Download pdf - Udalerri euskaldunak EAEn: egoera eta bilakaera 1981-2011

UDALERRI EUSKALDUNAK EAEn:EGOERA ETA BILAKAERA, 1981-2011

Hurbilpen deskriptiboa zentsuetakodatuen ustiaketaren bidez

Iñaki Iurrebaso Biteri

Argitaratzailea: Soziolinguistika Klusterra Martin Ugalde Kultura Parkea, 20140 Andoain

Egilea: Iñaki Iurrebaso Biteri (Soziolinguistika Klusterra)

Koordinatzailea: Olatz Altuna Zumeta (Soziolinguistika Klusterra)

Creative Commons: BY, NC

Diseinua: blanco ([email protected])

ISBN: 978-84-943708-1-6

Andoain, 2015

3

udalerri euskaldunak eaen: egoera eta bilakaera, 1981-2011

A U R K I B I D E A

1. UDA LERRI EUSKALDUNAK EAEN, 2011: EGOERAREN ARGAZKIA ETA TESTUINGURUAN KOKATZEA ............................ 51.1. Udalerri euskaldunen operatibizatzea: euskararen indizeak %70eko

balioa gainditzen duenean .......................................................................................... 51.2. Udalerri euskaldunak EAEn, 2011. Urtean: 126 udalerri, 2.548 Km2,

335.729 Biztanle, 235.019 Euskaldun ........................................................................ 51.3. EAEko 126 udalerri euskaldun horietatik 56 UEMAko kide dira eta

gainerako 68ak ez ........................................................................................................... 71.4. EAEko udalerri euskaldunen oinarrizko ezaugarritze demografikoa:

herri txikiak dira gehienak ............................................................................................ 81.5. EAEko udalerri euskaldunen joera demografiko orokorra hazkunde

apalekoa izan da 1981-2011 bitartean .....................................................................101.6. Udalerri euskaldunen ezaugarritze soziolinguistikoa, 2011 ...............................11

1.6.1. Hizkuntza-gaitasuna .............................................................................................. 111.6.2. Lehen hizkuntza ..................................................................................................... 121.6.3. Hiztunen hizkuntza-bilakaera ............................................................................... 131.6.4. Etxean darabilten hizkuntza ................................................................................. 14

1.7. Atalaren ondorioak labur ........................................................................................... 15

2. UDALERRI EUSKALDUNEN BILAKAERA EGOKI DESKRIBATZEKO TXOSTEN HONETAN JARRAITUKO DUGUN IKERKETA-PLANA LAU URRATSETAN (METODOZKO PARENTESI BAT) ..................................................... 16

3. HIZKUNTZA-GAITASUNAREN BILAKAERA EAEKO HERRIALDE, ESKUALDE ETA UDALERRIETAN .................................................................................. 183.1. Hizkuntza-gaitasunaren bilakaera EAEn, herrialdez herrialde

eta eskualdez eskualde ................................................................................................ 183.2. Hizkuntza-gaitasunaren bilakaera, udalerrika ....................................................... 253.3. Atalaren ondorioak labur ............................................................................................ 29

4. EAEKO UDALERRI EUSKALDUNEN (ETA GAINERAKOEN) BILAKAERA, 1981-2011 .......................................................................................................304.1. Azterketarako bi multzo: udalerri euskaldunak eta gainerakoak .....................304.2. Biztanle kopurua eta euskaldun kopurua udalerri euskaldunetan

(eta gainerakoetan), 1981-2011 bilakaera ................................................................304.3. Hizkuntza-gaitasuna udalerri euskaldunetan (eta gainerakoetan),

1981-2011 bilakaera ........................................................................................................314.4. Lehen hizkuntza udalerri euskaldunetan (eta gainerakoetan),

1986-2011 bilakaera ....................................................................................................... 324.5. Etxeko hizkuntza udalerri euskaldunetan (eta gainerakoetan),

1991-2011 bilakaera ....................................................................................................... 334.6. Atalaren ondorioak labur ............................................................................................ 34

