Lodlod National High School

(SY: 2016-2017)

ARALING PANLIPUNAN IV:

PAGSUSURI NG SULIRANING

EKONOMIKO

Ipinasa ni:

Jovelyn Grace V. Godoy

G10 Narra

November 2, 2016

Lipa City

I. ANG SULIRANIN

Kalagayan ng Impormal na

Sector ng Bansang Pilipinas at

ang Epekto nito sa

Pagkonsumo

II. PANIMULA /INTRODUKSYON

Layunin ng ating bansa ang na lumago ang Pilipinas, lumago at maging angkop na lugar para

pamuhayan ng mga pinoy na tulad natin. Ngunit kung pagmamasdan mo ang bansang ating sinilangan

makikita mo ang mga musmus na batang nakikipagsabayan sa mga kaskaserong jeep, sumasabit para

lang abutan ka ng isang gusut gusut na envelope para lang makahingi ng kaunting limos ng sa gayon ay

makaraos ng isang araw. Pinili nila ang maagamg maghanap buhay sa paraang sa tingin nila ay bubuhay

sakanila kaysa sa pumasok sa eskwela para gumastos upang bumili ng uniporme, papel at lapis. Sa

kabilang dako makalampas sa madilim na iskinita makikita mo naman ang masalimuot na kalagayan ng

isang malaking pamilya na kumakain ng pagsa sarap sarap, nagmamadali at nagaagawan sa kakarampot

na pagkaing pinagsamasama na galing sa basurang iyong pinagtapunan ng pagkaing iyong sinasayang.

Nakakita ka na ba ng mga basurerong natutulog sa gilid ng kalye katabi ang nilalangaw ng bundok ng

basura na sya mo lang lalampasan ng di man lang nagbibigay ng atensyon? Iyan ang dati pa at

kasalukuyang kalagayan ng ating bansa. Matuturing bang salot sa lipunan ang mga taong palaboy laboy

dahil sa wala silang tahanang mauuwian? Bagama’t di kaaya ayang makita ang malungkot nilang

kalagayan ngunit isipin mo eto nga ba ang lugar na yong sinilangan? Nasaan ang pagunlad na sinasabi ng

mga opisyal? Nakakalungkot mang isipin subalit ito ang realidad at ang bilang ng mga ganitong tao ay

napaka dami at nakakalungkot.

Narinig mo nab a ang kwento ng isang magsasaka na sa oras ng pagkain ay saging na saba ang

hinahain sa hapag kainan? Alam mo na ba ang kwento ng isang karpintero na gumagawa ng magaganda

at kaaya ayang tahanan subalit ang kanyang bahay ay pinagtagpi tagping yero at kahoy lamang na kung

saan ang buo niyang pamilya ay naninirahan at nagsisiksikan na para bang mga sardinas. Nakapanood ka

na ba ng balita patungkol sa isang manggagawa na naaksidente dahil saw ala silang proteksyon sa

pagtatrabaho. Nakakita ka na ba ng isang mangagawa na puno ng galos sa katawa at may sunog na balat

dahil sa kumakayod parin sya habang tirik na tirik ang araw. Habang trapik nakarasan mo na bang may

kumatok sa bintana sa kotseng sinasakyan mo at bubungad ang isang matandang lalaki na nagaalok na

bumili ka ng basahan sakanya. Nakanasan mo narin bang kumain sa isang karinderya sa isang squatter

area habang may isang batang pinapanood ang bawat pagsubo mo? Eh naranasan mo nabang bumili ng

mga fishball, dugo, isaw at palamig sa isang naglalakong lalaki na walang pernamenteng lugar.

Napakasarap at mura nito kung kaya’t napapabili ka sakanya na mauulit pa ng ilang beses. Ilan lamang

sila sa mga taong nasa madilim na kalagayan at marami pa ang tulad nila na nakikipag sapalaran. Illegal

man ang kanilang ginagawa subalit ang ganong paraan ay ang bumuhay sakanila, di lang sila ang kundi

ang buo na nilang pamilya.

Sa ekonomiks tinalakay ang ibat’ ibang sector ang agrikultura, industriya, at paglilingkod at bawat isa sa

kanila ay may ginagampanan na tungkulin na sya namang ikinalalago ng ating bansa. Subalit kung

pagbabatayan ang naunang teksto nasaan ang ba ang paglago? Mayroon bang aksyon na naisasagawa

para mabigyan sakatuparan ang layunin na lumago? Ang mga nabangit sa itaas ay mga kabilang sa

impormal na sektor. Sa ekonomiks kasama ang mga agrikultura, industriya, at paglilingkod pinagaralan

rin ang Impormal na sektor. Ang impormal na sektor ay sumasaklaw sa produksiyon at kita na hindi

naiuulat sa pamahalaan at hindi nabibilang sa pambansang kita. Ibig nitong sabihin di talaga natin

masabing ang economiya ng bansa ay sya nga talagang lumalago dahil ang kita nila ay hindi kasama sa

bilang ng pambansang kita. Kumbaga di nakakatulong ang mga kinikita ng mga nasa Impormal na sektor

sa paglago ng ekonimiya ng ating bansa. Sa pagaaral na ito tinatalakay nito ang Kalagayan ng Impormal

na Sector ng Bansang Pilipinas at ang Epekto nito sa Pagkonsumo. Laganap na ang impormal na sektor

sating bansa kung kaya’t dapat na pagtuunan ang ganitong issue upang tayo ay mamulalat na totoong

kalagayan ng ating bansa.

