สรุป วิชาโลก ดาราศาสตร์ และอวกาศ

เอกสารสรปรายวชา โลก ดาราศาสตรและอวกาศ โดยครสปปแสง สขผล ปการศกษา 2556 22 กมภาพนธ 2556

Kru Sipsang :http://sipsang.wordpress.com

สรป วชาโลก ดาราศาสตร และอวกาศ ชน ม.4 ครสปปแสง สขผล

วทยาศาสตรโลกศกษาปรากฏการณทเกดขน บนโลกของเรา เหนอพนผวโลก ใตพนผวโลก รวมทงความสมพนธของปรากฏการณเหลานน วทยาศาสตรโลก แบงออกเปน 4 สวน ไดแกธรณภาค อากาศภาค อทกภาค และชวภาค ซงการทเราจะท าความเขาใจในโลกของเราจ าเปนทจะตองอาศยความรจากภาคตางๆมาวเคราะหและประมวลผลรวมกน

วทยาศาสตรโลกยงมสาขาวชาตางๆอกมากมาย เชน สมทรศาสตรดาราศาสตรและธรณวทยา สวนทเปนเปลอกแขงของโลกทเรยกวา “ธรณภาค” มองคประกอบสวนใหญเปนหนอคนและหนแปร โครงสรางสวนบนของโลกสามารถจ าแจกตามสมบตทางวสดไดเปน ชนธรณภาคและชนฐานธรณภาค แกนโลกแบงออกเปนสองชน คอ แกนโลกสวนนอก ซงเปนของเหลว และแกนโลกสวนในซงเปนของแขง



แกนโลกเปนโลหะผสมระหวางนคเกลกบเหลก องคประกอบทางเคมรวมของโลกมธาตหลกๆอย 4 ชนด คอ ธาตเหลก ซลคอน และแมกนเซยม กระบวนการเปลยนแปลงของโลกม 2 ประเภท คอ - กระบวนการเปลยนแปลงภายในโลก ไดแก การเคลอนตวของแผนธรณภาค แผนดนใหว ภเขาไฟระเบด

เปนตน - กระบวนการเปลยนแปลงบนผวโลก ไดแก การลดและการเพมระดบของผวดน การผพง การกรอน และ

การเคลอนทของมวลสาร การผพงแบงออกเปนการผพงทางเคมและการผพงทางกายภาพ การผพงทางกายภาพ เปนการผพงทเกดขนในเชงกล

การผพงทางเคม เปนการผพงทมปฏกรยาเคมเขามาเกยวของโดยมน าเปนตวการส าคญ แร คอธาตประกอบหรอสารประกอบทอนนทรยทเกดขนเองตามธรรมชาต โดยมสถานะเปนของแขงและมโครงสรางเปนผลก โครงสรางทางเคมของแร แบงออกเปน 4 ประเภท คอ - พนธะเคมแบบไอออน ไดแก เฮไลต ซลไวต และฟลออไรต - พนธะเคมแบบโควาเลนด ไดแก เพชร - พนธะเคมแบบแวน เดอ วาลส ไดแก แกรไฟต ไมกา และทลก - พนธะเคมแบบโลหะ ไดแก ทองค า เงน ทองแดง และแพลทนม

กาตรวจสอบแรทางเคม นนมหลากหลายวธ แตวธทงายและนยมใช คอ การท าปฏกรยากบกรด การละลายในกรด การทดสอบเปลวไฟ และการทดสอบสภาพหลอม



มาตราความแขงของโมหส คอ หนวยวดความแขงของแร ซงอาศยคาความแขงสมพทธทสงกวา แบงเปน 10 ระดบ

เราแบงการก าเนดหนตะกอนออกเปน 3 วธ คอ การสะสมตวทางกายภาพ การสะสมตวทางเคมและการสะสมตวทางชวภาพ เนอหนแปรแบงออกเปนสองชนด คอ เปนรวขนาน และไมเปนรวขนาน ชนดของการแปรสภาพแบงออกเปน การแปรสภาพสมผส การแปรสภาพบรเวณไพศาล การแปรสภาพบด และการแปรเปลยนแบบน ารอน ตวอยางการเกดผลกระทบจากการแปรสภาพของหนแปร ไดแก การจดเรยงตวใหม การแทนท และการเกดผลกใหม



