Препораки за стратегија за претприемачко учење

Stocktaking of Good Practice in Entrepreneurial Learning-Recommendations-

03 July 2013

Ministry of Education and Science

Workshop on “Development of the entrepreneurial learning strategy for the Republic of Macedonia, Skopje, 3 July 2013

Стратегијата за претприемачко учење на РМ базира на следните принципи:

- Партнерство (интегрирање на стратегијата за ПУ во другите политики на стејкхолдерите)

- Лидерство (поставување на стратегијата за ПУ високо на агендата на државниот врв на РМ)

- Сопственост (секој од партнерите да учествува во креирањето, имплементацијата, мониторингот и подобрувањето на стратегијата за ПУ)

- Посветеност (клуч за долгорочен успех на агендата за ПУ во РМ)


1. Воведување на содржина во наставните програми поврзана со иновативно размислување и претприемништво на сите нивоа (основно, средно и високо образование) како дел од други предмети – математика, компјутерски науки, група на предмети од природни наукиo Фокус на креативност, иницијативност,

генерирање на идеи, прилагодливост, проценка на ризик и самопочит


2. Интервенција и подобрување на веќе воведените предмети “Претприемништво и бизнис” и “Иновации и претприемништво” и предметот “Иновации и претприемништво” кој ќе биде воведен во основно образование (8-мо и 9-то одделение)


• Генерално за сите нивоа на образование:o Промени на традиционалните образовни техники и

методи (попрактично ориентиран програм, партиципативни методи, методи базирани на реални примери, методи кои моделираат или имитираат претприемништво)

o Имплементација на механизми со кои наставниците ќе го препознаат претприемачкиот дух кај учениците (кои веќе започнале со некакви претприемачки активности) за да не страдаат со слаби оценки од други предмети

o Стандарди за обука и едукација, сертифицирани програми, обезбедување на квалитет во наставата и обуката


• Во основно образование:o Фокус на искуствено учење каде наставната

програма ќе биде поинтерактивнаo Посета на компанииo Посети од работодавачи и успешни бизнисмениo Проектни задачи базирани на реални примериo Виртуелни компанииo Летни камповиo Натпревари за знаење, иновативност, цртеж, дизајн,

изработка o Ученички саеми...


• Во средно образование:o Фокус на развивање на општи компетенции како

креативност, иницијативност, генерирање на идеи, прилагодливост кон нови ситуации, проценка на ризик, самодоверба, и развивање на специфични компетенции потребни за започнување и водење на бизнисo Маркетингo Финансииo Развој на нови производи и услугиo Практична работа...


• Во високо образование:o На сите универзите задолжителен или изборен предмет за

претприемништвоo Развој на специјализирани центри кои ќе понудат напредни

обуки за претприемништво, ќе обезбедат можности за инкубирање на старт-апи, менторство и „коачинг“, „нетоворкинг“ и финансиска поддршка на млади претприемачи во вид на старт-ап капитал

o Востановување на центри за развој на старт-апи со висока иновативност и квалитет во близина на технички факултети

o Креирање на полугодишно списание каде за сите научни работници, но и за пошироката публика, ќе се обезбедат трудови поврзани со претприемништвото и иновациите

o Докторски студии за иновации и претприемништво


3. Потребен е значително подобрување на окружувањето за да се изгради еко-систем каде ќе се развива претприемачкото учење

- Интеракција на стратегијата за ПУ со другите стратегии во РМ:

- Програма на работа на Владата на РМ - Програма за развој на човечки ресурси - Национална стратегија за развој на образование- Стратегија за иновација на РМ- Стратегија за стручно образование и обука на РМ- Национална стратегија за одржлив развој на РМ- Национална стратегија за вработување...


• Постојана промоција на претприемачкото учење:o Реклами и огласиo Популарни шоу програми за успешни претприемачи

(домашни и странски)o Едукативни програми за претприемништвото и

започнување и водење на бизнис на телевизиитеo Квизовиo „Reality“ шоуo Силна медиумска поддршка на клучните настани кои

го поддржуваат претприемништвото и иновациитеo Користење на интернетот и модерните социјални

мрежи за претприемачка промоција


• Зајакнување на националната мрежа на едукатори за претприемништвоo Соодветен избор на наставни кадри кои ќе ги предаваат

нови курсеви за претприемништвотоo Организирање на постојана обука за наставниците на

сите нивоа на образование и сертифицирањеo Поддршка на кариерниот развој за наставници кои

предаваат претприемништво и поврзани курсевиo Обезбедување на поддршка за меѓународна мобилност

и размена на студенти и истражувачи од полето на претприемништво

o Развој на е-содржина за претприемништвоo Развој на платформа за е-учење за наставници


o Развој на алатки за комуникација и вмрежување кои ќе се користат за споделување на искуство и знаење за предавање на претприемништвото помеѓу наставниците

o Имплементација на механизми за континуирано подобрување на предавање на претприемништво преку проучување и мерење на резултати од имплементација на најдобрите практики

o Развој на дополнителни алатки и методи за предавање (интерактивни содржина, игри, квизови, тестови...)

