Zagađivanje i zaštita zemljišta

Zemljište

• Površinski sloj Zemljine kore nastao kao rezultat dugotrajnog delovanja klimatskih, fizičkih i bioloških faktora.

• Temparature, vode, vetra, crva, itd.

Značaj zemljišta

• Životno staniše za različite organizme (krtica, kišna glista, mrav,

rovac i dr.)• Izvor minerala za biljke• Izvor hrane za čoveka

(Ne)obnovljivi resurs

• Veoma spor proces nastajanje• Različiti izvori zagađenja• Neracionalno korišćenje

Načini/izvori zagađivanja zemljišta

• Urbanizacija• Industrijalizacija• Izgradnja saobraćajnica• Deponije• Erozija• Poljoprivreda• Seča šuma• Otpadne vode• Aerozagađenje i kisele kiše• Rudnici• Dezertifikacija

Zagađivanje zemljišta otpadom

• Predmeti i materijali koji ostaju nakon proizvodnje i upotrebe dobara/resursa.• Efekat zavisi od količine, porekla,

hemijskog sastava, strukture, mogućnosti razgradnje otpada i dr.

Otpad

• Razgradivi otpaci organskog porekla (ostaci voća i povrća, ljuska jajeta,

talog od kafe i čajai sl.)

Otpad

• Sagorivi organski ostaci koji nisu podložni brzoj razgradnji (hartija,

koža, drvo)

Otpad

• Neorganski, nesagorivi ostaci (staklo, metal, keramika)

Otpad

• Ostaci spaljivanja raznih sagorivih materijala (šljaka, pepeo)

Otpad

• Ostaci procesa prečišćavanja vode (talog, mulj, čvrsti ostaci)

Otpad

• Ostaci iz hemijske industrije (boje, deterdženti, pesticidi i njihove

ambalaže)

Otpad

• Ostaci iz nuklearnih elektrana (radioaktivni otpad)

Prema sastavu

• Staklo, gume, organski otpad, limenke, papir, metali...

• Komunalni, industrijski, poljoprivredni, građevinski, medicinski

• Opasni, bezopasni

Načini postupanja/upravljana

sa otpadom

• Odlaganje

• Spaljivanje

• Razvrstavanje

Deponije/smetlišta

• Divlje deponije• Neodgovarajuć

a mesta• Otvoreni

prostori• Neograđeni• Izvor zaraze,

požara, prašine

• Sanitarne deponije

• Na odgovarajućem mestu

• Ograđene• Izolovane kako bi

se sprečilo zagađenje životne sredine

Deponije

sanitarna divlja

Primeri divljih deponija

Sapljivanje otpada

• Neefikasan, nezdrav i neekološki način, jer se obično ne vrši planski.

Reciklaža

• Postupak izdvajanja sirovina iz otpada i njihovo ponovno vraćanja u proizvodnju.• Najbolji i najracionalniji način obrade

otpada (sa ekološkog, ekonomskog, zdravstvenog aspekta)

Reciklaža ima tri osnovna principa (RRR):• R - reduce - smanjiti• R - reuse - ponovo koristiti• R - recycle – reciklirati (ponovo uključiti u ciklus)

Reciklaža

S’ obzirom na to da svako od nas godišnje napravi više od 350 kg komunalnog otpada,

sve popularnija metoda za rešavanje problema

otpada je reciklaža, kojom se količina

otpada može značajno smanjiti. Procenjeno je da oko 60% materijala

koji se odbaci može ponovo da se upotrebi.

• Recikliranje uključuje:• sakupljanje,• izdvajanje,• preradu i • izradu novih proizvoda iz

iskorišćenih stvari ili materijala. • Veoma je važno najpre odvojiti

otpad prema vrstama materijala od kojeg je sačinjen.

• Ambalaža ili kutija koja je označena simbolom belih strelica u crnom ili zelenom krugu, sadrži proizvod koji je bar jednim delom napravljen od recikliranih materijala.

• Proizvod koji je označen znakom za reciklažu na beloj pozadini je moguće i poželjno reciklirati.

