H.T. THCH TR TH Ch trng

L MNH THT Ch bin

T IN BCH KHOA PHT GIO VIT NAM

A Tp II

T A Di (Tnh Gio)

n A Di T

Pht Lch 2548 TL 2004

Li Ta

T in BCH KHOA PHT GIO VIT NAM tp II bt u t ch A DI TNH GIO n ch A DI T, km vi phn ph lc t A DI KINH CH n A DI KINH YU GII TIN MNG SAO. ng ra, phn ph lc ny phi c phn phi vo gia nhng trang vit v cc bn ch s ca kinh A DI . Nhng v mun cho ra i sm tp II ny nn n khi nhng t liu sau to nn phn ph lc khng c phn phi theo trt t ABC nh mun. y l mt bt tin m chng ti thnh tht mong s tha th ca c gi.* Ni dung tp II ny tp trung ch yu nhng g lin quan n c Pht A Di . Tuy Ban bin tp n lc tp trung t liu hin c v Ngi, nhng do phm vi tp trung t liu cn gii hn, c bit v thiu mt b i tng kinh ting Ty tng, nn chng ti thy cha hon ton tha mn. Hy vng trong tng lai chng ti s b tc khi c c hi. Tp II ny, hm nay ra i c, trc ht do s khuyn khch ln lao ca Ha thng Ch tch Thch Tr Th v s ng h y nhit tnh ca ng o cc t vin tng ni Pht t trong nc. Thay mt Ban bin tp, chng ti xin by t lng bit n v hn i vi Ha thng. Chng ti xin gi n qu v Tng ni Pht t tp II ny nh mt biu l lng cm n chn thnh ca chng ti. L Mnh Tht * Nhn ln in ti Hoa K k ny, chng ti sp xp li cc hng mc theo th t a, b, c. Pht lch 2548, Tl. 2004 BTTTQ

BNG VIT TT

Bnh V lng thanh tnh bnh ng gic kinh TK i i A Di kinh GS. Guhyasamajatantra BST MK Madhyamikkrik BTS Phn i A Di kinh Phn bn Tng i A Di kinh Tng bn Th V lng th kinh Trang i tha v lng th trang nghim kinh TBPV T in bch khoa Pht gio Vit nam

L Mnh Tht 3

A DI (TNH GIO) () Tn mt v Pht dng lm i tng qun tng hay tr nim.

I. I TNG QUN TNG Vic s dng c Pht A Di lm i tng qun tng xut hin ch yu trong Qun

v lng th Pht kinh. y l mt h thng qun tng hon chnh bao gm 16 nc, nn thut ng Pht gio Trung quc cng gi l thp lc qun. u ht l qun tng mt tri, ri qun tng nc, t, cy bu, ao bu, lu bu, ta hoa, tng Pht v b tt, chn thn Pht A Di , b tt Qun Th m, b tt i Th Ch, t mnh vng sinh, tp qun, thng bi qun, trung bi qun v h bi qun. 16 nc ca phng php qun tng ny, cc nh s gii khng hon ton nht tr vi nhau v vic phn loi chng. Qun v lng th kinh ngha s ca Ct Tng chia 16 nc trn thnh hai nhm. Nhm th nht gm 13 nc u gi l qun tng v thnh qu, cn 3 nc sau l qun tng v nguyn nhn. Qun v lng th kinh ngha s B ca Hu Vin da vo khi nim y bo chnh bo, xp 7 nc u vo vic qun tng v y bo, v 9 nc sau v chnh bo. Qun v lng th Pht kinh ngha s H ca Tr Khi li phn ra lm ba nhm. Nhm th nht gm su qun u, tp trung v thnh qu th gii ca c Pht A Di . Nhm tip theo gm by qun k , xoay quanh bn thn c Pht y. Nhm th ba gm ba qun cn li hon ton quan h n vn vng sinh.

Li phn chia ca ba nh s gii va nu, sau ny tr thnh c s cho nhng bn lun

ca cc nh s gii tip theo vi mt vi xc minh mi khng quan trng lm. Tuy khng nht tr vi nhau nhng h cng l cho thy phng php qun tng mi su nc v c Pht A Di l mt h thng hon chnh c quan h nhn qu vi nhau mt cch mt thit, c mt mc ch duy nht chung. Mc ch duy nht y l trc tip gp c c Pht A Di . Gp y tc l thy. C s l lun cho hnh ng thy ny l quan nim "tm ny lm Pht, tm ny l Pht" (th tm tc Pht, th tm th Pht). Ni cch khc, thy c Pht A Di tc l thy chnh bn thn mnh.

C s l lun y sau ny c mt nh hng rt rng ln trong gii thin hc t Hu Nng

tr i. N ng thi cng c x dng gii thch vic kt hp t tng v phng php tnh vi t tng v phng php thin. S tht, cu "tm ny lm Pht, tm ny l Pht" tr thnh mt cng n ni ting rt sm trong lch s thin tn Trung Quc v lin tc c vn dng mt cch thng xuyn. Sau ny n tr thnh ni dung ca thuyt "T tnh Di duy tm tnh " gn cht v thng nht hai gio h, m t u c mt s ngn cch v phn bit gio l kh c bn.

L Mnh Tht 4

Cng chnh trn c s l lun y Th Thn xut phng php qun tng 29 nc trong V lng th kinh u b x nguyn sinh k. y l mt bin ci v chi tit ha mt s nc ca phng php qun tng mi su nc ni trn. Cng vi phng php qun tng mi su nc, n tr thnh mt h thng qun tng hon chnh, c x dng rng ri trong gii Tnh gio.

a) H thng qun tng 16 nc

i. Qun tng mt tri: Ngi xoay mt v hng ty, trng thy mt tri ang ln, dy ln ci nim v th gii Cc lc, gi lng chuyn nht, qun tng mt tri mun ln ging nh ci trng treo l lng gia h khng, bt c nhm mt hay m mt u trng thy r rng. (x. tng 1)

TNG 1: Qun tng mt tri

ii. Qun tng nc: Tp trung tm nhn vo nc trong lng. Khi nhm mt vn thy c nc th qun tng nc y kt thnh bng. thy bng ri th qun tng bng y thnh lu ly. Tip theo qun tng lu ly y thnh t ca th gii Cc lc trong sut sng ngi. (x. tng 2)

L Mnh Tht 5

TNG 2: Qun tng nc iii. Qun tng t: Khi qun tng c t lu ly trong t sng ngi, th qun

tng tip theo di t lu ly y c mt trng kim cang tht bo chng . Trng ny c tm gc tm cnh. Mi gc cnh ton do trm th bu hp thnh. Mi mt chu bu chiu ra trm ngn tia sng. Mi mi tia sng c tm vn bn nghn mu sc, chiu ln t lu ly, lung linh nh mun nghn mt tri. Li qun trn t lu ly y c giy ging ton bng vng rng, c by bu xen ln phn chia cc khu vc rnh r trang nghim. Mi th bu c nm trm sc sng tun ra, rc r nh hoa, lung linh nh trng sao, treo lng lng gia h khng, kt thnh i quang minh, gm mun nghn lu cc do trm th bu hp thnh. Xung quanh i c trm nghn trng hoa v v lng nhc kh bng chu bu. Li c tm th gi mt t trong nh sng thi ra, nh rung cc nhc kh, khin tri ln nhng khc nhc kh, khng, v thng, v ng. Khi qun tng c nh th, Phi qun tng mi chi tit cho rt r rng, nhm mt m mt u c th thy, khng tan mt, tr lc n ng. Qun tng c nh th th gi l thy c ci Cc lc phn th. Nu c c tam mui th thy c t nc kia r rng phn minh hn na. (x. tng 3).

L Mnh Tht 6

TNG 3: Qun tng t

iv. Qun tng cy: Khi qun tng t thnh cng, k tip qun tng by lp hng cy, mi cy cao tm ngn do tun, hoa l ton bng by bu. Mi mt hoa l, to ra nhiu sc khc nhau. Sc lu ly to nh sng vng, sc pha l ta nh sng , sc m no to nh sng xa c, sc xa c ta nh sng ngc bic v.v.... Trn mi hng cy c li che bng ngc chn chu. Trn mi cy li c by lp li, mi mt lp li c nm trm c cung in p hoa l ging nh cung in ci tri phm vng. Trong cung in c ch thin ng t nhn nh qua li. Mi ng t eo mt chui anh lc gm nm trm c ht ngc ma ni kt thnh. nh sng ca ngc ma ni ta xa n mt trm do tun, rc r nh trm c mt tri mt trng ha hip li. Cc cy bu y hng hng i nhau, l l chen nhau. Gia cc k l li nh ln nhiu cm hoa p. Trn mi hoa t nhin c tri by bu. Mi mt l cy rng ph hai mi lm do tun. Trn l c ngn sc v trm th ng gn t nh chui anh lc ca ch Thin. Cc hoa ta l sc vng ci Dim ph n rc r nh nhng vng la, uyn chuyn gia ngn l. T mi hoa mc ra nhng tri qi ging nh chic bnh ca Thch, chi sng rc r, ha thnh nhng trng phan cng v lng bo ci. Trong mi bo ci nh hin tt c Pht s ca ba ngn th gii v mi phng cc ci Pht. Sau khi thy c cy ri s ln lt theo th lp m qun tng thn, cnh l, hoa v qu, mi mi u cho r rng. (x. tng 4)

L Mnh Tht 7

TNG 4: Qun tng cy

v. Qun tng h bu: Tip n qun tng tm h nc ca th gii Cc Lc. Cc h

u do by bu to nn. Nhng th bu ny u nhu nhuyn mt m do ngc nh pht sinh. Mi h chia ra lm mi bn chi lu, b bng vng rng, y tri bng ct kim cng tp sc. Trong h c su mi c hoa sen, mi hoa sen trn rng mi hai do tun. Nc ma ni trong h chy ln xung theo cng sen, lun vo cc cnh hoa pht ra ting nhim mu, tuyn din nhng o l kh, khng, v thng, v ng v cc php ba la mt, hoc khen ngi hoc tn thn tng tt ca ch Pht. ng thi t ngc nh phng ra nhng ho quang sc vng v cng mu nhim. Trong ho quang bay ra tng n chim lng ly mun mu mun v cng nhau ht nhng ting ha nh ca ngi s nim Pht, nim Php v nim Tng. (x. tng 5)

L Mnh Tht 8

TNG 5: Qun tng h bu

TNG 6: Qun tng tng qut

vi. Qun tng tng qut: Qun tng tng qut tc l qun tng ton th nc Cc Lc. Nc Cc Lc chia thnh nhiu khu vc. Mi khu vc c nm trm c lu bu vi v s ch thin ha tu ca nhc bng nhng nhc kh treo l lng gia h khng. Nhng nhc kh ny khng ai tri m t nhin pht ra nhng m thanh tuyn din o l nim Pht, nim Php, nim Tng. Khi qun tng tng qut cc i tng trn bao gm t, cy, h, lu c thnh tu ri, th gi l thy th gii Cc Lc v phn th. (x. tng 6)

L Mnh Tht 9

TNG 7: Qun tng ta sen

vii. Qun tng ta sen: qun tng ta sen, trc tin phi dy ln nim trn t tht bo c hoa sen, ri bt u qun tng tng b phn, t cnh hoa cho n i hoa. Cnh sen lm bng trm th bu, mu sc rc r, c tm vn bn ngn ng gn chy dc, mi ng gn ta ra tm vn bn ngn tia sng. Mi hoa sen c tm vn bn nghn cnh, v hoa no nh nht cng rng n hai trm nm mi do tun. Trn mi cnh sen li c trang sc bng trm c ngc ma ni. Mi vin ma ni li phng ra ngn tia sng ging nh hnh bo ci che khp mt t. i sen lm bng ngc thch ca t lng gi v trang sc thm bng nhng ngc kim cang, chn thc ca, ma ni v li ngc diu chn. Trn i sen t nhin c bn tr bu, mi tr cao ln nh trm nghn mun c ni Tu di. Trn mi tr bu c mnh bu v nm trm c bo chu vi diu che ph. Mi ht bo chu c tm vn bn ngn tia sng, mi tia sng pht ra tm vn bn nghn sc vng ph khp ci bu. Mi ni kim sc y hin mi tng khc nhau. Cc tng hoc lm bng i kim cang, hoc lm bng li chn chu hay my tp hoa bin hin khp mi phng lm cc Pht s. (x. tng 7)

viii. Qun tng hnh tng: Khi thy i sen ri, tip theo l qun tng thn tng ca c Pht ngi trn i sen y. Qun tng cho n khi no nhm mt m mt u thy mt tng Pht bu, thn sc vng rng ngi trn ta sen kia th tm nhn c khai thng, thy c th gii Cc lc vi t bu, h bu, cy bu cng trng phan bo ci ging mc y tri, li ngc ba khp h khng. Khi thy cnh y r rng nh tri cy nm trong lng bn tay, th qun tng thm hai i sen khc hai bn t hu ca c Pht, bn t l c Quan m, bn hu l c Th Ch, khi qun tng hai tng y thnh tu th lin thy ho quang sc vng phng ra t tng Pht v b tt,

L Mnh Tht 10

TNG 8: Qun tng hnh tng chiu khp hng cy bu. di mi gc cy bu u hin ba i sen. Trn i sen u c Pht v b tt ngi, t gc ny n gc khc, trng trng ip ip cng khp c nc. Qun tng y thnh tu, hnh gi s nghe cc dng nc chy, cc lung ho quang, cc hng cy bu cho n chim nga chim nhn, chim uyn ng u ni php mu, bt c nhp nh hay xut nh vn thng nghe vng vng bn tai. Nhng g m hnh gi nghe trong lc nhp nh, nu khi xut nh m cn nh li v thy hon ton xng hp vi kinh gio, th chng t hnh gi thy s qua cnh gii Cc lc. Nu khng xng hp, th y l cnh gii vng tng. (X. tng 8)

L Mnh Tht 11

TNG 9: Qun tng thn tng Pht A Di ix. Qun tng thn tng Pht A Di : Thc hin thnh cng qun tng hnh tng, by gi hnh gi tp trung qun tng thn tng ca c Pht A Di . Thn Pht rc r sc vng rng, cao su chc vn c na do tha hng h sa do tun. Si lng trng gia hai chn my, uyn chuyn xoay v bn phi nh nm ni Tu Di. Mt Pht trong xanh, mnh mng nh nc bn bin. Cc l chn lng trn thn phng ra nhng lung ho quang ln cng nh ni Tu Di. Trong mi lung ho quang hin ra trm c tam thin i thin th gii v trm mun c na do tha hng h sa Ha Pht. Mi v Ha Pht c v s b tt lm th gi. c Pht v lng Th c tm vn bn nghn tng tt. Mi tng c tm mun bn nghn v p, v mi v p c tm mun bn nghn tia sng. Nhng tia sng y soi khp tt c mi phng, n nhn tt c chng sinh nim Pht. Nhng tng ho v nhng tia sng nh th ca c Pht A Di cng ca cc c Ha Pht khng th k xit. Hnh gi ch nn nh tng khin cho tm nhn c thy. Thy c nh vy, tc l thy c tt c cc c Pht trong mi phng. V thy ccc c Pht trong mi phng nn gi l Nim Pht tam mui, Thc hnh php qun ny th phi t tng tng tt m tun t qun tng. Trc tin qun tng si lng trng gia i chn my cho tht r rng. Khi thy c tng si lng trng y, tm mun bn nghn tng tt khc s hin ra, v thy c Pht A Di . (x. tng 9).

x. Qun tng thn tng c Qun Th m: Khi thy Pht V Lng Th ri th qun tng B tt Quan Th m. Thn cao tm chc mun c na do tha do tun, sc vng ta, nh u c nhc k, c c ho quang trn, mi kha rng n trm nghn do tun trong ho quang c nm trm Ha Pht, mi Ha Pht c nm trm ha B tt v v lng ch thin lm th gi. Ton thn u phng ho quang, trong ho quang y hin ht thy sc tng ca nm o chng sinh. B tt u i m bng ngc T lng gi ma ni. Ni m c mt v Ha Pht ng, mnh cao hai mi lm do tun. Mt B tt sc vng, si lng trng gia hai chn my c sc by bu ta ra tm vn bn nghn th ho quang. Mi ho quang c v s Ha Pht. Mi ha Pht c v s Ha B tt lm th gi trn y c mi phng th gii. Cnh tay B tt c mu sc hoa sen hng, c tm chc c tia sng nhim mu. Bn tay B tt nh ra nm trm c sc tp lin hoa. Ni u mi ngn tay c tm mi bn ngn ln ch r rng nh nt in, mi ln ch c tm mi bn ngn sc, mi sc c tm mi bn ngn ho quang uyn chuyn khp mi phng. B tt dng bn tay rc ho quang y tip dn chng sinh v Cc lc. Lng bn chn c tng bnh xe ngn nan hoa, ha thnh nm trm c i quang minh, Khi t bn chn xung l c hoa kim cang ma ni ta n nng chn. Hu ht thn tng ca B tt Qun Th m u y v p nh Pht. Duy ch nhc k trn u v v kin nh tng l khng so c vi Pht. Mun qun tng thn tng ca c Qun Th m th nn tun t: trc ht, qun tng nhc k trn u, k qun tng ci m, ri mi n cc tng khc, mi mi cho tht phn minh (x. tng 10)

L Mnh Tht 12

TNG 10: Qun tng thn tng c Qun Th m

xi. Qun tng thn tng c i Th Ch: Thn tng cng ln nh c Qun Th m.