5. UDALERRI MULTZOEN BILAKAERA, JATORRIZKO EUSKALDUN-DENTSITATEAREN ARABERA ................................ 355.1. Udalerri multzoak, duela 30 urteko euskaldunen dentsitatearen

arabera, hizkuntzen egoera sozialean gertatu diren aldaketa-joerak atzeman nahian .............................................................................................................. 35

5.2. Hizkuntza-gaitasunaren bilakaera jatorrizko dentsitate multzoetan, 1981-2011 .......................................................................................................................... 35

5.3. Lehen hizkuntzaren bilakaera jatorrizko dentsitate multzoetan, 1986-2011 .......................................................................................................................... 37

5.4. Etxeko hizkuntzaren bilakaera jatorrizko dentsitate multzoetan, 1991-2011 .......................................................................................................................... 39

5.5. Atalaren ondorioak labur ............................................................................................ 41

4


6. HABITAT SOZIOLINGUISTIKOEN BILAKAERA EAEN, 1981-2011 ...................... 426.1. Multzo mugikorrak habitaten bilakaera aztertzeko .............................................. 426.2. Habitaten bilakaerari buruzko datuak era xehatuan antolatzeko

lehenengo ahalegina taula erraldoi batzuen bidez ............................................. 426.3. Euskararen habitaten bilakaera zenbakitan, 1981-2011 ...................................... 436.4. Udalerriak multzoz nola aldatu diren azken 30 urteotan ...................................456.5. Aurreko ariketa bera, erabileraren bilakaeran oinarrituta .................................466.6. Atalaren ondorioak labur ............................................................................................ 47

7. ONDORIOAK .........................................................................................................................497.1. EAEko udalerri euskaldunak, 2011 ............................................................................497.2. Aztertutako adierazleen arabera, euskarak atzera egin du udalerri eus -

kaldunetan azken bi hamarkadotan, gainerako udalerrietan ez bezala ....... 507.3. Udalerri euskaldunen barruan ere alde handiak daude: oro har, udalerri

euskaldunenetan izan dira galerarik handienak .................................................. 507.4. Hamarkadakako irakurketa bat: euskararen atzerakako joera geroz eta

indartsuago udalerri euskaldunetan ........................................................................ 517.5. Habitaten bilakaera: muturreko habitatak agortzen ............................................ 527.6. Azken hitzak udalerri euskaldunen garrantziari buruz ........................................ 52

8. ERANSKINAK ........................................................................................................................54E1. Taula. Hizkuntza-gaitasuna, herrialdeka, eskualdeka eta udalerrika.

EAE, 2011 ..........................................................................................................................54E2. Taula. Udalerri euskaldunak eta gainerakoak: udalerriak, kilometro

koadroak, biztanleak eta horietan bizi diren euskaldunak. EAE, eskualdez eskualde, 2011 .............................................................................................58

E3. Taula. Euskaldunek hiztun guztiekiko osatzen duten ehunekoa, lehen hizkuntza euskara izan dutenen ehunekoa eta etxean nagusiki euskara erabiltzen dutenen ehunekoa EAEn, herrialdeka, eskualdeka eta udalerrika, 1981-2011 ................................................................................................... 60

E4. Taula. Biztanleria udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 1981-2011 ................................................................................................................66

E5. Taula. Euskaldunak udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 1981-2011 ................................................................................................................66

E6. Taula. Hizkuntza-gaitasuna udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE 1981-2011 .................................................................................................................66

E7. Taula. Lehen hizkuntza udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE 1981-2011 ................................................................................................................. 67

E8. Taula. Etxeko hizkuntza udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE 1981-2011 ................................................................................................................. 67

E9. Taula. Hizkuntza gaitasunaren bilakaera, udalerriak 1981ekodentsitate mailaren arabera multzokatuta. EAE, 1981-2011 ..................................................68

E10. Taula. Lehen hizkuntzaren bilakaera, udalerriak 1981eko dentsitate mailaren arabera multzokatuta. EAE, 1986-2011 ..................................................69

E11. Taula. Etxeko hizkuntzaren bilakaera, udalerriak 1981eko dentsitate mailaren arabera multzokatuta. EAE, 1991-2011 ..................................................70

E12. Taula. Udalerrien multzokatze aldakorra, euskaldunen %aren araberakoa. Araba, 1981-2011 .................................................................................... 71

E13. Taula. Udalerrien multzokatze aldakorra, euskaldunen % aren araberakoa. Bizkaia, 1981-2011 .................................................................................. 73

E14. Taula. Udalerrien multzokatze aldakorra, euskaldunen % aren araberakoa. Gipuzkoa, 1981-2011 .............................................................................. 75

E15. Taula. Udalerrien multzokatze aldakorra, euskaldunen % aren araberakoa. EAE, 1981-2011 ........................................................................................ 77

5


1.

