85
(ราง) ธรรมนูญวาดวยระบบสุขภาพแหงชาติ ฉบับที.. .... ฉบับผานความเห็นชอบจากคณะกรรมการสุขภาพแหงชาติ เมื่อวันที๒๕ มีนาคม ๒๕๕๙ หามใชอางอิง

ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

(ราง)

ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต

ฉบบท ๒ พ.ศ. .... ฉบบผานความเหนชอบจากคณะกรรมการสขภาพแหงชาต เมอวนท ๒๕ มนาคม ๒๕๕๙

“หามใชอางอง”

Page 2: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

สารบญ

ค าน า ๒

สวนท ๑ สวนน า ๓ ๑.๑ แนวโนมสถานการณทอาจมผลตอระบบสขภาพใน ๑๐ ปขางหนา ๓ ๑.๒ สถานะของธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต ๗

สวนท ๒ นยามศพท ๘

สวนท ๓ หลกการส าคญของระบบสขภาพ ๒๑ ๓.๑ ปรชญาและแนวคดหลกของระบบสขภาพ ๒๑ ๓.๒ คณลกษณะทพงประสงคและเปาหมายของระบบสขภาพ ๒๓ ๓.๓ การจดใหมหลกประกนและความคมครองใหเกดสขภาพ ๒๕

สวนท ๔ สาระรายหมวด ๒๖ ๔.๑ สทธและหนาทดานสขภาพ ๒๖ ๔.๒ การสรางเสรมสขภาพ ๒๙ ๔.๓ การปองกนและควบคมโรคและปจจยทคกคามสขภาพ ๓๓ ๔.๔ การบรการสาธารณสขและการสรางหลกประกนคณภาพ ๓๘ ๔.๕ การสงเสรม สนบสนน การใชและการพฒนาภมปญญาทองถนดานสขภาพ ๔๓

การแพทยแผนไทย การแพทยพนบานและการแพทยทางเลอกอน ๔.๖ การคมครองผบรโภคดานสขภาพ ๔๘ ๔.๗ การสรางองคความรดานสขภาพ ๕๔ ๔.๘ การเผยแพรความรและขอมลขาวสารดานสขภาพ ๕๗ ๔.๙ การสรางและพฒนาก าลงคนดานสขภาพ ๖๐ ๔.๑๐ การเงนการคลงดานสขภาพ ๖๔ ๔.๑๑ สขภาพจต ๖๙ ๔.๑๒ สขภาพทางปญญา ๗๒ ๔.๑๓ การอภบาลระบบสขภาพ ๗๕ ๔.๑๔ ธรรมนญสขภาพพนท ๗๙

ภาคผนวก คณะกรรมการทบทวนธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒ ๘๑

คณะนกวชาการยกราง ๘๓

Page 3: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

ค าน า

“ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต” เปนเครองมอส าคญภายใตพระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐ ทก าหนดใหคณะกรรมการสขภาพแหงชาตจดท าขน เพอใชเปนกรอบและแนวทาง ในการก าหนดนโยบาย ยทธศาสตรและการด าเนนงานดานสขภาพของประเทศ ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒ เปนธรรมนญฯฉบบแรกทผานความเหนชอบของคณะรฐมนตรและมผลบงคบใช หลงประกาศในราชกจจานเบกษาเมอวนท ๒ ธนวาคม พ.ศ. ๒๕๕๒

ทงน พระราชบญญตสขภาพแหงชาตฯ ไดก าหนดใหมการทบทวนธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาตอยางนอยทกหาป เพอใหมความสอดคลองเทาทนตอสถานการณทเปลยนแปลงไป ดงนน ในเดอนพฤศจกายน พ.ศ. ๒๕๕๗ คณะกรรมการสขภาพแหงชาตจงไดแตงตงคณะกรรมการทบทวนธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒ มนายแพทยณรงคศกด องคะสวพลา กรรมการสขภาพแหงชาต เปนประธาน องคประกอบของคณะกรรมการมาจากหลายภาคสวน มการท างานทางวชาการตงแต การประเมนภาพรวมของการมและใชธรรมนญฯ ฉบบแรก การคาดการณภาพอนาคตระบบสขภาพ การจดท าขอเสนอเพอทบทวนธรรมนญฯ รายหมวด โดยกอนเรมการยกรางไดมการจดกระบวนการรบฟงความเหน จากประชาชนในรปแบบเวทประชาเสวนาหาทางออก ๕ ครง และเวทลกขนพลเมอง ๑ ครง เพอรบฟงภาพอนาคตระบบสขภาพจากประชาชนโดยตรง รวมทงการรบฟงความเหนจากกลมผมสวนไดเสยเฉพาะประเดนโดยคณะนกวชาการ และเมอได (ราง) ธรรมนญฯ รางแรกแลว คณะกรรมการฯ ไดจดกระบวนการรบฟงความเหน ทงเวทรบฟงความคดเหนและขอเสนอแนะของสมชชาสขภาพแหงชาตซงเปนไปตามมาตรา ๔๖ วรรคสองของพระราชบญญตสขภาพแหงชาตฯ มผเขารวม ๔๒๐ คน เวทรบฟงความเหน ๔ ภาค มผเขารวม ๑,๑๑๕ คน และการรบฟงความเหนทางเอกสาร ซงมหนวยงาน/องคกร ๙๗ แหงใหความเหน สวนใหญ เปนการใหขอเสนอแนะเพอเพมเตมใหสาระชดเจนขน

(ราง) ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาตฉบบนมสาระส าคญ ๔ สวน ไดแก (๑) สวนน า (๒) สวนนยามศพท (๓) สวนหลกการส าคญของระบบสขภาพ และ (๔) สวนสาระรายหมวด เฉพาะสวนสาระรายหมวด ประกอบดวยขอความ ๒ สวน ไดแก สวนหลกการส าคญและสวนภาพพงประสงคของระบบสขภาพในหมวดนนๆ ในระยะเวลา ๑๐ ปขางหนา น าเสนอในรปแบบตารางแสดงขอความของธรรมนญฯ รายขอ พรอมแสดงค าอธบายของเจตนารมณของรางขอความในแตละขอประกอบไวดวย

บดน คณะกรรมการสขภาพแหงชาตไดมมตเหนชอบ (ราง) ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต ฉบบท ๒ พ.ศ. . . . . แลว ในการประชมเมอวนท ๒๕ มนาคม ๒๕๕๙ และมอบหมายใหส านกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาตน าเสนอตอคณะรฐมนตรพจารณาตอไป คณะกรรมการฯ หวงเปนอยางยงวา (ราง) ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาตฉบบใหมนจะไดผานการพจารณาและประกาศใชโดยเรว เพอเปนประโยชนตอการพฒนาและก าหนดทศทางระบบสขภาพไทยในอนาคตตอไป

คณะกรรมการทบทวนธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒ พฤษภาคม ๒๕๕๙

Page 4: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

สวนท ๑: สวนน า

๑.๑ แนวโนมสถานการณทอาจมผลตอระบบสขภาพใน ๑๐ ปขางหนา

การเปลยนแปลงอยางรวดเรวของโลกยคโลกาภวตน ไมเพยงแตสงผลตอการเปลยนแปลง ในดานเศรษฐกจ สงคมและการเมอง แตยงสงผลตอการเปลยนแปลงของสภาวะทางธรรมชาตและสงแวดลอม รวมทงยงสงผลให เกดการตดตอสอสารทสามารถยนยอโลกทงใบไวในมอ ได อกดวย สถานการณ การเปลยนแปลงในดานตางๆ อยางรวดเรวนมทงในระดบโลก ภมภาค ประเทศ ชมชนและในระดบครอบครว ซงสงผลใหวถชวตและปฏสมพนธระหวางกนเปลยนแปลงไป

จากการประมวลองคความรจากเอกสารตางๆ รวมถงจากงานศกษาวจยหลายฉบบในชวงป พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๕๖ ไดแก แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาตฉบบท ๑๑ (พ.ศ. ๒๕๕๕ – ๒๕๕๙) ของส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต การศกษาภาพอนาคตของระบบสขภาพ ของส านกงานคณะกรรมการนโยบายวทยาศาสตร เทคโนโลยและนวตกรรมแหงชาต ชวตคนไทย ในสองทศวรรษของการพฒนา ของแผนงานสรางเสรมนโยบายสาธารณะทด การจดล าดบความส าคญ ของงานวจยดานสขภาพส าหรบประเทศไทย ของโครงการประเมนเทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพ และรายงานสขภาพคนไทย ของสถาบนวจยประชากรและสงคม มหาวทยาลยมหดล ท าใหสามารถสรปแนวโนมสถานการณทอาจมผลกระทบตอระบบสขภาพไทยใน ๑๐ ปขางหนา ไดอยางนอย ๗ ดานส าคญ ไดแก (๑) การเมองการปกครอง (๒) เศรษฐกจ (๓) ประชากรและสงคม (๔) เกษตรและอาหาร (๕) ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม (๖) สารสนเทศและเทคโนโลย และ (๗) สาธารณสข ไดดงน

(๑) สถานการณทางการเมองการปกครอง สถานการณความขดแยงทางการเมองทผานมาของประเทศไทยไดขยายวงกวางไปทว

ทกภมภาคของประเทศและขยายลงลกไปถงระดบครอบครวและชมชน รวมถงความไมสงบในจงหวดชายแดนภาคใต สงผลตอภาพลกษณและเสถยรภาพทางการเมองของประเทศ

ความขดแยงทางการเมองและการคอรรปชนสงผลกระทบตอการบรหารประเทศ กลาวคอ ท าใหการขบเคลอนนโยบายตางๆ มความลาชา สญเสยโอกาสในการพฒนาเศรษฐกจ ท าใหคณภาพชวต ของประชาชนลดลง เกดความเครยด วตกกงวลและหวาดระแวงเพมมากขน สงผลตอสขภาพของคนไทย ทงทางกายและทางจต ในสวนของการปกครอง พบวา การกระจายอ านาจสองคกรปกครองสวนทองถนดานการสงเสรมคณภาพชวตทครอบคลมถงการศกษาและการสาธารณสขยงเปนไปดวยความลาชา อยางไรกตาม มแนวโนมทองคกรปกครองสวนทองถนและชมชนจะมบทบาทในการจดการตนเองมากขน อ านาจรฐ แบบรวมศนยจะลดพลงลง ประชาธปไตยแบบมสวนรวมจะมการขยายตวในทกระดบ กระบวนการตดสนใจ ในประเดนนโยบายสาธารณะจะอาศยการมสวนรวมและขอมลเชงประจกษมากขน สงเหลานจะมผล อยางส าคญตอแนวโนมการจดการระบบสขภาพดวยตนเองขององคกรปกครองสวนทองถนและชมชน รวมถง

Page 5: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

การตระหนกถงสทธของชมชนและบคคลในการเขามามสวนรวมในกระบวนการพฒนานโยบายสาธารณะ ทอาจมผลกระทบตอสขภาพและวถชวต ซงยอมมผลใหกระบวนการก าหนดนโยบายตางๆ ตองใหความส าคญ กบการมสวนรวมของประชาชนมากขนดวย

(๒) สถานการณทางเศรษฐกจ ความเหลอมล าหรอชองวางระหวางคนรวยกบคนจนในเรองการกระจายรายได ยงคงเปน

ปญหาใหญในสงคมไทย สงผลใหเกดปญหาอนๆ ตามมา ในระบบสขภาพนน การเขาถงบรการสขภาพ ของกลมผดอยโอกาส ผอยในพนทหางไกล และกลมคนในชมชนแออดยงคงเปนประเดนปญหาทเกดขน เปนประจ า

ในขณะทความสมพนธระหวางประเทศทเรมมภาพทหลากหลายของการจบคหรอรวมกลมประเทศ สงผลใหกจกรรมทางการคาและการลงทนระหวางประเทศมมากขน เขาสยคการคาเสรทงในระดบ ทวภาคและพหภาค ซงประเดนหนงทส าคญคอการคมครองทรพยสนทางปญญา ทประเทศไทยตองพจารณาอยางรอบคอบ เพราะอาจสงผลใหประเทศไทยตองจายคายาเพมขนจากการพงพายาใหมและยาน าเขา จากตางประเทศ หรออาจมผลกระทบตอเกษตรกร และภมปญญาทองถนของประเทศได

นอกจากน นโยบายสงเสรมการเปน “ศนยกลางบรการสขภาพในภมภาคเอเชย (Medical Hub of Asia)” ยงอาจสงผลใหเกดการขาดแคลนแพทยและบคลากรดานสาธารณสขอนๆ ในภาครฐ และในชนบทมากขนได หากไมมการเตรยมการรองรบทดพอ จงตองมการวางแผนเพมและพฒนาบคลากร ดานสาธารณสข ตลอดจนกระจายทรพยากรอยางทวถง ทงทรพยากรบคคล เครองมอและสงอ านวย ความสะดวกใหทนและเพยงพอตอความตองการ รวมทงมกลไกควบคมและตดตามการด าเนนการตามนโยบาย เพอปองกนผลกระทบทอาจจะเกดขนอยางรอบดาน

(๓) สถานการณทางประชากรและสงคม ในอนาคต สดสวนประชากรสงอายจะเพมมากขน สงผลใหอตราสวนการพงพงมแนวโนมเพมขน

ประชากรวยท างานจะตองแบกรบภาระในการดแลคนสงอายมากขน หากสงคมไมมการวางแผนและการเตรยมการอยางดทงในทางสงคม เศรษฐกจ และสขภาพ รวมทงการสรางความเขมแขงของคนสงอายในการดแลตนเอง หรอไดรบการดแลจากชมชนแลว ประเดนเรองคนสงอายกจะเปนประเดนใหญในระบบสขภาพอยางแนนอน

กลมคนไรรฐ ไรสญชาต กลมชาตพนธ แรงงานขามชาต เปนกลมประชากรชายขอบทยงมปญหาสถานภาพทางกฎหมาย ถกหาผลประโยชน ถกเอารดเอาเปรยบและตองเผชญกบความรนแรง รวมถงไมไดรบสทธและการคมครองสทธขนพนฐานในหลายเรอง และยงมกลมพนกงานขายบรการ กลมเพศวถ ผใชสารเสพตดซงเปนตวอยางของกลมประชากรทถกตตราจากสงคม น าไปสการไมยอมรบและการเลอกปฏบตอนเปนเหตของความความเสยง เชน เอชไอว/เอดส

การเคลอนยายประชากรแบบไรพรมแดน ทงในรปของแรงงานขามชาต คนท างาน นกธรกจหรอนกทองเทยว ท าใหโอกาสทโรคชนดใหมหรอโรคตดตออบตใหมสามารถแพรระบาดไปยงสวนตางๆ ของโลกและเขาสประเทศเปนไปไดงายและเรวขน ระบบการปองกนควบคมโรคเหลานไมสามารถจดการไดโดยประเทศใดๆ เพยงล าพง แตตองการความรวมมอระหวางประเทศดวย

Page 6: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

นอกจากน ดวยวถชวตทเปลยนไป ความผกพนในครอบครวออนแอลง คนในสงคมสวนหนง มส านกในเรองของความดหรอความถกตองตกต าลง สงผลใหเกดปญหาสงคมทมผลตอสขภาพ เปนภาพสะทอนปญหาสขภาพทางปญญา เชน ปญหาการตงครรภในวยรน ปญหาความรนแรงและปญหาอาชญากรรมทเพมขนในสงคม ปญหาการทจรตคอรรปชน ปญหายาเสพตด อยางไรกตาม คนไทยในปจจบนมการศกษาสงขน มความร และตระหนกในเรองสทธมนษยชนและหนาทของตนมากขน ซงนาจะเปนสงทดเนองจากประชาชนจะมบทบาทในการชวยก ากบและตรวจสอบดแลสงคมมากขน

(๔) สถานการณทางเกษตรและอาหาร ในขณะทประชาชนสวนหนงในประเทศยงคงขาดความมนคงทางอาหาร คนเมองตองพงพา

อาหารจากการซอหา เดกไทยบางสวนมปญหาทพโภชนาการ ขณะเดยวกนปญหาโรคอวนและน าหนกเกน อนมผลโดยตรงตอการเพมขนของโรคไมตดตอหลายชนด เชน โรคหวใจ โรคความดนโลหตสง โรคเบาหวาน กก าลงเปนภยคกคามทเกดจากวถชวตและการบรโภคอาหารทเปลยนไปของคนไทย

ขณะเดยวกน สถานการณการใชสารเคมทางการเกษตรอยางไมปลอดภยยงคงเพมสงขน สงผลตอคณภาพชวตของเกษตรกรและผบรโภค นอกจากน ยงพบวามการผกขาดในระบบธรกจอตสาหกรรมเกษตรและอาหารตลอดทงหวงโซอาหาร ทถอไดวาเปนการคกคามสทธทางอาหารของปจเจกชน และเปนปญหาส าคญของทวโลก สงผลใหราคาสนคาอาหารและเกษตรเพมขน ความหลากหลายของสนคาลดลงท าใหผบรโภคมอ านาจตอรองลดลงดวย

นอกเหนอจากปญหาขางตนแลว พบวาการลวงล าพนทเกษตรของภาคอตสาหกรรมทขยายตวและภยพบตทเกดขนจากการเปลยนแปลงภมอากาศไดสรางปญหาใหแกเกษตรกรอยางมากและสงผลตอไปยงประชาชนสวนใหญ

(๕) สถานการณทางทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม การเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ โดยเฉพาะอยางยงปญหาโลกรอนจะรนแรงขน สงผลใหเกด

ภยพบตทางธรรมชาตอยางรนแรงและเกดความสญเสยมากขน ปญหาความเสอมโทรมของทรพยากรธรรมชาตและปญหาสงแวดลอมจะรนแรงขน ปาไมและปาชายเลนจะลดลง ประสบปญหาน าทวม ฝนแลงและคณภาพน าทลดต าลง ทรพยากรดนเสอมโทรม รวมทงปญหาการปนเปอนสารเคมในสงแวดลอมซงจะสงผลกระทบ ตอหวงโซอาหารอยางรนแรง และอาจเกดวกฤตการขาดแคลนอาหาร พลงงานและน าได

นอกจากการเปลยนแปลงดานสงแวดลอมทจะท าใหระบบนเวศเปลยนแปลงไปแลว ภาวะโลกรอนยงสามารถหนนเสรมการเจรญเตบโตของเชอโรค พาหะน าโรค และศตรพชบางชนด ทน ามาซงอบตการณ ทเพมขนของโรคพช สตว และมนษยดวย

(๖) สถานการณดานสารสนเทศและเทคโนโลย ปจจบนไดมการน าเอาเทคโนโลยสมยใหมเขามาใชในการรกษาพยาบาลและปองกนโรคมากขน

แตเนองจากประเทศไทยยงไมมกฎหมายและกลไกอนทมประสทธภาพในการควบคมดแลการใชเทคโนโลย ดานสขภาพทเหมาะสม จงสงผลใหคาใชจายดานสขภาพในปจจบนเพมขนอยางรวดเรว ในขณะทการกระจายเครองมอแพทยกยงเปนไปอยางไมทวถง ท าใหผคนในชนบทยงเขาไมถงบรการเทคโนโลยทจ าเปน

Page 7: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

นอกจากน ในยคขอมลขาวสารทวมทน ท าใหขอมลขาวสารทหลากหลายรวมทงขอมลขาวสารดานสขภาพมการเผยแพรผานชองทางตางๆ ไดอยางรวดเรวมาก ประกอบกบการโฆษณาผลตภณฑสขภาพ ทไมเหมาะสมในสอทกรปแบบยงคงเปนปญหาทพบในวงกวาง ซงหากประชาชนไมมความรเทาทนดานสขภาพแลว จะมโอกาสตกเปนเหยอของการหลอกลวงและเกดปญหาตามมาได

(๗) สถานการณดานสาธารณสข ในปจจบน อบตการณของโรคในกลมโรคไมตดตอและปญหาดานสขภาพจตมแนวโนมเพมขน

เปนไปตามพฤตกรรมและวถชวตของประชาชนทเปลยนแปลงไป ระบบสขภาพเรมใหความส าคญกบปจจยสงคมทก าหนดสขภาพ เชน การสบบหร การดมเครองดมแอลกอฮอล อบตเหตทางถนน หรอความสญเสย จากภยพบตทางธรรมชาตตางๆ ทจ าเปนตองจดการไปพรอมกบการพฒนาบรการสาธารณสข ขณะทอตราการตายจากโรคตดเชอทเปนโรคตดตอและเคยระบาดในอดตลดลง อยางไรกตาม โรคตดเชอยงคงเปนปญหาส าคญ อกทงยงมโรคตดเชออบตใหมเกดขนอยางตอเนอง

ในดานระบบหลกประกนสขภาพภาครฐนน แมวาจะไดรบการพฒนาใหดขนกวาในอดต ทผานมามาก แตกยงพบความไมเทาเทยมกนในดานสทธประโยชนและการสนบสนนงบประมาณใหแกระบบหลกประกนสขภาพตางๆ นอกจากนการบรการสาธารณสขยงตองมการพฒนารปแบบการดแลสขภาพ ทจ าเปนและหลากหลายมากขน เชน ระบบสงตอ ระบบการจดการในสถานการณฉกเฉน การดแลผปวย ในวาระสดทายของชวต ขณะเดยวกนการผลตและการกระจายบคลากรดานสาธารณสขยงคงมปญหา ดานความพอเพยงและความเหมาะสมดวย

ปญหาความไมเปนธรรมในการเขาถงยา การใชยาเกนจ าเปนหรอไมสมเหตผล และปญหา เชอโรคดอยาโดยเฉพาะเชอแบคทเรยดอยายงคงอย เนองจากปจจบนมยาใหเลอกใชจ านวนมากและยงไมมการก ากบดแลใหมการใชยาอยางสมเหตผล

ในเรองการสงเสรมการใชภมปญญาทองถนในดานสขภาพ มการกระตนเพอบรณาการงานการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอกในระบบบรการสาธารณสขอยางกวางขวางขน แตกยงตอง เรงพฒนาตอไป โดยเฉพาะในดานการศกษาวจยเพอใหไดองคความรทชดเจนยงขน

ในดานการคมครองผบรโภคดานผลตภณฑและบรการสขภาพ พบวายงไมมความชดเจน ในเรองการสงเสรมและสนบสนนบทบาทขององคกรหรอกลมผบรโภค รวมถงการจดตงองคการอสระ เพอการคมครองผบรโภค ประกอบกบหนวยงานคมครองผบรโภคภาครฐยงมขอจ ากดและขาดการท างานรวมกนอยางบรณาการ ท าใหผบรโภคมความเสยงสงจากการบรโภคผลตภณฑและบรการสข ภาพ ทไมเหมาะสม โดยประชาชนยงไดรบขอมลทไมถกตองหรอไมครบถวน

ดงนน การออกแบบระบบสขภาพทพงประสงค ททกภาคสวนจะยดเปนกรอบแนวทาง ในการพฒนาระบบสขภาพในอนาคต จงจ าเปนตองมความเทาทนและค านงถงแนวโนมการเปลยนแปลง ของสถานการณตางๆ ขางตนดวย

Page 8: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๑.๒ สถานะของธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต

ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต เปนเจตจ านงและพนธะรวมกนของสงคม มสถานะ ตามบทบญญตในมาตรา ๔๖ แหงพระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐ ทก าหนดใหใชเปนกรอบ และแนวทางในการก าหนดนโยบาย ยทธศาสตรและการด า เนนงานดานสขภาพของประเทศ เมอคณะรฐมนตรใหความเหนชอบและประกาศในราชกจจานเบกษาแลว

ในทางปฏบต สถานะของธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต ส าหรบภาคเครอขายอาจม ความแตกตางกน สมพนธกบการใชประโยชน ไดแก

(๑) หนวยงานและองคกรของรฐดานสขภาพ สามารถน าหลกการส าคญและภาพพงประสงคจากหมวดตางๆ ในธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต ไปใชในฐานะ “กรอบและแนวทาง” พฒนารปธรรม ใหเกด “นโยบาย ยทธศาสตรและการด าเนนงานดานสขภาพ” ทสนบสนนภารกจการจดการระบบสขภาพ ของหนวยงานนนๆ ผานระบบและแผนการบรหารราชการแผนดน

(๒) ภาคเครอขายตางๆ ทงทเปนหนวยงานรฐ องคกรปกครองสวนทองถน องคกรพฒนาเอกชน สภาวชาชพ สถาบนวชาการ ภาคเอกชน และภาคประชาสงคม สามารถน าธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต ไปใชในฐานะ “ภาพพงประสงครวม” อนเปนเปาหมายทตองพฒนาไปใหถงในการพฒนาระบบสขภาพตามหลกการและเปาหมายรายหมวดของธรรมนญฯ โดยอาศยความรวมมอของภาคภาคสวนตางๆ ผานกระบวนการพฒนานโยบายสาธารณะเพอสขภาพแบบมสวนรวม โดยเฉพาะการใชเครองมอภายใตพระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐ เชน การเสนอเปนระเบยบวาระการประชมในสมชชาสขภาพ ทกระดบ การเสนอเปนประเดนในการประเมนผลกระทบดานสขภาพ และเครองมออนๆ ทเหมาะสม

(๓) ภาคเครอขายในระดบพนท ทง ชมชน องคกรปกครองสวนทองถน รวมถงภาคสขภาพ รายประเดน สามารถน า “ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต” ไปใชในฐานะตนแบบของแนวคด หลกการ เพอจดท า “ธรรมนญสขภาพพนทหรอประเดน” เพอใชเปนกตกาและพนธะรวมกนของชมชน

(๔) ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต ยงมสถานะเปนเครองมอสอสารใหคนในสงคมเขาใจกรอบและแนวทางของระบบสขภาพในอนาคต ท าใหเหนถงความส าคญและสามารถเลอกน าไปใชใหเกดประโยชนตามบรบททเหมาะสมของตน เพอใหเกดการเคลอนไหวหรอการเปลยนแปลงของระบบสขภาพ ในสงคมไทย

Page 9: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

สวนท ๒: นยามศพท

๑) สขภาพ หมายความวา ภาวะของมนษยทสมบรณทงทางกาย ทางจต ทางปญญา และทางสงคม เชอมโยงกนเปนองครวมอยางสมดล (พระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐)

