1. Milena S. Od tranzitora do kompjutera 2. Sadraj: ~ Zato...
Tranzistor Kompjuterski virusi Integrisana kola Binarni sistem
brojeva Personalni kompjuteri ROM, RAM, HDD Kompjuterski ulazi
Softver Screensaver Korpa za otpatke CD ROM Skener Virtuelna
stvarnost 3. Zato je tranzistor pretea savremenih kompjutera ?
Istraivai Viliem okler, Valter Bretin i Don Bardin* su 1948. godine
napravili tranzistor koji je zamijenio elektronske cijevi u
elektronskim ureajima pokazavi se mnogo pouzdanijim od njih uprkos
malim dimenzijama. 4. Zato su napravljena integrisana kola?
Integrisana kola su sastavljena od jednog komada koji sadri vie
povezanih tranzistora koji ine zatvoreno kolo. Primjer integrisanog
kola je mikroprocesor, pare silicijuma koje sadri hiljade
tranzistora! 5. Mikroprocesor ostvaruje razliita programska
upustva, kontrolie i regulie razne funkcije sistema. 6. Zato
kompjuter prepoznaje samo dva broja? Numeriki sistem na kojem je
zasnovan elektronski raunar jeste binarni. Sva nareenja koja se
daju kompjuteru ispisana su pomou samo dva broja1 i 0, koji se
zatim kodiraju. Grupa od 8 bitova ini jedan bajt. Bajt (byte) je
najmanja kompjuterska jedinica mjere. 7. Zato pojava personalnog
kompjutera predstavlja preokret? Prvi kompjuter ENIAC je napravljen
1946. godine , radio je pomou elektronskih cijevi i bio je tei od
30 tona i vei od prosjenog stana ! 8. Do preokreta je dolo krajem
70tih godina zahvaljujui razvoju tranzistora i stvaranju
personalnih kompjutera. Personalni kompjuter ima veoma iroku
primjenu od pisanja, igranja video igara, sluanja muzike, od
crtanja do grafike. 9. Zato kompjuteri imaju vie memorija? Hardver
je srce svakog kompjutera i obuhvata sve fizike djelove
kompjutersko g sistema. U hardveru se nalaze tri vrste memorije:
ROM, RAM, Hard disk. 10. ROM (Read Only Memory) je memorija samo za
itanje, trajna, nepromjenjiva memorija. 11. RAM (Random Acess
Memory) je kratkotrajna prisutna memorija, odnosno memorija u kojoj
se uvaju podaci koji se obrauju. Nakon gaenja kompjutera
informacije u RAM memoriji nestaju, da bismo ih sauvali treba da ih
snimimo na hard disku ili disketi. 12. Hard disk je u sutini RAM
koja se ne gubi kad se kompjuter ugasi. U disku je itav sadraj
kompjutera ukljuujui i operativni sistem. 13. Zato kompjuteri imaju
ulaze? Ulazi kompjutera su utinice raznih oblika, ugavnom se nalaze
na zadnjoj strani raunara. Njihov zadatak je da osiguraju
komunikaciju kompjutera sa spoljnanjim ureajima. Spoljanji ulazi
su: mi, tastatura, monitor, modem, tampa, skener i td. 14. Zato se
koriste softveri? Softver (eng. Software)je opti naziv za sve
tipove programa pomou kojih funkcionie kopjuter. Sve to neki
kompjuter moe da uradi omoguuje mu program sastavljen od rijei i
pravila koja razumije kompjuter. Stvaraoci programa nazivaju se
programeri. 15. Zato u kompjuteru ima mnogo fajlova? Fajl (eng.
File) u informatikom smislu se odnosi na neki dokument ili program,
na skup digitalnih podataka (tekst, slika, film i td). Svaki fajl
ima ime koje bira korisnik, i kod linih kompjutera u nastavku sadre
3-4 standardna slova koja su zadata aplikacijom iz koje potie fajl.
