OSTEO-ARTRİT “yaş almanın eklemlere maliyeti”

Dr. SAFİYE TUNCERAnkara Üniversitesi Tıp Fakültesi

Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon Anabilim DalıTÜRKİYE AKTİF ve SAĞLIKLI YAŞLANMA

ZİRVESİ3-4 Mart 2016

ANKARA

SOMATİK HASAR ÇEVREYAŞAM BİÇİMİ

GENETİKÇEVRE

YAŞAM BİÇİMİİDAME - TAMİR

YAŞLILIK - HASTALIK

ÖLÜM

Yaşlı kas-iskelet sistemi 3’lüsüosteoartrit

osteoporoz

sarkopeni

Osteo-artrit nedir?• Yaşla ilişkili olarak en sık görülen,• Tüm dokularda değişikliklere yol açan,• Anormal yüklenme ile gelişen, tamirin yıkımı

karşılayamadığı, biyokimyasal işlemlerin aracılık ettiği,• Yavaş seyirli,• Ağrı ve tutukluğa yol açan,• Sosyal ve ekonomik yükü yüksek olan,• Eklem hastalığı (yetmezliği) klinik tablosudur. DSÖ verilerine göre; 60 yaş üzerindeki erkeklerin %9.6’sında,

kadınların ise %18’inde osteoartrite ilişkin yakınma ve bulgular bulunmaktadır.

Osteo-artrit / epidemiyoloji• Osteoartrit :%4-13/dünya nüfusu• Semptomatik diz OA : ≥ 60y, %13• Semptomatik kalça OA: 55-74y, %4, • 1. KMK OA : > 70y %5 K, %3 E• Temel mobilite disabilitesi : ≥ 65y : diz OA

Dunlop DD, Arthritis Rheum 2001.Lawrence RC, Arthritis Rheum 1998.Zhang Y, Am J. Epidemiol 2002.Guccione AA, Am J. Public Health 1994.

Osteo-artrit / risk etmenleri• Yapısal etmenler

• Yaş

• Cinsiyet

• Kalıtım

• Şişmanlık

• Kemik yoğunluğu

• Kas gücü

• Mekanik etmenler

• Eklem yapısı

• Yanlış dizilim

• İnstabilite

• Eklem kullanımı

• Travma

Eklem mekanik bir organdır,yüklenme fizyolojiktir

! patolojik hale gelebilir

71

Eklemde mekanik yük ne zaman sorun olur?

• Yük taşıyan alanın daralması

• Yükün kantitatif olarak artması

• Yükün kalitatif olarak sapması (repetetif impulsif yüklenme-RIL)

(Radin EL 1991)

9Abramson 2007.

10

Osteo-artrit/eklem tutulumları

• Dizler• Eller• Kalçalar• Omurga• Boyun• Bel

11

Normal ve osteoartritli eklem

kıkırdak

Eklem kapsülü

Sinovyal zarSubkondral kemik

Kıkırdak yıkımıKapsül fibrozisiOsteofit oluşumuSinovyal kalınlaşmaSubkondral kalınlaşma

12

Osteoartritli hastanın yakınmaları• Ağrı • Tutukluk• Hareket kısıtlılığı• Şişlik• Şekil bozukluğu• Eklemden “ses” gelmesi• Eklemde boşluk-güvensizlik hissi• Güçsüzlük• İşlev kaybı

• Endişe

13

Osteoartritli hastada bulgular

• Hassasiyet

• Hareket kısıtlılığı• Şişlik• Şekil bozukluğu• Krakman-krepitasyon• İnstabilite• Kas atrofisi• İşlev bozukluğu

14

Diz osteoartriti

15

El osteoartriti

16

Kalça osteoartriti

Nadir tutulumlar / omuz /ayak bileği

18

Hasta için osteoartrit nedir?

Osteoartrit tanı yöntemleri

• Klinik-yakınma ve bulgular

• Görüntüleme yöntemleri

• Direkt radyografiler

• Manyetik rezonans görüntüleme

• Laboratuvar tetkikleri

20

Osteoartritin klinik tanısı• eklem/lerde hareketle ve/veya yük vermekle

ortaya çıkan,ve/veya artan, eklemde yüklenme olmayınca (istirahat) kaybolan ağrı

• kısa süreli tutukluk “pelteleşme”, • eklem sınırlarında hassasiyet, • eklemde nodüller veya osteofitlere bağlı eklem

genişlemesi, • hareket genişliğinin daralması, • krepitasyon, • eklem şeklinde osteoartrite özgül şekil

bozukluklarının gelişmiş olması

Osteoartrit tedavisinde hedefler

Hastanın sorununu tanıması

Ağrının azaltılması

Fonksiyonların iyileştirilmesi, sakatlığın

önlenmesi

Hastalık süreci ve sonuçlarının değiştirilmesi  

Osteoartrit tedavisi seçenekleri

• İlaç-dışı tedaviler

• İlaç tedavileri

• Cerrahi

23

İlaç-dışı Tedavi Yöntemleri

• Hastanın eğitimi• Vücut ağırlığının

kontrolu• Egzersizler• Ortezler

• Baston ve koltuk değnekleri• Dizlikler• Tabanlık ve ayakkabılar

• Fizik tedavi uygulamaları

• Hidroterapi ve kaplıca tedavisi

24

“Başa çıkma-kendine yetme” becerilerini geliştirme

• Eğitim• Ağrı ile başetme yollarını öğretmek• Gevşeme ve egzersize teşvik• Uykuyu düzenlemek• Eklem ve enerji koruma yöntemlerini

öğretmek• Beslenmeyi düzenlemek• Endişe ve depresyonu yönetmek• İletişim ve sorun çözme becerilerini

geliştirmek Rheum Dis Clin N Am 2003;29:747.

