De sturende rol van emoties

Maarten Tromp23 maart 2010

De vorige keer

Positief Denken

Van wens naar werkelijkheid

De creatiespiraal

Wensen Verbeelden

Geloven

Uiten

Onderzoeken

PlannenBeslissen

Handelen

Volharden

Ontvangen

Waarderen

Ontspannen

De vier culturen

Wensen Verbeelden

Geloven

Uiten

Onderzoeken

PlannenBeslissen

Handelen

Volharden

Ontvangen

Waarderen

Ontspannen

Oost

West

Zuid

Noord

mediteert

fantaseert

werkt organiseert

De negatieve creatiespiraal

Zorgen maken Angstbeelde

n ontwikkelen

Bang zijn dat

Uiten

Onderzoeken

PlannenBeslisse

n

Handelen

Volharden

Ontvangen

Teleurgesteld zijn

Gespannen raken

Programma vandaag

• Nieuwe ontdekkingen van Knoope

• Langs lopen creatieproces

• Afronding

Nieuwe ontdekking van Knoope 1

De creatiespiraal kent nog twee stappen

De creatiespiraal

Nieuwe ontdekking van Knoope 2

Elke stap in het creatieproces is paradoxaal

Ik

wil iets betekenen wens wil iets voor mijzelf

ontwerp een beeld verbeeld zie de realiteit

zet mijn geloof in geloof ken mijn grenzen

uit mijn wens uit blijf in de schaduw

verbind mij netwerk bewaar afstand

zie nieuwe paden zoek bega oude paden

heb het stuur vast plan volg de stroom

Ik (2)

volg mijn intuïtie beslis overdenk actie

kom in beweging handel blijf rustig

bijt me vast volhard laat het gebeuren

word mij bewust ontvang scherm mij af

krijg autonomie ontknoop blijf deel geheel

vel mijn oordeel waardeer aanvaard wat is

ben vervuld ontspan stap in de leegte

Een evenwichtig mens

Overziet en onderkent beide zijden

In je eentje wippen is niet leuk

Samen wippen is veel leuker

Nieuwe ontdekking van Knoope 3

Emoties spelen daarbij een belangrijke rol

Emoties

• Willen je iets vertellen

• Wijzen je de weg

Emoties

• Willen je iets vertellen

• Wijzen je de weg

• Sturen je bij

• Hebben een helende werking

Emoties

• Willen je iets vertellen

• Wijzen je de weg

• Sturen je bij

• Hebben een helende werking

• Prikkelen om in beweging te komen

• E-motion

Introductie

Creatie Emotie Navigatie Systeem

Wat leren wij in onze cultuur?

• Slik boosheid in

• Wees niet bang

• Zet je over moeheid heen

• Doe iets als je je verveelt

• Stress? Neem dan rust

Effect?

• Emoties worden heftiger

• Ze doen meer pijn

• Lichaam zoekt balans

• Grotere correctie nodig

• Pijn wordt nog groter

Advies van Knoope:

• Negatieve emoties niet wegstoppen, maar juist welkom heten

• Door met die emoties te spelen doen ze geen pijn meer

Voorbeeld

• Boos zijn

Wat vertel je als je boos bent?

Wat vertel je als je boos bent?

• Wie ons wat, wanneer en hoe heeft aangedaan, toch?

• Niet: wat je dan voelt

Wat zegt de ander dan?

Wat zegt de ander dan?

• Dat je dat ook anders kunt zien

Wat zegt de ander dan?

• Dat je dat ook anders kunt zien

• Dat het wel meevalt

En dus?

En dus?

• Ga je het opnieuw uitleggen

En dus?

• Ga je het opnieuw uitleggen

• Want je voelt je niet gehoord

Hoe komt dat?

Hoe komt dat?

• Omdat wij altijd vertellen over de oorzaak

• En niet over wat wij voelen

Wat voel je als je boos bent?

Wat voel je als je boos bent?

• Onmacht

• Machteloosheid

Wat als je boosheid inhoudt?

