Εισαγωγή Εισαγωγή ΑντιγόνηςΑντιγόνης

Το δράμαΤο δράμα

Προέλευση:Προέλευση:

- Στοιχεία από το - Στοιχεία από το ΈποςΈπος και και τη τη Λυρική ποίησηΛυρική ποίηση..

- Προήλθε από τα - Προήλθε από τα θρησκευτικά δρώμενα προς θρησκευτικά δρώμενα προς τιμήν του θεού τιμήν του θεού ΔιονύσουΔιονύσου..

Ο ΔιόνυσοςΟ Διόνυσος

Θεός του αμπελιού Θεός του αμπελιού και του κρασιού.και του κρασιού.

Η ζωή του Η ζωή του συνδέθηκε με τον συνδέθηκε με τον κύκλο της ζωής κύκλο της ζωής και του θανάτου.και του θανάτου.

Ακόλουθοί του Ακόλουθοί του ήταν οι ήταν οι τραγόποδες τραγόποδες ΣάτυροιΣάτυροι

Οι οπαδοί του μεταμφιέζονταν την Οι οπαδοί του μεταμφιέζονταν την ώρα της λατρείας:ώρα της λατρείας:

Δέρματα ζώωνΔέρματα ζώων Άλειφαν το πρόσωπό τους με τρυγίαΆλειφαν το πρόσωπό τους με τρυγία Στεφάνια από κισσόΣτεφάνια από κισσό Ουρές, γένια ή κέραταΟυρές, γένια ή κέρατα

Κι έτσι έφταναν στην Κι έτσι έφταναν στην έκστασηέκσταση= την = την συναισθηματική μέθη και συναισθηματική μέθη και ταύτιση με τους Σατύρουςταύτιση με τους Σατύρους

Ο Ο ΠεισίστρατοςΠεισίστρατος ιδρύει ιερό και ιδρύει ιερό και οργανώνει οργανώνει λαμπρές γιορτές λαμπρές γιορτές για τον Διόνυσο.για τον Διόνυσο.

Το Το 534π.Χ.534π.Χ. ο ο ΘέσπηςΘέσπης διδάσκει διδάσκει για πρώτη φορά για πρώτη φορά δράμα.δράμα.

Εορτές του ΔιονύσουΕορτές του Διονύσου

Τα Τα ΜεγάλαΜεγάλα ή ή ἐν ἄστει Διονύσιαἐν ἄστει Διονύσια νέα δράματανέα δράματα

Τα Τα Μικρά Μικρά ήή κατ’ ἀγρούς Διονύσια κατ’ ἀγρούς Διονύσια επαναλήψεις επιτυχημένων δραμάτωνεπαναλήψεις επιτυχημένων δραμάτων

Τα Τα ΛήναιαΛήναια νέες τραγωδίες και κωμωδίεςνέες τραγωδίες και κωμωδίες

Τα Τα ΑνθεστήριαΑνθεστήρια πολύ αργότερα προστίθενται οι δραματικοί πολύ αργότερα προστίθενται οι δραματικοί

αγώνες.αγώνες.

Είδη δράματοςΕίδη δράματος Η τραγωδίαΗ τραγωδία Η κωμωδίαΗ κωμωδία

από τις Διονυσιακές γιορτές.από τις Διονυσιακές γιορτές. γελοιοποίηση προσώπων και καταστάσεωνγελοιοποίηση προσώπων και καταστάσεων άσκηση κριτικήςάσκηση κριτικής πρόσωπα σύγχρονα και καταστάσεις που πρόσωπα σύγχρονα και καταστάσεις που

ήταν επικίνδυνες για την πόλη.ήταν επικίνδυνες για την πόλη. Το σατυρικό δράμαΤο σατυρικό δράμα

παίζουσα τραγωδίαπαίζουσα τραγωδία εξωτερικά γνωρίσματα τραγωδίαςεξωτερικά γνωρίσματα τραγωδίας σκοπός το γέλιο κι όχι να διδάξεισκοπός το γέλιο κι όχι να διδάξει Σάτυροι και Σειληνός.Σάτυροι και Σειληνός.

Η τραγωδίαΗ τραγωδία

ΤραγωδίαΤραγωδία::

α) α) ᾠδὴ τῶν τράγωνᾠδὴ τῶν τράγων

β) χορικό άσμα σε διαγωνισμό με β) χορικό άσμα σε διαγωνισμό με βραβείο έναν τράγο.βραβείο έναν τράγο.

Και οι δύο απόψεις θεωρούνται Και οι δύο απόψεις θεωρούνται αυθαίρετες.αυθαίρετες.

