Teodora Mišeljić, II6

Dragana Mišković, II6

Nacionalni parkovi su predjeli posebne ljepote i značajnih i

rijetkih prirodnih pojava. Oni čine ekološku i geografsku

cjelinu koja se posebnim zakonom izdvaja i štiti.

U impresivnom mozaiku ljepota Crne Gore izdvaja se 5

nacionalnih parkova, kao područja sa izuzetnim prirodnim,

ambijentalnim i kulturnim vrijednostima koja imaju ne samo

nacionalni, već i međunarodni značaj. Nacionalni parkovi

obuhvataju oko 7 % teritorije Republike Crne Gore. Javno

preduzeće za nacionalne parkove Crne Gore, osnovano

1993. u Podgorici, odgovorno je za zaštitu i upravljanje

nacionalnim parkovima, pripremu i implementaciju programa

zaštite i promociju parkova. JP je član je Europark

federacije, međunarodne organizacije nacionalnih parkova,

sa sjedištem u Grafenu u Njemačkoj, sa preko 400 članica iz

40 zemalja Evrope.

Nacionalni parkovi u Crnoj Gori:

1)NP Biogradska Gora

2)NP Durmitor

3)NP Lovćen

4)NP Skadarsko jezero

5)NP Prokletije

1) Biogradska Gora

NP Biogradska gora je osnovan 1952. godine. Smješten je na sjevero-

istoku Crne Gore, između rijeka Tare i Lima, u središnjem dijelu planine

Bjelasice i zahvata površinu od 5.650 ha.. Glacijalni oblici reljefa kao što

su vrhovi visoki i preko 2000 metara (Crna glava - 2.139 -{m}-) i glečerski

valovi i cirkovi, sa više glečerskih jezera, daju predijelu neponovljivu

ljepotu. Najznačajnija prirodna vrijednost ovog nacionalnog parka je

prašuma Biogradska gora, koja zauzima površinu od 1600 hektara i jedna

je od posljednjih triju u Evropi. Ima karakter strogo zaštićenog rezervara.

U srcu prašume smjestilo se prekrasno Biogradsko jezero, najveće i

najpoznatije u nizu ledničkih jezera na području nacionalnog parka. U

bistroj jezerskoj vodi ogleda se sva ljepota drevne šume dajući joj modro-

zelenu boju i čineći pejzaž takvim da ostavlja utisak duboke impresije.

Vrlo slikovito i atraktivno deluju katuni Pešica rupe, Vranjak, Vragodo.

Ljeti padine ožive, katuni se ispune, a proplanci zaspu zvucima čaktara.

2) Durmitor

Durmitor je najveći nacionalni park u Crnoj Gori, koji se od 1980.godine nalazi na

UNESCO-voj Listi svjetske prirodne i kulturne baštine. Obuhvata masiv planine

Durmitor, kanjone rijeka: Tare, Drage, Sušice i najviši dio kanjonske doline

Komarnice, sa kojih se uzdižu brojni planinski vrhovi, od kojih je njih 48 sa preko

2.000 mnv. Najveći vrh je Bobotov kuk 2.525 mnv. Durmitor krase 18 ledničkih

jezera nazvanih „gorske oči“. Kanjon rijeke Tare, čija je visina 1.600m iznad nivoa

rijeke, najveći je u Evropi i obuhvata 1.500 vrsta biljaka i 130 vrsta ptica. Kanjon je

proglašen za Svjetski ekološki rezervat. Na Durmitoru je zastupljena raznovrsnost

biljnog i životinjskog svijeta, sa brojnim endemičnim i reliktnim vrstama. Životinjski

svijet je uglavnom planinskog i visoskoplaninskog tipa. Od oko 1.325 vrsta biljaka,

122 su endemične, 150 ljekovite, dok je od gljiva njih 40 vrsta jestivih. Brojni su i

lokaliteti kulturne baštine: nekropole, grčka i rimska groblja, crkve i manastiri,

stećci, kao i tradicionalna arhitektura (katuni, savardaci, vodenice).

Sedam zona Parka spada u specijalne zaštićene zone (ICUM):