๒) สขภาวะ หมายความวา ภาวะทบคคลมรางกายแขงแรง มอายยนยาว มจตใจทด มความเมตตา กรณา ยดมนในคณธรรม จรยธรรม ด าเนนชวตอยางมสตสมปชญญะ และใฝร สามารถ “คดเปน ท าเปน” มเหตมผล อยในสงคมไดอยางเปนสข การมสขภาวะเปนเรองทเชอมโยงสมพนธกนอยางเปนองครวม โดยเรมจากตนเอง ไปสครอบครว ชมชน วฒนธรรม สงแวดลอม การศกษา เศรษฐกจ สงคม การเมอง และอนๆ (ปรบจาก เอกสารการพฒนาดชนชวดความอยเยนเปนสขรวมกน ในสงคมไทย ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต)

๓) ระบบสขภาพ หมายความวา ระบบความสมพนธทงมวลทเกยวของกบสขภาพ (พระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐)

๔) หลกประกนสขภาพ หมายความวา การด าเนนการใหบคคลมความมนคงดานสขภาพ คอ มก าลงกาย ก าลงใจ ก าลงสตปญญา และก าลงสามคคอยางเพยงพอในการสรางสรรคพฒนาตนเอง ครอบครว บคคลในความดแล ตลอดจนสงคมและประเทศชาต ไมเสยชวตหรอเจบปวยกอนกาล อนสมควร และไดรบการบรบาลสขภาพทไดมาตรฐานอยางทวถงและมประสทธภาพ โดยมใหความสามารถในการจายหรอเงอนไขใดๆมาเปนอปสรรคหรอมาท าใหบคคลหรอครอบครวใดๆสนเนอประดาตวจากการบรบาลสขภาพนน (อางองจาก ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต)

๕) สทธดานสขภาพ หมายความวา สทธขนพนฐานดานสขภาพทบคคลพงไดรบดวยมาตรฐานทสงทสด

เทาทจะเปนไปได ทงน ขนอยกบความพรอมทางเศรษฐกจและสงคม โดยปราศจากการเลอกปฏบตตอบคคลและไมมการแบงแยกไมวาจะเปนกรณใดๆ สทธดานสขภาพครอบคลมทงการรบบรการสาธารณสข และปจจยอนๆทมผลตอสขภาพ เชน การเขาถงขอมลขาวสารดานสขภาพ การมน าดมและอาหารสะอาดเพยงพอ การมทอยอาศย สทธดานสขภาพจงสมพนธใกลชดกบสทธมนษยชนอนๆ เชน สทธในเรองอาหาร ทอยอาศย การท างาน การศกษา การเขาถงขอมลขาวสาร การม สวนรวม และการไมแบงแยกดวย (องคการอนามยโลก)

๖) บคคล หมายความวา ทกคนทอยบนผนแผนดนไทย ไมจ ากดเฉพาะแตคนไทย โดยรวมถง ชาวตางชาตทอยในประเทศไทยดวย เชน แรงงานขามชาต นกทองเทยว

Page 10: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๗) กลมคนทมความจ าเพาะดานสขภาพ หมายความวา คนพการ คนสงอาย ผหญง เดก คนดอยโอกาสในสงคม (ตความจาก มาตรา ๖ ในพระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐)

๘) คนดอยโอกาสในสงคม หมายความวา ผทประสบปญหาความเดอดรอน และไดรบผลกระทบ ในดานเศรษฐกจ สงคม การศกษา สาธารณสข การเมอง กฎหมาย วฒนธรรม ภยธรรมชาต และ ภยสงคราม รวมถงผทขาดโอกาสทจะเขาถงบรการขนพนฐานของรฐ ตลอดจนผประสบปญหา ทยงไมมองคกรหลกรบผดชอบ อนจะสงผลใหไมสามารถด ารงชวตไดเทาเทยมกบผ อน ซงม การแบงกลมคนดอยโอกาสออกเปน ๕ กลม คอ คนยากจน บคคลเรรอน ผไมมสถานะทางทะเบยนราษฎร ผพนโทษ และผตดเชอเอชไอว/ผปวยเอดสและผไดรบผลกระทบ เชน บคคลในครอบครว [ยทธศาสตรสงเสรมการพฒนาศกยภาพและคมครองพทกษสทธผดอยโอกาส (พ.ศ. ๒๕๕๖-๒๕๕๙) กระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย]

๙) กลมคนทอยในสภาวะเปราะบาง (Vulnerable groups) หมายความวา กลมคนทมความเสยงสง

ทจะไดรบความเจบปวย หรอไดรบอนตรายทางสขภาพ เนองดวยสถานะสขภาพทางดานตางๆ ไมวาจะเปนทางกาย จต ปญญา หรอสงคม ท าใหกลมคนเหลานจดการกบความเสยงดงกลาวไดไมดหรอไมสามารถจดการกบความเสยงหรอปจจยตางๆทเขามามผลกระทบตอสขภาพของพวกเขาได

๑๐) ชมชน หมายความวา กลมคนทมวถชวตเกยวพนกน และมการตดตอสอสารระหวางกนอยางเปนปกตและตอเนอง โดยเหตทอยในอาณาบรเวณเดยวกน หรอมอาชพเดยวกน หรอประกอบกจกรรมทมวตถประสงครวมกน หรอมวฒนธรรม ความเชอหรอความสนใจรวมกน (พระราชกฤษฎกาจดตงสถาบนพฒนาองคกรชมชน (องคการมหาชน) พ.ศ. ๒๕๔๓)

๑๑) ประชาสงคม หมายความวา กลมคนในสงคมทเหนสภาพปญหาทสลบซบซอน ยากแกการแกไข จงมวตถประสงครวมกน ซงน าไปสการกอจตส านกรวมกน (Civic consciousness) มารวมตวกนเปนกลมหรอองคกร (Civic group/organization) ไมวาจะเปนภาคธรกจเอกชน หรอภาคสงคม(ประชาชน) ในลกษณะทเปนหนสวนกน (Partnership) เพอรวมกนแกไขปญหา หรอจะท าการบางอยางใหบรรลวตถประสงค ทงนดวยความรก ความสมานฉนท ความเอออาทรตอกน ภายใตระบบการจดการ โดยมการเชอมโยงเปนเครอขาย (ปรบจากแนวคดของ นพ. ชชย ศภวงศ อางอง ในบทความแนวคดเรองประชาสงคม โดย นายสดจต นมตกล อดตเลขาธการส านกงานเรงรดพฒนาชนบท)

Page 11: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๑๐

๑๒) การมสวนรวม หมายความวา การทประชาชน ภาครฐ ภาคเอกชน องคกรปกครองทองถน และองคกรวชาชพ มสวนรวมในกจกรรมใดๆ ในลกษณะของการรวมรบรขอมลขาวสาร รวมคด รวมวางแผน รวมตดสนใจ รวมด าเนนการ รวมรบผดชอบ รวมรบประโยชน รวมตดตามประเมนผลและตรวจสอบ (ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒)

๑๓) นโยบายสาธารณะ หมายความวา ทศทางหรอแนวทางทสงคมโดยรวมเหนวาหรอเชอวาควรจะ

ด าเนนการไปในทศทางนน รวมถงนโยบายทเขยนเปนลายลกษณอกษรทก าหนดมาจากรฐดวย (ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒)

๑๔) คณธรรม หมายความวา คณงามความด ทวญญชนพงส านกในจตใจของตน ในเรองความจรง ความด ความงาม และใชเปนหลกในการด าเนนชวต (ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒)

๑๕) จรยธรรม หมายความวา แนวทางแหงความประพฤตทยดหลกคณธรรม (ธรรมนญวาดวยระบบ

สขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒)

๑๖) มนษยธรรม หมายความวา ธรรมของคน ธรรมทมนษยพงมตอกน มเมตตากรณา เปนตน (ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒)

๑๗) ธรรมาภบาล (Good governance) หมายความวา การบรหาร การจดการ การควบคมดแล

กจการตางๆ ใหเปนไปในครรลองธรรม นอกจากน ยงหมายถงการบรหารจดการทด ซงสามารถน าไปใชไดทงภาครฐและภาคเอกชน การด าเนนตามหลกธรรมาภบาลตองยดหลกการมสวนรวม หลกความโปรงใส หลกความรบผดชอบและตรวจสอบได หลกประสทธภาพและประสทธผล และหลกนต ธรรม (ปร บปร งจาก ธรรมนญว าด วยระบบส ขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒ และ http://network.moph.go.th/km_ict/?p=360)

๑๘) ศกดศรความเปนมนษย หมายความวา คณคาทตดตวมากบความเปนมนษย มนษยทกคนมคณคา

เทาเทยมกน ซงเปนหลกการส าคญของสทธมนษยชนทก าหนดสทธมาตงแตเกด ใครจะละเมดไมได และไมสามารถถายโอนใหแกกนได ซงรวมไปถงสทธในการมชวตและความมนคงในการมชวตอย (บทความหลกการและแนวคดสทธมนษยชน http://www.prd.go.th/ewt_dl_link.php?nid=89894 และ หลกสทธมนษยชน เรอง: ความเบองตนเกยวกบการคมครองศกดศรความเปนมนษยโดย ศาลรฐธรรมนญ โดย พล.ต.ต.ไชยนต กลนต)

Page 12: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๑๑

๑๙) ความเปนธรรม หมายความวา ภาวะทประชาชนกลมตางๆ ไมมความแตกตางกน ไมวาจะเปน การแบงกลมทางสงคม เศรษฐกจ ลกษณะประชากรหรอพนท หากความแตกตางนนๆ เปน ความแตกตางทสามารถหลกเลยงหรอปองกนได (ปรบจาก WHO website และ Closing the gap in a generation: Health equity through action on the social determinants of health)

๒๐) ความเทาเทยม หมายความวา ความเสมอหนา ความทดเทยม เชน การมคณคาททดเทยมกน

ของประชาชนกลมตางๆ (ราชบณฑตยสถาน ๒๕๔๒)

๒๑) เศรษฐกจพอเพยง หมายความวา ปรชญาทมลกษณะเปนพหนยมทยอมรบการด ารงอยรวมกน ของสงทแตกตางกน โดยไมจ าเปนตองมความขดแยง มการเชอมโยงทกมตของวถชวตเขาดวยกน แบบบรณาการเปนองครวม โดยความพอเพยง หมายถง ความพอประมาณ ความมเหตผล รวมถง ความจ าเปนทจะตองมระบบภมคมกนในตวทดพอสมควรตอผลกระทบใดๆ อนเกดจาก การเปลยนแปลงทงภายนอกและภายใน ทงน จะตองอาศยความรอบร ความรอบคอบ และ ความระมดระวงในการน าวชาการตางๆ มาใช ถอเปนปรชญาทมองสถานการณเชงระบบ ทมลกษณะพลวต สามารถน าไปประยกตใชไดกบการปฏบตตนของประชาชนทกระดบตลอดเวลา ตงแตระดบครอบครว ชมชน จนถงระดบรฐ และสามารถใชเปนแนวทางในการวางแผนและ การพฒนาประเทศภายใตกระแสโลกาภวตนทมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวไดเปนอยางด (แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๐ พ.ศ. ๒๕๕๐-๒๕๕๔)

๒๒) ทกนโยบายหวงใยสขภาพ (Health in all policies: HiAP) หมายความวา การท างานขาม

ภาคสวนอยางเปนระบบโดยน าประเดนทเกยวของกบเรองทางสขภาพมาประกอบการตดสนใจ เปนการท างานรวมกนแบบเสรมพลง เพอหลกเลยงผลกระทบทเปนอนตรายทางสขภาพ และเพอใหเกดนโยบายสาธารณะระหวางภาคสวนตางๆ ทจะน าไปสการท าใหสขภาพของประชาชนและ ความเปนธรรมทางสขภาพดยงขน (เอกสาร WHO HiAP and Helsinki Statement on HiAP)

๒๓) ปจจยสงคมทก าหนดสขภาพ (Social determinants of health: SDH) หมายความวา สภาพแวดลอมทบคคลเกด เตบโต ท างาน ด ารงชวตอย จนถงวาระสดทายแหงชวต รวมถงปจจย และระบบตางๆ ทเขามามสวนก าหนดสภาพแวดลอมเหลานนดวย ปจจยและระบบตางๆ เหลาน ไดแก นโยบายและระบบเศรษฐกจ ทศทางการพฒนา บรรทดฐานในสงคม นโยบายทางสงคม และระบบก า ร เ ม อ ง ก า ร ป ก ค ร อ ง ซ ง ล ว น ม ผ ล ต อ ส ข ภ า พ ข อ ง ป ร ะ ช า ช น (ป ร บ จ า ก http: www.who.int/social_determinants/en/)

Page 13: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๑๒

๒๔) ปจจยตางๆ ทสรางเสรมสขภาพและปองกนโรค หมายความวา ปจจยตางๆ ทดตอสขภาพ เชน น าดมสะอาด อาหารทปลอดภย สงแวดลอมทด บานและชมชนทด การมขอมลขาวสารและความรดานสขภาพทถกตอง และความเทาเทยมทางเพศ (ปรบจากเอกสาร The Right to Health)

๒๕) ปจจยเสยงดานสขภาพ (Health risk factors) หมายความวา ปจจยทเพมโอกาสของการเกดโรคและผลกระทบตอสขภาพ ซงอาจกอใหเกดผลกระทบไดทงทางตรงและทางออม เชน ภาวะไขมนในเลอดสง ภาวะน าตาลในเลอดสง ภาวะโรคอวน การบรโภคบหรและสรา (ส านกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ ทศทาง เปาหมาย และยทธศาสตร ระยะ ๑๐ ป พ.ศ. ๒๕๕๕-๒๕๖๔)

๒๖) ปจจยทคกคามสขภาพ (Health threats) หมายความวา ปจจยภายนอกทเพมโอกาสของการเกดโรคและผลกระทบตอสขภาพ ซงอาจกอใหเกดผลกระทบไดทงทางตรงและทางออม เชน การมมลพษ ในสงแวดลอมสง ภาวะโลกรอน

๒๗) การสรางเสรมสขภาพ หมายความวา การกระท าทมงสงเสรมและสนบสนนใหบคคลมสขภาวะ

โดยสนบสนนพฤตกรรมบคคลและการจดการสงแวดลอมและสภาพแวดลอม เพอสงเสรมสขภาพและคณภาพชวตทดของบคคล ครอบครว ชมชนและสงคม (ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒)

๒๘) การปองกนโรค หมายความวา การกระท าหรองดกระท าบางสงบางอยางเพอไมใหเกดการเจบปวย

หรอเปนโรคและการปองกนไมใหกลบเปนซ าในกรณทหายจากการเจบปวยหรอเปนโรคแลว สามารถแบงออกไดเปน ๓ ระดบ คอ การปองกนกอนการเกดโรคหรอกอนการเจบปวย การปองกนโรคในระยะทเกดโรคหรอเจบปวยขนแลว และการปองกนโรคและฟนฟสมรรถภาพเมอหายจาก การเจบปวยแลว (ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒)

๒๙) การควบคมโรค หมายความวา การควบคมโรคระบาด โรคไมตดตอ โรคตดตอ โรคตดตออนตรายตางๆ รวมทงโรคทเกดจากการปนเปอนของสารตางๆ ในสงแวดลอมและอาหาร และโรคอนๆ ทสามารถลดความสญเสยสขภาพ ชวต และทรพยากรไดหากมการตรวจพบแตเนนๆ (ธรรมนญ วาดวยระบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒)

Page 14: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๑๓

๓๐) การประเมนผลกระทบดานสขภาพ หมายความวา กระบวนการเรยนรรวมกนของสงคม ในการวเคราะหและคาดการณผลกระทบทงทางบวก และทางลบตอสขภาพของประชาชนทอาจจะเกดขนจากนโยบาย โครงการ หรอกจกรรม อยางใดอยางหนงหรอหลายอยาง หากด าเนนการ ในชวงเวลาและพนทเดยวกน โดยมการประยกตใชเครองมอทหลากหลายและมกระบวนการ มสวนรวมอยางเหมาะสม เพอสนบสนนใหเกดการตดสนใจทจะเปนผลดตอสขภาพของประชาชน ทงในระยะสนและระยะยาว (หลกเกณฑและวธการประเมนผลกระทบดานสขภาพทเกดจากนโยบายสาธารณะ)

๓๑) ระบบสขภาพอ าเภอ (District health system: DHS) หมายความวา ระบบสขภาพทใชอ าเภอ

หรอพนททเทยบเทา เปนฐานในการบรณาการทกภาคสวน ทงภาครฐ เอกชน องคกรปกครอง สวนทองถน และภาคประชาชน เพอรวมกนด าเนนงานพฒนาระบบการดแลสขภาพตาม ความจ าเปนทางสขภาพของประชาชน ดวยการผสมผสานการสรางเสรมสขภาพ การปองกนโรคการรกษาพยาบาล และการฟนฟสมรรถภาพ อยางมประสทธภาพ ตอเนอง และครอบคลม ทงระดบ บคคล ครอบครว ชมชน และสงคม อยางสอดคลองกบบรบทของพนท

๓๒) การบรการสาธารณสข หมายความวา การบรการตางๆ อนเกยวกบการสรางเสรมสขภาพ

การปองกนและควบคมโรคและปจจยทคกคามสขภาพ การตรวจวนจฉยและบ าบดสภาวะ ความเจบปวย และการฟนฟสมรรถภาพของบคคล ครอบครว และชมชน (ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒)

๓๓) การบรการสาธารณสขปฐมภม หมายความวา การบรการสาธารณสขทเนนบรการบคคล ครอบครว และชมชน โดยบรณาการความรทางดานสขภาพเขากบมตทางสงคมและวฒนธรรม ของผปวย ใหบรการแบบผสมผสาน ทงการสรางเสรมสขภาพ ปองกนและควบคมโรคและปจจย ทคกคามสขภาพ รกษาพยาบาล และฟนฟสมรรถภาพ บรการเปนองครวม เชอมโยงใกลชดระหวางผใหบรการ สถานบรการ ชมชน และครอบครว มความเชอมโยงกบระบบบรการสาธารณสข ระดบอนๆ และกบชมชนเพอสงตอความรบผดชอบการใหบรการระหวางกนและกน (ปรบจากธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒)

๓๔) การบรการสาธารณสขทตยภม หมายความวา การบรการสาธารณสขทมภารกจในดานการตรวจวนจฉย การรกษาพยาบาล และการฟนฟสมรรถภาพบคคลทเจบปวยดวยโรคพนฐานทงระดบ ทไมซบซอนมากนก จนถงระดบทมความซบซอนมากขนและจ าเปนตองใชแพทยเฉพาะทาง สาขาหลก (นยามของกระทรวงสาธารณสข)

Page 15: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๑๔

๓๕) การบรการสาธารณสขตตยภม หมายความวา การบรการสาธารณสขทมภารกจขยายขอบเขต การรกษาพยาบาลทจ าเปนตองใชแพทยเฉพาะทางอนสาขารวมทงการรกษาเฉพาะโรค (นยามของกระทรวงสาธารณสข)

๓๖) การบรการสาธารณสขทค านงถงคณคาและศกดศรความเปนมนษย หมายความวา การบรการ

สาธารณสขทมความเอออาทร ความสมานฉนทระหวางกน โดยมงประโยชนสขทงในระดบบคคล ครอบครว ชมชน และสงคม ทงน ตองอยบนพนฐานของธรรมาภบาล และจรรยาบรรณวชาชพ โดยสจรต (ปรบปรงจากธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒)

๓๗) คณภาพบรการสาธารณสข หมายความวา คณลกษณะของบรการสาธารณสขทอยบนพนฐานของ

องคความรทงดานมนษย สงคม วทยาศาสตร เทคโนโลยและดานอนๆ และพนฐานดานคณธรรมและจรยธรรมแหงวชาชพ ตอบสนองความตองการและความคาดหวงของบคคลและสงคมได อยางเหมาะสม (ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒)

๓๘) การสรางหลกประกนคณภาพ หมายความวา กระบวนการทเกดขนจากการออกแบบ วางแผน

และจดการเพอใหมนใจถงคณภาพบรการสาธารณสข กระบวนการดงกลาวประกอบดวยมาตรการภายในและมาตรการภายนอกองคกร มาตรการภายในองคกร ไดแก การออกแบบวธการท างาน การจดหาทรพยากรทเหมาะสม การสอสารและฝกอบรม การก ากบดแลใหมการปฏบตตามทออกแบบไว การประเมนและการปรบปรง การเรยนรจากขอผดพลาด และการสรางวฒนธรรมคณภาพ เปนตน สวนมาตรการภายนอกองคกร เชน การประเมนจากภายนอก การยกยองเชดช การใหแรงจงใจ การใชมาตรการทางกฎหมาย ฯลฯ ทงน วฒนธรรมคณภาพ หมายความวา ความเชอ เจตคตและการปฏบตของคนสวนใหญในองคกรเพอใหเกดผลงานทมคณภาพสง เปนการปฏบตโดยอตโนมตและมการสบทอดระหวางรนสรน

๓๙) ผใหบรการ หมายความวา หนวยงานใหบรการ หรอโรงพยาบาลทท าหนาทใหบรการสาธารณสข

๔๐) ผซอบรการ หมายความวา ผทจายเงนคาเหมาจายรายหวหรอจายเงนคาบรการสาธารณสขใหแก

ผใหบรการหรอหนวยงานใหบรการในการใหบรการประชาชน ซงปจจบนเปนบทบาทของส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต ส านกงานประกนสงคม และกรมบญชกลาง

๔๑) ผใชบรการ หมายความวา ผทไปใชบรการสาธารณสข ณ สถานบรการสาธารณสข

Page 16: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๑๕

๔๒) หนวยบรการประจ า หมายความวา สถานบรการหรอกลมสถานบรการทไดขนทะเบยน เปนหนวยบรการประจ า ซงสามารถจดบรการสาธารณสขระดบปฐมภมทจ าเปนตอสขภาพ และการด ารงชวตไดอยางเปนองครวม ทงการสรางเสรมสขภาพ การปองกนโรค การตรวจวนจฉยโรค การรกษาพยาบาล และการฟนฟสมรรถภาพ โดยตองใหบรการดานเวชกรรมดวยตนเอง และมเครอขายหนวยบรการเพอการสงตอผรบบรการไปรบการบรการสาธารณสขในกรณทเกน ขดความสามารถ

๔๓) เทคโนโลยดานสขภาพ หมายความวา การน าวทยาศาสตรมาประยกตใชในดานสขภาพทงในรปของวตถ (เชน ยา วคซน และเครองมอแพทย) หตถการ (การลงมอปฏบต) กระบวนการ หรอ มาตรการ (การตดสนการด าเนนการ) ทใชในการตรวจ การรกษา การปองกนโรค และ การฟนฟความสามารถซงลดอาการเจบปวยลง โดยหมายรวมทงการแพทยแผนปจจบน การแพทยแผนไทย การแพทยทางเลอกและนวตกรรมในทองถนดวย (เอกสารหลกประกอบระเบยบวาระ การพฒนากระบวนการประเมนและการตดสนใจการใชเทคโนโลยดานสขภาพ ในสมชชาสขภาพแหงชาต ครงท ๗)

๔๔) ภมปญญาทองถนดานสขภาพ หมายความวา องคความร ความคด ความเชอ และความช านาญ ในการดแลสขภาพโดยอาศยความรทไดสงสม ถายทอด และพฒนาสบตอกนมาในทองถน ซงรวมถง การแพทยแผนไทย การแพทยพนบาน และการแพทยทางเลอกอน ทประชาชนและชมชนใชใน การดแลสขภาพอยางสอดคลองกบทองถนนนๆ ดวย (ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒)

๔๕) การแพทยแผนไทย หมายความวา กระบวนการทางการแพทยเกยวกบการตรวจ วนจฉย บ าบด รกษา หรอปองกนโรค หรอการสงเสรมและฟนฟสขภาพของมนษย การผดงครรภ การนวดไทย และใหหมายความรวมถง การเตรยมการผลตยาแผนไทย และการประดษฐอปกรณและเครองมอทางการแพทย ทงน โดยอาศยความรหรอต าราทไดถายทอดและพฒนาสบตอกนมา (พระราชบญญตวชาชพการแพทยแผนไทย พ.ศ. ๒๕๕๖)

๔๖) การแพทยพนบาน หมายความวา การดแลสขภาพโดยอาศยความรทไดสงสม ถายทอด และพฒนา

สบตอกนมาซงมลกษณะเฉพาะทสอดคลองกบวฒนธรรม จารต ประเพณ และทรพยากรของชมชน ทองถน และเปนทยอมรบของชมชน ทองถนนน (ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒)

Page 17: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๑๖

๔๗) การแพทยทางเลอกอน หมายความวา การดแลสขภาพโดยอาศยความรทางการแพทย ทนอกเหนอจากการแพทยแผนปจจบน การแพทยแผนไทย และการแพทยพนบาน (ธรรมนญ วาดวยระบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒)

๔๘) ผบรโภค หมายความวา ผซอหรอผไดรบบรการหรอผซงไดรบการเสนอหรอการชกชวน เพอให ซอสนคาหรอรบบรการจากผจดใหมซงสนคาหรอบรการหรอขอมลขาวสาร อนน าไปสการบรโภค และหมายความรวมถงผใชสนคาหรอผไดรบบรการโดยชอบ แมมไดเปนผเสยคาตอบแทนกตาม (ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒)

๔๙) การคมครองผบรโภค หมายความวา การปกปองดแลผบรโภคใหไดรบความปลอดภย เปนธรรม และประหยด จากการบรโภคผลตภณฑและบรการสขภาพ (ปรบจากเอกสารการทบทวนวรรณกรรมและสถานการณคมครองผบรโภคในระบบสขภาพ. โดย ชะอรสน สขศรวงศ และคณะ)

๕๐) ผลตภณฑสขภาพ หมายความวา ผลตภณฑทจ าเปนตอการด ารงชวต และผลตภณฑทมวตถประสงคในการใชเพอสขภาพอนามย รวมทงผลตภณฑทเกยวของกบการประกอบวชาชพ ดานการแพทยและการสาธารณสข ตลอดจนผลตภณฑทอาจมผลกระทบตอสขภาพอนามย ผลตภณฑสขภาพประกอบดวยผลตภณฑอาหาร ยา เครองส าอาง วตถอนตรายทใชในบานเรอน เครองมอแพทย และวตถเสพตด (เอกสารเผยแพรโดยกองพฒนาศกยภาพผบรโภค ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา เรอง อย. กบการก ากบดแลการขายตรงผลตภณฑสขภาพ http://webnotes.fda.moph.go.th/consumer/csmb/csmb2546.nsf/723dc9fee41b850847256e5c00332fb4/304d2e736e899154c7256d1800091e30)