UDALERRI EUSKALDUNAK EAEn, 2011: EGOERAREN ARGAzKIA ETA TESTUINGURUAN KOKATzEA

1.1. Udalerri euskaldunen operatibizatzea: euskararen indizeak %70eko balioa gainditzen duenean

Udalerri Euskaldunen Mankomunitateak (UEMAk) eskaturik, EAEko udalerri euskal-dunen egoera eta bilakaera deskribatzea da txosten honen xede nagusia. Oraingoz ez da posible azterketa hau bera Nafarroa Garaiko datuekin osatzea (eta zer esanik ez Lapurdi, Nafarroa Behere eta zuberokoekin). Nahiko genuke hutsune horiek ahalik eta azkarren betetzeko moduan izatea.

EAEko udalerri euskaldunen egoera eta bilakaera aztertzeko, azken 30 urteotako zentsuetako datuak aztertuko ditugu, EUSTATek eskainitako datuetan oinarrituta. Lan horretan, betiere, udalerri euskaldunen errealitatea bere testuinguruan koka-tze aldera, EAEko udalerri guztietako datuak erabili eta aztertuko ditugu, izan uda-lerriak euskaldun edo ez.

Txosten honetarako, udalerri bat “euskaldun” den edo ez erabakitzeko, UEMAk da-rabilen irizpidea hartuko dugu abiapuntu. Horrela, udalerri euskalduntzat hartuko ditugu euskararen indizean %70eko balioa gainditzen duten udalerriak. Udalerri ba-ten euskararen indizea honela kalkulatzen da: udalerri horretan bizi diren hiztunen artean euskaldunek osatzen duten ehunekoa eta ia-euskaldunek osatzen duten ehu-nekoaren erdiaren batuta, eta bat dator EAEko administrazioan lanpostuen hizkun-tza-profila erabakitzeko erabili ohi den derrigortasun indizearekin.

Euskararen indizea = Euskaldunen % + (Ia euskaldunen % / 2)

Txosten honetan, hortaz, udalerri euskaldunak zein diren finkatzerakoan, UEMAk darabilen irizpidea eta izendapena (“udalerri euskaldunak”) erabiliko ditugu. Erans-kineko E1 taulan, EAEko udalerri guztiak azaltzen dira, hizkuntza-gaitasunari bu-ruzko datuekin eta euskararen indizea kalkulatuta (berdez nabarmendu dira irizpide hori gainditzen dutenak eta, hortaz, “udalerri euskalduntzat” hartuko ditugunak).

1.2. Udalerri euskaldunak EAEn, 2011. urtean: 126 udalerri, 2.548 km2, 335.729 biztanle, 235.019 euskaldun

Arestian aipatutako %70eko irizpidean oinarrituta, hona hemen udalerri euskaldu-nei buruzko hiru oinarrizko datu:

a) EAEko 251 udalerrietatik erdiak (126) udalerri euskaldunak dira. b) Udalerri horietan 335.729 biztanle bizi ziren 2011. ur-

tean (EAEko biztanle guztien %15,4).c) Herri horietan bizi ziren euskaldunak 235.019 ziren, EAE-

ko euskaldun guztien hamarretik hiru (%29,8).

6


Datuak herrialdeka eta eskualdeka begiratuta, alde aipagarriak ikusten dira (herrial-dekako datuetarako, ikus 1. taula hemen behean, eta eskualdekakoetarako, ikus E2 taula eranskinean). Gipuzkoan, esaterako, herritarren ia herenak (%31,9) hango 68 udalerri euskaldunetan bizi dira; bizkaitarren artean hamarretik bat bizi da hango 57 udalerri euskaldunetako batean (%9,5); Araban, azkenik, herritarren %0,5 beste-rik ez dira bizi hango udalerri euskaldun bakarrean.

