Udział prasy lokalnej i regionalnej w budowaniu kolekcji cyfrowych. Model Małopolski

Wojewódzka Biblioteka Publiczna w KrakowieWojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie

Udział prasy lokalnej i regionalnej w budowaniu Udział prasy lokalnej i regionalnej w budowaniu kolekcji cyfrowych. Model Małopolski.kolekcji cyfrowych. Model Małopolski.

Małopolska Biblioteka CyfrowaMałopolska Biblioteka Cyfrowa

Wojciech KowalewskiWojciech Kowalewski



Konferencja: „Polskie Biblioteki Cyfrowe” Konferencja: „Polskie Biblioteki Cyfrowe” Poznań, 18-22 października 2010 r.Poznań, 18-22 października 2010 r.

Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie

Małopolska Biblioteka Cyfrowa

Prasa lokalnaPrasa lokalna (lub (lub sublokalnasublokalna) może mieć zasięg ) może mieć zasięg jednego miasta, powiatu, gminy, dzielnicy lub jednego miasta, powiatu, gminy, dzielnicy lub parafii.parafii.

Prasa regionalnaPrasa regionalna odnosi się do regionu (np. odnosi się do regionu (np. województwa). województwa). W podejmowanym znaczeniu dotyczy Małopolski i W podejmowanym znaczeniu dotyczy Małopolski i funkcjonuje zarówno jako prasa regionalna i lokalna.funkcjonuje zarówno jako prasa regionalna i lokalna.

Prawidłowości terminologicznePrawidłowości terminologiczne



Funkcja prasy lokalnej i regionalnej:Funkcja prasy lokalnej i regionalnej:• propagowanie lokalnej działalności (informacje, wydarzenia propagowanie lokalnej działalności (informacje, wydarzenia

kulturalne) kulturalne) • integracja lokalnej społecznościintegracja lokalnej społeczności• kontrola władzy samorządowej (?)kontrola władzy samorządowej (?)

Funkcja prasy ogólnopolskiej Funkcja prasy ogólnopolskiej sensu strictosensu stricto (prasa (prasa regionalna):regionalna):

• upowszechnianie wyników badań naukowychupowszechnianie wyników badań naukowych• utrwalanie w kronikarskim zapisie aktualnego życie utrwalanie w kronikarskim zapisie aktualnego życie

społecznego, politycznego, gospodarczego i kulturalnegospołecznego, politycznego, gospodarczego i kulturalnego

PrawidłowościPrawidłowości terminologiczneterminologiczne

Okres dwudziestolecia międzywojennego Okres dwudziestolecia międzywojennego 1919 - Polski Związek Prasy Prowincjonalnej. Prasa 1919 - Polski Związek Prasy Prowincjonalnej. Prasa

prowincjonalna: 600 tytułów – 20% to czasopisma prowincjonalna: 600 tytułów – 20% to czasopisma mniejszości narodowych (głównie Wielkopolska i Śląsk)mniejszości narodowych (głównie Wielkopolska i Śląsk)

Po 1945 r. zanik prasy lokalnejPo 1945 r. zanik prasy lokalnejfunkcję przejęły organy PZPR, m.in. gazety zakładowe, funkcję przejęły organy PZPR, m.in. gazety zakładowe,

organizacje partyjneorganizacje partyjne

Po 1989 r. ożywienie społeczne, zniesienie cenzuryPo 1989 r. ożywienie społeczne, zniesienie cenzury1990- wybory do samorządów, prasa sublokalna wspiera 1990- wybory do samorządów, prasa sublokalna wspiera

komitety wyborczekomitety wyborcze

Etap heroiczno-społecznikowski (1988–1991)Etap heroiczno-społecznikowski (1988–1991)Etap polityczny (1991 -93)Etap polityczny (1991 -93)Etap rynkowy (1994- )*Etap rynkowy (1994- )*

* źródło: Włodzimierz Chorązki,* źródło: Włodzimierz Chorązki, Obraz niezależnej prasy lokalnej Obraz niezależnej prasy lokalnej w Polsce w I połowie 1994 roku. Polskie media lokalne i w Polsce w I połowie 1994 roku. Polskie media lokalne i sublokalne 1989-1999.sublokalne 1989-1999.


