Przewodnik po modelu wsparcia

1

Człowiek-najlepsza inwestycja

Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej, w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego

Centrum Integracji Społecznej we Wrocławiu Projekt: „Model Wsparcia jako innowacyjne narzędzie wzmacniające współpracę publicznych i niepublicznych instytucji pomocy społecznej oraz przedsiębiorców dedykowane gminnym zespołom interdyscyplinarnym”

PRZEWODNIK PO MODELU WSPARCIA

Publikacja opracowana w ramach projektu „Model wsparcia jako innowacyjne narzędzie wzmacniające współpracę publicznych i niepublicznych instytucji pomocy społecznej oraz przed-siębiorców dedykowane gminnym zespołom interdyscyplinarnym”

2




PRZEWODNIK PO MODELU WSPARCIA

Aktywizacja społeczno – zawodowa kobiet doświadczających przemocy w rodzinie

Przewodnik przygotowano w ramach projektu „Model Wsparcia jako innowacyjne narzędzie wzmacniające współpracę publicznych

i niepublicznych instytucji pomocy społecznej oraz przedsiębiorców dedykowane gminnym zespołom interdyscyplinarnym” realizowane-

go w Imieniu Gminy Wrocław przez Centrum Integracji Społecznej we Wrocławiu w Partnerstwie z Fundacją Centrum Praw Kobiet oraz

Firmą Biurovita Sp. z o. o.

Wrocław 2015

3




Spis treści2. Bariery w aktywizacji społeczno - zawodowej kobiet doświadczających przemocy w rodzinie 93. Charakterystyka elementów Modelu Wsparcia 114. Partnerstwo trójsektorowe 135. Koordynator wsparcia 155.1. Profil zawodowy Koordynatora wsparcia 165.2. Procedura rekrutacji Koordynatora wsparcia 175.3. Zatrudnienie i warunki pracy Koordynatora wsparcia 195.4 Program szkolenia Koordynatorów wsparcia 215.5. Merytoryczne aspekty pracy Koordynatora wsparcia 245.6. Metody i narzędzia wykorzystywane przez Koordynatora wsparcia w pracy indywidualnej

z klientką 306. Odbiorczynie - uczestniczki „Modelu Wsparcia” 546.1 Sposób dotarcia do potencjalnych odbiorczyń Modelu Wsparcia 556.2 Rekrutacja uczestniczek Modelu Wsparcia 566.3 Program terapeutyczno – szkoleniowo-aktywizujący 577. Praktyki zawodowe u pracodawców 628. Uwarunkowania prawne i wprowadzenie „Modelu Wsparcia” do lokalnych strategii 63rozwiązywania problemów społecznych 639. Dostosowanie „Modelu wsparcia” do warunków lokalnych 6510. Warianty wdrożenia „Modelu wsparcia” 6511. Finansowanie „Modelu wsparcia” 6612. Konsekwencje zaniechania wdrożenia „Modelu Wsparcia” 69

4




Wprowadzenie

Przemoc domowa jest jednym z tych skrajnych zjawisk, które wciąż wymagają wypracowania skutecznych rozwiązań. Dramatycznym jest fakt, iż ma ona miejsce w domu. Zarówno sprawcy jak i ofiary to najczęściej członkowie najbliższej rodziny. Przemoc domowa jest pogwałceniem wszelkich wartości takich jak dom, rodzina, i ich fundamentów tj. wzajemne zrozumienie, miłość, szacunek do drugiej osoby. Jak pokazują wyniki badań, problem przemocy domowej dalej dotyka najczęściej kobiet, bez względu na wiek, wyksztalcenie, status ekonomiczny, wyznanie czy też pochodzenie.

Statystki Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej wskazują, iż w Polsce problem przemo-cy domowej dotyka nawet co trzecią rodzinę. Dane Eurobarometru za rok 2012 pokazują, iż Po-lacy, stosunkowo częściej niż inni obywatele Unii Europejskiej, stykają się w swoim otoczeniu z osobami doświadczającymi przemocy. Jednocześnie wyniki te potwierdzają, iż w żadnym z krajów Unii Europejskiej nie znaleziono skutecznego rozwiązania, pozwalającego na zmniejszenie zjawi-ska przemocy domowej. Zatem czy są skuteczne sposoby pomocy osobom, które doświadczają przemocy?

Zdecydowana większość kobiet, które doświadczają przemocy, pozostaje również bez zatrudnienia, często są to osoby nieaktywne zawodowo przez wiele lat. Nie mając środków do życia i pozostając w zależności ekonomicznej od sprawcy przemocy, nie podejmują działań na rzecz wyjścia z sytuacji przemocowej. Należy pamiętać, ze obok pomocy prawnej i psychologicznej to zatrudnienie jest tym elementem, który pozwala kobiecie uzyskać niezależność ekonomiczną. To właśnie praca jest źródłem satysfakcji i jednocześnie ważnym aspektem odbudowania poczucia własnej wartości.

W pracy z niezatrudnionymi kobietami, doświadczającymi przemocy, niezwykle ważne jest z jednej strony kompleksowe wsparcie łączące pomoc psychologiczną i prawną z aktywizacją zawodową, z drugiej zaś indywidualne podejście oraz zapewnienie wsparcia opartego o instytucje pomocy społecznej, rynku pracy, organizacje pozarządowe, a także podmioty z sektora prywatne-go. Oferowane wsparcie powinno uwzględniać potrzeby kobiet w konkretnej sytuacji i być ukie-runkowane na doprowadzenie ofiary do uniezależnienia się od sprawcy. Próbą podjęcia zintegro-wanych działań na rzecz zapobiegania przemocy w rodzinie jest działalność Gminnym Zespołów Interdyscyplinarnych. Ofiara przemocy, która zostaje objęta

5




procedurą „Niebieskiej karty”, trafia pod opiekę Zespołu Interdyscyplinarne-go, w skład, którego wchodzą przedstawiciele: jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, gminnej komisji rozwiązywania problemów alkoholowych, policji, oświaty, ochrony zdrowia, organizacji pozarządowych oraz kuratorzy sądowi, prokuratorzy, przedstawiciele innych podmiotów działających na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Należy jednak pamiętać, iż Zespoły Interdyscyplinarne są odpowiedzialne za koordynowanie systemu przeciwdziałania prze-mocy domowej na terenie danej gminy, a nie towarzyszą jej w realizacji wsparcia. Ich zadaniem jest informowanie ofiary o przysługujących jej prawach i możliwościach uzyskania pomocy.

W dotychczas realizowanych działaniach pomocowych nie było ogniwa, które łączyłoby, rozwijało i wzmacniało współpracę podmiotów działających na rzecz przeciwdziałania przemocy, współpracę trójsektorową – instytucji sektora publicznego, niepublicznego oraz prywatnego na rzecz pomocy niezatrudnionym ofiarom przemocy.

We Wrocławiu przy współpracy trzech podmiotów: Centrum Integracji Społecznej w imieniu Gminy Wrocław, Fundacji Centrum Praw Kobiet oraz firmy Biurovita Sp. z o. o. zrealizo-wano projekt „Model wsparcia jako innowacyjne narzędzie wzmacniające współpracę publicznych i niepublicznych instytucji pomocy społecznej oraz przedsiębiorców dedykowane gminnym zespo-łom interdyscyplinarnym”, w ramach, którego podjęto próbę stworzenia narzędzia pracy z nieza-trudnioną ofiarą przemocy, nastawionego na jej aktywizację społeczno - zawodową. Opracowano i przetestowano „Model wsparcia”, który przyczynia się zarówno do wsparcia działalności Gminnych Zespołów Interdyscyplinarnych, jak i bezpośredniej pomocy ofierze przemocy. Głównym elementem „Modelu” jest Koordynator wsparcia, który zostaje włączony

w pracę Zespołu Interdyscyplinarnego, pomaga ofierze wykonać plan pomocy ustalony przez Zespół. W stosunku do obecnych rozwiązań Koordynator idzie o krok dalej - pomaga usamodziel-nić się ofierze poprzez pomoc w znalezieniu zatrudnienia. Działania Koordynatora wsparcia ukie-runkowane są na zbudowanie lokalnej sieci współpracy pomiędzy przedstawicielami publicznych i niepublicznych instytucji pomocowych, w tym instytucji rynku pracy oraz lokalnymi przedsiębior-stwami. Koordynator tworzy mapę dostępnych zasobów na rzecz konkretnej kobiety, pomagając jej przejść przez procedury instytucjonalne, a jednocześnie jest dla niej wsparciem emocjonalnym, psychicznym i motywacyjnym. Jest swoistym „aniołem stróżem”. Poza osobą Koordynatora wsparcia narzędzie jakim jest „Model wsparcia” opiera się na następujących elementach: program terapeu-tyczno - szkoleniowy, praktyki zawodowe u pracodawców, partnerstwo trójsektorowe.

6




Z etapu testowania „Modelu” wynika, iż to innowacyjne połączenie powyższych elementów stwarza optymalne warunki, do osiągnięcia wysokiej skuteczności działań w obszarze aktywizacji kobiet doświadczających przemocy. Aż 38% kobiet, które wzięły udział w projekcie uniezależniło się ekonomicznie od sprawcy i doprowadziło do ustania przemocy.

Doświadczenia wrocławskiego Projektu wskazują, że osoba doświadczona przemocą potrzebuje wielopłaszczyznowej sieci wsparcia oraz specjalisty, który skoordynuje to wsparcie, aby dana osoba mogła powrócić do „normalności” i stabilnego funkcjonowania.

Jednym z rezultatów, które wypracowano w ramach wrocławskiego Projektu, jest niniejszy Przewodnik, będący swego rodzaju instrukcją dla podmiotów, które zdecydują się wdrożyć „Model wsparcia”. Narzędzie jakim jest Model powstało w oparciu o trójsektorową współpracę, doświad-czenia zebrane w fazie testowania oraz zalecenia zespołu badawczo – monitorującego, badającego kolejno skuteczność, trafność i przydatność poszczególnych elementów składających się na opraco-wany finalny produkt, jakim jest prezentowany Państwu „Model wsparcia”.

Mamy nadzieję, iż opracowany „Model wsparcia” stanowi odpowiedź na dotychczasowe próby poszukiwania skutecznych rozwiązań w obszarze przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

1. Przeciwdziałanie przemocy w rodzinie Ustawa o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie mówi o tym że „prze-moc w rodzinie narusza podstawowe prawa człowieka, w tym prawo do życia i zdro-wia oraz poszanowania godności osobistej, a władze publiczne mają obowiązek, zapewnić wszystkim obywatelom równe traktowanie i poszanowanie ich praw i wolności, a tak-że w celu zwiększenia skuteczności przeciwdziałania przemocy w rodzinie”. Wskazuje obowiązki w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie, zasady postępowania wobec osób dotkniętych przemocą w rodzinie oraz wobec osób stosujących przemoc w rodzinie. Określa zadania przypisu-jąc ich realizację organom administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego na szcze-blu: gminy, powiatu, województwa, jako ich zadania własne. Gmina na mocy ustawy podejmuje działania na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie, w szczególności poprzez pracę Zespołu Interdyscyplinarnego. W skład którego, zgodnie z ustawą, wchodzą przedstawiciele: jednostek or-ganizacyjnych pomocy społecznej, Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, Po-licji, Oświaty, ochrony zdrowia, organizacji pozarządowych oraz kuratorzy sądowi, prokuratorzy, przedstawiciele innych podmiotów działających na rzecz przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Zespół Interdyscyplinarny działa na podstawie porozumień za-wartych pomiędzy wójtem, burmistrzem, prezydentem miasta a wymienionym wyżej podmiotami. Zespół Interdyscyplinarny realizuje zadania określone

7




w gminnym programie przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzi-nie. Program adresowany jest do osób zamieszkujących daną gminę i skierowany do:

• ofiar przemocy w rodzinie, w tym: dzieci, współmałżonków lub partnerów w związkach nieformalnych, osób starszych, osób niepełnosprawnych,

• sprawców przemocy w rodzinie,• świadków przemocy w rodzinie,• przedstawicieli instytucji i służb zobowiązanych do udzielania pomocy w sytuacji

przemocy,• społeczności lokalnej.Celem ogólnym ww. programu jest tworzenie warunków do skuteczniejszego przeciwdziała-

nia przemocy w rodzinie m.in. poprzez: przeciwdziałanie przemocy w rodzinie, zmniejszanie skali zjawiska przemocy w rodzinie, zwiększanie dostępności oferowanej pomocy rodzinom, w których stosowana jest przemoc, zwiększanie skuteczności ochrony ofiar przemocy w rodzinie, zwiększenie skuteczności działań interwencyjnych, korekcyjnych wobec osób stosujących przemoc w rodzinie. Następnym programem, który uwzględnia obszar problematyki przemocy rodzinie jest gminny pro-gram profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych, w którym ujęte, z mocy ustawy o wy-chowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu alkoholizmowi, są zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy w rodzinie. Od 1994 roku Państwowa Agencja Rozwiązywania Problemów Alkoholowych (PARPA) realizuje i koordynuje program przeciwdziałania przemocy w rodzinach alkoholowych pod nazwą „Bezpieczeństwo w rodzinie”. Jego podstawowe cele to: zmniejszanie rozmiarów zjawiska przemocy w rodzinie, zwiększenie skuteczności i dostępności pomocy dla osób doznających przemo-cy w rodzinach z problemem alkoholowym, zwiększenie skuteczności oddziaływań podejmowanych wobec osób stosujących przemoc, zmiana postaw społecznych wobec zjawiska przemocy. Program ten odpowiada m.in za utworzenie i finansowanie działalności Ogólnopolskiego Pogotowia dla Ofiar Przemocy w Rodzinie „Niebieska Linia” (801-12-00-02) oraz przygotowanie i wdrożenie procedury działania służb w przypadku podejrzenia przemocy w rodzinie tj. „NIEBIESKIEJ KARTY”. Procedura ta, realizowana od 1998 r. przez Policję, w 2005 roku została wprowadzona do Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie i objęła przedstawicieli jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, Gminnych Komisji Rozwiązywania Problemów alkoholowych, Policji, Oświaty i ochrony zdrowia Zgłoszenie (wszczęcie procedury „NIEBIESKIEJ KARTY”) o zaistnieniu przemocy dokonywane jest przez ofiarę lub w wyniku działań interwencyjnych podejmowanych przez instytucje do tego upoważnioną i wskazaną w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Po założeniu Niebieskiej

8




Z powyższego wynika, że obecnie funkcjonujący system przeciwdziałania przemocy w rodzinie skupia się na pomocy w wyjściu z sytuacji przemocowej osobie doświadczającej

tej przemocy poprzez pomoc prawną, psychologiczną i terapeutyczną, a także poprzez działania korekcyjno-edukacyjne wobec sprawców przemocy. Wymienione narzędzia nie kładą nacisku na uzyskanie niezależności ekonomicznej przez kobiety doświadczające przemocy domowej, a taka niezależność jest warunkiem koniecznym do wyjścia z sytuacji przemocowej. Z przeprowadza-nych badań jednoznacznie wynika, iż czynnikiem mający największy wpływ na wyjście z sytuacji przemocowej jest podjęcie zatrudnienia, która daje niezależność ekonomiczną. Niezależność ekonomiczna Klientki została oceniona wręcz jako warunek wyjścia z sytuacji przemocy.

Karty rozpoznaniem sytuacji klientki zajmuje Zespół Interdyscyplinarny, który informuje klientce o przysługujących je prawach i możliwościach uzyskania wsparcia. Zespół Interdyscyplinarny powo-łuje grupę roboczą, która opracowuje plan pomocy dla ofiary i monitoruje sytuację w środowisku. W skald grupy roboczej wchodzą osoby najbardziej znające rodziny których dotyczy problem, gdyż związane z rejonem, dzielnicą, osiedlem, w której zamieszkuje ofiara dotknięta przemocą.

Zgodnie z obowiązującą Ustawą o przeciwdziałaniu przemocy Gminny Zespół Interdyscyplinarny współpracuje ze wszystkimi instytucjami wskazanymi w przepisach. Przeprowa-dzone w ramach projektu „Model wsparcia” badania, pokazują jednak jaki jest faktyczny stopień zaangażowanie wskazanych instytucji w rozwiązywanie problemu.

Opierając się na badaniach przeprowadzonych na potrzeby realizacji projektu do najczęściej stosowanych narzędzi wykorzystywanych przez Zespół Interdyscyplinarny należy:

• skierowanie do psychologa, terapeuty• skierowanie do grupy wsparcia • udzielenie pomocy prawnej• skierowania sprawcę na terapię edukacyjno-korekcyjną

Dotychczas stosowane działania na rzecz klientki pokazują niewystarczającą współpracę Gminnych Zespołów Interdyscyplinarnych z instytucjami rynku pracy, w tym z Powiatowymi Urzęda-mi Pracy (PUP), organizacjami pozarządowymi, związkami wyznaniowymi i organizacjami kościelny-mi. Ponadto Zespoły Interdyscyplinarne nie realizują wspólnych działań z sektorem lokalnych przed-siębiorców i pracodawców. Brak współpracy w tym zakresie wynika najczęściej z niewyznaczenia osoby, w instytucjach wchodzących w skład Zespołów Interdyscyplinarnych i Grup Roboczych, która w zakresie obowiązków miałaby współpracę z lokalnymi przedsiębiorcami w celu pozyskiwania

9




Wskazało na to 71% badanych Zespołów Interdyscyplinarnych.

2. Bariery w aktywizacji społeczno - zawodowej kobiet doświadczających przemocy w rodzinie

Przemoc jest zjawiskiem, które przekłada się na wiele aspektów życia, pogarszając lub wręcz uniemożliwiając funkcjonowanie ofiary w życiu rodzinnym, zawodowym, publicznym. Trudna rela-cja ze sprawcą determinuje zachowanie ofiary i powoduje, iż nie jest ona w stanie wyswobodzić się z sytuacji przemocy. Kobiety stanowią zdecydowaną większość wśród ofiar przemocy domowej.

80 % ofiar to kobiety, co wskazuje na fakt, iż przemoc w rodzinie związana jest z przynależ-nością do płci. Wieloletnie trwanie w związku opartym na przemocy, izolacja społeczna, wyuczo-na bezradność oraz niska samoocena sprawia że kobietom doświadczającym przemocy trudno jest znaleźć zatrudnienie i utrzymać się na rynku pracy. W wyniku destrukcyjnej relacji ze sprawcą kobiety – ofiary przemocy mają tak niskie poczucie własnej wartości, że nie są w stanie myśleć o sobie pozytywnie. Nierzadko źródłem bezrobocia kobiet doznających przemocy jest postawa domi-nującego partnera, podważającego ich umiejętności i kompetencje lub wręcz nakazującego im pozo-stanie w domu. Długotrwała nieobecność na rynku pracy powoduje dezaktualizację kwalifikacji i utra-tę kompetencji zawodowych. Idzie za tym malejąca atrakcyjność tej grupy kobiet jako pracowników.

Kobiety doświadczające przemocy napotykają wiele osobistych barier, których nie są w stanie pokonać samodzielnie. Najczęstsze z nich to:

• lęk przed sprawcą, obawa, iż ujawnienie przemocy spowoduje jeszcze większe negatywne konsekwencje dla samej ofiary i jej rodziny,

• brak autonomii – silne związanie ze sprawcą,• stagnacja, nastawienie na emocje, a nie na działanie, a także analizowanie sytuacji przez

pryzmat lęku i zagrożenia,• współuzależnienie - sposób przystosowania się do destrukcyjnej, zaburzonej relacji z drugim człowiekiem, w tym przypadku ze sprawcą. Niestety taki rodzaj przystosowania

informacji o dostępnych miejscach pracy. Natomiast w marginalnym stopniu współpraca Zespo-łów Interdyscyplinarnych odbywa się z Centrami Integracji Społecznej, Klubami Integracji Społecznej, Zakładami Aktywizacji Zawodowej. Trzeba też podkreślić, iż członkowie Zespołów Interdyscypli-narnych i Grup roboczych nie otrzymują dodatkowego wynagrodzenia. Zadania wynikające z bycia członkiem Zespołu lub Grupy są wykonywane w ramach obowiązków służbowych wynikających z zatrudnienia w danej instytucji: ośrodku pomocy społecznej, Policji, Ośrodku zdrowia, Szkole i innych. Poszczególnie pracownicy tych podmiotów są oddelegowani do pracy na rzecz Zespołu Interdyscyplinarnego lub grupy roboczej. W związku z tym ich możliwości w zakresie zaangażowania we współpracę z tyloma podmiotami (np. z pracodawcami, rożnego rodzaju organizacjami,) w są ograniczone, co jest wadą obecnego systemu przeciwdziałania przemocy.

10




podsyca jedynie destrukcyjny układ, umożliwia jego trwanie, blokuje zmiany. Mimo wielu porażek, niepowodzeń, cierpień ofiara angażuje się coraz mocniej, oddaje temu związkowi oraz więcej

• brak wiedzy o konsekwencjach i skutkach przemocy,• brak wiedzy o możliwościach szukania pomocy i dostępnych formach wsparcia,• niskie lub nieaktualne kwalifikacje zawodowe,• zależność ekonomiczna od sprawcyPrzemoc odciska piętno na wszystkich sferach funkcjonowania ofiary, a także na jej najbliż-

szym otoczeniu. Dzieci wychowujące się z rodzinach przemocowych, całe życie zmagają się z traumą. Jako osoby dorosłe same mają trudności z nawiązywaniem relacji interpersonalnych.

Zwykle gdy ofiary decydują się zgłosić po pomoc, problem jest już na tyle rozwinięty, że wymaga wielowymiarowego wsparcia: zapewnienia bezpieczeństwa, pomocy lekarskiej, prawnej, terapeu-tycznej czy też finansowej. Tymczasem dotychczas podejmowane działania mają jedynie charakter interwencyjny i ukierunkowane są na jak najszybsze odseparowanie ofiary od sprawcy. Jest to waż-na forma pomocy, często zatrzymująca dramatyczne koło przemocy, w które uwikłana jest kobieta. Pomoc interwencyjna nie jest wystarczająca, ponieważ ofiara pomimo świadomości i wiedzy w jaki sposób powinna postępować, nie jest w stanie samodzielnie poradzić sobie z własnymi problema-mi. Towarzyszący jej lęk powoduje, że albo szuka wsparcia w różnych miejscach. Często w obawie przed reakcją sprawcy, wycofuję się z podejmowanych działań i wraca do domu. Takie postępowa-nia wynika z przekonań ofiary na swój temat „co ja zrobię sama, nie mam pracy, jak się utrzymam, jestem nic nie warta, kto mi da pracę, jak ja sobie sama poradzę?”.

Bezrobotne kobiety doznające przemocy napotykają poważne trudności w podejmowaniu pra-cy zawodowej. Wiele z nich ma obniżone poczucie własnej wartości, cierpi z powodu depresji, ma napady lęku i gniewu oraz inne objawy związane z zespołem stresu pourazowego. Brak umie-jętności podejmowania decyzji, brak gotowości do zmian, niska odporność na porażki to bariery uniemożliwiające podjęcie pracy. Tymczasem posiadanie pracy oraz sprawowanie kontroli nad pie-niędzmi są najskuteczniejszymi sposobami znalezienia wyjścia z sytuacji przemocy. Zatrudnienie zwiększa możliwości odseparowania się od sprawcy przemocy (wynajęcie mieszkania, samodzielnie utrzymanie). Usamodzielnienie ekonomiczne, to także źródło poczucia własnej wartości i spełnie-nia oraz etap budowania nowego życia wolnego od przemocy.