Lng knh vng ho quang mi pha rng 125 do tun, ta sng thm 125 do tun na, soi khp mi phng quc ngi sc vng chy, m nhng chng sinh c duyn u c trng thy. Ch thy c mt ho quang t l chn lng ta ra l thy c ht thy ho quang tnh diu ca mi phng ch Pht. V ho quang sng chi rc r nh vy nn B tt cn c hiu V Bin Quang. Bi B tt em nh sng tr tu chiu khp th gii khin chng sinh thot ly c ba ng d nn tn hiu chnh l i Th Ch.

L Mnh Tht 13

TNG 11: Qun tng thn tng c i Th Ch

M B tt i c 500 hoa bu, mi hoa bu c 500 i bu. Trong mi i bu hin ra cc ci Tnh ca mi phng ch Pht. Nhc k ca B tt nh hoa sen hng. Trn nhc k c mt bnh bu ng y nh sng quang minh hin cc Pht s. Cc thn tng cn li th ging nh c Qun Th m. Mi khi ct bc, mi phng th gii thy u rng ng. Ngay ch B tt bc, hin ra mn trm c hoa bu, cc hoa bu u trang nghim cao sng nh th gii Cc lc. Khi B tt ngi, cc quc by bu u ng lot diu ng, t quc ca Pht Kim Quang phng di n quc ca Pht Kim Quang Minh Vng phng trn. Ti khong gia th v lng v s phn thn ca Pht V lng Th v B tt Qun Th m, c i Th Ch vn tp v y khp h khng, ht thy u ng trn ta sen v cng din thuyt php mu (x. tng 11)

TNG 12: Qun tng thy mnh vng sinh

xii. Qun tng thy mnh vng sinh (cng gi t vng qun hay ph qun tng): Khi thc hin thnh cng qun tng Pht v cc v B tt, th hnh gi nn t chn tm dy ln nim mnh sinh v th gii Cc lc, chn xp li ngi trong hoa sen, k qun tng hoa sen khp li, ri hoa sen n ra. Khi hoa n, c nm trm sc ho quang chiu vo thn mnh. Khi m mt lin thy Pht v chng B tt y khp h khng ng ni php mu, cng ting nc, ting chim, ting cy, ting rng pht ra, u din xut chn l xng hp vi mi hai b kinh. Nu khi xut nh ri m vn nh tng mi cc cnh y tc gi l thy th gii Cc lc, thy c Pht V Lng Th, thy c v s ha thn ca Ngi, cng l hai c Qun Th m, i Th Ch thng n ch ngi ca mnh (x. tng 12)

L Mnh Tht 14

xiii. Qun tng xen Pht v B tt (Tp tng qun): Thn lng ca c Pht V lng Th tht l v bin, thn lng ca hai c B tt Qun Th m, i Th Ch cng th. Tm lc phm phu khng ti no qun tng ni, v vy mi thit lp mt loi qun tng mnh danh l tp qun tng. Phng php tp qun tng ny dy ta ch nn qun tng tng Pht cao mt trng su, ngi trn hoa sen, trong h bu thn sc vng rng. Ha Pht trong vng ho quang cng cc c Qun Th m, i Th Ch u ln bng thn chng sinh vi cc tng trn u, nh c Qun Th m th c c Pht ng trong m, c Th Ch th c bnh bu trn nhc k. Cn h sen, cy bu v.v... th ging nh cc loi h sen cy bu c th tm thy mi x s (x. tng 13)

TNG 13: Qun tng xen Pht v B tt

xiv. Qun tng vng sinh ba phm bc trn (cng gi thng bi qun hay thng phm sinh qun): Do lc sinh tin pht ba tm l tm ch thnh, tm su thit v tm hi hng pht nguyn, hay c t tm khng st hi sinh vt, y gii hnh, c tng kinh in i tha, tng nim su php tu hnh, lc lm chung, c Pht A Di v c Qun Th m, c i Th Ch cng cc ng Ha Pht v Thnh chng, tay nng i kim cang n trc ngi hnh gi, Pht v B tt u phng ho quang chiu sng khp thn hnh hnh gi, a tay tip dn tn thn cng c v khuyn khch tinh tn. Hnh gi hoan h bc ln i kim cang, ty hnh theo Pht v Thnh chng. Trong khonh khc vng sinh Cc Lc. Sau khi sinh v ci y, thy c rng cy h bu, khp ni Pht v B tt sc tng trang nghim hin ra, din thuyt php mu. Nghe xong, lin ng v sinh php nhn. Trong chc lt, do khp mi phng, chng ng v lng php mn tng tr ri tr v quc mnh ty nguyn ha chng sinh. l phm thng thng.

L Mnh Tht 15

Nu l phm thng trung th lc sinh tin, hnh gi tuy cha th tr c tng kinh in i tha, cha hiu r thm ngha, nhng i vi chn l nht ngha , lng khng kinh ng, thm tn nhn qu, khng hy bng i tha. em cng c y hi hng cu sinh Cc Lc. n lc lm chung, c Pht A Di v ton th thnh chng, tay nng i vng n trc hnh gi, t li tn thn cng c, khuyn tu hc l nht ngha ca i tha. Hnh gi ngi ln i vng chp tay tn thn Pht, trong khonh khc lin sinh Tnh . trn i vng nh hoa sen ln. Cch mt m hoa n l ra mt thn tng sc vng. Hnh gi nghe cc m thanh thun ni php nht ngha rt su xa, tri qua by ngy khng thi chuyn b tm. Lin sau bay khp mi phng, l bi ch Pht, tu cc php tam mui. Qua mt kip, chng c v sinh php nhn v c th k thnh Pht.

Cn phm thng h th lc sinh tin hnh gi cng tin nhn qu, khng hy bng i tha, c pht o tm v thng, em cng c y hi hng cu sinh Tnh , lc lm chung, thy c Pht A Di , c Qun Th m, c i Th Ch cng nm trm ha Pht n rc. Hnh gi thy mnh ngi trn i hoa sen vng, ngi xong, hoa bp li, theo Pht v B tt vng sinh trong ao sen tht bo. Ngi trong hoa sen c mt ngy mt m th sen n. Sau by ngy mi thy tng tt ca Pht nhng cha r lm. Sau hai mi mt ngy mt mi thy t tng ng thi tai cng nghe ting thuyt php. Ri cng chu du khp mi phng nghe ch Pht ni cc php nhim mu. Tri qua ba tiu kip, chng c bch php minh mn, an tr a v Hoan H (tc s a b tt). xv. Qun tng vng sinh ba phm bc gia (cng gi trung bi qun hay trung phm sinh qun): Lc sinh tin, hnh gi gi nm gii, tu gii bt quan trai, khng to nghip ng nghch, khng phm cc li lm, em cc cng c y nguyn vng sinh Cc Lc. Khi gn lm chung, thy c Pht A Di cng thnh chng phng ho quang sc vng n trc mt hnh gi. Tai nghe Pht thuyt bn chn l: v thng, kh, khng, v ng v tn thn hnh xut gia. Hnh gi rt hoan h, ngi trn hoa sen chp tay l Pht, trong chc lt lin vng sinh. Hoa sen lin n v lin nghe thuyt php tn thn bn chn : kh, tp dit, o. Chng qu A la hn, c tam minh lc thng v tm mn gii thot y . l phm trung thng.

Cn phm trung trung th lc sinh tin, hnh gi hoc tng tu gii bt quan trai, hoc tng th gii sa di, hoc tng th gii c tc, mi cng hnh trong mt ngy mt m vi y oai nghi, em cng c y hi hng, cu nguyn vng sinh Cc lc. Lc gn lm chung, thy c Pht A Di phng ho quang sc vng, tay nng i sen by bu, cng vi thnh chng n trc mt hnh gi, tn thn rng: Thin nam t! V nh ngi ty thun theo li Pht dy nn ta n rc ngi". Hnh gi ngi ln hoa sen. Hoa sen bp li ri sinh v Cc lc. trong h by bu by ngy, hoa sen mi n, bn m mt chp tay tn thn c Pht, nghe php hoan h, ri chng c qu Tu hon, qua na kip lin chng qu A la hn.

V phm trung h th lc sinh tin hiu dng cha m, lm cc vic nhn t i, khi sp lm chung, c gp thin tr thc ging cho nghe nim an vui ca ci Pht A Di v bn

L Mnh Tht 16

mi tm li nguyn ln ca T kheo Php Tng, nghe xong th mnh chung, trong chc lt, lin vng sinh Cc lc. Tri qua by ngy, gp c Qun Th m v c i Th Ch, nghe php hoan h, chng qu Tu hon, qua mt tiu kip, chng qu A la hn. xvi. Qun tng vng sinh ba phm bc di (cng gi l h bi qun hay h phm sinh qun): Phm h thng th, lc sinh tin, tuy khng ph bng kinh in i tha, nhng gy rt nhiu ti li, lm nhiu iu c khng bit h thn. Lc gn lm chung, may mn c gp thin tr thc ni cho nghe tn v mc mi hai b kinh i tha. Nh nghe tn mi hai b kinh, tr dit c c nghip nng n. Theo li ch bo ca v thin tri thc kia, chp tay nim danh hiu Pht. Nh xng danh y, tr dit c nhiu kip ti li trong ng sinh t (lun hi). By gi Ha Pht v Ha B tt Qun Th m v i Th Ch n trc ngi sp (gn) cht, tn thn rng: "Thin nam t! Nh ngi nh c xng danh hiu ch Pht ti li c tiu tr, nn ta n rc ngi!" Thy nghe xong, sinh lng hoan h tc thi mnh chung, lin ngi hoa sen theo Pht sinh v h by bu. Tri qua bn mi chn ngy, hoa sen mi n. Lc hoa ng n, c Qun Th m v c i Th Ch phng ho quang sng, ng trc mt, ni cho nghe gio l thm thm ca mi hai b kinh. Nghe ri tin hiu pht lng v thng, tri qua mi tiu kip, thng hiu y cc php v th chng a th nht ca B tt. V ngi thuc phm h trung th, lc sinh tin, nghip chng nng n, hy phm nm gii, tm gii hay c tc gii, n cp vt dng ca thng tr, ca hin tin tng, thuyt php khng thanh tnh, khng bit h thn. To cc ti nh th ng l phi a a ngc. Nhng lc gn lm chung tng a ngc hin by trc mt, th may mn gp c thin tri thc ni cho nghe oai c quang minh, thn lc qung i ca c Pht A Di v tn thn cng nng ca cc hng: gii, nh, tu, gii thot v gii thot tri kin. Nghe xong, lin tiu tr c ti nng trong nhiu kip sinh t. La d a ngc lin chuyn ha thnh gi mt. Lin c ma hoa ri rc, trn hoa c Pht v B tt ha hin ra tip dn. Trong chc lt, c vng sinh vo h sen by bu. Tri qua su kip sen n, c Qun Th m, c i Th Ch dng php m an i v ni cho nghe ngha l su xa ca kinh in i tha. Nghe xong lin pht tm v thng b . Cn ngi thuc phm h h th, lc sinh tin, lm cc nghip bt thin, gy mi ti li nh phm nm ti nghch, mi ti c. gy cc nghip c y ng l phi a a ngc tri qua nhiu kip chu mi kh no. Nhng lc gn lm chung, may gp thin tri thc an i, ni cho nghe php mu v bo nim danh hiu Pht. Ngi kia b kh no bc bch khng th nim c. Thin hu thng xt khuyn khch v nht tm h nim. Ting nim Pht lin tc bt tuyt, khin k kia c th ha theo. Nu ha nim mi ln "Nam m A Di Pht, tc thi nh nim lc y m ti li trong nhiu kip c tiu tan. Lc mnh chung lin thy hoa sen vng nh vng mt nht hin ra trc mt. Trong khonh khc lin vng sinh th gii Cc lc. Nm trong hoa sen mi hai i kip, sen mi n. Lc y B tt Qun Th m v i Th Ch ni cho nghe tht tng ca cc php v dy cho php dit tr ti chng. Nghe xong, sinh tm hoan h, pht tm v thng b .

L Mnh Tht 17

Trn y l php qun tng 16 nc theo s trnh by ca Qun V Lng Th Pht kinh. H thng qun tng 16 nc ny, sau Th Thn trong V lng th kinh u ba x nguyn sinh k ci bin v xut mt h thng mi chi tit hn gm 29 nc. b) H thng qun tng 29 nc.

H thng qun tng 29 nc ny da trn s phn bit th gii Cc lc thnh ra hai th gii l th gii s vt v th gii hu tnh. Th gii hu tnh bao gm c Pht A Di v cc v B tt, c 12 c im cn phi qun tng, trong 8 c im thuc v c Pht v 4 thuc v cc v B tt. Th gii s vt c n 17 c im. Tng cng c 29 c im cho ton th gii Cc lc. Chng l c s cho 29 nc ca phng php qun tng do Th thn xut. 17 c im ca th gii s vt l: i. Tnh u vit ca th gii Cc lc, xc nh n vt khi cc th gii khc trong ba ci su ng. ii. Tnh rng ln ging nh h khng c th dung cha tt c chng sinh trong mi phng vng sinh v ci y. iii. Ngun gc cu to tt lnh, tc do cng c tu hnh Bt chnh o ca hng nh tha v cng hnh i t bi ca cc bc B tt. iv. Hnh sc tuyt vi rc r nh sng mt tri mt trng trong sut nh gng. v. S vt qu bu, bi do cc ngc ng trn bo to nn y mi v p. vi. Mu sc lng ly rng ngi do nh sng trong sch soi chiu. vii. C mn mng nh gm tri gy cm gic m du thoi mi l lng. viii. t nc v bu tri Cc lc y dy cc cung in v lu cc, thy khp mi phng, vi cc hng cy mu sc tn k, nhng lan can qu bu vy quanh trn tri c cc li ngc bao ph, c nhng nhc kh pht ra m thanh, di sui h c mun ngn th hoa bu lung linh trn mt nc. ix. Ma Cc lc l nhng trn ma hoa, ma y phc, ma trang sc v cc th hng thm qu bu. x. Mt tri Cc lc l mt tri tr tu ca c Pht ph tan bng ti ca si m. xi. m thanh Cc lc l nhng m thanh trong sng thanh diu vang xa n tn mi phng. xii. V php vng tr tr nc Cc lc l c Pht A Di . xiii. Nhn dn l nhng quyn thuc thanh tnh ca c Pht A Di v u do hoa sen ha sinh. xiv. Th gii Cc lc ly tam mui lm thc n, ly Pht php lm hng v. xv. Thn tm vnh vin xa la cc kh no t vt cht n tinh thn, thng c c nhng s vui sng lin tc. xvi. Khng c nhng chng sinh khim khuyt su cn, phi n hoc nh tha v Cc lc l nhng cnh gii ca nhng bc i tha c cn lnh.