16. Zato kompjuter moe da se zarazi? Kompjuteri se mogu zaraziti
informatikim virusima. 50tih godina prolog vijeka firma Bell je
izgradila softver Core wars odnosno dva programatora podsticala su
organizme na meusobnu borbu za kontrolu nad kompjuterom. 17. Virus
moe da ue u kompjuter prethodno zaraenim fajlovima koji se prenose
elektronskom potom. Za odbranu postoje antivirusi koji analiziraju
fajlove i upozoravaju na eventualno prisustvo virusa. 18. Zato
kompjuter zadrijema kad ostane sam? Ako ukljuimo neku funkciju, a
onda ostavimo kompjuter, posle izvesnog vremena monitor e
potamneti. Na taj nain tedi energiju svodei svoje funkcije na
mimimum. Uz pomo nekih posebnih programa, na monitoru se mogu
pojaviti ribice, trodimenzionalni pejzai, slike i td. 19. Zato
povremeno treba prazniti korpu za otpatke? Fajlove koje smjestimo u
korpu za otpatke nisu konano uklonjeni. Da bi se konano uklonili,
treba isprazniti korpu za otpatke. Kad se korpa isprazni, oslobaa
se mjesto na disku. 20. Zato povremeno treba srediti disk? Podaci
na disku su rasporeeni na sloen nain. Neki dokumnt moe da bude
razbacan u mnogo malih fragmenata koji su memorisani na raznim
takama na disku. Za itanje nekog dokumenta, na disku postoji glava,
koja skae s take na taku kako bi prikupila sve fragmente koji ine
jedan dokument. Kada je disk sreenoitavanje je mnogo bre. 21. Zato
CD ROM moe da se koristi samo jednom? Za snimanje CD ROM-a koristi
se ureaj za narezivanje koji koristi vrlo tanki laser sa snopom
velike snage, koji na disku stvara svijetle i tamne takice . Te
takice se u kompjuterskom jeziku prevode u brojeve 0 i 1. Nakon to
je povrina diska jednom narezana, ne moe da se izbrie kako bi disk
ponovo koristio. 22. Zato slova na tastaturi imaju ovakav raspored?
Kristofer Latam oles je 1868. godine patentirao savremenu pisau
mainu koja je imala tastaturu sa raporedom slova kakav danas imaju
veina raunara. Rije je o tzv. Kverti (Qwerty) tastaturi koja se
tako zove zbog rasporeda slova u gornjem redu. oles je tako
rasporedio slova da se ona koja se najee koriste u engleskom jeziku
nalaze vrlo blizu, ali opet tako rasporeena da se moe kucati pomou
svih 23. Zato se koristi skener? Skener je ureaj koji omoguava
ralanjavanje i reprodukciju pisanih dokumenata. Svjetlosni zraci
raslanjuju dokument prelazei preko njega paralelnim linijama.
Odbijeni zrak, koji je jai ili slabiji u zavisnosti od svjetlijeg
ili tamnijeg tonaliteta svake take, djeluje senzor koji svjetlosni
signal pretvara u digitalni elektrini signal kako bi ga kompjuter
upamtio i iskoristio. 24. Zato postoji virtuelna stvarnost?
Virtuelna stvarnost se sastoji od trodimenzionalnih slika koje
nastaju pomou posebnih ureaja spojenih sa kompjuterom. U virtuelnoj
stvarnosti korisnik je potpuno utonuo u slike i zvuke i moe da
uestvuje kao da je rije o stvarnosti. 25. Porijeklo imena Piksel
Naziv piksel (pixel) sastavljen je od dvije engleske rijei: picture
(slika) i element. Pikseli su najsiuniji djelii koji su vidljivi na
monitoru. Sastoje se od mnotva siunih kvadratia (na slici) ije su
strane manje od 1 milimetra, a rasporeuje ih grafiki program
kompjutera koji odreuje rezoluciju monitora i broj boja; to ima vie
piksela, slika je jasnija. 26. Da li ste znali ? Zato mnogi kau da
je najbolja komanda Undo ? Komanda undo (ponititi) omoguava
ponitavanje poslednje radnje na kompjuteru i vraanje na prethodno
stanje. Pogodna je kada se grakom izda komanda koja moe da unti dio
rada ili kada treba isprobati neku nedovoljno poznatu komandu. 27.
Mali informatiki renik Baza podataka - arhiv velikog kapaciteta
gdje se uvaju sreeni podaci koji se mogu lako nai i upotrijebiti.
Bajt - je skup od 8 bitova. Bit - osnovna informatika jedinica
mjere. Lozinka - je tajna ulazna ifra koja titi pristup kompjuteru
Mi - nazvan je tako zbog svog oblika. Operativni sistem - osnovni
program instaliran u svakom kompjuteru. Softver - programi koji
sadre upustva na osnovu kojih kompjuter izvrava razne operacije.
Fajl - bilo koji skup podataka sauvanih u kompjuteru pod jednim
imenom. Hard disk - zapeaena metalna ploica u kompjuteru velikog
kapaciteta za uvanje podataka.
