Tháng 2 - 2014

Người phụ nữ và nam giới làm những việcgì trong một ngày?

3-4h

• Nấu cám, nấu ăn, và dệt Zèng(nếu có nghề dệt)

4-5h

• Mang hàng ra chợ bán

• Đi bộ gùi hàng ra chợ

7-15h

• Đi làm ruộng, làm nương

• Thường không ăn trưa

Một số người chồng dậysớm cùng vợ, nhiềungười ngủ đến khi đi làmmới dậy

Chồng siêng thì đi làm, không siêng thì nằm ngủtiếp, hoặc đi chơi, điuống rượu

11h• Một số chị em về nhà nấu ăn

13h

• Chị em tiếp tục đi làm đồng/ nương, hoặc đi củi

16-17h

• Bắt đầu về nhà, làm việc nhà, nấuăn

• Nấu cám heo

Đàn ông xem tivi

Một số tiếp tục đi làmchiều, nhiều người ở nhà

Nam thanh niên thườngđi đá banh, hoặc ngồi nóichuyện với nam giới khác

17-18h• Ăn tối cùng gia đình

18-22h

• Giặt giũ; cho heo ăn

• Chăm sóc con, cho con học

• Dệt Zèng

22-23h• Đi ngủ

Về ăn tối với gia đình, hoặc đi nhậu

Đi chơi, hoặc xem tivi

Đi ngủ

… chị em mình…

… phải dậy sớm

• Mình dậy sớm 3-4 giờ phải dậy rồi, phải rèn lửa (nhóm bếp), nấu cámheo… xong bắt đầu nấu cơm, nhiều việc lắm… nếu nấu rượu cũng phải dậysớm, vừa nấu vừa làm Zèng,…

• Mang hàng đi bán thì cũng phải dậy sớm, đi sớm, 4-5 giờ phải đi rồi… bánhàng xong là 6-7 giờ về rồi đi làm (ruộng/ nương)

… thường không ăn trưa

• Đi làm nếu làm gần, ít việc thì 12 giờ về, còn đi xa thì đi sáng đến chiều (2-3 giờ) mới về… như đi làm sắn, đi rừng… mình thường là ăn sáng rồi đilàm, trưa không ăn gì, nhặt (hái quả) được gì thì ăn, không thì nhịn quagiờ hết đói mà… Người dân tộc mình lao động nhiều thì ngày ăn hai bữathôi… sáng ăn lúc 6-7 giờ, chiều ăn lúc 5 - 6 giờ

… phải thức khuya…

• Phụ nữ ở địa phương em không dám đi ngủ sớm, toàn thức khuya để dệtchiếu. Có những khi phải thức đến 11 – 12h đêm, sáng hôm sau lại dậysớm…

… lúc nào cũng làm việc…

• Không lúc nào là được nghỉ cả, chồng thì không giúp việc nhà. Chồng cũngkhông chăm con. Mình mà ốm mệt, không đi làm một hôm thôi thì chồngđã nói là: “Ở nhà để ăn bám chồng à?”

… thường ngủ muộn…

• Làm Zèng rồi việc nhà, nếu dệt thì tranh thủ buổi tối dệt… 9 giờ rưỡi, 10 giờ kém, có khi muộn hơn mới đi ngủ…

… chị em mình…

• Dậy muộn…

• Hiếm khi hoặc thường không làm việc nhà… Thảo luận nhómcho thấy, trong số chị em tham gia thảo luận chỉ có 02/ 10người có chồng cùng dậy sớm và làm việc mỗi ngày

• “Chiều vợ nấu ăn thì chồng không giúp gì hết, đi lê nhà nàynhà khác… lúc đói về tìm cơm, tìm canh, không thấy có cơmthì đá thúng, đụng nia, chửi bới… mình phải đi làm về rồi lại bịmắng”, … hoặc “chồng có nhưng không nhờ gì hết… ăn chơithôi, làm ruộng thì có em với chị gái chồng làm…” (nữ… 33tuổi)