Prasa lokalna - historiaPrasa lokalna - historia



Dlaczego prasa lokalna (1)Dlaczego prasa lokalna (1)

Przedstawianie informacji o najbliższym otoczeniu Przedstawianie informacji o najbliższym otoczeniu • „ „konkurencja” z dziennikami krajowymi (mutacje konkurencja” z dziennikami krajowymi (mutacje subregionalne)subregionalne)• dodatek regionalny jest w rzeczywistości lokalny (skupia się dodatek regionalny jest w rzeczywistości lokalny (skupia się głównie na jednym mieście, np. GW kształtuje się jako gazeta głównie na jednym mieście, np. GW kształtuje się jako gazeta „wielkomiejska”, ma doskonałe wyniki sprzedaży; wysoka „wielkomiejska”, ma doskonałe wyniki sprzedaży; wysoka pozycja na rynku reklam)pozycja na rynku reklam)

Jest najlepszym źródłem informacji o ”małych Jest najlepszym źródłem informacji o ”małych ojczyznach”ojczyznach”(ten sam temat opisany w tygodniku powiatowym i wkładce (ten sam temat opisany w tygodniku powiatowym i wkładce regionalnej jest zupełnie inaczej przedstawiony)regionalnej jest zupełnie inaczej przedstawiony)• PL lepiej poinformowana i bardziej zaangażowana (artykuł PL lepiej poinformowana i bardziej zaangażowana (artykuł dłuższy, „barwny”, napisany na „miejscu” i przez „swoich”)dłuższy, „barwny”, napisany na „miejscu” i przez „swoich”)• PR warsztatowo lepsza (artykuł krótszy, bardziej atrakcyjny, PR warsztatowo lepsza (artykuł krótszy, bardziej atrakcyjny, omijający sprawy drugoplanowe)omijający sprawy drugoplanowe)

PL – prasa lokalnaPL – prasa lokalnaPR – prasa regionalnaPR – prasa regionalna



Dlaczego prasa lokalna (2)Dlaczego prasa lokalna (2)

Zawiera praktyczne informacje Zawiera praktyczne informacje np. jak załatwić sprawę w urzędzie, gdzie można wykonać np. jak załatwić sprawę w urzędzie, gdzie można wykonać bezpłatne badania itd. (przydatne dla osób nie korzystających z bezpłatne badania itd. (przydatne dla osób nie korzystających z sieci WWW)sieci WWW)

Artykuły o danym regionie, historii lokalnej Artykuły o danym regionie, historii lokalnej społeczności społeczności „życiowe”, bardziej interesujące od treści w „życiowe”, bardziej interesujące od treści w mainstreamowych mediachmainstreamowych mediach

******

Istnieje ryzyko stronniczości i manipulacji w obydwu Istnieje ryzyko stronniczości i manipulacji w obydwu przypadkach (PL, PR), mogące powodować „wojnę informacyjną” przypadkach (PL, PR), mogące powodować „wojnę informacyjną”



Małopolska Biblioteka Cyfrowa (MBC) gromadzi i Małopolska Biblioteka Cyfrowa (MBC) gromadzi i

udostępnia dziedzictwo kulturowe udostępnia dziedzictwo kulturowe MałopolskiMałopolski (książki, czasopisma, dokumenty), zabytki (książki, czasopisma, dokumenty), zabytki kultury narodowej przechowywane w małopolskich kultury narodowej przechowywane w małopolskich

bibliotekach, archiwach i muzeach oraz bibliotekach, archiwach i muzeach oraz publikacje publikacje z kolekcji z kolekcji małopolskich twórców i małopolskich twórców i instytucjiinstytucji

intencjaintencja

Prasa lokalna i sublokalna nie jest Prasa lokalna i sublokalna nie jest systematycznie gromadzona przez duże biblioteki systematycznie gromadzona przez duże biblioteki (w ramach egz. obowiązkowego)(w ramach egz. obowiązkowego)

Charakteryzują się przy tym niskimi nakładami Charakteryzują się przy tym niskimi nakładami (kolportowane na niewielkim obszarze, przeznaczone dla (kolportowane na niewielkim obszarze, przeznaczone dla niewielkiego audytorium). niewielkiego audytorium).

W efekcie wydawnictwa te nie są dostępne w W efekcie wydawnictwa te nie są dostępne w obiegu ogólnopolskim (giną w lawinie informacji)obiegu ogólnopolskim (giną w lawinie informacji)


Wydawnictwa lokalne a bibliotekiWydawnictwa lokalne a biblioteki


Wydawnictwa elektroniczne on-line Wydawnictwa elektroniczne on-line problemy z gromadzeniem, ewidencjonowaniem problemy z gromadzeniem, ewidencjonowaniem dokumentów elektronicznych (także dostępnych zdalnie)dokumentów elektronicznych (także dostępnych zdalnie)