Wat als je boosheid inhoudt?

• Je verliest energie

Wat als je woedend ontploft?

Wat als je woedend ontploft?

• Je verliest je gezag

Wat als je boosheid speelt?

Wat als je boosheid speelt?

• Je straalt gezag uit

• Grenzen worden gerespecteerd

Paradox

Onmacht

Machteloos

Macht

Kracht

Stelling over boosheid

Als je niet spelenderwijs boos leert zijn, leer je niet om je grenzen aan te geven en zal je moeilijk leiding kunnen geven

Stelling over bang zijn

Als je niet van de vitaliteit in angst kunt genieten, dan kun je moeilijk op avontuur gaan

Stelling over verveling

Wie niet geniet van verveling, komt niet tot rust

Stelling over vermoeidheid

Wie zijn vermoeiheid niet ontvangt, raakt uitgeput en krijgt een burn out

Kwestie van positief denken

Kwestie van positief denken

Als je negatieve emoties van harte

ontvangt, dan brengen ze iets positiefs

Kwestie van positief denken

Als je negatieve emoties van harte

ontvangt, dan brengen ze iets positiefs

• Boos - Gezag

• Angst - Alertheid

• Stress - Levendigheid

Programma vandaag

• Nieuwe ontdekkingen van Knoope

• Langs lopen creatieproces

• Afronding

De creatiespiraal

Stagnatie in creatieproces?

• Dan krijg je een signaal

• Dat is een emotie

• Die roept je op tot actie

• Elke emotie, andere actie

• Niet zomaar, maar om te helpen / sturen

Hoe werkt dat?

• 14 stappen

• 6 taken (2 x 3)

• 3 emoties om taak te versterken

• = 252 emoties in kaart gebracht

Wensen

• Geef waardering– Vleierig– Dweperig– Idolaat

• Wees dienstbaar– Gedienstig– Behaagziek– Opofferend

• Deel je bezit– Goedgeefs– Kwistig– Verspillend

• Zoek waardering– IJdel– Pronkzuchtig– Eerzuchtig

• Denk eerst aan jezelf– Begerig– Jaloers– Egoïstisch

• Vergaar bezit– Hebzuchtig– Gierig– Inhalig

Gebruiksaanwijzing:

• Moeite met taak?

• Versterk die dan

• Door met bijbehorende emoties te spelen

• Niet door te vluchten naar de overkant

Wensen

• Geef waardering– Vleierig– Dweperig– Idolaat

• Wees dienstbaar– Gedienstig– Behaagziek– Opofferend

• Deel je bezit– Goedgeefs– Kwistig– Verspillend

• Zoek waardering– IJdel– Pronkzuchtig– Eerzuchtig

• Denk eerst aan jezelf– Begerig– Jaloers– Egoïstisch

• Vergaar bezit– Hebzuchtig– Gierig– Inhalig

Hoe verder?

• Paar voorbeelden uitwerken

• Paar stappen overslaan

• Alle stappen in hand out

Wensen

• Geef waardering– Vleierig– Dweperig– Idolaat

• Wees dienstbaar– Gedienstig– Behaagziek– Opofferend

• Deel je bezit– Goedgeefs– Kwistig– Verspillend

• Zoek waardering– IJdel– Pronkzuchtig– Eerzuchtig

• Denk eerst aan jezelf– Begerig– Jaloers– Egoïstisch

• Vergaar bezit– Hebzuchtig– Gierig– Inhalig

Geef waardering

• Waarom complimenten inhouden?

• Moeite mee?

