Embed Size (px)
Citation preview
Rui(m)te troef!
RUIMTELIJKE ORDENING VOOR DUMMIES
PARTICIPATIE AAN HET RUIMTELIJK BELEID
PROBLEMEN VAN RUIMTELIJKE ORGANISATIE
RUIMTE VOOR JEUGD?
RUIMTELIJKE BARRIERES VOOR KINDEREN EN JONGEREN
IK WERD ECHT
GEPEST
1. Ruimte voor jeugd?
Ruimte voor jeugd?
SPEELZONES IN BOSSEN EN NATUURGEBIEDEN
JEUGDLOKALEN EN BIJHORENDE BUITENRUIMTE
SPEELTUINEN EN SPEELTERREINEN
SPEELVRIENDELIJKE PARKEN
SPEELWEIDES, TRAPVELDJES EN RAVOTTERREINEN
VEILIGE KIND- EN FIETSVRIENDELIJKE VERBINDINGEN
PLEINEN EN FONTEINEN
SCHOOLSPEELPLAATSEN
SPORT- EN FUIFRUIMTE
Enkele basisbegrippen
PUBLIEKE <> PRIVATE RUIMTE
RUIMTE VOOR KINDEREN <> RUIMTE VOOR JONGEREN
JEUGDRESERVATEN <> MEDEGEBRUIK
PERMANENTE RUIMTE <> TIJDELIJKE RUIMTE
PLAATSEN <> VERBINDINGEN
FYSIEKE RUIMTE <> VIRTUELE RUIMTE
FORMELE <> INFORMELE RUIMTE
• Betekenis?• Belang voor kinderen, jongeren en hun
organisaties?
IK WERD ECHT
GEPEST2. Problemen van
ruimtelijke organisatie
Ruimtelijke organisatie
ECONOMISCHE MOTIEVEN <> MILIEU-OVERWEGINGEN <> …
INDIVIDUELE VRIJHEID <> MAATSCHAPPELIJK BELANG
Verschillende visies:
DUURZAAM RUIMTEGEBRUIK
REGELINGEN NODIG I.F.V. “ALGEMEEN BELANG”
Nood aan een efficiënte organisatie van de ruimte:
IK WERD ECHT
GEPEST
3. Ruimtelijke barrières voor kinderen en
jongeren
Ruimtelijke barrières voor kinderen en
jongerenVERDWIJNEN VAN OPEN RUIMTE
Fysieke barrières:
Bevolkingsdichtheid in Vlaanderen
Oppervlakte Vlaanderen: 13 684 km²Bevolking Vlaanderen (eind 2011): meer dan 6 300 000 inwoners= 461 inwoners / km²= 2169 m² / inwoner (= minder dan de helft van een klein voetbalveld)
Om te wonen, naar school gaan / werken, vrije tijd, transport, productie van voedsel e.a., afvalverwerking,…
Toekomst: bevolkingstoename, vergrijzing, gezinsverdunning,…
Andere oorzaken van versnippering
MINDER VERSNIPPERING
GROENE OMGEVING
PLAATS OM RUIM TE WONEN
VERGELIJKBARE BEVOLKINGSDICHTHEID
Nederland:
Waarom gaan mensen ‘op de buiten’ wonen?
Filmfragment Panorama: ‘Huiswerk’ (12.22-17.06)
HUIZEN OP HET PLATTELAND ZIJN GOEDKOPER
Is versnippering een probleem?
BIODIVERSITEIT GAAT ACHTERUIT (VERSNIPPERING VAN HABITATS)
ONVEILIG VERKEER (LINTBEBOUWING = DOORGAAND VERKEER DOOR WOONGEBIED)
SPREIDING VAN FUNCTIES = MEER VERKEER
LELIJK, CHAOTISCH, ROMMELIG
HOGE KOST (WEGENAANLEG, RIOLERING, NUTSVOORZIENINGEN,…)
Filmfragment Panorama: ‘Huiswerk’ (9.21-12.22, 26.11-27.28)
Is versnippering een probleem?