Niewiele bibliotek Niewiele bibliotek katalogujekataloguje, mimo że istnieją , mimo że istnieją odpowiednie normy i instrukcje dot. opracowania odpowiednie normy i instrukcje dot. opracowania PN-N-01152-13:2000 Opis bibliograficzny. Dokumenty PN-N-01152-13:2000 Opis bibliograficzny. Dokumenty elektroniczneelektroniczne

Sanetra, Krystyna: Format MARC 21 rekordu bibliograficznego Sanetra, Krystyna: Format MARC 21 rekordu bibliograficznego dla dokumentu elektronicznego. - Warszawa: Wydawnictwo SBP, dla dokumentu elektronicznego. - Warszawa: Wydawnictwo SBP, 2003. (Formaty, Kartoteki ; 12). ISBN 83-89316-06-42003. (Formaty, Kartoteki ; 12). ISBN 83-89316-06-4


Wydawnictwa lokalne a bibliotekiWydawnictwa lokalne a biblioteki


Kolasa Władysław MarekKolasa Władysław MarekMichalska MariolaMichalska Mariola

Katalog małopolskich Katalog małopolskich mediów lokalnych i mediów lokalnych i regionalnych 2005regionalnych 2005

Kraków : Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie, Kraków : Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie, 20052005213, [3] s. ; 24 cm213, [3] s. ; 24 cmISBN 83-60100-15-2ISBN 83-60100-15-2


Materiały do badań (1)Materiały do badań (1)


• rejestracja m.in. wydawnictw rejestracja m.in. wydawnictw drukowanychdrukowanych

• opracowanie z autopsji (ankiety opracowanie z autopsji (ankiety redakcyjne) redakcyjne)

• dzięki pośrednictwu bibliotek dzięki pośrednictwu bibliotek publicznych uzyskano wysoki wskaźnik publicznych uzyskano wysoki wskaźnik odpowiedzi na ankietę (Małopolska - odpowiedzi na ankietę (Małopolska - 98%, Kraków - ok. 75%)98%, Kraków - ok. 75%)

• dodatkowy cel – zgromadzenie dodatkowy cel – zgromadzenie informacji o dostępności czasopism w informacji o dostępności czasopism w bibliotekachbibliotekach




Polskie media lokalne na przełomie XX i XXI Polskie media lokalne na przełomie XX i XXI wieku : historia, teoria, zjawiska /wieku : historia, teoria, zjawiska /red. nauk. J. Jarowiecki, A. Paszko, W. M. Kolasa red. nauk. J. Jarowiecki, A. Paszko, W. M. Kolasa

Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie Komisja Prasoznawcza Polskiej Akademii Nauk. Komisja Prasoznawcza Polskiej Akademii Nauk. Oddział w KrakowieOddział w Krakowie Kraków : WBP, 2007. - 325 s. ; 24 cm. - Kraków : WBP, 2007. - 325 s. ; 24 cm. - (BiblioTheca ; 17) (BiblioTheca ; 17) (Prace Naukowe ; nr 3). - ISBN 978-83-60100-03-(Prace Naukowe ; nr 3). - ISBN 978-83-60100-03-55






Małopolskie media lokalne i regionalne Małopolskie media lokalne i regionalne - statystykastatystyka

Sprzedaż gazet wg regionów wydawniczych [Mediatak 2004]

Świętokrzyskie3,7%

Podkarpackie4,5%

Dolnośląskie6,0%

Łódzkie9,0%

Małopolskie7,9%

Zachodniopomorskie7,0%

Wielkopolskie6,9%

Pomorskie6,5%

Lubuskie3,5%

Wrmińsko-Mazurskie3,1%

Lubelskie3,4%

Podlaskie2,4%

Opolskie2,3% Mazow ieckie

12,3%

Śląskie12,0%

Kujaw sko-Pomorskie9,4%

Statystyka Statystyka małopolskichmałopolskichmediów lokalnychmediów lokalnychi regionalnychi regionalnych


Małopolska Małopolska na tle krajuna tle kraju


Badania: Badania: W. M. W. M. Kolasa, 2005.Kolasa, 2005.

Prasa 498

Radio20

TV12

Serwisy internetowe

380

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

500

Licz

ba ty

tuło

w, s

tacj

i, se

rwis

ów

Małopolskie media lokalne i regionalne 2005



Badania: Badania: W. M. Kolasa, W. M. Kolasa, 2005.2005.


Małopolska prasa lokalna wg typówMałopolska prasa lokalna wg typów


Badania: Badania: W. M. Kolasa, W. M. Kolasa, 2005.2005.