Mga iba’t ibang hanapbuhay at negosyo na kabilang sa impormal na sector ay ang mga

nagtitinda ng sigarilyo sa lansangan ,nagtitinda ng sari- sari store ,karinderya,newspaper

vendor,tubero,manghihilot ,nagpapasada ng pedicap, namamasukang taga pag-aalaga ng bata,

naglalako ng gulay o isda at iba pa.Ang Impormal na sector ay paraan ng pag-angkop ng mga

mamamayan lalo na ang mga tinaguriang “isang kahig, isang tuka “. Sa tuwing panahon ng

pangangailangan o kagipitan maaaring sabihin na ang malaking bilang ng impormal na sector sa bansa ay

salamin ng laganap na kahirapan at kawalan ng sapat na oportunidad .Maraming mamamayan ang

pumapasok sa impormal na sector dahil karaniwang nangangailangan lamang dito maliit na capital. Ang

paglaganap ng impormal na sector ay maaring ituring manipestasyon ng pagiging maparaan ng Pilipino

lalo na sa harap ng krisis ng buhay . Ipinapakita rin nito ang kanilang katatagan sa pagharap ng mga

suliraning pangkabuhayan tulad ng pagtaas ng presyo ng bilihin, kawalan ng trabaho , maliit na

pasahod , mababang antas ng produktibidad at ibapa.Dapat maunawaan na hindi lamang mahihirap na

mamamayan ang pumapaloob sa impormal na sector. May mga lehitimong negosyo ang mayayaman at

panggitnang uri (middle class ) na paminsan – minsan ay nagsasagawa ng mga operasyon ng ganitog

katangian.May mga pagkakataong din katuwang na legal na negosyo at Gawain.

Na pili ko ang ganitong isyu dahil sa madaming nakakapaloob sa sektor na ito, oo nakakatulong

ito ngunit sa nakikita ng dalawa kong mga mata na masyodo na itong laganap. At ang paglagap nito at

ang pagtaas ng bilang ng mga nakapaloob nito at masyado ng nakaka alarma. Makikita sa pagaaral na ito

kung bakit nga nakaka alarma ang Impormal na sektor? kung ano at sino sino pa ang maaapektuhan ng

nasabing sektor at higit sa lahat tatalakayin nito kung ano nga ba ang kalagayan ng Impormal na sektor

sa ating bansa? Gaano na ba ito kalala? Maapektuhan ba nito ang pamilihan upang naman ay sa gayon

ay paapektuhan ang pagkonsumo? Ano naman ngayon kung maapektuhan ang pagkonsumo? Bakit

maaari namang mabuti ang epekto nito hindi ba? Ngunit maaari ring masama dahil hindi naman lahat ng

tungkol sa impormal na sektor ay masama, ngunit ano nga ba talaga?

III. KAUGNAY NA MGA LATHALAIN

Sinabi ni Sicat, G. P. (2011) na ang impormal na ekonomiya ay labas na sa orginisadong paraan

sa pagnenegosyo sa nasyonal na modernong sektor ng ekonomiya at Ito ay meron na bago pa gamitin

ang katagang underground economy. Ang mga mga nagpartisipa sa nasabing impormal na sektor ay ang

mga taong hindi nakakahanap ng ng magandang pamumuhay sa orginisadong ekonomiya. Sinabi nya pa

na sa pamamagitan ng trasaksyon ay nauugnay tayo sa mga vulnerable workers.

Sinabi sa Philippine Statistic Authority (2009) Mayroong 10.5 milyon impormal na sector operators ang

natukoy sa 2008 Informal Sector Survey (2008 ISS) of the Philippines. Isa itong nationwide survey na

isinagawa ng National Statistics Office sa tulong ng United Nations Economic and Social Commission for

Asia and the Pacific (UN ESCAP).

Ayon pa dito ang ang informal sektor operators ay maaring temporal lamang at hindi sumasahod o kaya

naman ay nag tatrabaho sila sa negosyo na siyang pinapatakbo ng kanilang pamilya. Ang mga self-

employed na mga ito at bumibilang ng 9.1 million habang ang mga employer naman ay bumibilang 1.3

million

66.67% ng impormal na sektor ay mga lalaki. 75% ng IS operators ay humihigit sa 35 na taong gulang,

ang pinaka mataas na bilang ay nasa grupong 35-44 (27.5%). Samantalang (5.2%) naman sa grupong 15-

24.

Apat sa sampung IS operators ay nakatapos lamang ng elementarya. Sa mga nakatapos naman ng high

school ay pumapatak sa 36.2 % habang 17.7% naman ang nakapagtapos ng kolehiyo. Mga na 66.67%

naman ng IS operators ay household head.

Higit 40% ng IS operators at nagtatrabaho sa lupain. Mga 16.5% operators ang nagtatatrabaho sa bahay

kung saan ang bahay na nila ang lugar kung saan sila nagtatrabaho

Ipinakita rin dito ang job satisfaction, anim sa sampong IS operators ang sumagot na’ satisfied’ sila sa

trabaho/negosyo na mayroon sila. At 1.7 na porsyento lamang ang sumagot na ‘very unsatisfied’ sila sa

trabaho/negosyo na mayroon sila.

Kabilang sa mga iba't-ibang mga grupo ng trabaho, mga operator nagtatrabaho bilang magsasaka,

panggugubat manggagawa at mangingisda ay binubuo 47.4 porsiyento ng kabuuang informal sector.