Ruimtelijke barrières voor kinderen en
jongeren
TOENAME VAN HET AUTOGEBRUIK
VERDWIJNEN VAN OPEN RUIMTE
Fysieke barrières:
Ruimtelijke barrières voor kinderen en
jongeren
TOENAME VAN HET AUTOGEBRUIK
LUCHTVERONTREINIGING
TOENEMENDE INTOLERANTIE
VERDWIJNEN VAN OPEN RUIMTE
Fysieke barrières:
Mentale barrières:
Ruimtelijke barrières voor kinderen en
jongeren
TOENAME VAN HET AUTOGEBRUIK
LUCHTVERONTREINIGING
TOENEMENDE INTOLERANTIE
OBSESSIE VOOR HEALTH & SAFETY
VERDWIJNEN VAN OPEN RUIMTE
Fysieke barrières:
Mentale barrières:
OefeningBOUW ZELF JE JEUGDVRIENDELIJKE STAD OF GEMEENTE
• Bebouwing
• Verkeersassen (wegen, openbaar vervoer, fietsassen,…)
• Open ruimte• Landbouw: 50 %• Natuur: 30 %• Energieproductie: 10 %• Recreatie: 10 %
OefeningAANDACHTSPUNTEN:
• Concentratie of verspreiding: Eén grote kern of verschillende kleine kernen (versnippering)?
• Bundeling of ruimtelijke spreiding van functies?
• Mobiliteit: Voorzieningen aan de rand (auto) of in het centrum (te voet, fiets, openbaar vervoer)?
• Vorm van de nederzetting: Compact of lobbenstructuur?
• Verbinding of versnippering van de open ruimte?
• …
IK WERD ECHT
GEPEST
4. Participatie aan het ruimtelijk
beleid
Casus 1: Jeugdraad Lokeren
Jeugdraad Lokeren• Vraag van buurtbewoonster om de
Chrysantenlaan af te sluiten voor gemotoriseerd verkeer, zodat Stadspark en Kattenberg een aaneengesloten geheel zouden vormen
• Geweigerd door de verkeerscel van Lokeren: Afsluiten van de weg zou leiden tot grotere verkeersdruk in de omliggende zone dertig (waarin een school gelegen was)
• Jeugdraad werd gevraagd om advies: schaarde zich achter de vraag voor een aaneengesloten gebied• Verkeerstellingen uitgevoerd: weg werd weinig
gebruikt• Gebied gelegen op wandelafstand van de drie
belangrijkste jeugdwerksites van Lokeren• Gebied gebruikt als speelterrein door vele
kinderen uit de buurt=> SUCCES!
Jeugdraad Lokeren
Casus 2: Chiro Heffen
Chiro Heffen• Gewestelijk RUP Cluster Dijlemonding: creatie
van nieuw natuurgebied• Jeugdlokalen van Chiro Heffen gelegen aan
de rand van het planningsgebied (net erbuiten)
• Speelterreinen van Chiro Heffen opgenomen in het planningsgebied
-> Probleem: spelen is slechts een ondergeschikte functie in natuurgebied• Inbreken in het planningsproces (tijdens het
openbaar onderzoek): speelterreinen omgevormd tot “gemengd open ruimtegebied” waar natuur en recreatie verweven worden.
=> SUCCES!
Chiro Heffen
Chiro Heffen
• Openbaar onderzoek• Informeel overleg Kind & Samenleving –
Jeugddienst Mechelen - dienst Ruimtelijke Ordening Mechelen
• Informeren jeugdverenigingen• Bezwaar natuurpunt• Advies/bezwaar Jeugdraad• Advies/bezwaar Stad
• Beslissing Vlacoro (Vlaamse Commissie voor Ruimtelijke Ordening)
Lokaal ruimtebeleid
POLITICI, AMBTENAREN, BURGERS,…
RUIMTELIJKE DIENSTEN EN SCHEPENEN: RUIMTELIJKE PLANNING / STEDENBOUW, MOBILITEIT, GROENDIENST, MILIEU/DUURZAAMHEID, STEDENBELEID,…
ONDERSTEUNENDE DIENSTEN: TECHNISCHE DIENST, GIS-DIENST, POLITIE,…
SECTOREN: SPORT, TOERISME, ONDERWIJS, JEUGD, SENIOREN,…
GEDRAGEN DOOR DIVERSE GEMEENTELIJKE DIENSTEN EN ACTOREN
Lokaal ruimtebeleid is een gezamenlijk project van een gemeente:
Wie is er allemaal betrokken?
BEVOLKING: ADVIESRADEN (GECORO,…), BUURTBEWONERS, KINDEREN & JONGEREN,…
Rol van de Jeugdraad
• Verdedigen van belangen van kinderen, jongeren en hun organisaties in het ruimtelijke beleid van de gemeente• Proactief opvolgen van het ruimtelijk beleid• Vertegenwoordiging in de Gecoro• Adviezen van de Jeugdraad• …
• Zorgen voor inspraak, participatie en co-creatie door kinderen, jongeren en hun organisaties bij ruimtelijk beleid en ruimtelijke projecten in de gemeente• Organiseren van participatieve acties• Ruimtelijke actoren aansporen om kinderen
en jongeren actief te betrekken• …
GECOROWat is de Gemeentelijke Commissie voor Ruimtelijke Ordening (GECORO)?