Datuak bestela irakurrita, EAEko udalerri euskaldunetan bizi diren 335.729 herrita-rretatik, bi herenak (%67,0) Gipuzkoan bizi dira, ia herenak Bizkaian (%32,5) eta gai-nerako %0,5a Aramaion (Araba).

Aldeak, jakina, are nabarmenagoak dira datuak eskualdez eskualde aztertuta (ikus eranskineko E2 taula). Muturretara joz, badira EAEko lau eskualde (Gernika-Bermeo, Lea-Artibai, Tolosaldea eta Urola Kosta) udalerri guzti-guztiak udalerri euskaldunak dituztenak. Beste muturrean, badira sei eskualde non udalerri bakarra ere ez den udalerri euskalduna: Arabako Ibarrak, Arabako Lautada, Arabako Mendialdea, Errio-xa Arabarra, Kantauri Arabarra eta Enkartazioak.

A. Grafikoa: udalerri euskaldunetan bizi direnek herritar guztiekiko osatzen duten ehunekoa, herrialdearen arabera. EAE, 2011 (%)

B. Grafikoa: udalerri euskaldunetan bizi diren herritarrak, herrialdearen arabera. EAE, 2011 (%)

7


1.3. EAEko 126 udalerri euskaldun horietatik 56 UEMAko kide dira eta gainerako 68ak ez

Eranskineko E1 taulan, hizkuntza-gaitasunari buruzko datuak aurkeztu ditugu, he-rriz herri, 2011ko zentsuko datuetan oinarrituta. Taula horretan bertan, UEMAko kide diren udalerriak nabarmendu ditugu. Informazio hori bera oinarri hartuta, mapa hau sortu dugu.

Txosten honetan, udalerri euskaldunen egoeraz eta bilakaeraz arituko gara nagusi-ki, udalerri horiek UEMAko kide diren edo ez bereizi gabe. Aurrera egin baino lehen, ordea, egin dezagun UEMAko kide diren udalerrien argazki orokor labur bat.

EAEko 126 udalerri euskaldunetatik 56 dira UEMAko kide. Oro har, herrien ezau-garriei erreparatuz, ez dirudi alde handirik dagoenik UEMAko kide diren eta ez di-ren udalerri euskaldunen artean. Hala ere, esan beharra dago, batetik, UEMAko kide diren udalerriak, batez beste, ez direnak baino handixeagoak direla, eta, bestetik, UEMAko kide direnak are “euskaldunagoak” direla kide ez direnak baino. Azalpen labur hori eginda, hemendik aurrera udalerri euskaldun guzti-guztiez arituko gara, UEMAko kide diren edo ez bereizi gabe.

1. Taula. Udalerri euskaldunak eta gainerakoak: udalerriak, kilometro koadroak, biztanleak eta horietan bizi diren euskaldunak. EAE, herrialdez herrialde, 2011

I. Mapa. UEMAko udalerriak, beste udalerri euskaldunak eta gainerakoak. EAE, 2011

8


1.4. EAEko udalerri euskaldunen oinarrizko ezaugarritze demografikoa: herri txikiak dira gehienak

EAEko 126 udalerri euskaldun horietako gehien-gehienak txikiak dira. Horrela:

•64 udalerri (udalerri euskaldun guztien erdiak) ez dira 1.000 biztanlera iristen.

•Beste 41 udalerrik, 1.000 eta 5.000 biztanle bitartean dituzte.•Handiagoak 21 dira, 5.000 eta 25.000 biztanle artekoak.•Ez dago udalerri euskaldun bakarra 25.000 biz-

tanleak gainditzen dituenik.

Horiek horrela izanda ere, ez daiteke esan udalerri euskaldunetan bizi diren biztan-le gehienak herri txiki-txikietan bizi direnik. Aitzitik, 5.000 biztanle baino gehia-goko herrietan bizi dira gehienak. zehazki, udalerri euskaldunetako biztanleen bi herenak (%67,3) 5.000-25.000 biztanle dituzten 21 herri ertainetan bizi dira; laurde-nak (%24,3) 1.000-5.000 bitartekoetan eta %8,4 besterik ez 1.000tik beherako 64 uda-lerri txikietan.