Αριστοτέλης:Αριστοτέλης:σύνδεση τραγωδίας με σύνδεση τραγωδίας με

διθύραμβοδιθύραμβο..Αρίων (αρχές 6ου αι.)Αρίων (αρχές 6ου αι.): : καλλιτεχνική διαμόρφωση του καλλιτεχνική διαμόρφωση του

διθυράμβου, συνθέτοντας στίχους και διθυράμβου, συνθέτοντας στίχους και μουσική.μουσική.

περιεχόμενο αρχικά σχετικό με τους περιεχόμενο αρχικά σχετικό με τους μύθους του Διονύσου.μύθους του Διονύσου.

χορός 50 ανδρώνχορός 50 ανδρών εὐρετὴς τοῦ εὐρετὴς τοῦ τραγικού τρόπουτραγικού τρόπου, , είδους είδους

μουσικής που οι χορευτές του ήταν μουσικής που οι χορευτές του ήταν μεταμφιεσμένοι σε τράγους.μεταμφιεσμένοι σε τράγους.

Θέσπης (μέσα 6ου αι.)Θέσπης (μέσα 6ου αι.):: Ξεχωρίζει τον εξάρχοντα από την Ξεχωρίζει τον εξάρχοντα από την

ομάδαομάδα Ταυτίζει τον εξάρχοντα με το Ταυτίζει τον εξάρχοντα με το

πρόσωπο που υποδύεταιπρόσωπο που υποδύεται Οι λόγοι του = στίχοι που Οι λόγοι του = στίχοι που

απαγγέλλονταιαπαγγέλλονται Δημιουργεί το Δημιουργεί το ἅρμα Θέσπιδοςἅρμα Θέσπιδος ένα ένα

μικρό θίασο με τον οποίο περιοδεύειμικρό θίασο με τον οποίο περιοδεύει

ἅρμα Θέσπιδοςἅρμα Θέσπιδος

Ορισμός του ΑριστοτέληΟρισμός του Αριστοτέλη

ἔστιν οὖν τραγωδία:ἔστιν οὖν τραγωδία: μίμησιςμίμησις πράξεως σπουδαίας καὶ πράξεως σπουδαίας καὶ

τελείας,τελείας, μέγεθοςμέγεθος ἐχούσης, ἐχούσης, ἡδυσμένῳἡδυσμένῳ λόγῳ, λόγῳ, χωρὶςχωρὶς ἑκάστῳ τῶν ἑκάστῳ τῶν εἰδῶνεἰδῶν ἐν τοῖς ἐν τοῖς

μορίοις,μορίοις, δρώντωνδρώντων καὶ οὐ δι’ ἀπαγγελίας, καὶ οὐ δι’ ἀπαγγελίας, δι’ δι’ ἐλέου καὶ φόβουἐλέου καὶ φόβου περαίνουσα τὴν τῶν περαίνουσα τὴν τῶν

τοιούτων τοιούτων παθημάτωνπαθημάτων κάθαρσινκάθαρσιν

διάρθρωση της τραγωδίαςδιάρθρωση της τραγωδίας Κατά ποσόνΚατά ποσόν μέρη της μέρη της

τραγωδίας:τραγωδίας:επικό στοιχείοεπικό στοιχείο

πρόλογοςπρόλογος

επεισόδιαεπεισόδια

έξοδοςέξοδος

λυρικό στοιχείολυρικό στοιχείο

πάροδοςπάροδος

στάσιμαστάσιμα

κομμοίκομμοίμονωδίεςμονωδίεςδιωδίεςδιωδίες

Κατά ποιόνΚατά ποιόν μέρη της μέρη της τραγωδίαςτραγωδίας

μύθος: μύθος: το σενάριο, η υπόθεση του έργουτο σενάριο, η υπόθεση του έργου ήθος:ήθος: ο χαρακτήρας του τραγικού ήρωα, ο ο χαρακτήρας του τραγικού ήρωα, ο

ψυχικός του κόσμος, οι σκέψεις και ο τρόπος ψυχικός του κόσμος, οι σκέψεις και ο τρόπος αντίδρασης.αντίδρασης.

λέξη:λέξη: τα εκφραστικά μέσα, το ύφος τα εκφραστικά μέσα, το ύφος διάνοια:διάνοια: οι ιδέες και τα επιχειρήματα οι ιδέες και τα επιχειρήματα μέλος:μέλος: τα μουσικά στοιχεία τα μουσικά στοιχεία όψη:όψη: ο σκηνικός κόσμος, η σκηνογραφία και η ο σκηνικός κόσμος, η σκηνογραφία και η

ενδυματολογίαενδυματολογία

Το αρχαίο Το αρχαίο θέατροθέατρο

Αρχαίο θέατρο Φιλίππων

Δραματικοί αγώνεςΔραματικοί αγώνες

σύνδεση με την Αθήνα και τις γιορτές σύνδεση με την Αθήνα και τις γιορτές του Διονύσου.του Διονύσου.