1)Rezervat šume smrče i jele

2)Crna poda

3)Sliv Škrčkih jezera sa užom kanjonskom obalom Sušice

4)Barno jezero sa najužom okolinom

5)Zabojsko jezero sa najužom okolinom

6)Mlinski potok

7)Kanjon Tare

3) Lovćen

Nacionalni park Lovćen prepoznatljiv je po prirodnim i kulturno-

istorijskim karakteristikama. Nalazi se na spajanju dvije klimatske

zone, mediteranske i kontinentalne, što je uslovilo razvoj bogatog

živog svijeta sa brojnim endemima. Među 1.300 biljnih vrsta, što

čini 1/3 ukupne crnogorske flore, mnogo je endemičnih, reliktnih,

ljekovitih, aromatičnih i medonosnih. Predio Parka stanište je

mnogih životinjskih vrsta, sa brojnim endemskim i reliktnim

oblicima. Osim sisara (vuk, medvjed, vepar, lisica, srna, zec,

bjelogrudi jež, crnogorska voluharica i dr.), ovdje su brojne i druge

životinjske grupe, oko 200 vrsta ptica, 11 vrsta gmizavaca, 5 vrsta

vodozemaca, 85 vrsta dnevnih leptira, 100 vrsta mrava, 45 vrsta

cvjetnih muva, 10 vrsta potkornjaka i dr. Kulturnu baštinu

karakterišu memorijalni spomenici, crkve, narodno graditeljstvo i

stari putevi. Na Jezerskom vrhu (1657mnv) nalazi se mauzolej

crnogorskog vladara i pjesnika P.II P.Njegoša. Lovćenske

serpentine dio su starog karavanskog puta od Kotora do Njeguša.

Brojne su crkve jednostavne arhitekture, kao i tradicionalne

građevine (kamene kuće sa pojatama, guvna, suvomeđe, ublovi i

bistijerne).

4) Skadarsko jezero

Skadarsko jezero je dugo preko 40km, a prosječno široko oko 10km. Pri

niskom vodostaju površina mu je oko 370km2. Nakon obilnih proljećnih i

jesenjih kiša i bujica jezero pokriva 530km2. Najveće je jezero na

balkanu i geološki najmlađe u Evropi. Površina parka je 40.000 hektara.

Smješteno u kotlini, od mora je odvojeno oko 7km širokom planinom

Rumijom. Njegovu osnovnu vrijednost predstavlja izuzetno bogatstvo

flore i faune. U ovom jezeru živi preko 40 vrsta riba, od kojih su neke

(ukljeva i pastrmka) jedinstvene u svijetu. Veoma je brojna i populacija

ptica kojih ima 270 vrsta. Najpoznatiji su pelikani koji su ovdje našli

poslednje utočište u Evropi i koji na neki način predstavljaju zaštitni znak

jezera. Biljni svijet je bogat i raznovrstan. Pored živopisnog barskog bilja,

posebno su interesantni i rijetki ”vodeni orah” i ”mesožderka”. Lokvanji,

široki vodeni listovi, znaju tako gusto pokriti veliku površinu priobalne

vode, tako da se posmatraču čini da je u pitanju prostrana planinska

livada.

5) Prokletije

Nacionalni park Prokletije proglašen je 2009. god. Površina Nacionalnog parka je

16.630 ha. Park je smješten u graničnom prostoru između Crne Gore i Albanije, i

između podgoričko – skadarske kotline na jugozapadu i Metohije na sjeveroistoku.

Glavna karakteristika Prokletija su reljef i bogatstvo voda. Na teritoriji Parka su dva

rezervata prirode Hridsko jezero i Volušnica. Posjetioci Nacionalnog parka

Prokletije mogu uživati u brojnim atrakcijama: vidikovcima, netaknutim planinskim

pejzažima na sniježnim vrhovima, planinskim jezerima, pećinama, pećinskim

crtežima, dubokom kanjonu sa prirodnim mostom, prirodnom polju borovnica,

tradicionalnim ruralnim kućama. Fora crnogorskih Prokletija u velikoj mjeri ima

karakter srednjoevropske flore. Veliki broj vrsta su endemične, endemoreliktne,

reliktne, rijetke, a mnoge vrste su ljekovite i medonosne. Na teritoriji Parka

registrovano je preko 1700 biljnih vrsta, a izdvojeno je 40 tipičnih biljnih zajednica.

Šume su jedno od najznačajnijh prirodnih bogatstava. Najrasprostranjenije su

visoko-ekonomske šume, koje mjestimično imaju prašumski karakter, zatim zaštitne

i na kraju šikare i niske šume. Karakteriše ih vertikalna zonalnost. Životinjski svijet

Prokletija karakteriše velika raznovrsnost, a najzastupljeniji su insekti, vodozemci,

gmizavci, ptice i sisari. Veliki broj insekata su endemične vrste, a neke vrste su

zaštićene Zakonom. Fauna vodozemaca i gmizavaca je raznovrsnog porijekla.

Najznačajniji fenomen koji se javlja na području Prokletija je neotenija. Na području

Prokletija je zabilježena 161 vrsta ptica. Najznačajnije vrste ptica su: siva čaplja,

čaplja kašikara, krža, bradan, bjeloglavi sup, orao zmijar, jastreb, kobac, mišar,

soko lastavičar, sivi soko, lještarka, krstokljun i dr.

Nacionalni parkovi su dragocjen resurs države, koji se mora

adekvatno zaštiti. Sačuvajmo šume, vodu, prirodu,

nacionalne parkove!