DUMLUPINAR DUMLUPINAR ÜNİVERSİTESİÜNİVERSİTESİ

MERMER VE TAŞ OCAĞI MERMER VE TAŞ OCAĞI İŞLETMECİLİĞİİŞLETMECİLİĞİ

MERMER SEKTÖRÜNDE MEYDANA GELEN İŞ MERMER SEKTÖRÜNDE MEYDANA GELEN İŞ KAZALARIKAZALARI

HAZIRLAYANLARHAZIRLAYANLAR

CAN UÇKAÇ 200713131053CAN UÇKAÇ 200713131053FİKRİ BALCI 200713131008FİKRİ BALCI 200713131008

Mermer ve ocak işletmeciliği en eski Mermer ve ocak işletmeciliği en eski madencilik faaliyetlerinin başında madencilik faaliyetlerinin başında gelmektedir.gelmektedir.

Mermer ocak işletmeciliği Mermer ocak işletmeciliği çalışmalarıyla ilgili olarak iş güvenliği çalışmalarıyla ilgili olarak iş güvenliği ve işçi sağlığı açısından bir ve işçi sağlığı açısından bir değerlendirme yaparak bazı mermer değerlendirme yaparak bazı mermer ocaklarında yıllar içerisinde meydana ocaklarında yıllar içerisinde meydana gelen iş kazaları incelenerek gelen iş kazaları incelenerek nedenleri araştırılmıştırnedenleri araştırılmıştır

İş kazalarındaki nedenlere baktığımız İş kazalarındaki nedenlere baktığımız zamanzaman

%42.9 tel kopması ile yaralanma%42.9 tel kopması ile yaralanma %10.7 patlama ile yaralanmalı kaza%10.7 patlama ile yaralanmalı kaza %7.1 patlama ile ölümlü kaza%7.1 patlama ile ölümlü kaza %3.6 basamaktan düşme%3.6 basamaktan düşme %3.6 diğer nedenlerle ölümlü kaza%3.6 diğer nedenlerle ölümlü kaza %32.1 diğer nedenlerle yaralanmalı kaza%32.1 diğer nedenlerle yaralanmalı kaza

olduğunu görmekteyiz.olduğunu görmekteyiz.

Mermer ocak işletmeciliğine iş Mermer ocak işletmeciliğine iş kazaları açısından bakıldığında bu kazaları açısından bakıldığında bu kazaların büyük bir bölümünün tel kazaların büyük bir bölümünün tel kopması,yasalara ve uygulama kopması,yasalara ve uygulama koşullarına aykırı olarak uygulanan koşullarına aykırı olarak uygulanan patlayıcı madde uygulaması sonucu patlayıcı madde uygulaması sonucu ortaya çıkan kazalar olduğu ortaya çıkan kazalar olduğu görülmektedirgörülmektedir

Mermer ocak işletmeciliği ülkemizde Mermer ocak işletmeciliği ülkemizde çoğunlukla açık işletme yöntemiyle çoğunlukla açık işletme yöntemiyle yapılmaktadıryapılmaktadır

Açık işletme yönteminde ortalama Açık işletme yönteminde ortalama yükseklikleri 6-10 m olan basamaklar yükseklikleri 6-10 m olan basamaklar oluşturulmakta ve bu basamakların oluşturulmakta ve bu basamakların farklı boyutlarda dilimler halinde farklı boyutlarda dilimler halinde kesilmeleriyle üretim kesilmeleriyle üretim gerçekleştirilmektedirgerçekleştirilmektedir

Basamaklardan büyük dilimler kesilmesi Basamaklardan büyük dilimler kesilmesi kesilen bu büyük dilimlerden küçük dilimler kesilen bu büyük dilimlerden küçük dilimler oluşturulması işlemlerinin hemen tamamında oluşturulması işlemlerinin hemen tamamında tel kesme makinaları kullanılmaktadırtel kesme makinaları kullanılmaktadır

Tel kesme makinaları güçlü elektrik Tel kesme makinaları güçlü elektrik motorlarına bağlı olarak döndürülen çelik motorlarına bağlı olarak döndürülen çelik teller üzerine belli aralıklarla yerleştirilmiş teller üzerine belli aralıklarla yerleştirilmiş elmasların mermer bloğu içerisinde önceden elmasların mermer bloğu içerisinde önceden açılmış delikler içerisinde belirli bir hızla açılmış delikler içerisinde belirli bir hızla hareket etmesi sonucunda blokları kesen özel hareket etmesi sonucunda blokları kesen özel makinalardırmakinalardır