στο θέατρο του Διονύσου παράσταση στο θέατρο του Διονύσου παράσταση νέων έργων των ποιητών με νέων έργων των ποιητών με αγωνιστικό χαρακτήρα.αγωνιστικό χαρακτήρα.

χρόνοςχρόνος διεξαγωγής = άνοιξη: διεξαγωγής = άνοιξη: οργιαστικός χαρακτήρας της λατρείας του οργιαστικός χαρακτήρας της λατρείας του

θεού.θεού. περιορισμός των γεωργικών εργασιών.περιορισμός των γεωργικών εργασιών. πλήθος ξένων και συμμάχων στην Αθήναπλήθος ξένων και συμμάχων στην Αθήνα

επιμέλεια και οργάνωσηεπιμέλεια και οργάνωση του του επώνυμου άρχοντα:επώνυμου άρχοντα:

επιλογή των έργωνεπιλογή των έργων επιλογή των ηθοποιώνεπιλογή των ηθοποιών επιλογή των επιλογή των χορηγώνχορηγών

κριτές κριτές = δέκα εκλεγμένοι με κλήρο = δέκα εκλεγμένοι με κλήρο μέσα από τους θεατές.μέσα από τους θεατές.

χορηγικά μνημείαχορηγικά μνημεία διδασκαλίεςδιδασκαλίες: πλάκες όπου : πλάκες όπου

χαράζονταν τα ονόματα των χαράζονταν τα ονόματα των ποιητών, χορηγών και ποιητών, χορηγών και πρωταγωνιστών.πρωταγωνιστών.

Φανάρι του Διογένη Φανάρι του Διογένη (μνημείο Λυσικράτους)(μνημείο Λυσικράτους)

Συντελεστές της Συντελεστές της παράστασηςπαράστασης

ποιητήςποιητής: συγγραφέας, σκηνοθέτης, : συγγραφέας, σκηνοθέτης, μουσικοσυνθέτης, χορογράφος, μουσικοσυνθέτης, χορογράφος, σκηνογράφος, ερμηνευτής.σκηνογράφος, ερμηνευτής.

ηθοποιοίηθοποιοί: επαγγελματίες: επαγγελματίες εμφάνιση κι ενδυμασία:εμφάνιση κι ενδυμασία:

ποδήρεις χιτώνες (βασιλείς)ποδήρεις χιτώνες (βασιλείς) σύμβολα (θεοί)σύμβολα (θεοί) ἀγρηνόςἀγρηνός (μάντεις) (μάντεις) κόθορνοικόθορνοι: υψηλά υποδήματα: υψηλά υποδήματα παραγεμίσματαπαραγεμίσματα προσωπίδεςπροσωπίδες

ο χορόςο χορός: : αντιπροσωπεύει την κοινή αντιπροσωπεύει την κοινή γνώμηγνώμη

μπαίνει στην ορχήστρα από μπαίνει στην ορχήστρα από τη τη δεξιάδεξιά πάροδο πάροδο κατά ζεύγη κατά ζεύγη (5(5xx3) ή 3) ή κατά στοίχους κατά στοίχους (3(3xx5)5)

υπόρχημαυπόρχημα: χαρούμενο : χαρούμενο τραγούδιτραγούδι

το κοινότο κοινό: άντρες, γυναίκες, παιδιά, : άντρες, γυναίκες, παιδιά, μέτοικοι, ξένοι.μέτοικοι, ξένοι. πολύ ενημερωμένοι πολύ ενημερωμένοι

θεωρικάθεωρικά: το αντίτιμο του : το αντίτιμο του εισιτηρίου που δινόταν από το εισιτηρίου που δινόταν από το κράτος στους απόρους.κράτος στους απόρους.

ραβδούχοιραβδούχοι: υπάλληλοι του κράτους : υπάλληλοι του κράτους για την τήρηση της τάξης στο θέατρογια την τήρηση της τάξης στο θέατρο

προάγωνπροάγων : ενημέρωση των θεατών στο : ενημέρωση των θεατών στο ωδείοωδείο (= στεγασμένο θέατρο) πριν τις γιορτές (= στεγασμένο θέατρο) πριν τις γιορτές σχετικά με το έργο.σχετικά με το έργο.