Aby kobiety doświadczające przemocy mogły wejść w ten etap niezbędnym jest by były go-towe do wprowadzenia zmian i miały motywację do wyjścia z sytuacji kryzysowej. Jednocześnie koniecznym jest by znajdowały się pod opieką profesjonalistów, którzy przeprowadzą je przez ten trudny proces zmiany i pomogą pokonać wszystkie bariery uniemożliwiające podjęcie aktywność zawodowej i społecznej.

11




3. Charakterystyka elementów Modelu Wsparcia

„Model wsparcia” - narzędzie pracy z niezatrudnionymi kobietami doświadczającymi przemo-cy domowej, klientkami Gminnych Zespołów Interdyscyplinarnych, którego celem jest aktywizacja społeczno-zawodowa tej grupy, opracowany w formie „Przewodnika po Modelu wsparcia”. Opisany model zakłada połączenie następujących komponentów: pomocy indywidualnej w postaci Koordy-natora wsparcia, programu szkoleniowo–terapeutycznego, praktyk zawodowych u pracodawców i współpracy trójsektorowej: publicznych i niepublicznych instytucji pomocowych (w tym instytucji rynku pracy) i lokalnych przedsiębiorców. Zintegrowanie powyższych elementów pozwala na zapew-nienie kompleksowego systemu pomocy niezatrudnionym kobietom zmierzającego do przerwania przemocy, uzyskania zatrudnienia i niezależności ekonomicznej. Opracowany program trwa 6 mie-sięcy i zakłada udział 15 kobiet w jednym cyklu. Obejmuje 3 miesięczny okres szkoleń, a następnie 3 miesięczne praktyki zawodowe. Przez ten czas uczestniczkom towarzyszy Koordynator wsparcia, podtrzymując ich motywację do trwałej zmiany i do podjęcia zatrudnienia.

a) Koordynator wsparcia – oś Modelu wsparcia. Specjalista realizujący indywidualne wsparcie na rzecz pracy niezatrudnionych kobiet, doświadczających przemocy. Jego profil zawodowy łączy

w sobie rolę asystenta i coacha. W pracy indywidualnej wykorzystuje narzędzia: „Kwestiona-riusz Programu Zmiany” i „Program zmiany” oraz metody: wywiad motywujący i elementy coachin-gu. Jego zadaniem jest motywowanie i udzielanie pomocy przy zachowaniu pełnej podmiotowości

i samodzielności osoby, której udziela wsparcia. Jednocześnie Koordynator wsparcia współpra-cuje z Gminnym Zespołem Interdyscyplinarnym i koordynuje pomoc udzielaną przez różne instytucje na rzecz ofiary przemocy. Koordynator postępuje zgodnie z wytycznymi zawartymi w „Przewodniku po Modelu wsparcia”. Jego działania ukierunkowane są na zbudowanie lokalnej sieci współpracy pomiędzy przedstawicielami publicznych i niepublicznych instytucji pomocowych, w tym instytu-cji rynku pracy i lokalnych przedsiębiorców. Koordynator tworzy mapę dostępnych zasobów, bazu-jąc na niej organizuje klientce kompleksową pomoc. Koordynator wsparcia pracuje równocześnie z max. 5 klientkami przez okres 6 miesięcy, przeznaczając na pomoc każdej z nich śr. 20 godz. w miesiącu. W związku z powyższym przy objęciu wsparciem 15 kobiet, koniecznym jest zatrudnienie co najmniej 3 Koordynatorów wparcia, w myśl zasady, że każdy z nich pracuje max. z 5 klientami.

12




b) program terapeutyczno – szkoleniowy, trwa 3 miesiące, składa się z dwóch modułów „Nowa Ja” oraz „Rozwój-szkolenie–praca”. Pierwszy z nich ukierunkowany jest na odbudowę poczucia własnej wartości oraz wzmocnienie kompetencji osobistych klientki w radzeniu sobie z sytuacją przemocy. Drugi moduł zawiązany jest z rynkiem pracy. Jego celem jest dostarczenie wiedzy i kwalifikacji wymaganych na współczesnym rynku pracy. Program realizowany jest poprzez warszta-ty grupowe, konsultacje indywidualne i spotkania grupy wsparcia.

c) praktyki zawodowe u pracodawców – po zakończeniu programu terapeutyczno-szkoleniowe-go uczestniczki odbywają 3 miesięczne praktyki zawodowe u pracodawców. Praktyki organizowane są w porozumieniu z Urzędem Pracy, we współpracy z lokalnymi pracodawcami. Ich celem jest zdo-bycie doświadczenia zawodowego, często po długiej nieobecności na rynku pracy. Miejsca praktyk dobierane są adekwatnie do kwalifikacji klientki, z uwzględnieniem możliwości późniejszego podję-cia zatrudnienia.

d) partnerstwo trójsektorowe – wspólne działania w zakresie przeciwdziałania przemocy wo-bec kobiet i ich aktywizacji zawodowej, realizowane przez instytucje publiczne, organizacje poza-rządowe i sektor prywatny - pracodawców. Współpraca opiera się o zawierane porozumienia, które określa wzajemne zobowiązania partnerów.

Każdy podmiot, który zdecyduje się na wdrożenie narzędzia jakim jest „Model wsparcia” powinien podjąć działania przygotowujące do jego realizacji. Działania te powinny rozpocząć

się z ok. dwumiesięcznym wyprzedzeniem. W tym czasie powinny zostać przeprowadzone następujące działania:

• zainicjowanie Partnerstwa trójsektorowego w oparciu o zdiagnozowane potrzeby lokalne• zorganizowanie nabór, szkolenia i zatrudnienia Koordynatorów wsparcia• zorganizowanie dostępu do infrastruktury niezbędnej do wdrożenia „Modelu”• przeprowadzenie rekrutacji 15 uczestniczek: niezatrudnionych kobiet doświadczających ,

klientek Gminnych Zespołów Interdyscyplinarnych przemocy domowej, klientek Zespołów Interdyscyplinarnych

Na etapie przygotowawczym do wdrożenia podmiot, który będzie wdrażać „Model wsparcia” powinien wyznaczyć, oddelegować lub zatrudnić osobę – Koordynatora zadania, który będzie od-powiedzialny za organizację powyższych działań.

13




W pracy z niezatrudnionymi kobietami doświadczającymi przemocy niezwykle ważne jest z jednej strony kompleksowe wsparcie łączące pomoc psychologiczną i prawną z aktywizacją zawo-dową, z drugiej zaś indywidualne podejście oraz zapewnienie kobietom możliwości wyboru ścież-ki rozwoju zawodowego. „Model wsparcia” to spójne, zintegrowane narzędzie służące aktywizacji społeczno – zawodową niezatrudnionych kobiet, doświadczających przemocy. Jest połączeniem wszystkich elementów niezbędnych by pomoc była skuteczna.

4. Partnerstwo trójsektoroweJednym z podstawowych elementów „Modelu wsparcia” jest współpraca trójsektorowa ukie-

runkowana na podjęcia działań na rzecz niezatrudnionych kobiet, doświadczających przemocy do-mowej. Podmiot, który zdecyduje się na zastosowanie narzędzia jakim jest „Model wsparcia” zawią-zuje partnerstwo składające się z minimum trzech podmiotów reprezentujących sektor publiczny, niepubliczny oraz przedsiębiorców. Należy pamiętać, iż stworzone partnerstwo nie jest zamkniętym katalogiem podmiotów. Przez cały czas powinno pozostawać otwarte na współpracę

z nowymi podmiotami, które w istotny sposób mogą przyczynić się do wzmocnienia realizowa-nych działań. Partnerstwo trójsektorowe jest płaszczyzną trwałej i otwartej współpracy lokalnych podmiotów, które poprzez wymianę informacji i doświadczeń oraz zintegrowanie działań pozwoli na skuteczne rozwiązywanie problemu przemocy domowej wśród niezatrudnionych kobiet uzależnio-nych ekonomicznie od sprawcy przemocy.

Nawiązywanie współpracy trójsektorowej powinno opierać się na:1. Zdefiniowaniu obszaru wspólnego działania i jego zasięgu, idei oraz celów planowanej

współpracy.2. Analizie zasobów, którymi dysponują poszczególne podmioty planujące przystąpienie do

partnerstwa.3. Ustaleniu wśród Partnerów podziału zadań i odpowiedzialności za ich realizację.4. Ustaleniu zasad związanych z obszarem finansowym, prawnym i organizacyjnym

Partnerstwa.5. Zawiązaniu formalnej współpracy.Partnerstwo musi funkcjonować w oparciu o jasne zasady. Nie ma jednego wzorcowego schema-

tu, który gwarantowałby sukces. Natomiast jeśli na początku współpracy właściwie ocenimy kompe-tencje, oszacujemy możliwości i zasoby poszczególnych partnerów zwiększymy szansę na zawiązanie trwałego i skutecznego partnerstwa realizującego długofalową politykę przeciwdziałania przemocy i aktywizacji zawodowej kobiet.

„Model wsparcia” może zostać wdrożony np. poprzez przez ośrodek pomocy społecznej lub

14




organizację pozarządową, Klub lub Centrum Integracji Społecznej jako Lidera Partnerstwa przy jednoczesnym zachowaniu współpracy trójsektorowej. W gminach niedysponujących odpowiednią infrastrukturą „Model wsparcia” może być realizowany poprzez porozumienie międzygminne. Dla każdej gminy z osobna zadanie to mogłoby okazać się zbyt kosztowne lub niemożliwe do przeprowa-dzenia pod względem logistycznym. Natomiast, w przypadku podpisania porozumienia

w sprawie wspólnej realizacji „Modelu Wsparcia”, gminy mogą ustalić podział zadań, kosztów i odpowiedzialności. Należy pamiętać, iż w na mocy Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy

w rodzinie w każdej gminie powinien funkcjonować Zespół Interdyscyplinarny, który zostaje powo-łany, by nieść pomoc osobom doświadczającym przemocy. Zatem koordynacją Partnerstwa w ra-mach wdrażania „Modelu wsparcia” mogłyby się zająć same Zespoły Interdyscyplinarne lub Ośrodki Pomocy Społecznej, stanowiące zaplecze administracyjne dla działalności Zespołów.

Zawiązane partnerstwo stanowi dla Koordynatorów Wsparcia podstawę działania na lokalnych zasobach. W oparciu o partnerstwo, Koordynator może zbudować lokalną sieć wsparcia na rzecz konkretnej klientki opierającej się na współpracy z konkretnymi pracownikami, przedstawicielami instytucji wchodzących w skład partnerstwa oraz samodzielnie nawiązywać współpracę z nowymi podmiotami, tym samym przyczyniając się do jego rozwoju.

15




W ramach testowania Modelu wsparcia współpraca ta polegała na zapewnieniu przez Centrum Integracji Społecznej we Wrocławiu przy wsparciu MOPS'u zaplecza instytucjonalnego dla uczestni-czek (w tym także szkoleń z zakresu aktywizacji zawodowej), Fundacja Centrum Praw Kobiet wyko-rzystując swoje zasoby zapewniła wsparcie terapeutyczne natomiast lokalny przedsiębiorca Biurovi-ta Sp. z o.o. zapewniła miejsce na praktyki zawodowe (w ramach swojej działalności oraz poszukując kolejnych miejsc wśród lokalnych firm i instytucji). Dzięki tego rodzaju działaniom, można było objąć uczestniczki projektu kompleksową pomocą.

Realizacja takiego działania niesie wiele korzyści dla każdej ze stron: Gmina zaspokaja potrzeby społeczne w zakresie przeciwdziałania przemocy oraz aktywizacji zawodowej, wzrasta efektywność działań oraz maleją koszty podejmowanych działań. Organizacja pozarządowa uzyskuje możliwość realizowania swoich celów statutowych, może dalej rozwijać swoją działalność i poszerzać wachlarz proponowanych usług. Lokalny przedsiębiorca ma możliwość poprawy/wykreowania własnego wi-zerunku jako pracodawcy społecznie odpowiedzialnego. Ponadto w przypadku zatrudnienia uczest-niczki „Modelu wsparcia” zyskuje pracownika, którego miał możliwość przygotować pod swoje potrzeby podczas praktyk zawodowych. Wizerunek „przedsiębiorcy odpowiedzialnego społecznie” przyczynia się do wzrostu zaufania klientów, pozyskania nowych a w konsekwencji zwiększenia zy-sków.

Podsumowując partnerstwo trójsektorowe: • powoduje uzyskanie efektu synergii w odniesieniu do działań realizowanych na rzecz nieza-

trudnionych kobiet doświadczających przemocy• przynosi indywidualne korzyści każdej instancji wchodzącej w jego skład

5. Koordynator wsparcia Koordynator wsparcia to specjalista realizujący indywidualną ścieżkę pomocy w procesie akty-

wizacji społeczno – zawodowej niezatrudnionych kobiet doświadczających przemocy, klientek Gmin-nych Zespołów Interdyscyplinarnych. Wspiera kobiety doświadczające przemocy w powrocie na ry-nek pracy i uzyskaniu samodzielności życiowej. Jego profil zawodowy łączy w sobie rolę asystenta i coacha. Jego zadaniem jest motywowanie i udzielanie pomocy przy zachowaniu pełnej podmio-towości i samodzielności osoby, której udziela wsparcia. Jednocześnie Koordynator to osoba, któ-ra współpracuje z Gminnym zespołem interdyscyplinarnym i koordynuje pomoc różnych instytucji na rzecz danej osoby. Działania Koordynatora wsparcia ukierunkowane są na zbudowanie lokalnej sieci współpracy pomiędzy przedstawicielami publicznych i niepublicznych instytucji pomocowych, w tym instytucji rynku pracy i lokalnych przedsiębiorców. Koordynator tworzy mapę dostępnych zasobów. Bazując na niej organizuje klientce kompleksową pomoc i wsparcie.

Działalność Koordynatora wsparcia przyczynia się zarówno do bezpośredniej pomocy ofierze,

16




jak i do wsparcia działalności Gminnych Zespołów Interdyscyplinarnych. Koordynator jest skutecz-nym ogniwem procesu pomocowego, a także profesjonalistą w pełni wykorzystującym zasoby ofiary przemocy i jej otoczenia. Wzmacnia jej pozytywne zachowania i podtrzymuje gotowość i motywację by mogła wyjść z kryzysu.

KW obejmuje wsparciem klientkę

KW rozpoznaje indywidualne potrzeby, zasoby i bariery klientki

KW rozpoznaje lokal-ne zasoby i zabezpie-cza klientce ofertę z zakresu aktywizacji społęczno-zawodo-wej i reintegracji zawodowej

Współpraca z KW pozwala na osiągnięcie nieza-leżności ekonomicznej klientki od sprawcy i sprzyja wyściu klientki z sytuacji przemocowej

5.1. Profil zawodowy Koordynatora wsparcia Koordynator, formalnie to specjalista w dziedzinie pomagania - może to być psycholog,

pedagog, socjolog. Ważne by posiadał osobiste kompetencje to pracy z ludźmi w trudnych, kry-zysowych sytuacjach i przede wszystkich lubił i umiał pomagać w mądry sposób. Z jednej strony wzmacnia osobę doświadczającą przemocy, a z drugiej strony obiektywizuje sytuację, zachowuje zdrowy rozsądek i ustala z klientką jasne zasady pomocy. Nieformalnie to osobisty „anioł stróż”, który zapewnia wsparcie psychiczne oraz pomoc dostosowaną do potrzeb konkretnej osoby. Jego styl pracy polega na indywidualnym podejściu. Koordynator nastawiony jest na wspomaganie roz-woju klientki, a nie na jej wyręczanie. Wspiera klientkę w taki sposób, by wykorzystać jej zasoby i pomóc jej pokonać jej własne ograniczenia. Dlatego Koordynator pracuje z każdą klientką średnio 20 godzin zegarowych w miesiącu przez okres. 6 miesięcy. Aby zapewnić skuteczność i efektywność pracy, każdy Koordynator ma pod swoją opieką co najwyżej 5 kobiet.

17




Wymagania kwalifikacyjne stawiane Koordynatorowi wsparcia uwzględniają jego kompeten-cje zawodowe i społeczne. Do zawodowych kompetencji należy wykształcenie: psychologiczne, pe-dagogiczne, socjologiczne, praca socjalna i pokrewne. Ponadto osoba ubiegająca się o to stanowisko powinna posiadać co najmniej dwuletni staż pracy obszarach: przeciwdziałanie przemocy, bezrobo-cie i aktywizacja zawodowa, pomoc społeczna, profilaktyka uzależnień. Społeczne kompetencje Ko-ordynatora wsparcia to: wysokie zdolności interpersonalne, umiejętności analityczne, umiejętność pracy z osobami zagrożonymi wykluczeniem społecznym, samodzielność w podejmowaniu decyzji, konsekwencja w realizowaniu celów/zadań, dyspozycyjność.

5.2. Procedura rekrutacji Koordynatora wsparcia Koordynator wsparcia może być zatrudniony przed podmiot, który będzie wdrażał Model

wsparcia w oparciu o umowę cywilno – prawną lub na umowę o pracę adekwatną do wymiaru go-dzinowego zaangażowania Koordynatora. Przed zawarciem umowy należy przeprowadzić otwarty nabór na powyższe stanowisko. Zarówno w przypadku, gdy podmiotem wdrażającym Model wspar-cia jest gmina/wskazana jednostka organizacyjna/ wydział, czy też organizacja pozarządowa praca Koordynatora wsparcia powinna być wykonywana na podstawie obowiązujących przepisów dotycząc m.in. zawierania umów o pracę, umów cywilno – prawnych. Ponadto w sytuacjach, kiedy dany pod-miot zobowiązany jest do stosowania procedur związanych z udzielaniem zamówień publicznych należy zastosować przepisy wynikające z Ustawy Prawo Zamówień Publicznych. Trzeba pamiętać, iż 1 Koordynator wsparcia może pracować z max. 5 kobietami, zatem w przypadku, kiedy dany pod-miot zamierza wdrażać „Model wsparcia” i objąć wsparciem 15 niezatrudnionych, kobiet doświad-czających przemocy wówczas należy ogłosić nabór na 3 Koordynatorów. Niezależnie od formy za-trudnienia Koordynatora/Koordynatorów wsparcia proces naboru i rekrutacji powinien obejmować następujące etapy.

1. Nabór ofert na stanowisko Koordynatora wsparcia powinien się zaczynać od publikacji ogłoszenia, które zawiera co najmniej następujące elementy:

a) charakterystyka zadań Koordynatora wsparcia:• świadczenie indywidualnego wsparcia na rzecz niezatrudnionych kobiet,• doświadczających przemocy, będących klientkami Gminnego Zespołu Interdyscyplinarnego,• analiza sytuacji klientek (podczas wspólnej rozmowy z klientką) i ustalenie planu pracy

opartego na zasobach, możliwościach z uwzględnieniem ograniczeń klientki,• wsparcie i motywowanie klientek w podejmowaniu działań mających na celu ustanie

przemocy i podjęcia zatrudnienia,• współpraca z przedstawicielami Gminnego Zespołu Interdyscyplinarnego oraz członkami

Grupy Roboczej (pomoc we wdrożeniu zaleceń wynikających z Indywidualnego Planu Pracy),• współpraca z przedstawicielami lokalnych instytucji organizacji i budowanie sieci

18




wsparcia na rzecz danej klientki (współpraca z partnerstwem trójsektorowym),• wsparcie klientek w załatwieniu spraw urzędowych,• stworzenie bazy pracodawców oraz wsparcie klientki w zakresie aktywizacji zawodowej,

w tym znalezienie miejsca praktyk zawodowych i monitoring ich przebiegu, • monitorowania postępów klientki w zakresie aktywizacji społeczno– zawodowej. b) wymogi formalne stawiane Koordynatorom wsparcia: • posiadanie wykształcenia kierunkowego: psychologia, pedagogika, socjologia lub

pokrewnego,• posiadanie co najmniej dwuletni staż pracy obszarach: przeciwdziałanie przemocy,

bezrobocie i aktywizacja zawodowa, pomoc społeczna, profilaktyka uzależnień,• złożenie oświadczenie o niekaralności,• złożenie kompletu dokumentów np. CV, listu motywacyjnego lub formularza

rekrutacyjnego który może zostać opracowany specjalnie na potrzeby naboru,c) wymogi dotyczące kompetencji osobistych i społecznych • wysokie zdolności interpersonalne,• umiejętności analityczne, • umiejętność pracy z osobami zagrożonymi wykluczeniem społecznym,• samodzielność w podejmowaniu decyzji, • konsekwencja w realizowaniu celów/zadań, dyspozycyjność,d) wymiar świadczenia zlecenia/usługi Koordynatora wsparcia: 100 godzin w miesiącu przy

założeniu, że 20 godzin przypada na 1 klientkę, a Koordynator pracuje max. z 5 kobietamie) termin realizacji zlecenia/usługi Koordynatora wsparcia: podmiot ogłaszający nabór ustala

indywidualnie okres świadczenia usług Koordynatora wsparcia. Tym niemniej powinien on być zgodny z działaniami wdrażanymi w ramach Modelu wsparcia i wynosić co najmniej 6 miesięcy

f) formę składania ofert: podmiot ogłaszający nabór w ogłoszeniu powinien określić czy dopuszcza składanie ofert osobiście lub za pośrednictwem poczty czy tez dopuszcza nadsyłanie ofert w formie elektronicznej

g) termin i miejsce składania ofert: końcowa data oraz godzina nadsyłania ofert, adres podmiotu ogłaszającego nabór, adres e – mail oraz numer telefonu i dane kontaktowe osoby odpowiadającej za prowadzenie naboru.

19




2. Analiza dokumentów aplikacyjnych i sprawdzenie kryteriów formalnych naboru: na tym eta-pie osoby dopowiedziane za przeprowadzenie naboru powinny dokonać analizy oferty m.in. pod kątem spełnianie poszczególnych kryteriów takich jak: złożenie kompletnej oferty we wskazanym terminie, wykształcenie, kwalifikacje, kompetencje osobiste oraz wymagane doświadczenie i staż pracy. Kolejny krok to szczegółowa analiza dokumentów tych osób, które przechodzą do etapu roz-mowy kwalifikacyjnej. Warto przygotować sobie pytania, które zweryfikują deklaracje kandydatów, które zawarli w złożonych dokumentach. Dobrze aby nabór prowadziły osoby, które posiadają już doświadczenie w obszarze rekrutacji kandydatów na podobne stanowiska.

3. Rozmowa kwalifikacyjna ma na celu zweryfikowanie kompetencji kandydata/tki, oraz zbada-nie postaw, motywacji kandydata/tki, obaw, oczekiwań co do pełnienia roli Koordynatora wsparcia. Warto by rozmowę kwalifikacyjną przeprowadzała komisja składająca się z 2 lub 3 osób posiada-jących doświadczenie w obszarze przeciwdziałania przemocy. Pozwoli to zobiektywizować proces wyboru kandydata/kandydatów na stanowisko Koordynatora wsparcia.

