Dylematy moralne w

nauce-

BROŃ CHEMICZNA

Broń chemiczna, broń C, stosowane w konfliktach zbrojnych toksyczne substancje chemiczne, zwane bojowymi środkami trującymi, oraz urządzenia służące do ich przenoszenia i rozprzestrzeniania. Ze względu na zmasowane efekty bojowe broń chemiczna jest zaliczana do broni masowego rażenia. Bojowe środki trujące powodują szkodliwe zanieczyszczenie powietrza, wody, gleby, budynków itp. Są cieczami lub ciałami stałymi, rzadziej gazami; słabo rozpuszczają się w wodzie, dobrze w rozpuszczalnikach organicznych, smarach czy olejach; często są pozbawione zapachu, a ich postacie gazowe - niewidoczne gołym okiem. Do organizmu ludzkiego przenikają drogami oddechowymi, poprzez skórę i przewód pokarmowy. W zależności od toksyczności i ilości zastosowanej substancji chemicznej broń chemiczna może powodować lekkie podrażnienia niektórych organów po bardzo poważne zaburzenia pracy organizmu, prowadzące w konsekwencji do śmierci.

Symbol broni chemicznej

Ze względu na sposób oddziaływania bojowych środków trujących na organizm ludzki można je podzielić na:

środki duszące – zwykle oparte na cyjankach, które blokują transport tlenu przez krew z płuc do tkanek, powodując tym szybkie obumieranie mózgu i innych kluczowych narządów człowieka na skutek niedotlenienia, co powoduje szybką śmierć. Przykładem może być Cyklon B, czyli cyjanowodór – HCN (zastosowany przez wojska niemieckie podczas drugiej wojny światowej).

środki parzące – takie jak np. gaz musztardowy (iperyt), które powodują rozległe oparzenia skóry. Środki te zwykle nie zabijają, powodują jednak całkowitą niezdolność do walki, masową panikę i konieczność udzielania pomocy masom poparzonych żołnierzy, co skutecznie dezorganizuje zaplecze wroga.

środki krztuszące – takie jak chlor czy fosgen, które silnie podrażniają górne drogi oddechowe, powodując krztuszenie i wymioty. Same w sobie nie są one zbyt skuteczne i szybko zarzucono ich stosowanie, jednak są one stosowane w kompozycji z innymi środkami; ich efektywność wynika z faktu, że żołnierze narażeni na ich działanie nie są w stanie skorzystać z masek przeciwgazowych, o ile nie założyli ich, zanim środki te do nich dotarły. Najczęściej są one stosowane w kombinacji ze środkami paralityczno-drgawkowymi

środki paralityczno-drgawkowe –które działają na układ nerwowy człowieka jako silne neurotransmitery lub odwrotnie, szybko blokując działanie naturalnych neurotransmiterów. Środki te są najgroźniejszym i zarazem najskuteczniejszym bojowym środkiem trującym.

środki halucynogenne i usypiające, zwane psychogazami – takie jak LSD czy BZ – które również działają bezpośrednio na układ nerwowy człowieka, nie powodując jednak natychmiastowego zgonu, lecz tylko czasową niedyspozycję uniemożliwiającą skuteczną walkę.

Historia broni chemicznej.

Broń chemiczna stosowana była od zawsze, w zależności od pomysłowości dowódców.Przykładem zastosowania środków bojowych może być np. użycie przez Spartan w czasie trwania wojny peloponeskiej, /431-404 rok p.n.e./, dymów trujących na bazie siarki i mokrego drewna.

Broń chemiczną po raz pierwszy zastosowano na większą skalę w trakcie I wojny światowej. Pierwsze użycie przez Niemców miało miejsce już 17 października 1914 na froncie zachodnim, gdzie ostrzelali pozycje aliantów granatami z gazem łzawiącym. Niemcy, w celu wsparcia piechoty, wystrzelili ok. 3000 sztuk artyleryjskich pocisków 105 mm wypełnionych o-dianizyną (oznaczonych jako Nischrapnell). Atak był zupełnie nieudany, zajmujący ten odcinek frontu Anglicy nie zauważyli nawet obecności tego gazu.

Służący w brytyjskiej armii Indyjscy żołnierze ćwiczą w maskach gazowych (1914 r.)

Nikłe skutki użytych wcześniej gazów łzawiących spowodowały, ze Niemcy zwrócili uwagę na koncepcję użycia chloru, a pionierem jego stosowania był profesor Fritza Haber. Twierdził on, że chlor to nowa broń, która potrafi przełamać najlepiej umocnione pozycje obronne i przyniesie zwycięstwo w wojnie pozycyjnej. Powinien szybko się rozwiewać, umożliwiając natarcie piechoty bezpośrednio po ataku chemicznym. Chlor ma jeszcze tę "zaletę", że będąc cięższym od powietrza wnikał w zagłębienia terenu i wolniej się z nich ulatniał, skutecznie eliminując żołnierzy przebywających w okopach i ukrywających się. Haber opracował też technologię zastosowania tego gazu. Kilka tysięcy metalowych butli z płynnym chlorem ustawionych równolegle do pozycji nieprzyjacielskich miało być otwartych jednocześnie. Wydobywający się gaz niesiony wiatrem miał nie tylko porazić, ale i uśmiercić żołnierzy przeciwnika. Liczono także na olbrzymie znaczenie psychologiczne, panikę i rozprężenie w szeregach wroga. 22 kwietnia 1915 na północ od Ypres pod miejscowością Langemark armia niemiecka użyła chloru po raz pierwszy. Uwolniono 150 ton tego gazu z ponad 6 tys. butli w kierunku alianckich okopów na odcinku o długości 6 km. Straty aliantów w wyniku bitwy wyniosły ok. 70 tys. żołnierzy, z czego od gazu zmarło 350 ludzi. Ze względu na skuteczność użytej broni dzień 22 kwietnia 1915 uznano na całym świecie jako moment rozpoczęcia wojny gazowej.