Yaong na kabilang sa grupo ng managing proprietors ay ang ikalawang pinakamalaking grupo accounting

para 31.2 porsyento.

Sa 10.5 million IS operator na nabilang sa 2008, 41.3 porsyento ay nakatuon sa agrikultura, pangangaso

at panggugubat. IS operator sa wholesale at retail trade ay isina-alang para sa higit sa isang apat (29.6

porsiyento) ng kabuuang IS operator habang ang mga sa transportasyon, imbakan at mga

komunikasyon, ay umabot ng 10 porsyento.

Higit sa sampung porsiyento (11.1%) ng IS operator ay sa CALABARZON sinusundan ng IS operator sa

Central Luzon at Western Visayas na may 8.3 porsiyento at 8.1 porsiyento, habang ini-report ng CAR ang

pinaka maliit na proportion ng IS operators (1.5%).

Ipinakita sa The ‘informalization’ of Philippine workers ni Bernabe, K. (2014) na sa impormal na sector

ang kawalan ng benipisyo na sya dapat na tinataglay ng mga mangagawa tulad ng SSS, PhilHealth, Pag-

Ibig at mga bonus. At dahil nga sa ang impormal na sector ay hindi hindi nakapaloob sa legal at pormal

na balangkas na inilatag ng pamahalaan para sa pagnenegosyo ang sweldo na natatanggap ng mga

mangagawa ay at mababa sa minimum wage.

Sinabi ni Roland na kabilang sa impormal na sector na minsan sa kalagitnaan ng gabi ay nagtatrabaho

sya dahil nga sa sila ay kilala bilang “On-call Troubleshooter”. Pinakita rin sa artikulo ang kwento ng

isang kumunidad ng mga mangagawa na hindi makagawa ng sarili nilang tahanan, ang pagtrabaho kahit

na overage na, ang di pag kain ng isang maggagawa para lang makauwi ng pera para sa kanilang pamilya,

at ang pag lagay ng mga vulnerable workers sa buhay nila sa alanganin o kapahamakan.

“Growth is unequal ang exclusivist” ibig sabihin ang sinasabing pag lago ay hindi nararanas ng lahat.

Hindi ito nagpapakita ng pagkakapantay patay sapagkat ang sinasabing paglago ay hindi pang lahat.

“Trabaho ng impormal na sector ang pasustento sa araw araw na pangangailangan kahit gaano kababa

ang kinikita bilang responsibilidad ng informal economic” sabi ni Ofreneo sa kanyang “Precarious

Philippines: Expanding Informal Sector, ‘Flexibilizing’ Labor Market” (2013).

Ang impormal na sector ay di nangangilangan ng mga papeles, walang informalities at walang social

protection galing sa gobyerno.

Sinabi rin ni Ofreneo na sinusubukan ng gobyerno na tulungan ang mga nasa impormal na sektor subalit

mukang wala etong nagawa upang maibsan ang krisis.

At dahil sa kwento na katulad ng kay Ronald kung kaya’t nag karoon ng Magna Carta na syang mag po-

protekta sa sa mga mangagawa.

Ayon pa kay Ofreneo Hindi lang edukasyon kailangan para masolba ang krisis, kailangan din ng tulong ng

gobyerno na makagawa ng “enabling environment” para sa mga manggagawa.

Ayon naman kay Caraballo, M.U. (2016) ang Philippine banking industry ay may roong malaking espasyo

na maaaring mai-develop para sa mga susunod na taon, subalit dapat na mag laan ng panahon sa mga

maliliit at impormal na sektor .

“Sa pilipinas, imakikitang mayroong opurtunidad dahil sa maliit lamang ang asset st ang kabuoang asset

sa GDP ay maliit ibig sabihin may lugar sa paglago” sabi ni Mylenko sa The Manila Times’ 4th Business

Forum na ginanap sa Marriott Hotel Manila, sa Pasay City.

Ayon pa kay Pascual, A. (2016) Ang impormal na sektor ay binubuo ng mga independent at maliliit na

negosyante na gumagawa at naglalako ng produkto at serbisyo.

Karaniwang walang social protection ang mga informal workers, at marami sa kanila, ay nasa mga

bulnerableng uri ng trabaho. Ang impormal na sektor ay binubuo ng mga independent at maliliit na

negosyante na gumagawa at naglalako ng produkto at serbisyo. Karaniwang walang social protection

ang mga informal workers, at marami sa kanila, ay nasa mga bulnerableng uri ng trabaho. Ang isang

araw na kawalan ng kita ay isang araw din ng gutom. Dahil dito, limitado rin ang options nila o

pagkakataon para sa paglilinang ng kasanayan na maaring tumulong sa pagsulong ng kanilang

enterprises.

Ipinakita sa maga naunang artikulo ang kalagayan ng impormal na sector sa ating bansa at bilang isang

mamayan ng bansang pilipinas ano ba ang epekto nito saating mga konsymer na tumatangkilik sa mga

impormal na sektor?

Ayon kay Jocson, M. at Navales, R. (2012) Nakasaad sa Department Order No. 52, inaatasan nito ang

mga school division at regional heads na striktong ipatupad ang Food Safety Guidelines ng

kagawaran.Isa rito ay ang pagkakaroon ng business at sanitary permit ng bawat canteen at health

certificate ng mga nagtitinda sa loob ng paaralan.Ngunit isa sa pinangangambahan ng kagawaran ay ang

mga street food na mabibili ng mga bata sa labas ng eskwelahan.Ayon naman kay Dr. Amelita Mirasol,

Chief Consultant ng Health and Social Services Foundation, delikado para sa mga bata na kung saan-saan

lamang bumibili ng pagkain.“Sell those things on a place where it is safe around the vicinity of the school

perhaps, and where there are no flies, because flies are very conducive to any infection there is,” ani Dr.

