu của TTCK

Căn cứ vào phương diện pháp lý của hình thức tổ chức thị trường (Căn cứ vào phương thức hoạt động của thị trường)

Căn cứ vào tính chất phát hành hay quá trình lưu hành của chứng khoán (Căn cứ vào sựluân chuyển các nguồn vốn)

Căn cứ vào phương thức giao dịch

Căn cứ vào đặc điểm các loại hàng hóa lưu hành trên thị trường chứng khoán

90




Căn cứ vào phương diện pháp lý của hình thức tổ chức thị trường (Căn cứ vào phương thức hoạt động của thị trường):

TTCK tập trung (hay còn gọi là: TTCK chính thức, Sở giao dịch chứng khoán).

TTCK phi tập trung ( hay còn gọi là: TTCK phi chính thức, thị trường OTC).




TTCK tập trung (hay còn gọi là: TTCK chính thức, Sở giao dịch chứng khoán):

Tại SGDCK, các giao dịch được tập trung tại một địa điểm, các lệnh được chuyển tới sàn giao dịch vàtham gia vào quá trình ghép lệnh để hình thành nên phiên giao dịch.

Chỉ có các loại chứng khoán đủ tiêu chuẩn niêm yết mới được giao dịch tại đây.

92




TTCK phi tập trung ( hay còn gọi là: TTCK phi chính thức, thị trường OTC):

Thị trường OTC là thị trường phi tập trung cùng với thịtrường tập trung tạo nên một thị trường chứng khoán hoàn chỉnh.

Thị trường OTC là một thị trường có tổ chức dành cho những chứng khoán không niêm yết trên SGDCK.

Thị trường OTC không có địa điểm giao dịch chính thức,thay vào đó các nhà môi giới (công ty chứng khoán) kết nối các giao dịch qua mạng máy tính diện rộng giữa các

công ty chứng khoán và trung tâm quản lý hệ thống.




Căn cứ vào tính chất phát hành hay quá trình lưu hành của chứng khoán (Căn cứ vào sựluân chuyển các nguồn vốn)

TTCK sơ cấp

TTCK thứ cấp

94




TTCK sơ cấp:

Là thị trường mua bán các chứng khoán mới phát hành. Trên thị trường này, vốn từ nhà đầu tư sẽđược chuyển sang nhà phát hành thông qua việc nhàđầu tư mua các chứng khoán mới phát hành.

Thị trường sơ cấp là nơi duy nhất mà các chứng khoán đem lại vốn cho người phát hành.

Là thị trường tạo vốn cho đơn vị phát hành và đồng thời cũng tạo ra hàng hóa cho thị trường giao dịch.




TTCK thứ cấp:

Là nơi giao dịch các chứng khoán đã được phát hành trên thị trường sơ cấp.

Là thị trường chuyển nhượng quyền sở hữu chứng khoán.

Thị trường thứ cấp đảm bảo tính thanh khoản cho các chứng khoán đã phát hành.

96





Thị trường giao ngay (Spot market)

Thị trường tương lai (Future market)





98

Thị trường giao ngay Thị trường tương lai

Còn gọi là thị trường thời điểm, tức là thị trường thực hiện việc giao dịch mua bán chứng khoán theo giáthỏa thuận của ngày giao dịch.

Việc thanh toán và giao hoán sẽ diễn ra tiếp sau đó2 ngày.

Là thị trường mua bán chứng khoán theo một hợp đồng định sẵn, giá cảđược thỏa thuận trong ngày giao dịch.

Việc thanh toán và giao hoán sẽ diễn ra trong một kỳ hạn nhất định trongtương lai.




Căn cứ vào đặc điểm các loại hàng hóa lưu hành trên thị trường chứng khoán:

Thị trường cổ phiếu

Thị trường trái phiếu

Thị trường các công cụ có nguồn gốc chứng khoán




Thị trường cổ phiếu:

Là thị trường giao dịch và mua bán các loại cổphiếu, bao gồm: cổ phiếu thường, cổ phiếu ưu đãi.

100




Thị trường trái phiếu:

Là thị trường giao dịch và mua bán các loại trái phiếu đã được phát hành, các loại trái phiếu này bao gồm: trái phiếu công ty, trái phiếu đô thị, trái phiếu Chính phủ.




Thị trường các công cụ có nguồn gốc chứng khoán:

Là thị trường phát hành và mua đi bán lại các chứng từ tài chính khác như: quyền mua cổphiếu, chứng quyền, hợp đồng quyền chọn,…

102



Mục tiêu thành lập TTCK Việt Nam

Nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng vốn.

Mở rộng nền tảng của quyền sở hữu của cải tài chính vàbất động sản.

Tạo điều kiện cho nhiều người sử dụng vốn đầu tư, đảm bảo sẵn sàng các nguồn vốn cho đầu tư dài hạn.