• Dan oefenen

• Reclamespot “omgaan met vriendelijke mensen”

Inhaligheid, hebzucht en gierig zijn, leren je om gezond met bezit om te

gaan

Dat is nodig om:

• Voor jezelf te zorgen

• Voor anderen iets te kunnen betekenen– Voorbeeld: ontwikkelingshulp

Verbeelden

• Gebruik je fantasie– Dromerig– Onwerkelijk– Wereldvreemd

• Laat je inspireren door wat je was– Nostalgisch– Weemoedig– Melancholisch

• Schep verwachtingen– Opgewonden– Zweverig– In de wolken

• Ontmoet de realiteit– Verbaasd– Verbouwereerd– Verbijsterd

• Laat los wat voorbij is– Ontnuchterd– Verdrietig– Bedroefd

• Ruim je illusies op– Teleurgesteld– Ontgoocheld– Gedesillusioneerd

Verbeelden

• Ruimte voor teleurstelling• Basis voor heldere geest• Zolang als je je illusies maakt• Zul je teleurstelling ervaren• Als ik na teleurstelling leegte instap• Dan ontvang ik creativiteit

– Voorbeeld: procedure verloren– Sarkozy

Geloven

• Wees volmaakt– Arrogant– Betweterig– Zelfingenomen

• Wees trots– Laatdunkend– Superieur– Minachtend

• Wees schepper– Onkwetsbaar– Onoverwinnelijk– Onsterfelijk

• Ken je beperkingen– Niet goed genoeg– Dom– Minderwaardig

• Blijf bescheiden– Onbetekenend– Waardeloos– Overbodig

• Wees een schepsel– Zwak– Nietig– Vergankelijk

Geloven: een vraag

• Wat als je de emoties– Niet goed genoeg– Dom– Minderwaardig

Verbergt?

Geloven: het antwoord

• Dan kom je betweterig over

• Dat is niet de bedoeling

• Want: vlucht naar de overkant

Speel domheid

• Lach er om (zelfspot)

• Voorbeeld: Jan Heeres

• Voorbeeld: Willem Alexander

Uiten

• Wees uitbundig– Brutaal– Luidruchtig– Excentriek

• Wees levensecht– Onbeleefd– Ongemanierd– Onaangepast

• Wees direct– Lomp– Grof– Bot

• Wees innemend– Onzeker– Schuchter– Verlegen

• Wees respectvol– Formeel– Keurig– Schijnheilig

• Wees strategisch– Huichelachtig– Leugenachtig– Hypocriet

Uiten

• Enthousiast - Ingetogen• Vriendelijk/beleefd - Je houdt je in• Je bent jezelf - Ruimte voor de

ander

Uiten

• Enthousiast - Ingetogen• Vriendelijk/beleefd - Je houdt je in• Je bent jezelf - Ruimte voor de

ander

Uiten is overgang naar netwerken, dus ook:• Enthousiasme wekken• Belangstelling hebben

Plannen

• Geef leiding– Belerend– Dirigerend– Autoritair

• Bestuur & Beheers– Dominerend– Manipulerend– Overheersend

• Geef grenzen aan– Boos– Woedend– Agressief

• Ontvang leiding– Volgzaam– Gehoorzaam – Onderdanig

• Beweeg gewoon mee– Gecommandeerd– Gemanipuleerd– Meegesleurd

• Wees flexibel– Machteloos– Hulpeloos– Weerloos

Geef leiding

• Volgen en sturen– Voorbeeld: kanotocht in rivier

• Soms vat op proces• En soms voel je je:

– Gedirigeerd– Gedomineerd– Meegesleurd

Wat als je dirigeren onderdrukt?

• Aanvallend gedrag

• Explosie van bevelen

• Dwingend, autoritair gedrag

• Dat wordt opnieuw onderdrukt

• Versterkt en wordt pijnlijk onaangenaam

Andersom geldt ook

• Als je je op onprettige manier: – Volgzaam– Gehoorzaam– Onderdanig

Voelt

Andersom geldt ook

• Als je je op onprettige manier: – Volgzaam– Gehoorzaam– Onderdanig

Voelt

• Dan niet proberen eigen weg te gaan

Andersom geldt ook

• Als je je op onprettige manier: – Volgzaam– Gehoorzaam– Onderdanig

Voelt

• Dan niet proberen eigen weg te gaan

• Maar oefen in volgen

Bestuur en beheers

• Wel eens last van dominantie?

• Wat zeggen ze dan?