Tel kesme makinalarındaki uygulamada tel Tel kesme makinalarındaki uygulamada tel üzerindeki elmas tanelerinin kesilen üzerindeki elmas tanelerinin kesilen mermer bloğuna her yüzeyin eşit olarak mermer bloğuna her yüzeyin eşit olarak temas etmesi için tel düz olarak değil burgu temas etmesi için tel düz olarak değil burgu yapılarak sarmal şekilde yapılmaktadır bu yapılarak sarmal şekilde yapılmaktadır bu nedenle de telin çalışma anında kopması nedenle de telin çalışma anında kopması durumunda da serbest kalan tel bir kırbaç durumunda da serbest kalan tel bir kırbaç gibi hareket ederek tek bir eksende değil gibi hareket ederek tek bir eksende değil önceden tahmin edilemeyen geniş bir önceden tahmin edilemeyen geniş bir alanda hareket etmektediralanda hareket etmektedir

Büyük bir hızla hareket eden tel Büyük bir hızla hareket eden tel temas ettiği her yere zarar temas ettiği her yere zarar vermektedir ayrıca telin üzerinde vermektedir ayrıca telin üzerinde bulunan elmaslar bileşikler sıkma bulunan elmaslar bileşikler sıkma parçaları ve yaylar bir silahtan atılan parçaları ve yaylar bir silahtan atılan kurşunlar gibi işletme alanına kurşunlar gibi işletme alanına yayılırlaryayılırlar

Tel kesme makinalarında kazaların Tel kesme makinalarında kazaların önlenmesi içinönlenmesi için ; ;

Tel kesme makinalarının dönme Tel kesme makinalarının dönme istikametine göre ön ve arka istikametine göre ön ve arka istikametlerinde işçi ve 3. şahısların istikametlerinde işçi ve 3. şahısların bulunmaması için tedbirler alınmalıdırbulunmaması için tedbirler alınmalıdır

Ayrıca tel kesme makinaları çalışırken Ayrıca tel kesme makinaları çalışırken çalıştığı istikametin arkasına ahşaptan çalıştığı istikametin arkasına ahşaptan yapılmış koruyucu sperlikler yerleştirilmelidiryapılmış koruyucu sperlikler yerleştirilmelidir

Tel kopmalarını önlemek için teller sıksık Tel kopmalarını önlemek için teller sıksık kontrol edilmeli gevşeyen kopan bir kontrol edilmeli gevşeyen kopan bir noktası olduğunda hemen yenilenmelidirnoktası olduğunda hemen yenilenmelidir

Tel kesme makinaları dediğimiz gibi Tel kesme makinaları dediğimiz gibi güçlü elektrik panolarından güçlü elektrik panolarından çalışmaktadır, bu panoların makinadan çalışmaktadır, bu panoların makinadan elimizden geldiği kadar uzak tutulmalıdır elimizden geldiği kadar uzak tutulmalıdır ve panolar sık sık kontrol edilmelidirve panolar sık sık kontrol edilmelidir

Ocaklarda meydana gelen diğer bir iş Ocaklarda meydana gelen diğer bir iş kazasıda patlamalarla yaralanmalardırkazasıda patlamalarla yaralanmalardır

Basamaklar için ilk ağız açılması işlemi Basamaklar için ilk ağız açılması işlemi sırasında üçgen kesim denilen bir sırasında üçgen kesim denilen bir uygulama ile serbest yüzey oluşturma uygulama ile serbest yüzey oluşturma işlemine ihtiyaç vardır ancak ne yazık ki işlemine ihtiyaç vardır ancak ne yazık ki

bu işlemin uygulanması yerine patlama bu işlemin uygulanması yerine patlama uygulaması daha çok seçilmektedir bu uygulaması daha çok seçilmektedir bu patlayıcıların kimyasal içerikleride tam patlayıcıların kimyasal içerikleride tam olarak bilinmediği zaman iş kazaları olarak bilinmediği zaman iş kazaları meydana gelmektedirmeydana gelmektedir

Diğer iş kazalarına baktığımız zaman Diğer iş kazalarına baktığımız zaman da basamaktan kesilen büyük blokların da basamaktan kesilen büyük blokların devrilmeleri,sayalanmaları ve devrilmeleri,sayalanmaları ve taşınmaları sırasında ağır iş makinaları taşınmaları sırasında ağır iş makinaları ve kamyonlar kullanılır ve kamyonlar kullanılır

Ağırlıkları onlarca tona ulaşan bu büyük Ağırlıkları onlarca tona ulaşan bu büyük blokların yerlerinde hareket ettirilmeleri blokların yerlerinde hareket ettirilmeleri

işlemleri sırasında çok dikkat işlemleri sırasında çok dikkat edilmediği taktirde iş kazaları meydana edilmediği taktirde iş kazaları meydana gelmektedir gelmektedir