การเปลยนแปลงของเปลอกโลกท าใหหนทอยบนเปลอกโลกมการเปลยนแปลงรปแบบและต าแหนงทตง เรยกวาวฏจกรของหน วฏจกรของหน คอ กระบวนการทหนทงสามประเภทบนโลกของเรา เกดการเปลยนสภาพอนเนองมาจากสภาวะบนพนผวโลก และสภาวะภายในโลก ท าใหหนประเภทตางๆสามารถเปลยนแปลงไปเปนชนดอนๆ ได

เจมส ฮตสนไดรบการยกยองวาเปนบดาแหงวชาธรณวทยา โดยเปนบคคลแรกทน าเสนอความคดเกยวกบหลกการวางตวทบซอน และ น าเสนอเรองหลกความเปนเอกภาพ มเนอหากลาววา ปจจบนเปนกญแจสอดต สาระส าคญของหลกการวางตวทบซอน คอ หนตะกอนทมอายมากจะสะสมอยบรเวณชนลาง สวนหนตะกอนทมอายนอยจะสะสมอยบรเวณชนบน

กฎความสมพนธของการตดกน มสาระส าคญคอ หนอคน หรอรอยเลอนทตดผานเขาไปในหนจะมอายนอยกวาหนดงเดมทถกตดผาน ตวอยางเชน เมอเราไดเหนตวอยางของชนหนตะกอนทถกหนอคนแทรก แสดงวาหนตะกอนมอายมากกวาหนอคน อายเปรยบเทยบ อาศยหลกฐานทมอยในชนหน เชนซากดกด าบรรพ แลวน ามาเปรยบเทยบวา อนไหนมอายมากกวากน นอกจากหนตะกอนแลว เราสามารถพบซากดกด าบรรพในหนภเขาไฟบางชนด



อายสมบรณ เปนอายของหนหรอแรทสามารถระบเปนตวเลขได โดยใชการหาอายโดยการไอโซโทปรงส หนวยเวลาทใหญทสดตามมาตราธรณกาลเรยกวา บรมยค นกธรณวทยาไดจดเอาบรมยคมาจ าแนกใหม เรยกวา มหายค โดยแบงออกเปน มหายคพรแคมเบยน มหายคพาลโอโซอก มหายคมโซโซอก(ชวงทไดโนเสารก าเนด) และมหายคซโนโซอก(ก าเนดมนษย) ตารางธรณกาลบอกใหเรารวา ในชางเวลาตางเกดอะไรขนบาง เชน รปแบบของสงมชวต การววฒนาการของสงมชวต และซากดกด าบรรพ

การล าดบชนหนตามชนดของหน จะแยกออกเปนหนวยหนตามล าดบจากหนวยใหญไปเลกดงน - กลมหน หนวยใหญทสด ประกอยดวยหมวดหนทอยตดกนตงแตสองหมวดขนไป มลกษณะหนทส าคญ

แบบเดยวกน เกดในยคหรอมหายคเดยวกน - หมวดหน เปนหนวยรองมาจากกลมหนและเปนหนวยหลกในการจ าแนกชนหน หมวดหนหนง อาจ

ประกอบดวยหนชนดใดกได ทมความหนานอยกวาหนงเมตรจนถงหลายพนเมตร - หมหน เปนล าดบของหมวดหนหรอเปนสวนหนนงของหมวดหน โดยเนนหนทมลกษณะเนอหนโดดเดน

แตกตางจากสวนอนของหมวดหนนน - ชนหน หนวยเลกทสดอาจมความหนาตงแต 1 เซนตเมตรจนถง 3 เมตร มลกษณะเนอหนเดนชด

แตกตางจากชนหนอนทวางตวอยขางบนหรอขางลางของชนหนนน นกธรณวทยาไดอธบายวาพนทจงหวดล าปางปจจบนเดมเคยเปนทะเลมากอน เนองจากมกลมหนใน ยคไทรแอสซก ทเกดจากการสะสมของตะกอนในทะเล และยงมซากดกด าบรรพ สงมชวตจากทะเลอกหลายชนด ในกลมหนโคราช มการคนพบซากดกด าบรรพไดโนเสารหลายชนดในชนหนของหมวดหนเสาขว บรเวณแหลงขดคนไดโนเสารภเวยง ธรณวทยาโครงสราง หมายถง การศกษาโครงสรางทเปลยนแปลงไปจากเดมของเปลอกโลก การเปลยนรปลกษณะทางธรณวทยาของแผนดน ม 3 แบบ คอ - การยดหยน คอ การแปรรปไปแลวอาจกลบคนสสภาพเดม - การไหลเลอน คอ หนไหลไปจากทเดมแลวไมกลบคนสสภาพเดม