Udalerri euskaldunak eta gainerakoak alderatzen baditugu, oro har, udalerri euskal-dunen artean herri txikiek pisu handiagoa dutela ikusiko dugu, alde handiarekin, gainera: udalerri euskaldunetan bizi diren herritarren artean bakarra ez da 25.000 biztanle baino gehiagoko udalerrian bizi: udalerri ez-euskaldunen kasuan, berriz, kopuru hori %72,1era iristen da.

2. Taula. Udalerriak, biztanleak eta euskaldunak, UEMAko kide diren udalerrietan, beste udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 2011

C. Grafikoa. Udalerri euskaldunak, neurriaren (biztanle kopuruaren) arabera: udalerriak eta horietan bizi diren biztanleak. EAE, 2011

D. Grafikoa. Udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan bizi diren biztanleak, bizi diren udalerriaren neurriaren arabera. EAE, 2011

9


Kopuruak bestela irakurrita (ikus E grafikoa), EAEn 1.000 biztanletik beherako he-rrietan bizi diren hamar herritarretatik sei (%59,6) udalerri euskaldunetan bizi dira, eta berdin 1.000-5.000 bitartekoetan bizi direnen %44,8 eta 5.000-25.000 bitarte-koetan bizi direnen %35,5 ere. Aitzitik, 25.000 biztanletik gorako herrietan edo hiri-buruetan bizi diren herritarren artean bakarra ere ez da bizi udalerri euskaldunean (neurri horietako udalerri bakarrean ere ez baita iristen euskararen indizea %70era).

Datuak dezente sinplifikatuz esan daiteke, gaur egun ere, joera orokor gisa, zenbat eta herri txikiagoa izan, orduan eta euskaldunagoa dela; eta zenbat eta handiagoa, orduan eta erdaldunagoa. Datuak, oraindik ere, argiak dira alde horretatik, nahiz eta azken hamarkadetan joera aldatzen ari den eta euskaldun urbanoak geroz eta pisu handiagoa hartzen ari diren euskaldun guztien kolektiboan. Izan ere, EAEko euskal-dun gehienak herri handiagoetan edo hiriburuetan bizi dira dagoeneko: 2011. ur-tean, euskaldunen erdiak inguru 20.000 biztanletik gorako udalerritan bizi dira, eta ez dira %15era iristen euskaldunen artean 5.000 biztanle baino gutxiagoko herrietan bizi direnak. Dena den, ikuspegia udalerrietan jarrita, horrek ez du ezeztatzen para-grafo honen hasieran aurkeztu dugun ideia: oro har, herri txikiak dezente euskaldu-nagoak direla handiak baino.

E. Grafikoa. Udalerriak euskaldunak diren edo ez, udalerrien neurriaren arabera. EAE, 2011

3. Taula. Udalerri euskaldunak eta gainerakoak, tamainaren arabera. EAE, 2011

4. Taula. Udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan bizi den biztanleria, udalerrien tamainaren arabera. EAE, 2011

10


1.5. EAEko udalerri euskaldunen joera demografiko orokorra hazkunde apalekoa izan da 1981-2011 bitartean

Azken 30 urteotan aztergai ditugun 126 udalerri euskaldun horiek hazi edo txikitu egin ote dira? Beste udalerrien maila bertsuan, edo badira aldeak batzuen eta besteen ar-tean? Taula honetan ikus daitekeen bezala, gehiago dira hazi diren udalerri euskaldu-nak biztanleria galdu dutenak baino: udalerri horien %31,0k hazkunde negatiboa izan dute, baina gainerako %69,0k hazkunde positiboa. Kalkuluak udalerri horietan bizi diren biztanleak kontuan hartuta eginez gero, ikusiko dugu udalerri euskaldunetan bizi diren herritarren %29,7 azken 30 urteotan biztanleria galdu duen udalerri batean bizi direla, eta gainerako %70,3ak biztanleria handitu duten udalerrietan.