• Wat doe je dan?

• Probeer eens: “Ja, wat ben ik toch dominant, he”

• Werkt hetzelfde als spiegelen/meebewegen

Handelen

• Wees dynamisch– Gespannen– Onrustig– Gestrest

• Wees ondernemend– Ongeduldig– Rusteloos– Gehaast

• Wees gedreven– Onder druk gezet– Opgejaagd– Gedwongen

• Neem je rust– Slap– Futloos– Moe

• Wees geduldig– Afwachtend– Passief– Apathisch

• Beheers jezelf– Afgeremd– Tegengewerkt– Geblokkeerd

Handelen

• Wat als je je– Gespannen– Onrustig– Gestrest

Voelt?

Handelen

• Dan probeer je je van buiten rustig te houden, toch?

• Moeilijk als je een vulkaan bent die nog zoveel moet

• Als je “rustig zijn” volhoudt, dan burn out

Burn out

• Lijkt bewijs voor stelling dat wie onrustig is, het rustig aan moet doen

• Maar het omgekeerde is het geval

• Je moet niet onrustig zijn

• Je moet onrustig doen

• Wees actief

• Doe het gewoon

Stress krijg je niet van wat je doet

Stress krijg je van wat je nog moet doen

Ontvangen

• Word je bewust– Ongemakkelijk– Opgelaten– Gegeneerd

• Open je hart– Ontroerd– Ontdaan– Geëmotioneerd

• Ontmasker je ego– Gekrenkt– Beledigd– Vernederd

• Scherm je af– Laconiek– Onverschillig– Stoïcijns

• Sluit je af– Kil– Koud– Gevoelloos

• Bijt van je af– Cynisch– Venijnig– Wraakzuchtig

Ontvangen

• Als je krenking, belediging en vernedering niet onder ogen kunt zien en de pijn niet kunt verdragen, dan wijk je makkelijk uit naar de overkant van de paradox (wraakzucht / oorlog)

• Voorbeelden: Moord en doodslag– Religieuze oorlogen– Theo van Gogh– Eerwraak

Waarderen

• Uit je onvrede– Ontevreden– Onheus bejegend– Tekortgedaan

• Wees normerend– Geïrriteerd– Verontwaardigd– Gechoqueerd

• Ontmoet je geweten– Fout– Schuldig– Beschaamd

• Wees tolerant– Berustend– Lijdzaam– Gelaten

• Wees vergevend– Inschikkelijk– Toegeeflijk– Vergoelijkend

• Zie je onschuld– Relativerend– Bagatelliserend– Rechtvaardigend

Waarderen

“Als je niet tevreden bent, dan krijg je niets”

Waar leidt dat toe?

• Onderdrukking van ontevredenheid

• Gevolg: Moeilijk kunnen samenwerken

• Want: Bang om relatie op scherp te zetten

Als je niet openlijk ontevreden mag zijn, dan loop je met tijdbommen rond en gaat er af en toe

een af

Programma vandaag

• Nieuwe ontdekkingen van Knoope

• Langs lopen creatieproces

• Afronding

Knoope staat niet alleen

• Job Cohen (NRC, hard en zacht)

• David Maister– It’s both– Zie formulier in hand out

• Vanmorgen in AD…

Niet óf óf, maar én én

• Mannelijk• Hard• Taak gericht• Veeleisend• Hard werken• Informing• Autonoom

• Vrouwelijk• Zacht• Mens gericht• Aanmoedigend• Hard spelen• Listening• Teamspeler

Niet goed of slecht

Grote conflicten ontstaan als een van beide zijden van de paradox als goed en de ander als slecht wordt aangewezen

Kwestie van doen

• Doe boos in plaats van boos te zijn

• Doe moe in plaats van moe te zijn

• Doe verveeld in plaats van het te zijn

Het is niet de wind die bepaalt waar je heen gaat, maar de

stand je zeilen

Een emotie bepaalt niet hoe je je voelt, maar de manier waarop jij

daarop reageert.