4. Szkolenie: po zakończeniu naboru wybrani kandydaci kierowani się na szkolenie przygoto-wujące ich do pełnienie roli Koordynatora wsparcia. Szkolenie odbywa się według programu opisa-nego w kolejnym podrozdziale.

5.3. Zatrudnienie i warunki pracy Koordynatora wsparcia Po ukończonym szkoleniu Koordynator może zostać zatrudniony w oparciu o umowę cywilno –

prawną lub na umowę o pracę adekwatną do wymiaru godzinowego zaangażowania Koordynatora. W przypadku umowy o pracę, pracodawca powinien zatrudnić Koordynatora

w systemie pracy równoważnym zadaniowym, tak aby mógł on dostosować czas pracy elastycz-nie do potrzeb klientek. Przy czym należy pamiętać, iż 1 Koordynator może pracować z 5 klientkami, przeznaczając na pracę z każdą z nich średnio 20 godzin zegarowych. Forma zatrudnienia zależna jest od preferencji i formy prawnej podmiotu, który będzie wdrażał „Model wsparcia”.

Warunki pracy Koordynatora wsparcia: praca Koordynatora wsparcia to przede wszystkim praca z ludźmi, w dużej mierze odbywa się ona w terenie. Jednak dla właściwej realizacji zadań konieczne jest zapewnienie odpowiednich warunków pracy i dostępu do pełnej infrastruktury biuro-wej. Podmiot, który wdraża „Model wsparcia” powinien zapewnić Koordynatorowi/ Koordynatorom dostęp do:

• pomieszczenia przystosowanego do prowadzenia spotkań indywidualnych, zapewniającego poufność w trackie prowadzenia rozmów,

• stanowiska biurowego, • komputera z Internetem,

20




• urządzeń biurowych min. ksero, faks, telefon,• materiałów biurowych.

Koordynator wsparcia, często pracuje w terenie, spotykając się ze swoimi klientkami w ośrodkach wsparcia dla ofiar przemocy, w schroniskach, hostelach, a niejednokrotnie Spotyka się z klientkami w miejscu zamieszkania, gdzie oprócz kobiety doświadczającej przemocy zamieszkuje również sprawca. Dlatego tak ważne jest zapewnienie stałego miejsca pracy. Kobiety z którymi pracuje powinny wiedzieć, że jest bezpieczne miejsce, w którym mogą porozmawiać z Koordynatorem w atmosferze bezpieczeństwa i poufności.

Higiena pracy Koordynatora wsparcia – praca Koordynatora wymaga dużego zaangażowania, dys-pozycyjności i elastyczności w działaniu. Na co dzień Koordynator musi wykazywać się dużą empatią by nawiązać autentyczną relacją z klientką. Brak umiejętnego sterowania procesem pomocowym, może doprowadzić do sytuacji w której relacja pomiędzy Koordynatorm, a klientką może przynieść stra-ty zamiast korzyści. W niektórych sytuacjach stres i nadmierne zaangażowanie, mogą doprowadzić do wyczerpania zasobów emocjonalnych Koordynatora, a w konsekwencji doprowadzić do wypalenia zawodowego

Pierwszymi objawami sugerującymi wypalenie zawodowe u Koordynatora mogą być:• uczucie zawodu wobec samego siebie,• codzienne uczucie zmęczenia i wyczerpania,• coraz większa obojętność,• częste popadanie w złość i frustracje,• negatywizm wycofanie się z kontaktów z innymi ludźmi, • utrata pozytywnego nastawienia wobec klientek,• odwoływanie lub przesuwanie terminów spotkań klientkami,• skracanie rozmów z klientkami, • stereotypowe traktowanie klientek,• brak umiejętności koncentracji na problemach klientek,• zanik umiejętności aktywnego słuchania klientek,• strofowanie klientek,• nieustępliwość w myśleniu,• sygnały somatyczne z organizmu: zakłócenia snu, bóle głowy, dolegliwości ze strony

przewodu pokarmowego.Ważna jest świadomość Koordynatora, by nie bagatelizować pojawiających się objawów.

Powinien być uważny w obserwowaniu i diagnozowaniu własnych symptomów wypalenia za-wodowego. Wówczas łatwiej mu będzie dobrać metodę radzenia sobie w przypadku pojawienia

21




się jego syndromów. Każdy posiada własne sposoby radzenie sobie ze stresem, może to być aktywność fizyczna, odpoczynek, techniki relaksacyjne, hobby. Szeroko rozumiana troska o własną kondycję psychofizyczną może przynieść wymierne efekty. Ważnym jest by utrzymywać właściwe proporcje pomiędzy zaangażowaniem w sprawy zawodowe, a życie osobiste. Tym co powinno uchro-nić Koordynatora przed wypaleniem zawodowym jest:

• wzmacnianie poczucia własnej kompetencji, poprzez udział w superwizji,• spotkania z innymi Koordynatorami i wzajemne konsultowanie poszczególnych przypadków

(poznanie cudzego zdania na temat danej sprawy często pomaga rozwiać wątpliwości lub ukierunkowuje na szukanie alternatywnych rozwiązań),

• rozwój zawodowy poprzez udział szkoleniach na temat nowych technik i metod pracy z osobami doświadczającymi przemocy, • spotkania ze specjalistami pracującymi w obszarze aktywizacji społeczno – zawodowej i przeciwdziałania przemocy umożlwiające wymianę wiedzy i praktycznych doświadczeń w tym obszarze. Ponadto Koordynator powinien pamiętać, by tak organizować obowiązki, by przeciwdziałać

wykonywaniu kilku zadań w tym samym czasie. Koordynator nie może pracować w przekonaniu, że wszystko jest jego zadaniem i tylko on wykona to dobrze. Warto czasem poprosić kogoś o pomoc i wparcie. Współpraca i dobra komunikacja w miejscu pracy to elementarny zasady, które powinny towarzyszyć osobom, które zawodowo angażują się w pomoc na rzecz innych ludzi.

5.4 Program szkolenia Koordynatorów wsparcia

Po przeprowadzeniu naboru wybrani kandydaci kierowani są na 85 godzinne szkolenie, które-go celem jest przygotowanie ich do pełnienia roli Koordynatora wsparcia. Osoby rozpoczynające szkolenie posiadają różny zasób wiedzy i umiejętności. Dzięki udziałowi w szkoleniu Koordynato-rzy wyrównują poziom wiedzy, a jednocześnie podczas sesji warsztatowych mogą wymienić się do-tychczasowym doświadczeniem i dobrymi praktykami. Przede wszystkim po zakończonym szkoleniu każda osoba rozpoczyna pracę jako specjalista. Szkolenie dla Koordynatorów powinno zostać zorga-nizowane przez podmiot który będzie wdrażał „Model wsparcia” lub może ono zostać zlecone inne-mu podmiotowi/firmie/organizacji. W obu przypadkach warunkiem niezbędnym jest aby trenerzy/szkoleniowcy posiadali wyższe wykształcenie i dysponowali odpowiednią wiedzą i doświadczeniem w obszarze przeciwdziałania przemocy, aktywizacji społeczno – zawodowej osób zagrożonych wykluczeniem społecznym ze szczególnym uwzględnieniem sytuacji kobiet na rynku pracy, budowa-nia efektywnych relacji pomagania oraz stosowania metod coachingu.

22




Niezbędnym jest by prowadzący szkolenie zapoznali się z „Przewodnikiem po modelu wsparcia”, który stanowi kompendium wiedzy na te-mat Modelu wsparcia. Szkolenie należy prowadzić metodą warsztatową, aby kursan-ci mogli brać w nim aktywny udział poprzez prezentowanie własnych opinii, zadawa-nie pytań, dyskusję, analizę przypadków, odgrywanie scenek. Czas trwania szkolenia to 85 godzin, przy czym przyjmujemy że 1 godzina szkoleniowa to 45 min. Od organizatora zależy w jakim systemie i dziennym układzie godzinowym szkolenie zostanie zorganizowane. Najistot-niejszym jest aby zrealizować szkolenie według Programu szkolenia dla Koordynatorów Wsparcia, który skład Niezbędnym jest by prowadzący szkolenie zapoznali się z „Przewodnikiem po modelu wsparcia”, który stanowi kompendium wiedzy na temat Modelu wsparcia. Szkolenie należy prowadzić metodą warsztatową, aby kursanci mogli brać w nim aktywny udział po-przez prezentowanie własnych opinii, zadawanie pytań, dyskusję, analizę przypadków, odgrywanie scenek. Czas trwania szkolenia to 85 godzin, przy czym przyjmujemy że 1 godzina szkoleniowa to 45 min. Od organizatora zależy w jakim systemie i dziennym układzie godzinowym szkolenie zostanie zorganizowane. Najistotniejszym jest aby zrealizować szkolenie według Programu szkolenia dla Ko-ordynatorów Wsparcia, który składa się z następujących modułów tematycznych: a się z następują-cych modułów tematycznych:

1. Funkcjonowanie Modelu Wsparcia (5 h), tematy realizowane w ramach modułu • założenia i geneza Modelu wsparcia, • elementy Modelu wsparcia: zadania i rola Koordynatora wsparcia, realizacja programu szko-

leniowo – terapeutycznego oraz praktyk zawodowych dla kobiet nieaktywnych zawodowo doświad-czających przemocy, partnerstwo trójsektorowe,

• współpraca Koordynatora wsparcia z Gminnym Zespołem Interdyscyplinarnym.2. Specyfika potrzeb osób zagrożonych wykluczeniem społecznym z uwzględnieniem

szczególnej sytuacji niezatrudnionych kobiet doświadczających przemocy (10h)• doświadczenie przemocy a wykluczenie społeczne,• prawne uwarunkowania przemocy domowej,• procedura Niebieskiej Karty, • psychologiczne położenie życiowe oraz specyfika potrzeb kobiet doświadczających

przemocy• specyfika potrzeb niezatrudnionych kobiet w kontekście wejścia na rynek pracy• przełamywane barier w aktywności społeczno – zawodowej kobiet doświadczających

przemocy 3. Praca nad gotowością do zmiany klientki - niezatrudnionej kobiety, doświadczającej

przemocy (40 h)

23




• diagnoza potrzeb klientki - wykorzystanie Kwestionariusza programu zamiany, • budowanie skutecznej relacji pomagania,• praca na zasobach - wzbudzanie potencjału klientki w kierunku wprowadzania zmian w dotychczasowym postępowaniu,• „Program zmiany” – tworzenie planu pracy z klientką,• Kwestionariusza programu zamiany jako narzędzie monitorowania postępu uczestniczek objętych wsparciem w ramach „Modelu wsparcia”• wywiad motywujący - idea wywiadu motywującego, charakterystyczne stwierdzenia,

zaangażowanie i autentyczność jako kluczowa kompetencja osoby motywującej do zmiany zachowań.

4. Elementy coachingu (20h)• definicje coachingu,• organizacja przestrzeni do rozmowy,• zmiana zachowania, rola informacji zwrotnej,• znaczenie słowa w procesie coachingowym,• umiejętność słuchania – aktywne słuchanie - co to znaczy usłyszeć, • wyznaczenie celu jako jedno z podstawowych zadań coachingu,• komunikacja werbalna i niewerbalna jako jedno z podstawowych narzędzi zmiany,• przekonania w tym dotyczące tożsamości i metody ich zmiany, sprzężenie zwrotne, • planowanie działań.5. Wiedza z zakresu kompetencji instytucji organizacji (lokalne zasoby) zaangażowane w proces wsparcia i aktywizacji zawodowej kobiet doświadczających przemocy (10h)• kompetencje i zadania poszczególnych instytucji takich jak jednostki organizacyjne

pomocy społecznej, powiatowe urzędy pracy, • budowanie mapy lokalnych zasobów• lokalny rynek pracy• nawiązywanie współpracy przez Koordynatora wsparcia z publicznymi i niepublicznymi

instytucjami/podmiotami działającymi w obszarze pomocy społecznej oraz rynku pracy oraz ekonomii społecznej

• nawiązanie współpracy z przedsiębiorcami - tworzenie bazy pracodawców

24




5.5. Merytoryczne aspekty pracy Koordynatora wsparcia

Praca Koordynatora wsparcia rozpoczyna się od nawiązania współpracy z Gminnym Zespołem Interdyscyplinarny i zidentyfikowania problemów konkretnej klientki. W chwili uruchomienia pro-cedury Niebieskiej Karty na podstawie Decyzji Przewodniczącego Zespołu Interdyscyplinarnego Koordynator wchodzi w skład Grupy Roboczej. Podczas spotkania na Grupie Roboczej Koordynator Wsparcia poznaje sylwetkę/osobę klientki oraz jej sytuację kryzysową. Wraz z innymi członkami Grupy Roboczej opracowuje Indywidualny Plan Pracy. Następnie już poza Grupą Roboczą rozpoczyna pracę z klientką i pomaga wykonać plan pomocy ustalony przez Zespół Interdyscyplinarny. Koordy-nator wsparcia idzie o krok dalej, bowiem pomaga klientce nie tylko rozwiązać problemy wynikające z doświadczenia przemocy, ale pomaga jej się usamodzielnić i zdobyć zatrudnienie. Zadaniem Koor-dynatora wsparcia jest szczegółowe rozpoznanie sytuacji w jakiej znajduje się osoba doświadczająca przemocy, a także zidentyfikowanie jej potrzeb, zasobów i ograniczeń. Z jednej strony Koordynator wsparcia współpracuje z Zespołem Interdyscyplinarnym, z drugiej strony udziela indywidualnego wparcia i buduje sieć wsparcia na rzecz konkretnej osoby. Koordynator tworzy mapę dostępnych zasobów. Buduje lokalną sieć współpracy pomiędzy przedstawicielami publicznych i niepublicznych instytucji pomocy społecznej, w tym instytucji rynku pracy i lokalnych przedsiębiorców. Bazując na niej organizuje klientce pomoc i wsparcie, których celem jest doprowadzenie do sytuacji ustania przemocy oraz powrotu na rynek pracy.

Zadania i obowiązki Koordynatora Wsparcia: 1. Analiza sytuacji klientki (podczas wspólnej rozmowy z klientką).2. Ustalenie planu pracy opartego na zasobach, możliwościach z uwzględnieniem ograniczeń

klientki oraz w oparciu o rozpoznanie zasobów lokalnych gminy.3. Współpraca z przedstawicielami gminnego zespołu interdyscyplinarnego oraz członkami

Grupy Roboczej (pomoc we wdrożeniu zaleceń wynikających z Indywidualnego Planu Pracy.4. Podtrzymywanie gotowości do zmiany klientki.5. Motywowanie klientki do udziału w programie terapeutyczno – szkoleniowym

realizowanym w ramach Modelu Wsparcia.6. Znalezienie miejsca praktyk zawodowych oraz monitorowanie przebiegu praktyk.7. Podtrzymywania efektów wypracowanych podczas programu

terapeutyczno – szkoleniowego.8. Kontakt z pracownikiem socjalnym i pomoc klientce w uzyskaniu wsparcia materialnego i rzeczowego (w razie takiej potrzeby).

25




9. Pomoc w załatwieniu spraw urzędowych.10. Współpraca z pośrednikiem pracy w PUP oraz analiza ofert pracy agencji zatrudnienia.11. Budowanie lokalnej sieci wsparcia na rzecz danej klientki, współpraca z różnymi

instytucja mi, organizacjami pozarządowymi, podmiotami ekonomii społecznej. 12. Inicjowanie i współpraca z lokalnymi przedsiębiorcami, celem zorganizowania

stażu/praktyki zawodowej dla klientki oraz pomoc w podjęciu zatrudnienia.13.Podejmowanie działań interwencyjnych i zaradczych w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa

klientki.14.Praca z Formularzem „Program Zmiany”, „Kwestionariuszem programu zmiany”

oraz zastosowanie technik wywiadu motywującego i elementów coachingu.

Wsparcie/oferta

Centrów

i Klubów Integracji

reintegracja

-

wa

Wsparcie/oferta

Klubów Pracy np.

szkolenia, kursy,

doradztwo

Wsparcie/oferta

organizacji poza-

np. poradnictwo

prawne psycholo-

giczne, grupy

wsparcia.

Wsparcie/oferta

pomoc

GRUPY ROBOCZE

OBSZAR

INTERDYSCYPLINARNY

ZASOBY LOKALNE

OBSZAR DZIŁANIA KOORDYNATORA WSPARCIA

26




Głównym zadaniem Koordynatora jest indywidualne wsparcie i motywowanie klientki do wyzwo-lenia się z sytuacji przemocy domowej oraz osiągnięcia niezależności ekonomicznej. Trzeba pamię-tać o tym, iż ofiary decydują się zgłosić po pomoc, gdy problem jest już na tyle rozwinięty że wymaga wielowymiarowego wsparcia: zapewnienia bezpieczeństwa, pomocy lekarskiej, prawnej, terapeu-tycznej czy też ekonomicznej. Osoby doświadczające przemocy, często nie są w stanie samodzielnie poradzić sobie z własnymi problemami. Towarzyszący im lęk powoduje, że albo dana osoba szuka wsparcia w różnych miejscach albo w obawie przed sprawcą wycofuję się i wraca do domu. Często w tej sytuacji brak jest jednej osoby, która skoordynuje pomoc różnych instytucji. Koordynator wsparcia pomaga kobiecie doświadczającej przemocy usystematyzować różne działania, które musi podjąć ofiara.

Pierwszym zadaniem Koordynatora jest przyjąć klientkę, wysłuchać, poinformować i udzielić pomocy. Wsparcie realizowalne jest poprzez spotkania indywidualne, podczas których Koordynator powinien zapewnić atmosferę intymności i bezpieczeństwa, a także zachęcić osobę doświadczającą przemocy do przełamania się, otwarcia się i podzielenia problemami. Celem tych działań jest dialog, zapewnienie aktywnego słuchania, takiego, które pozwoli na postawienie diagnozy i zaplanowanie kolejnych kroków. Następny etap to wyznaczanie konkretnych celów i działań, dostosowanych do sytuacji konkretnej osoby. Klientka zgłaszająca się po pomoc traktowana jest jak partner, z którym omawia się i planuje poszczególne działania. Wsparcie nastawione jest na wspomaganie rozwoju osobistego i naukę samodzielnego poruszania się po rynku pracy, wyjście z kryzysu i usamodzielnie-nie ekonomiczne klientki. Aby praca z klientką doprowadziła do trwałej zmiany Koordynator wspar-cia ma do dyspozycji zestaw metod i narzędzi, które wykorzystuje w codziennej pracy. Są nimi :

• Kwestionariusz programu zmiany • Program zmiany • Wywiad motywujący • Elementy caochingu Koordynator wsparcia przeprowadza diagnozę w oparciu o „Kwestionariusz programu zmiany”.

Następnie wspólnie z klientką tworzy plan pracy tzw. „Program zmiany”, w ramach którego wyznacza się cel indywidualnej pracy, działania podejmowane przez klientkę i Koordynatora, daty kolejnych spotkań oraz zapisuje się obserwacje, uwagi dotyczące postępów klientki. Aby zrealizować założenia „Programu zmiany” w indywidualnej pracy z klientką Koordynator wykorzystuje wywiad motywujący i elementy coachingu. Wymienione metody i narzędzia zostały opisane w kolejnym podrozdziale.

27




Po zdiagnozowaniu obszarów klientki wymagających wsparcia, Koordynator za jej zgodą kontaktuje się z poszczególnymi instytucjami pomocowymi.

Najczęściej współpraca Koordynatora rozpoczyna się od kontaktu z pracownikiem socjalnym miejskiego/gminnego ośrodka pomocy społecznej, który może udzielić wsparcia finansowego (zasiłki celowe na dofinansowanie: kosztów dojazdu w celu poszukiwania pracy, opłat mieszkaniowych, za-kup żywności, leków) lub rzeczowego (żywność, opał), jak również doskonale zna środowisko ofiary i problemy, które w nim występują. Kolejnym krokiem jest zmotywowanie klientki, aby aktywnie brała udział w programie szkoleniowo – terapeutycznym realizowanym w ramach „Modelu wspar-cia”. Działanie to jest niezbędne do rozpoczęcia procesu zmiany sytuacji klientki. Na tym etapie kiedy klientka podejmuje współpracę ze specjalistami, pojawiają się pierwsze wahania, wątpli-wości i próby wycofania z programu. Jest o wynik procesów psychologicznych, które uruchamiają się w wyniku oddziaływań terapeutycznych.

NARZĘDZIA I METODY PRACY INDYWIDULANEJ KOORDYNATORA WSPARCIA

28




Wówczas szczególnie istotne są oddziaływania Koordynatora wsparcia, który pracuje z klientką nad utrzymaniem motywacji i ukończeniem programu terapeutyczno – szkoleniowego.

Następnym zadaniem Koordynatora wsparcia jest nawiązanie współpracy z najbliższym Urzę-dem Pracy oraz pracodawcami w celu zorganizowania praktyk zawodowych, a w konsekwencji podję-cia zatrudnienia przez kobiety znajdujące się pod opieką Koordynatora wsparcia. Nawiązując współ-pracę Koordynator wie jakie kwalifikacje i kompetencje posiada jego klientka. Poprzez nawiązany kontakt zna również bardzo dobrze oczekiwania pracodawcy wobec potencjalnego pracownika na danym stanowisku pracy. Ponadto w początkowym okresie zatrudnienia może wspierać, motywować i spotykać się z klientką w miejscu pracy. Rozpoczęcie współpracy może odbyć się poprzez wsparcie Urzędu Pracy, kierującego klientkę na praktykę zawodową wskazanego pracodawcy.

Do obowiązków Koordynatora należy również podejmowanie działań interwencyjnych i zarad-czych w sytuacji zagrożenia bezpieczeństwa klientki. Współpraca z Policją to monitorowanie sytuacji klientki ze względu na zachowanie sprawcy. W przypadku podejmowanych czynności interwencyj-nych ważne jest aby Koordynator Wsparcia wiedział o zaistniałych sytuacjach, wraz z dzielnicowym ustalał zasady kontroli i działań prewencyjnych. Ponadto w sytuacji gdy sprawca przemocy zamiesz-kuje z ofiarą i alkoholu, Koordynator powinien współpracować z Gminną Komisją Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, w celu skierowania sprawcy na terapię uzależnień. Ofiary często same są współuzależnione, dlatego ważnym jest także zmotywowanie ofiary do podjęcia terapii dla osób współuzależnionych. Kolejny obszar współpracy to kontakt ze służbą zdrowia, szczególnie wtedy, gdy niezbędna będzie opinia lekarska w zakresie stwierdzenia obrażeń ciała w wyniku przemocy fizycznej. Koordynator podejmuje działania za zgodą klientki. Powinien wówczas być w kontakcie z pielęgniarką środowiskową oraz lekarzem pierwszego kontaktu.

W przypadku kiedy w rodzinie są dzieci Koordynator Wsparcia czynnie współpracuje ze szkołą a w szczególności z wychowawcą klasy i pedagogiem szkolnym. W wielu przypadkach, kiedy w rodzi-nie są nieletnie dzieci występuje nadzór kuratora sądowego z wydziału rodzinnego. Tutaj również współpraca Koordynatora jest niezbędna. W niektórych przypadkach to sprawca przemocy ma usta-nowionego kuratora dla dorosłych.

