Machineveiligheid bij systemen van beweegbare bruggen en natte kunstwerken

Machineveiligheid bij Machineveiligheid bij systemen van beweegbare bruggen beweegbare bruggen en natte kunstwerken

Safety Event 2014

Ch i T ttChris Tettero

Leon Uijttewaal

13 Mei 2014

Wie zijn wij ?j j

• Chris Tettero en Leon Uijttewaal• Namens Expertteam Machineveiligheid Rijkswaterstaat• Namens Expertteam Machineveiligheid Rijkswaterstaat

– Interne advisering en kaderstellig tav Machineveiligheid– Uitvoeren van regietaken tav Machineveiligheid

• Betrokken bij de update van de NEN 6787 Het ontwerpen van beweegbare bruggen–Veiligheid

Rijkswaterstaat13 Mei 20142 Safety Event 2014

Inhoud Learnshopp

• Doelstelling • Wettelijk kader en richtlijnen• Wettelijk kader en richtlijnen• Bruggen en sluizen zijn machines• RWS heeft beleid • Levenscyclus van een kunstwerk/machine• Aandachtpunten bij inkoop • Normalisatie als hulpmiddel• Vragen (interactief)

RijkswaterstaatSafety Event 20143 13 Mei 2014

Doelstelling Learnshopg p

• Samen bewust bekwaam worden• Door; • Door;

– Dialoog met jullie – Delen van kennis vanuit de Opdrachtgever RWS

• De RWS werkwijze • Incidenten van ongeval tot ongewenste gebeurtenissen• Onbewust onbekwame handelingen tijdens de realisatieOnbewust onbekwame handelingen tijdens de realisatie• Onbewust onbekwame handelingen tijdens beheer


Wie zijn jullie ?j j

• Beheerder• Machinebouwer • Machinebouwer • Ingenieursbureau• Consultancyy• Toeleverancier componenten


Beweegbare bruggen en Sluizen zijn machinesg gg j

“een samenstel, voorzien van of bestemd om te worden voorzien van een aandrijfsysteem — maar niet op basis van rechtstreeks van een aandrijfsysteem maar niet op basis van rechtstreeks gebruikte menselijke of dierlijke spierkracht —, van onderling verbonden onderdelen of componenten waarvan er ten minste één kan bewegen, en die samengevoegd worden voor een bepaalde kan bewegen, en die samengevoegd worden voor een bepaalde toepassing”

Vuistregel tbv definiëren grenzen van de machine:Vuistregel tbv definiëren grenzen van de machine:van bedienlessenaar t/m beweegbare delen van de machine of daaraan gerelateerd (zoals seinen).

Rijkswaterstaat66 13 Mei 2014Safety Event 2014

Wettelijk kaderj

• Europese wetgeving:– Productrichtlijnen / EG-richtlijn (o.a. Machinerichtlijn).oduct c t j e / G c t j (o a ac e c t j )– Sociale richtlijnen (o.a. Arbeidsmiddelenrichtlijn).

• Nederlandse wetgeving (o.a. ARBO-wet, warenwet).

Productrichtlijnen: – Verantwoordelijkheid fabrikant / importeur.

Eisen bij in de handel brengen / in gebruik nemen– Eisen bij in de handel brengen / in gebruik nemen.– Resulteert in een CE-markering.

S i l i htlijSociale richtlijnen:– Verantwoordelijkheid werkgever.– Eisen voor veilig gebruik.


Machinerichtlijnj

• De Machinerichtlijn is een EU productrichtlijn waarin geëist wordt om de veiligheid van de machine te verzekeren door naleving van de de e g e d a de ac e te e e e e doo a e g a deessentiële veiligheids- en gezondheidseisen.

• Binnen de productrichtlijnen staat voor beweegbare bruggen de • Binnen de productrichtlijnen staat voor beweegbare bruggen de Machinerichtlijn (2006/42/EG) centraal.

G ldt i t ll ti / hi di ij l d 1995 f • Geldt voor installaties/machines die zijn opgeleverd na 1995 of na substantiële wijzigingen.

• In de Nederlandse wet verankerd in het Warenwetbesluit machines.


Productrichtlijnen naast de Machinerichtlijnj j

– EMC richtlijn– LaagspanningsrichtlijnLaagspanningsrichtlijn.– Richtlijn Drukapparatuur.– Bouwproductenverordering (!).– Richtlijn ROHS.– Richtlijn WEEE.– Etc.


Naleving van de essentiële V&G eiseng

• Door middel van het uitvoeren van een risicobeoordeling;– Bepalen grenzen van de machine Bepalen grenzen van de machine. – Inventariseren gevaren.– Inschatten van risico’s.– Beoordelen risico’s.– Risicoreductie:

• Neem het gevaar bij de bron weg. g j g• Breng de nodige beveiligingen aan. • Gebruikers informeren over restrisico's, benodigde opleiding

en persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM’s)en persoonlijke beschermingsmiddelen (PBM s).