- การแตกแยก คอ หนอาจแตกแยก หรอเลอนเหลอมกนท าใหเกดรอยแยกและรอยเลอนขนในหน ในการศกษาธรณวทยาโครงสรางเรามกเรมพจารณาจาก จากระดบหนโผลทมองเหนไดดวยตาเปลา ซงอาจมแนวเลอน แนวโคง แนวแยก ปรากฏใหเหน ตวอยางลกษณะปรากฏทเกดจากการเปลยนรปลกษณะทางธรณวทยาของแผนดน แนวแตก แนวเลอน หรอแนวโคง ความเคนทกระท าตอหนโดยปกตแลวจะไมเทากนทกทศทาง เราสามารถแยกความเคนออกเปน 3 ชนดคอ - ความเคนบบอด เกดขนในบรเวณทแผนธรณเคลอนทเขาหากน - ความเคนดง เกดขนในบรเวณทแผนธรณเคลอนทออกจากกน - ความเคนเฉอน เกดขนเมอความเคนกระท าตอหนขนานกบระนาบของการเคลอนท ความเคนจะกอใหเกดการเปลยนแปลงรปรางหรอปรมาตรของหน ในบางครงความเคนจะท าใหหนแตกหก และสามารถท าใหหนมรปรางเปลยนไปอยางถาวรหรอเมอหมดแรงเคนหนกจะกลบสสภาพเดม รอยโคงเกดขนเมอมแรงเคนมากระท าตอหนจนกอใหเกดความเครยดในหนโดยแสดงออกมาในรปแบบการคดโกง โกงงอ หรอหกพบ รอยโคงของหนมรปรางทไรขอบเขตและมขนาดทไมตายตวอาจเลกเทาฝามอหรอใหญกวา 100 กโลเมตร เราสามารถแบงรอยโคงออกเปน 2 ลกษณะคอ รอยโคงรปประทนกบรอยโคงรปประทนหงาย โดยตวอยางทส าคญส าหรบการศกษารอยโคงคอ เทอกเขารอกก การโผลของหนทไมสมบรณและโครงสรางทซบซอนท าใหการศกษาวเคราะหรอยโคงนนเปนไปโดยยาก ซงเราสามารถน าคลนไหวสะเทอนมาชวยในการศกษาได รอยเลอนคอ รอยแตกระนาบในหน โดยทหนดานหนงเคลอนทไปจากหนอกดานหนง สวนรอยเลอนมพลงคอรอยเลอนทมโอกาสเกดแผนดนไหวไดในอนาคต รอยเลอนมกท าใหเกดสภาพภมประเทศทหลากหลาย เชน ผารอยเลอน ผวรอยเลอน และผวรอยครดหรอรอยไถล แผนท คอสงทแสดงลกษณะภมประเทศของโลก ซงจะมรายละเอยดแตกตางๆ กนออกไปตามชนดของแผนท แผนทภมประเทศสรางขนเพอจ าลองลกษณะของผวโลกหรอบางสวนของพนทบนผวโลก มสญลกษณ เสน และส ทก าหนดเปน บาน ทางน า และลกษณะของพช แผนทธรณวทยาไมไดถกแบงดวยขอบเขตของประเทศ แตจะบรรจขอมลตางๆทางธรณวทยาเอาในพนทนนๆเอาไว เชน โครงสรางธรณวทยา ชนหน การวางตวของชนหนขอบเขตการกระจายตวของหนวยหนตางๆ แหลงแร และต าแหนงซากดกด าบรรพ การใชสในแผนทธรณวทยาใชเพอบงชวาหนวยหนในบรเวณนนเปนหนชนดใด เชน หนอคนใชสแดง หนปนใชสน าเงน นอกจากนสยงใชแสดงยคตางๆของชดหนอกดวย ซงแผนทธรณวทยาของแตละประเทศอาจใชสทแตกตางกน