Hazkunde-joera apal hori indartsuagoa izan da, oro har ,udalerri euskaldunetan, gainerako udalerrietan baino (ikus F grafikoa).

F. Grafikoa. Udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan bizi diren biztanleak, udalerriek azken 30 urteotan izan duten hazkunde demografikoaren arabera. EAE, 2011

5. Taula. Udalerri euskaldunak eta gainerakoak, 1981-2011 bitartean biztanleriak izan duen hazkundearen arabera. EAE, 2011

6. Taula. Udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan bizi den biztanleria, 1981-2011 bitartean biztanleriak udalerri horietan izan duen hazkundearen arabera. EAE, 2011

11


1.6. Udalerri euskaldunen ezaugarritze soziolinguistikoa, 2011

1.6.1. Hizkuntza-gaitasuna1

2011ko datuen arabera, udalerri euskaldunetako hamar hiztunetatik zazpik baino gehiagok (%72,3) dakite euskaraz ondo hitz egiten, beste %15,2k ondo ez hitz egin arren ulertu egiten dute edo badakite zer edo zer hitz egiten, eta gainerako %12,5ak erdaldun elebakarrak dira. Banaketa hori, jakina, ez dator bat gainerako udalerrie-tako errealitatearekin, horietan euskararen ezagutza askoz ere apalagoa baita (%30,9 besterik ez dira euskaldunak gainerako herrien multzoan).

1 Txosten honetan hizkuntza-gaitasunari buruz ariko garenean, EUSTATen sailkapen laburtua erabili-ko dugu, eta EAEko hiztunak (2 urtetik gorako herritar guztiak) hiru multzotan banatuko ditugu: eus-kaldunak, ia euskaldunak eta erdaldunak. Kategoria horiek euskararen jakite mailari buruz zentsuan egiten diren lau galderei erantzundakoaren arabera lortu dira (ulertzen duzu?, hitz egiten duzu?, ira-kurtzen duzu?, eta idazten duzu?). Aukeran ematen diren erantzunak (ezer ez, nekez, eta ondo) kon-binatuz, zazpi hiztun-kategoria sortzen dira, eta zazpi horiek bilduz, aipatu ditugun hirurak.

G. Grafikoa. Hizkuntza-gaitasuna. EAEko udalerri euskaldunak, 2011

H. Grafikoa. Hizkuntza-gaitasuna udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 2011

12


1.6.2. Lehen hizkuntzaUdalerri euskaldunetako herritarren erdiek baino gehiagok (%58,4k) euskara izan zuten lehen hizkuntza etxean txikiak zirenean, eta %31,4k gaztelania. Herritarren %6,9k bi hizkuntzak, euskara eta gaztelania izan zituzten lehen hizkuntza gisa, eta %3,3k beste hizkuntza bat. Kasu honetan ere, jakina, aldeak esanguratsuak dira gai-nerako udalerriekiko (horietan %11,6k besterik ez zuen jaso euskara lehen hizkuntza bakar gisa etxean); aldeak, gainera, hizkuntza-gaitasunean baino handiagoak dira.

7. Taula. Hiztunen hizkuntza gaitasuna udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 2011

I. Grafikoa. Lehen hizkuntza. EAEko udalerri euskaldunak, 2011

J. Grafikoa. Hiztunen lehen hizkuntza udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 2011

8. Taula. Hiztunen lehen hizkuntza udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 2011

13


1.6.3. Hiztunen hizkuntza-bilakaeraHizkuntza-gaitasuna eta lehen hizkuntza bi aldagaiak aintzat hartuta, “hizkun-tza-bilakaera” aldagaia sortzen du Eusko jaurlaritzako Hizkuntza Politikarako Sail-buruordetzak. Aldagai bakarrean, egungo hizkuntza-gaitasuna eta txikitan etxean ikasitako hizkuntza laburbiltzen ditu bost urtetik gorako hiztunentzat. Ikus deza-kegunez, hiztunen erdiak baino gehiago (%56,4) euskaldun zaharrak dira udalerri euskaldunetan. Horiekin batera euskaldunen multzoa osatzen dutenak, jatorrizko elebidunak (etxean euskara eta erdara biak jaso zituztenak) eta euskaldun berriak alegia, %5,7 eta %10,1 ditugu, hurrenez hurren. Gainerako udalerrietan oso beste-lakoa da euskaldunen osaera, eta dagoeneko gehiago dira euskaldun berriak (%16,3) euskaldun zaharrak (%10,0) baino.