Mirasol.Ayon kay MMDA Chairman Francis Tolentino, kailangan nilang ipagbawal ang pagtitinda ng

maruruming pagkain sa daan para ma protektahan ang kaligtasan ng mga mag-aaral.

IV. KAUGNAY NA MGA PAG-SASALIKSIK

Ipinakita ni Arivas, R. et. al. (2014) na ang impormal na sektor ay sektor ng industriya na hindi

nakarehistro sa pamahalaan, hindi nagbabayad ng buwis mula sa kinikita sa operasyon ng negosyo at

hindi nakapaloob sa legal at pormal na balangkas na inilatag ng pamahalaan para sa pagnenegosyo. Ilan

sa mga kabilang sa impormal na sector ay ang mga walang sapat na edukasyon ay kasanayan.

Sa pamamagitan ng impormal na sektor ,nabibigyang pagkakataon ang maraming pilipino na

makapaghanap buhay at dahil dito nagpupunta ang mga manggagawa na nawalan ng trabaho dahil sa

pagsara ng kompanyang kanilang pinapasukan. Ayon kay Tumampil, F. F. (2016). Sinasalo nito ang mga

mamamayan na hindi makapasok na regular na empleyado sa isang kompanya, nabibigyan ng

pagkakataon ang maraming Pilipino na makapaghanapbuhay, nabibigyan ng karagdagang kita sa mga

mamamayan, nagsisilbing tagasalo ng mga mamamayang may mahigpit na pangangailangan, malaki ang

naiitulong nito ng mga kalakal at serbisyo nito dahil sa murang halaga kaya naman ay masasabing

mayroong kahalagahan ang impormal na sector sa bansang Pilipinas. Ayon sa Impormal na sektor at

ekonomiya ni Arguilles, M. O. ang resulta ng kawalan ng sapat na regulasyon mula sa pamahalaan ay ang

Paglala ng mabagal na daloy ng trapiko, Pagdami ng mga basura sa paligid,Pagbabara sa kanal at

estero,Paglala ng polusyon sa hangin at Paglala ng kaso ng kriminalidad tulad ng snatching at iba pa

Ayon pa kay Arivas ang Impormal na sector bilang tugon sa hindi mabuting epekto ng

globalisayon.Sinasalo nang impormal na sector ang biktima ng globalisayon ang ilan sa pansamantalang

hanap buhay ng mga nawalan ng trabaho ay ang pagpasok sa negosyo ng buy and sell, pagiging

trabahador sa kontruksyon, kahalili o karelyebo sa pamamasada ng sasakyan, pagtinda ng mga lutong

bahay at iba pa . bagamat hindi nagbabayad ang ilan sa kanila, maituturing patin silang kabilang sa

impormal na sector

Pangangailangang mabuhay, hangaring kumita, kawalan ng malaking puhunan , kahirapang

makarehistro ng negosyo sa pamahalaan at ang pangalawa ay upang makaligtas sa pagbayad ng buwis

sa pamahalaan , upang makaiwas sa masyadong mahaba at masalimuot na proseso ng

pakikipagtransaksyon sa pamahalaan o tinatawag na bureaucratic red tape, upang makapaghanapbuhay

na hindi kakailanganin ang masyadong malaking puhonan o capital at upang mapangibabawan ang

matinding kahirapan.

Bagama’t mayroon ngang kahalagan at kagandahan ang impormal na sektor para sa mga mamayan ng

ating bansa di parin mapagkakaila na mayroon din etong epekto sa ekonomiya ng ating bansa ayon kay

Tumampil nagreresulta eto ng pagbaba ng halaga ng nililikom na buwis ng pamahalaan , sa makatuwid

malaking kabawasan ito sa maaaring kitain ng pamahalaan na magagamit upang pondohan ang

maraming programa at proyekto nito. Nagkakaroong rin ng ng banta sa kapakanan ng mga

mamimili ,dahil hindi sakop ito sa pamahalaan,maaaring ang mga produkto o serbisyo nito ay hindi ligtas

gamitin ng publiko. Ilan sa halimbawang masamang epekto ng kakulangan o kawalan ng mabisang

quality control ay ang mga kulang sa timbang o dami ng produkto,depektibong produkto, hindi

malinis ,at maingat na paghahanda o pagpoproseso ng produktong pagkain, maling pagpakete,

mababang kalidad o serbisyo at kulang o hindi sumalalim sa masusing pananaliksik tungkol sa

masasamang epekto ng produkto at serbisyo sa kapaligiran at kalusugan ng mamimili. Ayon sa Ano ba

ang meron sa Street Foods. (2008)Sa kabila ng lahat ng ito, marami pa rin ang mga kumakain ng mga

'street foods'. Ayon sa iba, ang pagkain ng mga ito ay depende naman sa sikmura ng tao. Kung hindi

matibay ang sikmura ng tao o hindi siya sanay na kumain ng mga ganitong klaseng pagkain, ay maaaring

magkasakit siya. Pero kung sanay naman at matibay ang sikmura ng taong kumakain maaaring hindi siya

magkasakit. Pero dapat pa ri nating isipin na kahit na mura at masarap ang mga 'street foods' ay

kailangan pa rin nating isaalang-alang ang ating kalusugan. At dahil nga sa hindi ito hawak ng

pamahalaan ay posible ang ang paglaganap ng mga illegal na gawain tulad ng pagmimirita .