Oprócz nawiązywania współpracy z instytucjami do zadań Koordynatora Wsparcia należy po-moc w załatwianiu spraw urzędowych, informowanie o dostępnych formach pomocy i wsparcia dla niej samej. Istotnym jest aby nie wyręczać klientki w załatwianiu spraw, lecz nauczyć ją

29




samodzielności. Poniższy schemat obrazuje zaangażowanie poszczególnych instytucji pomoco-wych oraz organizacji pozarządowych i pracodawców w proces aktywizacji społeczno – zawodowej niezatrudnionej kobiety , doświadczającej przemocy.

SCHEMAT ZAANGAŻOWANIA ŚRODOWISKA LOKALNEGO W RAMACH „MODELU WSPARCIA”

Dzięki dobrze poprowadzonej współpracy pomiędzy Gminnymi Zespołami interdyscyplinarny-mi, publicznymi i niepublicznymi instytucjami pomocy i integracji społecznej, instytucjami rynku pracy oraz przedsiębiorcami – pracodawcami realnym staje się trwałe wyjście klientki z sytuacji przemocowej.

ZESPÓŁINTERDYSCYPLINARNY

GRUPY ROBOCZE

JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE

POMOCY SPOŁECZNEJ

JEDNOSTKIADMINISTRACJI

SPOŁECZNEJ (NP. CIS, KIS, SPÓŁDZIELNIE

SOCJALNE, ZAZ’Y

PUBLICZNE INSTYTUCJE RYNKU PRACY

(PUP, KLUBY PRACY)

NIEPUBLICZNE INSTYTUCJE RYNKU PRACY(NP. AGENCJE

ZATRUDNIENIA)


POMOCY SPOŁECZNEJ


POMOCY SPOŁECZNEJ

POZOSTAŁE INSTYTUCJE PUBLICZNE, NP GKRPA,

POLICJA, KURATORZY, SĄDY SŁUŻBA ZDROWIA, OŚWIATA

30




5.6. Metody i narzędzia wykorzystywane przez Koordynatora wsparcia w pracy indywidualnej z klientką

1. Kwestionariusz programu zmiany Kwestionariusz programu zmiany to narzędzie służące przede wszystkim do diagnozowania po-

trzeb oraz monitorowania postępów uczestniczki „Modelu wsparcia”. Koordynator wsparcia wpro-wadza kwestionariusz programu zmiany podczas pierwszych spotkań

z klientką, po to by zdiagnozować potrzeby i dostosować formy wsparcia do poziomu gotowo-ści klientki do wprowadzania zmian. Kwestionariusz programu zmiany opisany jest w dalszej części niniejszego rozdziału. Natomiast, aby Koordynator mógł go stosować niezbędnym jest by zapoznał się z jego założeniami.

Formularza programu zmiany opiera się na Transteoretycznym Modelu Zmiany (TMZ) Procha-sky, Norcross i DiClemente. Twórcy TMZ odkryli, że każda zmiana, niezależnie od tego, czego doty-czy, podlega takim samym prawidłowościom. Wyróżnia się sześć etapów, które charakteryzują się: poziomem świadomości problemu, motywacją do działania i samą aktywnością. Kluczem do zmiany zachowania (np. wyjściem z sytuacji kryzysowej, odnalezieniem się na rynku pracy po długotrwa-łym okresie bezrobocia itd.) jest dobre zdiagnozowanie i określenie, na którym etapie gotowości na zmianę znajduje się aktualnie osoba (a więc: do jakich działań jest gotowa) i dostosowanie do tego stadium właściwych oddziaływań. Sukcesem klientki jest przejście na kolejny etap gotowości do zmiany, a rolą Koordynatora jest wspieranie jej w tym procesie. Istotnym jest by tempo wprowa-dzania zmian było dostosowane do poziomu gotowości klientki. Zastosowanie przez Koordynatora określonych form wsparcia wobec klientki powinno wynikać z etapu/stadium zmiany w jakiej obec-nie ona się znajduje. Zgodnie z Transteoretycznym Modelem Zmiany wyróżniamy następujące etapy gotowości do zmiany:

Etap prekontemplacji (pre-rozważania): charakteryzuje się brakiem świadomości problemu, zatem osoba, która się w nim znajduje nie rozważa zmiany zachowania, przynajmniej w dającej się przewidzieć przyszłości oraz prezentuje opór przed dostrzeżeniem problemu. Zadania specjalisty w stadium pre-rozważania to budowanie relacji i zaufania, uważne słuchanie, ocena gotowości klientki do zmiany, budzenie wątpliwości, uświadamianie ryzyka niekorzystnych zachowań, udzie-lanie informacji w sposób neutralny i bezosobowy, podsycanie nadziei, zachęcanie do rozważania zmiany, zaangażowanie w proces zmiany osoby ważnej dla klientki. Na tym etapie nie należy etykie-tować, zmuszać do zmiany i namawiać do działania, gdyż wzmocni to jedynie opór, lub jeśli klient-ka podejmie działanie - zmiana będzie krótka i niestabilna. W przypadku kobiet doświadczających przemocy mogą przejawiać takie zachowania jakby ten problem ich nie dotyczył. Niektóre reakcje partnera mogą być uznawane przez ofiary jako normalne.

31




Na tym etapie Koordynator wsparcia może zaproponować klientce następujące formy wsparcia: • podjęcie przez klientkę spotkań z psychologiem/psychoterapeutą• udział w grupie wsparcia• udział klientki w warsztatach samopoznania. Warsztaty te mogą mieć różny zakres

tematyczny. Ważne jest, aby klientka poprzez udział w tych warsztatach określiła swoje mocne i słabe strony, umiejętności zawodowe i pozazawodowe – przydatne w miejscu pracy, poznała swoje zasoby oraz nauczyła się je nazywać, uświadomiła sobie swój potencjał

• udział w warsztatach/treningu przeciw wyuczonej bezradności• udział w innych warsztatach związanych z podnoszeniem własnej wartości.

Etap kontemplacji (rozważania / refleksji) - klientka wie, że ma problem, rozważa konieczność zmiany, szuka informacji o problemie i o sposobach jego rozwiązania, ale nie jest jeszcze gotowa do działania. Chce zmiany i utrzymania status quo jednocześnie. Zadaniem specjalisty jest wydobywa-nie ambiwalencji pacjentki, pomoc w wykonaniu bilansu decyzyjnego, wzmocnienie wiary pacjentki w jej własne możliwości dokonania zmiany, podkreślenie osobistych wyborów

i odpowiedzialności. Błędem jest ponaglanie, pokazywanie jedynej drogi zmiany, pomijanie zysków płynących z zachowań problemowych (bezrobocie też ma swoje plusy) i kosztów zmiany. Podobnie jest w przypadku kobiet, które doświadczają przemocy. Pojawiają się pierwsze realne po-trzeby związane z przerwaniem koła przemocy. Kobieta zaczyna dostrzegać negatywne skutki prze-mocy. Targana sprzecznymi emocjami, nie jest w stanie podjąć decyzji o odejściu od sprawcy. Na tym etapie Koordynator wsparcia może zaproponować klientce następujące formy wsparcia:

• kontynuacja spotkań z psychologiem/psychoterapeutą• zapoznanie uczestniczki z etapami aktywizacji zawodowej• spotkanie z doradcą zawodowym/opracowanie dotychczasowej ścieżki zawodowej/ rozpo-

znanie swoich skłonności i predyspozycji zawodowych• udział w warsztatach komunikacji interpersonalnej• udział w warsztatach zarządzania stresem• określenie oczekiwań finansowych uczestniczki i ich konfrontacja z aktualnym rynkiem pracy• opracowanie CV i listu motywacyjnego.• rozpoznanie rynku pracy: nauka pozyskiwania informacji o aktualnym rynku pracy

(CIS/KIS, Giełdy Pracy, Targi Pracy, Internet, agencje pośrednictwa pracy, prasa).• omówienie innych form zatrudnienia: własna działalność gospodarcza, spółdzielnia socjalna• przygotowanie uczestniczki do odbycia rozmowy kwalifikacyjnej• udział w warsztatach autoprezentacji• udział w praktycznych szkoleniach zawodowych

32




Etap przygotowania: zysk ze zmiany przeważaj nad kosztami, przekonanie, że należy coś zmienić intensywnie się wzmacnia. W tym stadium podejmuje się konkretne plany przeprowadzenia zmiany, osoba potrzebuje nadziei, że zmiana jest możliwa, pragnie wdrożyć zmianę w najbliższym czasie. Zadaniem Koordynatora wsparcia jest przedstawianie różnych dostępnych możliwości, wspieranie wizji zmiany i korzyści, jakie ona daje, pomoc w wyznaczeniu realistycznych celów.

Na tym etapie Koordynator wsparcia może zaproponować klientce następujące formy wsparcia: • bieżące i systematyczne analizowanie ofert pracy • wysłanie swojego CV i listu motywacyjnego do wybranych pracodawców• uczestniczenie w rozmowach kwalifikacyjnych• analiza odbytych rozmów kwalifikacyjnych• podjęcie pracy/stażu/praktyki• kontynuacja wsparcia terapeutycznego• udział a w praktykach zawodowych• podjęcie zatrudnienia Etap działania: klienci znajdujący się na tym etapie gotowości do zmiany wybierają możli-

wość zmiany i wdrażają ją w życie, zaczynają aktywnie modyfikować swoje zachowania i środo-wisko, pojawia się zmiana oceny samego siebie, a sama zmiana zachowania staje się priory-tetem. Zadaniem specjalisty na tym etapie jest: wspieranie klientki, dostrzeganie osiągnięć, identyfikacja szans i zagrożeń w planach działania, pomoc w rozwiązaniu bieżących problemów. Na tym etapie Koordynator wsparcia może zaproponować klientce następujące formy wsparcia:

• kontynuacja spotkań z psychologiem/psychoterapeutą. • wspólna analiza zachodzących u klientki zmian

• wspieranie tego, że klientka jest w trakcie zmian• prowadzenie rozmów na temat trudności• uczestnictwo w praktykach zawodowych / podjęcie pracyEtap podtrzymania: osoba od kilku miesięcy realizuje zaplanowane działania, aby utrzymać

efekt musi być uważna, koncentrować się na zapobieganiu powrotom starych nawyków i zachowań, uczyć się nowych umiejętności radzenia sobie w życiu. Na tym etapie Koordynator wsparcia może zaproponować klientce następujące formy wsparcia:

• udział w grupie samopomocowej dla podtrzymania efektów • rozmowa na temat nawyków i schematów zachowań • zachęcanie klientki do aktynowości społecznej ,kulturalnej, sportowej • podjęcie zatrudnienia/ utrzymywanie aktywność zawodowejEtap wyjścia: czyli zakończenie procesu zmian

33




PRACA Z KWESTIONARIIUSZEM ZMIANYKwestionariusz obejmuje 80 stwierdzeń, dotyczących zachowań klientki w dwóch obszarach:

przemocy domowej oraz aktywizacji społeczno – zawodowej. Stwierdzenia te są charakterystycz-ne dla każdego etapu zmiany. Dla etapów: prekontemplacji, rozważania, przygotowania, działania oraz podtrzymania przygotowano po 7 pytań dla każdego obszaru. Dla etapu wyjścia przygotowano po 5 pytań dla każdego obszaru.

Podczas pracy z klientką Formularz programu zmiany stosuje się co najmniej 3 razy. Po raz pierwszy klientka wypełnia Kwestionariusz programu zmiany w pierwszym miesiącu wsparcia. Wówczas celem jest zdiagnozowanie obszarów wymagających wsparcia. Następnie kwestionariusz po raz drugi stosowany jest po zakończeniu 3 miesiąca wsparcia. Wówczas służy on zbadaniu po-stępów klientki. Dokonując analizy wyników Koordynator wie , czy klientka znajduje się na tym sa-mym etapie czy też zrobiła postęp w danym obszarze. W sytuacji kiedy nie odnotowano postępów Koordynator powinien dokonać ewaluacji działań wdrożonych wobec klientki i zmodyfikować pro-ponowane wsparcie. Wspólnie z klientką powinien przeanalizować dotychczasowe działania i za-stanowić się nad zastosowania innych form wsparcia. Trzeci raz Formularz programu zmiany stosuje się na koniec 6 miesiąca pracy - aby zbadać czy u klientki zaszły zmiany i podsumować cały proces, wyciągając wnioski z podejmowanych wspólnie z klientką działań. Końcowa analiza powinna się zakończyć sformułowaniem zaleceń na przyszłość, tak aby utrzymać wypracowane zmiany.

34




STWIERDZENIA ZAWARTE W KWESTIONARIUSZU PROGRAMU ZMIANY

1 A ETAP PREKONTEMPLACJI - obszar przemocy domowej TAK NIE

1 Nie ma potrzeby, żebym zmieniała swoje sposoby reagowania na zachowania partnera/osoby z najbliższego otoczenia

2 Inne kobiety mają dużo gorzej, u mnie nie jest źle.

3 Jeśli chodzi o sposób w jaki partner mnie traktuje, to nie jest to nic poważnego.

4 To, co dzieje się w moim domu jest normalne, tak jest wszędzie.

5 Prawie wszyscy mężczyźni od czasu do czasu uderzą swoją partnerkę.

6 Nie ma właściwie nic takiego co bym musiała zmieniać w reagowaniu na moją sytuację domową/ na zachowanie mojego partnera.

7 Wyrwanie się z przemocy domowej/szukanie pomocy byłoby w moim przypadku bezsensowne.

1 B ETAP PREKONTEMPLACJI - obszar aktywizacji społeczno- zawodowej TAK NIE

1 To normalne, że jak partner zarabia to on decyduje na co wydawane są pieniądze.

2 Nie mam żadnych szans na znalezienie pracy więc jej nie szukam.

3 Dostaję jakieś pieniądze i inne rzeczy z pomocy społecznej i nic więcej nie mogę zrobić.

4 Nie pracuję bo nie mogę (np. opiekuję się chorym członkiem rodziny albo partner mi nie pozwoli) i to się nie zmieni.

5 Jak pójdę do pracy to nic się nie zmieni. Lepiej jak zostanę w domu.

6 Nie widzę problemu w tym, że nie pracuję.

7 Nie chcę zmian, dobrze mi z tym, ze nie pracuję.

2 A ETAP ROZWAŻANIA - obszar przemocy domowej TAK NIE

1 Daję sobie radę z całą tą sytuacją, ale czasami mnie to przerasta.

2 Czasami myślę, że powinnam zrobić coś z moją sytuacją w domu ale nie wiem co.

3 Czasami zastanawiam się co jest dobre a co złe w mojej sytuacji w domu/ w tym jak partner zachowuje się w stosunku do mnie .

4 Nie jestem pewna, czy postępuję właściwie, czy nie, kiedy partner wyrządza mi krzywdę.

35




5 Wymyka mi się spod kontroli to jak jestem traktowana.

6 Od dawna obiecuję sobie, że mogę żyć lepiej/ obiecuję sobie, że nie pozwolę się więcej skrzywdzić.

7 Chciałabym coś zmienić w związku z przemocą domową, ale raczej mi się to nie uda.

2 B ETAP ROZWAŻANIA - obszar aktywizacji społeczno- zawodowej TAK NIE

1 Czasami myślę, że lepiej by było gdybym poszła do pracy.

2 Chciałabym zarabiać pieniądze ale nie wiem jak szukać pracy.

3 Może moje życie byłoby lepsze gdybym pracowała.

4 Nie pracuję bo nie mogę (np. opiekuję się chorym członkiem rodziny albo partner mi nie pozwoli) ale chciałabym to zmienić.

5 Chciałabym pracować ale myślę, że nie powinnam zostawiać domu bez opieki.

6 Nie wykluczam pójścia do pracy ale nie wiem czy teraz to jest najlepszy moment na to.

7 Może inni mają rację mówiąc mi, że powinnam wziąć się w końcu do roboty.

3 A ETAP PRZYGOTOWANIA - obszar przemocy domowej TAK NIE

1 Dotarłam do etapu, w którym powinnam poważnie pomyśleć o zmianie sposobu reagowania na agresywne zachowania męża/ partnera.

2 Postanowiłam zrobić coś z przemocą/sytuacją, która mnie spotyka.

3 Przygotowuję się do zmiany swojego zachowania, w odpowiedzi na wyrządzaną mi krzywdę (ograniczenia kontaktu/ całkowitego odejścia)

4 Podjęłam decyzję wyrwania się z przemocy lub jej ograniczenia i chcę ją zrealizować.

5 Mam problem z partnerem i naprawdę chcę coś z tym zrobić.

6 Jeżeli szybko nie zmienię czegoś w swojej sytuacji z partnerem, problemy na pewno będą jeszcze poważniejsze.

7 Wiem, że nie mogę dłużej pozostać w sytuacji przemocy w domu/najbliższym otoczeniu.

3 B ETAP PRZYGOTOWANIA - obszar aktywizacji społeczno- zawodowej TAK NIE

1 Podjęłam decyzję, że poszukam pracy i będę zarabiać pieniądze.

2 Chcę pracować i muszę się dowiedzieć jak szukać pracy.

36




3 Ostatnio zastanawiam się jaką pracę chciałabym wykonywać.

4 Od czasu do czasu pracuję dorywczo ale chciałabym mieć stałą pracę.

5 Powiedziałam swojemu partnerowi/domownikom, że szukam pracy.

6 Nie chcę dłużej być osobą niepracującą dlatego rozglądam się za jakąś pracą.

7 Być może ktoś mógłby mi pomóc w znalezieniu pracy.

4 A ETAP DZIALANIA - obszar przemocy domowej TAK NIE

1 Próbuję odejść od partnera – sprawcy przemocy, dlatego szukam/znalazłam pomoc u prawnika/psychologa.

2 Wiem, że przemoc domowa jest źródłem wielu innych moich problemów i próbuję teraz to zmienić.

3 Wiele kobiet opowiada o tym, że chce coś zrobić z przemocą w swoim domu, ale ja naprawdę już coś z tym robię.

4 Właśnie teraz zmieniam swoje zachowanie związane z reagowaniem na przemoc w moim domu.

5 Mam plan jak przeciwdziałać przemocy w moim najbliższym otoczeniu/domu.

6 Aktywnie pracuje nad problemem przemocy w mojej rodzinie/ najbliższym otoczeniu.

7 Znalazłam wsparcie u psychologa/prawnika/instytucji w wyjściu z sytuacji przemocy w domu/najbliższym otoczeniu.

4 B ETAP DZIALANIA - obszar aktywizacji społeczno- zawodowej TAK NIE

1 Wiem jak szukać pracy i podejmuję działania w celu znalezienia pracy.

2 Jestem klientką CIS/KIS/PUP/instytucji lub firmy pośrednictwa pracy.

3 Zapisałam się/biorę udział w szkoleniu zawodowym/warsztatach samopoznania/innych warsztatach, które ułatwią mi znalezienie pracy.

4 Byłam/będę w najbliższym czasie na spotkaniu z doradcą zawodowym.

5 Mam opracowane swoje CV/jestem przygotowana do rozmowy kwalifikacyjnej.

6 Wiem jaka forma zatrudnienia najbardziej mi odpowiada.

7 Mimo trudności, które napotykam, podejmuję działania, aby znaleźć pracę.

5 A ETAP PODTRZYMANIA – obszar przemocy domowej TAK NIE

37




1 Kiedyś wielokrotnie byłam krzywdzona ale udało mi się ograniczyć takie sytuacje.

2 Zmieniłam zwyczaje związane z reagowaniem na przemoc w moim domu/ najbliższym otoczeniu (skorzystałam z pomocy specjalisty/ wyprowadziłam się/ zgłosiłam na policję) i próbuję to utrzymać.

3 Dla mnie ważne jest to, żeby trzymać się zmian, których dokonałam tj. kiedy udało mi się ograniczyć wyrządzaną mi krzywdę.

4 Już coś zrobiłam z przemocą wobec mnie/ krzywdzeniem mnie przez partnera, a teraz próbuję uniknąć powrotu do starych przyzwyczajeń.

5 Udało mi się wyjść z sytuacji przemocy domowej i wiem, co robić żeby to się więcej powtórzyło. Bardzo chcę żeby mi się udało.

6 Przemoc w moim domu/ najbliższym otoczeniu należy do przeszłości a ja zmieniłam swoje zachowanie i nauczyłam się jak odpowiednio reagować na przemoc gdyby ponownie mnie dotknęła.

7 Nie zawsze jest to łatwe ale jestem gotowa przeciwstawić się przemocy w moim domu/najbliższym otoczeniu.

5 B ETAP PODTRZYMANIA - obszar aktywizacji społeczno- zawodowej TAK NIE

1 Niedawno zaczęłam pracować/uczęszczać na staż.

2 Od niedawna pracuję i zarabiam swoje pieniądze.

3 Ostatnio przestałam pracować ale pomimo trudności podejmuję działania, żeby znaleźć nową pracę.

4 Różnie to bywa – raz mam pracę raz nie ale mimo niepowodzeń nie poddaję się w poszukiwaniu stałej pracy.

5 Jak stracę pracę to wiem co zrobić żeby znaleźć nową i robię to.

6 Gdy stracę pracę szukam pomocy u specjalisty (psychologa, terapeuty, doradcy zawodowego).

7 Nauczyłam się jak szukać pracy i jak trzeba to korzystam z tej wiedzy.

6 A ETAP WYJŚCIA – obszar przemocy domowej TAK NIE

1 Dawno poradziłam sobie z przemocą domową i tego typu sytuacje już się nie powtarzają.

2 Kiedyś byłam ofiarą przemocy domowej ale to daleka przeszłość.

3 Wiem, ze trwała zmiana mojego zachowania pomogła mi w wyjściu z przemocy domowej, która już nie jest moim problemem.

4 Kiedy kobieta mówi, że jest ofiarą przemocy domowej potrafię jej powiedzieć jak może sobie z tym poradzić. Wiem to bo kiedyś też byłam ofiarą takiej przemocy.

5 W moim domu/najbliższym otoczeniu nastąpiła trwała zmiana zachowań i już nie dochodzi do przemocy.

6 B ETAP WYJŚCIA obszar aktywizacji społeczno- zawodowej TAK NIE

1 Wiem, że podjęcie przeze mnie pracy pozwoliło mi osiągnąć finansową niezależność.

2 Od dłuższego czasu mam stałą pracę z której jestem zadowolona.

3 Moja praca jest dla mnie ważna i wiem, że nie chcę być osobą niepracującą.

4 Praca daje mi poczucie bezpieczeństwa i m.in. dlatego chcę ją utrzymać.

5 Mam wiedzę, która pozwala mi zdobyć i utrzymać pracę.

38




Po wypełnieniu przez klientkę Kwestionariusza, Koordynator wsparcia dokonuje analizy wyni-ków. Zlicza odpowiedzi twierdzące na każdym etapie w obu obszarach: przemocy domowej

i aktywizacji zawodowej. Zaznaczenie co najmniej 4 odpowiedzi twierdzących, za wyjątkiem etapu wyjścia, kiedy to wystarczą 3 odpowiedzi twierdzące (zaznaczenie krzyżykiem w kolumnie TAK) oznacza, że KLIENTKA znajduje się na danym etapie zmiany we wskazanym obszarze.