… thường…

• rảnh rỗi hơn phụ nữ… trong khoảng thời gian chị em làm việc

• Nhậu, uống rượu vào buổi chiều, buổi tối (thậm chí của buổisáng). Quãng thời gian sau 19h tối, đàn ông dành thời giancho nhậu, uống rượu, trong khi phụ nữ vừa phải lo việc nhà,vừa phải chăm con, cho con học…

• “Đàn ông không phải làm việc nhà. Việc nhà là việc của phụnữ. Đàn ông ít phải làm hơn còn chỉ toàn rượu bia, nhậu nhẹtthôi…”

• “Việc chăm con là việc của vợ, chồng chị chỉ uống rượu thôi.Làm được bao nhiêu là đổ vào uống rượu hết…”

… thường…

… kiêng kỵ… của

• Kiêng giặt đồ, đặc biệt đồ cho vợ… dường như hiếm người đàn ôngnào chịu làm ngay cả khi vợ ốm, vợ sinh con: “chồng đi làm bảo vệ…lúc về thì cũng làm với vợ… có lương cũng đưa cho vợ… duy nhất làngười chồng tự giặt quần áo của chồng (đây là một người chồngđược chị em coi là người tiến bộ, có trách nhiệm và sẻ chia với vợ),vợ giặt quần áo của vợ và con…”

• “Khi vợ ốm thì có thể có anh giặt… nhưng khi vợ đến kz thì khônggiặt… có người chồng vợ đau là vẫn mặc kệ không giặt là khônggiặt…”

• “Mình bị tai nạn, bị thương ở tay… không thể giặt đồ được… suốt 3tháng, chồng không giặt giúp, mình đã phải giặt bằng chân… ”

• “Chồng chị thay quần áo ra là vứt đấy, toàn chị phải giặt.Không bao giờ anh giặt quần áo cho vợ và cho con. Ngày chịsinh bé, chị vẫn tự giặt đồ…”

• Giải thích việc kiêng giặt đồ, quan niệm của người dân chorằng... nam giới giặt đồ như vậy sẽ bị đau bệnh không giặtđược... "đồ" của phụ nữ được coi là dơ, không sạch... "mẹchồng nói, để chồng giặt thì chồng đau... có khi phải cúng mớihết... nên không được để chồng phải giặt"

… kiêng kỵ… của

...lao động phụ... làm việc vặt...

• “Làm ruộng, chỗ dễ thì người ta cầy (thuê máy cầy cầy), cònlại (chỗ khó, ruộng hẹp, không cầy máy được) thì chị em mìnhcố mà cuốc,…”

• ... việc đồng áng, phụ nữ thường vẫn làm, với nhiều chị chỉ cóphun thuốc trừ sâu là các chị không làm: “phun thuốc trừ contrai phun, còn không có con thì nhờ hàng xóm giúp…” vì:“không quen phun, mà người chị bị cao huyết áp, mình nhờngười phun đi theo bị cao huyết áp say gần chết…”

• “... còn đi củi… còn công việc chuyênmôn rồi… không thì lấy gì mà đun…” mỗi gùi thường nặng dễ đến 40-50 kg, với các chị thì gùi củi đó là... “Không sao đâu em, con gái ở đâylên rừng làm từ bé. Các chị quenrồi…”

...lao động phụ... làm việc vặt...

• “... Gia đình khó khăn, chồng chỉ chơi, nhậu nhẹt, vợ phải làm hết để nuôicon, nuôi chồng, nhà nước cho 11 triệu xóa nhà tạm… mình cũng phảiđứng ra làm nhà…”

• “Chồng em trong gia đình không baogiờ làm việc nhà, việc khó khăn khổcực. Việc đó là của đàn bà con gái”

...lao động phụ... làm việc vặt...

• và những "việc không tên" trong gia đình… theo quan niệmcủa nhiều người là việc của phụ nữ như việc nhà, làm vườn, chăn lợn, chăn gà, chăm sóc con cái… cũng đều là công việccủa chị em mình...

• Một ngày thì chị em làm 14 – 16 tiếng... tính theo số tháng thìphụ nữ không có tháng nào nghỉ... còn nam giới... bận, vấtvả... nhưng chỉ bận từ tháng 3 đến tháng 10

...lao động phụ... làm việc vặt...

xây nhà... xây tổ ấm

xây nhà...