• Verantwoordelijkheid ligt bij de ‘fabrikant’.


Fabrikant

• De definitie fabrikant is vastgelegd in Artikel 2 Machinerichtlijn.

• Verantwoordelijk voor de ‘conformiteitsbeoordeling’ (CE markering).

• Fabrikant is verantwoordelijk voor de verificatie en validatie van de OG eisen én de essentiële eisen Machinerichtlijn.

• Fabrikant is verantwoordelijk voor het afgeven van een conformiteitsverklaring en de machine CE te markeren.

Rijkswaterstaat1111 13 Mei 2014Safety Event 2014

RWS beleidKetelbrug dicht voor scheepvaart na ongevalG l 5 k b 2009

• Voldoen aan Wet en Regelgeving• Leren van ongewenste gebeurtenissen

Geplaatst 5 oktober 2009 ANPLELYSTAD - Rijkswaterstaat heeft de Ketelbrug tot naderorder afgesloten voor scheepvaartverkeer waarvoor de brug open moet. Dat heeft de politie maandag laten • Leren van ongewenste gebeurtenissen

Hoe vult RWS dit in;

weten.

• Kader Machineveiligheid• Opleiding en training• Kwaliteitsborgingg g• Inkoop • Ect


Status heden

Gaat niet goed moet beter!

– Aanlegg– Planmatig beheer– Bediening


Levenscyclus van een machiney

Planmatig

nnin

g

satie

wer

king

+

reid

ing

satie

bel

oud

t oud

nter

en

enin

g

Planmatig beheer

Verk

e

Real

i

Plan

uitw +

voor

beRe

ali

Variab

onde

rho

Vast

onde

rho

Dem

on

Bed

ie

Sociale richtlijnen (ARBO)

Productrichtlijnen (CE-markering)


Proces m.b.t. machines

Beslisboom EU richtlijnen

Nieuwbouw?Ja Nee

EU richtlijnenAanleg Planmatig beheer

Renovatie?

Ja Nee

Vastonderhoud

Variabelonderhoud

Substantiële wijziging?Ja Nee

Vervangende

Ja NeeCE‐markering

Verklaring van Overeenstemming ARBO

onderdelen onder product‐

richtlijnen?

Rijkswaterstaat

Overeenstemming onderdelen + ARBO

ARBO

13 Mei 201415 Safety Event 2014

Cyclus in samenhang met EU richtlijneny g j

Planmatig

ning

atie

rkin

g +

ei

ding

at

ie

l ud ud ning

Planmatig beheer

Verk

en

Real

isa

anui

twe

voor

bere

Real

isa

Variab

elnd

erho

u

Vast

nd

erho

u

Bed

ien

Sociale richtlijnen Productrichtlijnen

Pla v V on on

j(ARBO)

j(CE-markering)


g eng +

ing

e eng

Planmatig beheer

Aanleg (Nieuwbouw) Sociale richtlijnen (ARBO)

Productrichtlijnen (CE‐markering)

Verken

nin

Realisa

tie

Plan

uitw

erki

voorbe

reidi

Realisa

tie

Varia

bel

onde

rhou

d

Vast

onde

rhou

d

Demon

tere

Bedien

ing

g ( )

Nieuwbouw?Ja

Aanleg

CE‐markering


Wie doet wat? OG /ON aanlegg

• Opdrachtgever (OG) wijst in de overeenkomst de opdrachtnemer (ON) aan als fabrikant

• OG vraagt in de overeenkomst het volledig Technisch Dossier op

• OG bepaalt vooraf de grenzen van de machine• ON is fabrikant • ON voert alle werkzaamheden voor conformiteit uit

– ON stelt bij inkoop van deelmachines en installaties j prandvoorwaarden op

• ON Geeft CE markering af• ON levert minimaal TD conform Mrl Bijl VII afj


ng eng +

ing

e eng

Planmatig beheer

Planmatig beheerVast of Variabel onderhoud



Verken

nin

Realisatie

Plan

uitw

erki

voorbe

reidi

Realisatie

Varia

bel

onde

rhou

d

Vast

onde

rhou

d

Demon

tere

Bedien

ing

Vast of Variabel onderhoud

NieuwbouwNieuwbouw?