๕๑) การบรการสขภาพ หมายความวา การบรการตางๆทมวตถประสงคเพอสขภาพรวมถงการบรการสาธารณสขดวย (รายงานสถานการณทางสงคม ปท ๑ ฉบบท ๓ เมษายน – มถนายน ๒๕๔๗ กระทร ว งก าร พฒนาส ง คมและคว ามม น ค งของมน ษย . https://www.msociety.go.th /article_attach/3734/4391.pdf)

๕๒) องคความรดานสขภาพ หมายความวา ความรทเกดขนจากการน าความรดานสขภาพเรองตางๆ มาประกอบกนเพอใชประโยชน ทงน ความรดานสขภาพสามารถจ าแนกเปนกลมตางๆ ไดแก ๑) ความรทผานการพสจนจนเปนความรสากล ๒) ความรจากการศกษาวจย ๓) ความร จากการวเคราะหขอมลขาวสารสขภาพทมการจดเกบรวบรวม และ ๔) ความรทไดจากการสงสม

Page 18: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๑๗

ประสบการณ (ปรบจาก เอกสารวชาการประกอบการจดท าธรรมนญฯ พ.ศ. ๒๕๕๒ การสราง และเผยแพรความรดานสขภาพ การเผยแพรขอมลขาวสารดานสขภาพ. โดย นพ. พนจ ฟาอ านวยผล)

๕๓) การสรางความรดานสขภาพ หมายความวา การสรางความรหรอองคความรจากการปฏบต การจดการความร การแลกเปลยนเรยนร การสงสมความรและประสบการณ การศกษาวจย การสงเคราะหความรและขอมลทเกยวของกบสขภาพและระบบสขภาพ (ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒)

๕๔) ความรแบบชดแจง (Explicit Knowledge) หมายความวา ความรทสามารถรวบรวมไวใหเหนไดชดเจนเปนรปธรรมอยในต ารา เอกสาร คมอปฏบตงาน หลกวชาหรอทฤษฎ ซงไดมาจาก การวเคราะห สงเคราะห ผานการพสจนหรอวจยมาแลว (สถาบนสงเสรมการจดการความร เพอสงคม)

๕๕) ความรแฝงฝง (Tacit Knowledge) หมายความวา ความรทไดจากการปฏบต เปน “เคลดวชา” เปน “ภมปญญา” เปนสงทมาจากการใชวจารณญาณปฏภาณไหวพรบ เปนเทคนคเฉพาะตวของ ผปฏบตแตละทาน เปนความรทแฝงอยในตวคน เปนประสบการณทสงสมมายาวนาน (ปรบปรงจาก สถาบนสงเสรมการจดการความรเพอสงคม)

๕๖) การเผยแพรความรและขอมลขาวสารดานสขภาพ หมายความวา การน าเสนอความรและขอมล

ทเกยวกบสขภาพทหนวยงานของรฐและภาคสวนตางๆ จดท าขน เพอเผยแพรและสอสาร ดวยรปแบบและชองทางตางๆ (ปรบจาก ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒)

๕๗) ความรเทาทนดานสขภาพ (Health literacy) หรอ ความแตกฉานดานสขภาพ หมายความวา ความสามารถในการคนหา เขาถง ท าความเขาใจ และใชประโยชนจากขอมลขาวสารดานสขภาพ

๕๘) ระบบสารสนเทศดานสขภาพ หมายความวา ระบบทประกอบดวยสวนตางๆ ไดแก ระบบ

คอมพวเตอร ทงฮารดแวร ซอฟทแวร ระบบเครอขาย ฐานขอมล ผพฒนาระบบ ผใชระบบ พนกงานทเกยวของ และผเชยวชาญในสาขาตางๆ ในเรองทเกยวของกบสขภาพ ทกองคประกอบนท างานรวมกนเพอก าหนด รวบรวม จดเกบขอมล ประมวลผลขอมลเพ อสรางสารสนเทศ และสงผลลพธ หรอสารสนเทศทไดใหผใชเพอชวยสนบสนนการท างาน การตดสนใจ การวางแผน

Page 19: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๑๘

การบรหาร การควบคม การวเคราะหและตดตามผลการด าเนนงานในเรองสขภาพ (ปรบจาก เทคโนโลยสารสนเทศสถต: ขอมลในระบบสารสนเทศ.โดย สชาดา กระนนทน, ๒๕๔๑.)

๕๙) ก าลงคนดานสขภาพ หมายความวา บคคลหรอกลมบคคลทมบทบาทในดานการสรางเสรมสขภาพ การรกษาพยาบาล การปองกนโรค และการฟนฟสมรรถภาพ ซงรวมถงบคลากรดานสาธารณสข ผประกอบวชาชพดานสาธารณสข บคลากรสายสนบสนน บคลากรทางการแพทยแผนไทย การแพทยพนบานและการแพทยทางเลอกอน อาสาสมครดานสขภาพตางๆ แกนน าและเครอขายสขภาพ ตลอดจนบคคลตางๆ ทท าหนาทเกยวของกบสขภาพ (ปรบจาก ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒)

๖๐) บคลากรดานสาธารณสข หมายความวา ผ ใหบรการสาธารณสขทมกฎหมาย ระเบยบ หรอขอก าหนดรองรบ (ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒)

๖๑) ผประกอบวชาชพดานสาธารณสข หมายความวา ผประกอบวชาชพตามกฎหมายวาดวยสถานพยาบาล (พระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐)

๖๒) ระบบการเงนการคลงดานสขภาพ หมายความวา การจดการทางการเงนการคลง โดยมเปาหมายเพอใหประชาชนมสขภาพ และหลกประกนการเขาถงบรการสาธารณสขอยางถวนหนาและ อยางมประสทธภาพ (ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒)

๖๓) การรวมจาย หมายความวา การทบคคลรวมจายเงนเพอการบรการสาธารณสข โดยหมายความรวมถงการรวมจายในระบบการคลงรวมหมและการรวมจาย ณ หนวยบรการ ทงน ระบบการคลงรวมหม หมายความวา การทประชาชนรวมจายเง นตามสดสวนความสามารถในการจาย ตามหลกการเฉลยทกขเฉลยสข โดยน าเงนทเกบลวงหนามาใชจายรวมกน เพอจดใหมบรการสาธารณสขทจ าเปนตอสขภาพและการด ารงชวตส าหรบทกคน (ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒)

๖๔) กองทนสขภาพพนท หมายความวา กองทนสาธารณะในพนททมวตถประสงคเพอการพฒนา

ดานสขภาพของคนในพนท ทอาจไดรบการสนบสนนจากสวนกลาง หรอไดรบการสนบสนน จากองคกรปกครองสวนทองถน หรอเปนการระดมทนของคนในพนท หรอมแหลงทมาของเงนทนจากหลายแหลงรวมกน เชน กองทนหลกประกนสขภาพระดบทองถนหรอพนท ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต

Page 20: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๑๙

๖๕) สขภาพจต หมายความวา สภาพชวตทเปนสข อนเปนผลจากการมความสามารถในการจดการปญหาในการด าเนนชวต มศกยภาพทจะพฒนาตนเองเพอคณภาพชวตทด โดยครอบคลมถงความดงามภายในจตใจ ภายใตสภาพสงคมและสงแวดลอมทเปลยนแปลงไป (กรมสขภาพจต ๒๕๔๕)

๖๖) ปจจยปกปองทางสขภาพจต หมายความวา ปจจยทลดโอกาสของการเกดโรคหรอผลกระทบ

ตอสขภาพทางจต ซงมหลายระดบ ไดแก (๑) ปจจยปกปองในระดบบคคล เชน สขภาพด รายไดด ปฏบตตามหลกค าสอนของศาสนา การศกษาสง และออกก าลงกายเปนประจ า (๒) ปจจยปกปอง ในระดบครอบครวและชมชน เชน ครอบครวมเวลาและท ากจกรรมรวมกน มเพอนชวยเหลอ ยามตองการ การงานมนคง เกษตรกรมทดนท ากน และมวฒนธรรมทองถนทเปนเอกลกษณ (๓) ปจจยปกปองในระดบสงคมและสงแวดลอม เชน เขาถงบรการสขภาพได รสกปลอดภยในชวต ทรพยสน ธรรมชาต และสงแวดลอม (โครงการรายงานสถานการณสขภาพจต(ความสข)คนไทย)

๖๗) ปจจยเสยงทางสขภาพจต หมายความวา ปจจยทเพมโอกาสของการเกดผลกระทบตอสขภาพทางจต ซงมหลายระดบ ไดแก (๑) ปจจยเสยงในระดบบคคล เชน เจบปวย อบตเหต มโรคประจ าตว พการ ชวยเหลอตวเองไมได มหนสนนอกระบบ สบบหร (๒) ปจจยเสยงในระดบครอบครวและชมชน เชน หมาย หยาราง แยกกนอย รายไดต า ยากจน ตกงาน รบจางรายวน ปญหายาเสพตด แรงงานขามถน มความรสกไมปลอดภยในชมชน (๓) ปจจยเสยงในระดบสงคมและสงแวดลอม เชน เขาไมถงบรการพนฐาน ภยพบต ปญหาการจราจรในเขตเมอง การขายทดนละแวกบานทมผลตอการเปลยนแปลงสภาพชมชนอยางมาก และสถานการณความรนแรง (โครงการรายงานสถานการณสขภาพจต(ความสข)คนไทย)

๖๘) สขภาพทางปญญา หมายความวา ภาวะของมนษยทมความรทว ความรเทาทน และความเขาใจ

อยางแยกไดในเหตผลแหงความด ความชว ความมประโยชนและความมโทษ ซงน าไปสความมจตอนดงามและเออเฟอเผอแผ (ปรบจาก พระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐)

๖๙) การอภบาลระบบสขภาพ หมายความว า การดแลและการบรหารระบบสขภาพดวย

การมปฏสมพนธกนระหวางภาครฐ องคกรสาธารณะตางๆ ภาคธรกจ ภาคประชาสงคม ทรวมทงหนวยงานหรอองคกรทมบทบาทโดยตรงกบเรองสขภาพ และทไมไดมบทบาทเกยวของโดยตรงกบเรองสขภาพ เพอรวมกนแกปญหาหรอความทาทายตางๆ ในสงคม และสรางสรรคโอกาสใหมๆ เพอใหเกดสขภาพ (ปรบจากการอภบาลรวมสมย โดย นพ. อ าพล จนดาวฒนะ และ รายงาน การวจยเพอพจารณาสมรรถนะการเรยนรของระบบการอภบาลสขภาพ)

Page 21: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๒๐

๗๐) การอภบาลโดยเครอขาย (Governance by network) หมายความวา การปกครอง การดแลระบบ หรอการบรหารจดการดวยการท างานเชอมโยงถกทอกนเปนเครอขายหลายมต มผเลน หลายภาคสวน มความสนใจและผลประโยชนทแตกตาง มคานยมรวม หลกการรวม เปาหมายรวม ท างานรวม หรอใชทรพยากรรวมเปนเรองๆ ไป ตองอาศยการพดคยเจรจาตอรอง หรอการถกแถลงเปนหลก ไมมอ านาจบงคบ ไมขนตรงตอกน เปนไปตามแนวทางประชาธปไตยแบบมสวนรวม หรอประชาธปไตยแบบถกแถลง (Participatory or Deliberative Democracy) ใช “พลงอ านาจทางสงคม” (Social Power) หรอพลงแหงความรวมมอและเจตนารมณรวมของสงคม เปนเครองมอส าคญ (ปรบจากการอภบาลรวมสมย โดย นพ. อ าพล จนดาวฒนะ)

๗๑) การอภบาลโดยรฐ (Governance by state) หมายความวา การปกครอง การดแลระบบ หรอการบรหารจดการแบบพนฐานทมการจดการเปนชนๆ มการบงคบบญชา สงการ ใชอ านาจ จากบนลงลาง มระบบและโครงสรางชดเจน เหมาะสมกบกรณการแกไขวกฤตการณตางๆ ทตองมการใชอ านาจสงการ เชน กรณเกดโรคระบาด ภยพบต (ปรบจากการอภบาลรวมสมย โดย นพ. อ าพล จนดาวฒนะ)

๗๒) การอภบาลโดยตลาด (Governance by market) หมายความวา การดแลระบบ หรอการบรหาร

จดการโดยใชกลไกการท างานหลกของตลาดซงคอการแลกเปลยนเพอเกอหนนใหมการจดสรรทรพยากรอยางมประสทธภาพสงสด การอภบาลโดยตลาดมสวนสมพนธกบกระแสโลกาภวตน โดยใชทนการเงนและการจดการทางธรกจ เปนเครองมอส าคญ (ปรบจากการอภบาลรวมสมย โดย นพ. อ าพล จนดาวฒนะ และรายงานการวจยเพอพจารณาสมรรถนะการเรยนรของระบบการอภบาลสขภาพ)

๗๓) ธรรมนญสขภาพพนท หมายความวา กรอบทศทาง หรอขอตกลงรวม หรอกรอบกตการวมทคนใน

ชมชนใชเปนแนวทางในการพฒนาสขภาวะในระดบพนท ซงอาจเปนประเดนทางสขภาพเรองใดเรองหนงโดยเฉพาะหรอเปนประเดนทางสขภาพในภาพรวมของแตละพนท โดยหวใจส าคญ คอ การมสวนรวมของชมชนในการออกแบบ พฒนา ขบเคลอน และทบทวนธรรมนญสขภาพพนทรวมกน

Page 22: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๒๑

สวนท ๓ หลกการส าคญของระบบสขภาพ ๓.๑ ปรชญาและแนวคดหลกของระบบสขภาพ

ขอท/เนอหา เจตนารมณ ๑. สขภาพเปนสทธขนพนฐานของคน ทงในระดบบคคล ระดบครอบครว ระดบชมชน และในสงคม วงกวาง โดยครอบคลมทงการเขาถงบรการสาธารณสข ท เกยวกบการสรางเสรมสขภาพ การปองกนโรค การรกษาพยาบาลและการฟนฟสมรรถภาพ รวมทง การไดรบการสนบสนนปจจยตางๆ ทสรางเสรมสขภาพ ปองกนโรค และคมครองผบรโภค ตลอดจนไดรบ การสนบสนนใหมอนามยสงแวดลอมทด

- เพอใหเกดการรบรรวมกนวา สขภาพเปนสทธขนพนฐานทบคคลพงไดรบในทกระดบ และสทธขนพนฐานดานสขภาพนนมความครอบคลมหลายมต หลายระดบ

๒. บคคลมความตระหนกรและมบทบาทในการดแลสขภาพของตนเอง ครอบครว บคคลในความดแล และชมชน มใหเกดความเสยหายทางสขภาพ หรอหลกเลยงพฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสม โดยรฐมหนาทสงเสรมสนบสนนและคมครอง

- เพอใหเหนหลกการส าคญวา สขภาพจะเกดขนได บคคลทกคนตองมสวนในการดแลสขภาพของตนเอง โดยรฐสงเสรมและสนบสนนใหทกคนตระหนกรและหลกเลยงการมพฤตกรรมสขภาพทไมเหมาะสม และคมครองใหอยในเงอนไข ทสงผลตอสขภาพด

Page 23: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๒๒

ขอท/เนอหา เจตนารมณ ๓. ระบบสขภาพ เปนระบบความสมพนธทงมวล ท เ ก ย วข องกบส ขภาพ โดย มร ะบบการบร ก า รสาธารณสขเปนสวนหนง ระบบสขภาพยงเปนสวนหนงของระบบสงคมและระบบความมนคงของประเทศ การก าหนดน โยบายสาธารณะใดๆ จ งต อ ง ใหความส าคญกบมตทางสขภาพทเกยวของหรอทไดรบผลกระทบดวย

- เพอใหเขาใจวาระบบสขภาพมความสมพนธเชอมโยงกบระบบอนๆ

๔. ระบบสขภาพ จะตองตงอยบนพนฐานของหลกคณธรรม จรยธรรม มนษยธรรม ธรรมาภบาล ความรและปญญา โดยใหความส าคญกบคณคาและศกดศรความเปนมนษย ความเปนธรรม ความเทาเทยมกน ลดความเหลอมล าในสงคม และจะตองสอดคลองกบ วถชวต วฒนธรรม ภมสงคม ภมนเวศและภมปญญาทองถนดานสขภาพ รวมทงจะตองค านงถงหลกการพฒนาและบรณาการอยางเปนองครวม อยางยงยน และอยางมสวนรวมของประชาชนและองคกรทกระดบ และทกภาคสวน

- เพอใหทราบหลกการพนฐานของระบบสขภาพ

Page 24: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๒๓

๓.๒ คณลกษณะทพงประสงคและเปาหมายของระบบสขภาพ

ขอท/เนอหา เจตนารมณ ๑. รฐและทกภาคสวนตองใหความส าคญกบการสรางเสรมสขภาพ การปองกนควบคมโรค และการจดการกบปจจยสงคมทก าหนดสขภาพ รวมทงการมหลกประกนและการคมครองใหเกดสขภาพทจะน าไปสสขภาวะ ทมนคงและยงยนของทกกลมวย โดยสงเสรมใหบคคลดแลสขภาพทยดหลกการพงตนเองของบคคล และ ของสงคมทอาศยการชวยเหลอเกอกลซงกนและกน ตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

- เพอมงเนนการสรางเสรมสขภาพและการปองกนโรคใหมากขน ตามแนวทาง “สรางน าซอม” ควรยดปรชญาเศรษฐกจพอเพยงทใหความส าคญกบการบรณาการเปนองครวม โดยความพอเพยงหมายถง ความพอประมาณ ความมเหตผล รวมถงความจ าเปนทจะตองมภมคมกนในตวทด

๒. รฐและทกภาคสวนตองพจารณาระบบสขภาพวาเปนเรองทกวางขวางครอบคลมในทกมตทงทางกาย ทางจต ทางปญญาและทางสงคม และตองพฒนาระบบสขภาพอยางเปนองครวมและเชอมโยงกนอยางสมดล รวมทง ตองสนบสนนหรอสงเสรมใหทกภาคสวนน าแนวทาง “ทกนโยบายหวงใยสขภาพ” (Health in All Policies) ไปใชประกอบการพจารณาในการก าหนดนโยบายสาธารณะ เพอใหเกดนโยบายทเออตอการมสขภาพทด และไมกอใหเกดผลกระทบทเปนอนตรายตอสขภาพใน ทกระดบ

- เพอใหทกภาคสวนใหความส าคญกบเรองสขภาพในการจดท านโยบายสาธารณะ เนองจากนโยบายสาธารณะ มผลกระทบตอสขภาพไดทงดานบวกและลบ ซงเรองนสอดคลองกบทศทางการพฒนาระบบสขภาพทเปนสากล คอ แนวคด Health in All Policies

Page 25: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๒๔

ขอท/เนอหา เจตนารมณ

๓. รฐและทกภาคสวนตองใหความส าคญกบหลกการท างานแบบเครอขายและสนบสนนการมสวนรวม ของทกภาคสวนในทกระดบ เพอการอภบาลระบบสขภาพ ทงน การสรางความรวมมอกบทกภาคสวน และการท างานเชงรกของทกภาคสวน ถอเปนปจจยส าคญในการปรบปรงและพฒนาระบบสขภาพและคณภาพชวตของประชาชน

- ในอนาคตระบบสขภาพมแนวโนมทซบซอนและสมพนธเชอมโยงกบหลายภาคสวนมากขน ไมเฉพาะภาครฐหรอ ภาคสาธารณสขเทานน รวมไปถงกลไกตลาดและโลกาภวตนทเขามามอทธพลดวย จงจ าเปนท จะตองผสมผสาน การอภบาลระบบสขภาพหลายรปแบบอยางสมดล ทงการอภบาลโดยรฐ โดยเครอขาย และโดยตลาด รวมทงบรณาการการท างานของสวนตางๆในระบบสขภาพใหหนนเสรมการท างานซงกนและกนอยางสรางสรรค - รฐธรรมนญฯ พ.ศ. ๒๕๕๐ และรฐธรรมนญฯ พ.ศ. ๒๕๔๐ หมวดสทธและเสรภาพของชนชาวไทย มบทบญญตก าหนดใหรฐตองใหความส าคญตอการมสวนรวมของประชาชนทเกยวกบสทธชมชน การอนรกษทรพยากรธรรมชาต และสงแวดลอม ซงสอดคลองกบค าปรารภใน “ธรรมนญกอตงองคการอนามยโลก” ทใหความส าคญตอการมสวนรวมของประชาชน การรบฟงความเหนและการสรางความรวมมอกบทกภาคสวน โดยถอเปนสงทมความส าคญทสดตอ การปรบปรงสขภาพของประชาชน

Page 26: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๒๕

๓.๓ การจดใหมหลกประกนและความคมครองใหเกดสขภาพ

ขอท/เนอหา เจตนารมณ

๑. หลกประกนและความคมครองใหเกดสขภาพ จะตองมความครอบคลมปจจยทงหลายทอาจมผลกระทบตอสขภาพ ทงปจจยสวนบคคล ปจจยดานระบบบรการสาธารณสข และปจจยดานสงแวดลอม ทงกายภาพ ชวภาพ เศรษฐกจ สงคมและการเมอง รวมทงนโยบายสาธารณะตางๆ โดยหลกประกนและการคมครองใหเกดสขภาพนจะตองครอบคลมบคคลทกคนบนผนแผนดนไทยดวย โดยไมมการแบงแยก ยดหลกเสมอภาค เทาเทยมและไมเลอกปฏบต

- เพอใหเขาใจถงการมหลกประกนและการคมครองใหเกดสขภาพวาเกยวของกบปจจยทหลากหลาย และครอบคลม ทกคนบนผนแผนดนไทย

๒. การสรางหลกประกนและความคมครองใหเกดสขภาพ ตองเกดจากการมสวนรวมของทกภาคสวน ในสงคม

- เพอเนนย าใหทกภาคสวนใหความส าคญกบการสรางหลกประกนและการคมครองใหเกดสขภาพ

Page 27: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๒๖

สวนท ๔ สาระรายหมวด ๔.๑ สทธและหนาทดานสขภาพ

ขอท/เนอหา เจตนารมณ หลกการส าคญ ๑. บคคลพง ได รบสทธดานสขภาพทจ า เปนตาม หลกสทธมนษยชน โดยเปาหมายของสทธดานสขภาพคอ บคคลทกคนมสขภาวะ ซงไมจ ากดเพพาะการเขาถงบรการสาธารณสขเทานน แตครอบคลมถงปจจยอนๆ ทมผลตอสขภาพดวย โดยรฐมหนาทจดสวสดการ สรางสภาวะหรอเงอนไขทเอออ านวยใหเกดผลส าเรจตามเป าหมายให ครอบคลมและท วถ ง ค าน งถ งก ร ะบวน ก า ร ม ส ว น ร ว มขอ งท ก ภ า ค ส ว น แ ล ะ ความสอดคลองกบบรบทดานตางๆ ของสงคม

- “ธรรมนญกอตงองคการอนามยโลก” ทประเทศสมาชกลงนามเมอวนท ๒๒ กรกฎาคม พ.ศ. ๒๔๘๙ มเนอหา ในค าปรารภคอ “การทมนษยทกคนไดรบมาตรฐานทางสขภาพทดทสด ถอเปนสทธพนฐานหรอสทธมนษยชนอยางหนง ไมวาบคคลนนจะมความแตกตางทางเชอชาต ชาตพนธ ศาสนา ความคดเหนทางการเมอง หรอสภาพทางเศรษฐกจ หรอสงคมเชนไรกตาม” - สทธดานสขภาพ ประกอบดวยเสรภาพ (Freedom) และสทธทพงไดรบ (Entitlement) เสรภาพ เชน เสรภาพทจะตดสนใจเกยวกบสขภาพและรางกายของตน รวมถงสทธอนามยเจรญพนธ สวนสทธทพงไดรบ ไดแก สทธทจะไดรบการคมครองสขภาพซงทกคนควรมความเสมอภาคกนในโอกาสทจะไดรบการสงเสรมและการคมครอง สทธดานสขภาพประกอบดวยปจจยส าคญๆ ๔ ประการ คอ (๑) ความพรอมใหบรการ (Availability) (๒) การเขาถงได (Accessibility) ไดแก การไมเลอกปฏบต การเขาถงไดทางกายภาพ เศรษฐกจและขอมลขาวสาร (๓) การเปนทยอมรบ (Acceptability) โดยค านงถงความสอดคลองทางความเชอและวฒนธรรม และ (๔) คณภาพ (Quality) [กตการะหวางประเทศวาดวยสทธทางเศรษฐกจ สงคม และวฒนธรรม (The International Covenant on Economic, Social and Cultural Rights: ICESCR) อางโดยส านกงานคณะกรรมการสทธมนษยชนแหงชาต]

Page 28: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๒๗

ขอท/เนอหา เจตนารมณ

๒. รฐตองเคารพสทธดานสขภาพของบคคล และ มหนาทปกปอง คมครอง สงเสรมและสนบสนนใหบคคลไดรบสทธดานสขภาพโดยไมเลอกปฏบต และปฏบตตามพนธกรณของกฎหมายระหวางประเทศดานสขภาพและดานสทธมนษยชนทไทยเปนภาค

- องคการอนามยโลกไดก าหนดหนาทของภาครฐทเกยวกบสทธดานสขภาพไวซงสอดคลองกบ ICESCR ซงประเทศไทยเปนภาค โดยไดก าหนดวา รฐภาคมขอผกพนทจะด าเนนการสงเสรมและคมครองสทธดานสขภาพโดยไมเลอกปฏบต มขนตอนและเปาหมายการด าเนนการทชดเจน มขอผกพนในการเคารพ (Respect) ไดแก ไมปฏเสธหรอจ ากดการเขาถงบรการดานการปองกนและรกษาสขภาพอยางเทาเทยมกนของทกคน รวมถงนกโทษ ชนกลมนอย ฯลฯ สวนขอผกพนในการคมครอง (Protect) ไดแก มกฎหมายหรอมาตรการเพอประกนการเขาถงอยางเทาเทยมกนในการดแลสขภาพ และบรการดานสขภาพทจดโดยบคคลทสาม และขอผกพนในการท าใหบรรลผล (Fulfil) ไดแก บรรจสทธดานสขภาพ ไวในนโยบายและกฎหมายของประเทศ รวมถงการน าไปปฏบต นอกจากน ยงมกฎหมายระหวางประเทศ ดานสทธมนษยชนทไทยเปนภาค อกหลายฉบบ ซงรบรองใหสทธดานสขภาพถอเปนสทธมนษยชนอยางหนง เชน ปฏญญาสากลวาดวยสทธมนษยชน อนสญญาวาดวยสทธเดก อนสญญาวาดวยสทธคนพการ