• Người phụ nữ tham gia và hầu hết các công việc tạo ra sảnphẩm và thu nhập của gia đình:

– Làm ruộng, làm rẫy

– Làm vườn và chăn nuôi

– Nấu rượu

– Và làm Zèng (dệt thổ cẩm) để kiếm thêm tiền cho gia đình

• Nguồn thu từ lao động của phụ nữ là nguồn thu chính của giađình với nhiều phụ nữ... khi người chồng lười lao động hoặcốm, bệnh

xây tổ ấm

• Nam giới cũng đi làm, kiếm thu nhập, nhưng hầu hết nhữngkhoản chi tiêu gia đình đều do các chị xoay xở.

“Chồng chị đi làm kiếm được bao nhiêu tiền là đổ vào uốngrượu hết”

"Chồng chị không đưa tiền cho chị nuôi con. Tiền học của bé là375 ngàn/tháng là chị phải tự lo. Các khoản tiền khác như tiềnnước rửa bát, xà phòng cũng là tự chị lo. Anh không đưa chochị”.

xây nhà... xây tổ ấm

• “Nói chung là không nghe những sự thật ngoài đời thì mìnhtự nghĩ mình là phụ nữ, thân phận mình thế rồi nên phải gánhvác việc gia đình thôi”

• “Trong gia đình ông anh con ông bác, có 14 đứa con. Bà chịvợ như một cái máy sinh đẻ. Còn ông chồng ra ngoài chỉ uốngrượu, không làm gì, về nhà thì đòi cơm nước, hầu hạ, muốnăn gì phải được nấy, vợ phải đi vay đi mượn,… Định kiến ấy cónhiều nhất ở các vùng nông thôn…”

• “Từ bé các bà các mẹ đã dạy là: Là con gái là phải nhẹ nhàng,nấu ăn, dọn dẹp nhà cửa. Lấy chồng thì phải hiếu thuận vớinhà chồng, ba mẹ chồng”

... nói về “thân phận”

• Ngày xưa đi bộ, ngày nay có xe máy, người nam sướng quá…nên lười…

• Hồi xưa kiếm Rượu khó khăn, muốn uống rượu đuốc… câymọc lên… phải chọc ra để lấy khó, ít, nhưng giờ rượu bianhiều dễ… Các ông chồng có điều kiện nhậu nhẹt dễ dànghơn...

• Nhiều quán game/ quán chat, con cái hư hỏng do rứa…

• Tâm lý ưa chơi, ưa hưởng thụ, không ưa làm… trong khi vợhàng ngày vẫn đi làm...

lý giải tại sao nam giới lười...

Sản xuất nông nghiệp:

• Cày: Chủ yếu là nam

• Gieo cấy: Chủ yếu là nữ

• Làm cỏ, bón phân: Nữ làm nhiều hơn nam

• Phun thuốc sâu: Nữ làm nhiều hơn nam

• Thu hái: Nữ làm nhiều hơn nam

• Phơi thóc: Nữ làm nhiều hơn nam

• Chăn nuôi: Nữ làm chính

và ... ai làm việc nhiều...

Làm thuê: Cả nam và nữ cùng phải đi làm

Chăm sóc gia đình:

• Lấy nước: Chỉ có nữ làm

• Lấy củi: Nữ làm nhiều hơn nam

• Nấu ăn: Chỉ có nữ làm

Hoạt động cộng đồng:

• Họp làng: Cả nam và nữ

• Liên hoan, lễ hội, hội làng: nam

Việc làm phụ tăng thu nhập: Nữ làm nhiều hơn nam

và ... ai làm việc nhiều...

• Xét về thu nhập kiếm thêm thì có những gia đình tuy ngườinữ khối lượng công việc tuy nhiều hơn nhưng những khoảnkiếm được lại ít hơn “Nếu tính ra tiền luôn thì Nam làm thợnề, làm thuê thì thu nhập nam cao hơn. Chăn nuôi, đan lát vànhững công việc khác thì phụ nữ làm nhiều hơn nhưng thunhập mang về lại ít hơn, lâu có tiền hơn”.

và ai có thu nhập nhiều