o Поддршка на национални натпревари за најдобар и најиновативен бизнис план во средни училишта и универзитети

o Организација на натпревари за креативност во основните училишта

o Воведување на награди за наставниците и училиштата


• Зајкнување на неформалното претприемачко учење:o Подготовка на акредитирана наставна програма и содржина за

предавање на претприемништвоo Развој на материјали, техники и методи за предавање на

претприемништвотоo Примена на модерни методи на предавање – вежбиo Воведување на сертифицирање на кадар кој предава

претприемништво и консултанти за претприемништвоo База на податоци за компании подготвени за соработка, како и

гостински предавачи - претприемачиo Креирање на отворена веб заедница за ученици, студенти и дипломци

кои ќе обезбедат пристап до ментори, експерти и ресурси за водење на бизнисот.

o Креирање на мрежа на фирми за обука за гимназиски и стручни средни училишта кои ќе обезбедуваат практична едукација за градење на претприемачки вештини


• Зајакнување на врската помеѓу училиштата и локалната заедница, бизнисите и семејствата:o Организирање на посети во компании и обезбедување

на повеќе гостински предавачи во училиштатаo Креирање на клуб на родители на успешни

претприемачи кои ќе ја презентираат нивната приказнаo Поголемо вклучување на училиштата во активностите

на општинитеo Развој и имплементација на механизми кои ќе

поттикнат локалната заедница, бизнисите и семејствата да им помогнат на училиштата во активностите поврзани со претприемачко учење.


• Поддршка на развојот на младите претприемачи:o Развој на клубови на млади претприемачиo Креирање на посебен буџет за поддршка на младите

претприемачиo Формирање на база на советници/менториo Неделни, месечни и годишни настаниo Онлајн мрежи за споделување на искуства, креирање

на заеднички партнерства и поврзување со потенцијални инвеститори

o Обезбедување на специјализирани обуки за новите технологии, права на интелектуална сопственост, иновации и развој на нови производи...


• Обезбедување на сигурни финансиски средства за спроведување на активностите поврзани со претприемачко учење:o Национален буџетo Буџет на локална самоуправаo Сопствени фондови на училиштата/универзитетитеo Донаторска заедницаo Бизнисиo НВО...


• Обезбедување на ефикасен систем за мониторирање и евалвација на претприемачко учење:o Развој на конкретни индикатори за успехo Системот на мониторирање треба да се фокусира

на потребите на локалниот пазарo Креирање на одбор сочинет од претставници на

сите стејкхолдери кои ќе ја мониторираат имплементацијата на стратегијата за ПУ

o Регуларен преглед и подобрување на стратегијата и акциониот план секои 3-4 години


4. На почетокот на акцискиот план да се организираат редовни состаноци помеѓу претставници на МОН, МЕ, МФ, МТСП, МИО, БРО, АВРМ, АППРМ, ЦСОО и разни проектни единици поврзани со претприемништво и иновации за да се обезбеди заедничко сопствеништво на стратегијата за ПУ- Креирање на меѓуресорски надзорен орган

(советодавно тело) одговорен за имплементација на стратегијата

- Формирање на работни групи по тематските подрачја


Временска рамка на стратегијата: 2014- 2020Временска рамка на акцискиот план: 2014 – 2016Одговорна институција: МОН / Национален совет

- ?Клучни партнери: МОН, МЕ, МФ, МТСП, МИО, БРО,

ЦСОО, ЦОВ, НАМ, АВРМ, АППРМ, ОУ, СУ, Универзитети, НВО, бизнис комори, асоцијација на работодавачи, ...

Визија: ???


Основни елементи на стратегијата за ПУ


ВИЗИЈА на стратегијата на РМ за ПУ

Ајде заедно да ја креираме . . .


В Е Ж Б А


Norway:Entrepreneurship in the education system shall renew education in this and create quality and multiplicity in order to foster creativity and innovation.

Kosovo:Kosovo will further develop Entrepreneurship Education and Training for pupils, students and adults in formal as well as non-formal settings and ensure that training institutions and business service providers, make

available skills and knowledge adapted to the needs of small enterprises.

Wales:To develop and nurture self-sufficient, entrepreneurial young people in all communities across Wales, who will contribute positively to economic and

social success.

Jordan:Boost the economic development of Jordan through empowering Jordan’s

young people and its entrepreneurs


Визијата на нашата стратегија е


Следни чекори:

-10-15 Септември 2013 – готовата драфт стратегија ќе оди на јавна расправа- Крај на Септември 2013 – развиена основната структура на Акцискиот план- Почеток на Октомври 2013 – Работилница бр. 4 за финализирање на стратегијата и презентација на структурата на Акцискиот план- Ноември 2013 – Усвојување на стратегијата и финализирање на акцискиот план


Благодариме за вниманието!Ве молиме вашиот придонес во развојот

на стратегијата за ПУ да го дадете на[email protected]

[email protected]://www.facebook.com/ELStrategija

mailto:[email protected]

mailto:[email protected]

https://www.facebook.com/ELStrategija

https://www.facebook.com/ELStrategija