นอกจากนแผนทธรณวทยายงสามารถใชประโยชนในดาน เศรษฐกจ สงคมและสงแวดลอม ไดอกดวย



การใชประโยชนจากแผนทธรณวทยาสามารถใชไดตงแตการวางนโยบายระดบประเทศไปจนถงการพฒนาสวนทองถน เชน การพฒนาชายฝงทะเล การสรางเขอน หรอใชเปนตวบงชวาแตละพนทเหมาะสมกบการพฒนาดานใด ทรพยากรธรณ คอ วสดทเกดขนตามธรรมชาตดวยกระบวนการทางธรณวทยาทมนษยสามารถน ามาใชประโยชนในรปแบบตางๆได ทรพยากรธรณแบงออกเปน 3 ประเภทไดแก ทรพยากรพลงงาน ทรพยากรโลหะ และทรพยากรอโลหะ ทรพยากรพลงงาน เปนทรพยากรทใหพลงงานนอกเหนอจากดวงอาทตยมสามชนดคอ ถานหน ปโตรเลยม และความรอนใตพภพ ถานหนสามารถใชเปนเชอเพลงในอสาหกรรมตางๆ ใชเปนวตถดบในการผลต ปยยเรย น ามาสกดเอาน ามนดบ ถานหนแบงออกเปนประเภทตางๆไดดงน - ลกไนต เปนถานหนทมสน าตาลผวดาน มซากพชหลงเหลออยเลกนอย มคารบอนรอยละ 60-75 มออกซเจนคอนขางสง มความชนสงถงรอยละ 30-70 เมอตดไฟมควนและเถาถานมาก มความชนมาก เปนถานหนทใชเปนเชอเพลงส าหรบผลตกระแสไฟฟา บมใบยาสบ - ซบบทมนส เปนถานหนทใชเวลาในการเกดนานกวาลกไนต มสน าตาลถงสด า ผวมทงดานและเปนมน มทงเนอออนและเนอแขง มความชนประมาณรอยละ 25-30 มคารบอนสงกวาลกไนต เปนเชอเพลงทมคณภาพเหมาะสมในการผลตกระแสไฟฟาและงานอตสาหกรรม - บทมนส เปนถานหนทใชเวลาในการเกดนานกวาซบบทมนส เนอแนน แขง มสน าตาลถงสด าสนท ประกอบดวยชนถานหนสด ามนวาว ใชเปนเชอเพลงเพอการถลงโลหะ และเปนวตถดบเพอเปลยนเปนเชอเพลงอนๆ - แอนทราไซต เปนถานหนทใชเวลาในการเกดนานกวาบทมนส มลกษณะด าเปนเงา มนวาวมาก มรอยแตกเวาแบบกนหอย มปรมาณคารบอนประมาณรอยละ 90-98 ความชนต าประมาณรอยละ 2-5 มคาความรอนสงแตตดไฟยาก เมอตดไฟใหเปลวไฟสน าเงน ไมมควน ใชเปนเชอเพลงในอตสาหกรรมตางๆ

เมอเรยงล าดบคณภาพของถานหนจากคณภาพมากไปหาคณภาพนอยโดยวดจากปรมาณคารบอนแลว จะไดเปนล าดบดงน แอนทราไซต บทมนส ซบบทมนส ลกไนต



ปโตรเลยม แบงไดเปน น ามนดบ กาซธรรมชาต ทรายน ามน และหนน ามน โดยทรพยากรปโตรเลยมทส าคญของประเทศไทย ไดแก น ามนดบและกาซธรรมชาต ซงพบไดตามแหลงดงน - น ามนดบ พบไดท แหลงน ามนดบฝาง แหลงสรกต แหลงอทอง - กาซธรรมชาต พบไดท แหลงกาซเอราวณ แหลงกาซบงกช - พลงงานความรอนใตพภพ หมายถง พลงงานความรอนทไดจากความรอนใตผวโลก ในประเทศไทยพลงงานชนดนอยในรปของ พน ารอน แรโลหะ หมายถง แรทเปนสนของธาตโลหะ คณสมบตทส าคญคอ มประกายโลหะ น าความรอนและไฟฟาไดด เปนตน แรโลหะทส าคญไดแก ดบก ทอง แมงกานส เหลก ตะกว ทองแดง แรอโลหะ แบงออกเปน 4 กลมไดแก - แรอโลหะเพออสาหกรรมตางๆ เชน แบไรต ฟลออไรต ฟอสเฟต โพแทช - แรอโลหะเพอเปนวสดกอสราง ไดแก ทราย กรวด ยปซม หนปน - แรเชอเพลง ไดแก ถานหน ปโตรเลยม กาซธรรมชาต และหนน ามน - แรรตนชาต ไดแก เพชร พลอย และหนสตางๆ

ธรณพบตภย คอ ภยธรรมชาตทเกดจากกระบวนการเปลยนแปลงทางธรณวทยา ซงเปนการเปลยนแปลงทรวดเรวและรนแรง แมวาการเกดพบตภยตางๆนนเกดจากกระบวนการเปลยนแปลงทางธรรมชาตแตกจกรรมตางๆของมนษยเองกสงผลตอการเกดธรณพบตภยใหเกดไดเรวยงขน สนามเปนคลนยกษทมความยาวคลนตงแต 100 กโลเมตรขนไป เปนพบตภยใหญหลวงตอชวตและทรพยสนของมนษย



