DIGMAANG PUNICGROUP 1

• Sa simula makapangyarihan ang Carthage sa dagat bagaman pawing upahan ang mga mandirigma nito dahil sa maliit na populasyon. Ang mga Roman naman sa simula ay walang hukbong pandagat ni karanasan sa digmaang pandagat.

• Nagdulot ng suliranin sa Carthage ang pananakop ng Rome sa bahaging timog ng Italy. Nagsisimula pa lamang ang Carthage noon na maging makapangyarihan sa kanlurang bahagi ng Mediterranean. Itinatag ang Carthage (Tunis ngayon) ng mga Phoenician mula sa Tyre noong 814 BCE. Nang sakupin ng Persia ang Tyre, naging malaya ang Carthage at nagtatag ito ng imperyong komersiyalna nasasakop ng hilagang Africa, silangang bahagi ng Spain, pulo ng Corsica, Sardinia, at Sicily.

MAPA NG IMPERYO NG CARTHAGE AT ROME

Digmaang Punic Mahalagang Pangyayari Kinahinatnan

Unang Digmaang Punic(264-241 BCE)

• Bagamat walang malakas na plota, dinaig ng Rome ang Carthage noong 241 BCE. Nagpagawa ang Rome ng plota at sinanay ang mga sundalo nito na maging magagaling na tagapagsagwan.

• Bilang tanda ng pagkapanalo ng Rome, sinakop nito ang Sicily, Sardinia, at Corsica.

• Nanalo ang Rome laban sa Carthage.

Ikalawang Digmaang Punic(218-202 BCE)

• Nagsimula ito noong 218 BCE nang salakayin ni Hannibal, ang heneral ng Carthage, ang lungsod ng Saguntum sa Spain na kaalyado ng Rome.

• Mula Spain, tinawid ni Hannibal ang timog France kasama ang 40,000 sundalo. Tinawid din nila ang bundok ng Alps upang makarating sa Italy.

• Natalo si Hannibal sa labanan sa Zama noong 202 BCE.

HANNIBAL

• Tinalo ni Hannibal ang isang malaking hukbo ng Rome sa Cannae noong 216 BCE. Subalit hindi naghangad si Hannibal na salakayin ang Rome nang hindi pa dumarating ang inaasahang puwersa na manggagaling sa Carthage.

• Sa ilalim ng pamumuno ni Scipio Africanus, sinalakay ng mga Roman ang hilagang bahagi ng Africa upang pilitin si Hannibal na iwan ang Italy at tumungo sa Carthage upang sagipin ang kaniyang mga kababayan.

• Matapos ang 50 taon, naganap ang Ikatlong Digmaang Punic.

• Sa isang kasunduang pangkapayapaan noong 201 BCE, pumayag ang Carthage na sirain ang plota nito, isuko ang Spain, at magbayad ng buwis taon-taon sa Rome.

• Muling natalo ang Carthage sa digmaan.

• Kinuha ng Rome ang lahat ng pag-aari ng Carthage sa Hilagang Africa.

SCIPIO AFRICANUS

• Mahalaga ang papel ni Marcus Porcius Cato, isang pinuno at manunulat na Roman, sa pagsiklab ng digmaan. Sa kanyang pagbisita sa Carthage, nakita niya ang kasaganahan at luho ng pamumuhay ditto. Batid niyang malakas ang Carthage at nanatili itong banta sa seguridad ng Rome. Pagbalik sa Rome, itinanim niya sa isipan ng Senado at publiko na dapat wasakin ang Carthage.

• Nang salakayin ang Carthage ang isang kaalaydo ng Rome, sinalakay ng Rome ang Carthage. Sinunog nito ang lungsod at ipinagbili ang mga mamamayan bilang alipin.

MARCUS PORCIUS CATO

SUMMARY• Ang digmaang Punic ay labanan ng Rome at Carthage.• Ito ay tatlong beses na naganap.Unang Digmaang Punic• Nanalo ang Rome kahit walang malakas na plota. • Sinakop nila ang Sicily, Sardinia, at Corsica.Ikalawang Digmaang Punic• Nagsimula nang salakayin ni Hannibal, heneral ng Carthage, ang

lungsod ng Saguntum sa Spain.• Tinawid ng Hannibal ang timog ng France kasama ang 40,000

sundalo at ang bundok ng Alps upang makarating sa Italy.• Natalo si Hannibal sa labanan sa Zama.• Tinalo ni Hannibal ang malaking hukbo ng Rome sa Cannae.