PODUMOWANIE WYNIKÓW KWESTIONARIUSZA PROGRAMU ZMIANY

ETAP OBSZAR ILOŚĆ ODPOWIEDZ

I TAK

ILOŚĆ ODPOWIEDZ

I NIE

1 A ETAP

PREKONTEMPLACJI

obszar przemocy domowej

1B obszar aktywizacji społeczno-

zawodowej

2 A

ETAP ROZWAŻANIA


2 B obszar aktywizacji społeczno-

zawodowej

3 A ETAP

PRZYGOTOWANIA



zawodowej

4 A

ETAP DZIALANIA



zawodowej

5 A ETAP

PODTRZYMANIA


5B obszar aktywizacji społeczno-

zawodowej

6 A

ETAP WYJŚCIA



zawodowej

39




Kwestionariusz programu zmiany w wersji, którą wypełnia klientka stanowi załącznik do „Przewodnika po Modelu wsparcia”

2. Program zmiany Po zidentyfikowaniu etapu gotowości do zmian Koordynator wsparcia wspólnie z klientką pla-

nuje działania adekwatne do jej potrzeb. W oparciu o wnioski i analizę wyników kwestionariusza zmiany powstaje Program zmiany, który zawiera następujące obszary:

• cel zmiany• działania zaplanowane przez klientkę, które wykona samodzielnie by osiągnąć cel • działania Koordynatora podejmowane wspólnie z klientką by wspierać ją w osiąganiu celu• określenie ram czasowych planowanych działań • monitoring postępów - opis zmian jakie zachodzą w wyniku podejmowanych działań• obserwacje, uwagi

PROGRAM ZMIANY

L.p. Data spotkania

Działania zaplanowane

i wykonywane samodzielnie

przez klientkę,

Działania Koordynatora podejmowane

wspólnie z klientką

Data kolejnego spotkania

Monitoring postępów

Obserwacje/uwagi

40





ETAP OBSZAR ILOŚĆ ODPOWIEDZI TAK

ILOŚĆ ODPOWIEDZI NIE

1 A ETAP PREKONTEMPLACJI


1B obszar aktywizacji społeczno- zawodowej

2 A

ETAP ROZWAŻANIA


2 B obszar aktywizacji społeczno- zawodowej

3 A ETAP PRZYGOTOWANIA



4 A

ETAP DZIALANIA



5 A ETAP PODTRZYMANIA


5B obszar aktywizacji społeczno- zawodowej

6 A

ETAP WYJŚCIA



Przystępując do budowania planu pracy Koordynator wsparcia powinien posiadać najpełniejszą wiedzę na temat zasobów klientki jak i zasobów otoczenia w postaci instytucji i organizacji. Program zmiany ma na celu włączenie w działania specjalistów (np. prawnik, terapeuta, doradca zawodowy), a także osoby z najbliższego otoczenia klientki. Określony w planie pracy cel działania oznacza stan pożądany, do osiągnięcia którego dąży klientka. Cel powinien być sformułowany prostym językiem, osiągalny, mierzalny, istotny, określony w czasie.

Z uwagi na złożoność i wielowymiarowość problemów doświadczanych przez ofiary przemocy, ważna jest kolejność podejmowanych działań. Program zmiany jest narzędziem, które systematy-zuje i pozwala uporządkować działania, które często w sytuacji przemocy domowej podejmowane są przez ofiarę w sposób chaotyczny i impulsywny. Należy pamiętać o tym, iż Program zmiany jest narzędziem, które ma wspomagać Koordynatora i klientkę w indywidualnej pracy. Jest swoistym planem, do którego można się odwołać w sytuacji zwątpienia czy wahania klientki. Program zmiany nie jest sztywnym schematem działania i podlega modyfikacji, w sytuacji, kiedy dotychczasowe działania podejmowane przez klientkę okazują się nieskuteczne.

3. Wywiad motywujący Niezatrudnione kobiety doświadczające przemocy, przeżywają często ambiwalentne uczucia

i emocje wynikające z sytuacji, w której się znajdują. W konsekwencji ofiary przemocy często po-dejmują działania niezrozumiałe dla otoczenia, niekonsekwentne, a czasem zupełnie nieracjonalne począwszy od przyjęcia postawy całkowicie biernej do agresji i postawy roszczeniowej. Dodatkowo u ofiar przemocy mogą wystąpić problemy z podejmowaniem decyzji, wycofywania się z podjętych działań, chwiejnością emocjonalną. Ważne jest, aby w takiej sytuacji dobrać metodę, która pozwoli jednak uruchomić proces zmiany. Proponowaną metodą jest wywiad motywujący. Koncentruje się na pomocy w problemach z motywacją do zmiany. Jego stosowanie ma wyzwalać w klientce po-trzebę zmiany, w sytuacji gdy klientka żywi wobec zmiany ambiwalentne uczucia. Metoda wywiadu motywującego ukierunkowana jest na uruchomienie procesu zmiany, przejście etapu ambiwalencji i doprowadzenie do pozytywnej zmiany

w funkcjonowaniu. Ma wzmacniać klientkę, wskazać pozytywy i posiadane zasoby. Wywiad motywujący opiera się na trzech elementach: współpracy, wydobywaniu zasobów, akceptacji i oka-zywaniu troski.

WSPÓŁPRACA – to najważniejszy element wywiadu motywującego, koncentruje się na budowa-niu relacji partnerskiej i tworzeniu pozytywnej atmosfery interpersonalnej zachęcającej do zmiany. Współpraca polega na zgłębianiu problemu i udzielaniu wsparcia w oparciu o poszanowanie wiedzy i poglądów klientki, bez jakiegokolwiek przymusu do zmiany.

41




WYDOBYWANIE - polega na wydobywaniu motywacji. Zakłada, że klientka posiada wszelkie zasoby i wewnętrzną motywację do zmiany, co należy wzmacniać czerpiąc z jej poglądów, celów

i wartości. Nie wolno przyjmować , iż klientka nie ma podstawowej wiedzy, wglądu i umiejęt-ności do zmiany.

AKCEPTACJA I OKAZYWANIE TROSKI – zakłada szacunek dla zdania klientki i przypisuje jej od-powiedzialność za zmianę. Klientka zawsze ma wolny wybór w odniesieniu do rozwiązań zapropo-nowanych przez Koordynatora wsparcia. Zmiana powinna zrodzić się z wewnętrznego przekonania klientki i to ona powinna podawać powody za nią przemawiające. Nie wolno Koordynatorowi narzu-cać gotowych rozwiązań

W wywiadzie motywującym ważny jest klimat rozmowy, który obejmuje empatyczną, pełną zrozumienia i szacunku postawę Koordynatora wsparcia dla wszelkich decyzji klientki. Poza trzema podstawowymi elementami wymienionymi powyżej wywiad motywujący realizowany przez Koor-dynatora wsparcia opiera się na 4 zasadach, których przestrzeganie ma istotny wpływ na moty-wację klientki i jej gotowość do zmiany. Pracując tą metodą Koordynator powinien pamiętać by:

• wyrażać empatię• rozwijać rozbieżności• wykorzystywać opór• wspierać samoskutecznośćWyrażanie empatii - to postawa akceptacji i pełne szacunku słuchanie klientki powiązanie z

chęcią zrozumienia jej punktu widzenia bez oceniania, krytyki i obwiniania. Akceptacja człowieka takiego jakim jest paradoksalnie wywołuje w nim zmianę, natomiast uporczywa krytyka paraliżuje proces zmiany. Zjawisko to jest nazywane procesem ironicznym, gdyż tak jak w greckiej tragedii działanie bohatera (tu Koordynatora Wsparcia) wywołuje skutek, któremu miało zapobiec. Ponadto

42




akceptacja wpływa na tworzenie przymierza terapeutycznego i podwyższa samoocenę klientki, co dodatkowo motywuje do zmiany. Ważne jest również, aby Koordynator wsparcia akceptował am-biwalencję klientki i nie traktował jej jako patologii czy złośliwej defensywności, ale jako normalne zjawisko.

Rozwijanie rozbieżności – jest to stwarzanie i pogłębianie rozbieżności między obecnym za-chowaniem klientki, a jej wartościami i celami, czyli rozbieżności między stanem obecnym a pożą-danym. Polega na spostrzeżeniu kosztów obecnego zachowania i porównaniu ich do zysków, które pojawiłyby się wraz ze zmianą. Rozwijanie rozbieżności to wykorzystanie jej, stopniowe nasilanie i doprowadzenie do takiego nasilenia, że przełamane zostaje status quo. Musi się to dokonać we-wnątrz osoby, a nie przy pomocy zewnętrznych czynników motywacyjnych czy przymusu. Rozbież-ność wiąże się z ważnością zmiany, ale nie dotyczy zakresu zmiany, czyli drogi od stanu obecnego do pożądanego, gdyż wtedy osłabiałoby to motywację i zmniejszało ufność.

ZASADA 2: ROZWIJAJ ROZBIEŻNOŚCINie Koordynator Wsparcia, lecz Klientka powinna poda-

wać argumenty przemawiające za zmianą.Motywacja do zmiany powstaje wskutek

postrzeganej rozbieżności między obecnym zachowa-niem a ważnymi osobistymi celami lub wartościami.

ZASADA 1: WYRAŻAJ EMPATIĘ Akceptacja ułatwia zmianę.

Umiejętne słuchanie aktywne to jedna z najważniejszych umiejętności.Ambiwalencja jest zjawiskiem normalnym.

43




Wykorzystywanie oporu – polega na unikaniu argumentowania na korzyść zmiany, ponieważ zmusza to klientkę do obrony i może wywołać przeciwny do zamierzonego skutek. Dodatkowo nie należy zwalczać oporu bezpośrednio, ale poddawać się mu i szanować zdanie drugiej osoby. Nowe poglądy nie powinny być narzucane, lecz jedynie proponowane w delikatny sposób, zgodnie z za-sadą: „weź z tego, co ci się przyda, a resztę zostaw”. Istotne jest również włączanie klientki w two-rzenie rozwiązań problemu, gdyż zakładamy, że posiada ona wgląd w swoje zachowanie i pomysły na rzecz zmiany. Z drugiej strony opór klientki może być sygnałem dla Koordynatora wsparcia by zmodyfikował swoje działania i reakcje.

Wspieranie samoskuteczności – to inaczej umacnianie wiary i nadziei klientki w jej zdolność do zmiany. Działa to na zasadzie samospełniającej się przepowiedni. Należy pamiętać, że to klientka jest odpowiedzialna za decyzję o zmianie i jej wprowadzenie, a nie Koordynator wsparcia.

ZASADA 3: WYKORZYSTAJ OPÓRUnikaj argumentowania na rzecz zmiany.

Nie zwalczaj oporu bezpośrednio.Nowe poglądy są mile widziane, a nie narzucane.

Odpowiedzi i rozwiązania powinny wychodzić przede wszystkim od Klientki.Opór jest sygnałem wzywającym do innej reakcji.

ZASADA 4: WSPIERAJ SAMOSKUTECZNOŚĆWiara osoby w możliwość zmiany jest ważnym czynnikiem

motywującym.Klientka, nie Koordynator Wsparcia, ponosi odpowie-dzialność za decyzję o zmianie i jej wprowadzenie. Wiara Koordyna-tora Wsparcia w zdolność Klientki do zmiany jest samospełniającą

się przepowiednią.

44




JAK POSTĘPOWAĆ, BY WYWIAD BYŁ SKUTECZNY - KILKA DOBRYCH RAD Podczas stosowania wywiadu motywacyjnego istotnym jest by podczas komunikacji z klientką

Koordynator wsparcia: • zadawał pytania otwarte czyli takie, na które nie można udzielić krótkiej odpowiedzi• słuchał aktywnie czyli reagował odpowiednio na to co mówi Klientka• prowokował wypowiedzi o zmianie• podsumowywał wypowiedzi i wzmacniał omawiany materiał

CZEGO UNIKAĆ W WYWIIADZIE MOTYWUJĄCYMPoza stosowaniem przez Koordynatora wsparcia strategii, które wspierają klientkę, są też

zachowania, których powinien unikać podczas prowadzenia wywiadu motywującego. Należą do nich:

• odgrywanie roli eksperta - udzielanie porad, dawanie sugestii, podsuwanie rozwiązań• krytykowanie, zawstydzanie, obwinianie• nadawanie etykiet• pośpiech• zakładanie swojej wyższości• moralizowanie• ocenianie• nakazywanie, wydawanie poleceń• podawanie w wątpliwość, kwestionowanie

FAZY WYWIADU MOTYWUJĄCEGO Wywiad motywujący składa się z dwóch faz.Faza 1 polega na budowaniu wewnętrznej motywacji do zmiany. Celem jest rozwiązanie

ambiwalencji i zbudowanie motywacji do zmiany. Praca włożona w to zadanie zależeć będzie od poziomu, na którym znajduje się klientka w chwili rozpoczęcia uczestnictwa w „Modelu wparcia”. Ważnym aspektem fazy 1 jest kwestia ufności Klientki we własną zdolność do wprowadzenia zmiany. Pomocne przy zadawaniu pytań może być stosowanie podziałki ze skalą od 0 do 10:

45




Przykładowe pytania, które mogą zostać zadane na początku fazy 1 wywiadu motywującego: Jak ocenia Pani potrzebę zmiany? Gdzie by Pani umieściła na skali od zera do dziesięciu, na której zero oznacza, że zmiana jest zupełnie nie ważna, a dziesięć – niezwykle ważna?

Jak ocenia Pani swoją ufność w to, że gdyby postanowiła Pani np. podjąć pracę, czy to by się udało? Gdzie by Pani umieściła w tej samej skali od zera do dziesięciu, na której zero oznacza, zupełny brak ufności, a dziesięć – bardzo wysoką ufność?

Proszę wyobrazić sobie, że za sprawą czarodziejskiej różdżki… Jak wtedy wyglądałoby Pani życie? Jak wyglądałoby Pani życie za …, gdyby nadal mieszkała Pani z partnerem/sprawcą przemocy?

0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

Zupełnie nieważna

Niezwykle

ważna

Zupełny brak

ufności

Bardzo wysoka ufność

Faza 1 kończy się podsumowaniem dotychczasowych wyników, przypomnieniem wszelkich wy-rażonych przez klientkę sygnałów, że pragnie zmiany, zamierza ją bądź planuje, wraz z jej wypowie-dziami świadczącymi o ufności; ocenę Koordynatora wsparcia sytuacji klientki.

Przykładowe pytania, które Koordynator może zadać klientce by zakończyć 1 fazę wywiadu motywującego i przejść płynnie do fazy 2 wywiadu.

• Jak Pani sądzi, co Pani teraz zrobi ? Co Pani w tej chwili myśli o …?• Teraz, kiedy przyglądnęliśmy się wspólnie Pani sytuacji, jaki uczyni Pani następny krok?• Jakie zmiany planuje Pani wprowadzić?• Co mogłaby Pani zrobić ? Jakie są opcje?• Odnoszę wrażenie, że nie może dłużej być tak jak dotąd. Jak Pani myśli, co może Pani zrobić?• Która z tych poruszonych kwestii najbardziej Panią martwi ? Co chce Pani teraz zrobić?• W takim razie co dalej?• To co teraz będzie?• Gdyby wszystko mogło się ułożyć po Pani myśli, to jak chciałaby Pani, żeby to się zmieniło?• Jakie korzyści łączyłyby się ze zmianą?

46




Faza 2 polega na wzmacnianiu zobowiązania do zmiany i uszczegółowiania programu zmiany, w momencie gdy klientka jest chętna i zdolna do zmiany, a ponadto znajduje się na progu gotowo-ści. To moment wspólnego podejmowania decyzji i negocjacji, który polega na: ustalaniu celów, rozważaniu opcji prowadzących do zmiany, tworzeniu katalogu możliwych działań, prowokowaniu zobowiązań do wykonania tych działań. Plan zmiany wyłaniać będzie się w toku odpowiedzi klientki na pytania.

Przykładowe pytania, które Koordynator może zadać klientce w tej fazie wywiadu motywującego:

• Pod jakimi względami chciałaby Pani, żeby było inaczej?• Co chce Pani zmienić?• Gdyby w stu procentach udało się Pani osiągnąć to, czego Pani teraz chce, na czym

polegała by zmiana ?• Przemyślmy wszystko po kolei, krok po kroku. Jaki Pani zdaniem jest pierwszy krok?• Jak zmieniłoby sie Pani życie, gdyby dążyła Pani do tego celu i go osiągnęła?• To jest więc Pani cel. Co Pani zdaniem może zawieść w tym planie?• Jakie mogą być plusy i minusy osiągnięcia tego celu?• Co konkretnie planuje Pani zrobić?• Jaki Pani zdaniem ma być kolejny krok?• Jak się Pani do tego zabierze?Celem jest uzyskanie od klientki aprobaty planu i jej zobowiązania się do wcielenia planu

w życie. Udzielenie takiej słownej aprobaty wzmocni decyzję klientki. Przydatne może okazać się uzgodnienie i zainicjowanie kilku natychmiastowych działań na rzecz wcielenia planu w życie.

Efektem Fazy 2 jest sformułowanie jasnego planu, uwzględniającego cele, potrzeby, zamiary i przekonania klientki oraz uzyskanie słownego zobowiązania klientki do wykonania tego planu. Plan znajduje odzwierciedlenie w Programie zmiany, który jest zbiorem konkretnych działań i zobowiązań klientki.

47




Podsumowane – czyli to co najważniejsze w wywiadzie motywującym 1. Po pierwsze skoncentrowanie na klientce tzn. w centrum uwagi umieszcza się obawy i poglądy klientki. 2. Wywiad motywujący jest metodą komunikacji nie zaś zestawem technik. Jest to sposób bycia

z ludźmi i dla ludzi – ułatwiającym podejście do komunikacji, której skutkiem jest zmiana naturalna.

3. Wywiad motywujący koncentruje się na wydobyciu wewnętrznej motywacji do zmiany.4. Celem wywiadu motywującego jest rozwianie ambiwalencji - sugerujące konkretny

kierunek zmian. 5. Koordynator wsparcia prowadzący wywiad motywujący prowokuje i wybiórczo

wzmacnia wypowiedzi o zmianie, a następnie reaguje na opór w sposób, który ma za zadanie go osłabić.

6. Wywiad motywujący polega na selektywnym reagowaniu na wypowiedzi klientki tak, by roz wiązać ambiwalencję i przybliżyć ją ku zmianie.

7. Wywiad motywujący polega na zgłębianiu i rozwiązywaniu ambiwalencji, w których upatruje klucza do wywołania zmiany. Przyjmuje, że zmiana zachodzi dzięki temu, że jest istotna dla wyznawanych przez osobę wartości i leży w jej interesie.

8. Metoda ta zakłada, że klientka jest zdolna do samodzielnego i aktywnego wzięcia udziału w procesie zmiany swojej sytuacji życiowej.

9. Celem jest sformułowanie jasnego planu, uwzględniającego cele, potrzeby, zamiary i przekonania klientki oraz uzyskanie słownego zobowiązania klientki do wykonania tego planu.

4. Elementy caochinguPodczas spotkań indywidulanych, realizowanych w procesie wsparcia, Koordynator posługuje

się elementami coachingu. Jest to metoda pracy, która ułatwia przeprowadzanie zmian zarówno w sytuacjach interpersonalnych jak i zawodowych. Pozwala wydobywać z ludzi, to co w nich naj-lepsze. Rolą Koordynatora jest nauczenie klientki, w jaki sposób powinna wykorzystywać własne zasoby w procesie aktywizacji społeczno – zawodowej. Istotą coachingu jest współpraca pomiędzy Koordynatorem, a klientką. Zastosowanie elementów coachingu w pracy Koordynatora odnosi się do następujących obszarów wparcia: STAŁE ZAANGAŻOWANIE NA RZECZ KLIENTKI – Koordynator szanuje prawo do odmiennych przekonań i poglądów klientki. Nie podejmuje prób przekonania in-nych, co do wyższości swoich własnych przekonań, wartości lub poglądów. Koordynator przyjmuje stałą postawę wparcia dla klientki, tak by czuła jego zaangażowanie w niesioną pomoc. Koordynator musi pamiętać by

48




utrzymywać neutralną i otwartą postawę na pomoc. Nie powinien dokonywać osądu poprzez pryzmat jej zachowań.

BUDOWANIE REALCJI NA PRAWDZIE, OTWARTOŚCI I ZAUFANIU – stosując elementy coachingu w pracy Koordynatora trzeba pamiętać, że wzajemne zaufanie, szczerość oraz otwartość służy

rzeczywistemu rozwiązaniu problemów klientki. Koordynator szanuje treść wszelkich rozmów i do-trzymuje zobowiązań wynikających z jego pracy.

ODPOWIEDZIALNOSĆ KLIENTKI ZA POSTĘPY – praca Koordynatora wsparcia powinna być ukie-runkowana na wzbudzane odpowiedzialności w klientce za rozwiązywanie określonych problemów. Wzbudzenie odpowiedzialności powoduje, iż klientka nie przerzuca odpowiedzialności na czynniki zewnętrzne i potrafi zapanować nad trudną sytuacją.

ZDOLNOŚĆ KLIENTKI DO OSIĄGANIA WYNIKÓW - na początku rozpoczęcia pracy z klientką, Ko-ordynator powinien omówić z nią cel, który chciałaby osiągnąć poprzez udział w Modelu wsparcia. Wyznaczony cel powinien być realny, tak by Koordynator od samego początku stawiał przed klientką wymagania i wyzwania, które jej nie zniechęcą i które przy wsparciu Koordynatora będzie w stanie osiągnąć. Koordynator powinien czuwać nad ustaleniem realnych celów.

UKIERUNKOWANIE NA SPOSÓB MYŚLENIA KLIENTKI – Koordynator wparcia działa przede wszystkim w oparciu o współprace z klientką, nie może proponować jej działań , które wynikają tylko i wyłącznie z jego osobistych przekonań i doświadczeń. Decyzja o wdrożeniu konkretnego dzia-łania w plan pomocowy musi wynikać z myślenia i decyzji klientki.

PRZEŚWIADCZENIE O ZDOLNOSCI KLIENTKI DO WYPRACOWYWANIA DOBRYCH ROZWIĄZAŃ -

praca Koordynatora wsparcia powinna być realizowana, tak by nie dawać gotowych rozwiązań, lecz oddziaływać na klientkę w taki sposób, by sama znajdowała rozwiązania pojawiających się proble-mów. Powoduje to, że klientka utożsamia się z wypracowanym przez siebie rozwiązaniem. Dzięki temu realne staje się, aby wypracowany pomysł został zrealizowany.

ROZMOWA OPARTA NA RÓWNOSCI - Koordynator wsparcia nie wywiera przymusu, lecz wpiera klientkę w realizacji tego czego ona sama chce. Wspólnie badają przyczyny, bariery i drogi wyjścia z

49




danej sytuacji. Jednocześnie Koordynator stwarza płaszczyznę współpracy z klientką, gdzie można popełniać błędy, mówić prawdę i generować pomysły, które nie są krytykowane.