รอยละ 80 ของสนามเกดบรเวณมหาสมทรแปซฟก อกทงเราไมสามารถตรวจวดคลนสนามได ในขณะทคลนอยในทะเลเปด สาเหตของการเกดสนามไดแก การระเบดอยางรนแรงของภเขาไฟใตทะเล การทดลองระเบดนวเคลยรใตทะเล หรอเกดแผนดนไหวใตทะเลอยางรนแรง วธทควรปฏบต เมอเกดสนามในขณะทอยบนบก คอ การอพยพขนทสง แตเมออยในทะเล ใหลอยเรออยกลางทะเลไมควรน าเรอเขาฝง แผนดนถลม มสาเหตมาจาก การผกรอนของชนหน ฝนตกหนกตอเนองเปนเวลานาน และการเปลยนแปลงสภาพปาเพอท าการเกษตร แผนดนทรด ม 3 สาเหตหลก คอ - ทรดเนองจากเอาของแขงออกจากพนดน การท าเหมองแร ท าใหใตดนเปนโพรง - ทรดเนองจากเอาของเหลวออกจากพนดน เชนการสบน าบาดาล ท าใหดนทรดเปนแองขนาดใหญมองไมเหนดวยตาเปลา - ทรดเนองจากน าหนกกดทบ เชน การกอสรางตกขนาดใหญ หลมยบ เปนปรากฏการณทดนยบตวลงเปนหลมลก มเสนผานศนยกลางตงแต 1 – 200 เมตร และลกตงแต 1 เมตร จนถงขนาดใหญกวา 20 เมตร สาเหตของการเกดหลมยบไดแก มโพรงหรอถ าใตดน ไดรบผลกระทบจากแผนดนไหวทมากกวา 7 รคเตอร มการเปลยนแปลงของระดบน าใตดน น าทวมแบงออกเปน น าปาไหลหลาก และน าทวมบรเวณปลายน า น าปาไหลหลากมกจะเกดในบรเวณพนทตนน า ภยแลง เปนการขาดแคลนน าในพนทใดพนทหนงเปนเวลานาน ดาราศาสตร คอ วชาทศกษาเกยวกบ ดวงดาวตางๆ รวมทงโลกทเราด ารงชวตอย ปแสง เปนหนวยวดระยะทางในอวกาศ โดย 1 ปแสง เทากบระยะทางทแสงเดนทางใน 1 ป = 9.46x1012 กโลเมตร เอกภพก าเนด ณ จดทเรยกวา " บกแบง " เปนจดทพลงงานเรมเปลยนเปนสสาร



ขอสงเกตทสนบสนนทฤษฎบกแบง ปรากฏการณอยางนอย 2 อยาง ทสนบสนนทฤษฎบกแบง ไดแก 1) การขยายตวของเอกภพ 2) อณหภมพนหลงอวกาศซงปจจบนลดลงเหลอ 2.73 เคลวน

เอกภพขยายตวตามกฎของฮบเบล คอ กาแลกซจะเคลอนทไกลออกไป ดวยอตราความเรวทเพมขนตามระยะหาง กาแลกซทอยไกลเคลอนทหางออกไปเรวกวากาแลกซทอยใกล นนเอง อณหภมของเอกภพลดลงตามเวลาทผานไป ปจจบนอณหภมของเอกภพวดได 2.73 เคลวล กาแลกซประกอบดวยระบบดาวฤกษ ดาวฤกษ เนบวลา และทวาง ทางชางเผอกเปนสวนหนงของกาแลกซทางชางเผอก หรอกาแลกซของเรา ระบบสรยะของเราอยในกาแลกซทางชางเผอก กาแลกซทางชางเผอกหรอกาแลกซของเรา เปนกาแลกซแบบกงหน ดาวฤกษมความแตกตางกนในเรอง ความสองสวาง ระยะหาง ส อณหภมผว สเปกตรม มวล การสรางธาต และระบบของดาวฤกษ ความสองสวางปรากฏของดาวฤกษทสงเกตเหน ขนอยกบความสองสวางสมบรณ และระยะหางจากโลกถงดาวฤกษ โชตมาตรปรากฏ คอ ระดบความสวางทก าหนดขนเพอเปรยบเทยบความสองสวางปรากฏ หนวยวดระยะทนยมใชทางดาราศาสตรมหลายหนวย คอ หนวยดาราศาสตร ปแสง และพารเซก