• Opdracht: Adviesraad• Advies over structuurplannen, RUP’s, verordeningen, eventueel
vergunningen• Behandelen bezwaarschriften van openbare onderzoeken• Advies aan College van Burgemeester en Schepenen (is niet
verplicht het advies te volgen)• …
• Samenstelling:• Aantal leden afhankelijk van aantal inwoners gemeente (7 – 21)• Enerzijds “deskundigen”• Anderzijds “maatschappelijke geledingen” (bv. jeugd) (= keuze
van bestuur)
Participatie van kinderen en
jongeren• Waarom kinderen en jongeren betrekken bij het
ruimtelijk beleid?• Belangrijke betrokkenen• Ervaringsdeskundigen• Frisse kijk: Zorgt voor betere kwaliteit van ruimtelijke
plannen
• Betrek kinderen en jongeren op meerdere momenten:• Analyse en beleving van de bestaande ruimte• Onderzoek naar noden en behoeften• Werken aan ruimtelijke projecten• …
• Meer weten?• Kind & Samenleving: Over reuzenkaarten &
wegvragertjes. Inspraak van kinderen in publiekeruimteprojecten.
IK WERD ECHT
GEPEST
5. Ruimtelijke ordening voor
dummies
Dienst Ruimtelijke Ordening
Waarvoor kan je terecht op de dienst ruimtelijke ordening van je gemeente?
• Vergunningen: stedenbouwkundige vergunningen, verkavelingsvergunningen, planologische attesten en stedenbouwkundige attesten,…
• Informatie en wetgeving over: bouwen en verbouwen, verkavelen, vellen van bomen, plaatsen van reclameborden, premies en subsidies, het toekennen van huisnummers,…
• Inkijken van kadasterplannen, het gewestplan, het ruimtelijk structuurplan, goedgekeurde bijzondere plannen van aanleg en verkavelingen,…
Ruimtelijke Ordening
RUIMTELIJKE ORDENING =
de zoektocht naar maatschappelijke oplossingen voor problemen van ruimtelijke inrichting
Filmfragment: België lelijkste land ter wereld (0.00-1.58 min)
Verschillende belangen
Ruimtelijke ordening moet verschillende belangen met elkaar verzoenen:• Eigendom versus algemeen belang (vb.
weekendhuizen)• Economie <> landbouw <> natuur <> wonen
<> jeugd <> …
Concrete voorbeelden:• Oosterweel• U-place• …
=> Overheid is scheidsrechter: heeft deze rol in de loop der jaren op verschillende manieren ingevuld
Historiek van R.O. (1)Wet van 1962
Wet ruimtelijke ordening (29 maart 1962)
• Begin van de ruimtelijke ordening in België
• Reactie op ongeordende bouwwoede van jaren 1950
• Wet (dus geldig voor heel België)
• Gewestplannen
• Bijzondere Plannen van Aanleg (BPA’s)
Gewestplan
43
Historiek van R.O. (1)Wet van 1962
Wet ruimtelijke ordening (29 maart 1962): BESTEMMINGSPLANNING
• Gewestplannen (25) (opgemaakt in jaren 70)• Onderverdeling in woonzones, industriegebieden,
ambachtelijke zones, landbouwgebieden, natuurgebieden, recreatiezones…
• Wettelijke basis voor bouw- en verkavelingsvergunningen
• Nog steeds geldig
• Bijzondere Plannen van Aanleg (BPA’s)
45
Bijzonder Plan van Aanleg (BPA)
Historiek van R.O. (1)Wet van 1962
Wet ruimtelijke ordening (29 maart 1962): BESTEMMINGSPLANNING
• Gewestplannen (25) (opgemaakt in jaren 70)
• Bijzondere Plannen van Aanleg (BPA’s)• Afwijkingen op Gewestplan• Voor nieuwe industrieterreinen, verkavelingen, wegen,
… in landbouw- of natuurgebied,…
Zone-eigen Zonevreemd
Vergund
Niet-vergund
Zonevreemdheid
Zonevreemdheid
Opgelet: zonevreemd is niet hetzelfde als “illegaal”!!!
Zonevreemd = functie is niet in overeenstemming met de bestemming-> Ontwikkelingsmogelijkheden zijn in principe onmogelijk of beperkt
Zonevreemd = kan niet of moeilijk vergund worden-> Mogelijkheden om te blijven bestaan en beperkt uit te breiden-> Zeer moeilijk in ‘kwetsbare gebieden’
Zonevreemd of zone-eigen?