Atak gazowy z użyciem CHLORU przeprowadzony podczas I wojny światowej

Obecnie chlor jest szeroko stosowany do wyrobu wielu produktów używanych na co dzień – antyseptyków, barwników, pożywienia, środków owadobójczych, farb, produktów naftowych, tworzyw sztucznych, lekarstw, wyrobów włókienniczych, rozpuszczalników, itd.

FosgenZastosowanie fosgenu upowszechniło się w ciągu XIX w. wraz z rozwojem przemysłu barwników syntetycznych.

Stężenie 0,1 g fosgenu w 1 m³ powietrza powoduje nagły zgon. W czasie I wojny światowej był wykorzystywany jako gaz bojowy na polu walki, stanowiąc przyczynę ok. 80% zgonów spowodowanych przez gazy bojowe. Po raz pierwszy został użyty jako bojowy środek trujący w formie gazu przez Francję i Niemcy w czasie I wojny światowej w 1915 roku.

Stosowany jest w syntezie związków organicznych, w przemyśle farmaceutycznym, przy produkcji barwników oraz tworzyw sztucznych, np. poliwęglanów, pianki poliuretanowej.

Luizyt (tzw. rosa śmierci)

Luizyt to parzący bojowy środek trujący. Pierwszy raz otrzymany przez Juliusa Nieuwlanda i opisany w jego pracy doktorskiej dotyczącej reakcji acetylenu. Prace nad syntezą tych związków rozpoczęto w USA i w Niemczech w 1917 r. Nazwa luizyt pochodzi od nazwiska amerykańskiego chemika, płk. Winforda Lee Lewisa. Pod koniec I wojny światowej w USA rozpoczęto produkcję luizytu na skalę przemysłową, jednakże nie został użyty w działaniach wojennych.

12 lipca 1917 roku, również pod Ypres, Niemcy użyli gazu musztardowego (zwanego też od tego czasu iperytem).

1 300 000 żołnierzy było ofiarami wojny chemicznej. Gaz stał się powszechnie używaną bronią na froncie zachodnim i wschodnim. Do 1918 Niemcy wypuścili 53 000 ton gazów, Francuzi – 26 000 ton, a Brytyjczycy – 14 500 ton. W 1918 25% niemieckich pocisków artyleryjskich było napełnionych gazem musztardowym.

Skutek działania gazu musztardowego

Przykłady użycia broni chemicznej w XX wieku

Wietnam, 1961-1967

Amerykańska armia użyła wielu substancji chemicznych. Jednym z nich był Agent Orange, należący do tęczowych herbicydów. Ten silny defoliant miał niszczyć roślinność. Okazało się, że ma bardzo poważny wpływ na zdrowie ludzi. Spowodował między innymi inwalidztwo i choroby u około 400 tys. Wietnamczyków i niemal 40 tys. Amerykanów.Jak wynika z danych udostępnionych przez Czerwony Krzyż, około 150 tys. wietnamskich noworodków przyszło na świat z poważnymi defektami.

Irak, 1980-1988

W trakcie wojny iracko-irańskiej na Teheran spadły bomby z mieszanką sarinu i perytu.Ofiarami broni chemicznej padli również w 1988 r. iraccy Kurdowie. Doszło m.in. do ataku gazowego w Halabdży, na północy Iraku.Zginęło wówczas około 5 tys. ludzi, głównie kobiet i dzieci.

Japonia, 1995

Japońska sekta religijna Aum Shinrikyō, założona w 1987 roku przez Shoko Asaharę, dwa razy dokonała ataków z użyciem sarinu. Do pierwszego doszło 27 czerwca 1994 roku w Matsumoto, w pobliżu góry Fudżi, na wyspie Honsiu. Zginęło wówczas 7 osób, a ponad 300 odniosło obrażenia.

Do drugiego ataku doszło w tokijskim metrze 20 marca 1995 roku. 12 osób zmarło, a ponad 5 tys. odniosło obrażenia.

Konwencja o zakazie broni chemicznej (ang. Chemical Weapons Convention, CWC)

traktat podpisany 13 stycznia 1993, a obowiązujący od 29 kwietnia 1997. Obecnie wiąże 182 państwa. Konwencja zakazuje produkcji, rozwoju, składowania, przekazywania i nabywania oraz użycia broni chemicznej. Zobowiązuje też sygnatariuszy do udzielenia informacji o posiadanej broni tego rodzaju i jej zniszczenia oraz udostępnienia danych na temat przemysłu chemicznego. Nad przestrzeganiem traktatu czuwa Międzynarodowa Organizacja ds. Zakazu Broni Chemicznej, której siedziba znajduje się w Hadze.

Broń chemiczna w bitwie pod Iłżą

Bałtyk- sarkofag broni chemicznej

Dziękujemy za uwagę

Paulina Janoszek, Kinga Kudzia klasa IIIF