Ogólne pojęcia dotyczące ochrony, bezpieczeństwa

i higieny pracy

Pojęcie ochrony pracy

Ochrona pracy to całokształt norm prawnych oraz środków organizacyjnych i technicznych, mających na celu ochronę praw pracownika oraz ochronę jego życia i zdrowia przed czynnikami niebezpiecznymi i szkodliwymi w środowisku pracy, a także stworzenie mu optymalnych warunków pracy z punktu widzenia ergonomii, fizjologii i psychologii pracy.

Rys.1 . Wzajemna relacja obszarów objętych ochroną pracy oraz bezpieczeństwem i higieną pracy [1]

Państwowy nadzór nad warunkami pracy sprawują Państwowa Inspekcja Pracy, Państwowa Inspekcja Sanitarna, Urząd Dozoru Technicznego, urzędy górnicze oraz inne państwowe organy nadzoru.

System ochrony pracy w Polsce uwzględnia również społeczny nadzór nad warunkami bezpieczeństwa i higieny pracy.

Kodeks pracy reguluje odpowiedzialność za naruszenie przepisów o ochronie pracy przez pracodawcę i pracownika.

Bezpieczeństwo i higiena pracy (BHP) to jeden z najlepiej rozpoznawalnych skrótów w języku polskim. Nie zawsze jednak jest on dobrze interpretowany.

 

W zakres regulacji BHP wchodzą:

bezpieczne i higieniczne ukształtowanie środowiska pracy (unieszkodliwienie mechanicznych, chemicznych i biologicznych czynników zagrażających życiu i zdrowiu pracowników),

kształtowanie ergonomicznych warunków pracy (maksymalne dostosowanie ich do biologicznych i psychicznych uwarunkowań człowieka),

zaopatrzenie pracowników w środki ochrony,

postępowanie w razie wystąpienia wypadku przy pracy oraz choroby zawodowej,

szkolenie pracowników w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy,

dokumentacyjne i organizacyjne przygotowanie zakładu pracy do bezpiecznej i higienicznej pracy.

PAMIĘTAJ !!

Przepisy bhp to zbiór nakazów i zakazów określających organizacyjne i techniczne warunki zapewniających bezpieczeństwo pracy podczas realizacji działań statutowych.

Znajomość obowiązujących przepisów i zasad bhp, oraz uzupełnianie tej wiedzy jest podstawowym i niezbędnym warunkiem zapewnienia bezpieczeństwa własnego, współpracowników i otoczenia.

Zakres odpowiedzialności za BHPStosowanie zasad BHP w przedsiębiorstwie jest

dziedziną, której potencjalne sankcje odnoszą się do kar finansowych aż do ograniczenia i pozbawienia wolności.

Odpowiedzialnością obciążeni są przede wszystkim pracodawcy (właściciele,a w przypadku osób prawnych osoby działające w imieniu organizacji), dalej kierownicy jednostek organizacyjnych, a na koniec sami pracownicy .

 Pracodawca jest odpowiedzialny za stan BHP w swojej firmie.

Jest on zobowiązany chronić zdrowie i życie pracowników poprzez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki, a w szczególności poprzez:

Organizowanie pracy w sposób zapewniający bezpieczne i higieniczne warunki pracy,

Zapewnienie przestrzegania w zakładzie pracy przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

Wydawanie polecenia usunięcia uchybień w tym zakresie,

zapewnienie wykonania nakazów, wystąpień, decyzji i zarządzeń wydawanych przez organy nadzoru nad warunkami pracy .

zapewnienie wykonania zaleceń społecznego inspektora pracy.

Zgodnie z Kodeksem pracy, osoba kierująca pracownikami jest obowiązana:

a) organizować stanowiska pracy zgodnie z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy,

b) dbać o sprawność środków ochrony indywidualnej oraz ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem,

c) organizować, przygotowywać i prowadzić prace, uwzględniając zabezpieczenie pracowników przed wypadkami przy pracy, chorobami zawodowymi i innymi chorobami związanymi z warunkami środowiska pracy,

d) dbać o bezpieczny i higieniczny stan pomieszczeń pracy i wyposażenia technicznego, a także o sprawność środkówochrony zbiorowej i ich stosowanie zgodnie z przeznaczeniem,

e) egzekwować przestrzeganie przez pracowników przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy,

f) zapewniać wykonanie zaleceń lekarza sprawującego opiekę zdrowotną nad pracownikami.