Mayroong Panganib sa impormal na sector, maaaring walang sapat na proteksyon sa katawan ang mga

manggagawa habang nagtratrabaho. Panganib sa mga naglalako (ambulant vendors) ang kalsada sa mga

rumaragasang sasakyan.Bukod parito ang malalang polusyon sa hangin at maingay na kapaligiran.

Kalimitan ay hindi sila sakop sa insurance dahil sa kawalan ng nasusulat na kontrata ay maaaring

lumaganap ang mga kaso ng paglakbay sa kasunduan . sinabi ni Menzi, M. E. (2014). Kung mahihihayat

lang ng gobyerno ang mga vulnerable workers sa pormal na sector mabibigyan tayo ng income na syang

kailangan natin para sa economic progress.

V. PRESENTASYON NG ISTADISTIKA

Philippines GDP 1960-2016

Ipinakita sa grapiko na tumaas ang Gross Domestic Product (GDP) sa Pilipinas na nagkakahalagang

291.97 billion US dollars noong 2015 kumpara sa 2006 na may pinaka mababang halaga. Makikitang

hindi consistent ang pagtaas ng GDP dahil makikita sa taong 2009 ang GDP ay bumaba kumpara sa 2008

ngunit tumaas naman ng 199.59 USD galling sa 168.33 USD.

Philippines Employment Rate 1991-2016

Sa taong 2014 ang employment rate ay bumaba galing 93.5 sa 92.5 na sya namang bababa ulit pero

tataas ulit. Sa taong 2016 tumaas ang employment rate sa 94.6. Makikita sa grapiko na unti lang ang

deperensya sa pag taas at pagbaba kung kaya’t masasabing di ganun kalaki ang pagbabago sa

employment rate.

Philippines Average Nominal Wages 2001-2016

Ang sweldo kada buwan simula 2006 at patuloy na tumataas. Galing 6831 PHP/ month tumaas eto sa

6955 php/ month at patuloy parin na tumataas hanggang 2011 na nagging 8280 php/ month.

Philippines Job Vacancies 1987-2016

Sa taong 2007 natala ang pinaka mataas na bilang ng job vacancies na nasa bilang na 220000 at taong

2008 naman natala simula January hanggang January 2009 ay walang job vacancies ngunit sa taong rin

na iyon ang job vacancies at tumaas sa 200000 .

Philippines Consumer Spending 1998-2016

Makikitang consistent ang pagtaas ng consumer spending sa tatlong taon simula sa 2013 hanggang

2016.

INFORMAL SECTOR SHARE IN GDP IN SELECTED ASIAN COUNTRIES

Source: Charmes 2000, BLES, 2007

Ipinakita sa table na sa taong 1995 ang kabuuang pesyento ng GDP sa bansang pilipinas ay 25.4

habang ang posyento ng Non- Agricultural GDP sa parehong taon ay nasa porsyentong 32.5 na syang

pangalawa sa pinaka mataas sa percent of non-agricultueal GDP. Sa taong 2001-2006 naman nasa 20-30

percent ang total GDP at wala naming natala sa porsyento ang non-agricultural GDP.

Countries (years) Percent of Total GDP Percent of Non-Agricultural GDP

Philippines (1995) 25.4 32.5

Philippines (2001-2006) 20-30 -

Korea (1995) 15.9 16.9

Indonesia (1998) 25.2 31.4

Pakistan (1997) 21.2 28.7

India (1990-91) 32.4 48.1

Percent Distribution of informal sectors workers, 2002-2007

Ipinakita sa table na taong 2002 hanggang 2007 ang porsyento ng corporate executive,

managers proprietors at supervisors ay di consistent ang pagtaas kung saan ang 2001 to ang may pinaka

mababa at 2004 ang may pinaka mataas. Sa professionals naman kung saan may roong pinaka

mababang porsyento na kung saan 0.5% ang pinakamataas sa taong 2002. Ang iba pang klasipikasyon ng

trabaho ay nasa porsyentong di tataas sa 6.5% dahil ang pika mataas na porsyento ay nasa klasipikasyon

ng Farmers, Forestry Workers at Fishermen na mayroong 35.7% sa taong 2003 habang ang

pinakamababa nito ay nasa 34% na nasa taong 2007.

Distribution by Educational Attainment of Informal Sectors

Masasabing sa natapos na pag aaral ng mga nasa impormal na sector ay hindi maganda dahil sa

ang taas ng porsyento ng hindi nakapagtapos ng pagaaral dahil ang pinaka mataas na porsyento ng

nakapagtapos lamang ng kolehiyo ay nasa 16.3% lamang sa taong 2006 .di man ganun katas pero nasa

4.2% ang dina sa taong 2001 ang di nakapagaral. Mahihinuhang nasa klasipikasyon ng nakatapos ng

elementarya ang may pinaka mataas na porsyento na kung saan 46.1% ang pinakamataas s taong 2001

habang ang pinaka mababa nito ay nasa 43.7% sa taong 2006.

Percent of Informal Sector Workers to Total Employment by Region 2002-2007

.

