1. Giza gorputzaren antolamendua

1. Giza gorputzaren antoketaDBH 3BIOLOGIA ETA GEOLOGIA

Mikel Entziondo Txakartegi

1. Antolaketa-mailak

http://htwins.net/scale2/index.html

2. Izaki bizidunen konposizio kimikoaBioelementuak elkartzean biomolekulak sortzen dira.

BIOMOLEKULA EZ-ORGANIKOAKBIOMOLEKULA ORGANIKOAKIzaki bizidunetan zein materia bizigabean

Ura, gatz mineralakIzaki bizidunetan soilik

Karbonotan aberatsak

Gluzidoak, lipidoak, proteinak, azido nukleikoak

3. Zelula, izaki bizidunen funtsezko unitateaIzaki bizidun guztiak zelulaz osaturik.

Zelula bizi-funtzioak betetzen dituen unitate bizidunik txikiena.

Izaki bizidun guztien funtsezko osagaiak

UNITATE MORFOLOGIKOAIzaki bizidunen egitura guztiak zelulaz osaturikUNITATE FISIOLOGIKOABizi-funtzioak haien baitanUNITATE GENETIKOABanakoaren herentziazko materialaJATORRIZKO UNITATEAZelula oro aurretik den beste zelula batetik

Bi motatako organismoak

ZELULABAKARRAKZELULANITZAKIzaki mikroskopikoak

Moneroak (bakterioak), Protistoak (protozooak eta alga zelulabakarrak), Onddoak

Gehienak makroskopikoak

Antolaketa konplexua

Protistoak (algak), Onddoak, Landareak eta Animaliak

Gizakiak bilioika zelula

200 zelula mota (forma, neurri, funtzio desberdinak)

Bakterioek onura

Zelulen bizi-funtzioak

Nutrizio zelularraMateria eta energia lortzeko prozesuaMantenugaiak (zelulak kanpotik hartzen substantziak)Energia hori hazteko / zelula-egiturak eratzekoMantenugaiek zenbait prozesu pairatu (metabolismoa).

2) Zelula-harremanaInformazioa (bizilekua) eskuratu, beste zelula batzuekin komunikazioa

3) Zelula-ugalketaAma zelula batek zatituz beste zelula batzuk sortzeko prozesua.

Esanahi desberdina izaki zelulabakarretan eta zelulanitzetan

Populazioa handitzen da

Banakoa handitzen da (bere zelula kopurua)...

4. Zelula prokariotakAntolaketa sinplea, neurri txikia3 ezaugarriNukleorik ezErribosomak (baina ez beste organulurik)Zelula-pareta

Bakterioak (Monera erreinua)

5. Zelula eukariotakKonplexuagoak, handiagoak 2 zelula mota: animalia-zelula eta landare-zelula

3 egitura: Mintz plasmatikoaZitoplasmaNukleoa

DefinizioaFuntzioaOsaeraMintz plasmatikoaZitoplasmaNukleoa

DefinizioaFuntzioaOsaeraMintz plasmatikoaZelula inguratzen duen geruzaSubstantzia trukea kanpoaldearekinFosfolipidozko geruza bikoitza, kolesterola, proteinakZitoplasmaMintz plasmatikoaren eta nukleoaren arteko zatiaZelularen hainbat erreakzio ahalbidetu (metabolismoa)ZitosolaOrganuluakZitoeskeletoaNukleoaEgitura esferikoa zelularen barrualdeanZelularen funtzionamendua kontrolatzen duen material genetikoa gordeMintz nuklearra (poroekin), nukleoplasma, kromatina eta nukleoloa

Nukleoa

Zelula zatitzera doanean, kromatina kondentsatu eta kromosomak eratzen dira.

6. Zelula-organuluakZitoplasman, mintzez inguratuta egon daitezke.

Mitokondrioa

Arnasketa zelularra (prozesu katabolikoa)

XixkuakLisosomek zelula barneko digestioan parte hartzen dute entzima izeneko proteinei esker

Erretikulu endoplasmatikoa

Pikorduna (proteinen sintesia)

Leuna (lipidoak)

Golgi aparatuaEEko substantziak pilatu, prozesatu eta kanpoaldera isuri (jariakin-xixkuetan)

ErribosomakMintzik ez

Proteinen sintesia

ZentrosomaZitoeskeletoaren antolaketaZelularen mugikortasunaArdatz mitotikoaren sorrera (zatiketa)

Zilioak eta flageloakZelularen mugikortasuna

ZitoeskeletoaZelularen forma Zelularen, organuluen eta barne-xixkuen mugikortasunaKromosomen antolakuntza

7. Giza ehunak

Ehun epitelialak

2. Ehun konektiboak

3. Gihar-ehunak

4. Nerbio-ehunak

Webgune eta bideo interesgarriakArgazkiak (gorputz barnean)http://www.taringa.net/posts/imagenes/17345175/Increible-pero-real-dentro-del-cuerpo-humano.htmlZOOMINGhttps://www.youtube.com/watch?v=bhofN1xX6u0&spfreload=5https://www.youtube.com/watch?v=VljHPe_OdYsUnibertsoaren eskalahttp://htwins.net/scale2/lang.htmlUGALKETA https://www.youtube.com/watch?v=DY9DNWcqxI4BAKTERIOEN MUNDUAhttps://www.youtube.com/watch?v=mKkOsmoqXyMKOMUNIKAZIOAhttp://biologiaentonomenor.blogspot.com.es/2016/06/hormonas-algunas-generalidades.html

HAZKUNTZA (ZELULANITZETAN)https://www.youtube.com/watch?v=gEwzDydciWcZELULA MOTAKhttp://info.ikasgune.com/es/node/743Zelularen organuluak mikroskopioanhttps://www.thinglink.com/scene/489946078599184385Zilioak eta flageloakhttps://www.youtube.com/watch?v=QGAm6hMysTAMikrografien zenbait datuhttp://www.medic.ula.ve/histologia/anexos/microscopweb/MONOWEB/anexos/MIcrografiasInterpretacion3D/interpretacion3d.htmZelularen barneko bizitzahttps://www.youtube.com/watch?v=5GATtn4edeUBitxikeria (odola eta neuronak)http://aldizkaria.elhuyar.eus/albisteak/odolak-neuronak-sortzeko-prozesuan-eragiten-du/