Šta sve može da se reciklira?• Papir, karton (stare fotokopije, neupotrebljive

knjige, papirne kese, novine, časopisi, kartonske kutije, čestitke)

• Plastika (kutije, flaše, kese, torbe)• Staklo (flaše, tanjiri, šolje, činije)• Baterije• Automobili• Guma• Voda• Motorna ulja• Elektični i elektronski uređaji (tv, mobilni telefon,

računari, frižideri, šporeti)• Organski otpad iz domaćinstva• Poljoprivredni ostaci• Metal (konzerve, limenke, sitni delovi)

Zanimljivi podaci

• Reciklažom jedne tone papira od seče se

spasava 17 stabala drveća. štedi se 32000 l vode

4200 kW električne

energije.

Reciklažom jedne staklene boce

uštedi se energija dovoljna da sijalica od 100 W svetli 4 sata. U svetu se baca nekoliko

miliona staklenih boca.

Recikliranjem upotrebljene ambalaže od

aluminijuma štedi se oko 95%

energije koja bi bila potrošena da se

aluminijum proizvede iz osnove

sirovine, rude boksita.

Od recikliranih plastičnih boca se mogu praviti nove boce, cevi, saksije, pa čak i vlakna za odeću, vreće za spavanje i jakne.

Zašto reciklaža?

Čini našu zajednicu i planetu mnogo čistijom, a prirodu i čoveka mnogo zdravijim.

Ona ima važne pozitivne osobine jer:- Vodi manjoj upotrebi, očuvanju sirovina- Smanjuje uticaj otpada na zagađenje- Čini našu okolinu lepom i čistom- Štedi prostor koji bi bio uništen za deponije otpada- Štedi prostor u prirodi koji bi bio uništen zbog sirovina- Štedi novac- Smanjuje količinu energije da bi se nešto proizvelo

Jedini koji nema alternativu

• Radioaktivni otpad-nema prerade

Kompostiranje

• Recikliranje i obrada organskog otpada radi dobijanja organskog

đubriva.• Biološki razgradive organske

supstance

Indirektno zagađivanje zemljišta

• Posredstvom zagađenog vazduha• Posredstvom zagađene vode

Poljoprivreda kao zagađivač

• Mehanički (preoravanje, navodnjavanje-pojava erozije) i

hemijski uticaj (pesticidi, mineralna đubriva-zakišeljavanje)

Erozija zemljišta

Prirodni izvori• Kiša• Sneg• Vetar• Rečni tokovi• Podzemne

vode• Talasi• Nagib terena

Veštački izvori• Uništavanje

šuma (seča, požari)

• Širenje poljoprivrednih površina

• Kopovi uglja i nafte

Tipovi erozije

• Eolska (vatar)

• Vodna (padavine, rečni tokovi, talasi,podzemne vode)

Posledice erozije

• Gubitak plodnog zemljišta• Gubitak staništa za biljke i životinje• Poremećaj lanaca ishrane• Pojava poplava• Zagađenje vode nanosima, mineralnim

đubrivima i pesticidima• Nastanak kamenih pustinja• Širenje pustinja

Dezertifikacija (širenje pustinja)

Uzroci• Prekomerna poljoprivreda• Prekomerno i nepravilno navodnjavanje• Prekomerna ispaša• Erozija• Seča šuma• Klimatske promene

Afrika

Azija

Najvažnija mera zaštite od erozije i dezertifikacije

POŠUMLJAVANJE

Zaštita i očuvanje zemljišta

• Smanjenje količine otpada – Proizvodnja sa što manjom količinom

otpada– Proizvodnja bez otpadnih produkata– Korišćenje otpada kao sekundarnih

sirovina (reciklaža)• Pošumljavanje• Organska poljoprivreda

Otpad koji ne može da se reciklira i izuzetno je toksičan.

11

64

9

110

57

2

83

B I O R A Z G R A D I V

E R O Z I J A

M O N I T O R I N G

D E Z E R T I F I K A C I J A

N U K L E A R N I

P E S T I C I D I

P O Š U M LJ A V A NJ E

U R B A N I Z A C I J A

L I T O S F E R A

D E P O N I J A

R E C I K L A Ž A

Čvrst omotač planete koji u gornjim slojevima formira zemljište.Proces izdvajanja sirovina iz otpada.Praćenje stanja životne sredine.Najbolji vid zaštite od erozije zemljišta.Mehanički proces gubitka površinskih slojeva

zemljišta.Proces izgradnje i širenja gradskih (urbanih)

naseljaMesto na koje se odlaže otpad.Proces širenja pustinja.Jedinjenja koja se upotrebljavaju u poljoprivredi za suzbijanje insekata, glodara,korova.Materijal koji može da se razgrađuje u prirodi.

DEGRADACIJA TLA