Mở rộng các dịch vụ tài chính thông qua các định chếtài chính.

Tạo điều kiện thuận lợi cho việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài và nâng cao hiệu quả sử dụng vốn đầu tư nước ngoài.



Nguyên nhân khách quan thành lập TTCK

Sự phân công lao động xã hội ngày càng cao theo hướng chuyên môn hóa các ngành nghề đòi hỏi các yếu tố sản xuất, vốn giao lưu luân chuyển càng nhiều phải thành lập TTCK.

Vì nền kinh tế thị trường việc giao lưu, luân chuyển các yếu tố sản xuất đó phải thông qua thị trường phải thành lập TTCK.

Quá trình quốc tế hóa nền kinh tế ngày càng cao phải thành lập TTCK.

104



Các điều kiện cần thiết cho sự hình thành TTCK

Yếu tố con người

Yếu tố vật chất

Yếu tố lưu thông tiền tệ ổn định

Cơ sở pháp lý

Điều kiện kỹ thuật



Chức năng của TTCK

Huy động vốn đầu tư cho nền kinh tế

Cung cấp môi trường đầu tư cho công chúng

Tạo môi trường giúp Chính phủ thực hiện các chính sách kinh tế vĩ mô

106



Vai trò của TTCK trong nền kinh tế thị trường

Tạo tính thanh khoản cho các chứng khoán

Đánh giá hoạt động của các doanh nghiệp

Hỗ trợ và thúc đẩy các công ty cổ phần ra đời và phát triển

Thu hút vốn đầu tư nước ngoài



Các hành vi tiêu cực trên TTCK

Đầu cơ chứng khoán, lũng đoạn thị trường

Bán khống

Mua bán nội gián

Thông tin sai sự thật

Làm thiệt hại lợi ích người đầu tư

108



Câu 1: TTCK bắt đầu hình thành vào thời điểm nào?

Câu 2: “Ngày thứ 5 đen tối mở đầu cho cuộc khủnghoảng TTCK NewYork. Kéo theo các TTCK Tây Âu, Bắc Âu, Nhật Bản cũng khủng hoảng theo”, là ngày nào?

Câu 3: Thời kỳ huy hoàng nhất của TTCK là khoảngthời gian nào?

Câu 4: Ở VN, phiên giao dịch đầu tiên của TTCK diễn ra vào năm nào?

Câu 5: Phiên họp đầu tiên của TTCK diễn ra tại đâu?

109

Câu hỏi ôn tập phần 4



Câu 6: Nêu đặc điểm và cấu trúc của TTCK?

Câu 7: Cuộc khủng hoảng tài chính ở Thái Lan đãlàm cho TTCK thế giới bị chao đảo diễn ra vào năm nào?

Câu 8: Các yếu tố cần thiết cho sự hình thànhTTCK?

Câu 9: Bản chất của TTCK là gì?

Câu 10: Những mặt hạn chế của TTCK?

110




Câu 11: Nêu đặc điểm và phân biệt sự khác nhau củaTTCK sơ cấp và TTCK thứ cấp?

Câu 12: Nguyên tắc hoạt động cơ bản của TTCK làgì?

Câu 13: Nguyên tắc hoạt động cơ bản của Sở giaodịch là gì?

Câu 14: Phân biệt giữa thị trường giao ngay và thịtrường tương lai?

Câu 15: Thời gian thanh toán theo quy định T+3 là gì?

111




Câu 16: Ngày chốt danh sách cổ đông là gì?

Câu 17: Ngày giao dịch không hưởng quyền là gì?

Câu 18: Công ty cổ phần A thông báo chi trả cổ tứcvà ngày chốt danh sách cổ đông là ngày 23/7 (thứ 2).Giả sử trong tháng 7 không có ngày nghỉ lễ, thời gianthanh toán theo quy định hiện hành là T+3. Vậy mộtnhà đầu tư muốn mua cổ phiếu A để được chi trả cổtức thì phải mua chậm nhất vào ngày nào?

112




Câu 19: Công ty cổ phần A thông báo chi trả cổ tức vàngày chốt danh sách cổ đông là ngày 27/6/2012 (thứ 4). Giả sử trong tháng 6 không có ngày nghỉ lễ, thời gian thanh toán theo quy định hiện hành là T+3. Vậy ngàygiao dịch không hưởng quyền là ngày bao nhiêu?

Câu 20: Công ty cổ phần A thông báo chi trả cổ tức vàngày chốt danh sách cổ đông là ngày 27/6/2012 (thứ 4). Giả sử trong tháng 6 không có ngày nghỉ lễ, thời gian thanh toán theo quy định hiện hành là T+2. Vậy ngàygiao dịch không hưởng quyền là ngày bao nhiêu?

113




Kết thúc phần 4 – chương 1

Marketing

Chương 1: Tổng quan về thị trường tài chính và thị trường chứng khoán