สและสเปกตรมของดาวฤกษมความสมพนธกบอณหภมของดาวฤกษ ดาวฤกษทมอณหภมของผวดาวสงทสด คอ สน าเงน และดาวฤกษทมอณหภมของผวดาวต าทสด คอ สแดง เนบวลาเปนตนก าเนดของดาวฤกษ ดาวฤกษทมมวลนอย เชน ดวงอาทตย จะจบชวตกลายเปนดาวแคระขาว ดาวฤกษทมมวลมาก คอ ดาวฤกษทมมวลของดาวฤกษกอนเกดมคาเทากบหรอมากกวาดวงอาทตยประมาณ 9 เทา จะจบชวตดวยการระเบดอยางรนแรงทเรยกวา ซปเปอรโนวา และยบตวกลายเปนดาวนวตรอนหรอหลมด า นกวทยาศาสตรใชปรากฏการณแพรลแลกซ (parallax) ในการวดระยะหางของดาวฤกษ แพรลแลกซ คอการยายต าแหนงปรากฏของวตถเมอผสงเกตอยในต าแหนงตางกน โดยนกดาราศาสตรใชปรากฏการณแพรลแลกซในการวดระยะทางของดาวฤกษ หนวยดาราศาสตร เปนหนวยวดระยะทางในระบบสรยะทก าหนดให 1 หนวยดาราศาสตร มคาเทากบระยะทางเฉลยจากโลกถงดวงอาทตย คอประมาณ 150 ลานกโลเมตร ดาวเคราะหหน ไดแก ดาวพธ ดาวศกร โลก และดาวองคาร สวนดาวเคราะหแกส ไดแก ดาวพฤหสบด ดาวเสาร ดาวยเรนส และดาวเนปจน วงโคจรของดาวเคราะหเปนวงร ดาวเคราะหทอยใกลดวงอาทตยจะโคจรรอบดวงอาทตยดวยอตราเรวทมากกวาดาวเคราะหทอยไกลจากดวงอาทตย แถบดาวเคราะหนอยมเศษหนจ านวนมากจ านวนมากซงมขนาดและรปรางทแตกตางกนออกไป ลมสรยะ คอ อนภาคโปรตรอน และอเลกตรอนทดวงอาทตยปลอยออกมา ถามอตราเรวมากกวาลมสรยะปกต จะเรยกวา พายสรยะ ผลกระทบของลมสรยะหรอพายสรยะตอโลก คอ การเกดแสงเหนอใต (aurora) ซงเปนปรากฏการณแสงหลายสในบรรยากาศ สวนใหญเกดบรเวณขวโลก ในลกษณะเปนแสงสตางๆ บนทองฟา นอกจากเกดแสงเหนอใตแลว พายสรยะอาจท าใหไฟฟาแรงสงของประเทศทอยใกลขวโลกดบ เกดการตดขดทางการสอสารโดยคลนวทยคลนสนทวโลก และวงจรอเลกทรอนกสในดาวเทยมอาจถกท าลาย เทคโนโลยอวกาศ คอ เทคโนโลยทใชส ารวจอวกาศ แรงโนมถวงของโลก หมายถง แรงดงดดของโลกทกระท าตอมวลของวตถ การสงดาวเทยม ยานอวกาศ ตองอาศยจรวดหรอระบบขนสงอวกาศ กลองโทรทรรศนของหอดดาวสรนธร มหาวทยาลยเชยงใหม ซงตงอยทดอยสเทพ จงหวดเชยงใหม เปนกลองโทรทรรศนชนดสะทอนแสง นกบนอวกาศกอนขนไปปฏบตงานในอวกาศตนฝกใหสามารถทนตอน าหนกตวทเพมขนขณะยานขนจากผวโลกและการอยในสภาพไรน าหนก ธรณวทยา คอ การศกษาวาโลกมการเปลยนแปลงอยางไร เกดขนอยางไร และประกอบดวยหนอะไรบาง กญแจไขประวตศาสตรของโลกซอนอยในหนทงหลายนนเอง การศกษาโครงสรางโลกจากคลนไหวสะเทอนทเคลอนทผานโลก นนคลนทใชในการวเคราะห คอ คลนปฐมภม (Primary waves, P waves) และคลนทตยภม (Secondary waves, S waves) ซงเปนคลนในตวกลาง (Body wave) โดยทคลนไหวสะเทอนดงกลาวมสมบตส าคญ ดงน - คลน P สามารถทผานตวกลางไดทกสถานะ และมความเรวมากกวาคลน S - คลน S สามารถเคลอนทผานไดเฉพาะตวกลางทเปนของแขงเทานน นกวทยาศาสตรแบงโครงสรางของโลกตามลกษณะมวลสาร คอ ชนเปลอกโลก เนอโลก และแกนโลก โดยเรยงล าดบจากผวโลกลกลงไปดานใน โครงสรางโลกแตละชนมลกษณะทางกายภาพแตกตางกน