W razie, gdyby warunki pracy nie odpowiadały przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzały zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika, albo gdyby wykonywana przez niego praca groziła takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.

Kodeksu pracy określa również obowiązki pracownika jest on zobowiązany, by:

a) znać przepisy i zasady bezpieczeństwa i higieny pracy, brać udział w szkoleniu i instruktażu z tego zakresu oraz poddawać się wymaganym egzaminom sprawdzającym,

b) wykonywać pracę w sposób zgodny z przepisami i zasadami bezpieczeństwa i higieny pracy oraz stosować się do wydawanych w tym zakresie poleceń i wskazówek przełożonych,

c) dbać o prawidłowy stan maszyn, urządzeń, narzędzi i sprzętu oraz o porządek i ład w miejscu pracy,

d) stosować środki ochrony zbiorowej, a także używać środków ochrony indywidualnej oraz odzieży i obuwia roboczego, zgodnie z ich przeznaczeniem,

e)  poddawać się wstępnym, okresowym i kontrolnym oraz innym zaleconym badaniom lekarskim,

f)    niezwłocznie zawiadomić przełożonego o zauważonym w zakładzie pracy wypadku albo zagrożeniu życia lub zdrowia ludzkiego oraz ostrzec współpracowników, a także inne osoby znajdujące się w rejonie zagrożenia, o grożącym im niebezpieczeństwie,

g) współdziałać z pracodawcą i przełożonymi w wypełnianiu obowiązków dotyczących bezpieczeństwa i higieny pracy.

Organizacja służb BHP

Zachowywanie zasad BHP jest tak istotną kwestią, iż ustawodawcy określili w Kodeksie pracy szczegółowo, kto ma nadzorować ich przestrzeganie.

W zależności od liczby zatrudnionych pracowników, kwestię nadzoru nad stosowaniem BHP rozwiązuje się w trojaki sposób:

a)      powierzając zadania już zatrudnionym osobom,

b)      powołując odrębną służbę BHP,

c)      tworząc komisję BHP.

Pracodawca zatrudniający do 100 pracowników powierza wykonywanie zadań służby bhp pracownikowi zatrudnionemu przy innej pracy. Pracodawca w przypadku braku kompetentnych pracowników może powierzyć wykonywanie zadań służby bhp specjalistom spoza zakładu pracy.

Pracownik służby bhp oraz pracownik zatrudniony przy innej pracy, któremu powierzono wykonywanie zadań służby bhp, a także specjalista spoza zakładu pracy powinni spełniać wymagania kwalifikacyjne niezbędne do wykonywania zadań służby bhp oraz ukończyć szkolenie w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy dla pracowników tej służby.

Możliwe jest również, by pracodawca posiadający ukończone szkolenie niezbędne do wykonywania zadań służby bhp sam wykonywał zadania tej służby.

Może tak uczynić, gdy:

a) zatrudnia do 10 pracowników, zatrudnia do 20 pracowników i jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecia kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.

Pracodawca zatrudniający więcej niż 100 pracowników tworzy służbę bezpieczeństwa i higieny pracy, zwaną dalej "służbą bhp", pełniącą funkcje doradcze i kontrolne w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy

Pracodawca zatrudniający więcej niż 250 pracowników musi powołać komisję BHP jako swój organ doradczy . W jej skład  wchodzą w równej liczbie przedstawiciele pracodawcy, w tym pracownicy służby bhp i lekarz sprawujący profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami, oraz przedstawiciele pracowników, w tym społeczny inspektor pracy. Przewodniczącym komisji bhp jest pracodawca lub osoba przez niego upoważniona, a wiceprzewodniczącym - społeczny inspektor pracy lub przedstawiciel pracowników

Dziękujemy za uwagę

mgr inż.Joanna Wojtyra