• Sa pamumuno ni Scipio Africanus, sinalakay ng mga Roman ang hilagang bahagi ng Africa upang pilitin si Hannibal na iwan ang Italy at tumungo sa Carthage para sagipin ang kanyang mga kababayan.

• Sa kasunduang kapayapaan, pumayag ang Carthage na sirain ang plota nito, isuko ang Spain, at magbayad ng buwis taon-taon sa Rome (natalo ang Carthage).

• Kinuha ng Rome lahat ng pag-aari ng Carthage sa hilagang Africa.Ikatlong Digmaang Punic• Si Marcus Porcius Cato ang nagtanim sa isipan ng Senado at

publiko na dapat wasakin ang Carthage.• Natalo ang Carthage.• Ipinagbili ang mga mamamayan ng Carthage bilang alipin.

KABIHASNANG ROMESa pagsakop ng Rome sa mga lungsod-estado ng Greece, libo-libong Greek ang tumungo sa Italy. Tinangay din ng mga heneral ng Rome ang mga gawang sining at aklat ng Greece sa pagbabalik nila sa Rome. Kumalat ang kabihasnang Greece sa Rome at maraming Roman ang tumungo sa Athens para mag-aral. Naimpluwensiyahan ng Greece ang kabihasnang nabuo sa Rome.Gayunpaman, may sariling katangian ang kabihasnang Rome. Pangunahin na rito ang kaalaman sa arkitektura, inhenyeriya, at sistema ng pamamahala at batas.

BATASAng mga Roman ay kinikilala bilang pinakadakilang mambabatas ng sinaunang panahon. Ang kahalagaan ng Twelve Tables ay ang katotohanan na wala itong tinatanging uri ng lipunan. Ito ay batas para sa lahat, patrician o plebeian man. Ito ang ginagamit upang alamin ang mga krimen at tantiyahing kaukulang parusa. Nakasaad dito ang mga karapatan ng mga mamamayan at ang pamamaraan ayon sa batas.

TWELVE TABLES

PANITIKANAng panitikan ng Rome ay nagsimula noong kalagitnaan ng ikatlong siglo BCE. Subalit ang mga ito ay salin lamang ng mga tula at dula ng Greece. Ang halimbawa ay si Livius Andronicus na nagsalin ng ‘Odyssey’ sa Latin. Si Marcus Plautus at Terence ay ang mga unang manunulat ng comedy. Ang iba pang manunulat ay sina Lucretius at Catullus. Si Cicero naman ay isang manunulat at orador na nagpapahalaga sa batas. Ayon sa kanya, ang batas ay hindi dapat maimpluwensiyahan ng kapangyarihan o sirain ng pera kailanman.

INHENYERIYAIpinakita ng mga Romano ang kanilang galing sa inhenyeriya. Nagtayo sila ng mga daan at tulay

upang pag-ugnayin ang buong imperyo kabilang ang malalayong lugar. Marami sa mga daan na

ginawa nila noon ay ginagamit pa hanggang ngayon. Isang halimbawa ang Appian Way na nag-uugnay sa Rome at timog Italy. Gumawa na sila ng mga aqueduct upang dalhin ang tubig sa lungsod.

LIVIUS ANDRONICUS MARCUS PLAUTUS TERENCE

LUCRETIUS CATULLUS CICERO

APPIAN WAY (MAP)

APPIAN WAY

AQUEDUCT

PANANAMITDalawa ang kasuotan ng mga lalaking Roman. Ang tunic ay kasuotang pambahay na hanggang tuhod. Ang toga ay isinusuot sa ibabaw ng tunic kung sila ay lumalabas ng bahay.Ang mga babaeng Roman ay dalawa rin ang kasuotan. Ang stola ay kasuotang pambahay at palla ay isinusuot sa ibabaw ng stola.

toga

tunic

SUMMARY• Naimpluwensiyahan ng Greece ang kabihasnang nabuo sa Rome.BATAS• Ang mga Roman ay kinikilala bilang pinaka-dakilang mambabatas ng

Sinaunang Panahon.• Ang kahalagaan ng 12 tables ay ang katotohanan na wala itong tinatanging

uri ng lipunan, ito ay batas para sa lahat, ginagamit upang alamin ang mga krimen at tantiyahingkaukulang parusa. Nakasaad din dito ang mga karapatan ng mamamayan at ang pamamaraan ayon sa batas.