Makikita na nasa ARMM region ang may pinakamataas na porsyento na Informal Sector Workers

to Total Employment na nasa 84.6% sa taong 2004 habang nasa CALABARZON naman ang may pinaka

mababang poryento dahil wala silang naitala sa taong 2002 habang lang 17% sa taong 2002 at hanggang

2007 nanatili silang nasa mababang porsyento. Mababa rin ang naitala sa NCR dahil sa anim na taon

hindi na lumalagpas ang kanilang porsyento sa 25%.

Table 1. Results of the Mapping of Informal Settlers in the Philippines

550,771 August 2007 ang natalang informal setlers at ayon sa grapiko nasa Quezon City ang

may pinaka mataas na bilang na nasa 90K households habang ang Rizal at davao naman ay nasa 20

thousand households sa informal sectors.

Table 2. Comparison of Estimated Number of Informal Settlers in Metro Manila, 2007

Masasabing sa taong 2007 sa isang buwan lang (august-september) ang laki ng itinaas ng bilang

ng impormal na settlers (households) makikitang ang naitala sa buwan ng august ay mahigit sa doble ang

naitala sa buwan ng septyembre. Makikitang nasa NCR ang ang may pinaka mataas na bilang habang sa

parehong buwan at nasa West sector naman ang may pinaka mababang bilang sa buwan ng august na

nasa 23, 710 habang sa buwan naman ng septyembre nasa South sector ang may pinaka mababang

bilang na nasa 109,

VI. PAGLALAHAT

Mahihinuha sa pag aaral na ang impormal na sektor at isang hindi legal sa batas subalit

makikitang napakaling bilang ng tao ang nakapaloob dito. Muka mang negatibo ang impormal na sektor

subalit malaki rin ng naitutulong nito satin dahil sinasalo nito ang mga taong hindi kayang makapasok sa

orginisadong sektor. Ang kalagayan nito ay di hawak ng pamahalaan ang impormal na sektor na paka

dali para satin ang makapasok dito dahil madali ang dadaanang proseso, walang pormalidad ito, walang

mga papeles na dapat asikasuhin. Buhat nito ang epekto nito ay ang sweldo na natatanggap ng mga

vulnerable workers ay kadalasang mababa pa sa minimum wage na dapat nilang matanggap. Kumbaga

nakaka lungkot mang isipin subalit ang pagtaas ng nominal wage ayo sa grapiko ay hindi nakakarasan ng

mga manggagawa sa impormal na sektor. Ang kasalukuyang kalagayan ng impormal na sektor sa ating

bansa ay walang benepisyong nakukuha ang mga manggagawa at kadalasang on-call troubleshooter

lamang sila kung kaya’t dahil ditto nagkaroon ng magna carta na syang ng bibigay proteksyon sa mga

manggagawa na nasa impormal na sektor.

Sa impormal na sektor ang mga edad na nararapat na din a at hindi pa nagtatrabaho ay ta-

trabaho at mga nasa 35 na edad ang may pinaka mataas na bilang na nakapaloob sa impormal sa sektor.

Ayon sa table mataas ang bilang ng nasa impormal na sektor na din aka pag tapos ng pagaaral at pinaka

mataas sa di nakapag tapos ng elemtarya. Nakakalungkot mang malaman subalit ayon sa survey mas

mataas ang bilang ng sumagot ng satisfied sila sa kanilang kalagayan. Ayon pa sa table na nakalap

madaming Farmers, Forestry Workers at Fishermen ay nasa impormal na sektor. Ang CALABARZON at

NCR ay may mababang naitala na nahikayat ng impormal na sektor na lumipat sa pormal na sektor

habbang nasa ARMM naman ang may pinaka mataas. Sa quezon city ay mayroong pinaka mataas ng

bilang ng impormal settlers.

Kasama sa GDP mayroong naiambag ang impormal na sektor kung kaya’t ang pag taas nito ay

may kinalaman sa impormal na sektor. Natala sa employment rate na 94.6 lamang ang employed

habang may mataas parin na na bilang ang job vacancies ibig sabihin ang kalagayang impormal na sektor

sa bansa ay mayroon silang malaking lugar sa pormal na sektor subalit hindi sila pwede dahil sa

education ngunit ayon sa pagaaral di lang kailangan din nila ng maayos na kapaligiran upang iyon ay

maisakatuparan.

Sa taon na ito tumaas ang consumer spending ibig sabihin ang mga na impormal na sektor na

nakakatanggap ng mababa na sweldo ay na ngangailangan ng tulong dahil maiipit sila sa kasalukuyang

kalagayan ng ekonomiya.

Ang impormal na sektor naman ay nakakaapekto sa pagkonsumo dahil sa apektado nito ang

mga mamayan na sya namang nag kokosumo. Makikita sa pag aaral na dahil sa di nga hawak ng

pamahalaan ang impormal na sektor hindi nito na mo-monitor kung pasado ba sa pamantayan na

binibenta ng mga nasa impormal na sektor . dahil dito nagkakaroon ng banta sa mga mamimili at

maapektuhan na ang pag konsumo.