เปลอกโลก แบงออกเปน 2 แบบ ไดแก เปลอกโลกทวป และเปลอกโลกมหาสมทร ทง 2 แบบ มสวนประกอบแตกตางกน ธรณภาคมลกษณะแตกออกเปนแผนแตละแผน เรยกวา แผนธรณ ดร.อลเฟรด เวเกเนอร ไดตงสมมตฐานวา ผนแผนดนทงหมดบนโลกเดมเปนแผนดนผนเดยวกน เรยกวา พนเจย (Pangaea) ซงเปนภาษากรก แปลวา แผนดนทงหมด ทฤษฎการแปรสณฐานแผนธรณ (plate tectonic theory) คอทฤษฎทใชอธบายการเกดและการเปลยนแปลงของทวป และมหาสมทร

ลกษณะการเคลอนทของแผนธรณภาค คอ 1.แผนธรณเคลอนทแยกออกจากกน 2.แผนธรณทเคลอนเขาหากน 3.แผนธรณเคลอนทผานกน หรอ แผนธรณทเคลอนทเฉอนกน สาเหตทท าใหแผนธรณมการเคลอนท คอ การไหลหมนเวยนของหนหนดในชนแมนเทล ซงไปดนใหแผนธรณทอยดานบนเกดการเคลอนท แผนธรณเคลอนทแยกออกจากกน ท าใหเกดเทอกสนเขาใตสมทร



รอยเลอนซานแอนเดรยสในรฐแคลฟอเนยร ประเทศสหรฐอเมรกา เปนการเคลอนทของแผนธรณเคลอนทเฉอนกน เทอกเขาหมาลยเกดจากการเคลอนทของแผนธรณทวปเคลอนทชนกบแผนธรณทวป สาเหตทแผนธรณมอตราการเคลอนทไมเทากน เพราะอตราการเคลอนตวของแมกมาในชนเนอโลกไมเทากน แผนดนไหวและภเขาไฟระเบดเปนปรากฏการณทเกดขนตรงบรเวณแนวรอยตอของแผนธรณ ต าแหนงของจดก าเนดแผนดนไหว เรยกวา ศนยเกดแผนดนไหว สวนต าแหนงบนผวโลกทอยเหนอศนยเกดแผนดนไหวเรยกวา จดเหนอศนยเกดแผนดนไหว คาบอบตซ าเปนระยะเวลาครบรอบการเกดซ าของแผนดนไหวในต าแหนงเดม บรเวณทเรยกวา วงแหวนแหงไฟ ไดแกประเทศ ประเทศญปน ฟลปปนส ดานตะวนตกของประเทศเมกซโก และดานตะวนตกเฉยงใตของสหรฐอเมรกา ต าแหนงของจดก าเนดแผนดนไหว เรยกวา ศนยเกดแผนดนไหว สวนต าแหนงบนผวโลกทอยเหนอศนยเกดแผนดนไหวเรยกวา จดเหนอศนยเกดแผนดนไหว เครองตรวจวดและบนทกการเกดแผนดนไหวเรยกวา ไซสโมกราฟ ท างานโดยรบคลนไหวสะเทอนแลวแปลงเปนสญญาณไฟฟา

เมอรคลล เปนมาตราทนกธรณวทยาแผนดนไหวชาวอตาเลยน กเชปเป เมอรคลล เปนผคดคน ส าหรบใชในการวดความรนแรงของแผนดนไหว มาตราวดขนาดของแผนดนไหว เรยกวา มาตรารคเตอร เปนมาตราทนกธรณวทยาแผนดนไหว ซ.เอฟ.รคเตอร เปนผคดคนส าหรบใชในการก าหนดขนาดของแผนดนไหว ภเขาไฟดบสนท เปนภเขาไฟทไมมการประทขนมาอก พบไดมากมายบนผวโลก และภเขาไฟมพลง เปนภเขาไฟทยงคงคกรนอย หรออาจเกดการปะทขนมาไดอก ภเขาไฟมพลงสวนใหญพบตรงบรเวณแนวรอยตอของแผนธรณ ประเทศไทยมภเขาไฟทดบแลวมาประมาณเกอบ 2 ลานป เชน บรเวณเขากระโดง จงหวดบรรมย , ดอยผาคอกหนฟ จงหวดล าปาง หนทเกดจารการระเบดของภเขาไฟ คอหนอคน ซงเกดจากการเยนตวลงของแมกมาทประทออกมาซงอตราการเยนตวจะมผลกระทบตอความพรนของหนทเกดขนดวย