L Mnh Tht 18

xvii. Mi nguyn c ca chng sinh u c tha mn. Trn y l 17 c im ca th gii hon cnh. Cn th gii Pht v B tt th c thm 12 c im na. Sau y l v Pht: xviii. Ch ngi ca c Pht A Di l mt i sen mu nhim thanh tnh xix. Thn tng c ho quang ta sngxinh p hn tt c chng sinh

xx. Ming Ngi pht ra nhng m thanh vi diu vang khp c mi phng. xxi. Tm Ngi bnh ng nh h khng, khng phn bit. xxii. Ht thy chng tri ngi vng sinh u t ti qu bt thi. xxiii. Trong s y c cc bc B tt lm thng th, c cng c ln khng ai vt qua ni. xxiv. Tt c u cung knh chim ngng c Pht A Di . xxv. Tt c qun st sc bn nguyn ca c Pht khin mau c y cc cng c. V v cc v B tt c bn c im sau: xxvi. Cc v B tt thng du hnh khp ni gio ha, m vn an tr ti cnh gii Cc lc xxvii. Cc v B tt c tr tu sng sut, trong mt nim c th soi khp cc ci Pht lm li ch cho chng sinh xxviii. Cc v thng lm nhng cn ma hoa tri, o tri, hng tri v nhc tri cng dng v tn thn ch Pht khng phn bit. xxix. Cc v thng dng con mt tr tu xem xt th gii no khng c Pht php th nguyn sinh v th gii y ch by. Phng php qun tng 29 nc ny nh th l mt chi tit ha mt s i tng xut hin trong php qun 16 nc, trong khi khng cp n mt s i tng khc. N tng trng cho mt bc pht trin ca phng php qun tng trong Tnh gio. Tuy th, cng v sau, phng php qun tng mt dn sc thu ht, cui cng nhng bc cho phng php tr danh. Thin o d c vit Qun nim A Di Pht tng hi tam mui cng c php mn, nh th chng t c mt s lu tm c bit ti phng php qun tng, chung cc vn a ra ch trng "v qun xng danh", ngha l ch cn tr danh nim Pht m khng cn n phng php qun tng trong qu trnh thc hnh nim Pht theo quan im Tnh gio.

II. I TNG TR DANH:

Thng thng phng php nim Pht c chia lm 3 loi. Loi th nht gi l Tht tng nim Pht, ngha l nh ngh ngay n b mt thc s ca con ngi v s vt. y l li nim Pht m Nim Pht lun ca Trn Thi Tn trong Kha h lc gi l tc tm l Pht. Loi th hai gi l qun tng nim Pht, tc l nhng phng php qun tng c s dng

L Mnh Tht 19

nim Pht nh trnh by. Mc ch ca loi ny l lm th no mi nim mi nim c trong sch rt cc nim lnh chim u th nh lui c nhng nim xu. Hai loi va k, Nim Pht lun ni l dnh cho cc bc thng tr v trung tr. Chng v phng din l lun tuy rt d m t, nhng v mt thc hnh li rt kh khn. Do th ch cn li li th ba l li nim Pht bng cch c danh hiu c Pht A Di , thng c gi l xng danh nim Pht. y l li m Thin o ch trng mt cch mnh m trong Qun nim A Di Pht tng hi tam mui cng c php mn v coi l phng php duy nht thch hp i vi nhng ngi thc hnh Tnh gio. Nim Pht lun cng ng mt quan im, v xng danh nim Pht vi tng th nht ca mt ta lu ba tng, m hai tng trn l tht tng nim Pht v qun tng nim Pht. Tr danh hay xng danh nim Pht, ln u tin c ln nh mt phng php tng qut trong Vn Th S Li s thuyt ma ha bt nh ba la mt kinh. Theo th nhng ai "mun nhp vo tam mui nht hnh, nn n mt ch trng vng b ht nhng lon khng duyn vo tng mo, h tm vo mt c Pht, m chuyn c danh t ca c Pht y; ty theo phng hng x s ca c Pht y m ngi thng xoay mt v phng hng x s ". Ban chu tam mui kinh ni r thm l ch cn nim danh hiu c Pht A Di th c vng sinh v nc ca c Pht y.

Phng php nim Pht bng tr danh ny li chia lm hai li. Mt li i hi s tp trung sc ch , cng gi l nh tm nim Pht. Ni khc i iu kin nim danh hiu c Pht A Di l phi c s tp trung ca tm , i gn ti ch ng nht tr danh vi thin nh hay qun tng. Cho nn li ny cng c tn tc tm nim Pht hay c tm nim Pht hay l tr nim Pht. i lp li vi iu kin tp trung tm th c li cho php nim Pht vi tm hn tn lon, thng gi l tn tm nim Pht hay tn tm xng danh hay v qun xng danh. Li tn tm nim Pht ny ch yu xut hin trong cc ch trng ca mt s cc nh Tnh gio. Vn thin ng qui tp 1 nhc n quan im tn tm nim Pht ca i Phm, trong khi Vng sinh yu tp H.M gii thch "tn tm nim Pht l nim Pht khi lm nhng vic lng nhng nh i ng nm ngi". S thc c s l lun ca li nim Pht ny xut pht t chnh ngay Qun V Lng Th Pht kinh, khi cp ti nhng ngi h phm h sinh do qu kh ti li khng th nim Pht lc lm chung m ch xng danh hiu c Pht V Lng Th. iu ny cng thy xut hin trong Diu php lin hoa kinh 1: "Nu ai i vo ni thp miu, ch mt ln xng 'Nam m Pht', ch mt ln xng thi ngay c vi mt lng tn lon, h nht nh t c gic ng ti thng ht thy" (Phn: Namo'stu buddhya krtaikavra yeh tad dhtudharesu tesu / viksiptacittair api ekavra te sarvi prpt ima agrabodhim // Hn: Nhc nhn tn lon tm, nhp thp miu trung, nht xng nam m Pht, giai d thnh Pht o). Nh th trn nguyn tc li tn tm nim Pht khng ch xut hin trong cc kinh in Tnh gio m cn vt ra ti cc kinh in khc. V t nhng c s kinh in y, v sau xut hin nhng trng phi nim Pht, c th l phi Tnh Chn Tn ca Thn Loan Nht Bn ch trng ch cn xng danh nim Pht l ngi nim Pht c vng sinh.

L Mnh Tht 20

Phng php tr danh, v c hai ch trng nh tm v tn tm va ni, nn c nhiu cch thc thc hin. Cch thc th nht l nim Pht cao ting. Tun Thc trong Nim Pht phng php da vo mt cu trong Nht tng kinh ni rng: "Nim nh th thy Pht nh, nim ln th thy Pht ln", dn Lun gii thch nim nh l nim Pht bng m thanh nh, cn nim ln l nim Pht bng m thanh ln. V nim ln th thy c Pht ln, nn Tun Thc ch trng phi ln ting nim Pht, thng gi l "l thanh nim Pht" hay "cao thanh nim Pht". Thm vo nim Pht ln ting c cng nng i tr c bnh hn trm gii i, tr kh cc tp nim lng nhng, v gy nim tt cho nhng ai nghe c, m phng thc nim Pht nh ting khng p ng. Tuy n Tun Thc mi tr thnh mt phng thc c l lun, n trc cng c nhiu ngi p dng, nh trng hp Vnh Minh Din Th. Tr Gic thin s t hnh lc v Vnh Minh o tch ghi vic Din Th nim Pht chp ni Nam Bnh, m nhng ngi qua li di chn ni u nghe r mn mt. i li phng thc nim ln ting l phng thc nim nh ting, nh n ni ngi ngi cnh cng khng nghe th gi l mc nim. Vi nhng ngi tu Tnh gio, phng thc nim nh ting ny khng c nh gi cao lm, v n khng c nhng u im m phng thc nim ln ting s hu, c bit n khng chng c cn bnh hn trm m nhng hnh gi thng gp phi. Tuy th, do mc nim hay nim nh ting, n khng tiu hao kh lc ca ngi thc hnh nhiu v c li im l c th hnh tr bt c lc no, ngay c nhng lc ang lm vic vi nhng ngi khc hay ang nhng ni i hi s im lng. Do hai phng thc trn tuy c mt s li im, vn s hu nhng tn ti cn thay i cho nn ra i phng thc nim Kim cang, cng gi l phn vn nim Pht. y l li nim th th, ting khng ln cng khng nh qu, va nim va lng tai nghe li ting nim ca mnh tng ch mt. Chnh v va nim va lng tai nghe, nn n mi c tn phn vn nim Pht. Vic va nim va lng tai nghe ny nhm i tr li tnh tn lon ca tm , tin n vic tp trung i tng nim l Pht A Di . V c nh ph bnh li nim th th ca phng thc nim Kim cang l khng khn thit, nh Nim Pht Phng Php nu ra, nn b sung, c nh ra phng php nim truy nh. Nim truy nh cng ging nh li nim Kim cang, ch khc l gia cu trc v cu sau, gia ting nim trc v ting nim sau, ng xen h, l nhm t lng khn trng, tm v khu cng mt lc hng v c Pht A Di , nh lui c nhng tp nim mun tm cch xen vo. Nh th, phng thc nim truy nh l mt b sung ca phng thc nim Kim cang, v nu m rng n ra, ta c phng thc nim gic chiu. Nim gic chiu l va nim danh hiu Pht, va hng tm t mnh soi xt chnh bn thn mnh, cho n bao gi y lui ht mi i tng trc mt, ch cn mt cm gic linh ng l thn ta v thn Pht, tm ta v tm Pht, c hai cng ngng t thnh mt khi sng trn chi li. Ngoi ra, cc i tng khc ht thy u mt tung tch, thm ch n bn thn ca hnh gi cng khng bit lc mt ch no. V va nim danh hiu Pht va hng tm t v soi xt t

L Mnh Tht 21

thn mnh, nn nim gic chiu cng cn gi l qun tm nim Pht, m Gic Vn cp ti trong Qun tm nim Pht, v nh th chng t chu nh hng su m ca th gii quan Php hoa. Theo th gii quan ny, ch A Di l mt biu trng y s tht v khng, gi v trung, do th biu trng y ba thn l php thn, bo thn v ng thn. A l biu trng cho s tht v khng, tc l bo thn. Di biu trng cho s tht v gi, tc ng thn. biu trng cho s tht v trung, tc l php thn. y l thuyt A Di tam , hay ni di dng hn, A Di tam t php bo ng tam thn khng gi trung tam , m A Di b tam tp m t. Theo li qun tm nim Pht ny th va nim Pht va hng tm t mnh soi xt bn thn mnh qua ting nim y. Theo Qun tm nim Pht th vic nim Pht v vic hng tm t soi xt bn thn mnh c th xy ra cng mt lc hay cng c th ln ting nim Pht trc ri sau mi hng tm soi xt, hay cng c th ngc li. Trong bt c trng hp no th nguyn tc nht tm tam qun cng khng bao gi tch ri quan im nht nim nim Pht, ngha l, trong mt ting nim Pht bao gm ba s soi xt v s tht khng, gi v trung. Chnh v th m nim gic chiu khng ng nht vi li phn vn nim Pht, tri li ng nht vi li qun tm nim Pht m v t khai sinh hc phi Php hoa l Tr Khi xng xut trong Ng phng tin nim Pht mn, nhng cha ch r hn. n Qun Tho mi lin kt c th ba ch A Di vi thuyt Tam , tc khng, gi v trung, nh Vng sinh tnh truyn Tr. V Ty nguyn vng sinh truyn ghi li. Thuyt A Di tam ny v sau c mt nh hng rt ln trong gii Tnh gio Nht bn xut thn t hc phi Php hoa. Nguyn Tn vit A Di Kinh lc k (x.), A Di qun tm tp, A Di bch ho qun, Qun tm lc yu tp, T hnh nim Pht vn p, v.v; Gic Vn (953-1007) vit Thin thai tiu b tp thch; Nhn Khng vi Khuyn tm vng sinh lun (1154-1155); Gic Phm vit Ng lun cu t minh b mt thch v A Di b thch (x.), tt c u mnh m ch trng thuyt y, gy thnh mt phong tro tn ngng Pht A Di , mnh m n ni ln t c hc phi Php hoa, cui cng dn n nhng phn ng chng tr cc k mnh lit t nhng ngi trong phi y, kt t ni con ngi Nht Lin. Nh th, phng thc nim gic chiu l mt kt tinh ca li qun tm nim Pht thnh hnh trong thi hc phi Php hoa ang Tnh ha. Gn vi phng thc ny l phng thc nim qun tng, cng gi l qun nim nim Pht, ca cc nh Tnh gio. y l li mt mt xng nim danh hiu Pht A Di , mt khc qun tng cc tng ho ca c Pht y. Nh vy, n l mt kt hp ca phng php tr danh v phng php qun tng. Mc ch l nhm to mt mc tp trung tm i hi trong lc xng danh. Truyn thuyt ni n bt u t Hu Vin, qua Tr Khi n Tr L. Nht Bn, nhng nh ch trng qun tm nim Pht nh Nguyn Tn v Vnh Qun u ch trng khuyn khch phng thc ny. Thm ch v t khai sn tn Tnh l Php Nhin cng nhn mnh n s thc hnh phng thc y, nh Php Nhin thng nhn hnh trng ha 41 ghi nhn. Phng thc nim qun tng ny sau trong Qun nim A Di Pht tng hi tam mui cng c php mn, Thin o nhn xt