25

Başa çıkma-kendine yetme becerilerini geliştirme (2)

• Kas gücü, hareket ve propriyosepsiyon geliştirmek

• Zindelik ve fonksiyonu artırmak• Hareket ve egzersize teşvik etmek

• Artritli eklemi yükten korumak• Şişmanlığı önlemek,• Yardımcı ve yürüme cihazları ve ortez

önermek,• Uygun ayakkabı tanımlamak, • Eklemi koruma tekniklerini öğretmek.

Eklem koruma yöntemleri:

• Ağrıyı önemseyiniz• Eklem hareket genişliği ve kas gücünü koruyunuz• Zorlayıcı hareketlerden kaçınınız• Eklemleri yapılarına en uygun pozisyonlarında kullanınız• Yapacağınız işe uygun en güçlü eklemi kullanınız• Yükü azaltınız• Uzun süre aynı pozisyonda kalmayınız• Aralıklı olarak eklemleri dinlendiriniz• Dinlenme ve hareket dönemlerini dengeleyiniz • Ev ve işyerinde kullanılan araç-gereç, alet ve eşyaları beden

özelliklerinize göre düzenleyiniz

27

Fizik Tedavi Uygulamaları

EGZERSİZLER• Eklem hareket genişliğini korumak• Kas gücünü korumak /artırmak• Eklem stabilitesini korumak• Kardiyovasküler zindeliği korumak/artırmak

• Mekanik zorlanmalar önlenir• Fiziksel aktivitelere dayanıklılık artar• Ağrı azalır

30

Mekanik destekler

• Yumuşak tabanlıklar• Spor ayakkabıları• Elastik dizlikler• Lateral kamalar• Bastonlar• Yürüteçler

31

İlaçla Tedavi Yöntemleri  

• Ağrı kesiciler• Parasetamol

• Nonsteroidal antiinflamatuvar ilaçlar (NSAİİ’ler)

• Topikal uygulanan ilaçlar• Eklem içine (intra-artiküler)

uygulanan ilaçlar• Kortikosteroidler• Hyaluronat preparatları• PRP

• Opioid ağrı kesiciler• Yavaş etkili semptomatik

ilaçlar• Diaserein• Glikozamin sülfat-kondroitin sülfat

32

İlaçla Tedavi Yöntemleri (2)

• Parasetamol: • COX inhibiyonu• 500-2000mg./gün• Hepatik toksisite

• Nonsteroidal antiinflamatuvar ilaçlar• COX inhibisyonu• Farklı gruplar-farklı cevap• Toksisite: gastrointestinal, renal, hepatik,

kardiyovasküler, allerjik• Toksisite duyarlı grup /GİS koruma• Aralıklı, kısa süreli, düşük dozda kullanılmalı!

Eklem içi enjeksiyonlar

• Kortikosteroidler

• Hyaluronik asit preparatları

• Platelet-rich plazma (PRP)

Nutrasötikler /Diyet destekleri

• Glikozamin süfat• Kondroitin sülfat• Metilsulfonilmetan (MSM)• Dimetil sulfoksit

(DMSO)• ASU

Osteo-artritli hastaların:• %19’u - mevcut tedavisinden

memnun• %91’i - artroplastiye hazır değil• %59’u – “her şeyi denemeye hazır”

• %75’i – “daha etkili” tedavi beklentisi içinde

Matthews GL, Hunter DJ. Expert Opin. Emerging Drugs, 2011.

Tamamlayıcı/alternatif tıp yöntemleri• Alternatif tıbbi uygulamalar: akupunktur,

ayurveda, homeopati naturapati,• Biyolojik tedaviler: halk ilaçları, bitkiler, özel

diyetler / megavitaminler,• Manipulatif & beden yöntemleri: kiropraksi ve

masaj,• Zihin-beden teknikleri:

• gevşeme teknikleri: meditasyon, • hareket tedavileri: yoga, Thai Chi, iyilik ritüelleri

• Enerji tedavileri: Qi gong, reiki• Kullanım oranı: % 41 Arthritis Rheum

2005;53:748.

Cerrahi Tedavi• Mevcut yakınmalar üzerine etkili• Eklem irrigasyonu• Artroskopik debridman

• Yapısal durumu koruyucu• Osteotomi

• İleri eklem hasarı durumunda• Eklem replasmanı (endoprotez)

• Kıkırdak transplantasyonu ve • Doku mühendisliği teknikleri

38

…osteoartrit tedavi planı, hastanın öncelik ve

beklentilerini karşılamalı, esnek olmalı ve değişen beklentilere de duyarlı olmalıdır,

bu amaçla, tıbbın bilim ve sanat bileşenleri birlikte kullanılmalıdır…

Hareketsizlik

OsteoartritObesite