Ayrıca bir çeşit maden işletmesi olan Ayrıca bir çeşit maden işletmesi olan mermer ocaklarında her açık işletmede mermer ocaklarında her açık işletmede olduğu gibi basınçlı hava kaynak olduğu gibi basınçlı hava kaynak makinası elektrik panosu komprosör makinası elektrik panosu komprosör jenaratör hava hortumları elektrik jenaratör hava hortumları elektrik kabloları kaynak için gerekli oksijen kabloları kaynak için gerekli oksijen tüpleri gibi dikkatli kullanılmadıkları tüpleri gibi dikkatli kullanılmadıkları taktirde kaza riski taşıyan bir çok araç taktirde kaza riski taşıyan bir çok araç ve gereç kullanılmaktadırve gereç kullanılmaktadır

Ülkemizde de bir çok iş kazaları Ülkemizde de bir çok iş kazaları meydana gelmektedirmeydana gelmektedir

Konya'nın Beyşehir Konya'nın Beyşehir İlçesi’ne bağlı İlçesi’ne bağlı Yeşildağ Beldesi Yeşildağ Beldesi Kaletepe Kaletepe Mevkisi’ndeki Mevkisi’ndeki Antalya Mermer Antalya Mermer Ocağı’nda gece Ocağı’nda gece vardiyasında vardiyasında çalışan 6 işçi, çalışan 6 işçi, mermer kestikleri mermer kestikleri sırada 100 tonluk sırada 100 tonluk bir mermer kütlesi bir mermer kütlesi yerinden koparak, yerinden koparak, işçilerden Selami işçilerden Selami Kaya (35), Vural Kaya (35), Vural Özeller (35) ve Özeller (35) ve Aydın Yılmaz'ın Aydın Yılmaz'ın (33) üzerine düştü (33) üzerine düştü

Muğla’nın Kavaklıdere ilçesinde Muğla’nın Kavaklıdere ilçesinde meydana gelen iş kazsında mermer meydana gelen iş kazsında mermer kesim makinesinin kopan teli bir kesim makinesinin kopan teli bir işçinin ölümüne neden oldu.işçinin ölümüne neden oldu.

Spiral taşıyla kestiği mermerden Spiral taşıyla kestiği mermerden sıçrayan parça, işçiyi kanlar içinde sıçrayan parça, işçiyi kanlar içinde bıraktı. Hastaneye kaldırılan işçinin bıraktı. Hastaneye kaldırılan işçinin sağlık durumunun ağır olduğu sağlık durumunun ağır olduğu belirtildi belirtildi

ÖLÜM MADENCİNİN KADERİ ÖLÜM MADENCİNİN KADERİ DEĞİLDİRDEĞİLDİR

İş kazaları kader değildir. İş İş kazaları kader değildir. İş kazalarınıkazalarını önleyebilmenin yolu önleyebilmenin yolu da çalışanı anlamaktan geçmektedir.da çalışanı anlamaktan geçmektedir.

Üretimin en önemli elemanı insandır. İş Üretimin en önemli elemanı insandır. İş kazalarınıkazalarını önlemek önlemek için sadece çalışana eğitim verilmesi yeterli olmayacağı gibi, için sadece çalışana eğitim verilmesi yeterli olmayacağı gibi, yasalara uygun iş ortamı yaratılması da yeterli yasalara uygun iş ortamı yaratılması da yeterli değildir.Çalışanı irdelemek ve anlamak gerekir.İnsanın değildir.Çalışanı irdelemek ve anlamak gerekir.İnsanın doğasını, insanın psiko-sosyal yapısını incelemeden “insan” doğasını, insanın psiko-sosyal yapısını incelemeden “insan” kaynaklı iş kaynaklı iş kazalarınıkazalarını anlayamayız ve önleyemeyiz. anlayamayız ve önleyemeyiz.

İş İş kazalarınıkazalarını önlemek için bilimsel yaklaşımlarda bulunmak önlemek için bilimsel yaklaşımlarda bulunmak gerekir. İnsan neden iş kazası yapar, ne zaman kaza yapar? gerekir. İnsan neden iş kazası yapar, ne zaman kaza yapar? gibi sorulara cevap aramak gerekir. İş gibi sorulara cevap aramak gerekir. İş kazalarınıkazalarını önlemek önlemek için: Ne yapmalı, Neden yapmalı, Nasıl yapmalı, Ne zaman için: Ne yapmalı, Neden yapmalı, Nasıl yapmalı, Ne zaman yapmalı, Nerede yapmalı şeklinde sorular sorarak bunlara yapmalı, Nerede yapmalı şeklinde sorular sorarak bunlara yanıt aranmalıdır.yanıt aranmalıdır.