Przedstawione powyżej zasady coachingu mają istotne znaczenie dla budowania dobrego pro-cesu wsparcia oraz osiągania wysokojakościowych efektów. Należy pamiętać, że Koordynator wspie-ra kobietę w trudnej sytuacji doświadczenia przemocy i braku zatrudnienia, a problemy te niejed-nokrotnie narastały przez wiele lat. Dlatego też Koordynator musi posiadać umiejętności i wiedzę z zakresu stosowania metod, które pozwolą klientce pokonać opór przed zmianą i wejść w nowy etap życia - wolnego od przemocy. Musi posiadać umiejętności mobilizujące w klientce chęć do podjęcia wewnętrznej zmiany, a nie narzucać jej gotowych rozwiązań.

5.7. Zasady współpracy Koordynatora wsparcia z Gminnymi Zespołami Interdyscypli-narnymi, instytucjami pomocy społecznej, organizacjami pozarządowymi ora pracodawcami

Ważnym elementem działalności Koordynatora wsparcia jest współpraca z Gminnymi Zespo-łami Interdyscyplinarnymi oraz poszczególnymi podmiotami działającymi w obszarze aktywizacji i wsparcia osób doświadczających przemocy. Koordynator wsparcia jest swoistym ogniwem łączącym elementy procesu pomocowego, na który składają się różne instytucje i organizacje, który powi-nien włączyć w te działania sektor prywatny - przedsiębiorstwa . Aby ta współpraca była zgodna z obowiązującymi przepisami konieczne jest by odbywała się w oparciu o umowy lub porozumienia dotyczące współpracy w poszczególnych obszarach. Koordynator realizuje współpracę według na-stępujących zasad:

1. Zasady współpracy Koordynatora Wsparcia z Gminnym Zespołem InterdyscyplinarnymPraca Koordynatora wsparcia rozpoczyna się od nawiązania współpracy z Gminnym Zespołem

Interdyscyplinarnym. Decyzją przewodniczącego Koordynator wsparcia zostaje włączony w skład grupy roboczej:

a) Przystępując do grupy roboczej Koordynator zobowiązany jest do podpisania oświadczenia o zachowaniu poufności zgodnie z Ustawą z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie (Dz. U. Nr 180 poz.1493 ze zm.)– art. 9c ust. 3 „Oświad-czam, że zachowam poufność informacji i danych, które uzyskałem przy realizacji zadań związanych z przeciwdziałaniem

50




przemocy w rodzinie oraz, że znane mi są przepisy o odpowiedzialności karnej za udostępnienie danych osobowych lub umożliwienie do nich dostępu osobom nieuprawnionym”.

b) Koordynator wsparcia uczestnicy w każdym posiedzeniu grupy roboczej dotyczącej danej klientki.

c) Na pierwszym posiedzeniu grupy roboczej ustalony zostaje plan pomocy dla konkretnej klientki. W ramach planu pomocy opracowywane są zasady pomocy wszystkich członków grupy roboczej, w tym m. in.: policji, pracownika socjalnego, psychologa, terapeuty, kuratora sądowego, prokuratora, członka organizacji pozarządowej, pracownika służby zdrowia, członka Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, pracownika jednostek oświaty, innych specjalistów powołanych w skład grupy roboczej.

d) Koordynator wsparcia udziela grupie roboczej informacji na temat postępów klientki w realizacji planu pomocy. Jednocześnie sygnalizuje jakie wystąpiły trudności, problemy w jego wdrażaniu.

e) Koordynator pozostaje w kontakcie z grupa roboczą do momentu ukończenia przez nią uczestnictwa w „Modelu wsparcia”.

2. Zasady współpracy z instytucjami pomocy społecznej Jednym z zadań Koordynatora wsparcia jest nawiązanie współpracy z pracownikiem socjalnym właściwym ze względu na rejon zamieszkania klientki - podopiecznej.

Klientka wraz z pracownikiem socjalnym, przy wsparciu Koordynatora, ustala:a) zasady przyznawania pomocy finansowej: zasiłki celowe z przeznaczeniem na np. żywność,

dofinansowanie opłat, leki, porady specjalistówb) zasad przyznawania pomocy rzeczowej np: odzieży, wyposażenia, opałuc) zasady przyznawania innej pomocy w ramach realizowanych zadań np. dodatku

mieszkaniowegod) konieczność skierowania klientki do poszczególnych specjalistówe) konieczność wejścia w środowisko klientkif) działania , które należy podjąć wobec sprawcy przemocy

51




3. Zasady współpracy Koordynatora Wsparcia z NGO (organizacjami pozarządowymi) i pod-miotami Ekonomii społecznej - Centrami i Klubami Integracji Społecznej

Budując lokalną mapę zasobów instytucjonalnych oordynator wsparcia musi uwzględnić dzia-łania organizacji pozarządowych i wypracować zasady współpracy na rzecz klientek biorących udział w Modelu wparcia:

a) Koordynator podejmuje współpracę z daną organizacją pozarządową, podmiotem ekonomii społecznej na rzecz konkretnej sytuacji klientki, tak aby zoptymalizować działania pomocowe wobec niej podejmowane

b) Koordynator wsparcia przekazuje organizacjom pozarządowym, podmiotom ekonomii społecznej informacje na temat oferty proponowanej w ramach Modelu

c) Koordynator na bieżąco kontaktuje się z organizacjami, podmiotami ekonomii społecznej gromadzi informacje na temat ofert poszczególnych organizacji, podmiotów ekonomii społecznej, które mogą być skierowane do niezatrudnionych kobiet, doświadczających przemocy

d) Koordynator wsparcia wymienia wiedzę i doświadczenie związane z działaniami w obszarze przeciwdziałania przemocy i aktywizacji społeczno- zawodowej, biorąc udział w spotkaniach, szkoleniach organizowanych przez organizacje pozarządowe, podmioty ekonomii społecznej

e) Koordynator nawiązuje współpracę z podmiotami ekonomii społecznej w celu organizacji np.zatrudnienia socjalnego klientki na podstawie przepisów wynikających

Ustawy o zatrudnienie socjalnym.

4. Zasady współpracy Koordynatora Wsparcia z instytucjami rynku pracyKolejnym ważnym aspektem działalności Koordynatora jest nawiązanie współpracy z instytucjami rynku pracy np. Urzędem Pracy:a) Koordynator organizuje praktyki zawodowe dla uczestniczek na podstawie porozumienia

zawieranego pomiędzy podmiotem wdrażającym „Model wsparcia”, a Powiatowym Urzędem Pracy. Na mocy tego porozumienia Powiatowy Urząd Pracy zabezpieczy środki finansowe z Funduszu Pracy na realizację 3 miesięcznych praktyk dla kobiet, które uczestniczą w „Modelu wsparcia”

b) w ramach kontaktu z Urzędem pracy Koordynator Wsparcia rozpoznaje czy dana klientka jest zarejestrowana w PUP, jeśli tak to jaki jest jej status, jakie działania aktywizacyjne były wobec

52




niej podejmowane i czy wyrażała wolę współpracy w zakresie proponowanych form wsparcia i ofert pracy

c) Koordynator Wsparcia stara się rozpoznać inne możliwe działania aktywizacyjne proponowane przez PUP, z których niezatrudniona klientka mogłaby skorzystać np. staże, praktyki , dofinasowanie stanowiska pracy i inne instrumenty dostępne na podstawie ustawy o promocji zatrudnienia

d) w ramach ofert pracy zamieszczanych w PUP analizuje propozycje stanowisk pracy oceniając zasoby i możliwości klientki do podjęcia zatrudnienia

e) Koordynator jeździ również z klientką na spotkania z pracodawcą w ramach skierowania z PUP

f) Koordynator Wsparcia wraz z klientką spotyka się z pracodawcą, do którego została skierowana klientka i odbywa rozmowę umożliwiającą rozpoznanie zakresu czynności na danym stanowisku pracy. Dokonuje też oceny czy stanowisko jest adekwatne do kwalifikacji i kompetencji psychofizycznych klientki oraz podejmuje wraz z klientką decyzję o podjęciu zatrudnienia bądź jej odmowie.

5. Zasady Współpracy Koordynatora Wsparcia z przedsiębiorcamiAby skutecznie nawiązać współpracę w pracodawcami Koordynator wsparcia musi budować

relacje z sektorem przedsiębiorców i dążyć do obopólnych korzyści. Z jednej strony Koordnator poszukuje miejsca pracy dla swojej klientki, a z drugiej strony pomaga pracodawcy w znalezieniu wartościowego pracownika o kwalifikacjach pożądanych przesz pracodawcę:

a) Koordynator wsparcia dokonuje analizy lokalnego rynku pracy pod kątem pracodawców i przedsiębiorców, u których można zorganizować praktyki zawodowe dla kobiet, a w konsekwencji znaleźć miejsce zatrudnienia

b) Koordynator wsparcia nawiązuje kontakty z osobami z działu kadr, HR i dokonuje analizy potrzeb przedsiębiorców pod kątem zapotrzebowania na pracowników o konkretnych kwalifikacjach

c) Koordynator nawiązuje współpracę z agencjami pośrednictwa pracy w celu pozyskiwania ofert pracy

d) Koordynator uczestnicy w lokalnych targach pracye) Koordynator nawiązuje współpracę z branżowymi związkami przedsiębiorców i związkami

pracodawcówf) Koordynator na bieżąco monitoruje oferty biur i agencji pośrednictwa pracy

53




g) Koordynator organizuje spotkania z przedstawicielami lokalnych pracodawców, podczas których prezentuje założenia oraz ideę wsparcia i zatrudnienia kobiet nieaktywnych zawodowo i doświadczających przemocy domowej

h) Koordynator przedstawia pracodawcy możliwości w zakresie dofinansowania miejsca pracy dla klientki zgodnie z obowiązującymi przepisami wynikającymi z Ustawy o promocji zatrunienie i instytucjach rynku pracy oraz Ustawy o rehabilitacji zawodowej

i społecznej osób niepełnosprawnych oraz zatrudnieniu osób niepełnosprawnych

MAPA LOKALNYCH ZASOBÓW – PRZYKŁAD

Imię i nazwiskoklientki:

.................................

NGO - Centrum Praw Kobiet, Grupa Wsparcia

Psycholog Anna Kowalska

nr. Tel. 71 377 34 55ul. Ruska 45/2. pok 23

Powiatowy Urząd Pracy- pośrednictwo pracy.

Kontakt: PanJan Kowalski.

nr. Tel. 71 3445577

Kancelaria Adwokacka C&C Staż na stanowisku

administracyjnym Kontakt: Pani Jolanta

Grzyb nr. Tel. 71 3445577

ul. Nowowiejska98/2

Centrum IntegracjiSpołecznej - Kurs administracyjny

Kontakt: Pani Ewa Kowalska

nr. Tel. 71 3445577Strzegomska 49.

pok 13

CEL - Znalezienie pracy

dokładne określenie celu

Określenie: Instytucji/OrganizacjiCel, osoba kontaktowadokładne dane kontaktowe

54




6. Odbiorczynie - uczestniczki „Modelu Wsparcia”

Wsparcie, oferowane w ramach „Modelu Wsparcia” kierowane jest do niezatrudnionych ko-biet, doświadczających przemocy domowej, objętych procedurą „Niebieskiej karty” i znajdujących się pod opieką Gminnego Zespołu Interdyscyplinarnego. Ze względu na złożoność dotykających je problemów jest to grupa wymagająca kompleksowego i zindywidualizowanego wsparcia, którą za-pewnia zaproponowane w niniejszym podręczniku narzędzie.

Osoba doznająca przemocy domowej doświadcza wielu negatywnych skutków psychologicz-nych przemocy, prze co trudno jej zmotywować się do zmiany i poprawy swojej sytuacji życiowej oraz do stosowania w pełni zaleceń Zespołu Interdyscyplinarnego. Wynika to często z zagubienia w gąszczu instytucji, z których pomocy powinna korzystać, nierzadko z braku środków finansowych oraz problemów z podtrzymaniem trwałej motywacji do podejmowania działań. Osoby doznające przemocy domowej doświadczają poczucia wstydu, upokorzenia, izolacji społecznej oraz wykazują cechy m.in. Syndromu Wyuczonej Bezradności i Zespołu Stresu Pourazowego. Obok doświadczenia przemocy mamy niejednokrotnie do czynienia z brakiem aktywności zawodowej i uzależnieniem finansowym/ekonomicznym od sprawcy przemocy. Jest to istotny czynnik blokujący wyswobodzenie się z sytuacji przemocy. Ofiara, pomimo świadomości i wiedzy w jaki sposób powinna postępować, nie jest w stanie samodzielnie poradzić sobie z problemami. Towarzyszący jej lęk powoduje, że albo szuka wsparcia w różnych miejscach albo,w obawie przed sprawcą wycofuję się z podjętych już kroków i wraca do domu. Przemoc jest zjawiskiem, które wyrządza szkody w każdym obszarze funk-cjonowania psychospołecznego ofiary, dlatego należy pamiętać, iż adresatkami „Modelu Wsparcia” często są kobiety, które mają problemy dotyczące:

• poczucia bezpieczeństwa,• poczucia własnej wartości,• współuzależnienia emocjonalnego i finansowego od sprawcy przemocy,• braku pracy,• braku odpowiednich kwalifikacji i kompetencji zawodowych adekwatnych

do wymagań współczesnego rynku pracy,• braku motywacji i gotowości i zmiany,• zdrowia zarówno w obszarze zdrowia fizycznego jak i psychicznego,• sytuacji prawnej oraz/lub mieszkaniowej.

55




6.1 Sposób dotarcia do potencjalnych odbiorczyń Modelu Wsparcia

Podstawowym sposobem dotarcia do potencjalnych odbiorczyń „Modelu Wsparcia” jest kon-takt z Gminnym Zespołem Interdyscyplinarnym, który posiada wiedzę na temat wszystkich kobiet objętych procedurą „Niebieskiej karty”. Podmiot, który wdraża „„Model wsparcia”” wyznacza osobę – Koordynatora zadania, który odpowiada za zrekrutowanie uczestniczek. Osoba ta kontaktuje się z Zespołem Interdyscyplinarnym, organizując spotkanie z jego członkami. Podczas spotkania Koor-dynator zadania przekazuje informacje o ofercie dostępnej w ramach „Modelu Wsparcia”. Z uwagi na poufność danych dotyczących klientek Zespołu interdyscyplinarnego, potencjalne uczestniczki informowane są o możliwości udziału w „Modelu” za pośrednictwem członków Zespołu Interdyscy-plinarnego. To Zespół kieruje swoje klientki do udziału w „Modelu Wsparcia”, przekazując klient-kom, gdzie i do kogo powinny się zgłosić.

Druga grupa potencjalnych uczestniczek „Modelu Wsparcia” to niezatrudnione kobiety, do-świadczające przemocy, które na co dzień doświadczają traumy, jednak nie przyznają się do swojej sytuacji. Panie te omijają procedurę „Niebieskiej karty” z uwagi na brak motywacji i gotowości do zmian, a także z obawy przed sprawcą. Potencjalne odbiorczynie „Modelu Wsparcia” znajdujące się w trudnej sytuacji materialnej korzystają często z pomocy finansowej, rzeczowej różnych instytucji, natomiast temat przemocy pozostaje przemilczany. Do tej grupy należy dotrzeć za pośrednictwem pracowników socjalnych oraz pracowników innych instytucji pomocowych, instytucji rynku pracy, poradni psychologicznych, podmiotów ekonomii społecznej, takich jak Kluby i Centra Integracji Spo-łecznej. W tym celu Koordynator zadania upowszechnia informacje pośród instytucji i organizacji proponujących wsparcie dla osób nieaktywnych zawodowo. Jednym z działań służących dotarciu do jak największej ilości potencjalnych uczestniczek jest zamieszczanie informacji o „Modelu Wsparcia” na portalach i serwisach poświęconych przemocy i aktywizacji zawodowej kobiet. W celu zachęcenia do udziału Koordynator zadania organizuje również spotkania informacyjne. Podczas spotkań oma-wia korzyści płynące z udziału w Modelu oraz przekonuje kobiety do założenia „Niebieskiej karty”, która może je uchronić przed konsekwencjami przemocy. Podczas takich spotkań ofiary mogą spo-tkać inne osoby w podobnej sytuacji - wyjść z cienia, ujawniając swoją historię.

W przypadku, gdy na terenie gminy nie ma wystarczającej liczby kobiet mogących wziąć udział w Modelu Wsparcia, Koordynator zadania powinien dokonać rozeznania w powiecie, celem

56




ustalenia, czy w sąsiednich gminach znajdują się niezatrudnione kobiety, które mogłyby być skierowane przez Zespoły Interdyscyplinarne do udziału w „Modelu Wsparcia”

6.2 Rekrutacja uczestniczek Modelu Wsparcia Kobiety, które zgłaszają się do udziału w Modelu Wsparcia powinny wypełnić Kwestionariusz

rekrutacyjny według wzoru stanowiącego załącznik do niniejszego Przewodnika. Celem wypełnie-nia kwestionariusza jest weryfikacja następujących kryteriów formalnych uczestnictwa w „Modelu Wsparcia” , którymi są:

• płeć („Model wsparcia” skierowany jest do kobiet),• objęcie procedurą Niebieskie Karty,• status na rynku pracy brak aktywności zawodowej (może to być zarówno osoba zarejestro-

wana jako bezrobotna jak i osoba nieaktywna zawodowo),• wiek (potencjalna uczestniczka powinna znajdować się wieku umożliwiającym podjęcie ak-

tywności zawodowej tj. w wieku 18 – 67 lat.

Oprócz kryteriów formalnych celem kwestionariusz rekrutacyjnego jest poznanie motywacji i gotowości do wprowadzania zmian przez potencjalną uczestniczką „Modelu wsparcia” Następ-nie Koordynator zadania przeprowadza indywidualne rozmowy rekrutacyjne, podczas której we-ryfikowane są potrzeby oraz oczekiwania kandydatki w zakresie rozwiązania sytuacji przemocowej i podjęcia zatrudnienia. Na podstawie rozmów wyłoniona zostanie grupa 15 uczestniczek, które zostaną zakwalifikowane do udziału w Modelu Wsparcia. Koordynator zadania sporządza także listę kandydatek rezerwowych, które mogły by wejść do Modelu w miejsce kobiet, które zrezygnowały w początkowym etapie realizacji zajęć orgaznizowanych w ramach Modelu.

Na zakończenie Koordynator zadania sporządza protokół z przebiegu rekrutacji. Następnie or-ganizuje spotkanie z uczestniczkami, które się zakwalifikowały do udziału w „Modelu Wsparcia”. Podczas spotkania omawia regulamin uczestnictwa w Modelu, zasady uczestnictwa we wsparciu terapeutyczno-szkoleniowym i zasady uczestnictwa w praktykach zawodowych oraz rolę Koordyna-tora Wsparcia.

57




6.3 Program terapeutyczno – szkoleniowo-aktywizujący

Program szkolenia niezatrudnionych kobiet doświadczających przemocy, realizowany w ra-mach „Modelu Wsparcia”, został opracowany w oparciu o założenia Transteoretycznego Modelu Zmiany. Zarówno konstrukcja programu terapeutyczno–szkoleniowego, jak i dobór tematów po-zwala na wydobycie zasobów klientki zgodnie z Transteoretycznym Modelem Zmiany. Odbiorczynie „Modelu Wsparcia” biorą udział w cyklu terapeutyczno–szkoleniowo–aktywizującym, trwającym 3 miesiące. Program składa się z dwóch modułów „Nowa Ja” oraz „Rozwój-szkolenie–praca”. Pierw-szy z nich ukierunkowany jest na odbudowę poczucia własnej wartości oraz wzmocnienie kompe-tencji osobistych klientki w radzeniu sobie z sytuacją przemocy. Drugi moduł zawiązany jest z ryn-kiem pracy. Jego celem jest dostarczenie wiedzy i kwalifikacji wymaganych na współczesnym rynku pracy. Zajęcia realizowane są w formie warsztatów grupowych oraz poprzez udział w konsultacjach indywidualnych i w grupie wsparcia. Szkolenia bazują na aktywizowaniu zasobów osobistych, od-wołując się do „zapomnianych” sukcesów, mocnych stron, potrzeb i praw. Zajęcia rozwijają kom-petencje osobiste i społeczne silnie osadzone na dotychczasowych pozytywnych doświadczeniach uczestniczek związanych z realizacją celów osobistych i zawodowych. Transfer umiejętności uczest-niczek z jednego obszaru aktywności do innego pozwoli im uwierzyć, że zmiana nie jest zbyt trudna i ponad siły.

Moduł terapeutyczny „Nowa Ja” obejmuje:• trening przeciw wyuczonej bezradności (24h),• udział w grupie wsparcia (12 spotkań po 3h tj. łącznie 36h),• poradnictwo prawne (średnio 4h/os.),• terapię indywidualną (średnio 6h/os.).

Moduł szkoleniowy „Szkolenia–praca–rozwój” obejmuje:• warsztat kompetencji osobistych i społecznych (40 h),• warsztat poruszania się po rynku pracy (40 h),• szkolenie komputerowe (40h) – program szkolenia zakłada realizację modułów

tematycznychw zakresie dwóch poziomów zaawansowania, z uwagi na możliwy różny umiejętności w zakresie obsługi komputera,

• dresscode podczas rozmowy kwalifikacyjnej i w miejscu pracy (5h),• konsultacje indywidualne z psychologiem i doradcą kariery (2 h/os),

58




• konsultacje indywidualne ze stylistką (3h/os.). Zajęcia powinny być tak rozłożone w czasie, aby uczestniczki mogły pogodzić udział w „Modelu Wsparcia” z innymi obowiązkami.

Wskazówki metodyczne dla realizatorów modułu terapeutycznego „Nowa Ja”

1. Trening przeciw wyuczonej bezradności (24h) – składa się z następujących zagadnień:

a) poszerzenie świadomości na temat wyuczonej bezradności,b) rozwijanie umiejętności rozpoznawania syndromu wyuczonej bezradności

w swoim zachowaniu, postawach i emocjach,c) kształtowanie umiejętności wychodzenia z schematów wyuczonej bezradności,d) rozwijanie świadomości na temat zewnętrznego i wewnętrznego poczucia kontroli,e) rozpoznanie i aktywizacja zasobów osobistych oraz wykorzystanie ich do ekstrapolacji

na nowe zachowania,f) kształtowanie umiejętności podejmowania inicjatywy i wprowadzania zmian na

bazie własnych zasobów.

Zajęcia powinny być prowadzone przez psychologów, terapeutów-szkoleniowców, którzy po-siadają odpowiednie kwalifikacje oraz doświadczenie. Ich realizacja powinna przebiegać w opar-ciu o następujące techniki: wykorzystanie zadań i ćwiczeń z elementami autodiagnozy i informacji zwrotnych, psychoedukacja, prezentowanie własnych doświadczeń uczestników szkolenia, mode-lowanie zachowań alternatywnych do zachowań niekorzystnych, zadania budujące świadomość mocnych stron uczestniczek, odgrywanie ról, budowanie marzeń, wizualizacja, wysłuchanie, zro-zumienie, dyskusje grupowe z wykorzystaniem informacji o faktach, wyrażanie własnego zdania, dramy, play role.