ภาพพงประสงค

๑. บคคลทกคน โดยเพพาะกลมคนทมความจ าเพาะดานสขภาพ และกลมคนทอยในสภาวะเปราะบาง สามารถเขาถงสทธดานสขภาพทบญญตในรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย กฎหมายวาดวยสขภาพแหงชาต กฎหมายเกยวกบระบบหลกประกนสขภาพ พนธกรณของกฎหมายระหวางประเทศดานสขภาพและดานสทธมนษยชนทไทยเปนภาค และกฎหมายอนทเกยวของ โดยรฐมนโยบาย มาตรการ กลไก และทรพยากรในการสงเสรมและสนบสนนการเขาถงสทธดงกลาวอยางเหมาะสม

- เปาหมายของสทธดานสขภาพทส าคญคอ การท าใหบคคลสามารถเขาถงสทธดานสขภาพและมสขภาวะ เชน การเขาถงบรการสาธารณสขทมคณภาพด ไดรบอาหาร น าดม ทอยอาศย ยารกษาโรค สนคาหรอผลตภณฑสขภาพ และสงอ านวยความสะดวกตางๆทเออตอสขภาพ รวมถงการอยอาศยหรอท างานในสภาวะแวดลอมหรอสงแวดลอม ทเออตอสขภาวะของบคคล ปราศจากมลพษหรอสารเคมทเปนอนตรายตอสขภาพ ตามทบญญตในรฐธรรมนญ แหงราชอาณาจกรไทย กฎหมายวาดวยสขภาพแหงชาต กฎหมายวาดวยหลกประกนสขภาพแหงชาต กฎหมายวาดวยประกนสงคม และกฎหมายอนทเกยวของ รวมทงพนธกรณของกฎหมายระหวางประเทศดานสขภาพ และดานสทธมนษยชนทไทยเปนภาค โดยทการคมครองใหสามารถเขาถงสทธดานสขภาพนน รฐมหนาทก าหนดนโยบาย มาตรการ กลไกและทรพยากรทสงเสรมและสนบสนนการเขาถงสทธดงกลาวอยางเหมาะสม

Page 29: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๒๘

ขอท/เนอหา เจตนารมณ ๒. บคคลไดรบการคมครองสทธดานสขภาพ ทเปนไปตามพระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐ ค าประกาศสทธผ ป วย กฎหมายควบคมการประกอบวชาชพ ดานสาธารณสข หลกจรยธรรมแหงวชาชพ จรยธรรมทางการแพทยและกฎหมายทเกยวของ เชน สทธในการไดรบส าเนาเวชระเบยนผปวย สทธทจะไดรบทราบขอมลเกยวกบการใหบรการสาธารณสขอยางเพยงพอกอนทจะใหความยนยอมวาจะรบบรการหรอไม สทธของผทจะเขารวมการวจยในมนษย สทธในการท าหนงสอแสดงเจตนาไมประสงคจะรบบรการสาธารณสขทเปนไปเพยงเพอยดการตายในวาระสดทายของชวตตนหรอเพอยตการทรมานจากการเจบปวย โดยบคลากรดานสาธารณสข ผประกอบวชาชพดานสาธารณสข ผบรหารสถานบรการสาธารณสขของรฐและเอกชน และสภาวชาชพดานสขภาพ จะตองใหความส าคญและถอปฏบตตามอยางเครงครด

- สทธผปวยเปนสทธดานสขภาพอยางหนงทบคลากรดานสาธารณสข ผประกอบวชาชพดานสาธารณสขทใหบรการสาธารณสข และผบรหาร ผปฏบตงานในสถานบรการสาธารณสขของรฐและเอกชน และสภาวชาชพดานสขภาพ จะตองใหความส าคญและถอปฏบตตามอยางเครงครด เนองจากเกยวของกบจรยธรรมทางการแพทย เชน การใหความยนยอมทตองบอกกลาวลวงหนาในกรณการรบบรการสาธารณสข สทธของผถกวจย หรอสทธในการท าหนงสอแสดงเจตนาปฏเสธ การรกษาเพอยดการตายของผทอยในวาระสดทายของชวต

๓. บคคล ชมชน และภาคสวนตางๆ ท เกยวของ มสวนรวมในการสงเสรม สนบสนนการด าเนนงานดานสทธดานสขภาพ โดยรฐ องคกรปกครองสวนทองถน และภาคสวนตางๆ ใหการสนบสนน

- โดยทวไปแลว รฐมกจะก าหนดสทธใหแกบคคลเปนกฎหมายหรอระเบยบปฏบต อยางไรกด ควรใหบคคล ชมชน และภาคสวนตางๆ สามารถรเรมการสงเสรมสทธดวยตนเองได เพอใหสอดคลองกบความตองการ แมจะไมมผลในทางกฎหมายกตาม

Page 30: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๒๙

๔.๒ การสรางเสรมสขภาพ ขอท/เนอหา เจตนารมณ

หลกการส าคญ ๑. การด าเนนงานสรางเสรมสขภาพซงเปนองคประกอบส าคญของการพฒนาระบบสขภาพเพอใหเกดสขภาวะทวทงสงคมอยางยงยนนน จะตองสงเสรมและสนบสนนบคคล ครอบครว ชมชนและประชาชนกลมตางๆ ใหสามารถจดการหรอพฒนาสขภาพของตน ครอบครว ชมชนและกลมได รวมทงจดการกบปจจยสงคมทก าหนดสขภาพไดอยางเหมาะสมกบบรบท และพนท

- ปจจบนการสรางเสรมสขภาพไมไดเปนเพยงระบบยอยของระบบสขภาพ แตเปนองคประกอบส าคญของการพฒนาระบบสขภาพสเปาหมายในภาพรวม ตามหลกการ“สรางน าซอม” โดยรบผลจากการก าหนดนโยบายปองกน ควบคมโรคและปจจยคกคามสขภาพดวย อนจะน าไปสการลดการเจบปวย การพการและการตายทไมสมควรและลดคาใชจาย ดานสขภาพ ทงนนยามการสรางเสรมสขภาพของประเทศไทยไดขยายขอบเขตจากกจกรรมสงเสรมสขภาพอนามย สวนบคคลและอนามยสงแวดลอม เปนกระบวนการทมงสงเสรมและสนบสนนบคคล ชมชน รวมถงประชาชนกลมตางๆ เชน คนพการ คนสงอาย ใหสามารถจดการหรอพฒนาสขภาพของตน ครอบครว ชมชนและกลม รวมทงพฒนา หรอยกระดบการจดการกบปจจยเสยงดานสขภาพ (Health Risk factors) ไปสการจดการกบปจจยสงคมทก าหนดสขภาพ (Social Determinants of Health: SDH) ทงดานบวกและลบ (รายงานของคณะกรรมการปฏรประบบสาธารณสข สภาปฏรปแหงชาต ระเบยบวาระท ๒๓ ระบบการสงเสรมสขภาพและปองกนโรค หนา ๘๒)

๒. การพฒนานโยบายสาธารณะเพอสขภาพตองเกดจากการท า งานร วมกน และ เสร มพล งก นของ ทกภาคสวนตามแนวทาง “ทกนโยบายหวงใยสขภาพ” โดยน าประเดนและขอมลท เกยวของกบสขภาพ มาประกอบในการก าหนดและตดสนใจทางนโยบาย ทกดาน เพ อหลกเลยงผลกระทบท เปน อนตราย ตอสขภาพ

- การพฒนานโยบายสาธารณะเพอสขภาพ เปนหนงในยทธศาสตรส าคญของการสรางเสรมสขภาพ ขณะเดยวกนสขภาพ แมจะไมใชเปาหมายหลกของนโยบายสาธารณะทงหลาย ไมวาทางสงคม เศรษฐกจหรออนๆ แตกเปนหนงในผลพวง ของนโยบายหรอโครงการพฒนาดวย การพฒนานโยบายสาธารณะทเออตอสขภาพจงเปนความรบผดชอบรวมกน ของทกหนวยงานทกภาคสวนของสงคม ไมใชเฉพาะภาคสวนสขภาพเทานน ซงเปนไปตามหลกการ “ทกนโยบายหวงใยสขภาพ” (Health in All Policies) ทมงใหเกดการท างานอยางเปนระบบรวมกน แบบเสรมพลง เพอหลกเลยงผลกระทบทางสขภาพทเปนอนตราย และใหเกดนโยบายสาธารณะระหวางภาคสวนตางๆ ทจะน าไปสการมสขภาพ และความเปนธรรมทางสขภาพทดยงขน

Page 31: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๓๐

ขอท/เนอหา เจตนารมณ ภาพพงประสงค ๑. บคคลไดรบการสรางเสรมสขภาพและการพฒนาทกษะสขภาพสวนบคคลและชมชนอยางเหมาะสมกบสภาวะความจ า เปนทางสขภาพและมสวนร วม ในการจดการสขภาพ ผานการสรางและสงเสรมให ทกคนมความร เทาทนดานสขภาพและมพฤตกรรม ดานสขภาพทเหมาะสม

- ประเทศไทยก าลงกาวเขาสสงคมสงอาย ขณะทคนพการเปนกลมประชากรทมแนวโนมเพมขนตาม ซงทงสองกลม ตางมความจ าเพาะและตองการรปแบบการดแลสรางเสรมสขภาพทแตกตางกน เชนเดยวกบเดกและเยาวชน สตร ผดอยโอกาสในสงคม และกลมคนทมความจ าเพาะทางสขภาพจะตองมสทธไดรบการดแลสขภาพ มาตรา ๖ แหงพระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐ ดวย อยางไรกตาม การสรางเสรมสขภาพกควรเปนไปตามแนวทางทจะท าใหประชาชนกลมตางๆสามารถจดการสขภาพของตน ครอบครว ชมชนและกลมได ซงควรใชภารกจหนงตามกรอบแนวคดการสรางเสรมสขภาพตามกฎบตรออตตาวา คอ การพฒนาทกษะสวนบคคล ซงตองใหความส าคญกบการสอสารสขภาพเพอสรางความรอบรดานสขภาพใหแกประชาชนเพอเปนภมคมกนตนเองดวย

๒. ชมชนมศกยภาพในการเรยนรและจดการสรางเสรมสขภาพทเหมาะสมกบบรบทของชมชนไดดวยตนเอง ผานการมสวนรวมในกระบวนการพฒนานโยบายส า ธ า ร ณ ะ เ พ อ ส ข ภ า พ ท ง ใ น ร ะ ด บ พ น ท แ ล ะร ะ ด บป ร ะ เ ท ศ โ ด ย ม ช ม ช น เ ป น ฐ า น ภ า ย ใ ต การสนบสนนจากภาครฐ องคกรปกครองสวนทองถน ภาคเอกชน ภาคประชาชนและภาคสวนอนๆ และมน โ ย บ า ย ร ะ ด บ ป ร ะ เ ท ศ ท ส น บ ส น น ก า ร ส ร า ง ความเขมแขงและการจดการตนเองอยางยงยน

- ชมชนทกประเภท ทงชมชนชนบท ชมชนเมอง และชมชนเชงความสมพนธแบบอนๆ เปนฐานส าคญของการจดการตนเองในดานการสรางเสรมสขภาพ การปองกนโรคและการจดการภยคกคามสขภาพไดมากขนอยางเปนรปธรรม มการพฒนาศกยภาพคนและองคกรในทกระดบผานกจกรรมส าคญในชมชน เชน การจดการกองทนสขภาพต าบล ระบบสวสดการชมชน การด าเนนงานของสภาองคกรชมชนต าบล การด าเนนงานตามแผนยทธศาสตรรวมแหงชาต วาดวยระบบสขภาวะชมชน

Page 32: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๓๑

ขอท/เนอหา เจตนารมณ ๓. สงแวดลอมและสภาพแวดลอมของชมชนทกรปแบบได ร บการพฒนา ให เ อ อต อการ มส ขภาพด โดย การด าเนนงานของชมชนไดรบการสนบสนนจากภาครฐ องคกรปกครองสวนทองถน ภาคเอกชน ภาคประชาชนและภาคสวนอนๆ

- พระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๐ มาตรา ๕ บญญตใหบคคลมสทธในการด ารงชวตในสงแวดลอม และสภาพแวดลอมทเออตอสขภาพ ซงชมชนมการเปลยนแปลงไปอยางรวดเรว โดยเฉพาะการขยายตวของชมชนเมอง องคกรปกครองสวนทองถนโดยการสนบสนนจากรฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชนจงควรรวมกนพฒนาสภาพแวดลอมและสงแวดลอมทเหมาะสมกบบรบทของชมชนตนเอง เปนพนทสาธารณะทสามารถใชสงเสรมสขภาพได เชน ลานกฬา สนามกฬา ลานออกก าลงกาย สวนสาธารณะ สนบสนนการจดสภาพแวดลอมเพอทกคน (Universal design) ทครอบคลมถงคนพการและคนสงอาย

๔. องคกรปกครองสวนทองถนทกระดบด าเนนภารกจการสรางเสรมสขภาพทครอบคลมถงการพฒนาส งแวดลอมและสภาพแวดลอมท เ ออตอสขภาพ การด ารงไ วซ งฐานทรพยากร ภ มปญญาทองถน ดานสขภาพ การสรางความเขมแขงของชมชน การพฒนาศกยภาพดานสขภาพใหกบบคคล ครอบครว ชมชนและประชาชนกลมตางๆ รวมถงการดแลเอาใจใสต อน โยบายสาธารณะท ม ผลกระทบต อส ขภาพ และการปรบปรงระบบบรการสาธารณสขท เ ออตอ งานสรางเสรมสขภาพอยางมคณภาพ

- การสรางเสรมสขภาพควรด าเนนการตามกรอบคดทเนนการบรหารจดการในระดบพนท โดยมชมชนเปนศนยกลาง ทงน องคกรปกครองสวนทองถนตองมความพรอมในการปฏบตการรองรบภารกจ ๕ ประการ ตามกรอบแนวคด การสรางเสรมสขภาพตามกฎบตรออตตาวา ไดแก ๑) สรางนโยบายสาธารณะเพอสขภาพ ๒) สรางสงแวดลอมทเออตอสขภาพ ๓) เสรมสรางกจกรรมของชมชนใหเขมแขง ๔) พฒนาทกษะสวนบคคล และ ๕) ปรบเปลยนบรการสขภาพ เพอสนบสนนใหบคคล ชมชน ประชาชนกลมตางๆมความเขมแขง สามารถจดการระบบสรางเสรมสขภาพโดยตนเองได ขณะทหนวยงานรฐสวนกลางมบทบาททางนโยบาย มาตรการและการจดระบบงบประมาณสนบสนนการสราง ความเขมแขงของระบบ

Page 33: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๓๒

ขอท/เนอหา เจตนารมณ ๕. นวตกรรมการสรางเสรมสขภาพทสอดคลองกบบรบทพนทและมหลกฐานสนบสนนถงความเชอถอไดนน ไดรบการสงเสรมให เกดขน โดยสามารถตอบสนองตอ การจดการกบปญหาสขภาพใหม ปจจยเสยงดานสขภาพ ปจจยสงคมทก าหนดสขภาพ และความตองการของ ภาคสวนตางๆทเปลยนแปลงไปตามพฒนาการของสงคม รวมถงตอบสนองตอความตองการของทกกลมวย ตลอดจนกลมคนทมความจ าเพาะทางสขภาพ

- การสรางเสรมสขภาพเปนการสงเสรมการพฒนาบคคล ชมชนและประชาชนกลมตางๆใหมศกยภาพในการดแลสขภาพ ของตนเอง ซงปญหาทางสขภาพมการเปลยนแปลงอยางรวดเรวตามพฒนาการของสงคม สภาวะทางสขภาพ เทคโนโลย และปจจยอนๆทเกยวของ จงจ าเปนตองสนบสนนใหมการพฒนากลไก วธการใหมๆทเปนนวตกรรมเพอตอบสนองตอปญหาใหมๆ และตอความตองการของภาคสวนตางๆทหลากหลาย และมพลวต ทงนวตกรรมดานมาตรการ ปฏบตการและกจการสงคม ทงน นวตกรรมนนจะตองเหมาะสมสอดคลองกบบรบทของพนทและมหลกฐานทเชอถอไดสนบสนน

๖. กระบวนการพฒนานโยบายสาธารณะทกระดบ น าแนวทาง “ทกนโยบายหวงใยสขภาพ” ไปบรณาการสการปฏบต ใหบ ง เกดผลอยางเปนรปธรรม โดย ทกภาคสวนมความเขาใจเรอง “สขภาพ” ในมตทกวางขนและตระหนกถงความรบผดชอบรวมของทกฝาย ท เกยวของกบผลกระทบทางสขภาพจากนโยบายสาธารณะ

- การสอสารสรางความเขาใจเรองสขภาพในมตทกวาง ตามค าจ ากดความใน พระราชบญญตสขภาพแหงชาต พ.ศ.๒๕๕๐ และทศทางระบบสขภาพ “สรางน าซอม” จะชวยขยายความเขาใจในหลกการเรอง “ทกนโยบายหวงใยสขภาพ” ขามไปยงภาคสวนตางๆ ทงภายในและภายนอกภาคสขภาพ ท าใหสามารถน าหลกการดงกลาวไปแปลงส การปฏบตใหบงเกดผลในการสรางเสรมสขภาพอยางเปนรปธรรม ผานกระบวนการพฒนานโยบายสาธารณะเพอสขภาพแบบมสวนรวม (Participatory Healthy Public Policy Process: PHPPP)

Page 34: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๓๓

๔.๓ การปองกนและควบคมโรคและปจจยทคกคามสขภาพ ขอท/เนอหา เจตนารมณ

หลกการส าคญ ๑. บคคลและชมชนมสทธในการด ารงชวตอยภายใตสงแวดลอมและสภาพแวดลอมทเออตอสขภาพ และไดรบการปองกนและควบคมโรคและปจจยทคกคามสขภาพอยางมมาตรฐานและทนตอสถานการณ โดยถอเปนหนาทและความรบผดชอบรวมของทกภาคสวน ในทกระดบ

- สทธขนพนฐานของมนษยคอ มนษยพงไดด ารงชวตอยในสงแวดลอมและสภาพแวดลอมทเออตอการมสขภาพด และไดรบการคมครองอยางทวถงเพอสทธนนอยางมมาตรฐาน ทงน การคมครองใหเกดสทธดงกลาวเปนภาระหนาทรวมกนของทกภาคสวน ทงภาครฐ ภาคเอกชน ชมชน องคกรปกครองสวนทองถน ครอบครว และบคคล

๒. การปองกนและควบคมโรคและปจจยทคกคามสขภาพ ตองใหความส าคญกบปจจยสงคมทก าหนดสขภาพ โดยใชมาตรการเชงรกทมธรรมาภบาล รวมทงตองสรางดลยภาพระหวางการพฒนาทางเศรษฐกจ การพฒนาสงคมและคณภาพของทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม โดยตองค านงถงผลกระทบตอสขภาพของประชาชน ชมชนและสงคมเปนส าคญ

- การปองกนและควบคมโรคและปจจยทคกคามสขภาพ ตองใหความส าคญกบปจจยสงคมทก าหนดสขภาพ ซงเปนปจจยและระบบตางๆ ทอาจมสวนก าหนดสภาพแวดลอม การจดการในเรองนจงตองใชมาตรการเชงรกทเนนการปองกนไวกอน และตองด าเนนการอยางมธรรมาภบาล ทมความโปรงใสและตรวจสอบได รวมทงตองเสรมสรางการมสวนรวมและสรางภมคมกนใหกบชมชน ใหสามารถจดการสภาพแวดลอมและสงแวดลอมทเออตอสขภาพของชมชนไดโดยตนเองดวย ทงน ตองค านงถงดลยภาพของการพฒนาทงทางเศรษฐกจ สงคม และสงแวดลอม ภายใตแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง และแนวคดทกนโยบายหวงใยสขภาพ บนพนฐานของการเสรมสรางวถชวตทมเหตมผล รจกพอประมาณ ไมหลงไปตามกระแสการบรโภคนยม หลกเลยงและลดพฤตกรรมเสยงตอสขภาพ เนนการพฒนาแบบยงยน

Page 35: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๓๔

ขอท/เนอหา เจตนารมณ ๓. การบรหารจดการระบบการปองกนและควบคมโรคและปจจยทคกคามสขภาพจะตองรวมถงการมระบบเฝ า ร ะ ว ง ท ใ ช พ นท เ ป นศนย กลาง เป ด โ อกาส ใหประชาชนเขามามสวนรวมอยางเตมท โดยหนวยงานรฐมนโยบายและ/หรอมาตรการในการสนบสนน ดานตางๆอยางเหมาะสมกบบรบทของพนท

- การบรหารจดการระบบการปองกนและควบคมโรคและภยคกคามสขภาพ ตองมงส เปาหมาย ของการสราง ความเขมแขงใหแกประชาชน ชมชนและองคกรปกครองสวนทองถนเพอใหพนทสามารถจดการระบบทตอบสนอง ความจ าเปนดานสขภาพไดดวยตนเอง โดยหนวยงานสวนกลางควรปรบบทบาทในการสนบสนนเชงนโยบาย มาตรฐาน จดระบบงบประมาณสนบสนนในการสรางเสรมความเขมแขงของระบบปองกนและควบคมโรคและภยคกคามสขภาพ

๔. มการน ากระบวนการประเมนผลกระทบดานสขภาพท ใชขอมลหลกฐานเชงประจกษหรอองคความร อยางรอบคอบและรอบดานมาใชในการก าหนดนโยบายสาธารณะ เพอการปองกนและควบคมโรคและปจจย ทคกคามสขภาพ โดยมทกภาคสวนเขามามสวนรวม

- การประเมนผลกระทบดานสขภาพ เปนสทธของประชาชนในการมสวนรวมพฒนานโยบายสาธารณะทมผลกระทบ ตอสขภาพทอาจจะเกดขนกบชมชน และวถชวตของประชาชนทกกลม บนพนฐานความเปนธรรม (Equity) ลดความไมเทาเทยมกนดานสขภาพ โดยกระบวนการประเมนผลกระทบดานสขภาพ ตองมการใชขอมลหลกฐานเชงประจกษ อยางเหมาะสม

ภาพพงประสงค ๑. ประชาชน ชมชนและองคกรปกครองสวนทองถน มความรความเขาใจ จตส านก ความเขมแขง และ มสวนรวมในการปองกนและควบคมโรค ปจจยเสยงดานสขภาพและปจจยทคกคามสขภาพในระดบพนท ผานการมสวนรวมในกระบวนการพฒนานโยบายสาธารณะเพอสขภาพ

- เพอใหประชาชน ชมชน และองคกรปกครองสวนทองถนสามารถจดการและพฒนาสขภาพของตนเองและชมชน โดยการท างานรวมกนของภาครฐ องคกรปกครองสวนทองถน ภาคเอกชน ประชาสงคม วชาการ ชมชน ผานกระบวนการพฒนานโยบายสาธารณดานสขภาพ

Page 36: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๓๕

ขอท/เนอหา เจตนารมณ ๒. ประชาชนและองคกรท เกยวของทกภาคสวน มสวนรวมในการก าหนดนโยบายสาธารณะ และ/หรอใหขอเสนอแนะตอการด าเนนโครงการหรอกจกรรม ทอาจมผลกระทบตอสขภาพ โดยมสทธรองขอใหม การประเมนและมสทธรวมกบองคกรท เกยวของ ในกระบวนการประเมนผลกระทบดานสขภาพ เพอใหไดทางเลอกทเหมาะสม และสงผลดตอสขภาพ

- การประเมนผลกระทบดานสขภาพเปนกระบวนการเรยนรรวมกนของสงคมโดยยดหลกประชาธปไตย ความเปนธรรม เนนการมสวนรวมในการก าหนดอนาคตของพนท เพอการตดสนใจทเปนทางเลอกทดทสดรวมกนและเปนทางเลอก ทมผลดตอสขภาพของประชาชนอยางแทจรง

๓. องคกรปกครองสวนทองถนมศกยภาพในการน ากระบวนการประเมนผลกระทบดานสขภาพไปใชประกอบในการก าหนดนโยบาย การจดท าแผนงาน โครงการหรอกจกรรมทอาจสงผลกระทบตอสขภาพ และตดตามเฝาระวงหรอตรวจสอบใหผด าเนนงานทงภาครฐ ภาคประชาสงคมและภาคเอกชนด าเนนการดวยความรบผดชอบ

- เพอใหองคกรปกครองสวนทองถนสามารถใชกระบวนการประเมนผลกระทบดานสขภาพในการก ากบดแลนโยบาย แผนงาน โครงการ หรอกจกรรม ในพนททอาจสงผลกระทบตอสขภาพตงแตตนทาง

Page 37: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๓๖

ขอท/เนอหา เจตนารมณ ๔. การประเมนผลกระทบดานสขภาพเพอการพฒนานโยบายสาธารณะ มการก าหนดขอบเขตเรองสขภาพในมตทกวาง เชอมโยงกบปจจยสงคมทก าหนดสขภาพทครอบคลมทงปจจยเสยงดานสขภาพ สงคม เศรษฐกจ และสงแวดลอม รวมถงศกยภาพในการรองรบของพนท โดยมการใชขอมลทมคณภาพและหลกฐานเชงประจกษอยางเหมาะสมจากหลากหลายสาขาวชารวมถง องคความรทยดโยงสมพนธกบบรบทของชมชน

- การประเมนผลกระทบดานสขภาพทรอบคอบและรอบดาน ครอบคลมทงปจจยเสยงดานสขภาพ สงคม เศรษฐกจ สงแวดลอม และ/หรอการประเมนศกยภาพในการรองรบของพนท (Carrying capacity) จะน าไปสการพฒนานโยบายสาธารณะทเออตอสขภาพ ทงส าหรบนโยบาย แผนงาน โครงการหรอกจกรรมระดบพนทไปจนถงนโยบายสาธารณะระดบชาตหรอระหวางประเทศ

๕. มกลไกบรหารจดการในการปองกนและควบคมโรคและปจจยทคกคามสขภาพ ท มองคประกอบจาก ทกภาคส วน ท าหน าท สร า งการ มส วนร วมและ บรณาการการท างานรวมกนอยางมประสทธภาพ ระหวางองคกรปกครองสวนทองถนและกลไกจดการระบบสขภาพในระดบเขต จงหวด อ าเภอ และต าบล

- จากหลกการส าคญทใหการบรหารจดการระบบการปองกนและควบคมโรคและภยคกคามสขภาพ ใชพนทเปนศนยกลาง ซงจงหวด อ าเภอ และองคกรปกครองสวนทองถนเปนกลไกในพนททตองมบทบาททชดเจนในระบบดงกลาว ตวอยางเชน กลไกระบบสขภาพอ าเภอ และมการท างานรวมกน เกอหนนซงกนและกน โดยมงใหเกดการบรหารจดการระดบจงหวด โดยหนวยงานสวนกลางมบทบาททางนโยบาย กฎหมายและการก ากบระดบชาต และใหองคกรปกครองสวนทองถนมบทบาทในการปฏบตการ โดยใหชมชนมสวนรวมทกขนตอน