Kazaların önlenebilmesi için en Kazaların önlenebilmesi için en başta,personel belirli aralıklarla işçi başta,personel belirli aralıklarla işçi sağlığı ve işçi güvenliği konularında sağlığı ve işçi güvenliği konularında bilgilendirilmelidirbilgilendirilmelidir

Bir işletmeye girdiğimiz zaman iyi bir Bir işletmeye girdiğimiz zaman iyi bir gözetim yapmalı iş kazası tehlikesi gözetim yapmalı iş kazası tehlikesi bulunan durumları gözlemeli bulunan durumları gözlemeli elimizdeki mevcut ekonomik durumu elimizdeki mevcut ekonomik durumu kullanarak bu kazaları engellemeye kullanarak bu kazaları engellemeye çalışmalıyızçalışmalıyız

İş – Risk Analizleri ;İş – Risk Analizleri ;İş İş kazalarınıkazalarını önlemeönleme ağırlıklı ve 3 aşamalı bir ağırlıklı ve 3 aşamalı bir çalışmadır.çalışmadır.1. Yapılan İşleri Belirlemek1. Yapılan İşleri Belirlemek2. İşlerin Risklerini Belirlemek2. İşlerin Risklerini Belirlemek3. Her Riskin Çözümünü Bulmak3. Her Riskin Çözümünü Bulmak

İş İş kazalarınıkazalarını nedenlerine göre sınıflanırsa; nedenlerine göre sınıflanırsa;1. Hatalı davranış ( % 88 çalışan kişinin kusuru)1. Hatalı davranış ( % 88 çalışan kişinin kusuru)2. Hatalı durum ( % 10 çalışılan makine ve 2. Hatalı durum ( % 10 çalışılan makine ve donanımlara bağlı)donanımlara bağlı)3. Önlenemeyen kazalar ( % 2 kaçınılmaz 3. Önlenemeyen kazalar ( % 2 kaçınılmaz olaylara, doğal olaylara bağlı) olduğu yaygın bir olaylara, doğal olaylara bağlı) olduğu yaygın bir görüştür. görüştür.

Sonuç olarak madencilik sektörü gibi yüksek risk Sonuç olarak madencilik sektörü gibi yüksek risk içeren bir alanda risk değerlendirmesi yapmanın içeren bir alanda risk değerlendirmesi yapmanın öneminin anlaşılması ve de bu çalışmanın gereği öneminin anlaşılması ve de bu çalışmanın gereği gibi yapılması için tüm çalışanlar ve işverenlerce gibi yapılması için tüm çalışanlar ve işverenlerce gerekli desteğin verilmesi şarttır. Madencilik gerekli desteğin verilmesi şarttır. Madencilik sektöründe yıllardan beri çalışanların her gün sektöründe yıllardan beri çalışanların her gün çalıştıkları ortamı değerlendiriyor ve gördükleri çalıştıkları ortamı değerlendiriyor ve gördükleri tehlikeli durumlara karşı gerekli önlemleri alıyor tehlikeli durumlara karşı gerekli önlemleri alıyor olmalarını risk değerlendirmesi bakımından artı bir olmalarını risk değerlendirmesi bakımından artı bir özellik olarak sayabiliriz. Yani tüm çalışanları her özellik olarak sayabiliriz. Yani tüm çalışanları her gün ufak birer risk değerlendirmesi yaptıklarını gün ufak birer risk değerlendirmesi yaptıklarını varsayarak, bu ufak çalışmaları gerekli yeterliliğe varsayarak, bu ufak çalışmaları gerekli yeterliliğe sahip kişilerce koordineli biçimde yapılan bir risk sahip kişilerce koordineli biçimde yapılan bir risk değerlendirmesi çalışmasıyla birleştirerek ve gerekli değerlendirmesi çalışmasıyla birleştirerek ve gerekli önlemlerin alınarak hayata geçirilmesini sağlayarak önlemlerin alınarak hayata geçirilmesini sağlayarak madenciliği tehlikeli bir sektör olmaktan çıkarmak madenciliği tehlikeli bir sektör olmaktan çıkarmak için üstümüze düşeni gerçekleştirebiliriz. için üstümüze düşeni gerçekleştirebiliriz. Unutulmamalıdır ki en büyük risk fark Unutulmamalıdır ki en büyük risk fark edilemeyendir.edilemeyendir.