VII. KONKLUSYON

Napagtantong natin na sa pag aaral na ang kalagayan ng impormal na sektor s bansang pilipinas

ay hindi nasa magandang kalagayan at nakaka apekto pa ito sa mga mamimili na tulad natin na kung

saan ay nagbibigay banta. Ang mga tao na ang kumakakain ng street foods ay maaaring magdulot sa

kanila ng sakit. Maaaring maging reperensiya sa tamang paraan ng paghahanda ng pagkain. Pwedeng

maging gamit ito para maipaalam sa mga tao na hindi purkit mura at masarap ang mga pagkain ay sulit

na sulit na ito, dahil ang pagkain ng street foods ay maaaring makapaglagay sa tao sa tiyak na

kapahamakan. Hindi lahat ng pagkain ay maaari nating kainin at at hindi rin lahat ng binibenta sa

pamilihan ay ligtas at angkop na bilihin. Dapat tayo ay maging matalinong mamimili para saating

kaligtasan dahil hindi lahat ng produkto ay aprobado ng pamahalaan. Ayon saaking pagsasaliksik may

panganib sa mga naglalako (ambulant vendors) ang kalsada sa mga rumaragasang sasakyan. dapat pa rin

nating isipin na kahit na mura at masarap ang mga 'street foods' ay kailangan pa rin nating isaalang-

alang ang ating kalusugan.

Masasabi din natin na ayon sa isinagawang pagsasaliksik nakita natin ang masalimuot na

kalagayan ng mga nasa impormal na sektok sa bansang pilipinas. Mataas ang bilang ng mga nasa

nasabing sektor. Dahil sa walang pomalidad ang impormal na sektor madaming illegal na Gawain ang

pumapaloob dito. Ang wala pa at wala na sa tamang edad ay nagtatarabaho para lang sa mabuhay.mas

malaking banta ang binibigay nito sa mga manggagawa dahil sa wala naman itong proteksyon, supporta

at maintenance na natatanggap. Kadalasang di nakakatanggap ng sapat na kita ang mga nasa uri ng

sektor at higit sa lahat wala silang benipisyo tulad ng SSS na natatanggap. Madaming ring hindi pa

nakapagtapos ng pagaaral ang nasa sektor na ito na sa kung saan ang mga nasa impormal na sektor ay

nanatiling nasa impormal na sektor. Napakahirap ng kalagayan ng mga nasa impormal na sektor dahil sa

on-call troubleshooter lamang sila.nagkakaroon lamang sila ng trabaho kapag may tumatawag sakanila.

Ibig nitong sabihin ay ang trabaho na mayroon sila ay hindi regular. Madami nga ang makapasok sa

impormal na sektor subalit napaka hirap naman ng kalagayan nito dahil napaka lapit nito sa pahamak.

Ngunit hindi naman ganun kasama ang impormal na sektor. Kahit na malaki ang potensyal

nitong dalhin ang isang indibidwal sa panganib mayroon parin naman etong mabuting naidudulot.

Sinasalo nito ang mga taong di makapasok sa isang pormal na trabaho. Isang trabaho na sa kung saan

may roong mga benepisyo, seguridad at orginisadong paraan. Isang trabaho na malayo sa trabahong

makukuha lamang sa impormal na sektor. Kahit na di kagandahan ang nasa impormal na sektor

nabibigyan parin nito ng hanapbuhay ang mga taong walang sapat nakakayahan. Nagiging pag asa ito

para sa mga taong nasa paghihirap. Hindi man sapat ang nakukuha nila dito natala namang satisfied ang

mga nasa sektor sa kanilang kalagayan.

Maiikonklud din natin na sa pagtaas ng GDP nag karoon ang impormal na sektor ng bahagi dito

kung kaya at masasabi nating hindi peste o salot ang impormal na sektor sa ekonomiya bansa dahil sa

nakakatulong rin eto sa mga mamimili at ekonomiya. Sa pag aaral na ito ay nakikita natin ang

employment rate at job vacancies na ibig sabihin ay ang mga nasa impormal na sektor ay may roong

malaking lugar sa formal na sektor. Sinasalo nang impormal na sector ang biktima ng globalisayon ang

ilan sa pansamantalang hanap buhay ng mga nawalan ng trabaho ay ang pagpasok sa negosyo ng buy

and sell, pagiging trabahador sa kontruksyon, kahalili o karelyebo sa pamamasada ng sasakyan, pagtinda

ng mga lutong bahay at iba pa. Pangangailangang mabuhay, hangaring kumita, kawalan ng malaking

puhunan. kahirapang makarehistro ng negosyo sa pamahalaan at ang pangalawa ay upang makaligtas sa

pagbayad ng buwis sa pamahalaan. upang makaiwas sa masyadong mahaba at masalimuot na proseso

ng pakikipagtransaksyon sa pamahalaan o tinatawag na bureaucratic red tape. upang

makapaghanapbuhay na hindi kakailanganin ang masyadong malaking puhonan o capital at upang

mapangibabawan ang matinding kahirapan.

Dahil sa impormal na sektor hindi natin masasabi kung umuunlad nga ang ekonimiya ng bansang

pilipinas. Subalit makikita naman natin sa ating paligid kung ano ang epekto ng impormal na sektor

madami ang natutulungan nitong tao. Subalit madami rin etong nabigyan ng kapahamakan dahil ang

impormal na sektor ay walang kasiguraduhan. Madami rin ang naloloko sa sektor naito at mga gawaing

di magaganda. Ang mga naimpor mal na sektor ay hindi dapat hinahayaan lang dapat bigyan parin eto

ng aksyon. Ang kasalukuyang kalagayan ng mga nasa impormal na sektor ay hindi nasa magandang

kalagayan. Kailangan natin silang tulungan dahil kung atin silang hinayaan katulad sa taong 2007 sa isang

buwan ay malaki an gang inilaki ng impormal na settlers. At kung hahayaan pa nga natin eto maaaring

mas lumaki pa ito na syang nakakaalarma dahil kung lalaki ang bahagdan ng impormal na sektor bababa

ang ekonomiya ng ating bansang pilipinas. Dapat tayo ay magkaisa bilang Pilipino na maspagandahin pa

ang baying ating sinilangan. Kung magtutulungan lang tayo, ang gobyerno at mga kabilang sa impormal

na sektor posibleng maibsan at malunasan ang krisis na ating kinahaharap.