2. Udział w grupie wsparcia (12 spotkań po 3h tj. łącznie 36h) Grupa wsparcia przeznaczona jest dla nieaktywnych kobiet, które na co dzień doświadczają przemocy fizycznej, psychicznej, seksualnej bądź ekonomicznej i nie potra-fią przerwać destrukcyjnej relacji. Celem udziału w grupie jest otrzymanie wsparcia w bezpiecznej atmosferze, gdzie zaufanie do innych ludzi i wiara we własne możliwośc ponownie może zostać odbudowana. Na spotkaniach grupy uczestniczki pracują nad budową poczucia własnej wartości

59




poprzez pracę w grupach, wykłady, ćwiczenia i wskazówki do przemyślenia. Dla wielu osób jest to pierwszy w ich życiu krok na drodze do zbudowania poczucia własnej wartości, pokochania siebie i zainwestowania w swoją przyszłość. Celem grupowej formy wsparcia jest uzyskanie przez uczestniczki wiedzy oraz oparcia emocjonalnego, dzięki możliwości omówienia z innymi kobietami wspólnych doświadczeń związanych z doznaną przemocą. Dzięki działaniom podejmowanym pod-czas grupy wsparcia, ofiara przemocy ma okazję przyjrzeć się swojej sytuacji przez pryzmat historii pozostałych kobiet.

Zajęcia powinny być prowadzone przez psychologów, terapeutów - szkoleniowców, którzy posiadają odpowiednie kwalifikacje oraz doświadczenie. Ich realizacja powinna przebiegać

w oparciu ćwiczenia w parach, mini wykłady, dziele-nie się własnymi doświadczeniami, dawanie informacji zwrotnych

3. Poradnictwo prawne (średnio 4h/os.) Poradnictwo należy dostosować do indywidualnej sytuacji każdej klientki. W zależnościom sta-

nu wiedzy oraz położenia życiowego konsultacje mogą dotyczyć: procedur karnych związanych z przestępstwem przemocy, procedur rozwodowych, separacji małżonków, spraw alimentacyjnych, procedur związanych z ustaleniem nad dziećmi, a także prawa pracy, zawierania umów oraz zarzą-dzania finansami.

Konsultacje indywidualne powinny być prowadzone przez prawni-ka posiadającego doświadczenie w powyższym obszarze. Tempo konsultacji po-winno być dostosowane do możliwości przyswajania zagadnień z zakresu prawa.

4. Terapię indywidualną (średnio 6h/os.)

Terapia indywidualna obejmuje średnio po 6 godzin pracy z każdą odbiorczynią wsparcia. W związku z tym, że uczestniczki będą doświadczać intensywnych zmian, doświadczą licznych trudności - terapia indywidualna ma im pomóc w poradzeniu sobie z reakcjami na zmiany. Powin-na być zatem dostosowana do tempa przeprowadzania zmiany przez daną odbiorczynię wsparcia. W trakcie indywidualnych spotkań psychoterapeuta pomaga pokonać klientce opór przed zmianą, rozładować emocje, uświadomić sobie schematy własnego działania

60




Terapia powinna być prowadzona przez doświadczonego terapeutę, psychologa posiadające-go doświadczenie w powyższym obszarze. Tempo konsultacji powinno być dostosowane do goto-wości klientki do pracy.

Po zakończeniu udziału w programie terapeutycznym uczestniczki biorą udział w szkoleniach podnoszących kompetencje związane z wejściem na rynek pracy.

Wskazówki metodyczne dla realizatorów modułu terapeutycznego „Szkolenia, praca rozwój”

1. Warsztat kompetencji osobistych i społecznych (40 h) składa się z następujących zagad-nień:

a) komunikacja interpersonalna, b) zarządzanie czasem i zasobami,c) radzenie sobie ze stresem.

Zajęcia powinny być prowadzone przez psychologa-szkoleniowca, który posiada odpowiednie kwalifikacje oraz doświadczenie. Ich realizacja powinna przebiegać w oparciu o następujące tech-niki: min-wykład, praca w grupach, odgrywanie scenek, analiza przypadków.

2. Warsztat poruszania się po rynku pracy (40 h) składa się z następujących zagadnień:a) analiza rynku pracy,b) metody poszukiwania pracy,c) komputer pomocny w poszukiwaniu pracy,d) umiejętne poruszanie się po rynku pracy,e) przygotowanie profesjonalnych dokumentów aplikacyjnych,f) rozmowa kwalifikacyjna z elementami autoprezentacji,g) formy zatrudnienia,h) kompetencje i predyspozycje zawodowe,i) bariery na drodze do zatrudnienia,j) oferty na rynku pracy,k) plan poszukiwania pracy.

Zajęcia powinny być prowadzone przez doradcę zawodowego - szkoleniowca, który posiada odpowiednie kwalifikacje oraz doświadczenie. Ich realizacja powinna przebiegać w oparciu o na-stępujące techniki: mini-wykład, praca w grupach, odgrywanie scenek, analiza przypadków, praca z dokumentami.

61




3. Szkolenie komputerowe (40h) - jest to szkolenie fakultatywne, uzależnione od umiejętno-ści uczestniczek, obejmujące:

a) blok podstawowy: podstawy budowy komputera i urządzenia peryferyjne, podstawy obsługi systemu operacyjnego Microsoft Windows, podstawy obsługi edytora tekstowego Microsoft Office Word, podstawy obsługi arkusza kalkulacyjnego Microsoft Office Excel, podstawy obsługi Internetu, wyszukiwarki Internetowe poczta elektroniczna – zakładanie i obsługa konta e-mail.

b) blok średniozaawansowany i zaawansowany: obsługa edytora tekstowego Microsoft Office Word, obsługa arkusza kalkulacyjnego Microsoft Office Excel, Power Point, tworzenie stron interne-towych, podstawy grafiki komputerowej.

Zajęcia powinny być prowadzone przez szkoleniowca posiadającego wiedzę z zakresu in-formatyki, posiadającego odpowiednie kwalifikacje oraz doświadczenie. Ich realizacja powinna przebiegać w oparciu o praktyczne ćwiczenia wykonywane na komputerze.

4. Warsztat „Dresscode” podczas rozmowy kwalifikacyjnej i w miejscu pracy (5h) składa się z następujących zagadnień:

a) podstawy kosmetyki użytkowej (pielęgnacja cery, pielęgnacja dłoni i paznokci,b) makijaż dzienny odpowiedni do budowy twarzy, w tym odpowiedni w miejscu pracy,c) określenie typu sylwetki, eksponowanie atutów i tuszowanie wad figury,d) style ubierania się, z szczególnym uwzględnieniem strojów odpowiednich podczas rozmowy

kwalifikacyjnej oraz w miejscu pracy,e) dobór fasonu fryzury i koloru włosów.

Zajęcia powinny być prowadzone przez stylistę/kę, który/a posiada odpowiednie kwalifikacje oraz doświadczenie. Ich realizacja powinna przebiegać w oparciu o praktyczne ćwiczenia, demon-strację poszczególnych technik, chust kolorystycznych.

62




5. Konsultacje indywidualne z psychologiem i doradcą zawodowym (średnio 2h/osobę)

Konsultacje indywidualne w celu analizy indywidulanych kompetencji i predyspozycji zawodo-wych w celu doboru miejsca praktyk zawodowych.

Konsultacje indywidualne powinny być prowadzone przez psychologa i doradcę zawodnego posiadających doświadczenie w powyższym obszarze. Tempo konsultacji powinno być dostosowa-ne do możliwości przyswajania określonych zagadnień.

6. Konsultacje indywidualne ze stylistą (średnio 3h/osobę)

Konsultacje służą odnalezieniu własnego stylu, przełamania indywidualnych barier wizerunko-wych uczestniczek oraz wzmocnienie ich pewności siebie z uwzględnieniem indywidualnych cech ubioru, makijażu itp.

Konsultacje indywidualne powinny być prowadzone przez stylistę posiadającego doświadcze-nie w powyższym obszarze. Tempo konsultacji powinno być dostosowane do możliwości przyswa-jania określonych zagadnień

Udział w warsztatach grupowych oraz konsultacjach powinien być dokumentowany poprzez listy obecności z poszczególnych zajęć. Po zakończeniu cyklu programu szkoleniowo – terapeutycz-nego uczestniczki kierowane są na praktyki zawodowe. Warunkiem udziału w praktykach zawodo-wych jest co najmniej 80% frekwencja na zajęciach grupowych organizowanych w ramach programu terapeutyczno – szkoleniowego.

7. Praktyki zawodowe u pracodawców

Za organizację praktyk zawodowych dla każdej z uczestniczek „Modelu” odpowiada Koordy-nator wsparcia. Praktyki są organizowane na podstawie porozumienia zawieranego pomiędzy pod-miotem wdrażającym opisane narzędzie a Powiatowym Urzędem Pracy. Na mocy tego porozumienia Powiatowy Urząd Pracy zabezpiecza środki na realizację 3 miesięcznych praktyk dla kobiet - odbior-czyń „Modelu Wsparcia”. Znalezieniem pracodawców i zorganizowaniem miejsc praktyk zajmują się Koordynatorzy Wsparcia. Na mocy porozumienia zobowiązani są oni do znalezienia pracodawców, którzy deklarują zatrudnienie uczestniczki po pozytywnie zakończonej praktyce zawodowej.

63




Zasady dotyczące organizacji i realizacji praktyk zawodowych 1. Zadaniem Koordynatora Wsparcia jest tworzenia bazy lokalnych przedsiębiorców,

do których będzie mógł kierować swoje podopieczne na praktyki zawodowe, co w przyszło-ści może zaowocować zatrudnieniem.

2. Miejsce praktyk powinno zostać dobrane adekwatnie do kwalifikacji i możliwości indywidualnych potrzeb uczestniczek.

3. Miesięczny wymiar praktyk nie może przekroczyć 8 godzin na dobę i zostanie ustalony indywidualnie z uczestniczką, biorąc pod uwagę jej gotowość do pracy, motywację, ograniczenia zdrowotne, bariery wewnętrzne.

4. Podczas praktyk Przedsiębiorca wyznacza osobę – opiekuna praktyki występującą w roli łącznika do kontaktowania się przedsiębiorcy z Koordynatorem Wsparcia (w projekcie także ze Specjalistą ds. rynku pracy) w celu na nawiązania ścisłej współpracy.

5. Opiekun praktyk przedstawia Koordynatorowi Wsparcia i uczestniczce proponowany program praktyk wraz z opisem czynności jakie uczestniczka może wykonywać w firmie oraz okresem, w którym będzie realizowana praktyka (rekomendowany czas praktyki min. 3 miesiące.

6. Koordynator Wsparcia wraz z klientką i opiekunem praktyk omawiają proponowany program praktyk.

7. W trakcie pierwszych dwóch tygodni Koordynator spotyka się z opiekunem praktyk minimum 2 razy w tygodniu w celu omówienia zaadaptowania klientki w miejscu odbywania praktyk, omówienia ewentualnych problemów i barier oraz sposobów ich rozwiązania, w kolejnych okresach spotkania dostosowane są do potrzeb.

8. Koordynator Wsparcia sprawdza poprawność odbywania praktyk poprzez monitorowania prowadzonego przez klientkę dziennika praktyk.

9. Na zakończenie praktyk Koordynator Wsparcia bierze udział w spotkaniu z opiekunem praktyk w celu omówienia oceny końcowej praktyki, przeanalizowaniu dziennika praktyki oraz analizy mocnych i słabych stron klientki, które zostały zauważone w trakcie praktyki zawodowej.

8. Uwarunkowania prawne i wprowadzenie „Modelu Wsparcia” do lokalnych strategii rozwiązywania problemów społecznych

Celem wdrożenia „Modelu Wsparcia” jest organicznie zjawiska przemocy na terenie danej gmi-ny. Warunkiem, który umożliwi skuteczne włączenie tego narzędzia w system przeciwdziałania prze-mocy jest lokalna diagnoza problemów społecznych. Na wstępnie należy dokonać analizy

64




skuteczności dotychczas podejmowanych na terenie danie gminy działań oraz zrewidować lo-kalne potrzeby oraz zasoby. Organy odpowiedzialne za lokalną politykę społeczną powinny doko-nać przeglądu danych i statystyk, raportów, sprawozdań dotyczących przemocy. Wiele gmin pro-wadzi wspólny monitoring w zakresie alkoholizmu i przemocy, gdyż te dwa problemy społeczne są ze sobą ścisłe powiązane. Po zweryfikowaniu dostępnych danych, należy przeanalizować potrzeby, wskazania Gminnego Zespołu Interdyscyplinarnego, który dokładnie wie jakiego wsparcia wymaga-ją klientki objęte procedurą „Niebieskiej karty”. Zebrane wnioski i rekomendacje powinny znaleźć odzwierciedlenie w:

• Miejskiej/Gminnej Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych,• Miejskim/Gminnym Programie Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych,• Miejskim/Gminnym Programie Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie i Ochrony Ofiar

Przemocy w Rodzinie.Wszystkie niezbędne działania prewencyjne, profilaktyczne i specjalistyczne realizowane na

ternie danej gminy są zaplanowane w oparciu o powyższe Programy. Jednym z kompleksowych dzia-łań służących przeciwdziałania przemocy może być „Model wsparcia”. W zatwierdzanych przez radę gminy w formie uchwały programach wskazywany jest podmiot, który będzie odpowiedzialny za realizację zadania, co pozwala zaplanować środki na jego sfinansowanie w budżecie danej gminy.

Po wprowadzeniu „Modelu wsparcia” do lokalnych strategii rozwiązywania problemów społecznych nie ma przeszkód prawnych do jego wdrażania. Prezentowane narzędzie wpisuje się w politykę społeczną państwa, w szczególności w zakresie zatrudnienia i przeciwdziała-nia przemocy w rodzinie odpowiadając zapisom w ustawach dotyczących ww. problemów. Jest to rozwiązanie, które jest w pełni zgodne z następującymi aktami prawnymi:

• Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r.,• Ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie wraz z późn. zm.,• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 13 września 2011 r. w sprawie procedury „Niebie-

skie Karty” oraz wzorów formularzy „Niebieska Karta”,• Ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej wraz z późn. zm.,• Ustawa z dnia 24 kwietnia 2003 r. o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie wraz

z późn. zm.• Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 3 czerwca 2011 r. w sprawie

nadzoru i kontroli nad realizacją zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie,• Ustawa z dnia 26 października 1982 r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu

alkoholizmowi,

65




• Ustawa o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy z dnia 20 kwietnia 2004 z późn. zm.,

• Ustawa z dnia 13 czerwca 2003 r. o zatrudnieniu socjalnym wraz z późn. zm.,• Uchwała Rady Ministrów z dnia 29 kwietnia 2014 r. w sprawie ustanowienia

Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2014–2020,• Ustawę z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym z późn. zm..

Zatem, by wprowadzić „Model wsparcia” do praktyki nie ma konieczności wprowadzania zmian obowiązujących aktach prawnych. Natomiast niezbędnym jest aby „Model wsparcia” został wpisany w lokalne strategie dotyczące rozwiązywania problemów społecznych, które następnie przyjmowane są w drodze uchwały przez Radę Gminy/Radę Miasta.

9. Dostosowanie „Modelu wsparcia” do warunków lokalnych

„Model wsparcia” w swoich założeniach jest opracowanym i przetestowanym programem aktywizacji społeczno – zawodowej niezatrudnionych kobiet doświadczających przemocy. Z jednej strony jest gotowym schematem działania, który stanowi zintegrowaną całość, z drugiej zaś strony, dzięki dużej plastyczności, jego realizację można oprzeć o szereg instytucji. Może zostać wdrożony przez jedną instytucję np. przez ośrodek pomocy społecznej lub organizację pozarządową, Klub lub Centrum Integracji Społecznej, przy jednoczesnym zachowaniu współpracy trójsektorowej w za-kresie realizacji poszczególnych działań. W gminach niedysponujących odpowiednią infrastrukturą „Model wsparcia” może być realizowany poprzez porozumienie międzygminne.

10. Warianty wdrożenia „Modelu wsparcia”

„Model wsparcia” może zostać wdrożony np. przez ośrodek pomocy społecznej lub organizację pozarządową, Klub lub Centrum Integracji Społecznej jako Lidera Partnerstwa przy jednoczesnym zachowaniu współpracy trójsektorowej.

Należy pamiętać, iż w na mocy Ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie w każdej gminie powinien funkcjonować Zespół Interdyscyplinarny, który zostaje powołany, by nieść pomoc osobom doświadczającym przemocy. Zatem koordynacją Partnerstwa w ramach wdrażania „Modelu Wspar-cia” mogłyby się zająć same Zespoły Interdyscyplinarne

66




Kolejny wariant wdrażania dotyczy nawiązania współpracy na podstawie porozumienia mię-dzygminnego 2-3 sąsiadujących z sobą gmin. Każda z tych gmin z osobna może nie posiadać od-powiedniego zaplecza infrastrukturalnego lub niezbędnych zasobów. Rozwiązanie to jest polecane także w gminach, gdzie problem przemocy dotyczy niewielkiej liczby kobiet, a objęcie wsparciem mniejszej niż 15 osób grupy odbiorczyń okazałoby się zbyt kosztowne. Gminy wiejskie lub gminy wiejsko-miejskie często borykają się także z problemem braku sektora pozarządowego działającego w obszarze rynku pracy lub pomocy społecznej. W przypadku podpisania porozumienia międzygmin-nego gminy wchodzące w jego skład samodzielnie dokonują podziału odpowiedzialności i kosztów. W przypadku zastosowania tego wariantu wdrażania „Modelu” należy również pamięta o niezbęd-ności realizacji działań w partnerstwie trójsektorowym.

Inne proponowane rozwiązanie dotyczy zlecenia realizacji zadania publicznego organizacji po-zarządowej na podstawie konkursu ofert w trybie ustawy z dnia 24 kwietnia 2003 r. o pożytku pu-blicznym i wolontariacie. W takim przypadku koordynacja działań, wyłonienie członków partnerstwa trójsektorowego oraz podział między nich obowiązków spoczywałby na organizacji pozarządowej wyłonionej w drodze otwartego konkursu ofert. Organizacje pozarządowe wdrażając „Model wspar-cia” w formie zadania zleconego przez gminę realizowałyby swoje cele statutowe przy wsparciu OPS oraz lokalnych przedsiębiorców. W takim partnerstwie mile widziane byłyby również instytucje realizujące zadania z zakresu ekonomii społecznej jak np. Centra Integracji Społecznej.

Niezależnie od zastosowanego wariantu najważniejszym jest, aby wdrożenie „Modelu wspar-cia” odbywało się w sposób jak najbardziej dopasowany do warunków panujących na terenie danej gminy. Wymaga to wcześniejszego rozpoznania sił instytucji, które planuje się zaangażować w reali-zację działania, poznanie lokalnego rynku organizacji pozarządowych oraz przedsiębiorców zainte-resowanych tematyką "Biznesu odpowiedzialnego społecznie".

11. Finansowanie „Modelu wsparcia” Aby wdrożyć „Model wsparcia” niezbędnym jest poniesienie określonych nakładów finanso-

wych związanych z: przeszkoleniem i zatrudnieniem Koordynatorów wsparcia, realizacją programu terapeutyczno - szkoleniowego, zapewnieniem dostępu do pomieszczeń biurowych, urządzeń i ma-teriałów, dostępu do Internetu oraz telefonu.

67




L.p. Rodzaj wydatku średni koszt w

PLN

1 szkolenie dla Koordynatorów wsparcia (85 godz.) 4250

2 zatrudnienie Koordynatora/Koordynatorów wsparcia ‐ 6 miesięcy

przy założeniu, iż 1 Koordynator pracuje 100 godz. w miesiącu i otrzymuje wynagrodzenia 3000 zł ‐ 4000 zł miesięcznie, zatrudnienie

3 Koordynatorów to 3000 – 4000 zł x 3 osoby x 6 miesięcy

63000

3

koszty koordynacji zadania – 8 miesięcy wiążą się z zatrudnieniem lub oddelegowaniem pracownika do rekrutacji uczestniczek i koordynacji całości zadania, forma

wynagradzania tego pracownika zależna jest od podmiotu, który wdraża Model

Wydelegowany pracownik może dostawać np. dodatek za realizację dodatkowych zadań.

12000

4 realizacja programu terapeutycznego „Nowa Ja” , łącznie 210 godz.

10500

5 realizacja programu „Szkolenie –Praca – Rozwój” łącznie 270 godz.

13500

6 koszty dostępu do pomieszczeń biurowych 3000

7 koszty telefonów, dostępu do Internetu 400

8 koszty materiałów biurowych, koszty materiałów informacyjnych 2000

łączny koszt 108 650 zł

po uwzględnieniu powyższych kosztów, średni koszt na 1 uczestniczkę „Modelu Wsparcia”

7 243 zł

Średni koszt wdrożenia „Modelu Wsparcia” to 108 650 zł, przy założeniu, że wsparciem obję-

tych zostanie 15 kobiet. Koszt przypadający na 1 uczestniczkę programu wynosi 7243 zł. Dodatkowo należy uwzględnić koszty praktyk zawodowych, które przy porozumieniu z Powiatowym Urzędem Pracy mogą zostać w całości sfinansowane ze środków Funduszu Pracy. Miesięczne wynagrodzenie otrzymywane przez osobę, która obywa praktykę zawodową wynosi 120% zasiłku dla osoby bezro-botnej, a więc ok. 997 zł. Koszt trzymiesięcznej praktyki to 2991 zł. Zatem łączny koszt uczestnictwa w „Modelu Wsparcia” wynosi 10 234 zł na 1 osobę.

68




L.p. Rodzaj wydatku średni koszt w

PLN

1 szkolenie dla Koordynatorów wsparcia (85 godz.) 4250

2 zatrudnienie Koordynatora/Koordynatorów wsparcia ‐ 6 miesięcy

przy założeniu, iż 1 Koordynator pracuje 100 godz. w miesiącu i otrzymuje wynagrodzenia 3000 zł ‐ 4000 zł miesięcznie, zatrudnienie

3 Koordynatorów to 3000 – 4000 zł x 3 osoby x 6 miesięcy

63000

3

koszty koordynacji zadania – 8 miesięcy wiążą się z zatrudnieniem lub oddelegowaniem pracownika do rekrutacji uczestniczek i koordynacji całości zadania, forma

wynagradzania tego pracownika zależna jest od podmiotu, który wdraża Model

Wydelegowany pracownik może dostawać np. dodatek za realizację dodatkowych zadań.

12000

4 realizacja programu terapeutycznego „Nowa Ja” , łącznie 210 godz.

10500

5 realizacja programu „Szkolenie –Praca – Rozwój” łącznie 270 godz.

13500

6 koszty dostępu do pomieszczeń biurowych 3000

7 koszty telefonów, dostępu do Internetu 400

8 koszty materiałów biurowych, koszty materiałów informacyjnych 2000

łączny koszt 108 650 zł

po uwzględnieniu powyższych kosztów, średni koszt na 1 uczestniczkę „Modelu Wsparcia”

7 243 zł

uwzględnić koszty: wymiaru sprawiedliwości, opieki zdrowotnej, pomocy społecznej, postępowań cywilnych oraz pobytu w specjalistycznych ośrodkach wsparcia. Natomiast niezaprzeczalnym faktem jest, iż „Model wsparcia” zapewnia rozwiązanie 2 sytuacji problemowych: doświadczenia przemocy i bezrobocia. Jest to program, dzięki któremu możliwym staje się ustanie przemocy i podjęcie pracy.