L Mnh Tht 22

l kh thc hin, nn i ti ch trng ch cn xng danh m khng cn qun tng, tc li v qun xng danh. Do ch trng xng danh m khng qun nim, Thin o a vo phng php tr danh mt s nhng yu t, m sau ny c bit di tn l A Di sm php. Thin o vit kh nhiu v loi sm php y v c nhng nh hng rng ri, ch yu l Chuyn kinh hnh o nguyn vng sinh tnh php s tn v Vng sinh l tn k. Sau ny khi Tr Thng vit Tp ch kinh l sm nghi H. th trong su nghi thc l sm, hai nghi thc cng nhin c gn vi tn ca Thin o. Gi l sm php, nhng nhng nghi thc ny tht s l nhng bui l ca tng c Pht A Di v khn thit by t tm lng mong c mun sinh v ci c Pht y. Cho nn chng khng thun ty l nhng phng php sm hi nhng c nghip. Tri li chng cao v pht huy mt tch cc ca lng tin, t trn ngi thc hnh vo lng thng khng b bn ca c Pht A Di qua chnh li th ca Ngi. y l im Thin o tip thu t v thy ca mnh l o Xc, v c bit t v khai t Tnh gio Trung quc l m Loan. m Loan vit V lng th kinh u b x nguyn sinh k ch v Tn A Di Pht k, nh vy tip thu yu t l bi v tn thn trong nm nim mn ca phng php nim Pht. Theo Th Thn trong V lng th kinh u b x, phng php nm nim mn ny bao gm l bi, tn thn, pht nguyn, qun st v hi hng. Th r rng phong tro l sm bt u vi m Loan v t nh cao vi nhng cng trnh ca Thin o, li nhng nh hng su xa trong phng thc hnh tr Tnh gio, xut pht t V lng th kinh u b x. Yu t l bi v tn thn ni bt ln trong phng php ny. T ny sinh phng thc l bi nim Pht. L bi nim Pht hay cng gi nim l bi, l trong khi ming nim danh hiu Pht th thn ly, hoc nim xong mt cu th ly mt ly, hoc c h ming nim th thn ly, thn ly th ming nim. Mc ch l khin cho thn v ming hp nht, lm c s cho nghip tp trung, ch hng v c Pht A Di . Vi ton b thn ming u qui v mt mi th tp nim khng cn c ch h xen vo, nim Pht tam mui nh m t c. Cho nn, nim l bi thng c c xy mnh m. Nh th nim l bi r rng xut pht t nim mn l bi ca Th Thn. Nu kt hp nim mn ny vi nim mn tn thn th tt nhin dn n nhng tn nghi hay sm php ca m Loan, Thin o v nhng ngi khc. Vo thi ca Tr Thng, Tp ch kinh l sm nghi H. lit ra su tn nghi hoc sm php khc nhau, trong sm php th hai v th su l do Thin o thit nh, sm php th ba l ca Long Th, sm php th t l ca Th Thn, sm php th nm ca Ngn Tn, cn sm php th nht th khng ghi tn ngi ch tc. Sau Php Chiu vit Tnh ng hi nim Pht lng php s nghi tn, da trn vic nim Pht chm mau chia lm nm hi, kt hp vi nhng bi ca ngi c Pht A Di . Ri Tun Thc (963-1032) vit Vng sinh tnh sm nguyn nghi. Nht Bn, Vin Nhn (794-864) tip thu nhng nh hng ca Thin o, vit A Di sm php v Ty phng sm php, c hai u xut hin trong Trng ty lc H. Thut hoi sao ca Thun Xng ghi nhn s kin

L Mnh Tht 23

ny ni rng: T Gic i s v mc ch khin cho mnh v ngi thc hnh nim Pht khng ngt u sinh v Cc lc tnh , nn t by nguyn nhn nht nh vng sinh (), ly nghi thc Ty phng sm php lm xng danh hnh. Trong Ty phng sm php y c dn dng bi khuyn vn L tn lc sm hi pht nguyn hi hng ca Thin o. Do vic kt hp l bi vi tn thn, nn hnh thnh nhng tn nghi hay sm php va thy. thc hin nhng tn nghi hay sm php ny tt nhin i hi phi c thi kha nht nh, t pht xut phng thc thi kha nim Pht. y l li nim Pht thc hin theo mt s lng v thi gian qui nh. V s lng, hnh gi t qui nh kh nng tr danh ca mnh trong mt ngy c bao nhiu ln. V thi gian th qui nh c th ko di bao lu. Li nim Pht nm hi ca Php Chiu l mt th d in hnh. Hi th nht nim chm ri vi hi u. Hi th hai cng nim chm ri nhng hi bt u ln. Qua hi th ba th khng cn chm ri nhng khng gp lm. n hi th t th ting nim gp dn. Ti hi th nm ting nim gp hn, gp n ni ch nim c bn ch A Di Pht m thi, ch khng cn nim su ch Nam m A Di Pht nh bn hi trc. Li nim Pht mi nim ca T Vn, m Bo vng tam mui nim Pht trc ch H. dn ra l mt th d khc. Theo th mi ngy sng sm ng dy, sau khi ra mt sc ming xong, tm mt ch yn lng, ng hng mt v phng ty nim mi ln danh hiu c Pht A Di . V ngy no cng lm nh th mt cch u n. T Vn l mt bit hiu ca Tun Thc. Chnh Thn triu thp nim php ca ng ghi li trong Lc bang vn loi 4 xc nh ht mt hi th th gi l mt nim. Mi nim nh vy l mi hi th. Ty theo hi th ngn di m nim danh hiu Pht v nim lin tc cho c mi hi th nh vy. Li nim Pht ny, sau c gi l nim s tc, nu da vo hi th m m s ln; cn nu da vo chui ht m ghi s th gi l nim s thp. K t ngy Thin o a ra thuyt chuyn nim v tp nim trong Qun nim A Di Pht tng hi tam mui cng c php mn ch trng phng php qun tng kh c thc hin thnh cng, trong khi cao phng php tr danh l d thc hin, th nhiu phng thc tr danh c sng ch. Thm ch c phng thc ch trng nim Pht bt c lc no cng c, trong khi i ng nm ngi hay c lc lm vic. Ngy trc Bch C D c lm bi tng, m sau ny Nim Pht vng sinh nghi ca Thanh Ninh Tm Tnh (1868-1928) dn di tn Bch lc thin tng, c nhng cu

Ta nay tui by mt Khng cn mun ngm nga c kinh ph sc mt Lm phc s bn ba Ly g tm nhn Mt ting A Di i cng A Di Ngi cng A Di ...

L Mnh Tht 24

Long th tng qung tnh vn 5 k chuyn Hong Thit lm th rn, mi ln tay a ba p st ming nim Pht. N cng k chuyn Phng Th Php tn "chuyn ly Ty phng lm nim, i cng Ty phng, ngi cng Ty phng, thc dy i n cng Ty phng, ni nng im lng ng tnh cng Ty phng, rt nc dng hoa cng Ty phng, tng kinh hnh o cng Ty phng..." Vng sinh thp nhn, Hu thp di vng sinh truyn, ng quc cao tng truyn 3 v Bn triu cao tng truyn 3 k chuyn Gio Tn sng cuc i trn tc, n vn nh ngi thng, i cy cuc vi nhng nng dn, gip nhng l hnh qua ng, nhng ngy m nim Pht v khuyn khch ngi khc cng nim Pht, nn thi by gi gi ng l A Di Hon (? -866). Hnh trng ca A Di Hon v sau nh hng rt su m ln nhng nh Tnh gio Nht Bn nh Vnh Qun, Thn Loan, Tr Chn, v.v Nh th, ch trng chuyn nim ca Thin o c mt tc ng ln lao ln li nim Pht bt on, tc nim Pht vo bt c lc no. Phng thc nim Pht cui cng gi l v tm nim Pht hay v nim nim Pht. y l li nim Pht m nim hay khng nim vn l nim, ngha l khng k ming c nim thnh li hay khng, nhng trong tm lun lun tng nh ti c Pht A Di . C s l lun ca li nim Pht ny chnh l thuyt tm ny l Pht, tm ny lm Pht" ca Qun v lng th Pht kinh, Nim Pht tam mui bo vng lun H. vit: "Pht do nim sinh, tm tc l Pht. Nh li dao khng t ct chnh n, ngn tay khng th t r chnh n, Pht khng t mnh l Pht, tm khng t n l tm, th lm sao ngoi Pht c tm, ngoi tm c Pht. Pht khng c, th tm h c sao? Cho nn v tm nim Pht, ngha n l rt r vy". Ni c th hn, Nim Pht vng sinh nghi vit: "Lng lng t nim, khng ng li my mi, ch ch nim l t tnh nim, nghe l t tnh nghe, t nim t nghe, nghe nghe r rng, chng li tn lon hn trm l quan trng hn ht, khng k s lng, ngy chng thng cht to thnh mt khi. T khng nim m t nim, khng nghe m t nghe". Phng thc v nim v t nim ny nh th dn dn ng nht vi phng thc thin cng n. Ni theo Tnh Thin Nht nh (1784-1847), mt thin s ni ting ng thi l mt nh Tnh gio xc tn, nu khng cn v ht li Di , lm sao nhn ra c mt mi xa nay ca mnh, m bi T chm vn ghi li. Trn y l m t tng qut nhng phng thc tr danh ch yu. Ch thc ra, c bao nhiu ngi thc hnh phng php tr danh th c by nhiu phng thc xng danh c A Di , t nhng phng thc n gin nht n nhng phng thc phc tp i hi nhiu th gian v kh lc. Long th tng qung tnh vn 4 lit k ti mi lm phng thc l mt th d. Nhng phng thc y tuy c nhng trng hp thc hnh tng phng thc mt t trc ti sau i vi mt ngi hnh gi, nhng phn ln th phng thc ny xen k phng thc kia, to nn nhng phng thc tng hp. Thm vo , thc hnh phng php tr danh l mt qu trnh lu di, nn vic tin t phng thc ny ln phng thc kia, hay thay i mt phng thc c n gin bng mt phng thc mi phc tp hn l mt iu tt nhin. Do th, d c phn bit phng php qun tng vi phng php tr danh, v trong phng php tr danh c phn bit mt s phng thc khc nhau, tt c chng u hnh thnh nh mt tng th xoay quanh i tng qun nim l c Pht A Di .

L Mnh Tht 25

Tng th y va c tnh thng nht li va c tnh a dng, nn lm c s cho nhng

phng php hnh tr khc nhau. Phm Nhp php gii ca Hoa nghim kinh 46 (Bn 60 quyn) lit k n hai mi mt th tam mui nim Pht mt cch tng qut nh (1) tam mui nim Pht vin mn ph chiu, (2) tam mui nim Pht nht thit chng sinh vin ly in o, (3) tam mui nim Pht nht thit lc cu cnh, (4) tam mui nim Pht ch php trung tm v bin, (5) tam mui nim Pht phn bit thp phng nht thit Nh Lai, (6) tam mui nim Pht bt kh kin bt kh nhp, (7) tam mui nim Pht ch kip bt in o, (8) tam mui nim Pht ty thi, (9) tam mui nim Pht nghim tnh Pht st, (10) tam mui nim Pht tam th bt in o, (11) tam mui nim Pht v hoi cnh gii, (12) tam mui nim Pht tch tnh, (13) tam mui nim Pht ly nguyt ly thi, (14) tam mui nim Pht qung i, (15) tam mui nim Pht vi t, (16) tam mui nim Pht trang nghim, (17) tam mui nim Pht thanh tnh s, (18) tam mui nim Pht tnh tm, (19) tam mui nim Pht tnh nghip, (20) tam mui nim Pht t ti v (21) tam mui nim Pht h khng ng. T nhng phng php nim Pht tng qut nh va thy, vn phng php nim Pht A Di nh th no tt phi t ra. N lc ca cc nh Tnh gio l lm sao phn bit v h thng ha chng thnh nhng phng php c th. Thnh cng u tin l phng php nm nim mn m Th Thn ra trong V lng th kinh u b x, nu ta khng k n phng php xng tn danh hiu m Long Th pht biu trong Thp tr t b sa lun 5 phm D hnh. Du sao t nhng thnh cng ca Long Th v Th Thn n ny sinh nhng phong tro thit nh phng php nim Pht i vi c Pht A Di Trung quc. Ng phng tin nim Pht mn tng truyn l ca Tr Khi nu ln nm phng php nim Pht tam mui l xng danh vng sinh, qun tng dit ti, ch cnh duy tm, tm cnh cu ly v tnh khi vin thng. Trng Qun trong Hoa nghim kinh s 56 cng phn bit nm phng php nim Pht l duyn cnh, nhip cnh duy tm, tm cnh cu dn, tm cnh v ngi v trng trng v tn. Tn Mt trong Hoa nghim kinh hnh nguyn phm bit hnh s sao 4 ch nu ra bn th l xng danh nim, qun tng nim, qun tng nim v tht tng nim. Thch tnh qun nghi lun 7 ca Hoi Cm th ch ra hai th nim Pht tam mui l hu tng v v tng, trong khi Nim Pht tam mui bo vng lun T ca Phi Tch ghi nhn ch mt phng php m thi l tam th Pht thng nim. Truyn ng trong i Pht nh th lng nghim kinh vin thng s 5 v Tr Hc trong Ngu ch tn lun 7 a ra thuyt ba th nim Pht l nim tha Pht, nim t Pht v t tha cu nim. Ngoi ra do s thm thu ca cc hc phi khc m phng php nim Pht mang sc thi ca cc hc phi y. Chu nh hng ca hc phi Thin thai, chu nh hng ca hc phi Php hoa, ta c li nim Pht dung thng ca Lng Nhn; chu nh hng ca Mt gio th ny sinh li b mt nim Pht, nh B mt nim Pht sao T ghi; chu nh hng ca thin th c li nim Pht tham cu, nim Pht khn thoi, nim Pht nhip tm. Thm ch, trong khi xng danh, c ngi c r rng, th gi l chn c nim Pht, c k c sai hay c bt, th gi l ngoa lc nim Pht. Nu a iu khc vo li xng danh, th c li dn thanh nim Pht hay gip nim Pht. Nu nim Pht nh ca, th c ca nim Pht. Nu va nh trng nh ching va ma, va nim Pht, th c dng

L Mnh Tht 26

nim Pht. Nh th c bao nhiu ngi nim Pht th c by nhiu li l gii v phn bit v cc phng php nim Pht. Tt c nhng phng php trn, d thuc qun tng hay tr danh, mc ch l c vng sinh v nc Cc Lc ca Pht A Di hay c thy c Pht y ngay i hin ti. III. NIM PHT VNG SINH

Cn c Ban chu tam mui kinh, ai thc hnh nim Pht tam mui, th thy c c Pht khng phi bng thin nhn, thin nh, hay bng vic vng sinh v nc Cc Lc, m do oai thn ca chnh c Pht v sc tam mui ca ngi thc hnh m thy c c Pht by gi y. Cho nn, tam mui nim Pht ny cng c tn ban chu tam mui (pratyutpanna buddhasammukhyahita samdhi), ngha l tam mui c c Pht hin ang ng trc mt mnh. Phng php nim Pht ny, Nim Pht tam mui thi tp t ca Tu Vin trong Qung hong minh tp 30 ca ngi l phng php d thc hnh nht v thnh cng cao nht. Tuy nhin, trong l th th mi mt hin bo tn trong i tha i ngha chng Tr gi cho La Thp, Tu Vin nu ln cu hi, vic thy c Pht do tam mui ban chu em n, phi chng l mt hu qu ca tm ta tng tng nn ging nh trong gic mng, hay thc s l thy c c Pht hin tin hin hu bn ngoi.

Du c nu ln mt cu hi nh th, nhng cuc i ca nhng ngi thc hnh phng php nim Pht chung vi Tu Vin li a ra mt hnh nh khc. y, vic thy c Pht A Di xy ra vo lc nhng ngi thc hnh tam mui sp mt. Tiu s ca Tng T, mt hc tr ca Tu Vin, trong Cao tng truyn 6 vit: "Khi bnh nng, T thnh khn mun v nc Ty, tng tng c Di . Vin a cho T mt cy n, ni rng: 'Con c th vn tm v An Dng, tranh th vi gi khc ca ng h'. T cm cy n da vo gh, nh tm khng c lon tng, li xin chng tng m nhm li tng V lng th kinh. n canh nm, T em n trao cho mt ngi bn ng hc bo i li gia chng tng. Ri th tm nm xung, nhn th mng thy mnh t cm mt cy n i ln gia h khng, thy c c Pht V Lng Th tip n vo trong lng bn tay mnh sng ta khp mi phng. Bng chc T hn h tnh dy, ni y cho ngi hu bnh mnh, va bun va c an i, t bit rng thn th mnh khng cn bnh au na. n chiu hm sau, T bng chc i ly dp ng dy, mt a ln nhn tri nh thy c g, chc lt tr li nm xung, mt my vui v, nhn gi ngi ng cnh mnh ni: 'Ta i ri y', ri chuyn mnh xoay v pha tay mt, c li ni ln kh lc u chm dt, th bn mi lm tui". Trng hp Tu Vnh (332-414) cng th. Cao tng truyn 6 vit: Vnh chm lm tinh kh nguyn sinh Ty Phng. Vo nm Tn Ngha Hi th mi (414), Vnh mc bnh nng, m vn chuyn gi gii lut cn thn, quyt ch cng sing. Tuy b bnh nng au n, nhan sc vn vui v. Mt lc sau, bn bng i mc o, chp tay li, tm dp mun ng ln nh ang thy c g. Mi ngi u ngc nhin hi, Vnh p: c Pht n. Ni xong th mt, th tm mi ba tui.