อายทางธรณวทยาแบงเปน 2 แบบคอ อายเปรยบเทยบ และอายสมบรณ อายเปรยบเทยบ (relative age) เปนอายหนเปรยบเทยบซงบอกวาหนชดใด มอายมาก หรอนอยกวากน อายเปรยบเทยบหาไดโดยอาศยขอมลจากซากดกด าบรรพททราบอาย ลกษณะการล าดบชนของหนชนดตาง ๆ และลกษณะโครงสรางทางธรณวทยาของหน แลวน ามาเทยบสมพนธกบชวงเวลาทางธรณวทยาทเรยกวา ธรณกาล (geologic time) กจะสามารถบอกอายของหนทเราศกษาไดวาเปนหนในยคไหน หรอมชวงอายเปนเทาใด อายสมบรณ (absolute age) เปนอายของหน หรอซากดกด าบรรพ ทสามารถบอกเปนจ านวนปทคอนขางแนนอน การหาอายสมบรณใชวธค านวณจากครงชวตของธาตกมมนตรงสทมอย ในหน หรอซากดกด าบรรพทตองการศกษา ธาตกมมนตรงสทนยมน ามาหาอายสมบรณ ไดแก ธาตคารบอน–14 ธาตโพแทส เซยม–40 ธาตเรเดยม-226 และธาต ยเรเนยม-238 เปนตน ซากดกด าบรรพ คอ ซากของสงมชวตทงพชและสตวทเคยอาศยอยในบรเวณนน เมอตายลงซากกถก ทบถมและฝงตวอยในชนหนตะกอน ซากดกด าบรรพดชน หมายถง ซากดกด าบรรพทบอกอายไดแนนอน เนองจากเปนซากดกด าบรรพทมววฒนาการทางโครงสรางและรปรางอยางรวดเรว มความแตกตางในแตละชวงอายอยางเหนเดนชด ประเทศไทยมการคนพบซากไดโนเสารครงแรกท อ าเภอภเวยง จงหวดขอนแกนคอ ไดโนเสารประเภทเดนสเทา กนพชเปนอาหาร คอและหางยาว

ซากไดโนเสารทพบสวนมากทางภาคตะวนออกเฉยงเหนอ ในชนหนทรายแปง เปนหนอยในยคไทรแอสสกตอนปลายถงยคครเตเชยสตอนกลาง ซากดกด าบรรพทเปนพชทเคยพบในไทยไดแก ใบไม ละอองเรณ สปอร สาหรายทะเลและไมกลายเปนหน ลกษณะของซากดกด าบรรพทปรากฏในปจจบนมลกษณะหลายประการ คอ 1.แขงกลายเปนหน 2.อยใสภาพแชแขง 3.ถกอดในยางไมหรออ าพน หนทสามารถเกบรกษาซากดกด าบรรพไดดคอ หนตะกอน เนองจาก ซากดกด าบรรพนนเกดไดยาก เนองจากในธรรมชาตวตถตางๆ ยอมเกดการสลายตวไปตามกาลเวลา การเกดเปนซากดกด าบรรพไดนนมกจะเกดจากการทซากนนไดรบการปกปองหอหมไปดวยการทบถมของตะกอนตางๆ ดงนนซากดกด าบรรพจงมกจะพบไดในชนหนตะกอน หน (Rock) เปนมวลของแขงทประกอบดวยแรชนดเดยวหรอหลายชนดรวมตวกนอยตามธรรมชาต แบงออกเปน 3 ประเภทใหญๆ คอ 1. หนอคน , หนตะกอนหรอหนชน , หนแปร เมอน ากรดมาหยดบนหนปน จะเกดฟองอากาศ หรอเกดฟองฟ การศกษาธรณประวตท าใหไดประโยชนคอ น าขอมลไปใชในการวางแผนพฒนาและใชประโยชนจากพนทใหเหมาะสมกบสภาพแวดลอม ส ารวจหาทรพยากรธรณ



เหตผลทยนยนวาบรเวณพนทจงหวดล าปางเมอหลายลานปกอนเคยเปนทะเลมากอนคอ พบซากดกด าบรรพของหอยกาบคและหอยงวงชาง สะสมในชนหน

Education

สรุป วิชาโลก ดาราศาสตร์ และอวกาศ