Nee

Planmatig beheer

Renovatie?Ja Nee

VariabelOnderhoud

Vast Onderhoud


Onderhoud

+ Pl i b h

Planmatig beheer, vast onderhoud Sociale richtlijnen (ARBO)


Verken

ning

Realisa

tie

Plan

uitw

erking

+voorbe

reiding

Realisa

tie

Varia

bel

onde

rhou

d

Vast

onde

rhou

d

Demon

teren

Bedien

ing

Planmatig beheer

g

Planmatig beheer

Nee

Planmatig beheer

Renovatie?

Vast

Nee

onderhoud

ARBO


Wie doet wat OG/ON bij Planmatig beheerj g

• OG stelt Technisch Dossier beschikbaar aan ON• OG belegt bijhouden Technisch Dossier bij ON• OG belegt bijhouden Technisch Dossier bij ON

• ON onderhoudt conform gebruikershandleiding van fabrikantg g• ON lost storingen op conform gebruikershandleiding• ON houdt Technisch Dossier actueel


Planmatig beheer (variabel)g ( )

Planmatig beheer

Renovatie?

Ja

Variabelonderhoud



Variabelonderhoud

Substantiële wijziging?Ja

CE‐markering


Substantiële wijzigingj g g

• Hoe kan vastgesteld worden of renovatie of modificatie leidt tot een substantiële wijziging van de machine?tot een substantiële wijziging van de machine?

• RWS beleid:– Nieuwe of extra risico’s ontstaan door wijziging.– Het gebruiksdoel wijzigt.

H t it i i l f NEN EN ISO – Het uitvoeren van een risicoanalyse conform NEN-EN-ISO 12100:2010


Substantiële wijziging Ja/Nee?j g g

1. Renovatie beweegbare brug;Ni b di i b t i b ki i t ll ti– Nieuw bedienings-, besturings- en bewakingsinstallatie

– Nieuw ander soort bewegingwerk– Nieuw valNieuw val

2. Renovatie beweegbare brug;g g;– Nieuw bedienings-, besturings- en bewakingsinstallatie– ‘Conditionering’ bewegingwerk



Substantiële wijziging? Nee

Ja Nee

Vervangende onderdelen onder productrichtlijnen

Verklaring van

p j?

gOvereenstemming

onderdelen + ARBO

ARBO


Geen substantiële wijzigingj g g

• Werkzaamheden conform de ArbowetgevingAanpassingen op basis van stand der techniek – Aanpassingen op basis van stand der techniek (actuele normalisatie)

– Aanpassingen documenteren in het TDp g• Tekeningen• Documentatie (inclusief eventuele IIB verklaringen)• Gebruikershandleiding voor bediening en onderhoud

– Risico inventarisatie en –evaluatie (RI&E) en Plan van aanpakaanpak.


Bedieninggin

g

tierkin

g

ding

tie d d ng

Planmatig beheer

Verk

enn

Real

isat

anui

twer

+

oorb

erei

dRe

alis

at

Variab

el

derh

oud

Vast

de

rhou

d

Bed

ieni

n


Productrichtlijnen (CE markering)

V

Pla vo V ond

ond

(ARBO)(CE-markering)

Instructie van personeel (woord en geschrift).Gebruikershandleiding (aanvullen).


Aandachtpunten inkoopp p

Aandachtspunten voor zowel opdrachtgever als opdrachtnemer

Opdrachtnemer treedt in praktijk ook namelijk als inkoper op als opdrachtgever !


Inkoop (on)voltooide machinep ( )

• Definieer SMART contractuele afspraken bij inkoop (on)voltooide machines voor samenbouw.ac es oo sa e bou– De grenzen van de (on)voltooide machine.– Wie vervult de rol van de fabrikant

Integrator van Civiel Werktuigbouw Besturingstechniek= Integrator van Civiel, Werktuigbouw, Besturingstechniek.– Specifieke omstandigheden.– NEN-EN normen waaraan de machine minimaal dient te voldoen. – Afspraken rond de risicobeoordeling.– Bij de (on) voltooide machine dient het technisch dossier

meegeleverd te worden.g• Beoordelen van machine en TD voorafgaand aan het samenstellen.


Inkoop besturingsinstallatie van een brugp g g


Inkoop besturingsinstallatie van een brug

• Geen IIA- en ook geen IIB-verklaring afgeven• Wel via documenten voldoende aantonen het werk goed is

p g g

• Wel via documenten voldoende aantonen het werk goed is uitgevoerd.

• Overzicht van de gebruikte elektrische componenten (inclusief conformiteits-verklaringen op basis van de Laagspanningsrichtlijn en/of de EMC-richtlijn).

• Overzicht van de gebruikte mechanische componenten (kastenmateriaal met de daarbij behorende omgevingseisen).

• Overzicht van de gebruikte Europese normen met (eventuele) afwijkingen van de eisen uit deze normenuit deze normen.