L Mnh Tht 27

Ngay c trng hp ca ngi cng vi Tu Vin lp Nim Pht lin x u tin Trung quc l Di Dn Lu Trnh Chi (354-410) cng mang nhng sc thi tng t. Qung hong minh tp 27 vit: Di Dn sing nng rt mc gi ng cm gii, Tn (Bnh), Trng (Gi) v.v..., khng ai b kp, chuyn nim Pht ta thin, mi c na nm, trong nh thy Pht. i ng gp tng Pht th nh thy Pht gia h khng hin ra nh sng chiu khp tri t lm thnh mt mu vng, li thy mnh mc o ca sa ang tm trong ao bu. Khi ra nh ri, bn xin chng tng tng kinh, nguyn mau b thn mng ny. ni c mi lm nm t bit ngy mnh sp mt, cng vi mi ngi t bit, hon ton khng c au bnh. n lc sp mt, bn ngi thng, mt xoay v hng ty, chp tay li trt hi th cui cng, th nm mi by tui. on tiu s ca Lu Trnh Chi va dn, tuy ni ng chuyn nim Pht v ta thin mi c na nm, th trong khi thin nh thy Pht, nhng c vo trng hp ca Tng T v Tu Vnh th nhng hin tng m Lu Trnh Chi thy trong on y, hn phi xy ra khi Lu Trnh Chi sp mt. Nh th, d lin x u tin Trung quc c mt quan tm c bit i vi li nim Pht ban chu v vic thy c Pht y v by gi, hnh trng ca nhng ngi c mt trong lin x y li nhn mnh n kha cnh ca vic nim Pht vng sinh. Ban chu tam mui kinh tuy c ni n vn vng sinh, song khng phi l ni dung ch yu ca Ban chu tam mui. Tri li, chnh trong V lng th kinh vn y mi tr thnh ch ct yu qua li nguyn th mi tm ca t kheo Php Tng. Li nguyn ny thng c gi bng nhiu tn khc nhau nh nim Pht vng sinh nguyn, xng danh vng sinh nguyn, ch tm tn nho nguyn, thp nim vng sinh nguyn, vn danh tn nho thp nim nh sinh nguyn, ch duyn tn nho thp nim vng sinh nguyn v nhip th ch tm dc sinh nguyn. Qua nhng tn va dn, ni dung ca li nguyn th mi tm ny bao gm vic ht lng tin vui mun sinh v nc Cc Lc ca nhng ngi nim Pht, v vic nim Pht ny cng khng i hi nhiu m ch cn cho n mi nim thi. y l c s ca thuyt thp nim xng danh hay gi tt l thp nim, m Vng sinh l tn ca Thin o v Tuyn trch bn nguyn nim Pht tp ca Nguyn Khng ch trng, lm nn tng cho thuyt v qun xng danh cng nh thuyt thp nim nghip thnh. Vn mi nim ny c phi l mi ting nim Pht khng, Tuyn trch bn nguyn nim Pht tp a ra thuyt ting v nim l mt (nim thanh th nht) v tr li khng nh cho cu hi y. cng l kin ca Thin o trong Vng sinh l tn. m Loan trong V lng th kinh u b x nguyn sinh k ch T gii thch nim trong mi nim ny l c nim. Hi: Bao lu th gi l mt nim? p: Mt trm l mt sinh dit th gi l mt st na. Su mi st na th gi l mt nim. Nim ni trong y khng dng n nh lng thi gian ny, m ch ni l c nim c Pht A Di hoc bng tng chung hoc bng tng ring, ty ch qun tng m lng khng c nhng tng khc, mi nim tng tc nh th th gi l thp nim. Vic xng danh hiu c Pht y cng nh th. Hi: Tm nu nhip cc tm khc khin n t bit, mi bit nim nhiu t, m bit nhiu t th nim y khng phi l tng tc; nu lng tm ch tng th da vo u m c th ghi c nim nhiu t? p: Kinh ni mi nim l ni r s nghip thnh tu, ch

L Mnh Tht 28

khng nht thit phi k n s lng. y l thuyt thp nim nghip thnh. Thch tnh qun nghi lun 3 v 7 ca Hoi Cm cng ng mt kin, trong khi Lng Trung trong Qun kinh tn thin ngha truyn thng k 3 li ng vi kin gii ca Thin o a ra phn bit nht nim nghip thnh v thp nim nghip thnh da trn s sai khc v cn c ca chng sinh. Tnh thp vn sao ca Lng Hiu cn ni n a nim nghip thnh, gy thnh mt phong tro tranh ci gia cc thuyt y. Thm vo , Qun v lng th kinh ni n vic "Nu chng sinh no mun sinh v nc kia, ch pht ba th tm, lin c vng sinh". Ba th tm ni n y l ch thnh tm, thm tm v hi hng pht nguyn tm. Nu ai y ba tm ny th c vng sinh. Tnh nh trong Qun v lng th kinh ngha s M gi y l thuyt tu tm vng sinh. Vn ba tm ny l g, cc nh s gii khng ng vi nhau. Ca Ti trong Tnh lun T v Tri L trong Qun kinh s diu tn sao 6 ng nht vi ba tm ca i tha khi tn lun, tc trc tm, thm tm v i bi tm. Trc tm l nh ngh n chn nh mt cch chn chnh. Thm tm l lng vui v cha nhm nhng hnh ng tt. i bi tm l lng mun cu bt tt c kh au ca chng sinh. Lng Nguyn trong Cc lc tnh cu phm vng sinh ngha da vo kin ca Tr Khi trong Duy ma kinh vn s 7 ng nht ba tm trn vi trc tm, b tm v hi hng tm ca Duy ma ct s thuyt kinh T phm Pht quc. Nguyn Chiu trong Qun v lng th Pht kinh ngha s li phi hp ba tm vi ba t ca tnh gii. V nhip lut nghi gii l nhm on tr cc vic c, nn n l ch thnh tm, v nhip thin php gii l nhm tu cc iu thin su dy ln, nn n l thm tm, v v nhip chng sinh gii l nhm cho cc chng sinh, nn n l hi hng pht nguyn tm. Vng sinh l tn k ca Thin o a ra mt kin khc, theo th ch thnh tm l thn nghip l bi c Pht A Di , khu nghip tn thn xng dng c Pht y, nghip chuyn nh ngh qun st c Pht y, h ba nghip dy ln, tt phi chn tht, cho nn gi l ch thnh tm; thm tm l tn tm chn tht, tin bit rng t thn mnh y phin no phm phu, cn lnh mng t, tri ln trong ba ci, khng ra khi ngi nh la, nay tin bit rng bn nguyn c A Di l rng ln v xng danh hiu Ngi thm ch mi ting hay mt ting th nht nh c vng sinh, cho n mt nim cng khng c lng ng vc, nn gi l thm tm; hi hng pht nguyn tm l lm bt c thin cn no u hi hng v nguyn c vng sinh nn gi l hi hng pht nguyn tm. Nh th, tu tm vng sinh c Thin o kt cht vi nim Pht vng sinh. Da trn kin ca Thin o, Nguyn Khng trong Qun v lng th kinh thch vit: Ba tm ca kinh ny, tc ging ba tm ca bn nguyn. Ht lng l ch thnh tm, tin vui l thm tm, v mun sinh v nc ta l hi hng tm. T , r rng c mt s nht tr gia thuyt vng sinh cn c vo ba tm v vic vng sinh xut pht t mi nim ca nguyn th mi tm trong V lng th kinh. S nht tr y cng khng c g ng ngc nhin bi v qun th mi su ca Qun v lng th Pht kinh trong on ni v s vng sinh ca nhng ngi thuc nhm h phm h sinh xc nh ch cn nim mi ting Nam M A Di Pht, th cng gip ngi y

L Mnh Tht 29

c vng sinh. y cng l thuyt mi nim vng sinh xut hin trong nguyn th mi tm. Nguyn Hiu trong Du tm an lc o phn bit hai mt ca mi nim va ni. Mt r ca mi nim l vic nim danh hiu Pht lin tc cho n mi nim. Cn mt n chnh l mi nim m Nguyn Hiu dn t Di lc pht vn kinh trong Lng quyn v lng th kinh tn yu. Mi nim ny cng gi t ng thp nim, bao gm: 1. Thng dy ln lng t i vi tt c chng sinh; 2. Thng pht khi bi tm; 3. Thng c lng h php khng tic thn mng; 4. C quyt nh tm trong nhn nhc; 5. Thm tm trong sch khng v li dng; 6. Pht tm t nht thit chng tr, thng nh khng qun; 7. i vi tt c chng sinh thng c lng tn trng khng kiu mn; 8. Khng sinh lng say m bn lun vic i; 9. Xa la tm tn lon, tri li gn gi vi gic ; 10. Qun tng c Pht ng n. Nu y mi nim nh th th c vng sinh v nc Cc Lc. Cnh Hng trong V lng th kinh lin ngha thut vn tn Tr, ng nht mi nim ca Qun v lng th kinh vi mi nim ca nguyn th mi tm, trong khi Cc lc tnh cu phm vng sinh ngha li dn quan im ca Ngha Tch trong V lng th kinh s ni rng trong mi ln xng danh c Pht A Di , th y mi nim t ng va nu. Nim Pht vng sinh ca nguyn th mi tm trong V lng th kinh nh th gi mt vai tr ht sc quan trng trong quan nim vng sinh ca Tnh gio. Cho nn, vn v tr ca nguyn th mi tm ny trong lin h vi nhng nguyn khc tr thnh mi quan tm ca nhng ngi nghin cu v l thuyt gia ca gio phi ny. Trong s bn mi tm nguyn ca t kheo Php Tng, Cnh Hng trong V lng th kinh lin ngha thut vn tn Tr v Lng Bin trong Thin o i lit k ba nguyn mi tm, mi chn v hai mi, v xp chng di nhan tu nhn vng sinh, tc nhng li nguyn lin h n vic gy nhn c vng sinh. Thut ng thng gi l tam nguyn tu nhn vng sinh. Nu ni v quan h nhn qu ca cc nguyn y i vi s vng sinh, ngi ta a ra ba nguyn mi tm, mi mt v hai mi hai, v gi chng l tam nguyn ch chng. y l ba li nguyn m m Loan dn ra trong V lng th kinh u b x nguyn sinh k ch H tr li cu hi lm sao mau c gic ng hon ton, ngha l nh vo nguyn lc ca Pht A Di qua ba li nguyn y c gic ng hon ton. Sau ny Gio hnh tn chng ca Thn Loan gi nguyn th mi tm l nhn v nguyn th mi mt v hai mi hai l qu. i vi ba nguyn mi tm, mi chn v hai mi, Thn Loan trong Hin tnh phng tin ha thn vn loi 6 cn a ra thuyt tam nguyn chuyn nhp, ni rng nguyn th mi chn l ch tm pht nguyn, nguyn th hai mi l ch tm hi hng, v nguyn th mi tm l ch tm tin vui. Nh th, t nguyn mi chn xc nh c vng sinh v nguyn hai mi xc nh c kt qu ca vng sinh, nguyn th mi tm mi dn dn a vo. Ni cch khc, nguyn th mi tm ch xc nh mi nim l c th vng sinh. L do v sao nh vy, thuyt tam nguyn chuyn nhp kt ni n vi nguyn th mi chn v hai mi. Vng sinh l mt phm tr t tng ln ca Tnh gio. Ti n vo nhng th k u ca Pht gio, ti thiu l vo thi i A Dc, phm tr ny cha xut hin mt cch r rt. Ngi ta ch gp quan nim v ci tri l th gii l tng cho con ngi sau khi cht v vic i

L Mnh Tht 30

v th gii y thi. Th d, Tng chi b kinh c kinh B th th hai (A. iv. 236 Dutiyadnasutta) c cu: Tn, tm v thin th, Nhng php thin s cu, H bo thin o, Do n, i ci tri. (Saddh hiriya kusala ca dna, Dhamm ete sappurisnuyt, Eta hi magga diviya vadanti, Etena hi gacchati devaloka ti) V nhng sc vn khc trn ca vua A Dc, tc sc vn trn tng s 6, s 9, v trn tng nh s 1, cng nu cao quan nim va ni ca Tng chi b kinh, nhn mnh ci tri (svagga) l th gii l tng. A Dc tuyn b trn sc vn tng s 6: Nhng g ta thc hin tr n chng sinh l lm cho h i ny sung sng v i sau ln ci tri." (Ye ca kici parkrammi aha kiti bhtnam naa gacchaya idha ca nni sukkpaymi paratr ca svagga rdhayatu). Th gii l tng y, trong nhng th k u ca Pht gio cho n thi A Dc, ch i hi mt s iu kin o c tiu chun l c th t ti c, nh Tng chi b kinh ghi trn. Nhng vi Nhng cu hi ca Mi Lan (Mil. 80) mt yu t mi c a vo, l mt ngi, d lm c sut i, m nh n Pht vo lc sp cht, th vn c sinh v th gii l tng va ni (Yo vassasata akusala kareyya maraakle ca eka Buddhagata sati patilabheyya so devesu uppajjeyyti). Mi Lan a ra thc mc v trng hp , v c Na Tin tr li qua hnh nh mt hn d nh cch my, m khng trn thuyn th cng chm, trong khi mt tng , d nng c trm xe vn ni trn mt nc, nu ch trong thuyn. Nhng cu hi ca Mi Lan nh th ln mt s vn , m ta thy bng bc trong cc kinh in Tnh gio, tuy c mt vi canh ci mi. Phm Ph Hin ca kinh Hoa nghim (Gvy. 435) cng ni: Nguyn khi ti lm chung, mi chng ngi u c tiu tr, ti i v quc Cc Lc v thy tn mt c Pht A Di " (Klakriym ca aha karamo varan vinivartiya sarvn / saukha payiya ta amitbha ta ca sukhvatketra vrajeyam // ).

Hoa nghim kinh 40 bn 40 quyn dch: Nguyn ng lm dc mng chung thi,

L Mnh Tht 31

Tn tr nht thit ch chng ngi, Din kin b Pht A Di , Tc c vng sinh An Lc st.

y, tuy th gii l tng khng cn l ci tri, m l nc Cc Lc, yu t then cht vn l vn vng sinh v vng sinh v th gii Cc Lc ca c Pht A Di . Diu php lin hoa kinh 6 phm Dc Vng b tt bn s vit: Sau khi Nh Lai dit nm trm nm, nu c ngi n nghe kinh in ny, ng nh li tu hnh, th khi mnh chung y, lin vng sinh qua th gii An lc, tr x ca c Pht A Di , c cc chng i B tt vy quanh, m sinh ra trn ta bu hoa sen" (Sadd 242: Ya kacinnaksatrarjasakusumitbhija ima bhaiajyarjaprvayogaparivarta pacimy rutv mtgrma pratipatyate sa khalv atacyuta sukhvaty lokadhtv upapatsyate yasy sa bhgavn amityus tathgato rhan samyaksabuddho bodhisattvaganaparivartas tihati dhriyate ypayati / sa tasym padmagarbhe sihsane niaa upaptsyate).