Możliwe źródła finansowania Modelu Wsparcia Działania związane z wdrożeniem „Modelu Wsparcia” mogą by finansowane z następujących źródeł:

• Gminny program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych,• Gminny programu przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar

przemocy w rodzinie,• Program osłonowy Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej „Wspieranie Jednostek

Samorządu Terytorialnego W Tworzeniu Systemu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie”,• w przypadku organizacji pozarządowych możliwe jest pozyskanie środków finansowych

od darczyńców lub jeśli organizacja posiada statut OPP środki można pozyskać w ramach zwrotu 1% podatku,

• w przypadku wdrażania „Modelu Wsparcia” przez Centra Integracji Społecznej środki można pozyskać z funduszu pracy, na mocy ustawy o zatrudnieniu socjalnym.

Potencjalnym źródłem finansowania „Modelu Wsparcia” mogą być także fundusze unijne. Na-leży jednak pamiętać, iż są to środku przyznawane na okres zamknięty, stąd jest to rozwiązanie nietrwałe i może być stosowane alternatywnie wobec pozostałych źródeł finansowania. Fundusze unijne związane są z wytycznymi Unii Europejskiej w konkretnym obszarze. Kierunki wsparcia, czy też grupy docelowe, do których adresowane jest wsparcie określone są na etapie uszczegółowienia poszczególnych programów operacyjnych. Po środki unijne można sięgnąć wówczas, gdy uznamy, że „Model wsparcia” wpisuje się w założenia danego priorytetu krajowego bądź regionalnego progra-mu operacyjnego.

Koszt jednostkowy wdrożenia „Modelu Wsparcia” jest mniejszy niż wydatki ponoszone ze środków budżetu państwa na aktywizację osób bezrobotnych. Według raportu Najwyższej Izby Kon-troli koszt zaktywizowania jednej osoby bezrobotnej w latach 2010–2012 wynosił kolejno 12 900 zł, 9 000 zł i 10 700 zł. Przy czym, należy mieć na uwadze, że są to tylko koszty aktywizacji zawodowej. W przypadku ofiar przemocy w kosztach udzielania wsparcia należy również

69




12. Konsekwencje zaniechania wdrożenia „Modelu Wsparcia”

W powyższym rozdziale wskazano efektywność kosztową „Modelu Wsparcia”. Jednakże poza skutkami finansowymi, które łatwo można wyliczyć w oparciu o dostępne dane liczbowe, należy wskazać jeszcze tzw. społeczne koszty zaniechania. Spośród najważniejszych konsekwencji zanie-chania można wymienić:

• brak skuteczności w obszarze rozwiązywania problemów społecznych które są ze sobą po-wiązane np. przemoc, bezrobocie, alkoholizm,

• brak spójności i komplementarności działań poszczególnych instytucji i organizacji działających w obszarze w przeciwdziałania przemocy i aktywizacji zawodowej,

• brak adekwatnych działań pomocowych w lokalnych strategiach rozwiązywania problemów społecznych skierowanych do nieaktywnych zawodowo kobiet doświadczających przemocy,

• konieczność włączenia kolejnych instrumentów pomocowych w obliczu braku efektów u danej klientki korzystającej ze wparcia Ośrodka Pomocy Społecznej,

• nie płacenie podatków przez osoby niezatrudnione oraz brak perspektyw na uzyskanie świadczeń emerytalnych,

• zwiększenie nakładów finansowych na rozwiązywanie problemów w obszarze przeciwdziałania przemocy i aktywizacji społeczno – zawodowej niezatrudnionych kobiet,

• pogłębienie problemów występujących u ofiar przemocy - pogorszenie stanu psychofizycznego kobiet doświadczających przemocy, zanik zdolności do podejmowania jakikolwiek działań na rzecz wyjścia z kryzysu,

• pojawianie się nowych problemów w obszarze funkcjonowania społecznego, np. dotyczących pozostałych członków rodziny, którzy są uczestnikami bądź obserwatorami sytuacji przemocowych,

• utrzymywanie się statystyk dotyczących niezatrudnionych kobiet doświadczających przemocy na dotychczasowym poziomie,

• ciągłe obawy i brak otwartości instytucji pomocowych na współpracę z sektorem biznesu – brak zaufania do przedsiębiorców jako potencjalnych partnerów działań społecznych. Wymienione koszty zaniechania wdrażania „Modelu Wsparcia” tylko w części obrazują jaki wpływ na społeczeństwo może mieć zjawisko przemocy. Pokazanie daleko idących skutków prowadzi do uświadomienia zarówno osobom odpowiedzialnym za kreowanie polityki spo-łecznej jak i przeciętnym obywatelom wagi problemu. Wysokie koszty związane z przemocą w rodzi-nie

70




uzmysławiają, jak bardzo niszczące są skutki przemocy, które odczuwają zarówno jej bezpo-średnie ofiary, jak i ogół społeczeństwa.

Jednocześnie pokazanie korzyści jakie płyną z wprowadzania skutecznych rozwiązań w obszarze przeciwdziałania przemocy i aktywacji niezatrudnionych kobiet może mieć istotny wpływ na ogra-niczenie doświadczenia przemocy i bezrobocia wśród kobiet. Przykładem korzystnych działań jest właśnie „Model wsparcia”.

Załączniki – wzory dokumentów1. Kwestionariusz Programu zmiany 2. Program Zmiany 3. załącznik nr 1

KWESTIONARIUSZ PROGRAMU ZMIANY

Imię i nazwisko

Data wypełnienia

Proszę o wypełnienie poniższej ankiety. Ankieta składa się z kilkudziesięciu stwierdzeń. Proszę przeczytać uważnie każde z nich i zaznaczyć krzyżykiem w kolumnie TAK jeśli zgadza się Pani/Pan z danym stwierdzeniem, lub NIE, gdy się Pani/Pan z nim nie zgadza

71




1 A 1 TAK NIE

1 Nie ma potrzeby, żebym zmieniała swoje sposoby reagowania na zachowania partnera.

2 Inne kobiety mają dużo gorzej, u mnie nie jest źle.

3 Jeśli chodzi o sposób w jaki partner mnie traktuje, to nie jest to nic poważnego.

4 To, co dzieje się w moim domu jest normalne, tak jest wszędzie.

5 Prawie wszyscy mężczyźni od czasu do czasu uderzą swoją partnerkę.

6 Nie ma właściwie nic takiego co bym musiała zmieniać w reagowaniu na moją sytuację domową/ na zachowanie mojego partnera.

7 Wyrwanie się z przemocy domowej/szukanie pomocy byłoby w moim przypadku bezsensowne.

1 B 1 TAK NIE

1 To normalne, że jak partner zarabia to on decyduje na co wydawane są pieniądze.

2 Nie mam żadnych szans na znalezienie pracy więc jej nie szukam.

3 Dostaję jakieś pieniądze i inne rzeczy z pomocy społecznej i nic więcej nie mogę zrobić.

4 Nie pracuję bo nie mogę (np. opiekuję się chorym członkiem rodziny albo partner mi nie pozwoli) i to się nie zmieni.

5 Jak pójdę do pracy to nic się nie zmieni. Lepiej jak zostanę w domu.

6 Nie widzę problemu w tym, że nie pracuję.

7 Nie chcę zmian, dobrze mi z tym, ze nie pracuję.

2 A 2 TAK NIE

1 Daję sobie radę z całą tą sytuacją, ale czasami mnie to przerasta.

2 Czasami myślę, że powinnam zrobić coś z moją sytuacją w domu ale nie wiem co.

3 Czasami zastanawiam się co jest dobre a co złe w mojej sytuacji w domu/ w tym jak partner zachowuje się w stosunku do mnie .

4 Nie jestem pewna, czy postępuję właściwie, czy nie, kiedy partner wyrządza mi krzywdę.

5 Wymyka mi się spod kontroli to jak jestem traktowana.

72




6 Od dawna obiecuję sobie, że mogę żyć lepiej/ obiecuję sobie, że nie pozwolę się więcej skrzywdzić.

7 Chciałabym coś zmienić w związku z przemocą domową, ale raczej mi się to nie uda.

2 B 2 TAK NIE

1 Czasami myślę, że lepiej by było gdybym poszła do pracy.

2 Chciałabym zarabiać pieniądze ale nie wiem jak szukać pracy.

3 Może moje życie byłoby lepsze gdybym pracowała.

4 Nie pracuję bo nie mogę (np. opiekuję się chorym członkiem rodziny albo partner mi nie pozwoli) ale chciałabym to zmienić.

5 Chciałabym pracować ale myślę, że nie powinnam zostawiać domu bez opieki.

6 Nie wykluczam pójścia do pracy ale nie wiem czy teraz to jest najlepszy moment na to.

7 Może inni mają rację mówiąc mi, że powinnam wziąć się w końcu do roboty.

3 A 3 TAK NIE

1 Dotarłam do etapu, w którym powinnam poważnie pomyśleć o zmianie sposobu reagowania na agresywne zachowania męża/ partnera.

2 Postanowiłam zrobić coś z przemocą/sytuacją, która mnie spotyka.

3 Przygotowuję się do zmiany swojego zachowania, w odpowiedzi na wyrządzaną mi krzywdę (ograniczenia kontaktu/ całkowitego odejścia)

4 Podjęłam decyzję wyrwania się z przemocy lub jej ograniczenia i chcę ją zrealizować.

5 Mam problem z partnerem i naprawdę chcę coś z tym zrobić.

6 Jeżeli szybko nie zmienię czegoś w swojej sytuacji z partnerem, problemy na pewno będą jeszcze poważniejsze.

7 Wiem, że nie mogę dłużej pozostać w sytuacji przemocy w domu/najbliższym otoczeniu.

3 B 3 TAK NIE

1 Podjęłam decyzję, że poszukam pracy i będę zarabiać pieniądze.

2 Chcę pracować i muszę się dowiedzieć jak szukać pracy.

3 Ostatnio zastanawiam się jaką pracę chciałabym wykonywać.

73




4 Od czasu do czasu pracuję dorywczo ale chciałabym mieć stałą pracę.

5 Powiedziałam swojemu partnerowi/domownikom, że szukam pracy.

6 Nie chcę dłużej być osobą niepracującą dlatego rozglądam się za jakąś pracą.

7 Być może ktoś mógłby mi pomóc w znalezieniu pracy.

4 A 4 TAK NIE

1 Próbuję odejść od partnera – sprawcy przemocy, dlatego szukam/znalazłam pomoc u prawnika/psychologa.

2 Wiem, że przemoc domowa jest źródłem wielu innych moich problemów i próbuję teraz to zmienić.

3 Wiele kobiet opowiada o tym, że chce coś zrobić z przemocą w swoim domu, ale ja naprawdę już coś z tym robię.

4 Właśnie teraz zmieniam swoje zachowanie związane z reagowaniem na przemoc w moim domu.

5 Mam plan jak przeciwdziałać przemocy w moim najbliższym otoczeniu/domu.

6 Aktywnie pracuje nad problemem przemocy w mojej rodzinie/ najbliższym otoczeniu.

7 Znalazłam wsparcie u psychologa/prawnika/instytucji w wyjściu z sytuacji przemocy w domu/najbliższym otoczeniu.

4 B 4 TAK NIE

1 Wiem jak szukać pracy i podejmuję działania w celu znalezienia pracy.

2 Jestem klientką CIS/KIS/PUP/instytucji lub firmy pośrednictwa pracy.

3 Zapisałam się/biorę udział w szkoleniu zawodowym/warsztatach samopoznania/innych warsztatach, które ułatwią mi znalezienie pracy.

4 Byłam/będę w najbliższym czasie na spotkaniu z doradcą zawodowym.

5 Mam opracowane swoje CV/jestem przygotowana do rozmowy kwalifikacyjnej.

6 Wiem jaka forma zatrudnienia najbardziej mi odpowiada.

7 Mimo trudności, które napotykam, podejmuję działania, aby znaleźć pracę.

5 A 5 TAK NIE

1 Kiedyś wielokrotnie byłam krzywdzona ale udało mi się ograniczyć takie sytuacje.

74




2 Zmieniłam zwyczaje związane z reagowaniem na przemoc w moim domu/ najbliższym otoczeniu (skorzystałam z pomocy specjalisty/ wyprowadziłam się/ zgłosiłam na policję) i próbuję to utrzymać.

3 Dla mnie ważne jest to, żeby trzymać się zmian, których dokonałam tj. kiedy udało mi się ograniczyć wyrządzaną mi krzywdę.

4 Już coś zrobiłam z przemocą wobec mnie/ krzywdzeniem mnie przez partnera, a teraz próbuję uniknąć powrotu do starych przyzwyczajeń.

5 Udało mi się wyjść z sytuacji przemocy domowej i wiem, co robić żeby to się więcej powtórzyło. Bardzo chcę żeby mi się udało.

6 Przemoc w moim domu/ najbliższym otoczeniu należy do przeszłości a ja zmieniłam swoje zachowanie i nauczyłam się jak odpowiednio reagować na przemoc gdyby ponownie mnie dotknęła.

7 Nie zawsze jest to łatwe ale jestem gotowa przeciwstawić się przemocy w moim domu/najbliższym otoczeniu.

5 B 5 TAK NIE

1 Niedawno zaczęłam pracować/uczęszczać na staż.

2 Od niedawna pracuję i zarabiam swoje pieniądze.

3 Ostatnio przestałam pracować ale pomimo trudności podejmuję działania, żeby znaleźć nową pracę.

4 Różnie to bywa – raz mam pracę raz nie ale mimo niepowodzeń nie poddaję się w poszukiwaniu stałej pracy.

5 Jak stracę pracę to wiem co zrobić żeby znaleźć nową i robię to.

6 Gdy stracę pracę szukam pomocy u specjalisty (psychologa, terapeuty, doradcy zawodowego).

7 Nauczyłam się jak szukać pracy i jak trzeba to korzystam z tej wiedzy.

6 A 6 TAK NIE

1 Dawno poradziłam sobie z przemocą domową i tego typu sytuacje już się nie powtarzają.

2 Kiedyś byłam ofiarą przemocy domowej ale to daleka przeszłość.

3 Wiem, ze trwała zmiana mojego zachowania pomogła mi w wyjściu z przemocy domowej, która już nie jest moim problemem.

4 Kiedy kobieta mówi, że jest ofiarą przemocy domowej potrafię jej powiedzieć jak może sobie z tym poradzić. Wiem to bo kiedyś też byłam ofiarą takiej przemocy.

5 W moim domu/najbliższym otoczeniu nastąpiła trwała zmiana zachowań i już nie dochodzi do przemocy.

6 B 6 TAK NIE

75




Po wypełnieniu przez klientkę Kwestionariusza, Koordynator wsparcia dokonuje analizy wyników. Zlicza odpowiedzi twierdzące na każdym etapie w obu obszarach: przemocy domowej i aktywizacji zawodowej. Zaznaczenie co najmniej 4 odpowiedzi twierdzących, za wyjątkiem etapu wyjścia kiedy to wystarczą 3 odpowiedzi twierdzące (zaznaczenie krzyżykiem w kolumnie TAK) oznacza, że KLIENTKA znajduje się na danym etapie zmiany we wskazanym obszarze.


ETAP OBSZAR ILOŚĆ ODPOWIEDZ

I TAK

ILOŚĆ ODPOWIEDZ

I NIE

1 A ETAP

PREKONTEMPLACJI


1B obszar aktywizacji społeczno‐

zawodowej

2 A

ETAP ROZWAŻANIA


2 B obszar aktywizacji społeczno‐

zawodowej

3 A

ETAP ROZWAŻANIA



zawodowej

4 A

ETAP DZIALANIA



zawodowej

5 A ETAP

PODTRZYMANIA


5B obszar aktywizacji społeczno‐

zawodowej

6 A

ETAP WYJŚCIA



zawodowej

76




załącznik nr 2

Imię i nazw

isko klientki

Adres

Dane kontaktowe (telefon, e ‐m

ail)

PROGRAM

ZMIANY

L.p. Data

spotkania

Działania zaplanowane

i wykonyw

ane samodzielnie

przez klientkę,

Działania Koordynatora podejm

owane

wspólnie

z klientką

Data kolejnego spotkania

Monitoring postępów

Obserw

acje/uwagi

`

77




załącznik nr 3

DANE PERSONALNE

Imię i nazwisko

Adres zamieszkania

Data i miejsce urodzenia

DANE KONTAKTOWE

Telefon kontaktowy

E‐mail:

KRYTERIUM UCZESTNICTWA W MODELU WSPARCIA

KWSTIONARIUSZ REKRUTACYJNY DO „MODELU WSPARCIA”

1. Czy jest Pan/Pani osobą niezatrudnioną?

tak nie

2. Jakie jest Pana/Pani okres pozostawania bez pracy? …………………………………………………………………………...

3. Czy jest Pani osobą w wieku 18 – 67 lat?tak nie

4. Czy jest Pani klientką Gminnego Zespołu Interdyscyplinarnego?tak nie

5. Czy jest Pani osobą, która doświadcza przemocy?tak nie

78




INFORMACJE DODATKOWE

6. Jakie Pan/Pani posiada wykształcenie?

podstawowe zawodowe pomaturalne

gimnazjalne średnie wyższe

7. Jak ocenia Pana/Pani swoją motywację do udziału w projektu: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………8. Czy dostrzega Pan/Pani u siebie osobiste zasoby, które mogą być pomocne w uzyskaniu zatrudnienia:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………..9. Czy istnieją bariery utrudniające Panu/Pani podjęcie aktywności zawodowej:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………10. Jak ocenia Pan/Pani swoje umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych: …………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………11. Jaka jest Pana/Pani otwartość na osobisty rozwój i zdobywanie nowych

kompetencji:…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………12. Jak ocenia Pan/Pani swoje szanse ponownego zaistnienie na rynku pracy i zmiany

sytuacji życiowej:………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych, zawartych w zgłoszeniu dla po-

trzeb rekrutacji prowadzonej w ramach „Modelu wsparcia” zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 roku o ochronie danych osobowych. (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 z późn. zm.).

.............................................. ................................................

data wpłynięcia zgłoszenia podpis kandydatki

79




REGULAMIN REKRUTACJI I UCZESTNICTWA W MODELU WSPARCIA

1. „Model wsparcia” – narzędzie pracy z niezatrudnionymi kobietami doświadczającymi prze-mocy domowej, klientkami Gminnych Zespołów Interdyscyplinarnych, którego celem jest aktywiza-cja społeczno - zawodowa tej grupy.

2. Uczestniczką Modelu wsparcia może zostać osoba, która spełnia wszystkie poniższe warunki: płeć (Model wsparcia skierowany jest do kobiet), objęcie procedurą Niebieskie Karty, brak zatrudnienia (może to być zarówno osoba zarejestrowana jako bezrobotna jak i osoba

nieaktywna zawodowo), wiek (potencjalna uczestniczka powinna znajdować się wieku umożliwiającym podjęcie

aktywności zawodowej tj. w wieku 18 – 67 lat.3. Rekrutacja Uczestniczek odbywa się poprzez przyjęcie wypełnionego „Kwestionariusza

rekrutacyjnego” oraz w dalszej kolejności rozmowę z osobą/pracownikiem odpowiedzialnym za przeprowadzenie rekrutacji. Podczas rozmowy pracownik prowadzący rekrutację weryfikuje poziom gotowości do zmian i motywacji potencjalnej kandydatki do udziału w „Modelu wsparcia”

4. „Model wsparcia” przewiduje objęciem w ramach jednego cyklu szkoleniowo – terapeutycz-nego szkoleniowego 15 uczestniczek.

5. Cykl szkoleniowo – terapeutycznego wraz z praktykami zawodowymi trwa 6 miesięcy.6. Po zakończeniu rozmów kwalifikacyjnych osoba odpowiadająca za rekrutację sporządza

protokół, który zawiera imiona i nazwiska 15 zakwalifikowanych do udziału uczestniczek oraz listę rezerwową osób, które mogłyby wejść do Modelu na wypadek rezygnacji osoby, która została za-kwalifikowana na listę podstawową.

7. Uczestniczka ma prawo do rezygnacji z uczestnictwa w Modelu wsparcia w przypadku pod-jęcia pracy lub w uzasadnionych przypadkach losowych (np. choroba udokumentowana zaświadcze-niem lekarskim).

8. Model wsparcia zakłada realizację następujących form wsparcia: a) Koordynator wsparcia - specjalista realizujący indywidualne wsparcie przez okres

6 miesięcy. Koordynator pracuje nie więcej niż 5 klientkami, przeznaczają na pracę z każdą z nich 20 godz. w miesiącu.

80




b) Program terapeutyczno – szkoleniowy trwa 3 miesiące, składa się z dwóch modułów„Nowa Ja” oraz „Rozwój - szkolenie – praca”. Pierwszy z nich ukierunkowany jest na odbudowę poczucia własnej wartości oraz wzmocnienie kompetencji osobistych klientki w radzeniu sobie z sytuacją przemocy. Drugi moduł zawiązany jest z rynkiem pracy. Jego celemjest dostarczenie wiedzy i kwalifikacji wymaganych na współczesnym rynku pracy. Zajęcia realizowane są w formie warsztatów grupowych oraz w formie konsultacji indywidulanych, a także poprzez udział w grupie wsparcia.

c) Praktyki zawodowe u pracodawców – po zakończeniu programu szkoleniowego uczestniczki Modelu odbywają 3 miesięczne praktyki u lokalnych pracodawców

9. Po zakończeniu cyklu szkoleniowo – terapeutycznego uczestniczki kierowane są na praktyki zawodowe.

10. Praktyki zawodowe realizowane są na mocy porozumienia z Powiatowym Urzędem Pracy.11. Okres realizacji praktyk zawodowych wynosi 3 miesiące.12. Warunkiem udziału w praktykach zawodowych jest co najmniej 80 % frekwencja na

zajęciach grupowych organizowanych w ramach programu terapeutyczno – szkoleniowego.13 Za organizację praktyk odpowiada Koordynator wsparcia przydzielony danej klientce.14.Miejsce praktyk zawodwych powinno zostać dobrane adekwatnie do kwalifikacji

i możliwości indywidualnych potrzeb uczestniczek Modelu.15.Miesięczny wymiar praktyk zawodowych nie może przekroczyć 8 godzin na dobę

i zostanie ustalony indywidualnie z uczestniczką, biorąc pod uwagę jej gotowość do pracy, motywację, ograniczenia zdrowotne, psychofizyczne i bariery wewnętrzne.

16. Podczas praktyk Przedsiębiorca wyznacza osobę – opiekuna praktyki – występującego w roli łącznika do kontaktowania się przedsiębiorcy z Koordynatorem wsparcia

17.Koordynator wsparcia wraz z klientką i opiekunem praktyk ustalają plan praktyk18.Koordynator wsparcia sprawdza poprawność odbywania praktyk poprzez

monitorowania prowadzonego przez klientkę dziennika praktyk.19.Z tytułu udziału w praktykach zawodowych uczestniczki otrzymają wynagrodzenie

wysokości 120 % kwoty zasiłku dla osoby bezrobotnej. Wynagrodzenie wypłacane jest przez właściwy Urząd pracy.

................................... .............................................................. data i miejsce podpis uczestniczki Modelu wsparcia

Government & Nonprofit

Przewodnik po modelu wsparcia