๖. มระบบขอมลขาวสารและศนย เฝ าระวงเพ อ การปองกนและควบคมโรคและปจจยทคกคามสขภาพ และมทมเฝาระวงเคลอนทเรว ทมสมรรถนะและท างานเกอหนนเชอมโยงกนตงแตระดบต าบล อ าเภอ จงหวดและประเทศ สอดคลองกบกฎอนามยระหวางประเทศ

- การปองกนและควบคมโรคและปจจยทคกคามสขภาพจ าเปนตองมระบบขอมลขาวสารและศนยเฝาระวง (Center of Disease Control) ทท างานไดอยางรวดเรวและเทาทนสถานการณ ในระดบพนทจงตองมทมเฝาระวงเคลอนทเรว (Surveillance and Rapid Response Team: SRRT) ทท างานเกอหนนเชอมโยงกนตงแตระดบต าบล อ าเภอ จงหวดและประเทศ นอกจากนตองค านงถงความเขมแขงในการเชอมโยงเปนเครอขายระดบโลกโดยน ากฎอนามยระหวางประเทศ (International Heath Regulations: IHR) มาเปนแนวทางในการปฏบตงานดวย

Page 38: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๓๗

ขอท/เนอหา เจตนารมณ ๗. มกลไกระดบชาตทท าหนาทบรณาการทกภาคสวนในการจดการและพฒนาระบบการปองกนและ ควบคมโรค ปจจยเสยงดานสขภาพ และปจจยทคกคามสขภาพตางๆ รวมถงปจจยคกคามทเกดจากการเจรจาความตกลงระหวางประเทศดวย

- ใหมกลไกระดบชาตทท าหนาทบรณาการทกภาคสวนในการจดการ พฒนา และตดตามภาพรวมของระบบการปองกนและควบคมโรคและปจจยทคกคามสขภาพ โดยตองมการพฒนากฎหมายเพอรองรบการท างานตามบทบาทขององคกร ทเกยวของ เชน การทบทวนกฎหมายทเกยวของกบการสาธารณสข การประเมนผลกระทบดานสขภาพ ความตกลงระหวางประเทศ ระบบบรหารการเงนการคลงทเอออ านวยตอการขยายขอบเขตการท างานของหนวยงานทกระดบ รวมถงการบงคบใชกฎหมาย การพฒนาศกยภาพและตดตามผลการด าเนนงานของกลไกตางๆ ทเกยวของ

Page 39: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๓๘

๔.๔ การบรการสาธารณสขและการสรางหลกประกนคณภาพ ขอท/เนอหา เจตนารมณ

หลกการส าคญ ๑. การบรการสาธารณสขตองมงสการมสขภาพด อยางถวนหนา ตอบสนองตอความจ าเปนดานสขภาพ ของประชาชนทกกลม และสามารถดแลสขภาพประชาชน ไดอยางตอเนองตงแตเกดจนตาย รวมทงเชอมโยงการจดการดานสขภาพในมตตางๆ เขาดวยกนไดอยางเปน องครวม

- การออกแบบการใหบรการสาธารณสขจะตองเปนไปในลกษณะทเออใหประชาชนทกคนสามารถเขาถงบรการได และการดแลสขภาพจะตองครอบคลมตงแตอยในครรภมารดาจนถงเชงตะกอน โดยใหความส าคญกบการเชอมโยงมตทางกาย จต ปญญาและสงคมเขาดวยกนในทกขณะทใหบรการ

๒. การจดระบบบรการสาธารณสขตองใหความส าคญกบความเปนธรรมในการเขาถงและการไดรบบรการ ทมคณภาพ โดยมการบรหารระบบการเงนการคลง ทแยกระหวางผซอบรการกบผใหบรการ ทงน จะตองสอดคลองกบระบบการเงนการคลงทมประสทธภาพของประเทศเพอความยงยนของระบบสขภาพ

- บคคลตองไดรบบรการสาธารณสขตามความจ าเปนดานสขภาพ โดยไมมการแบงแยกตามฐานะทางเศรษฐกจ สงคม สภาพทางกาย ความพการ เพศ อาย ถนทอย เชอชาต สญชาต ศาสนา วฒนธรรม ความเชอ และอดมการณ ทางการเมอง ทงน เพอใหบรรลเปาหมายดงกลาว จะตองบรหารระบบการเงนการคลงทแยกระหวางผซอบรการกบ ผใหบรการอยางชดเจน และมงปฏรปโรงพยาบาลภาครฐใหเปนโรงพยาบาลในก ากบของรฐดวย

๓ . ก า ร จ ด ร ะ บ บ บ ร ก า ร ส า ธ า ร ณ ส ข ต อ ง เ น น ความรวมมอและใชทรพยากรทมอยของทกภาคสวน ทงภาครฐ ภาคเอกชน องคกรปกครองสวนทองถน ชมชนและภาคสวนอนๆ ทงน ตองเรงสงเสรมความรวมมอระหวางภาครฐและภาคเอกชนอยางจรงจง ทงในระดบปฐมภม ทตยภมและตตยภม

- ดวยขอจ ากดของภาครฐในการใหบรการสาธารณสขอยางถวนหนา จงตองเรงสงเสรมและสนบสนนรปแบบ การด าเนนงานตางๆทเปนความรวมมอระหวางภาครฐและภาคเอกชนใหมากขนในทกระดบ เพอใหทกฝายตระหนกถงสถานะทางการเงนของประเทศและเกดการระดมการใชทรพยากรทมอยอยางคมคา จงจะสามารถตอบสนองตอความจ าเปนดานสขภาพของประชาชนไดอยางยงยน และเกดประโยชนตอประชาชน

Page 40: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๓๙

ขอท/เนอหา เจตนารมณ

๔. การบรการสาธารณสขตองมคณภาพและความปลอดภย ตงอยบนพนฐานของความร จรยธรรมและจรรยาบรรณแหงวชาชพ ค านงถงคณคาและศกดศรความเปนมนษย โดยยดประโยชนสขของประชาชน เปนทตง

- การใหบรการสาธารณสขตองมการสรางหลกประกนคณภาพและความปลอดภย โดยยดประโยชนสขของประชาชนเปนทตง เปนบรการทมการเอออาทรและสรางความไววางใจระหวางผใหบรการและผรบบรการ

ภาพพงประสงค ๑. ประชาชนไดรบบรการทมคณภาพ ไดมาตรฐานและมความปลอดภย โดยมหนวยบรการประจ าของตน ท าหนาทดแลสขภาพในระดบปฐมภม และมการเชอมโยงการดแลผปวยในสถานบรการสาธารณสขแตละระดบอยางตอเนอง รวมถงไดรบบรการการรบและสงตอเพอรบบรการในสถานบรการสาธารณสขระดบตางๆ อยางเหมาะสม

- เพอใหบรรลเปาหมายของการพฒนาคณลกษณะของระบบบรการสาธารณสขทด จ าเปนตองมหนวยบรการประจ าท าหนาทในระบบบรการสาธารณสขทกระดบ และตองท าหนาทประสานการดแลผปวยในแตละระดบดวย นอกจากน การม “หนวยบรการประจ าของตน” จะสงผลใหการดแลสขภาพมความสอดคลองกบการจดการทางการเงนการคลงอกดวย ทงน คณลกษณะของระบบบรการสาธารณสขทด ควรค านงถง ความปลอดภย ทนเวลา มประสทธผล มประสทธภาพ/คมคา เปนธรรม และมผปวยเปนศนยกลางในการจดบรการสาธารณสข (Institute of Medicine 2001)

๒. ประชาชนไดรบชดสทธประโยชนพนฐานทครอบคลมการสรางเสรมสขภาพ การปองกนโรค การรกษาพยาบาลและการฟนฟสมรรถภาพอยางเทาเทยมกนตามความจ าเปนดานสขภาพดวยมาตรฐานเดยวกน โดยมระบบการประเมนเพอการตดสนใจทจะใชเทคโนโลยดานสขภาพอยางเหมาะสม ทงการประเมนดานความคมคาและการประเมนความพรอมในการจดการกอนน ามาใชในวงกวาง

- การไดรบชดสทธประโยชนพนฐาน หมายถง อยางนอยทกคนจะไดรบชดสทธประโยชนพนฐานในระบบหลกประกนสขภาพภาครฐเหมอนกนในกรณทมความเจบปวยเหมอนกน ซงเปนไปตามหลกความเปนธรรมทางสขภาพ แตทงน อาจจะไดรบสทธประโยชนเพมเตมตามเงอนไขทระบไวในแตละระบบหลกประกนสขภาพ

Page 41: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๔๐

ขอท/เนอหา เจตนารมณ ๓. ระบบบรการสาธารณสขมคณภาพเปนทยอมรบและตอบสนองตอความจ า เปนดานสขภาพและการด ารงชวตของประชาชนไดเปนอยางด อกทงผใชบรการ ผ ใ ห บ ร ก า รและผ ม ส วน ได เ ส ย อนๆ มความส ข และมความพงพอใจ

- อางองแนวคดเปาประสงคของระบบสขภาพขององคการอนามยโลก ทใหความส าคญกบการมสขภาพด ระบบสขภาพสามารถตอบสนองตอความคาดหวงของประชาชน และเปนระบบทมความเปนธรรมในเรองการมสวนรวม ในการจายเงน (ขอมลจาก World Health Report 2000)

๔. ระบบบรการสาธารณสขสามารถตอบสนองตอ ความจ าเปนดานสขภาพท เปนการเพพาะ โดยใชศกยภาพและความรวมมอของตวผปวย ครอบครวและชมชนอยางเหมาะสมและเชอมโยงกบสถานบรการสาธารณสข เชน ระบบการแพทยพกเพน ระบบการดแลระยะยาวในคนสงอาย คนพการและผปวยเรอร ง การดแลแบบประคบประคอง การดแลผปวยในระยะสดทายของชวต

- ผปวยทเปนประชากรกลมเฉพาะ เชน ผปวยฉกเฉน คนสงอาย คนพการ ผปวยโรคเรอรง ผปวยในวาระสดทาย แหงชวต มปญหาหรอประเดนทางสขภาพทแตกตางจากผปวยดวยโรคเฉยบพลนทวๆไป (Acute illnesses) จงจ าเปนตองมการจดระบบบรการสาธารณสขทจ าเพาะและเหมาะสมกบธรรมชาตของปญหาสขภาพเหลานนในทกระดบ เชน จดใหม Chronic care, Long-term care / Elderly care, Palliative care, End-of-life care

๕. ระบบบรการสาธารณสขมประสทธภาพในการกระจายและการใชทรพยากรตางๆ อยางคมคา มระบบการสรางหลกประกนคณภาพและระบบบรหารความเสยงของการดแลสขภาพในสถานบรการสาธารณสขทกประเภทและทกระดบ รวมทงมระบบการประเมนเพอการตดสนใจในการใชเทคโนโลยดานสขภาพอยางเหมาะสม

- ระบบบรการสาธารณสขตองมระบบการสรางหลกประกนคณภาพและระบบบรหารความเสยงเพอจดการกบ ความไมแนนอน รวมถงตองมระบบทมความเปนกลางในการประเมนเทคโนโลยและนโยบายดานสขภาพ ทงดาน ความคมคาและความพรอมในการจดการกอนน ามาใชในวงกวาง ตลอดจนก ากบตดตามใหเกดการใชอยางเหมาะสม ทงน ควรสนบสนนความรวมมอระหวางรฐและเอกชน (Public and Private Partnership) เพอใหเกดการใชทรพยากรในทกระดบอยางคมคา

Page 42: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๔๑

ขอท/เนอหา เจตนารมณ ๖. สถานบรการสาธารณสขทกระดบมระบบใหค าปรกษาแกผรบบรการ และมระบบใหค าปรกษาระหวางสถานบรการสาธารณสขตางๆ เพอสนบสนนการท างานทประสานงานกน โดยเพพาะอยางยงระหวางหนวยบรการประจ ากบหนวยบรการทรบสงตอ

- เพอใหเหนความจ าเปนของการประสานและบรณาการกนของหนวยบรการประจ า หนวยบรการทรบสงตอ สถานบรการสาธารณสขในระดบตางๆ รวมถงการใหค าปรกษากบผรบบรการ เพอประโยชนสงสดของผปวย/ผรบบรการ

๗. ระบบบรการสาธารณสขไทยสามารถพงพาตนเองไดอย า ง มนคงย งยน ใน มตต า งๆท ร วมถ งการ วจ ย เพอพฒนาเทคโนโลยและผลตภณฑสขภาพ เชน ยา ชววตถ และสมนไพรในประเทศ

- ในปจจบน ประเทศไทยตองพงพาเทคโนโลยทางการแพทยสวนใหญจากตางประเทศ โดยเฉพาะอยางยงในดานยา ดงนน จงตองสงเสรมการพงพาตนเองในดานนใหมากขน โดยสงเสรมการวจยและพฒนาผลตภณฑสขภาพ ทมนวตกรรมดวยความรวมมอกบองคกรและหนวยงานทงภาครฐและเอกชน ทงในและตางประเทศ เพอใหสามารถ ทจะเรยนรเพอการพฒนาเทคโนโลยทจ าเปน เพอใหระบบบรการสาธารณสขของประเทศพงพาตนเองไดอยางแทจรง

๘. องคกรปกครองสวนทองถ นและภาคเอกชน มสวนรวมในการจดบรการสาธารณสขทกระดบ ทงในระดบปฐมภม ทตยภมและตตยภม โดยมบทบาทส าคญในการสนบสนนระบบหลกประกนสขภาพ โดยเพพาะการเปนเครอขายในระบบบรการปฐมภม เพอบรหารจดการระบบสขภาพในระดบทองถนหรอพนทและควรมการบรณาการการใชทรพยากรรวมกนระหวางองคกรปกครองสวนทองถน ภาคเอกชน และสถานบรการสาธารณสขภาครฐ

- การสงเสรมความรวมมอระหวางภาครฐ เอกชน รวมถงองคกรปกครองสวนทองถนทสอดคลองกบศกยภาพ จะท าใหสามารถบรการประชาชนไดอยางทวถงมากขน นอกจากนน ยงท าใหเกดการใชทรพยากรอยางคมคา ท าใหระบบ มประสทธภาพมากขนและเกดประโยชนตอประชาชนในทสด โดยรฐตองจดระบบและกลไกก ากบดแลทงดานคณภาพ มาตรฐานและราคาคาบรการทเหมาะสม

Page 43: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๔๒

ขอท/เนอหา เจตนารมณ ๙. มระบบและกลไกท มองคประกอบจากหลาย ภาคสวนท าหนาทก ากบดแลดานคณภาพมาตรฐาน ของการใหบรการควบค ไปกบการดแลคาบรการ ของสถานบรการสาธารณสขใหมความเหมาะสม

- เพอใหมกลไกทเหมาะสมท าหนาทตรวจสอบอยางสม าเสมอทงในดานคณภาพของการใหบรการและราคาคาบรการ ทเหมาะสมและเปนธรรม

๑๐. มระบบบรการสาธารณสขทค านงถงมนษยธรรมเปนหลก สามารถรองรบความตองการดานสขภาพ ท เพมขนของผ ร บบรการชาวตางชาต ได โดยม ความเปนธรรมและไมสงผลกระทบตอระบบบรการสาธารณสขส าหรบคนไทย

- จากแนวโนมสถานการณการเคลอนยายของคนตางชาตเขาสประเทศไทยทมแนวโนมเพมขน ทงกลมแรงงานตางดาว กลมเ พอนบานจากภมภาคอาเซยน และกลมชาวตางชาตท เดนทางมาใชบรการสาธารณสขตามนโยบาย การเปนศนยกลางการแพทยนานาชาต เปนปจจยส าคญทสงผลกระทบตอระบบบรการสาธารณสข ดงนน จงตอง วางระบบรองรบทค านงถงมนษยธรรมเปนหลก ขณะเดยวกนกใหความส าคญกบระบบการจดการทค านงถง ความเปนธรรมและผลกระทบตอผรบบรการชาวไทยดวย

Page 44: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๔๓

๔.๕ การสงเสรม สนบสนน การใชและพฒนาภมปญญาทองถนดานสขภาพ การแพทยแผนไทย การแพทยพนบานและการแพทยทางเลอกอน ขอท/เนอหา เจตนารมณ

หลกการส าคญ ๑. ภมปญญาทองถนดานสขภาพ การแพทยแผนไทย การแพทยพนบาน และการแพทยทางเลอกอน ควรเปนระบบสขภาพทส าคญระบบหนงทตองไดรบการสงเสรมสนบสนนใหเกดการยอมรบ โดยพฒนาตอยอดจาก ฐานเดมอยางเปนระบบและตอเนอง โดยเพพาะ ในดานบคลากร งบประมาณและวชาการ โดยใหคว ามส า คญท ง ในด า น กา รสร า ง เ ส ร มส ขภ าพ การปองกนโรค การรกษาพยาบาลและการฟนฟสมรรถภาพ รวมทงสงเสรมสนบสนนใหอยในวถชวต คนไทย

- ทผานมาการพฒนาการแพทยในแตละระบบยอยยงไดรบการสงเสรมและสนบสนนจากภาครฐคอนขางจ ากด โดยเฉพาะอยางยงระบบการแพทยเหลานไดรบการสงเสรมฯดอยกวาการแพทยกระแสหลกหรอระบบการแพทย แผนปจจบนมาก นอกจากนยงมความชดเจนวา ทผานมามการสงเสรมดานการรกษาพยาบาลหรอการซอมสขภาพมากกวาการสรางเสรมสขภาพเพอปองกนโรคตางๆ

๒. ตองใหความส าคญกบการพฒนาและตอยอด องคความรในภมปญญาทองถนดานสขภาพ การแพทยแผนไทย การแพทยพนบาน และการแพทยทางเลอกอน เพอใหสามารถน าไปใชประโยชนไดอยางมประสทธผลและมความปลอดภย

- เนองจากภมปญญาทองถนดานสขภาพ การแพทยแผนไทย การแพทยพนบานและการแพทยทางเลอกอนยงมขอดอยในดานความนาเชอถอ เมอเทยบกบการแพทยแผนปจจบน ดงนน จงตองมการพฒนาและตอยอดองคความรดวยหลกฐานทางวชาการเพอสรางการยอมรบใหเกดการใชประโยชนใหมากขน ทผานมา รฐใหการสนบสนน การพฒนาโดยเนนการจดบรการใหมความครอบคลมพนท โดยใชองคความรดงเดมเปนสวนใหญ ในระยะตอไป จะตองสนบสนนการวจยและการจดการความรใหมากขนอยางจรงจงและตอเนอง

Page 45: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๔๔

ขอท/เนอหา เจตนารมณ

๓. ประชาชนมสทธเลอกใชและเขาถงบรการการแพทยแผนไทย การแพทยพนบาน การแพทยทางเลอกอน และการบรโภคผลตภณฑทเกยวของไดอยางเหมาะสมและมความปลอดภย

- เพอเปดโอกาสใหประชาชนไดมทางเลอกในการใชบรการการแพทยอนทมใชการแพทยกระแสหลกไดอยางเหมาะสม และไดรบความคมครองความปลอดภยจากการบรโภคและใชบรการดงกลาว

๔. ภมปญญาการแพทยแผนไทย การแพทยพนบานไทย และส มนไพรไทย ต อง ได ร บการค มครอง อยางเหมาะสมในทกระดบ โดยใหมกลไกการคมครองตงแตระดบชมชน ระดบชาต และระดบสากล

- ภมปญญาการแพทยแผนไทยและการแพทยพนบานไทยเปนมรดกดานทรพยสนทางปญญาทงในระดบชมชน และระดบประเทศ ทผานมาการคมครองภมปญญาการแพทยแผนไทยยงขาดการด าเนนการทชดเจน ท าใหชมชน สงคม ขาดการรบรและการมสวนรวมในการด าเนนการ อกทงการสรางบทบาทเชงรกของไทยในเวทเจรจาระหวางประเทศ เพอคมครองภมปญญาการแพทยแผนไทยนนยงไมมการด าเนนการทเปนระบบ ดงนน จะตองมการจดการความร ในทกระดบ เพอทจะไดมหลกฐานยนยนการเปนภมปญญาทองถนของประเทศไทย เพอปองกนการถกละเมดในทกระดบ โดยเฉพาะในระดบนานาชาต และสามารถน าไปใชประโยชนในการดแลสขภาพรวมถงการน าไปพฒนาตอยอดตอไปได

๕. การพฒนาภมปญญาทองถนดานสขภาพในบรบทของชมชน ต อ ง มความสอดคล องก บ วถ ช มชน ระบบน เวศ และม เป าหมายส ก ารพ งพาตนเอง ดานสขภาพทงในระดบบคคล ครอบครว ชมชน จงหวดและประเทศ โดยรฐตองสนบสนนการด าเนนงาน ของชมชนใหมอสระในการพฒนาอยางตอเนองและยงยน

- การพฒนาในบรบทของชมชนนน หากเปนการพฒนาทสอดคลองกบวถชมชนจะน าไปสการพฒนาทยงยน สวนการพงพาตนเองไดนอกจากจะลดภาระการบรการโดยภาครฐและสงผลดตอภาวะเศรษฐกจในทกระดบแลว ยงเสรมศกดศรและคณคาแหงความเปนมนษยทท าใหสขภาพจตเขมแขงอกดวย

Page 46: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๔๕

ขอท/เนอหา เจตนารมณ

ภาพพงประสงค ๑. ชมชนมความเขมแขง สามารถพ งพาตนเอง ดานสขภาพ และมบทบาทในการสนบสนนการพฒนาและการ ใช ภ ม ปญญาท อ งถ น ด านส ขภาพตาม ความเหมาะสม สอดคลองกบวถชมชน รวมถงสามารถจดการความรดานภมปญญาทองถนของชมชนได ดวยตนเอง

- เพอใหสอดคลองกบหลกการขอท ๕ คอ “การพฒนาฯจะตองมความสอดคลองกบวถชมชน” ดงนนการจดบรการใดๆจะตองกระท าโดยชมชน รวมทงตองเนนการกระจายอ านาจไปยงพนท อยางไรกตามในการควบคมดแลวชาชพยงคงตองรวมศนยอ านาจ

๒. ร ฐและองคกรปกครองส วนทองถนสนบสนน และสงเสรมการพฒนาระบบการแพทยแผนไทย การแพทยพนบานและการแพทยทางเลอก อน ใหมคณภาพและมาตรฐานควบค ไปกบระบบบรการการแพทยแผนปจจบน โดยสนบสนนการพฒนาบ ค ล า ก ร จ ด ส ร ร ท ร พ ย า ก ร แ ล ะ ง บ ปร ะ ม า ณ อยางเพยงพอและเหมาะสม รวมถงพฒนาระบบทเออใหประชาชนมความรและมสทธตดสนใจในการเลอกใชบรการได

- เพอใหมองคกรแกนหลกทชดเจนในการสงเสรมและสนบสนนเรองน ซงองคกรปกครองสวนทองถนมความเหมาะสมทสดในระดบพนท และรฐหรอหนวยงานในสวนกลางจะตองสงเสรมและสนบสนนในทกๆด านเพอใหองคกรปกครอง สวนทองถนขบเคลอนงานตอไปได

Page 47: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๔๖

ขอท/เนอหา เจตนารมณ

๓. มระบบและกลไกทเขมแขงในการคมครองสมนไพรไทย ภ มปญญาการแพทยแผนไทยและการแพทยพนบานในทกระดบ เพอพทกษรกษาใหเปนภมปญญาของชาตตอไป รวมทงสนบสนนงานวจยเพอใหสามารถพฒนาใหเกดการเผยแพรและใชประโยชนเพมขนได

- เพอใหสอดคลองกบหลกการขอท ๔ ทเนนการคมครองภมปญญาการแพทยแผนไทย การแพทยพนบานไทย และสมนไพรไทย เพอใหมนใจวาปรชญาแนวคดและองคความรดานการแพทยแผนไทยไดรบการสบทอดไปสคนรนใหมอยางไมผดเพยนไปจากรากเหงาเดม โดยมการวจยและพฒนาตอยอดทสามารถสบคนทมาและน าไปเผยแพรใชประโยชนไดเพมขน

๔. มรายการยาไทยและยาพฒนาจากสมนไพรในบญชยาหลกแหงชาตเพมขนและไดรบการสงเสรมใหใชในระบบบรการสาธารณสขอยางกวางขวาง รวมทง มระบบและกลไกทเขมแขงในการพฒนาระบบยาไทยควบคไปกบการพฒนาแหลงวตถดบสมนไพรอยางเปนรปธรรมและเปนระบบเพอเพมการพงตนเองดานยาของประเทศใหมากขน

- เพอใหเหนเปาหมายทชดเจนในการสนบสนนใหมและใชประโยชนจากยาไทยและยาพฒนาจากสมนไพรในระบบบรการสาธารณสข และมกลไกทเขมแขงส าหรบการพฒนายาไทยและยาพฒนาจากสมนไพรอยางยงยนเปนระบบ โดยเฉพาะอยางยงในการวจยสรรพคณ เพอน าไปสการพงพาตนเองดานยาของประเทศไทย

Page 48: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๔๗

ขอท/เนอหา เจตนารมณ

๕. มกลไกบ รณาการระดบชาต ท ประกอบดวย ร ฐ องค ก รปกครองส วนท อ งถ น ภาค วชากา ร ภาคเอกชนและภาคประชาสงคม ท าหนาทวางแผนยทธศาสตร ก ากบดแลทศทาง นโยบาย และสนบสนนการขบเคลอนการพฒนาภมปญญาทองถนดานสขภาพ ท งก ารแพทย แผน ไทย การแพทยพ นบ านและก า ร แ พ ท ย ท า ง เ ล อ ก อ น โ ด ย ส น บ ส น น ใ ห ภาคประชาสงคมมความเขมแขงในการรวมขบเคลอนแผนยทธศาสตรกบภาคสวนอนๆ และสนบสนนใหมกลไกวชาการทเขมแขง เปนอสระและมความเปนกลาง เพ อส ง เสรมการ วจ ย จดการความร และน า ไปพฒนาการบรการดวยภมปญญาทองถนดานสขภาพ