VIII. REKOMENDASYON

Dahil sa pag aaral na ito makikita natin ang madaming suliraning kinahaharap ng mga nasa

impormal na sektor makikita na nagging malaking hadlang ang di nakapag tapos ng pagaaral ng mga

nasa impormal na sektor upang mapaliit ang malaking bilang ng mga mamayang nasa sektor. Nalaman

din natin na upang maiibsan ang krisis sa pamamagitan ng edukasyon dapat kumilos rin ang gobyerno at

hindi pabayaan ang mga taong nasa madilim na sulok na ito. Dapat rin na bigyan pansin na tao rin ang

mga nasa sektor na ito, tao sila na mayroong karapatan na makuha ang dapat na meron sila. Tulad ng

Magna Carta na iginawa para sakanila dapat ay ipatupad ito ng maayos ng upang sa gayon ang nasabing

batas ay di lang basta batas na nakasulat sa halip ay isa ring batas na isinasagawa para sa ikakabuti ng

mga mamayan ng ating bansa. Hindi rin naman tama na iasa ang lahat ng problema sa gobyerno dapat

rin na matututo ang mga nasa impormal na sektor na magsikap at magtyaga para sa ikakalago nila at

pati narin ng ating bayan. Ang ‘Growth’ na sinasabi ng mga opisyal ay hindi lang eksklusibo dapat ay ito

ay maging patas at para sa lahat. Dapat rin na eto ay maipadama sa lahat hindi lang basta naririnig ng

mga taong nakakarinig.

Para naman sa pagkonsumo dapat bigyan ng DOH at DepEd ng sapat na kaalaman ang mga

studyante at ang mamayan ng ating bansa ang posibleng mangyari kung sila ay magko-konsumo ng

produkto galing sa impormal na sektor. Dapat maging bukas ang pagiisip ng mga mamimili sa

pagkonsumo ng sa gayon ay maiwasan ang banta sakanilang buhay. Para naman sa mga nasa impormal

na sektor dapat silang maging malinis at ligtas ang produkto ang kanilang ibinebenta kung saan dapat

isaalang alang nila ang buhay ng mga taong bibili sakanila. Tulad sa pag aaral may malaking

responsibilidad ang impormal na sektor na dapat nya gampanan kung kaya’t aking nirerekomenda na

magandang pag pag aralan din ang responsibilidad ng impormal na ekonomiya.

IX. MGA SANGGUNIAN

Arguilles, M. O. Impormal na sektor at ekonomiya

Arivas, R. et. al. (2014).TERM PAPER IN ARALING PANLIPUNAN IV

Bernabe, K. et. al. (2014, May 2). The ‘informalization’ of Philippine workers. Retrieved from http://newsinfo.inquirer.net/598935/the-informalization-of-philippine-workers

Blogspot. (2008). Ano ba ang meron sa Street Foods. Retrieved from http://g0rg30uzplaymat3z.blogspot.com/2008/03/i-introduksiyon_16.html

Caraballo, M. U. (2016, June 22). PH banks need to focus on informal sectors – WB. Retrieved from http://www.manilatimes.net/ph-banks-need-to-focus-on-informal-sectors-wb/269365/

Deped K to 12. (2016). ANG IMPORMAL NA SEKTOR: ISANG PAGPAPALIWANAG. Retrieved from http://depedkto12.blogspot.com/2016/02/ang-impormal-na-sektor-isang.html

Estimating Informal Settlers in the Philippines, 2010. (2012). Retrieved from https://djecexplains.wordpress.com/2012/10/13/38/

Jocson, M. at Navales, R. (2012, June 7). DepED, nagpaalala sa mga estudyante sa panganib ng pagkain ng mga street food. Retrieved from https://www.untvweb.com/news/deped-nagpaalala-sa-mga-estudyante-sa-panganib-ng-pagkain-ng-mga-street-food/

Labastida, S. C. L. (2014). Impormal na Sektor ng Ekonomiya. Retrieved from http://www.slideshare.net/seanclarkluinor/kabanata-11-impormal-na-sektor-ng-ekonomiya

Menzi, M. E. (2014). Underground Economy. Retrieved from https://prezi.com/rgjbqfelci1e/copy-of-copy-of-impormal-na-sektor/

Pascual, A. (2016, April 2). Impormal na Sektor. Retrieved from http://www.veritas846.ph/impormal-na-sektor/

Philippine Statistic Authority. (2009, January 14). Informal sector operators counted at 10.5 million (Results from the 2008 Informal Sector Survey). Retrieved from https://psa.gov.ph/content/informal-sector-operators-counted-105-million-results-2008-informal-sector-survey

Sicat, G. P. (2011, March 30). The informal economy, employment and development.Retrieved from http://www.philstar.com/business/670739/informal-economy-employment-and-development

Trading Economics (2016). Retrieved from. http://www.tradingeconomics.com/philippines

Tumampil, F. F. (2016). Impormal na Sektor. Retrieved from http://documents.tips/documents/impormal-na-sektor.html