HARREMAN - FUNTZIOA

NOLA EGITEN DUGU?

• Harreman-funtzioari esker, kanpoko ingurunean gertatzen diren aldaketei erantzuten diegu.

• Zentzumen-organoek informazioa hautematen dute.

• Garunak informazioa jaso, interpretatu eta nola jokatu erabakitzen du.

• Giharrek garuneko aginduak jaso dituzte eta gorputza mugiarazi dute.

• Garuna nerbio-sistemaren atal bat da, atal nagusia.

• Giharrek gihar-sistema osatzen dute eta hezurrek hezur-sistema. Bi sistema hauek lokomozio-aparatua osatzen dute.

• Zentzumen - organoek informazioa hartzen dute.

ZENTZUMEN - ORGANOAK• Zelula berezi batzuen bidez

hautematen dute informazioa.• Zelula horiek zelula errezeptoreak

deitzen dira.• Zelula errezeptoreek informazioa

bidaltzen dute garunera nerbioen bidez.

• Mota batzuk daude gure gorputzean:- ikusmen – nerbioak

- entzumen – nerbioak

- dastamen – nerbioak- usaimen – nerbioak

- larruazaleko - nerbioak

LOKOMOZIO - APARATUA

• Giharrez eta hezurrez osatuta dago.

• Hezurren muturrak kartilagoz estalita daude; elastikoagoak dira.

• Hezurrak artikulazioetan bidez lotzen dira: lotailuen bidez.

• Giharrak hezurretara lotuta daude, tendoien bidez.

NERBIO – SISTEMA• Nerbio-sistemak harreman-funtzioa zuzentzen

du.• Ehun mota bakar batez osatuta dago: nerbio-

ehunez.• Nerbio-ehuna gorputz osoan zehar banatuta

dago.• Nerbio-ehuna zelulez osatuta dago: neuronak.• Neuronek mezuak jaso eta bidaltzen dituzte.• Nerbio – sistemak bi zati ditu: nerbio-sistema

zentrala eta nerbio-sistema periferikoa.

NEURONAK• Oso forma bihurriak dituzte eta

luzakin asko dituzte alde guztietan.

• Hiru zati dituzte: gorputza, dentritak eta axoia

– Gorputza: nukleoa eta organuluak daude.

- Dendritak: Luzakin lodi adarkatuak dira. Dendriten bidez, neuronek informazioa jasotzen dute

- Axoia luzakin bakarra da. Informazioa bidaltzen die beste neuronei eta aginduak bidaltzen dizkie gorputzeko organoei.

NERBIO-SISTEMA ZENTRALA

• Bi zati ditu:– Entzefaloa– Bizkarrezur – muina

ENTZEFALOA• Gure gorputzeko kontrolgune

nagusia da. Pentsamenduaren eta oroimenaren organoa da. Buruan dago. Hiru zati daude:• Garuna: borondatezko

ekintza guztiak kontrolatzen ditu eta oroitzapenak gordetzen ditu.

• Zerebeloa: Mugimenduak eta oreka koordinatzen ditu.

• Bizkarrezur – erraboila: organo asko erregulatzen ditu.

NERBIO-SISTEMA PERIFERIKOA

• Nerbioz osatuta dago.• Gorputz osoan zehar banatuta

daude nerbioak.• Bi motatakoak daude:– Sentimen-nerbioak.

Zentzumen-organoetatik nerbio-sistema zentralera eramaten dute informazioa.

– Nerbio-motorrak: Nerbio-sistema zentraletik giharretara eta beste organo batzuetara eramaten dituzte aginduak.

BARNE-KOORDINAZIO• Barruan guztia daukagu: barne-

ingurunean• Gorputzak ondo funtzionatzeko, oso

inportantea da elkarren artean ondo koordinatzea.

• Hori da barne-koordinazioa eta nerbio-sistemak egiten du.

• Barne-koordinazioa egiteko, nerbio-sistemak atal hauetan eragiten du: ez-borondatezko giharretan eta sistema endokrinoan.

EZ-BORONDATEZKO GIHARRAK

• Ez-borondatezko giharrek gu konturatu gabe funtzionatzen dute.

• Organo hauek ez-borondatezko giharrak dituzte: bihotza eta digestio-aparatua.– Bihotzeko giharrak uzkurtzen eta

erlaxatzen dira.– Digestio-aparatuko giharren mugimenduei

esker elikagaik ahotik heste-lodira arte joaten dira.

• Nerbio-sistemak kontrolatze dute gihar horien funtzionamendua nerbioen bidez.

SISTEMA ENDOKRINOA

• Organo multzo batez osatuta dago: guruin endokrinoz.

• Guruin horiek substantzia batzuk sortzen dituzte: hormonak.

• Mezulariak dira.• Sistema endokrinoak funtzio batzuk

kontrolatzen ditu; adibidez, ugalketa eta hazkundea.

GURUIN ENDOKRINOAK• Hauek dira:–Hipofisia: garunean dago eta

hazkundearen hormona sortzen du.–Tiroidea: Tiroxina sortzen du. Hormona

honi esker, behar bezala erabiltzen ditugu mantenugaiak.–Pankrea: Intsulina sortzen du. Azukrea

erregulatzen du.–Emakumeen obulutegiak eta gizonen

barrabilak: sexu-hormonak sortzen dituzte,