Wykres 1, Średnie dzienne rozpowszechnianie gazet w Małopolsce [ZKDP - maj 2005]

Dziennik Polski26,6%

Gazeta Krakowska16,0%

Gazeta Wyborcza Kraków

20%

Super Express5,9%

Rzeczpospolita5,7%

Dziennik Sportowy

4%

Dziennik Zachodni

1%

Fakt20,7%

Regionalne razemRegionalne razem

62,07%62,07%

Wojewódzka Biblioteka Publiczna w KrakowieWojewódzka Biblioteka Publiczna w KrakowiePrasa regionalna a ogólnopolska Prasa regionalna a ogólnopolska (sprzedaż)(sprzedaż)


Badania: Badania: W. M. Kolasa, 2005.W. M. Kolasa, 2005. (na podstawie danych Związku Kontroli Dystrybucji (na podstawie danych Związku Kontroli Dystrybucji Prasy)Prasy)

Małopolska prasa lokalna i regionalna - nakład globalny pism treści ogólnej

[100% = 90.300.656 egz.]

Inne lokalne razem41%

Dziennik Polski 25%

Gazeta Krakowska17%

Gazeta Wyborcza Kraków

17%


Prasa regionalna a prasa lokalnaPrasa regionalna a prasa lokalna


Badania: Badania: W. M. Kolasa, 2005.W. M. Kolasa, 2005.

tygodnik6%

Inne30%

dwumiesięcznik13%

miesięcznik46%

dwutygodnik4%

dziennik1%

Nakłady i częstotliwośćNakłady i częstotliwość

więcej niż 20 tys.2%

10-20 tys.7%

5-10 tys.5%

1-5 tys.30% 500-1000 egz.

25%

do 500 egz.31%



Badania: Badania: W. M. Kolasa, 2005.W. M. Kolasa, 2005.



Prasa lokalna i regionalnaPrasa lokalna i regionalnaw MBCw MBC

Małopolska prasa lokalna i sublokalnaMałopolska prasa lokalna i sublokalna (współczesne (współczesne wydaw.)wydaw.)

• 90%* - druk cyfrowy: download WWW/FTP90%* - druk cyfrowy: download WWW/FTP• 8% - digitalizacja archiwum (brak e-wyd.)8% - digitalizacja archiwum (brak e-wyd.)• 2% - „born digital”2% - „born digital”• konwersja DjVu (color ≥600 dpi + OCR)konwersja DjVu (color ≥600 dpi + OCR)• „„zgoda”; umowa prawna na cyfrowe udost.zgoda”; umowa prawna na cyfrowe udost.• wspólna kolekcja + metadanewspólna kolekcja + metadane


MBC – pozyskiwanie i integracjaMBC – pozyskiwanie i integracja


* - dane szacunkowe* - dane szacunkowe



Kolekcje, 1945- .Kolekcje, 1945- .

MBCMBC > Czasopisma > > Czasopisma > RegionalneRegionalneMBCMBC > Czasopisma > > Czasopisma > Sublokalne Sublokalne MBC MBC > Regionalia > ...> Regionalia > ...

> Kraków> Kraków > Małopolska> Małopolska > Powiat > Powiat

chrzanowski chrzanowski > Powiat > Powiat

tatrzański tatrzański > Powiat wielicki > Powiat wielicki > Tarnów> Tarnów > ... > ...

• archiwalnaarchiwalna (zabezpieczenie) - zachowanie (zabezpieczenie) - zachowanie wydawnictw dla przyszłych pokoleń wydawnictw dla przyszłych pokoleń

• promocyjnapromocyjna (upowszechnienie) – ponowne (upowszechnienie) – ponowne włączenie wydawnictw do obiegu informacji włączenie wydawnictw do obiegu informacji (remediacja)(remediacja)

• konsolidacyjnakonsolidacyjna (skatalogowanie) - (skatalogowanie) - uporządkowanie rozproszonych w sieci e-uporządkowanie rozproszonych w sieci e-wydawnictw wydawnictw


Funkcje wobec e-wydawnictwFunkcje wobec e-wydawnictw




Publikacje i kolekcje (statystyka)Publikacje i kolekcje (statystyka)

MBC MBC (18.10.2010)(18.10.2010)Liczba całkowita publikacji: Liczba całkowita publikacji: 5461054610

MBCMBC > Czasopisma > CzasopismaCzasopisma i gazety współczesne Czasopisma i gazety współczesne (wydane po 1945 roku) (wydane po 1945 roku) Liczba publikacji w kolekcji: Liczba publikacji w kolekcji: 1659916599