Nh th phm tr vng sinh c kt hp cht ch vi c Pht A Di v th gii Cc lc, v iu ny tr thnh hin nhin trong ba b kinh c s ca Tnh gio l A Di kinh, V lng th kinh v Qun v lng th kinh. ng t vng sinh ting Phn l upa-pat, tuy ban u p dng cho tt c s th sinh trong cc th gii ca cc c Pht khc cng nh trong ba ci su ng, nhng sau mt dn nhng ngha y, ch cn mt ngha duy nht l ch s i th sinh th gii Cc Lc ca c Pht A Di . Lng Trung trong Vng sinh yu tp ngha k 1 vit: Vng sinh l b y m i v bn kia, sinh ra trong hoa sen. Tuy nhin, v vng sinh v th gii Cc lc khng ging nh nhng s th sinh khc, nn m Loan trong V lng th kinh u b x H. a ra thuyt sinh v sinh, ni rng: Tnh kia l bn nguyn thanh tnh ca A Di Nh Lai, sinh m khng sinh, khng phi nh s sinh ca ba ci gi di. V sao ni vy? V php tnh thanh tnh, rt ro khng sinh, ni c sinh l ty theo lng ngi c sinh. Hoi Cm trong Thch tnh qun nghi lun 2 xc chng cho thuyt sinh v sinh y lm l lun thi gian: Hi: Khi sinh v phng Ty kia, th l tm qu kh sinh, tm hin ti sinh, hay tm v lai sinh?" Cu tr li tt nhin l khng tm no sinh ht, v qu kh th mt, v lai th cha n v hin ti ang i qua. Cho nn ni v mt chn l rt ro th khng c vng sinh, nhng ni v mt th tc chn l cuc i, th c vic b ci Ta B vng sinh v nc Pht. Chnh da vo mt chn l rt ro m cc nh Thin thai v Thin tn a ra thuyt t tnh Di duy tm tnh ph phn quan im vng sinh ca Tnh gio. V iu ny khng phi l khng c l do. Nhng nhng l gii trn ca m Loan v Hoi Cm mt phn no chng t ngc li.

Tt nhin, ngoi m Loan v Hoi Cm, khuynh hng chung ca Tnh gio sn sng chp nhn mt quan im n thun v vng sinh. Xut pht t ch trng "ch phng lp tng" ca Thin o trong Vng sinh l tn k, xc nh thc s c s x b th gii ny vng sinh v th gii phng ty, Gio hnh tn chng 6 v Ngu ngc sao H phn bit hai th vng sinh l tc vng sinh v tin vng sinh. Nu kt hp vi bn mi tm nguyn, th L Mnh Tht 32

nguyn mi tm ni v tc vng sinh, tc l s vng sinh v chn bo , cn tin vng sinh c ni n trong nguyn mi chn v hai mi l s vng sinh v ha . Tam kinh vng sinh vn loi li phn bit ba th vng sinh ni n trong ba kinh A Di , Qun v lng th, v i A Di hay V lng th, v gi l A Di Kinh vng sinh, Qun kinh vng sinh, v i Kinh vng sinh. Ty phng ch nam sao H.M ni n bn th vng sinh l chnh nim nim Pht vng sinh, cung lon nim Pht vng sinh, v k tm vng sinh v nim vng sinh. An tm quyt nh sao M gii thch: "C bn th vng sinh. Mt l chnh nim vng sinh, tc l lng khng in o tc c vng sinh m A Di kinh ni ti. Hai l cung lon vng sinh tc ch vic h phm vng sinh m Qun kinh ni ti (...). Ba l v k vng sinh m Qun nghi lun ni ti (...). Bn l nim vng sinh thy cp trong Php c kinh (...)". Hai th vng sinh u c ni r rng trong A Di kinh v Qun v lng th Pht kinh, cn v k vng sinh th Qun nghi lun 7 vit: "Sau khi tu phc nhiu ngy m cha cht, ngi y li to trng ti, by gi dy ln tm v k v tm ny c th em li qa bo thin c, th nh sc nim Pht thu trc ngi y lin c vng sinh". i vi nim vng sinh, An lc tp H dn Php c kinh ni rng: "Nu ngi no khi lm chung khng nim c, nhng bit c c Pht phng kia, c mun vng sinh th cng c vng sinh". Vy th, c mt qu trnh hnh thnh khi nim vng sinh kt lin cht ch vi t tng nim Pht. u tin, ngi ta quan nim ci tri l th gii l tng m con ngi sau khi mt c th i v, tt nhin vi mt s iu kin. Ri dn d, s iu kin y c thu tm li thnh mt iu kin duy nht l vic nh n Pht lc lm chung. Vic nh n Pht lc lm chung y tip n c qui nh vi mt ni dung c th l nh n c Pht A Di . Vi ni dung mi ny, th gii l tng khng cn l ci tri na m l ci tnh Cc lc, vic i v th gii y khng n thun l i (gam) m l vng sinh (upapad). Cui cng qua nhng pht trin, c Pht A Di y li c ng nht vi chnh bn thn ngi thc hnh nim Pht, v ci tnh chnh l ti lng ngi y. Ni theo Trn Nhn Tn trong C trn lc o ph: Tnh l lng trong sch, ch cn hi n ty phng, Di l tnh sng soi, ma phi nhc tm cc lc. V ngay c Thn Loan trong Gio hnh tn chng 3 cng a ra thuyt vng sinh tc thnh Pht, v Liu m trong Qun kinh huyn ngha phn sao xut M, tuy cng phn bit hai th vng sinh l chng c vng sinh v ng c vng sinh, vn i n thuyt vng sinh thnh Pht nht th, phm thnh nht nh, tnh u bt nh. Nh th, phm tr vng sinh l mt phm tr c bn m Tnh gio s dng l gii c Pht A Di , v qua phm tr ny c Pht A Di tr thnh mt biu tng ca tn ngng.

IV. LCH S TN NGNG A DI

Pht A Di nh mt biu tng tn ngng xut hin kh sm trong cc kinh in thuc Tnh gio,v ty s du nhp ca cc kinh in y vo cc nc khc nhau m nhng biu tng mang nhiu sc thi ring bit chng t kh nng vn dng c th ca tng dn tc.

a) n .

L Mnh Tht 33

Ngun gc tn ngng A Di xut pht hin nhin l t n . Nhng khng phi kinh

in no lu hnh n cng cp n A Di . S thc, mt b phn ln nhng kinh in y hon ton im lng, khng ni g n c Pht A Di , mt s khc th ch ni pht qua, trong khi cp nhng vn tng qut lin quan n nim Pht. Th d, Qun Pht tam mui hi kinh 9 k chuyn ba t kheo cng l bi tng bch ho ca Pht Khng Vng m thnh Pht, trong mt v tr thnh Pht A Di . Truyn ny cng vi truyn t kheo Php Tng, truyn vua V Trnh Nim v truyn mi su vng t cu to nn nhm truyn gii thch qu trnh thnh o ca Pht A Di , m thut ng thng gi l A Di thnh o nhn qu. Mt b phn th ba bao gm cc kinh in cp n c Pht A Di trong mt chng mc no , nhng sau ny c mt nh hng su rng trong gii Tnh gio. Cui cng l nhm kinh in lm c bn cho tn ngng A Di . Chng bao gm ba b kinh thng c gi l tnh tam b kinh, tc l cc kinh A Di , Qun v lng th v V lng th. Trong on bn v tn ngng A Di ti n y, chng ta s khng bn n nhm kinh in cui cng va ni, m s tp trung vo cc kinh in nhm th ba, ch yu l cc kinh Hoa nghim, Php hoa v Bt nh cng cc trc tc ca cc lun s m cc nh Tnh gio v sau tha nhn l nhng ngi tin phong.

Trong cc kinh in Bt nh, t tng tnh tuy c gii thiu rng ri, nhng ch yu l ci tnh ca c A Sc phng ng, ch khng phi th gii Cc Lc ca Pht A Di phng ty. Ma ha bt nh ba la mt kinh, tr li cu hi B tt thc hnh Bt nh ba la mt, th sau khi cht u vng sinh y, hay sau khi cht y th vng sinh u, vit: C nhng B tt chng c su thn thng, bng cc thn thng y h du hnh vt qua mt ci Pht ny n mt ci Pht khc, m trong cc ci Pht y tui th l v lng

(Pvp. 63-4: Yo bhagavan bodhisattvo mahsattvo'nena prajpramitvitharea viharati sa kuta cyuta ihopapadyate / ito v cyutah kutropapatsyate (.....) santi riputra bodhisattv mahsattv sa abhijn lbhinas te tbhir abhijbhir vikroanto buddhaketrea buddhaketra sakrmanti yeu buddhaketrev amitam yu // ).

on vn ny, nh th, tuy khng ni r l c Pht A Di , nhng ni n nhng ci

Pht c tui th v lng, do vy cng m ch xa gn n c Pht y. Thm vo , n li cp n phm tr vng sinh. Gii thch phm tr vng sinh ny, i Tr Lun 38 vit: Ni n nhng th vng sinh, Pht php khng chp c, khng chp khng, c khng cng khng chp, chng c chng khng cng khng chp, khng chp cng khng chp. Nh vy ngi ta khng gp phi nhng thc mc. Ri dn hai bi tng t Trung lun minh gii.

Mt t chng Qun Php th mi tm ni rng: "Tt c l tht l khng tht, cng tht,

cng khng tht, cng khng tht cng khng khng tht, l li dy ca c Pht" (MK.

L Mnh Tht 34

XVIII. 8: Sarva tathya na v tathya caitat yam eva ca / naivtathya naiva thayam etad buddhnusanam //).

V mt t chng Qun Nit Bn th hai mi lm: Bin gii ca Nit Bn l bin gii

ca sinh t, gia hai bin gii y khng c mt my may tch ri. (MK. XXV. 20: Nirvasya ca y koih koih samsaraasyaca / natayor antara kicit susksmam apividyate // ).

Qua hai bi tng ny, i tr lun xc nhn bin gii ca sinh t chnh l bin gii ca

Nit bn, nn ni dung ca vng sinh l rt ro trng vng. Nhng cng v tnh rt ro trng vng nn n khng ph nhn nhn duyn ca nghip sinh t, do m ni c vng sinh. L gii vng sinh nh th, tc gi i tr lun t nn mng cho thuyt thn Pht tc thn ta ca Trn Thi Tn, thuyt vng sinh tc thnh Pht ca Thn Loan, thuyt tnh u bt nh ca Liu m, v.v... sau ny. Ni chung, vn h Bt nh tuy khng a ra l gii r rng v c Pht A Di , nhng l bc u t nn tng cho nhng thnh tu v sau kt tinh trong t tng Long Th vi thuyt d hnh. Song song vi vn h Bt nh l vn h Php hoa. Trong vn h ny, qu kh cng nh bn nguyn c Pht A Di c m t mt cch cng nhin. V qu kh ca c Pht y, Diu php lin hoa kinh 3 phm Ha thnh d, Chnh php hoa kinh 4 phm Vng c, Thim phm diu php lin hoa kinh 3 phm Ha thnh d v Phn bn kinh Php Hoa phm Tin s (Sadd. 106-132) k chuyn Ngi l mt trong mi su v vng t ca c Pht i Thng Tr Thng, tng th tr ging dy kinh Php hoa, v sau thnh Pht c hiu l A Di th gii phng ty. Quan im Php hoa y l kt np tn ngng A Di vo t tng nht tha, theo s xut hin v gio ha ca c Pht Thch Ca, Pht A Di cng cc c Pht th gii khc l ty theo cn c ca chng sinh, lm nhng nh hng o dn h qua sa mc ca sinh t him ngho. Th gii Cc lc ca Pht A Di cng nh th gii ca cc v Pht khc, ch l nhng c o ngc ng (mahratnadvpa); gy n tng an n cho tt c, trc nhng him nguy ca sa mc. Nhng ch l ni an ngh tm thi. Nh hng o cui cng s dn tt c n ch nh bi k kt thc phm y vit: S gio ha ca cc bc o s l nh th. Cc Ngi ni n s tch dit l mi chng sinh an ngh. Khi bit rng chng i n ch tch dit vn khng phi l ni an ngh cui cng, cc Ngi dn tt c vo Nht thit tr" (Sadd. VII. 109: Etdr deana nyaknm virmaheto pravadanti nirvtim / virnta jtv na ca nirvtye sarvajajne upa nenti sarvn //). Trong t tng Php hoa, th gii Cc lc nh th ch l mt ha thnh, mt ni an ngh tm thi. Tuy vy, phm Tin s ca Dc Vng ca Phn bn, tng ng vi Diu php lin hoa kinh 6 phm Dc Vng b tt bn s, Chnh php hoa kinh 9 phm Dc Vng b tt, v Thim phm Diu php lin hoa kinh 6 phm Dc Vng b tt bn s li cp n

L Mnh Tht 35

s vng sinh v th gii Cc Lc ca nhng ngi tr tng kinh y, ngay c nhng ngi n. y, s tu hnh theo kinh Php hoa c coi nh mt h tr c lc cho c nguyn vng sinh. T tng nht tha nh th c kt hp cht ch vi tn ngng A Di . n phm Ph Mn, th Phn bn kinh Php Hoa c nm bi k ca ngi c Pht A Di v ni r v tr ca B tt Qun Th m i vi c Pht y. Cc bn dch ch Hn khng c nm bi k ny. Duy ch c bn ting Phn v bn dch Ty Tng l thy chng xut hin. Ni dung nh sau: "B tt Qun Th m c khi ng bn phi c khi ng bn tri c o s V Lng Quang m hu qut, ng thi bng tam mui nh huyn, phng s ng Ti Thng y trong tt c mi quc . phng Ty c ci Cc lc th gii hoan lc v nhim, c c o s V Lng Quang, v iu ng ca chng sinh, an tr v tn ti. khng c ngi n sinh ra, v cng hon ton khng c s dm dc; nhng ngi con ca ng Ti Thng ha sinh ngi gia lng hoa sen khng cu nhim. V chnh c o s V Lng Quang ngi trn ta s t bng hoa sen thun khit kh i, rng ngi sng chi nh Sa la vng. ng o s ca th gian nh th, trong ba ci khng ai snh bng. Knh ng Siu nhn! Sau khi tn dng t phc c ca Ngi, mong cho con chng c nh Ngi".

(Sadd XXIV. 29-33: Sthita dakiavmatas tath vjayanta amitbhanyaka / myopamat samdhin sarvaketre jina gatva pjiu // Dii pacimatah sukhkar lokadhtu viraj sukhvat / yatra ea amitbhanyaka saprati tihati sattvasrathih // na ca istria tatra sabhavo npi ca maithunadharma sarvaah // upapduka te jinorash padmagarbheu nisaa nirmalah // So carive amitbhanyaka padmagarbhe viraje manorame / sihsani sania ako larjo va yath virjate // so'pi tathlokanyako yasya nsti tribhave 'smi sdrah / Yan me puyastavitra sacitam ksipra bhomi yath tva narottama //).