Historiek van R.O. (1)Wet van 1962
Gewestplannen lossen niet alles op:
• Meer woongebied en woonuitbreidingsgebied afgebakend dan nodig: geen halt aan versnippering
• Bestaande verspreide bebouwing en lintbebouwing werden niet aangepakt
• Bestemmingsplannen: spreiding van functies: geen functionele mix
• Grondspeculatie waarvan vooral immobiliënmaatschappijen profiteerden
• Weinig flexibel
Historiek van R.O. (2)Structuurplanning
Vanaf de jaren 1980 begon men te zoeken naar alternatieven:
• 1980: ruimtelijk ordening en stedenbouw worden geregionaliseerd -> gewestelijke bevoegdheid
• Decreet betreffende de ruimtelijke ordening (22 oktober 1996): STRUCTUURPLANNING• Ruimtelijke structuurplannen• Ruimtelijke uitvoeringsplannen (RUP’s)
52
Ruimtelijk Structuurplan
Historiek van R.O. (2)Structuurplanning
STRUCTUURPLANNEN: gewenste structuur
• Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen (RSV)• 1997-2007 (intussen nog steeds geldig)
• Provinciale Ruimtelijke Structuurplannen
• Gemeentelijke Ruimtelijke Structuurplannen
Historiek van R.O. (2)Structuurplanning
STRUCTUURPLAN:• Informatief gedeelte (bestaande structuur):
• Nederzettingsstructuur• Open ruimte structuur• Ruimtelijk economische structuur• Lijn- en mobiliteitsstructuur• Globale structuur
• Richtinggevend gedeelte (visie)• Gewenste structuur• Bindend gedeelte
Historiek van R.O. (2)Structuurplanning
RUIMTELIJKE UITVOERINGSPLANNEN (RUP’s):• Gewestplannen blijven geldig (juridisch afdwingbaar)• Om ruimtelijk structuurplan te realiseren, moeten
gewestplannen gewijzigd worden• Via RUP’s (=bestemmingsplannen): op termijn moeten
RUP’s de gewestplannen volledig vervangen• Gewestelijke, provinciale en gemeentelijke RUP’s• Kaarten + tekstgedeelte (bestemming en voorschriften)
Ruimtelijk Uitvoeringsplan (RUP)
Historiek van R.O. (2)Structuurplanning
Decreet van 18 mei 1999 houdende de organisatie van de ruimtelijke ordening• Basis van de huidige ruimtelijke ordening
3 grote luiken:• Planning (RUP’s,…)• Vergunningen• Handhaving
Historiek van R.O. (2)Structuurplanning
RUIMTELIJK STRUCTUURPLAN VLAANDEREN (1997)Uitgangspunten:• Grotere behoefte aan woningen door gezinsverdunning• Nood aan meer industrie- en kantoorruimte• Verhoging van vrachtverkeer en personenvervoer• Verdere bedreiging van de open ruimte
=> Vrijwaren van de open ruimte=> Verdichten en beter uitbouwen van stedelijke functies in de stad
Ruimtelijke ordening voor beginners
Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen (RSV)
5923/10/2014
Historiek van R.O. (2)Structuurplanning
Ook structuurplannen lossen niet alles op:
• Stedenbeleid: Steden worden terug meer aantrekkelijk
• Versnippering afgeremd maar niet gestopt: druk op de open ruimte blijft• Problemen worden steeds groter: files, achteruitgang
biodiversiteit, luchtvervuiling,…
Historiek van R.O. (2)Structuurplanning
Ook structuurplannen lossen niet alles op:• Filmfragment Tram Wijnegem
Veel protest tegen ruimtelijke ordeningsprojecten: • NIMBY (Not in my backyard)-syndroom• Gebrek aan (goede) participatie
Historiek van R.O. (3)Beleidsplanning
Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (BRV): in opmaak• 2012: Groenboek• 2015 (?): Witboek
=> Lange termijn: 2020-2050
Historiek van R.O. (3)Beleidsplanning
Maatschappelijke uitdagingen groenboek BRV• Toenemende globalisering• Toename van de bevolking (van 6 naar 7 miljoen)• Klimaatverandering• Bewuster omspringen met grondstoffen en energie• Mobiliteitsproblemen• Innovatie• Bio- en voedseldiversiteit
Historiek van R.O. Samenvatting
Bestemmingsplanning Structuurplanning Beleidsplanning
Gewestplannen Structuurplannen (RSV) Beleidsplan Ruimte Vlaanderen (BRV)
BPA (Bijzondere Plannen van Aanleg)
RUP (Ruimtelijke Uitvoeringsplannen)
1962 1996 2015 (?)
België Vlaanderen Gemeenten (?)
Hiërarchisch model Marktmodel Netwerkmodel