PANITIKAN• Ang mga ito ay salin lamang ng mga tula at dula ng Greece.• Si Livius Andronicus ay ang nagsalin ng “Odyssey” sa Latin.• Si Marcus Plautus at Terence ay ang mga unang manunulat ng Comedy.• Iba pang manunulat ay si Lucretius at Catullus.• Si Cicero naman ay isang manunulat at orador na nagpapahalaga sa batas.

INHENYERIYA• Nagtayo sila ng mga daan at tulay upang pag-ugnayin ang

buong imperyo kabilang ang mga malalayong lugar.• Ang Appian Way ay nag-uugnay sa Rome at timog Italy.• Ang Aqueduct ay ginawa upang dalhin ang tubig sa lungsod.PANANAMIT• Lalaki: Tunic- ay isang kasuotang pambahay na hanggang

tuhod. Toga- isinusuot sa ibabaw ng Tunic kapag lalabas ng bahay.

• Babae: Stola- ay isang kasuotang pambahay. Palla- isinusuot sa ibabaw ng Stola kapag lalabas ng bahay.

TAGUMPAY SA SILANGANPagkatapos ng Ikalawang Digmaang Punic, ang mga hukbo ng Rome ay pumunta sa Silangan. Tinalo ng Rome ang Macedonia. Noong 146 BCE, ang Macedonia ay nagging isang lalawigan ng Rome. Sa taong ding ito, sinunog ng Rome ang Corinth at inilagay ang iba pang lungsod-estado ng Greece sa ilalim ng pangangasiwa nito. Mula 133 BCE nagsimulang mapasakamay ng Rome ang marami pang lupain. Sa pagsapit ng 100 BCE lahat ng lupain sa baybayin ng Mediterranean Sea ay nasakop ng Rome. Dahil dito, hindi kataka-takang tawagin ng mga taga-Rome ang Mediterranean Sea bilang Mare Nostrum o Aming Dagat.

MACEDONIA BILANG PROBINSYA NG ROME MARE NOSTRUM

PAGSUSULIT1.Ano ang tawag sa kasuotan ng mga lalaking Romano? A. Tunic at Toga B. Damit C. Stola at Palla D. Sando at Shorts2. Sino ang unang manunulat ng comedy? A. Cicero B. Lucretius at Catullus C. Marcus Plautus at Terence D. Livius Adronicus3. Siya ang nagsalin ng ‘Odyssey’ sa Latin. A.Lucretius B. Livius Andronicus C. Marcus Plautus D. Cicero4. Isang manunulat at orador na nagpapahalaga sa batas. A. Cicero B. Marcus Plautus C. Lucretius D. Livius Andronicus5. Alin sa sumusunod ang hindi katangian ng kabihasnang Rome? A. Inhenyeriya B. Edukasyon C. Batas D. Panitikan

6. Alin sa sumusunod ang hindi kabilang? A. Marcus Plautus B.Livius Andronicus C.Cicero D.Odyssey7. Ito ay mahalaga sa mga romano dahil ito ay batas para sa lahat maging patrician o

plebeian man at ito ang ginagamit upang alamin ang mga krimen at tantiyahinang kaukulang parusa. Nakasaad dito ang mga karapatan ng mga mamamayan at ang pamamaraan ayon sa batas.

A. Toga B.Stola C.Twelve Tables D. Odyssey8. Ano ang tinawag ng mga taga-Rome sa Mediterranean Sea? A. Appian Way B. Sardinia C. Marea Nostra D. Mare Nostrum9. Anu-ano ang tatlong isla na sinakop ng Rome bilang tanda ng pagkapanalo sa Unang

Digmaang Punic? A. Sardines, Sicly, Cerico B. Corinth, Macedonia, Greece C. Sardinia, Sicily, Corsica D. Lahat ng nabanggit10. Sino ang namuno sa mga Roman sa pagsalakay sa Hilagang Bahagi ng Africa? A. Lucretius B. Catullus C. Scipio Africanus D. Terence

Mga miyembro ng unang pangkat:Ruby Mae Logatoc

Paulette Aubrey Faye NaveraAngel Joy Mediavillo

Aeisha GesiteMary Anne Pelaco

Kurt Cadao-8 NEWTON, QCSHS-