S kin nm bi k ny vng mt trong cc bn dch ch Hn, m bn cui cng l ca X Na Cp a thc hin vo nm 601, m ch xut hin trong bn Phn v bn dch Ty Tng, chng t t th k th by v sau vic kt lin B tt Qun Th m vi c Pht A Di tr thnh mt yu cu trong tn ngng A Di n . Tt nhin, khng th da hon ton vo s vng mt trong nhng bn dch ch Hn, m khng quyt nm bi k y ra i sau bn dch ca X Na Cp a, bi v, c th cc bn dch ch Hn y c vo cc truyn bn khc vi truyn bn Phn vn ta hin tm c. Hn na, trong A Di tam da tam Pht tt lu Pht n qu nhn o kinh do Chi Khim dch gia nhng nm 223-253, thy xut hin c Qun Th m v i Th Ch nh hai B tt th gi c Pht A Di v s k v c Pht ny th gii Cc Lc. Cho nn, s kt lin c Qun Th m vi c Pht A Di trong on vn dn trn ca kinh Php hoa v Phn bn ch l mt s tip thu, nu qu c s tip thu, mt truyn thng tn ngng c t trc ri. Vy th t c s t tng nht tha, tn ngng A Di xut hin nh mt tr lc thit yu cho nhng hnh gi i v qu v gic ng ti thng. Kha cnh tr lc ny ni bt kh r L Mnh Tht 36

nt trong mi quan h ca Pht A Di vi hai v B tt Dc Vng v Qun Th m. Mt v nh l mt ngi bn ng thit yu trong nhng ni thng kh ca bnh tt, v mt v trong nhng tai ha bt trc ca cuc i. Ni tm li, c mt n lc l gii tn ngng A Di trong kinh Php hoa v qui nh v tr v vai tr ca tn ngng ny trong ton b h thng t tng nht tha ca n. Nu kinh Php hoa coi th gii Cc lc nh mt ha thnh, mt ni an ngh tm thi, th nhng m t v th gii y trong kinh Hoa nghim cng khng c g c o lm. Mt mt nu v khng gian, th gii Cc lc c nhng hng cy bu, c ao sen by bu vi lng ao ri bng ct vng, trn y nc trong c tm c tnh, c nhng loi chim ht ting lu lo nh nhc tri, c ting gi thi qua cc hng cy pht ra nhng m thanh vi diu v.v..., th nhng m t ny cng thy xut hin ni khu vn Ph trang nghim ca b Hu X, m Hoa nghim kinh 47 (Hn 60), Hoa nghim kinh 63 (Hn 80), v Hoa nghim kinh 7 (Hn 40) ghi nhn. Mt khc v thi gian th s lng thi gian ca th gii Cc lc ch c quan nim di hn th gii Ta b, cn so vi cc th gii khc th n qu ngn. Hoa nghim kinh 45 (Hn 80) phm Th lng v Hoa Nghim Kinh 29 (Hn 60) phm Th mng, Hin v bin Pht cng c kinh v Pht thuyt gio lng nht thit Pht st cng c kinh ni nu ly thi gian th gii Ta b ca Pht Thch Ca lm chun, th mt kip ca ci ny ch di bng mt ngy mt m th gii Cc lc ca Pht A Di , ri mt kip ca th gii Cc lc ch di bng mt ngy mt m ca th gii Ca sa trng ca Pht Kim Cang Kin. Con s thi gian di nht ca th gii trong s mi th gii c k n trong phm y l ca th gii Knh quang ca Pht Nguyt Tr. Nhng thi gian ca th gii Knh Quang cng cha ng k nu so vi thi gian ca th gii Lin hoa ca Pht Hin Thng. Nh vy, vi nhng xc nh n v thi gian va thy, vic ni c Pht A Di c tui th v lng cng cha xc nh c nh mt nt c th v phng din thi gian. Tuy vy, c nguyn vng sinh v th gii Cc Lc y vn c nhn mnh trong phm Ph Hin Hnh Nguyn. Phm ny khng c trong cc bn dch Hn 60 v Hn 80, m ch c trong phn cui ca Hoa nghim kinh 40 (Hn 40) v trong Phn bn (Gvy. 420-436). c nguyn vng sinh y c quan nim nh mt h tr c lc thnh tu nhng i nguyn ca Ph Hin: V khi lm chung ti c mong trnh xa tt c cc chng ngi, trc mt thy c c V Lng Quang v vng sinh v ci Cc lc ca Ngi. Khi vng sinh v ri, tt c nhng bn nguyn ny lc y c hin tin, v sau khi hon thnh chng trn vn ti xin lm li ch cho chng sinh th gian. ti o trng sng chi y hoan lc ca ng Ti Thng, ti sinh ra trong a sen hng tuyt diu, tip nhn s th k trc s c mt ca ng ti thng V Lng Quang. Sau khi tip nhn c s th k , bng v s trm c triu ha thn, ti c th lm nhng iu li ch cho chng sinh trong c mi phng bng sc mnh ca gic ng. Sau khi tng c bn nguyn ca Ph Hin, bt c tt lnh no m ti cha nhm c, tng st na mong cho tt c thnh tu, do m bn nguyn sng ngi i vi th gian c thnh tu. Sau khi thnh thc hnh vi ca Ph Hin, vi v bin phc c th

L Mnh Tht 37

thng t c, mong cho th gian ang chm m trong ging l ca bt hnh, i v quc tuyt vi ca c V Lng Quang. c nguyn vng sinh ca Ph Hin nh th tht tha thit v cm ng, nn v sau c bit Trung Quc c mt nh hng rt ln lao. Chnh mt bi k trong on dch trn tr thnh kinh nht tng ca cc nh Tnh gio. Du vy, ngha vng sinh khng c n thun quan nim nh mt hnh vi chuyn ng trong khng gian. Tri li, vng sinh c l gii trn c s t tng duy tm ca chnh kinh Hoa nghim. Khi Thin Ti ng t n tham bi trng gi Gii Thot Tr lm c dy cho mn gii thot ca Nh Lai c tn V Trc Trang Nghim. Sau khi gii thiu cho thy v lng ci Pht c th c thm ving, v lng hnh vi s nghip ca cc c Pht c chng kin bng vo kh nng ca V Trc Trang Nghim, v trng gi y ni: Cc c Nh Lai y khng i n y, v ta cng khng i n . Khi no ta mun th khi y ta lin thy Nh Lai V Lng Quang th gii Cc Lc (...) Ny thin nam t, chnh ta khng quan nim cc Nh Lai t u n y, hay t thn ta i n u. Ta quan nim s nhn thc v cc Nh Lai l nh mng, hnh vi v nhn thc ca t tm l nh mng. Ta quan nim s nhn thc v cc c Nh Lai l nh tng v s nhn thc ca t tm l nh nc trong mnh. Ta quan nim s nhn thc v cc c Nh Lai l nh huyn ha v nhn thc ca t tm l nh huyn thut. Ta quan nim m hng ca cc Nh Lai nh ting vang trong hc ni v nhn thc ca t tm nh ting vang. Ta quan st nh vy, ta suy nim nh vy rng ht thy Pht php ca cc B tt u do t tm, s thanh tnh ca ht thy ch Pht u do t tm ..."

(Gvy. 66: Na ca te tathgat ihgacchanti, na cha tatra gacchmi, yasym ca valym icchmi, tasym vely sukhvatym lokadhtv amitbha tathgata paymi... so'ham kulaputra na kutacid gamanatm tathgatn prajnan, na kvacid gamanat svakyasya prajnan, svapnopamavijapti ca tathgatn prajnan svapnasama- vicravijapti svacittasya prajnan pratibhsa- samavijapti ca tathgatn prajnan, acchodakabhjanavijapti ca svacittasya prajnan, myktarpavi japti ca tathgat- n prajnan, myopamavijapti ca svacittasya prajnan, pratisrutkgirighosnuravanatm ca tathgataghosasya prjnan pratirutksama vijapti ca svacittasya prajnan. Evam anugacchmi evam anusmarmi, svacitt- dhihna bodhisattvn sarvabuddha dharma iti. Svacittdhihna sarvabuddha- ketrapariuddhi ... ). Gii thch php mn V trc trang nghim nh th, Hoa nghim kinh t c s cho thuyt t tnh Di duy tm tnh , t xc nhn ni dung vng sinh chnh l bn thn con ngi ch khng u xa. iu ny hon ton nht tr vi quan im vng sinh ca vn h Bt Nh, tm tt trong tuyn b ni ting ca Long Th Trung lun: "Bin gii ca Nit bn cng l bin gii ca sinh t". Tuy th, qua ba vn h trn, tn ngng A Di d manh nha v pht trin ti mc c th, nhng vn cha thot ra khi c s l lun ca cc vn h y n

L Mnh Tht 38

. Phi i n Long Th vi s ra i ca Thp tr t b sa lun 5, mi xc lp tn ngng A Di nh mt b phn c lp trong h thng Pht gio. Phm D hnh ca b lun y nu ln cu hi: Thc hnh i tha nh c Pht dy, l pht nguyn cu Pht o, s kin ny cn nng n hn c vic nng ln ba nghn i thin th gii. ng ni A duy vit tr a l php su xa kh t n, v hi c con ng d i no nhanh chng n A duy vit tr a hay khng, th l li ni khip nhc thp hn, khng phi l li ca bc i nhn c ch cao c. Nhng nu ng mun nghe con ng d i y, th ti s ni. Con ng d i m Long Th ha hn l s xng nim danh hiu cc c Pht trong mi phng. Sau khi lit k danh hiu cc c Pht trong mi phng y, Long Th gii thiu thm mt trm l nm v Pht khc, m ng u l c Pht V Lng Th. Tip , Long Th gii thiu bn nguyn ca c Pht A Di : Nu ngi no xng nim danh hiu ca ta v nng ta vo , chc chn s t c a nu a la tam miu tam b . Ri chnh mnh sng tc ba mi hai bi k ca ngi c Pht A Di , m sau ny cc nh Tnh gio rt li thnh mi su bi v gi l Long Th B tt nguyn vng sinh l tn k, m Tp ch kinh l sm nghi v Vng sinh l tn k ghi li. Trong ba mi hai bi k ny c mi bn bi cha ng ni dung mi su nguyn trong s bn mi tm nguyn ca Pht A Di . tin tra cu, chng ti lp biu sau:

K i Bnh Th Trang Phn Tng 1 9 3 3 1 3 3 2 24 13 12 0 13 13 3 0 0 44 33 42 45 4 0 0 47 0 45 48 5 8 2 2 0 2 2 6 1 1 1 1 1 1 7 9 4 4 2 4 4 8a 22 6 6 5 7 7 8b 22 9 7 0 8 8 9a 0 8 9 3 5 5 9b 10 7 8 6 9 9 10 0 0 10 0 10 10 11 20 12 14 0 12 12 16 15 21 21 15 23 20 17 13 22 23 3 21 22 19 4 17 17 0 17 17

Ngoi ra, ni dung bi k th mi tm mt phn no lin h n trng hp vng sinh ca ba hng ngi thng gi l tam bi. Trong ba hng ngi ny, tr hng thng bi, hai

L Mnh Tht 39

hng cn li l trung bi v h bi u c nhng ngi v sau thi ch, h nghi, mt tin tng. D vy, h vn c vng sinh. Ni dnh cho h l bin cnh Cc Lc, h ha sinh t hoa sen, sng trong mt thnh ln tri qua nm trm nm mi thy c Pht A Di . i A Di kinh v V lng thanh tnh bnh ng gic kinh u c ni v trng hp y. M bi k th 18 ca Long Th vit: Nhng ai trng thin cn m nghi th hoa khng n. Th n cng ni n nhng hng ngi trung bi h bi va thy. Phn tch 32 bi k ca Long Th v thit lp biu trn l nhm cho thy vo thi mnh, Long Th bit n mt s truyn bn ca ba b kinh c s ca Tnh gio l A Di kinh, V lng th kinh v Qun v lng th kinh. iu ng ngc nhin l trong ton b trc tc ca mnh, bao gm lun c Tr lun, Long Th khng ch danh cp ti ba b kinh y v thm ch khng ch trng tn ngng A Di nh mt phng php duy nht. Tuy th, vic phn bit cc phng php thc hnh Pht gio thnh hai loi kh lm v d lm m thut ng Trung quc gi l nan hnh o v d hnh o, bc u thit nh c s l lun cho Tnh gio, cung cp cho Tnh gio mt cng c n nh cc kinh in Pht gio. Bn thn Long Th qua ba mi hai bi k ni trn ca ngi c Pht A Di nh mt T ti gi, mt Thanh tnh nhn, mt V lng c, nh th biu l t nhiu cm tnh tn gio, xc nh c Pht y nh mt biu tng tn ngng trn vn. Biu tng tn ngng ny cui cng t nh cao Th Thn. Trong bi k hi hng ca Nhip i tha lun thch 15, Th Thn by t tn ngng A Di qua li: "Nguyn cho tt c u thy Pht A Di ". Nhng chnh trong V lng th kinh u b x nguyn sinh k, quan im ca Th Thn nh mt nh Tnh gio mi biu l mt cch trn vn. y l ln u tin V Lng Th kinh c s dng nh mt vn bn nguyn y s gii. Qua nghin cu kinh y, Th Thn t c hai kt qu. Th nht v mt phng php, ng a ra thuyt nm nim mn; th hai, v l lun ng ln thuyt t lc v tha lc. C hai thnh tu ny sau c nhng nh hng cc k to ln trn qu trnh pht trin ca Tnh gio Trung quc v Nht bn. Phng php nm nim mn khai sinh cho mt lot nhng phng php Tnh gio khc nh A Di sm php (x.), phng php qun tng hai mi chn nc (x.). Thuyt t lc v tha lc t nguyn y xut hin trong Thp tr t b sa lun 5 phm D hnh ni rng: Pht php c v lng php mn nh ng x th gian c kh c d, ng b i chn th kh, ng thy i thuyn th sng. V xa hn na, n c th truy ln hnh nh tng v chic thuyn trong Nhng cu hi ca Di Lan dn trc. Bn thn ca Th Thn trong V lng th kinh u b x th khng cng nhin dng nhng t t lc tha lc, nhng ni dung ca nhng t th qu r rt. Cho nn, khi sch y c B Lu Chi dch ra ting Trung quc, m Loan vit V lng th kinh u b x nguyn sinh k ch, chnh thc x dng nhng t t lc v tha lc, xc nh lp trng Tnh gio ca mnh. T V lng th kinh u b x nguyn sinh k, m Loan rt ra kt lun v v tr v vai tr ca Pht lc i vi con ngi. V v tr v vai tr ny, Th Thn xc quyt trong bi k u tin ca mnh:

L Mnh Tht 40

Th Tn ng nht tm, Qui mng tn thp phng, V Ngi Quang Nh Lai, Nguyn sinh An lc quc.

Qua bi k y, cn ch thm l Th Thn dng danh hiu V Ngi Quang trong mi hai danh hiu lin h vi nh sng ca c Pht A Di . Thp tr t b sa lun 5 tuy c dng danh hiu V Lng Quang v V Lng Minh, nhng danh hiu c lin h vi nh sng, nhng vn cn dng danh hiu V Lng Th. Th Thn nh vy r rng ng v pha nhng ngi xc nhn c A Di thun ty l mt v Pht ca nh sng. S kin ny cng c nhng nh hng quyt nh i vi m Loan Trung quc cng nh Thn Loan Nht bn. Trong Tn A Di Pht k, m Loan dng danh hiu Bt Kh T Ngh Quang Nh Lai gia ba mi by danh hiu khc ca ngi c Pht A Di . Thn Loan vit Tnh ha tn dng li nhng danh hiu do m Loan a ra. S tht, hai cu Qui mng tn thp phng V Ngi Quang Nh Lai" c Thn Loan qui nh nh mt bn tn cho nhng ngi Tnh gio v gi n l Thp t danh hiu, nh Bin thut danh th sao, Ci t sao B v Tn hiu chn tng minh vn B chp. Thp t danh hiu hay danh hiu mi ch ny sau cng vi lc t danh hiu, tc cu Nam m A Di Pht v cu t danh hiu, tc cu Nam m Bt Kh T Ngh Quang Nh Lai tr thnh nhng danh hiu c vit ln m th, nh Chn tn c tht truyn lai sao T ghi.