- เพอใหมนใจไดวามกลไกระดบชาตทชดเจนในการวางแผนยทธศาสตร ก ากบดแลทศทาง นโยบาย และสนบสนน การขบเคลอนภมปญญาทองถนดานสขภาพโดยมภาคสวนตางๆ ทเกยวของเขามามสวนรวมอยางเปนระบบและท างานเชงรก

Page 49: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๔๘

๔.๖ การคมครองผบรโภคดานสขภาพ ขอท/เนอหา เจตนารมณ

หลกการส าคญ ๑. ผบรโภคตองไดรบการคมครองสทธ ดานสขภาพ อยางนอย ๘ ประการ ไดแก (๑) สทธทจะเขาถงผลตภณฑสขภาพและบรการสขภาพขนพนฐาน รวมถงปจจยสงคมทก าหนดสขภาพทจ าเปนตอการด ารงชวต (๒) สทธทจะไดรบการคมครองจากการบรโภคผลตภณฑสขภาพและบรการสขภาพ ท มคณภาพ มาตรฐาน เปนธรรม และมความปลอดภย (๓) สทธทจะไดรบการคมครองจากการโฆษณาและ การสงเสรมการขายทผดจรยธรรม ชวนเช อ และหลอกลวงเกนจรง (๔) สทธในการเลอกผลตภณฑสขภาพและบรการสขภาพ ในรปแบบและราคาทเหมาะสมกบคณภาพและเปนธรรม (๕) สทธในการรวมกลมผบรโภค และจดตงกลมองคกรเพอรวมแสดงความเหน และมบทบาทรวมในการตดสนใจในประเดนเช งนโยบาย แผน และการด าเนนงาน ทอาจสงผลกระทบตอสขภาพของผบรโภค

- เปนการก าหนดสทธดานสขภาพของผบรโภคทงดานคณภาพ มาตรฐาน ความปลอดภย และความเปนธรรม ในการบรโภค รวมถงไดรบการคมครองเมอเกดความเสยหายจากการบรโภคผลตภณฑและบรการสขภาพ โดยปรบจากสทธผบรโภคของสหพนธองคกรผบรโภคสากล และเปนไปตามหลกการคมครองผบรโภคตามพระราชบญญตคมครองผบรโภค พ.ศ. ๒๕๒๒ รวมถงพนธกจของส านกงานคณะกรรมการคมครองผบรโภค ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา และส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต

Page 50: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๔๙

ขอท/เนอหา เจตนารมณ

(๖) สทธในการรองเรยน และสทธในการไดรบการชดเชย เยยวยาความเสยหายจากการบรโภค (๗) สทธในการไดรบและเขาถงขอมลขาวสารทถกตอง อยางเพยงพอ และทนสถานการณ โดยเพพาะขอมลเกยวกบผลตภณฑ บรการสขภาพและขอมลทเกยวกบปจจยสงคมทก าหนดสขภาพทอาจมผลกระทบตอสขภาพของผบรโภค (๘) สทธทจะไดรบการสงเสรมดานบรโภคศกษา และสงเสรมพลงอ านาจของผบรโภคตามแนวทางการบรโภค ทยงยน ๒. ระบบคมครองผบร โภคตองเปนไปเพอการปกปอง และคมครองสทธของผบรโภค โดยมงเนนการด าเนนงานใน ๔ เรอง ไดแก (๑) การสรางกระบวนการเรยนร เพอสรางเสรมศกยภาพของผบรโภค (๒) การใหขอมลขาวสารทเปนจรงและครบถวนเพอใหผบรโภคตดสนใจไดอยางรเทาทน (๓) การจดใหมกลไกเฝาระวง ตดตาม และตรวจสอบส นค าและบร การในแต ละระด บ

- เพอวางหลกการของระบบคมครองผบรโภคในการทจะปกปองและคมครองสทธของผบรโภค

Page 51: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๕๐

ขอท/เนอหา เจตนารมณ

(๔) การสนบสนนการมสวนรวมของผบรโภค องคกรผบรโภคและเครอขายในการด าเนนการคมครองผบรโภคอยางจรงจง ๓. ผบรโภคตองมความเขมแขง ตระหนก ร เทาทน สามารถพทกษสทธของตนเอง รวมถงมการรวมกลมเพอปกปองการละเมดสทธในรปแบบตางๆ โดยเปนหนาทของรฐทจะตองใหการสงเสรมและสนบสนน ทงน การด าเนนงานคมครองผบรโภคตองปลอดจากการแทรกแซงใดๆ

- เพอเสรมสรางศกยภาพผบรโภคใหเขมแขง มความรเทาทน โดยสนบสนนกระบวนการเรยนร การใหขอมลขาวสาร ทเปนจรงและครบถวน และสงเสรมการรวมกลมเพอสรางพลงในการปกปองคมครองผบรโภค โดยปราศจาก การแทรกแซงใดๆ ทงน รฐมบทบาทส าคญในการสนบสนนกระบวนการเรยนร การใหขอมลขาวสารทเปนจรง และครบถวน และสงเสรมการรวมกลมเพอสรางพลงในการปกปองคมครองผบรโภคดวยกนเอง

ภาพพงประสงค ๑. ผบร โภคไดรบสนคาและบรการท ไดมาตรฐาน มคณภาพ มความปลอดภย อยางเปนธรรม เทาเทยมและทวถง รวมถงไดรบการปกปองและคมครองสทธตามทกฎหมายบญญต โดยเพพาะเดก เยาวชน สตร คนสงอาย คนพการ และคนดอยโอกาสในสงคมไดรบการคมครองเปนพเศษตามสทธทกฎหมายบญญต

- เปนไปตามเจตนารมณตามหลกการส าคญขอ ๑ และเดก เยาวชน สตร คนสงอาย คนพการ และคนดอยโอกาส ในสงคมเปนกลมบคคลทมขอจ ากดมากกวาบคคลทวไป สมควรไดรบการดแลเปนพเศษจากระบบการคมครองผบรโภค

Page 52: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๕๑

ขอท/เนอหา เจตนารมณ

๒. ผบรโภค องคกรผบรโภคและเครอขายทเกยวของ ม ก า ร ร วมกล มก น และ ไ ด ร บ ก ารส ง เ ส ร ม และ การสนบสนนจากภาครฐในการพฒนาศกยภาพ ใหสามารถแสวงหาขอมลความรทถกตอง สามารถพทกษสทธของผบรโภคไดในทกระดบ สามารถเฝาระวงและตดตามตรวจสอบสนคาและบรการ รวมทงตดตามกฎหมายและนโยบายทอาจมผลกระทบตอระบบ การคมครองผบร โภคได ท งน เดก เยาวชน สตร คนสงอาย คนพการ และคนดอยโอกาสในสงคม ตองไดรบโอกาสในการมสวนรวมด าเนนการคมครองผบรโภคดวย

- เปนไปตามเจตนารมณตามหลกการส าคญขอ ๓

๓ . ผ ป ร ะ ก อ บ ก า ร ม แ น ว ปฏ บ ต ท า ง ธ ร ก จ ท ด ใหความส าคญกบการสงเสรมธรรมาภบาล และการมจรยธรรม ประกอบธรกจดวยความรบผดชอบตอสงคมและคมครองสทธผบรโภค

- ผประกอบการสามารถแสดงความรบผดชอบตอสงคมอยางแทจรงได ดวยการประกอบกจการทค านงถงผลกระทบตอสขภาพของผบรโภคสนคาหรอบรการ ทงน ควรมการจดท าแนวปฏบตทดหรอก าหนดหลกเกณฑทางจรยธรรม ของธรกจประเภทตางๆ เพอคมครองสทธดานสขภาพของผบรโภคดวย

Page 53: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๕๒

ขอท/เนอหา เจตนารมณ

๔ . มกา รบ รณาการงานค มค รองผ บ ร โ ภคของ ทกภาคสวน ทงหนวยงานภาครฐ องคกรปกครอง สวนทองถน ภาคเอกชน องคกรผบรโภค และเครอขายทเกยวของ โดยมระบบการจดการขอมลขาวสารและความรเพอการคมครองผบรโภคทถกตอง เขาถงได ครบถวน ทนตอสถานการณ และมการจดการสอสารเ พ อ ก า ร ค ม ค ร อ ง ผ บ ร โ ภ ค ท เ ห ม า ะ สม ท ว ถ ง โดยสนบสนนการใชเครอขายสอมวลชนในการคมครองผบรโภค และมการทบทวนปรบปรงกฎหมาย ระเบยบขอบ งคบท เ ก ย วข อ ง ให สอดคล อ งและส ง เสร ม ซงกนและกน

- เนองจากปญหาในงานคมครองผบรโภคในปจจบนมความซบซอน มปญหามากขนในทกระดบ จงตองสานพลงทกภาคเครอขายใหท างานเสรมพลงซงกนและกน โดยตองจดการระบบขอมลขาวสารและองคความรใหทนกบการเปลยนแปลง และทกภาคสวนสามารถเขาถงได รวมถงปจจบนมกฎหมายหลายฉบบทมความซ าซอน มขอจ ากดและอาจยง ไมสอดคลอง จงควรมการทบทวนใหกฎหมายเปนไปในทศทางเดยวกน และสงเสรมซงกนและกน

๕. มระบบหรอกลไกส าหรบการรองเรยน ไกลเกลย และชดเชยความเสยหายอยางเปนธรรม ทเขาถงไดงาย หลายชองทาง รวมทงมกองทนชดเชยความเสยหาย ทเกดจากการบรโภคผลตภณฑสขภาพหรอบรการสขภาพ

- เพอใหผบรโภค มชองทางการรองเรยนหลายชองทาง มความสะดวกในการรองเรยน และไดรบการพจารณาชดเชยความเสยหายอยางเปนธรรม

Page 54: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๕๓

ขอท/เนอหา เจตนารมณ

๖. มกลไกด าเนนงานคมครองผบรโภคดานสขภาพ ทส าคญ ๒ กลไก ไดแก (๑) องคกรคมครองผบรโภค ท เปนหนวยงานของรฐท มการบรหารจดการแบบองคกรอสระภายใตการก ากบของรฐ เปนหนวยงานหลกในการด าเนนงานอยางมประสทธภาพ และมธรรมา ภบาล และ (๒) องคกรคมครองผบรโภคทเปนกลไกภาคผบร โภคซงมความเปนอสระในการท าหนาท ใหความคดเหนหรอขอเสนอแนะในการจดท านโยบาย กฎหมายหรอมาตรการในการคมครองผบรโภค และ ท าหนาทสรางความเขมแขงแกผบร โภค รวมถง เฝ าระวงเพ อหนนเสรม ตรวจสอบ หรอถวงดล การท าหนาทของกลไกรฐอยางสรางสรรค

- เพอใหมกลไกการด าเนนงานทเสรมพลงกนทงกลไกภาครฐและภาคผบรโภค โดยกลไกภาครฐควรมการบรหารจดการแบบองคกรอสระภายใตการก ากบของรฐ เพอเพมประสทธภาพการท างานและลดการแทรกแซงใดๆ สวนกลไก ภาคผบรโภคทเกดจากการรวมตวกนของหลายภาคสวน มความเปนอสระ ทง ๒ กลไกท าหนาทหนนเสรม ตรวจสอบ หรอถวงดลอยางสรางสรรค เพอปกปองและคมครองผบรโภค

Page 55: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๕๔

๔.๗ การสรางองคความรดานสขภาพ ขอท/เนอหา เจตนารมณ

หลกการส าคญ ๑. ความรดานสขภาพเปนปจจยพนฐานทส าคญส าหรบการก าหนดทศทางการพฒนาระบบสขภาพและ การพฒนาสขภาพ จงจ าเปนตองมกลไกทงระดบชาตและระดบพนททท าหนาทสนบสนนและด าเนนการ สรางความรทสอดคลองกบบรบทของสงคม พนท และชมชน เพอใหระบบสขภาพของไทยสามารถจดการกบปญหาสขภาพทจะเกดขนในอก ๑๐ ป ขางหนาได บนพนฐานของการมสวนรวมจากภาคสวนตางๆ ซ ง จ ะต อ ง ม ก า รจ ด ก า รอย า ง เป น ร ะบบ ไ ด ร บ ความคมครอง มคณภาพ และมประสทธภาพ เขาถงไดอยางกวางขวาง และสนบสนนใหเกดการใชประโยชนจากความรดานสขภาพเพอการพฒนาในดานตางๆ ทเกยวของ

- ทงในยคปจจบนและในอนาคต สงคมไทยมความหลากหลายของแหลงผลตความร โดยแตกตางกนทงดานความพรอมเชงทรพยากร มาตรฐาน ทศทางการลงทนผลตความร การด าเนนงานเปนไปในลกษณะตางคนตางท าตามความสนใจสวนตน และเปนไปในลกษณะแขงขนกน ในขณะทภาพรวมของประเทศนนกเปนทยอมรบกนโดยทวไปวาอยภายใตสถานการณจ ายอมในการบรหารจดการระบบการสรางความรดานสขภาพโดยใชทรพยากรทมอยอยางจ ากด ท าใหกระบวนการผลตความรเพอตอบสนองปญหาหรอความตองการของสงคมโดยรวมนนไมไดประสทธภาพดงทมงหวง และแมจะมการผลตความรออกมาแลว ผทตองการความรยงประสบกบอปสรรคในการเขาถงแหลงความร เนองจากเหตผลหลายประการ เชน ความไมรเรองการมอยของแหลงความร การก าหนดสทธและจ ากดการเขาถงความร ความร ทมอยนนกระจดกระจายและไมไดรบการจดการอยางเปนระบบ

Page 56: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๕๕

ขอท/เนอหา เจตนารมณ

๒. นโยบายสาธารณะดานสขภาพทกระดบจะตองไดรบการพฒนาจากฐานความรทรอบดาน เพยงพอ เชอถอไดและอางองได รวมทงตอบสนองตอปญหาและ ความตองการของคนทกกลมในสงคมอยางเหมาะสมตามสถานการณ

- การสรางนโยบายสาธารณะดานสขภาพและการวางแผนเพอด าเนนนโยบายซงมผลตอสงคมโดยรวมนน จ าเปนอยางยง ทจะตองมาจากการประยกตใชองคความรทถกตองเหมาะสม ทนกาล ตอบสนองตอปญหาหรอความตองการของสงคม โดยยดหลกประสทธภาพ ความคมคา ความครอบคลมกลมเปาหมายอยางทวถง เทาเทยม และมความเปนธรรม โดยพจารณาถงการมอยของทรพยากร การเขาถง และลกษณะเชงพฤตกรรมของประชากรกลมเปาหมาย

ภาพพงประสงค ๑. มการบรหารจดการการสรางความรและองคความรด านสขภาพสาขาต างๆอยาง เปนระบบ โดยใหความส าคญกบการคมครององคความร พรอมทง ม น โ ย บ า ย ย ท ธ ศ า ส ต ร แ ล ะ ท ศ ท า ง ท ช ด เ จ น มงตอบสนองตอปญหาและความตองการของสงคม ทนตอสถานการณ และรองรบตอการเปลยนแปลง ของสงคมในอนาคตได โดยมการจดสรรและกระจายงบประมาณการสรางความรดานสขภาพอยางเพยงพอและเหมาะสม รวมทงมการบรณาการกบหนวยงาน ในพนทดวย

- ความรดานสขภาพอยในรปแบบทหลากหลายเปนความรแบบชดแจง (Explicit knowledge) มการบนทกเปน ลายลกษณอกษรไวแลว และความรแฝงฝง (Tacit knowledge) ทอยในรปแบบของภมปญญา ทเปนผลมาจากทกษะ ความช านาญและประสบการณ การจดการความรทมประสทธภาพเปนสงจ าเปน ตองมการพฒนาใหเกดกลไกการสรางความรทมประสทธภาพและเหมาะสม เนนการจดการใหเกดการมสวนรวมของผทเกยวของทกภาคสวน โดยเฉพาะผทมสวนไดสวนเสย ผทเกยวของในระดบนโยบายจนถงระดบปฏบต เพอรวมกนตงเปาหมายและรวมด าเนนการบรณาการ ลดความซ าซอน น าไปสการมความรและสามารถน าความรไปใชเพอตอบสนองตอประโยชนสขทงในสถานการณปจจบนและอนาคต

Page 57: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๕๖

ขอท/เนอหา เจตนารมณ

๒. มการจดการเพอใหมองคความร แหลงใหความรและชองทางการใหความรดานสขภาพอยางเปนระบบและมประสทธภาพ โดยมเนอหา การใชภาษาและ การใชสอทเหมาะสมกบกลมเปาหมายตางๆในทกกลมวย ทงนเพอใหประชาชนและหนวยงานทเกยวของไดเขาถงและใชประโยชนจากความรดงกลาวไดมากทสด

- ปจจบน องคความรดานสขภาพมกระจายอยมาก แตยงขาดการจดการในดานตางๆ โดยเฉพาะคดสรรและการพฒนาใหเหมาะสมกบกลมตางๆ ดงนน จงจ าเปนตองมการจดการอยางเปนระบบและมประสทธภาพ

๓. มกลไกท มประสทธภาพในการตดตามประเมนเทคโนโลย การประเมนระบบการสรางความร ดานสขภาพ รวมทงการประเมนการด าเนนการตามนโยบายการสรางความรดานสขภาพ ทงน หนวยงานทเกยวของ องคกรวชาชพ สหวชาชพ สามารถน าผลการตดตามและประเมนไปใชในการพฒนาไดอยางตอเนอง

- ปจจบน ยงขาดกลไกทมประสทธภาพในการประเมนเกยวกบการสรางความรดานสขภาพในประเทศไทย

๔. มกลไกระดบชาตทท าหนาทบรณาการ ดแลการวจยองคความรในระบบสขภาพ และองคความรเกยวกบปจจยสงคมทก าหนดสขภาพ รวมทงสนบสนนใหมเครอขายนกวชาการเพอสรางและจดการองคความร และสนบสนนขอมลเชงประจกษ ส าหรบน าไปใชประโยชนในระบบสขภาพ

- เพอใหมกลไกระดบชาตทดแลการวจยสขภาพทงระบบ ซงรวมถงองคความรดานสขภาพ ระบบสขภาพ ปจจยสงคม ทก าหนดสขภาพหรอปจจยทไมใชเปนเรองสขภาพโดยตรงแตมผลตอระบบสขภาพ และมเครอขายนกวชาการทจะสรางองคความรโดยมการจดการอยางเปนระบบ

Page 58: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๕๗

๔.๘ การเผยแพรความรและขอมลขาวสารดานสขภาพ ขอท/เนอหา เจตนารมณ/ความหมาย

หลกการส าคญ ๑. การสอสารขอมลและขาวสารดานสขภาพ สสาธารณะ จะตองมการบรหารจดการทมประสทธภาพและทนตอสถานการณ ผานเครองมอและชองทาง การสอสารอยางถกตอง ครบถวน รอบดาน เชอถอได เขาใจงาย เหมาะสมกบกลมเปาหมาย ไมเปนผลลบ ตอสงคม และไมละเมดสทธสวนบคคล

- ในยคปจจบนและในอนาคต ขอมลขาวสารดานสขภาพทสอสสาธารณะ ทงจากแหลงผลตโดยตรง หรอผานผสอสาร ทหลากหลาย มกมการแปลงไปในหลายรปแบบผานชองทางการสอสารทหลากหลาย ขณะทผรบสารมลกษณะพนฐาน ทแตกตางกน จงยากทจะแยกเรองจรงหรอเรองบดเบอน และแมเปนเรองจรง กยากเกนกวาจะท าความเขาใจได จงตองมการบรหารจดการการสอสารขอมลและขาวสารดานสขภาพอยางมประสทธภาพ ทจะท าใหประชาชน หรอกลมเปาหมายผรบสารไดรบขอมลทถกตอง เชอถอ และเขาใจงาย สามารถน าความรมาดแลสขภาพของตนเอง ครอบครว และบคคลในความดแล มคณภาพชวตดทเหมาะสม

๒. รฐและทกภาคสวนตองใหความส าคญกบความร ทเทาทนดานสขภาพหรอความแตกพานดานสขภาพ ทเหมาะสมกบบคคลหรอกลมคนเนองจากเปนภมคมกนพนฐานทจ าเปนส าหรบประชาชนในยคขอมลขาวสารทวมทน

- ความรเทาทนดานสขภาพ ซงเปนความสามารถในการคนหา เขาถง ท าความเขาใจ และใชประโยชนจากขอมล ดานสขภาพ นน มความสมพนธโดยตรงกบพฤตกรรมสขภาพของประชาชน และการมความรเทาทนดานสขภาพจะชวยลดภาระของระบบบรการสาธารณสข รวมถงลดคาใชจายในการดแลรกษาสขภาพโดยรวมของประเทศได

Page 59: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๕๘

ขอท/เนอหา เจตนารมณ/ความหมาย

ภาพพงประสงค ๑. มระบบสารสนเทศดานสขภาพทด มเครอขาย ครอบคลมทงประเทศ มการเชอมประสานระหวางองคกรภาครฐ ภาควชาการ ภาคประชาชน และภาคเอกชน ในทกระดบ ตงแตระดบทองถนจนถงระดบนานาชาต ตามความ เหมาะสม และ มช อ งทางหลากหลายทประชาชนแตละกลมเปาหมายจะสามารถเขาถงความรและขอมลขาวสารดานสขภาพได

- ระบบสารสนเทศดานสขภาพของประเทศควรไดรบการบรหารจดการอยางเปนระบบ มประสทธภาพ โดยไดรบ การจดสรรทรพยากรเพอพฒนาระบบอยางเพยงพอ และสามารถท าใหประชาชนทกหมเหลาเขาถงความร และขอมลขาวสารดานสขภาพทถกตอง เชอถอได และรองรบการแลกเปลยนระหวางหนวยงาน ทงในระดบประเทศ และระหวางประเทศ เพอตอบสนองตอสถานการณปญหาสขภาพของสงคมไทยและสงคมโลก

๒. มระบบสอสารทสามารถคมครองประชาชนใหไดรบความรและขอมลขาวสารทถกตองและเพยงพอ โดยมกลไกการคดกรองความรและขอมลขาวสารดานสขภาพ มระบบเฝาระวงขอมลขาวสารดานสขภาพท ใหความส าคญกบการสรางเครอขายผบรโภค และมระบบคมครองการเผยแพรขอมลสวนบคคลดานสขภาพซงมกฎหมายรองรบ

- ในภาวะสงคมทมขอมลขาวสารทวมทน กอใหเกดปญหาดานสขภาพตามมามากมายเนองจากความรทไมถกตอง ทมกเกดจากการประชาสมพนธเชงพาณชย ประชาชนในสงคมไทยจงควรทจะไดรบความคมครองโดยกลไกทท าหนาทคดกรองความร และขอมลขาวสารดานสขภาพทส าคญ เพอมงหวงใหประชาชนไดรบความรและขอมลขาวสารทถกตองและเชอถอได อนจะน าไปสความรเทาทนดานสขภาพ อยางไรกตาม กลไกคดกรองอาจไมสามารถท าการคดกรองไดอยางครบถวนสมบรณ สงคมไทยจงจ าเปนตองมระบบเฝาระวงขอมลขาวสารดานสขภาพทรวมด าเนนการโดยภาคสวนตางๆในสงคม เพอท าการตดตาม และรายงานปญหาหรอสถานการณแนวโนมทไมพงประสงคทเกดขนจากการสอสาร สสาธารณะของแหลงตางๆ เพอน าเขาสกระบวนการพฒนานโยบายสาธารณะตางๆ เพอควบคม ปองกน และแกไขปญหาทเกดขนอยางมประสทธภาพ

Page 60: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๕๙

ขอท/เนอหา เจตนารมณ/ความหมาย

๓. ผผลตสาร ผสงสารหรอผท าหนาทสอกลาง และผรบสาร มสวนรวมรบผดชอบดวยจตส านกทดตอบทบาทหนาทการสอสารขอมลขาวสารดานสขภาพทถกตอง สสาธารณะ

- ความร และขอมลขาวสารทไมถกตองเหมาะสมนนจะลดลง หากผสรางสารและผสงสารมจตส านกทดและรบผดชอบตอสงคม ในขณะเดยวกน ผรบสารกควรเขามามสวนรวมดวยเพอการสะทอนกลบ

Page 61: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๖๐

๔.๙ การสรางและพฒนาก าลงคนดานสขภาพ ขอท/เนอหา เจตนารมณ

หลกการส าคญ ๑. ก าลงคนดานสขภาพ เปนองคประกอบส าคญ ในการบรรลเปาหมายการมสขภาพดของประชาชน ดงนน การสรางและพฒนาก าลงคนจะตอง ไดรบ กา ร จ ด ล า ด บ คว า มส า ค ญ ให อย ใ น ร ะด บ ต น ๆ ของแผนการพฒนาระบบสขภาพ

- ก าลงคนดานสขภาพ เปนทรพยากรทมความส าคญในระบบสขภาพ โดยองคการอนามยโลก (World Health Organization) ก าหนดใหเปนหนงใน ๖ องคประกอบของระบบสขภาพ โดยถอเปนปจจยแหงความส าเรจ หรอ ความลมเหลวของการด าเนนงานดานสขภาพ ทงน ก าลงคนดานสขภาพ มไดหมายถงเฉพาะบคลากรดานสาธารณสข ทปฏบตหนาทใหบรการดานสขภาพ โดยมกฎหมาย ระเบยบ หรอขอก าหนดรองรบเทานน แตยงครอบคลมบคคล และกลมบคคลอนทแมยงไมมกฎหมาย ระเบยบตางๆ รองรบ แตกสามารถรวมใหบรการดานสาธารณสขได อยางผสมผสานและมประสทธภาพ

๒. การวางแผนก าลงคนดานสขภาพจะตองสอดรบกบการออกแบบระบบสขภาพทสอดคลองกบความจ าเปนดานสขภาพของประชาชนในแตละพนท โดยใชหลกการวางแผนระยะยาว แตด าเนนการทนท และมการปรบแผนอยางสม าเสมอเพอใหสอดคลองกบสถานการณ

- การวางแผนก าลงคนดานสขภาพควรค านงถงความแตกตางของบรบทและความตองการดานสขภาพของแตละพนท

Page 62: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๖๑

ขอท/เนอหา เจตนารมณ ๓. ภาครฐ องคกรปกครองสวนทองถน สภาวชาชพ หนวยผลตและพฒนาก าลงคนดานสขภาพ ภาคเอกชนแ ละภ า ค ปร ะช า ส ง ค ม ต อ ง ม บทบา ทร ว ม ก น ในการก าหนดนโยบายและการสนบสนนการวางแผนการผลต การพฒนา การธ ารงรกษาและการบรหารจดการก าล งคนด านส ขภาพเพ อ ให เ ก ดความ เพ ยงพอ ความเปนธรรมและตอบสนองตอความต องการ ด านสขภาพของประชาชนได อย างแทจร ง ท งน การด าเนนการดงกลาวจะตองสงเสรมคณภาพชวต และความสขในการท างานของบคลากรดวย