• Kopie van de technische tekeningen, uitgevoerde berekeningen en validaties; Indien er besturingstechnische veiligheidsfuncties in de schakelkast zitten, zullen de documentatie-eisen uit de normen ISO 13849-1 (PL) of EN 62061 (SIL) moeten worden meegenomen.E b ik ifi ti ( t d i d t h i h ifi ti d t )• Een gebruikersspecificatie (met daarin o.a. de technische specificatie en de restgevaren).

• De fabrikant van de brug kan op basis van deze informatie de CE-verklaring, waar de kast onderdeel van uitmaakt, afgeven.


Normalisatie en standaardisatie als hulpmiddelp

1. Voldoen aan de MachinerichtlijnMaak gebruik van Geharmoniseerde normen– Maak gebruik van Geharmoniseerde normen

• Fabrikant dient richtlijn en normonderzoek te doen

2. Voldoen aan klantwensen

– Kaders van OG toepassen• Let op! Fabrikant dient OG kaders eisen te toetsen op

‘conformiteit’ Machinerichtlijn.


Machinerichtlijn en normalisatiej

• Geharmoniseerde normen (EN).

• Geen wetgeving (dus niet verplicht).

• Geeft wel vermoeden van overeenstemming:– Beperktere risicobeoordeling noodzakelijk.– Efficiënt (minder bewijslast).

• Onderverdeling in A, B, C normen:Onderverdeling in A, B, C normen:– A: Fundamentele veiligheidbeginselen.– B: Technische veiligheidsaspecten en voorzieningen.

C V ili h id ifi ti b ld ( ) hi


– C: Veiligheidsspecificaties voor bepaalde (groepen) machines.

EN normen beweegbare brug/ schutsluisg g

• normen– NEN-EN- ISO 12100 Algemene ontwerpbeginselen -NEN EN ISO 12100 Algemene ontwerpbeginselen

Risicobeoordeling en risicoreductie• B normen

– NEN-EN-IEC 60204-1 Elektrische veiligheid van machinesNEN EN IEC 60204 1 Elektrische veiligheid van machines– NEN-EN-ISO 4413 Hydrauliek – Algemene regels en veiligheidseisen– NEN-EN-ISO 14122-1 Permanente toegangsmiddelen

• C normen– Geen formele EN norm beschikbaar

• Technisch rapport– ISO/TR-14121-2 Risicobeoordeling : Praktische gids en

b ld th d

Rijkswaterstaat

voorbeelden van methoden

Safety Event 201435 13 Mei 2014

NEN 6787-Het ontwerpen van beweegbare bruggen Veiligheidbruggen - Veiligheid

• De NEN 6787 is een nationale Nederlandse norm • De NEN 6787 is een nationale Nederlandse norm.

• Een ‘soort Nederlandse C-norm’ voor beweegbare bruggen.

• Verwijst naar Europese geharmoniseerde EN-normen.

• Relatie NEN 6786:– NEN 6786 staat voor de constructieve veiligheid;

De fabrikant van een machine dient randvoorwaarden– De fabrikant van een machine dient randvoorwaardenten aanzien van de constructie vast te stellen.


NEN 6787 als ‘C norm’

• Biedt oplossingen voor de fundamentele eisen die door de M hi i htlij b b b d t ldMachinerichtlijn aan beweegbare bruggen worden gesteld.– Voorbeeld van de grenzen van de machine.



• Biedt oplossingen voor de fundamentele eisen die door de Machinerichtlijn aan beweegbare bruggen worden gesteld.ac e c t j aa be eegba e b ugge o de geste d– Voorbeeld van de grenzen van de machine.– Aanpaste ISO 12100 lijst gevaren en gevaarlijke gebeurtenissen.



• Biedt oplossingen voor de fundamentele eisen die door de Machinerichtlijn aan beweegbare bruggen worden gesteld.ac e c t j aa be eegba e b ugge o de geste d– Voorbeeld van de grenzen van de machine.– Aanpaste ISO 12100 lijst gevaren en gevaarlijke gebeurtenissen.

N ti i i i d ti– Normatieve eisen aan risicoreductie.• Eisen aan de nodige aan te brengen beveiligingen:

– Leuningen en balustrades.– Vasthoudinrichtingen.

• Generiek brugproces als uitgangspunt voor risicoreductie via bediening en besturing:

– Besturen van de brugbeweging.– Veiligheidsfuncties.

– Eisen aan verificatie en validatie.

Rijkswaterstaat

– Eisen aan informatie voor de gebruikers.Safety Event 201439 13 Mei 2014

Kennisdeling / vrageng g

• LinkedIn groep NEN 6787• LinkedIn groep NEN 6787


Engineering

Machineveiligheid bij systemen van beweegbare bruggen en natte kunstwerken