MBCMBC > Dziedzictwo kulturowe > Dziedzictwo kulturowe > Czasopisma dawne> Czasopisma dawne

Czasopisma (wydane przed 1939) Czasopisma (wydane przed 1939) Liczba publikacji w kolekcji: Liczba publikacji w kolekcji: 37190 37190





Nie tylko prasa współczesnaNie tylko prasa współczesna

Program Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego "Dziedzictwo Program Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego "Dziedzictwo kulturowe„. Priorytet 4 – Tworzenie zasobów cyfrowych dziedzictwa kulturowe„. Priorytet 4 – Tworzenie zasobów cyfrowych dziedzictwa kulturowego. kulturowego. Utworzenie cyfrowego zasobu dziennika „Czas”.Utworzenie cyfrowego zasobu dziennika „Czas”.

Koszt zadania:Koszt zadania: 427.253,00 zł. (200.000 zł. - dotacja MKiDN) 427.253,00 zł. (200.000 zł. - dotacja MKiDN)Czas trwania projektu:Czas trwania projektu: 1.07.2009-1.07.2010 (12 mies.) 1.07.2009-1.07.2010 (12 mies.)Ilość woluminów/stron:Ilość woluminów/stron: 224 wol. /170 000 stron/A2 + dodatki 224 wol. /170 000 stron/A2 + dodatkiZakres chronologiczny:Zakres chronologiczny: 1848-1939 1848-1939Przestrzeń dyskowa archiwum:Przestrzeń dyskowa archiwum: 7 TB (TIF, kolor 8 bit) + DjVu 7 TB (TIF, kolor 8 bit) + DjVuRealizacja zadania:Realizacja zadania: skanowanie - tryb pracy dwuzmianowej skanowanie - tryb pracy dwuzmianowej (7-13; 13-19) w okresie od 1.07-31.12.2009; (7-13; 13-19) w okresie od 1.07-31.12.2009; przetwarzanie i publikacja on-line: przetwarzanie i publikacja on-line: 1.01-30.06.20101.01-30.06.2010Odpowiedzialność:Odpowiedzialność: Zespół Małopolskiej Zespół Małopolskiej Biblioteki Cyfrowej (6 os.)Biblioteki Cyfrowej (6 os.)Sprzęt:Sprzęt: Bookeye 3 (A2 color) Bookeye 3 (A2 color)Przyrost publikacji:Przyrost publikacji: 30 000 30 000


MBC – digitalizacja „Czasu”MBC – digitalizacja „Czasu”





Małopolska jest jednym z największych (4.) w kraju Małopolska jest jednym z największych (4.) w kraju regionalnych rynków medialnych (tytuły czasopism - ok. 9%; regionalnych rynków medialnych (tytuły czasopism - ok. 9%; sprzedawane nakłady - 7,9% rynku)sprzedawane nakłady - 7,9% rynku)

Wśród liczby małopolskich mediów: 911 to media lokalne lub Wśród liczby małopolskich mediów: 911 to media lokalne lub regionalne (z czego prasa drukowana: 498 tytułów)regionalne (z czego prasa drukowana: 498 tytułów)

Małopolskie gazety regionalne rywalizują z prasą ogólnopolską Małopolskie gazety regionalne rywalizują z prasą ogólnopolską - na rynku tym panuje oligopol (3 regionalne dzienniki - na rynku tym panuje oligopol (3 regionalne dzienniki zagarniają ok. 60% rynku)zagarniają ok. 60% rynku)

Wyniki analizy form zapytań w MBC (PBC, 2009) wykazały, że Wyniki analizy form zapytań w MBC (PBC, 2009) wykazały, że spora część z nich pochodzi od osób poszukujących informacji spora część z nich pochodzi od osób poszukujących informacji w prasie współczesnej w prasie współczesnej


WnioskiWnioski


mgr Wojciech Kowalewskimgr Wojciech Kowalewski

Szef Zespołu Małopolskiej Biblioteki CyfrowejSzef Zespołu Małopolskiej Biblioteki CyfrowejInstruktor ds. komputeryzacji bibliotekInstruktor ds. komputeryzacji bibliotek

Małopolska Biblioteka CyfrowaMałopolska Biblioteka Cyfrowa- Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie- Wojewódzka Biblioteka Publiczna w Krakowie

tel. (12) 37tel. (12) 37--5252--233, (12) 37-52-277233, (12) 37-52-277

Dziękuję za uwagę...Dziękuję za uwagę...

[email protected]@wbp.krakow.pl

Education

Udział prasy lokalnej i regionalnej w budowaniu kolekcji cyfrowych. Model Małopolski