- แมภาครฐจะเปนหลกในการก าหนดนโยบายดานสขภาพ แตการมสวนรวมของหนวยงานตางๆ ทงภาคเอกชน องคกรปกครองสวนทองถน ภาคประชาสงคม สภาวชาชพ หนวยผลตและพฒนาก าลงคน และภาคสวนอนๆ ทเกยวของลวนมความส าคญและจ าเปน โดยทกขนตอนของกระบวนการจะตองด าเนนการอยางโปรงใส และใชหลกฐานเชงประจกษประกอบการตดสนใจ โดยค านงถงคณภาพชวตและความสขในการท างานของบคลากรดวย

ภาพพงประสงค ๑. ก าลงคนดานสขภาพมความหลากหลาย มคณภาพและปรมาณเพยงพอ และมการกระจายอยางเหมาะสม

- เพอใหบรรลเปาหมายการมสขภาพดของประชาชน และรองรบความตองการสขภาพทหลากหลาย ก าลงคน ดานสขภาพ จะตองมความหลากหลายและสดสวนทเหมาะสมในแตละสาขาวชาชพ ระหวางวชาชพ และในกลมก าลงคนดานสขภาพทท าหนาทสนบสนนการใหบรการสขภาพ เพอใหเกดการบรการทมประสทธภาพ ในตนทนทเหมาะสม ทงน ก าลงคนดานสขภาพ ในกลมตางๆ ตองมจ านวนทเพยงพอและมการกระจายตวทงในระดบภมศาสตร และระหวางภาครฐและเอกชนอยางเหมาะสม

Page 63: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๖๒

ขอท/เนอหา เจตนารมณ ๒. ก าลงคนดานสขภาพมความรความสามารถเพยงพอในการตอบสนองตอความจ าเปนของระบบสขภาพ ของประเทศ มทกษะในการท างานเปนทมสขภาพ มคณธรรมและจรยธรรม เคารพศกดศรความเปนมนษย มคณภาพชวตและมความสขในการท างาน รวมทงใสใจในการเรยนรตอเนองตลอดชวต

- เพอใหก าลงคนดานสขภาพมคณลกษณะ ความร ความสามารถทสอดคลองกบการเปลยนแปลงในบรบทตางๆ รวมทงมทกษะการสอสาร ทกษะความเปนวชาชพ ทกษาการท างานเปนทม การยอมรบบทบาทหนาทในบคลากรกลมอน ตลอดจนจรรยาบรรณวชาชพ ทงน ก าลงคนดานสขภาพจ าเปนตองมทกษะและความมมานะในการคนควา วเคราะห และสงเคราะห และสามารถน าความรและทรพยากรทมมาปรบใชใหสอดคลองกบการแกปญหาในพนทได

๓. ระบบการผลตก าลงคนดานสขภาพของประเทศต ง อย บนฐานของความร วม มอ ระห ว า งผ ผล ต และหนวยงานหรอองคกรตางๆ ทเกยวของกบการจ ด ก า ร ร ะบบส ขภ า พของป ร ะ เทศ ท ง ภ า ค ร ฐ ภาคเอกชนและภาคประชาสงคม ภายใตการจดหลกสตรใหสอดคลองกบบรบทของระบบบรการสาธารณสขและความตองการดานสขภาพของประเทศ รวมถงใหความส าคญกบกระบวนการเรยนรทน าไปสการเปลยนแปลงตนเองอยางลกซงเพอใหสามารถ เปนผน าการเปลยนแปลง และสามารถสรางทมสขภาพเพอสงคมสขภาวะ

- ระบบการผลตก าลงคนดานสขภาพตองพฒนาจากความรวมมอระหวางผผลตและผใชก าลงคนดานสขภาพทงภาครฐและเอกชน โดยตองปรบเปลยนการจดการศกษาตงแตการรบบคคลเขาสระบบการศกษา รปแบบ วธการ และเนอหาสาระในการศกษา ตองสอดคลองกบความจ าเปนทแทจรงของประชาชน ท าใหเกดความเชอมโยงในกระบวนการผลตใหสอดคลองกบระบบสขภาพไดอยางแทจรง รวมทงตองใหความส าคญกบประบวนการเรยนรทน าไปสการเปลยนแปลงตนเองอยางลกซง ผานประสบการณตรงทสรางส านกใหม และเปลยนแปลงโลกทศน กอใหเกดความเขาใจในตนเอง เขาใจโลก และความสมพนธทางสงคม มความตนร มสมดลของชวต มทกษะในการคนควา วเคราะห สงเคราะห สะทอนยอนคด มความคดสรางสรรค และจนตนาการ เปนผน าการเปลยนแปลงและสามารถสรางทมสขภาพเพอสงคมสขภาวะทเปนธรรม และสนตสข หรอ Transformative learning [แผนยทธศาสตรพฒนาการศกษาส าหรบบคลากรดานสขภาพในศตวรรษท ๒๑ (พ.ศ. ๒๕๕๗-๒๕๖๑)]

Page 64: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๖๓

ขอท/เนอหา เจตนารมณ ๔. มกลไกบรณาการระดบประเทศ ทประกอบดวยหนวยงานสวนกลางภาครฐ องคกรปกครองสวนทองถน สภาวชาชพ หนวยผลตและพฒนาก าลงคนดานสขภาพ ภาคเอกชนและภาคประชาสงคม ท าหนาทก าหนดนโยบายและวางแผนในการผลต การพฒนา การธ ารงรกษา การตดตามประเมนสถานการณ และการบรหารจดการก าลงคนดานสขภาพทงภาครฐและภาคเอกชนอ ย า ง เ ป น ร ป ธ ร ร ม ร อ ง ร บ ก า ร เ ป ล ย น แ ป ล ง ของสถานการณและนโยบายสาธารณะทเกยวของได

- กลไกในการก าหนดนโยบายและยทธศาสตรดานก าลงคนดานสขภาพเปนสงจ าเปน รวมถงจะตองมระบบตดตามประเมนสถานการณก าลงคนดานสขภาพอยางรอบดานทกมตอยางตอเนอง รวมทงตองมการประสานใหองคกร หรอหนวยงานตางๆทเกยวของบรณการการท างานเขาดวยกนอยางมประสทธภาพ เพอใหสามารถแกปญหาก าลงคนดานสขภาพในปจจบน รองรบสถานการณ และนโยบายสาธารณะทเกยวของและอาจมผลกระทบ เชน นโยบายการเปนศนยกลางสขภาพนานาชาต การเขาสประชาคมอาเซยน

๕. รฐสนบสนนใหองคกรปกครองสวนทองถนมบทบาทรวมในการบรหารจดการก าลงคนดานสขภาพในระดบพนทรวมกบชมชนและสถานบรการสาธารณสข

- ปญหาและความตองการดานสขภาพมความแตกตางกนขนกบบรบทของพนท เพอใหการจดการก าลงคนดานสขภาพสอดคลองกบบรบททหลากหลายดงกลาว องคกรปกครองสวนทองถนควรเขามามบทบาทมากขน ทงในดานการวางแผนและการบรหารจดการ โดยจะตองด าเนนการภายใตความรวมมออยางบรณาการของสถานบรการสาธารณสขในพนทและชมชน โดยรฐตองสนบสนนใหองคกรปกครองสวนทองถนสามารถบรหารจดการก าลงคนดานสขภาพในพนทของตนไดอยางแทจรง เชน การปรบปรงกฎระเบยบทเกยวของกบการจดหาต าแหนงรองรบก าลงคนดานสขภาพในพนท

๖. สภาวชาชพดานสขภาพมกลไกดแลการผลต และการประกอบวชาชพให ไดมาตรฐาน มคณธรรมจรยธรรม และมการปรบปรงหลกเกณฑการประเมนสมรรถนะเพอใหมความทนสมย

- เพอใหมกลไกดแลการผลตและการประกอบวชาชพโดยองคกรสภาวชาชพ ขณะเดยวกนจะตองมระบบในการตดตามและประเมนสมรรถนะของบคลากรในแตละวชาชพเปนระยะอยางสม าเสมอ เพอเปนหลกประกนวาประชาชนจะไดรบบรการสขภาพจากบคลากรวชาชพทมความรและทกษะทางวชาการอยางเพยงพอ

Page 65: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๖๔

๔.๑๐ การเงนการคลงดานสขภาพ ขอท/เนอหา เจตนารมณ

หลกการส าคญ ๑. การเงนการคลงดานสขภาพตองเปนไปเพอความยงยนของระบบสขภาพทพงประสงค โดยมสถานะทางการเงนทมความเพยงพอและมการบรหารจดการทเปนธรรม

- การบรหารการเงนการคลงดานสขภาพจะตองค านงถงประสทธภาพโดยรวมของระบบ ตองมการควบคมการใชจายเพอจดการปญหาสขภาพของคนในสงคมอยางมประสทธภาพ รวมถงควรมการปรบงบประมาณรฐโดยรวมควรม การปรบใหทนสมยและสะทอนสถานการณทเปลยนแปลง เชน จ านวนผสงอายทเพมขน งบประมาณบคลากรทเพมขน และตนทนของเทคโนโลยใหม - อางองแนวคดเรอง Control Knobs Framework 2003 (Marc Roberts, William Hsiao, Peter Berman, Michael Reich, 2003) ทแสดงใหเหนความสมพนธขององคประกอบตางๆ ในระบบสขภาพทตองค านงถงเพอใหบรรลเปาประสงคของระบบสขภาพ

๒. การลงทนดานสขภาพตองค านงถงผลกระทบตอระบบสขภาพในภาพรวม ทงระยะสนและระยะยาว ร ว ม ถ ง ค ว า ม ม น ค ง ข อ ง ร ะ บ บ ส ข ภ า พ แ ล ะประสทธภาพของการลงทน

- การลงทนดานสขภาพในรปแบบตางๆ ทงการลงทนโดยตรงและโดยออม ทงมาตรการทางภาษหรอการสงเสรม การลงทนในรปแบบตางๆ จ าเปนตองค านงถงผลกระทบตอระบบสขภาพในภาพรวม โดยมหลกฐานทางวชาการรองรบ

๓. การเงนการคลงของระบบบรการสาธารณสขไทยตองสรางหลกประกนใหประชากรกลมตางๆไดรบความเปนธรรมและสามารถปองกนมใหประชาชนและประเทศลมละลายจากปญหาสขภาพได

- การจดการความเสยงดานการเงนจากปญหาสขภาพเปนเรองทเกนความสามารถของปจเจกบคคลและครอบครว เนองจากคาใชจายอาจสงถงขนท าใหครวเรอนลมละลายได จ าเปนตองมการรวมมอกนในระดบสงคมเพอเฉลย ความเสยงทางการเงน (Risk sharing) รวมทงตองบรหารจดการมใหประเทศลมละลายจากภาระการเงนการคลง ของระบบบรการสาธารณสขดวย

Page 66: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๖๕

ขอท/เนอหา เจตนารมณ ๔. ตองมระบบทสรางความเปนธรรมในการรวมจายตามฐานะทางเศรษฐกจทไมเปนหรอสรางอปสรรคในการเขาถงบรการทจ าเปน อกทงตองไมกอใหเกดผลกระทบหรอความไมเปนธรรมในการเขาถงบรการ

- การเฉลยความเสยงดานการเงนตองค านงถงประสทธภาพโดยรวมของระบบ และความสามารถในการรวมจายของ คนในสงคมมฐานะทางเศรษฐกจทตางกน ผมฐานะดจงตองรวมจายมากกวาผทมฐานะดอยกวา เพอใหมเงนเพยงพอส าหรบปกปองความเสยงทางการเงนจากปญหาสขภาพของคนทงหมดในสงคม การรวมจายในกรณนตองไมใชการรวมจาย ณ จดบรการ เพราะจะกอใหเกดผลกระทบและความไมเปนธรรมในการเขาถงบรการได - อางองแนวคดเปาประสงคของระบบสขภาพขององคการอนามยโลก ทใหความส าคญกบการมสขภาพด ระบบสขภาพสามารถตอบสนองตอความคาดหวงของประชาชน และเปนระบบทมความเปนธรรมในเรองการมสวนรวมในการจายเงน (Fairness of financial contribution) (ขอมลจาก World Health Report 2000)

๕. การจดสรรเงนไปยงบรการประเภทตางๆ จะตองเปนไปอยางมประสทธภาพและมความเปนธรรม เพอบรรลเปาหมายของระบบสขภาพ

- การจดสรรเงนคาบรการสาธารณสขใหสถานบรการสาธารณสขตองสอดคลองกบตนทนคาใชจ ายจรงของแตละแหง และสภาวะโรคของชมชนทแตกตางกน อกทงคงไวซงคณภาพการรกษาเพอผลลพธทมประสทธภาพ

๖. ระบบการเงนการคลงดานสขภาพจะตองใหความส าคญกบการสรางเสรมสขภาพ การปองกนควบคมโรค และการจดการกบปจจยทคกคามสขภาพอยางเปนรปธรรมใหมากขน

- เพอปรบเปลยนการจดสรรและใชงบประมาณโดยใหความส าคญกบการสงเสรมสขภาพและการปองกนควบคมโรค ใหมากขน

Page 67: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๖๖

ขอท/เนอหา เจตนารมณ ภาพพงประสงค ๑. มกลไกการบรหารจดการการเงนการคลงดานสขภาพของประเทศทมประสทธภาพ ด าเนนงานอยางโปรงใสตรวจสอบได โดยการมสวนรวมของทกฝาย ทเกยวของอยางเสมอภาค บนพนฐานของการใชขอมลเชงประจกษ และมระบบขอมลเพอการบรหารจดการทถกตอง เชอถอได ทนเวลา ทงน เพอสรางใหเกดความเปนธรรม มคณภาพ และมประสทธภาพ ของระบบการเงนการคลงดานสขภาพ

- การบรหารจดการการเงนการคลงดานสขภาพของประเทศตองมกลไกเพอจดการใหเปนไปในทศทางทท าใหเกด ความเปนธรรม โดยเฉพาะระบบหลกประกนสขภาพของรฐทกประเภท

๒. มการลงทนดานสขภาพในระดบทเพยงพอในการตอบสนองตอความจ าเปนดานสขภาพของประชาชนทกกลม เหมาะสมกบภาวะเศรษฐกจของประเทศและความสามารถดานการเงนการคลงของประเทศ โดยเพพาะในดานการสรางเสรมสขภาพ การปองกนควบคมโรค และการจดการกบปจจยทคกคามสขภาพ โดยมการระดมเงนจากแหลงตางๆอยางเหมาะสม และมประสทธภาพ

- การลงทนดานสขภาพตองเพยงพอทจะตอบสนองตอความจ าเปนดานสขภาพของประชาชนทกกลม โดยคาใชจายดานสขภาพตองไมมากหรอนอยเกนไปจนท าใหเปนอปสรรคตอการเจรญเตบโตทางเศรษฐกจของประเทศ หากมากเกนไป จะสงผลยอนกลบมาท าใหมเงนไมเพยงพอตอการจดบรการสขภาพในอนาคต หากนอยเกนไปจะท าใหมปญหาตอสขภาพของคนไทย

Page 68: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๖๗

ขอท/เนอหา เจตนารมณ ๓. มการลงทนดานสขภาพเปนพเศษเพอตอบสนองตอความจ าเปนของกลมคนตางๆทมความจ าเพาะดานสขภาพ กลมคนดอยโอกาสในสงคม และกลมคนทอยในสภาวะเปราะบาง

- ประชาชนแตละกลมมความจ าเปนทางสขภาพทแตกตางกน กลมคนทมความจ าเพาะดานสขภาพ กลมคนดอยโอกาส ในสงคม และกลมคนทอยในสภาวะเปราะบางจะมปญหารนแรงกวากลมคนทวไป จงควรมการลงทนดานสขภาพ เปนพเศษ

๔. มมาตรการและหลกเกณฑในการพจารณา การสนบสนนการลงทนดานสขภาพในรปแบบตางๆ โดยน าการประเมนผลกระทบตอระบบสขภาพทมข อ มลทาง วชาการรองรบมาใช เป นแนวทาง ในการพจารณาประกอบการสนบสนนหรอระงบ การลงทนดวย

- การลงทนดานสขภาพในรปแบบตางๆ ทงการลงทนทางตรง การใชมาตรการทางภาษ หรออนๆ อาจกอใหเกด ความเขมแขงหรอความสามารถในการพงพาตนเองไดของระบบสขภาพ เชน อตสาหกรรมยา เครองมอแพทย เทคโนโลยดานสขภาพในประเทศ หรอการบรการสาธารณสขทสนบสนนระบบหลกประกนสขภาพภาครฐ ขณะเดยวกน ในบางเรองทตองใชทรพยากรทจ ากดรวมกน เชน การผลตบคลากร การบรการสาธารณสข กอาจมผลกระทบตอระบบสขภาพโดยรวม จงจ าเปนตองมมาตรการและหลกเกณฑในการพจารณาการสนบสนนการลงทนทใชองคความรดานการประเมนผลกระทบมาเปนหลกฐานประกอบการพจารณากอนใหการสนบสนนการลงทน รวมถงระหวางการสนบสนน การลงทนหากมแนวโนมของผลกระทบทจ าเปนตองระงบการสนบสนนการลงทน

๕. มการเพมการจดเกบภาษจากสนคาทท าลายสขภาพเพอสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ การปองกนควบคมโรค และการจดการกบปจจยทคกคามสขภาพ

- เพอลดแรงจงใจในการบรโภคสนคาทท าลายสขภาพ

๖. องคกรปกครองสวนทองถนและชมชนรวมกนด าเนนงานดานการสรางเสรมสขภาพ การปองกนควบคมโรค และการจดการกบปจจยทคกคามสขภาพในพนท โดยใชงบประมาณจากองคกรปกครอง สวนทองถนหรองบประมาณจากกองทนสขภาพพนท

- องคกรปกครองสวนทองถนและชมชนมความยดหยนมากกวาในการจดบรการสรางเสรมสขภาพ ปองกนควบคมโรค จดการกบภยคกคามสขภาพ และการฟนฟสมรรถภาพในพนท เนองจากสามารถจดการปญหาสขภาพทมความแตกตางกนไดระดบหนงตามบรบทของพนท แตเนองจากปจจบนองคกรปกครองสวนทองถนยงพงพางบประมาณจากรฐบาล เปนสวนใหญ ดงนน การพจารณาใชงบประมาณดงกลาวควรค านงถงความเหมาะสมและไมเปนภาระทางการคลงเพมเตมใหแกรฐบาล

Page 69: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๖๘

ขอท/เนอหา เจตนารมณ ๗. กองทนเพอการบรการสาธารณสขทกกองทน มชดสทธประโยชนพนฐานเหมอนกน โดยมรปแบบก า ร จ า ย ท ส ะ ท อ น ต น ท น อ ย า ง แ ท จ ร ง แ ล ะ เปนมาตรฐานเดยวกน และมกลไกสรางความกลมกลนในระบบหลกประกนสขภาพภาครฐ

- การประสานงานกองทนภายใตระบบหลกประกนสขภาพควรมกลไกสรางความกลมกลนในระบบหลกประกนสขภาพภาครฐใหเกดความเทาเทยมกนของการไดรบบรการสาธารณสขโดยการก าหนดชดสทธประโยชนพนฐาน การรบและ สงมอบบรการ การจดหาและการใชเงน ระบบขอมลเพอการบรหารจดการ ระบบก ากบคณภาพบรการ และการคมครองสทธใหเปนไปในมาตรฐานเดยวกน แตทงนผรบบรการสาธารณสขสามารถจายสวนเพมจากคารกษาตามสทธประโยชน ขนพนฐาน เพอสทธในการรกษาทางเลอก หรอสทธประโยชนเสรมเพมเตมดวยระบบทเหมาะสม

๘ . ม ก า ร ร ว ม จ า ย ท ไ ม ม ผ ล ก ร ะ ท บ ด า น ล บ ตอประชาชน โดยไมเปนหรอสรางอปสรรคใน การเขาถงบรการทจ าเปน หรอกอใหเกดความไมเปนธรรมระหวางระดบฐานะทางเศรษฐกจ โดยค านงถงการสรางความเปนธรรมในการรวมจายตามฐานะ ทางเศรษฐกจเปนหลก

- การรวมจายในกรณนตองไมใชการรวมจาย ณ จดบรการ เพราะจะกอใหเกดผลกระทบและความไมเปนธรรม ในการเขาถงบรการได

Page 70: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๖๙

๔.๑๑ สขภาพจต ขอท/เนอหา เจตนารมณ

หลกการส าคญ ๑. สขภาพจตเชอมโยงและสมพนธอยางใกลชดกบสขภาพกาย สขภาพสงคมและสขภาพทางปญญา และสมพนธกบปจจยตางๆ ทงในระดบบคคล ครอบครว ชมชนและสงคม โดยสขภาพจตด เปนปจจยส าคญของการมสขภาวะ

- เพอใหเกดการพจารณาอยางรอบดานในการด าเนนงานดานสขภาพจต โดยไมเกดการด าเนนงานในลกษณะทพจารณาแยกสวนจากสขภาพในมตอนๆ รวมทงไมเกดการด าเนนงานในลกษณะทขาดการพจารณาปจจยตางๆอยางเชอมโยง และเปนระบบ

๒. การด า เนนงานด านสขภาพจตตอง ม ง เนน การสงเสรมสขภาพจต สงเสรมความสามารถใน การจดการปญหาในการด าเนนชวตและการท างานไดอยางสรางสรรค เกดประโยชนตอตนเอง ครอบครว ชมชนและสงคม รวมถงพฒนาศกยภาพของระบบบรการสขภาพจตและจตเวชใหมประสทธภาพ เขาถงไ ด ง า ย โ ดย เน น ก ร ะบวนกา ร มส วน ร วมจาก ทกภาคสวน

- เปนทยอมรบกนโดยทวไปในวงวชาการดานสขภาพจตวา ศกยภาพของบคคลในการจดการกบปญหาในการด าเนนชวต การมจตใจทด และความสามารถท างานไดอยางสรางสรรคฯ เปนปจจยภายในทส าคญในระดบปจเจกบคคลทจะท าใหมสขภาพจตด ดงนนการพฒนาปจจยภายในเหลานจงเปนหวใจหลกหรอจดคานงดในการด าเนนงานสงเสรมสขภาพจต นอกจากน ตองพฒนาระบบบรการสขภาพจตและจตเวชใหมประสทธภาพ และเขาถงไดงายยงขน

Page 71: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๗๐

ขอท/เนอหา เจตนารมณ

๓. ตองท าใหครอบครว ชมชน และสงคม เกดความเขาใจวาผทมปญหาสขภาพจตสามารถอยรวมและใชชวตอยางปกตในสงคมได และตองใหการสนบสนนทางสงคมดวยการเกอกลและใหโอกาส ไมแบงแยก ไมกดกน ขณะทความเจบปวยทางจตเปนภาระโรค ทส าคญของประเทศ โดยเพพาะในกลมเดกและวยรน จงตองใหความส าคญกบการเพมการเขาถงบรการสขภาพจตและจตเวชในทกกลมวย ทงเชงรบและ เชงรก

- เพอใหสงคมไทยมความรความเขาใจตอผทมปญหาสขภาพจต และเขาใจวาผมปญหาสขภาพจตสามารถอยรวม และใชชวตอยางปกตในสงคมได - ในการด าเนนงานดานสขภาพจตนน แมวาการเสรมสรางสขภาพจตและปองกนไมใหเกดปญหาทางสขภาพจต จะเปนเรองส าคญ แตมหลกฐานชดเจนวา ผปวยทางจตในประเทศไทยยงมปญหาและอปสรรคตางๆในการเขาถงบรการอกมาก เปนปญหาภายใตภเขาน าแขงทพรอมจะสรางปญหาทรนแรงตอสงคมไดทกเมอ

ภาพพงประสงค ๑. ทกภาคสวนใหความส าคญกบการเพมปจจยปกปองและการลดปจจย เส ย งทางสขภาพจต ทงในระดบบคคล ครอบครว ชมชนและสงคม

- เพอใหสงคมไทยมความรความเขาใจตอผทมปญหาสขภาพจต และเขาใจวาผมปญหาสขภาพจตสามารถอยรวม และใชชวตอยางปกตในสงคมได - เพอใหทกภาคสวนเหนความส าคญในเรองปจจยปกปองและปจจยเสยงทางสขภาพจตในทกระดบ และทราบวา ควรจะมงเนนในการพฒนาเรองใดเปนส าคญบาง - เพอใหทกภาคสวนรวมกนผลกดนและขบเคลอนนโยบายเพอครอบครว เพอใหครอบครวและชมชมมความเขมแขง อนเปนปจจยปกปองทางสขภาพจตทส าคญ

Page 72: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๗๑

ขอท/เนอหา เจตนารมณ

๒. ชมชน องคกรปกครองสวนทองถน และภาค ทเกยวของทกภาคสวนตระหนกวาสงคมแหงการเกอกล มการไววางใจกน และการมสมพนธทดตอกนเปนปจจยส าคญตอการมสขภาพจตทด และตางก เขามามสวนรวมในการพฒนากลไกการดแลกลมคน ทอยในสภาวะเปราะบาง

- เพอใหเหนวาทกภาคสวนมความส าคญและควรไดรบโอกาสใหเขามารวมก าหนดนโยบายทเออตอการมความสข และสขภาพจตทด โดยอาจด าเนนการผานทางเครองมอธรรมนญสขภาพพนทได - องคกรปกครองสวนทองถนและชมชนเปนองคประกอบทส าคญเนองจากมความใกลชดกบประชาชนมากทสด รบรศกยภาพของชมชนไดดทสด ในขณะเดยวกนสามารถรบรปญหาของชมชนไดเรวทสดดวย ดงนนจงตองสนบสนนใหเกดก าลงใจในการท างานดานน โดยอาจใชธรรมนญสขภาพพนทเปนเครองมอหนงในการจดการได

๓. รฐและภาคสวนตางๆ รวมกนสนบสนนการพฒนาจตใจของคนในสงคม ทงในดานทกษะทางอารมณ ทกษะการจดการชวตตนเองใหสามารถมชวตทด และมความสข รวมถงการมจตอาสาและจตส านก ตอสงคม