Nh th, n tn ngng A Di tuy c nhiu kinh in cp n, m A Di Pht thuyt lm lit k c hn hai trm b, vn cha chim u th ca mt tn ngng. Ngay c i vi Long Th, tn ngng A Di ch l mt b phn gia cc tn ngng cc c Pht khc m thi. n Th Thn, tuy n tin ln chim mt a v ni bt, nhng ri sau th khng cn thy mt lun s no cp n na. Du vy, nhng cng trnh ca Long Th v Th Thn tr thnh nn mng vng chc cho nhng pht trin v sau khi tn ngng y du nhp vo cc nc khc.

b/ Trung quc v Nht bn: Tn ngng A Di truyn vo kh sm Trung quc qua s nghip truyn gio v dch kinh ca cc nh s gc ngi Trung v Ba t. C Trinh nguyn tn nh thch gio mc lc 24, An Th Cao, v dch gi u tin Trung quc, gc ngi An Tc, dch mt b V Lng Th kinh hai quyn, nhng mt. i ng ni in lc 1 v Khai nguyn thch gio lc 14 cng nht tr. Sau An Th Cao khng lu, mt v s Trung khc l Chi Lu Ca Sm n Trung quc v dch mt s kinh lin h n tn ngng A Di , m ngy nay cn lu hnh hai b l V lng thanh tnh bnh ng gic kinh v Ban chu tam mui kinh. Tuy c mt s vn v dch quyn ca hai b kinh , iu khng chi ci l Chi Lu Ca Sm c tham d vo vic du nhp tn ngng A Di ti Trung quc. Tip chn hai dch gi va nu, nhng ngi truyn dch cc b kinh lin h n tn ngng A Di cng ton l nhng ngi gc

L Mnh Tht 41

Trung nh Chi Khim, Khng Mnh Tng, Trc Php H v La Thp. T c th rt ra mt kt lun l tn ngng A Di c l lu hnh rng ri gia cc dn tc sng Trung v Ba T, nhng ngy nay qua bao tang thng vi lp ca thi gian khng li mt du vt c th no. Vi mt lch s truyn dch nh thy, tn ngng A Di truyn vo Trung quc kh sm. Song phi i ti Tu Vin L Sn, n ln u tin bn r vo mt t tn ngng ca Trung Quc. Cao tng truyn 6 ghi vo ngy hai mi by ma thu nm Nhip (402) Tu Vin cho mi mt trm hai mi ba ngi cng hp trc tng A Di ti tinh x Bt Nh i pha bc ni L th cng nhau gip vng sinh v th gii ca c Pht y. Chnh v cuc hp ny, mt s nh Tnh gio v sau nh Tn Hiu trong Lc bang vn loi 2 coi Tu Vin l v t khai sn Tnh gio Trung quc. Tuy nhin, li tn ngng A Di m ng quan tm mt cch c bit, ch yu pht xut t Ban chu tam mui kinh, mt bn kinh khng c coi l c s ca Tnh gio v phn ln n tp trung vo vn thin nh c thy Pht by gi v y. Phi i n m Loan (476-542) vi s tip thu t tng Tnh gio qua s xut hin ca V lng th kinh u b x nguyn sinh k ch, tn ngng A Di mi tht s tr thnh mt b phn ca h thng tn ngng Pht gio Trung quc, mi c nhng nh hng su rng. Nt mi ca t tng m Loan l vic nhn mnh n kh nng cu gip hay nguyn lc ca c Pht A Di , t pht sinh thuyt t lc v tha lc. Tip m Loan l mt phong tro nghin cu Tnh gio trn c s t tng Tam Lun, Php Hoa v Duy Thc. i biu t tng Tam Lun l Tu Vin (523-592) v Ct Tng (549-623). Tu Vin vit V lng th kinh ngha s v Qun v lng th kinh ngha s. Ct Tng cng vit hai tc phm c cng tn. C hai quan nim Pht A Di l mt ha Pht. Cc Lc tnh l mt ha . Tr Khi (538-597) i din cho phi Php hoa vit A Di kinh ngha k, Qun v lng th Pht kinh s, Ng phng tin nim Pht mn v Tnh thp nghi lun trn c s t tng Nht tha, cng coi A Di l mt v ha Pht, Tnh l mt ci phm thnh ng c. Chnh trn nhng xc nhn nh vy, h mi nu ln vn c Pht A Di c phi sng mi mi nh tn V Lng Th m ch khng? V phng php c vng sinh v th gii ca c Pht y ch yu l nim Pht tam mui. n khi Chn (499-569) dch Nhip i tha lun thch v thnh lp Nhip lun tn, trong c mt b phn tn ngng A Di . Vic vng sinh v th gii Cc lc c quan nim l phi thc hnh nhiu php qun t n v phn bit tr v coi vic xng nim danh hiu ca Pht A Di , ni ti trong Qun v lng th Pht kinh khng phi l phng tin y cho vic vng sinh. Trc mt phong tro va c v li va ph phn Tnh gio nh th, o Xc (562-645) cng b An lc tp, tip ni t tng Tnh gio ca m Loan v tr li nhng nhn nh sai lm v Tnh gio ca nhng ngi i trc. Cng hin to ln ca o Xc l vic phn chia ton b Pht gio thnh hai con ng l Thnh o mn v Tnh mn, xc nh Tnh mn l con ng duy nht ph hp vi con ngi ca thi i ng v tr v sau. V

L Mnh Tht 42

mt phng php, tuy ng nhn mnh n phng php xng danh nim Pht, nhng vn dnh cho phng php qun tng mt v tr xng ng. Thin o (613-682) xut pht t nhng quan im ca m Loan v o Xc vit Qun v lng th Pht kinh s, Qun nim A Di Pht tng hi tam mui cng c php mn, Vng sinh l tn k, Chuyn kinh hnh o nguyn vng sinh tnh php s tn v Y qun kinh ng minh ban chu tam mui hnh o vng sinh tn. Lp trng gio l ca Thin o ht sc dt khot. ng phn chia ton b Pht gio thnh hai loi phng php l chuyn tu v tp tu. Chuyn tu l ch phng php nim Pht, v nim Pht y gii hn vo vic xng danh nim Pht, ch khng cn ni n qun tng nim Pht na. Cn tp tu l ton b nhng h thng Pht gio cn li. Nh th l xc nh Tnh gio l h thng gio l duy nht cu vn c con ngi thi i ng. Quan im chuyn tu ca Thin o c mt nh hng quyt nh n vic thnh lp Tnh tn Nht bn. Cho nn cng Tu Vin v Tu Nht, Thin o tr thnh mt gng mt xc nh ba chi lu ca tn ngng A Di Trung quc. Tu Nht (680-748) ni gt Thin o i din vi s pht trin mnh m ca cc phong tro thin hc v gii lut. Bn Thin hc th c nhng b mt nh Thn T, Hu Nng, Thn Hi, v.v... Bn Lut hc th c o Tuyn, Tr Th. Cho nn Tu Nht sau c phong l T Mn Tam Tng, xng thuyt Thin tnh gii hp hnh trong Lc ch kinh lut nim Pht php mn vng sinh tnh tp xc nh gii lut v thin nh c nhng v tr quan trng trong vic thc hnh Tnh gio. N lc thng nht ba xu hng Pht gio ny li nhng du n su m trong lch s pht trin Tnh gio v sau Trung quc. Vnh Minh Din Th (904-975) a ra thuyt thin tnh nht tr trong Vn thin ng qui tp dn ch trng ca Tu Nht hai ln. V s tht l sau nhng ngi hc tr ca Thin o nh Hoi Cm v Thiu Khng th Tnh gio khng phi l mt tn phi c lp na Trung quc, m c thu ha vo cc hc phi khc. Vo i Tng chng hn c ba dng Tnh gio ch yu. Dng th nht thuc h Thin thai gm nhng ngi nh Tri L, Tun Thc, Tr Vin, Tn Hiu, v.v... Dng th hai thuc Lut tn c Nguyn Chiu, Gii , v.v... l nhng i biu. Dng th ba l Tnh gio ca Thin tn gm nhng ngi nh Din Th, Ngha Hoi, Tn Trch, Thanh Liu, v.v... V tnh trng ny cng khng thay i trong nhng triu i sau. Tr Hc, Chu Hong, Tnh Am, v.v... l nhng trng hp c th. Ni chung, y l nhng nh gio hc, nhng ch trng mnh m Tnh gio, em nhng ng gp ca hc phi mnh l gii nhng vn do Tnh gio t ra. Tnh gio ca Nht bn c mt qu trnh o ngc. Trong giai on Pht gio mi du nhp vo Nht bn, tt nhin c cc s du nhp ca tn ngng A Di . N c nhng nh gio hc qung b. Vin Nhn (794-864) vit A Di sm php, a A Di kinh vo kha tng hng ngy. Hu Tm Nguyn Tn (942-1017) vit Vng sinh yu tp ku gi mi ngi chn b ci u m cu vui ci tnh. Lng Nhn (1072-1132) son Dung thng nim Pht i duyn khi ch xng thuyt dung thng nim Pht, nh ngha tha lc vng sinh nh th ny:

L Mnh Tht 43

Mt ngi l tt c mi ngi, tt c mi ngi l mt ngi, mt hnh l tt c cc hnh, tt c cc hnh l mt hnh, gi l tha lc vng sinh. Tip theo Lng Nhn c Vnh Qun vit Di yu k v Vng sinh thp nhn (1103) xc nh ch c nim Pht mi a ngi ta ra khi b kh sinh t. Thp di vng sinh truyn H dn cu ni ni ting ca Vnh Qun rng: "Nu c ngi hi ct yu ca vic xut th th ly hnh nim Pht m p" (Nhc nhn vn xut th chi yu, p d nim Pht chi hnh). Bn cnh nhng nh gio hc y cn c nhng nh hot ng theo tn ngng A Di m ni ting nht l Khng Gi (903-972). ng c tn xng l A Di Thnh, i khp ni khuyn ngi nim Pht, gip ngi dng nh, m ng, lm cu, o ging. C mi ci ging hon thnh th gi l ging A Di (A Di tnh), v khi o, c mi nht cuc ging xung th nim mt ting A Di Pht. ng ch trng ch ba l o trng (th trung th o trng), l ni ng qung b thuyt nim Pht A Di ca ng, nn ng c gi l ng Thnh Ch (Th Thnh). ng quan tm n nhng ngi b t ti. ng a vo phng php nim Pht nhng bi ht iu ma dn gian, nn li nim Pht ca ng gi l khng gi nim Pht. Trc Khng Gi, Gio Tn (?866) cng qung b phng php xng danh nim Pht gia qun chng lao ng, nn c gi l A Di Hon. V trc c A Di c dng lm i tng sm hi. Trong khong nhng nm 767-769, Xng Hi thng vit A Di hi qu php mt quyn. Tn ngng A Di pht trin v c hai mt gio hc v thc tin mt cch mnh m nh thy. Nhng phi i n Php Nhin (1133-1212) v Thn Loan (1173-1262) tn ngng A Di mi thit nh thnh nhng tn phi Pht gio c lp, c c s l lun ring. Trong Tuyn trch bn nguyn nim Pht tp, Php Nhin xc nh c s tnh ngng A Di ca mnh xut pht t Thin o. iu ny, th hin r rng qua vic ng cao phng php khu xng nim Pht l phng php duy nht a ngi ta n vng sinh: Ngoi xng danh, khng c chnh nhn quyt nh vng sinh; ngoi xng danh, khng c chnh hnh quyt nh vng sinh; ngoi xng danh, khng c chnh nghip quyt nh vng sinh; ngoi xng danh, khng c qun nim quyt nh vng sinh; ngoi xng danh khng c tr tu quyt nh vng sinh; ngoi xng danh, khng c ba tm; ngoi xng danh, khng c nm nim. Bn nguyn ca Pht l bn nguyn xng danh; tm chn b ci u cng trong xng danh. Ni th, Php Nhin tuyt i ha quan im chuyn tu v phng php v qun xng danh ca Thin o. Nu Php Nhin xy dng ton b t tng Tnh gio ca mnh trn c s l lun ca Thin o, th ngi hc tr ca ng l Thn Loan (1173-1262) li da vo t tng ca m Loan. Trong Thn d sao, tuy Thn Loan ni r rng chnh Php Nhin l c s cho nim tin Tnh gio ca ng, vic ng nhn mnh n nim tin tuyt i tha lc, v ly tha lc lm i tng cho nim tin tuyt i y, th phi ni l xut pht t thuyt t lc v tha lc ca m Loan. iu ny ta c th thy qua vic ng chn tn Thn Loan ca ng, nhm ch ng c quan h b con vi m Loan. Tt nhin, nu Gio hnh tn chng nhn mnh n thuyt tn tm l gc, th lng tin ch c th trin khai trn c s ca mt tha lc tuyt i. Ni cch khc,

L Mnh Tht 44

Thn Loan khng cn chp nhn thuyt xng danh nim Pht l mt phng php c bn na, m chuyn hn n quan im ly lng tin lm trung tm. Thn d sao vit: Khi chng ta tin rng nh th nguyn bt t ngh ca c Di m chng ta s c vng sinh tnh , t chng ta khi mun nim Pht, th lc chng ta c c ci li ch l Ngi nhip th m khng b. y, Thn Loan i gn ti thuyt nim vng sinh ca o Xc, m rng ca cu gip, n nhn nhng ngi phm nhng ti c to ln trong cuc i. Vi Php Nhin v Thn Loan, tn ngng A Di bin thnh nhng tn phi c lp c nhng pht trin t thn nh nhng tn phi khc. H chng t c mt kt lin cht ch vi qu trnh pht trin Tnh gio ca Trung quc. Do , h cho thy nhng thnh tu Tnh gio Trung quc ng gp nh th no cho s pht trin ca Tnh gio nhng dn tc khc. ng nhin, do iu kin khch quan yu cu tip thu ca mi dn tc, nhng ng gp y mang thm mt s sc thi mi. Thn Loan ch trng mt phi Tnh gio hon ton th tc, l mt th d. Sau Thn Loan, Tnh gio Nht bn c mt s pht trin na nhng khng c sc lm, nn s bn n trong mc TNH TN. c) Vit nam: nc ta, phng php nim Pht c cp ti trong Lc tp kinh ca Khng Tng Hi, nhng tn ngng A Di th phi i n th k th nm mi ghi nhn s c mt. Cao tng truyn 12 ghi tiu s ca Thch m Hong, mt ngi Trung quc n nc ta sau nm 422. Hong n cha Tin Sn ca Giao Ch, tng V lng th v Qun kinh, lng th v An Dng. n nm 455, m Hong nhm la t thiu. Ln u t khng cho. Ln sau, ng tha nguyn t thiu. Ngy hm dn lng u thy Hong, thn vng sc vng, ci mt con nai vng, i rt nhanh v pha ty, khng chu dng li chuyn tr, tng v tc mi hiu s thn d. C tiu truyn ny, phi ni nc ta vo khong 420, tn ngng A Di tng i pht trin mnh, da trn hai b kinh Qun V Lng Th v V Lng Th. y ng c k l mt nt c trng ca lch s Tnh gio Vin ng, bi v ln u tin hai bn kinh y c s dng mt cch cng nhin nc ta, trong khi Trung quc, v t ca Lin x l Tu Vin ang bn tm vi vn thy Pht do Ban chu tam mui kinh gy ra. im cn ch th hai l m Hong chn Tin sn ca Giao ch lm ni tu tp ca mnh, th phi chng Tin sn l mt trung tm tn ngng A Di ni ting ca Pht gio thi y? Ta ngy nay khng c y d kin tr li cu hi ny. Nhng mt s kin nh th xy ra. T sau ci cht ca m Hong cho ti lc V Ngn Thng n cha Kin S, truyn t tng "Ty thin l y, y l Ty thin" cho Cm Thnh vo nm 826, ta hin khng c mt ti liu no cp n tn ngng A Di . T V Ngn Thng cho n nm 1057 khi L Thnh Tn cho dng thp v tc pho tng A Di ni ting cha Vn Phc hin cn, m Vn phc i thin t bi ghi li th tuy khng c mt t liu no cp n tn ngng A Di ,

L Mnh Tht 45

nhng chc chn tn ngng y pht trin rt mnh m, c th hnh thnh nn tc phm iu khc c o l pho tng y. T L Thnh Tn tr i