- การใหการศกษาทงในและนอกระบบเปนอกจดคานงดหนงในการด าเนนงานดานสขภาพจต เนองจากจะท าใหเกด การเปลยนแปลงภายในของปจเจกบคคลซงถอวาเปนเปาหมายส าคญของการด าเนนงานดานน ทงน การใหการศกษาดงกลาวจะตองมความทนสมย เนองจากขอมลหรอองคความรทเกยวของมการเปลยนแปลงตลอดเวลา - เพอใหทกภาคสวนใหความส าคญกบเรองสขภาพจตของคนไทย เพราะมความสมพนธและน าไปสผลลพธ ในหลายๆ ดาน รวมถงมความสมพนธกบการพฒนาสขภาพทางปญญาดวย

๔. ระบบบรการสาธารณสขใหความส าคญกบการเขาถงบรการสขภาพจตและจตเวช ทงในสถานบรการและชมชน โดยสามารถตอบสนองตอความตองการของประชาชน โดยเพพาะคนดอยโอกาสและคนทอยในสภาวะเปราะบางในสงคม

- เพอเปนการรบประกนวา ประชาชนจะสามารถเขาถงบรการสขภาพจตไดอยางทวถงทงดานการสงเสรมสขภาพ การปองกนโรค การรกษาพยาบาลและการฟนฟสมรรถภาพ โดยเฉพาะกลมผปวยและกลมเสยง

Page 73: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๗๒

๔.๑๒ สขภาพทางปญญา ขอท/เนอหา เจตนารมณ

หลกการส าคญ ๑. สขภาพทางปญญาเปนฐานรากของสขภาพองครวม การปฏบตเพอสขภาพทางปญญาน าไปสภาวะของมนษย ท ม ค วามร ท ว ความร เ ท าทน และ ความเขาใจอยางแยกแยะไดในเหตผลแหงความด และความชว ความมประโยชนและความมโทษ ซงน าไปสความมจตใจอนดงามและเออเฟอเผอแผ

- มนษยทมความรความเขาใจในตนเองและผอน โดยการใชทงเหตผลและความเออเฟอเผอแผตอกน ทงจากการฝกฝนในชวตประจ าวนและในโอกาสอนพงแสดงออก จะสามารถน าพาไปสสงคมทมสขภาพทางปญญาได

๒. สขภาพทางปญญาสมพนธกบสขภาพทางกาย ทางจตและทางสงคม มทงมตแนวดงคอการเชอมโยงมนษยกบศรทธาความเชอ อดมคตหรอคณคาสงสด ทตนยดถอ และมตแนวราบคอการเชอมโยงมนษย กบสรรพสงรอบตว ดงนน การบรรลซงสขภาพ ทางปญญาจ าเปนตองมความสมดลกนทงในมตแนวดงและแนวราบ

- สขภาพทางปญญาเปนอกมตหนงของการมสขภาพดอยางเปนองครวม เมอมสขภาพกาย และสงคมทด ยอมสงผลไปถงสขภาพทางปญญาทดไปดวย และเพอใหการพฒนาดานสขภาพทางปญญาเปนไปอยางสมบรณและมประสทธผล จะตองค านงถงการพฒนาภายในของระดบปจเจกบคคล(แนวดง) ควบคไปกบการพฒนาในเชงสงคมและภาวะแวดลอม(แนวราบ) ดวย

Page 74: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๗๓

ขอท/เนอหา เจตนารมณ

ภาพพงประสงค ๑. ชมชน องคกรปกครองสวนทองถน และภาค ท เกยวของทกภาคสวน มความรความเขาใจในสขภาพทางปญญาทตรงกนและใหความส าคญกบการเปดพนทใหมกจกรรมหรอปฏบตการทเกยวของกบการสรางเสรมสขภาพทางปญญาทงในระดบบคคล ระดบครอบครว ระดบชมชน และระดบสงคมวงกวางอยางสอดคลองกบวย เพศและสถานะ ของบคคล รวมไปถงสอดคลองกบบรบทแวดลอม ทางสงคม วฒนธรรม จารต ประเพณ ความเชอ ศาสนา และประวตศาสตรของแตละกลมบคคลหรอชมชน

- เพอใหสงคมไทยเกดความเขาใจอยางเปนเอกภาพในภาพรวมของสขภาพทางปญญาทสมพนธไปกบสขภาพในมตอนๆ พรอมกบเกดความตระหนกและใหความส าคญกบเรองสขภาพทางปญญา รวมทงรวมกนจดกจกรรมทสงผลใหเกดสขภาพทางปญญาอยางสอดคลองกบแตละเพศ แตละวยและแตละบรบทของพนท

๒. ร ฐสนบสนน ให มนโยบายและกลไกทท า ให ทกภาคสวนของสงคมสามารถเขามามสวนรวม ในการก าหนดนโยบายทจะเ ออใหบคคลพฒนาศกยภาพของตนเพอเขาถงสขภาพทางปญญา

- เพอใหเกดกลไกในเชงโครงสราง ทจะท าใหทกภาคสวนในสงคมไทยสามารถมชองทางในการน าเรองสขภาพทางปญญามาเปนสวนหนงในการก าหนดนโยบายดานสขภาพดวย พรอมทงจดสรรงบประมาณใหกบองคกรตางๆ เพอจดกจกรรม ทเกยวของกบการพฒนาสขภาพทางปญญา

Page 75: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๗๔

ขอท/เนอหา เจตนารมณ

๓. รฐสนบสนนใหมนโยบายสงเสรมใหทกภาคสวนเกดการเรยนรในเรองสขภาพทางปญญา โดยการสนบสนนใหมระบบขอมล องคความรและกจกรรมการเรยนรตางๆท เกยวของและจ าเปน รวมท ง บรณาการทรพยากรตางๆทจะท าใหคนไทยมโอกาส ในการเขาถงสขภาพทางปญญา

- เพอใหการเขาถงสขภาพทางปญญาของคนไทย มตนทนทต าและไมตดขดจากปญหาการขาดแคลนความร โอกาสและทรพยากร ในการพฒนาศกยภาพของตนเอง โดยการจดตงหนวยงานหรอองคกรทมหนาทรบผดชอบในการสรางระบบฐานขอมล รวบรวมองคความร ท าการศกษาวจย และสรางสรรคกระบวนการเรยนรเพอเผยแพรใหเปนประโยชนแกสาธารณชน พรอมทงจดสรรงบประมาณใหแกองคกรตางๆเพอด าเนนการในเรองดงกลาว

Page 76: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๗๕

๔.๑๓ การอภบาลระบบสขภาพ ขอท/เนอหา เจตนารมณ

หลกการส าคญ ๑. การอภบาลระบบสขภาพตองเปนไปเพอความย ง ย น แ ล ะ ท า ห น า ท ไ ด อ ย า ง ม ป ร ะ ส ท ธ ผ ล มประสทธภาพและมความเปนเอกภาพ มงสเปาหมายในทศทางเดยวกน โดยยดประโยชนของสาธารณชนเปนทตง รวมทงใหความส าคญกบความเปนธรรม และความเทาเทยมกนในสงคม

- เปนการก าหนดเปาหมายการอภบาลระบบสขภาพใหตรงกน คอ “เพอประโยชนของสาธารณชน” เทานน เมอเกดความขดแยงหรอเขาใจไมตรงกน ควรยดเปาหมายรวมของกลมตางๆทเกยวของ คอเพอประโยชนสาธารณะเปนส าคญ นอกจากน ยงตองค านงถงความยงยน ประสทธผล ประสทธภาพและความเปนเอกภาพของระบบสขภาพ ความเปนธรรมและความเทาเทยมกน ในสงคม

๒ . ก ารอภ บ าล ร ะบบส ขภ าพ ควรผสมผสาน อยางสมดลระหวางการอภบาลโดยรฐ การอภบาลโดยตลาดและการอภบาลโดยเครอขาย และเปนไปอยางสอดคลองกบบรบทโลกและสงคมทเปลยนแปลงไป โดยมรฐเปนผรบผดชอบหลกทตองสนบสนน ให ทกภาคสวนท เก ยวของไดท างานร วมกนอยาง มประสทธภาพ โปรงใสและเชอมโยงกลไกหลายระดบ

- ปจจบนระบบสขภาพของประเทศมความเปนพหลกษณมากขนเรอยๆ และเนองจากสงคมไทยเชอมโยงกบภาคสวนตางๆมากมาย การอภบาลระบบจงมรปแบบทใหทกภาคสวนสามารถเขามารวมมบทบาทในระบบสขภาพไดอยาง เทาเทยมกน ซงกคอรปแบบการอภบาลโดยเครอขาย โดยใหหนนเสรมกบการอภบาลโดยรฐและการอภบาลโดยตลาด ผสมผสานการอภบาลรปแบบตางๆ อยางเหมาะสมตามสถานการณและตองรกษาสวนผสมของการอภบาลทง ๓ รปแบบใหดดวย

Page 77: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๗๖

ขอท/เนอหา เจตนารมณ

๓. การอภบาลระบบสขภาพตองใหความส าคญกบการบรณาการการท างานขามภาคสวน และการเรยนรขามศาสตรในลกษณะสหสาขาวชา โดยตองเปดพนทใหภาคท ง ในและนอกระบบสขภาพได เขามา ม สวนรวมในการพฒนา ขบเคลอน ตดสนใจ ตรวจสอบ และรวมรบผดชอบนโยบายสาธารณะเพอสขภาพ ซงตองการพลงจากหลายฝาย โดยตองสนบสนน ใหเกดกระบวนการเรยนรและปรบตวอยตลอดเวลา

- เปนไปตามหลกการทกนโยบายหวงใยสขภาพ (Health in All Policies) ทวาแมสขภาพอาจไมใชเปาหมายหลก ของนโยบายทงหลาย โดยเฉพาะนโยบายนอกภาคสขภาพ ผลกระทบตอสขภาพมกเกดจากนโยบายเศรษฐกจ สงคม หรอการพฒนาเหลานน เชน ผลกระทบจากการเจรจาการคา ดงนน การจดการใหเกดสขภาพจงตองใหความส าคญกบการท างานขามภาคสวน และการเรยนรขามศาสตรในลกษณะสหสาขาวชา โดยใหคณคาแกทกฝายอยางเทาเทยมกน ซงเปนรปแบบการอภบาลแบบเครอขาย

๔. การอภบาลระบบสขภาพตองใหความส าคญกบการกระจายอ านาจ ทรวมไปถงการกระจายทรพยากรประเภทตางๆใหแกองคกรปกครองสวนทองถน อยางเพยงพอ เพอใหสามารถสนบสนนและประสานการท างานกบชมชนและภาคสวนอนๆในพนท ในการท าหนาทพฒนานโยบายสาธารณะเพอสขภาพและสามารถจดการงานดานสขภาพดวยตนเอง ไดอยางเหมาะสม

- เปนทยอมรบกนโดยทวไปวา การรวมศนยอ านาจยอมท าใหการอภบาลระบบไมมประสทธภาพ และในปจจบน โครงสรางการบรหารงานสวนทองถนไดรบการพฒนาใหชมชนมความพรอมในการดแลตนเองอยางเปนรปธรรม ดงนน จะตองกระจายอ านาจและทรพยากรใหองคกรปกครองสวนทองถน เพอ ใหท าหนาทประสานงานกบชมชนและ ภาคสวนตางๆใหเขามารวมมบทบาทหนาทในการอภบาลระบบสขภาพ พฒนานโยบายสาธารณะเพอสขภาพ และจดการงานดานสขภาพใหมากขน

Page 78: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๗๗

ขอท/เนอหา เจตนารมณ

ภาพพงประสงค ๑. มกลไกการอภบาลระบบสขภาพระดบชาตทใชการอภบาลหลากหลายรปแบบ เพอผนกก าลงทกภาคสวนทเกยวของเขามารวมขบเคลอน ตดสนใจ รบผดชอบ โดยมงประโยชนสาธารณะรวมกน ทงน มกระทรวงสาธารณสขเปนแกนหลกในการขบเคลอนงาน ดานการสรางเสรมสขภาพ การปองกนควบคมโรค การรกษาพยาบาล และการฟนฟสมรรถภาพ ตามทกฎหมายก าหนดรวมกบสวนราชการหรอหนวยงานอนๆทมสวนเกยวของ

- เพอใหการอภบาลระบบสขภาพในภาพรวม ใชกลไกทมรปแบบของการอภบาลทหลากหลาย โดยมคณะกรรมการสขภาพแหงชาตเปนกลไกด าเนนงานทเนนการอภบาลโดยเครอขาย สนบสนนการท างานกบทกภาคสวน โดยใชเครองมอพฒนาและขบเคลอนนโยบายสาธารณะเพอสขภาพแบบมสวนรวมตามกฎหมาย ไดแก ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต สมชชาสขภาพ และการประเมนผลกระทบดานสขภาพ สวนกระทรวงสาธารณสขเปนกลไกทเนนการอภบาลโดยรฐ เปนแกนหลกในการดแลและขบเคลอนงานดานการสรางเสรมสขภาพ การปองกนควบคมโรค การรกษาพยาบาล และการฟนฟสมรรถภาพ ตามทกฎหมายก าหนด

๒. สงเสรมและสนบสนนกลไกอภบาลระบบสขภาพ ท เนนพนท เปนฐาน มประชาชนเปนศนยกลาง ในระดบตางๆ อยางเหมาะสม

- เพอเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนรวมในการอภบาลระบบสขภาพในระดบพนทโดยตรง ซงจะท าใหประชาชน ในชมชนมความสามารถทจะดแลปญหาสขภาพของตนเองได สามารถสะทอนปญหาและความตองการเกยวกบสขภาพ ใหองคกรปกครองสวนทองถนด าเนนการแกไขไดดวย เชน การจดการกองทนสขภาพต าบล ระบบสวสดการชมชน การด าเนนงานของสภาองคกรชมชนต าบล การด าเนนงานตามแผนยทธศาสตรรวมแหงชาตวาดวยระบบสขภาวะชมชน รวมทงการเขารวมในกระบวนการพฒนานโยบายสาธารณะเพอสขภาพแบบมสวนรวม เชน กระบวนการออกขอบญญตทองถน

Page 79: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๗๘

ขอท/เนอหา เจตนารมณ

๓. องคกรปกครองสวนทองถน มความพรอมทง ดานจ านวนบคลากร ความสามารถในการบรหารจดการ และศกยภาพดานอนๆ ทจ าเปนจนสามารถปฏบตการรองรบภารกจดานสขภาพได

- เพอใหหนวยงานทเกยวของตระหนกถงความส าคญ และความจ าเปนในการสนบสนนองคกรปกครองสวนทองถนใน แตละรปแบบตามหลกการกระจายอ านาจ โดยเฉพาะในดานการพฒนาบคลากรและปรบปรงกฎหมายทเกยวของเพอใหองคกรปกครองสวนทองถนสามารถปฏบตภารกจดานสขภาพตางๆ ทตองก าหนดใหช ดเจน รวมถงก าหนดแนวทาง การบรหารงบประมาณ การจดเกบรายได ในระดบทองถน ทสนบสนนใหองคกรปกครองสวนทองถนพงตนเองได

Page 80: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๗๙

๔.๑๔ ธรรมนญสขภาพพนท ขอท/เนอหา เจตนารมณ

หลกการส าคญ ๑ . ธ ร รมนญส ขภ าพพ น ท เ ป น ข อตกลงร วม ในการก าหนดทศทางหรอแนวปฏบตอนจะน าไปส สขภาวะของชมชน โดยชมชนสามารถจดท าธรรมนญสขภาพพนทตามความสมครใจและตามความพรอมของชมชน ทงนองคกรปกครองสวนทองถนและรฐควรใหการสนบสนนและเขามามสวนรวม

- เพอใหชมชนมเครองมอก าหนดทศทางหรอแนวปฏบตรวมอนจะน าไปสระบบสขภาพทพงประสงค ทสามารถแกปญหาในดานสขภาพของพนทอยางเหมาะสมและทนการณ

๒. การจดท าธรรมนญสขภาพพ นท จะตองใหความส าคญกบสทธชมชน วถชวตชมชน วฒนธรรมชมชน ภมปญญาทองถน ทนทางสงคมของชมชน ขอมลสขภาพชมชนและหลกการการจดการระบบสขภาพชมชนอยางยงยนตามแนวปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

- เพอใหธรรมนญสขภาพพนทมความเชอมโยงและสอดคลองกบบรบทของชมชน สามารถน าไปสการจดการระบบสขภาพชมชนอยางยงยน จะตองใหความส าคญกบสทธชมชน วถชวต วฒนธรรม ภมปญญาทองถน ทนทางสงคมของชมชน ขอมลสขภาพ และหลกการจดการระบบสขภาพชมชนอยางยงยน

๓. การจดท า ขบเคลอน ทบทวนและประเมนผลธรรมนญส ขภาพพ นท ต อ ง ให ความส าคญก บกระบวนการมสวนรวมของทกภาคสวนในชมชน

- เพอใหชมชนมความเปนเจาของธรรมนญสขภาพพนทอยางแทจรง ไดรบการยอมรบจากทกภาคสวนและสอดคลองกบความตองการรวมกนของชมชน อนจะสงผลดตอการขบเคลอนการใชประโยชนจากธรรมนญสขภาพพนทในระยะตอไป

Page 81: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๘๐

ขอท/เนอหา เจตนารมณ

ภาพพงประสงค ๑. ชมชน องคกรปกครองสวนทองถน และภาค ทเกยวของทกภาคสวนเขาใจและสามารถน าสาระ ในธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาตไปปรบใช ในการจดท าธรรมนญสขภาพพนท โดยค านงถง ความสอดคลองกบวถชวต วฒนธรรม ภมปญญาทองถน และระบบสขภาพของชมชน

- เพอใหทกภาคสวนในชมชนศกษาสาระของธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาตอยางถองแท และใชประโยชนจากธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาตในการบญญตธรรมนญระดบพนทไดอยางเหมาะสมและสอดคลองกบบรบท ของชมชน

๒. ชมชน องคกรปกครองสวนทองถนและภาค ทเกยวของทกภาคสวนรวมกนใชธรรมนญสขภาพพนทเปนแนวทางในการพฒนาและขบเคลอนนโยบายสาธารณะเพอสขภาพแบบมสวนรวม ผานกลไก และเครองมอทเกยวของกบการพฒนาระบบสขภาพ โดยมระบบตดตาม ทบทวนและประเมนผลธรรมนญสขภาพพนทเปนระยะอยางสม าเสมอ

- เพอใหการขบเคลอนการใชประโยชนจากธรรมนญสขภาพพนทเกดผลในทางปฏบตอยางแทจรง โดยสามารถแปลงเปนนโยบายสาธารณะเพอสขภาพไดและมการประเมนทบทวนโดยชมชนอยางสม าเสมอ ซงจะเปนกระบวนการพฒนา ทสรางความเขมแขงใหกบระบบสขภาพชมชนอยางเปนรปธรรม

๓. เกดการเชอมโยงเครอขายธรรมนญสขภาพพนทเปนเครอขายแลกเปลยนเรยนรขามพนท เพอน า องคความร ไปตอยอดและขยายผลการจดการ ระบบสขภาพชมชนใหครอบคลมไปยงพนทอนๆ

- เพอสนบสนนใหเกดการเรยนลด โดยลดการลองผดลองถก และเพอสนบสนนปฏสมพนธระหวางพนททมและใชธรรมนญสขภาพพนท ซงจะท าใหเกดการสรางสรรคนวตกรรมใหมๆรวมถงเกดการขยายผลการด าเนนงานไปยงพนทอนๆเรวขน

Page 82: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๘๑

ภาคผนวก คณะกรรมการทบทวนธรรมนญวาดวยระบบสขภาพแหงชาต พ.ศ. ๒๕๕๒

ทปรกษา ๑. ศาสตราจารยสรชย หวนแกว ๒. ศาสตราจารยแสวง บญเฉลมวภาส ๓. นายกตตศกด สนธวนช ๔. นางทพยรตน นพลดารมย ๕. นพ. ธวช สนทราจารย ๖. นพ. วชย โชคววฒน ๗. นายสมพร ใชบางยาง ๘. นพ. สวทย วบลผลประเสรฐ ๙. พญ. อทมพร ก าภ ณ อยธยา

กรรมการ ๑. นพ. ณรงคศกด องคะสวพลา ประธาน ๒. นพ. โสภณ เมฆธน รองประธาน ๓. นพ. พงษพสทธ จงอดมสข รองประธาน ๔. นายสรเดช เดชคมวงศ รองประธาน ๕. รองเลขาธการคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต กรรมการ ๖. ผแทนนายกแพทยสภา กรรมการ ๗. ผแทนนายกสภาการพยาบาล กรรมการ ๘. ผแทนนายกสมาคมโรงพยาบาลเอกชน กรรมการ ๙. ผแทนคณะกรรมการรวมภาคเอกชนสามสถาบน กรรมการ ๑๐. ผศ.ภญ. นยดา เกยรตยงองศล กรรมการ ๑๑. ผศ.ภก. วบลย วฒนนามกล กรรมการ ๑๒. นายไฉน กอนทอง กรรมการ ๑๓. นายเดชรต สขก าเนด กรรมการ ๑๔. นพ. ถาวร สกลพาณชย กรรมการ ๑๕. นายธรยทธ สคนธวท กรรมการ ๑๖. พญ. ประนอม ค าเทยง กรรมการ ๑๗. นพ. ประสทธชย มงจตร กรรมการ

Page 83: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๘๒

กรรมการ (ตอ) ๑๘. นางพนดา มงสมร กรรมการ ๑๙. นพ. พเชฐ บญญต กรรมการ ๒๐. นพ. ไพโรจน เสานวม กรรมการ ๒๑. นางวจตรา ชสกล กรรมการ ๒๒. นพ. วบลย สพทธธาดา กรรมการ ๒๓. นายวรพงษ เกรยงสนยศ กรรมการ ๒๔. พญ. วชรา รวไพบลย กรรมการ ๒๕. ผศ.พญ. ศรนาถ ตงศร กรรมการ ๒๖. นพ. ศราวธ สนตนนตรกษ กรรมการ ๒๗. นพ. ศภกจ ศรลกษณ กรรมการ ๒๘. นพ. สธ ฮนตระกล กรรมการ ๒๙. เลขาธการคณะกรรมการสขภาพแหงชาต กรรมการและเลขานการ ๓๐. นางอรพรรณ ศรสขวฒนา ผชวยเลขานการ ๓๑. ภญ. ทพชา โปษยานนท ผชวยเลขานการ

Page 84: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๘๓

คณะนกวชาการยกราง

๑. นพ. โกมาตร จงเสถยรทรพย ส านกวจยสงคมและสขภาพ กระทรวงสาธารณสข ๒. ทพ. จเร วชาไทย ส านกงานวจยเพอการพฒนาหลกประกนสขภาพไทย ๓. รศ.ภญ. จราพร ลมปานานนท มลนธเพอผบรโภค ๔. นางสาวซวาร มอซ สถาบนการจดการระบบสขภาพ มหาวทยาลยสงขลานครนทร ๕. นพ. ฑณกร โนร ส านกงานพฒนานโยบายสขภาพระหวางประเทศ กระทรวงสาธารณสข ๖. พญ. ดษฎ จงศรกลวทย สถาบนพฒนาการเดกภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ๗. นพ. ถาวร สกลพาณชย ส านกงานวจยเพอการพฒนาหลกประกนสขภาพไทย ๘. ภญ. ทพชา โปษยานนท ส านกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต ๙. ภก. ธนพฒน เลาวหตานนท ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต ๑๐. ผศ.นพ. ธระ วรธนารตน คณะแพทยศาสตร จฬาลงกรณมหาวทยาลย ๑๑. นพ. นพพร ตนตรงส โรงพยาบาลจตเวชสงขลาราชนครนทร ๑๒. นายนภนาท อนพงศพฒน ส านกวจยสงคมและสขภาพ กระทรวงสาธารณสข ๑๓. ผศ. นภาพร วาณชยกล คณะพยาบาลศาสตร มหาวทยาลยมหดล ๑๔. ภญ. เนตรนภส สชนวนช ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต ๑๕. นพ. บรนทร สรอรณสมฤทธ กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข ๑๖. พญ. เบญจมาศ พฤกษกานนท กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข ๑๗. นพ. ประพจน เภตรากาศ มลนธเพอเดกพการ ๑๘. นพ. ประเวช ตนตพวฒนสกล กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข ๑๙. ภญ. ผกากรอง ขวญขาว โรงพยาบาลเจาพระยาอภยภเบศร ๒๐. ผศ.ภก. พงคเทพ สธรวฒ สถาบนการจดการระบบสขภาพ มหาวทยาลยสงขลานครนทร ๒๑. นพ. พงษพสทธ จงอดมสข ส านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต ๒๒. นายไพศาล ลมสถตย คณะนตศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร ๒๓. ภก. ยงศกด ตนตปฎก ส านกวจยสงคมและสขภาพ กระทรวงสาธารณสข ๒๔. นางสาวรจนาถ อรรถสษฐ นกวชาการอสระ ๒๕. รศ. ลอชย ศรเงนยวง คณะสงคมศาสตรและมนษยศาสตร มหาวทยาลยมหดล ๒๖. นางวราลกษณ ไชยทพ นกวชาการอสระ ๒๗. ภก. วราวธ เสรมสนสร ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ๒๘. นพ. วชช เกษมทรพย คณะแพทยศาสตร โรงพยาบาลรามาธบด ๒๙. นายวชย จนทรกตวฒน กรมพฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก กระทรวงสาธารณสข ๓๐. นายวรพงษ เกรยงสนยศ มลนธสขภาพไทย

Page 85: ธรรมนูญว่าด้วยระบบสุขภาพแห่งชาติ 2559

๘๔

คณะนกวชาการยกราง (ตอ)

๓๑. นายศภวชร มาลานนท คณะนตศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร ๓๒. ภก. สรชย จ าเนยรด ารงการ นกวชาการอสระ ๓๓. รศ.พญ. สาวตร อษณางคกรชย คณะแพทยศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร ๓๔. นางสภาภรณ ศรธญรตน กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข ๓๕. นางเสาวนย กลสมบรณ กรมพฒนาการแพทยแผนไทยและการแพทยทางเลอก กระทรวงสาธารณสข ๓๖. นางสาวอรนช มะลลา มลนธสขภาพไทย ๓๗. นางอรพรรณ ศรสขวฒนา ส านกงานคณะกรรมการสขภาพแหงชาต ๓๘. ผศ. องสนา บญธรรม คณะสาธารณสขศาสตร มหาวทยาลยมหดล ๓๙. ภก. อาทตย พนเดช ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ๔๐. นางอษา กลนหอม มลนธรกษอสาน ๔๑. Mr. Roy Batterham Deakin University, Australia