K. Grafikoa. 5 Urtetik gorako hiztunen hizkuntza-bilakaera. EAEko udalerri euskaldunak, 2011

L. Grafikoa. 5 Urtetik gorako hiztunen hizkuntza-bilakaera udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 2011

9. Taula. Bost urtetik gorako hiztunen hizkuntza-bilakaera udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 2011

14


1.6.4. Etxean darabilten hizkuntzaUdalerri euskaldunetan bizi diren lagunen ia erdiek (%47,5) euskara erabiltzen dute gehien etxeko elkarrizketetan, eta herenek baino gehiagok (%37,3k) gaztelania. Bi hizkuntzak maila berean erabiltzen dituzte %13,3k eta beste hizkuntza batean jardu-ten dira %1,9. Aldagai honetan ere oso handia da gainerako udalerriekiko aldea. Dena den, etxeko erabileran euskara aurretik agertzen den arren, nahiko parekatuak azal-tzen zaizkigu euskararen eta gaztelaniaren erabilerak EAEko udalerri euskaldunetan.

M. Grafikoa. Etxean hitz egiten duten hizkuntza. EAEko udalerri euskaldunak, 2011

N. Grafikoa. Etxean hitz egiten duten hizkuntza udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 2011

10. Taula. Hiztunek etxeko elkarrizketetan erabili ohi duten hizkuntza udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 2011

15


1.7. Atalaren ondorioak labur

EAEko 126 udalerrik gainditzen dute %70eko balioa euskararen indizean, eta horiek hartuko ditugu txosten honetan “udalerri euskalduntzat”. Udalerri horietan 335.729 herritar bizi dira, EAEko biztanle guztien %15,4.

Udalerri euskaldunetatik bakarra ere ez da 25.000 biztanlera iristen, eta gehienak herri txikiak dira. Hala ere, udalerri euskaldunetako herritarren bi herenak 5.000-25.000 bitarteko udalerrietan bizi dira.

2011ko udalerri euskaldunak multzo gisa hartuta, ikusiko dugu 126 udalerri horiek biztanleria apur bat gehiago dutela duela 30 urte baino, eta bilakaera demografikoa gainerako herriena baino apur bat positiboagoa izan dela.

Udalerri euskaldunen profil soziolinguistikoaz, bi ideia:

•Alde esanguratsua dago, batez beste, udalerri euskaldunen eta gainera-koen artean. Ez zitekeen bestela izan, kategorien definizioa hizkuntza-gaitasunean oinarrituta egin dugu eta.

•Hala ere, udalerri euskaldunak ez dira hainbatek pentsa zezakeen edo udalerri horien izendapenak berak (“udalerri euskaldunak”) aditzera eman dezakeen bezain euskaldunak. Hona hemen hori argi uzten duten bi datu: batetik, eta gaitasunari dagokionez, herritarren laurdenak baino gehiago (%27,7) ez dira euskaldunak. Bestetik, etxeko erabileraren datua ere hor dago: erabilera aitortuari jaramon eginez gero euskararen erabile-ra erdararenaren gainetik azaltzen zaigun arren, aldeak ez dira oso han-diak: %47,5ek diote euskaraz mintzatzen direla nagusiki etxean eta %37,3k erdaraz. Inkestetan emandako erantzunen eta benetako portaeren artean sarri askotan egon ohi den tartea aintzat hartuta, pentsa daiteke bi hiz-kuntzen erabilera oso parean ibiliko dela gaur egun udalerri euskaldune-tako etxeetan.

16


2.UDALERRI EUSKALDUNEN BILAKAERA EGOKI DESKRIBATzEKO TxOSTEN HONETAN jARRAITUKO DUGUN IKERKETA-PLANA LAU URRATSETAN (METODOzKO PARENTESI BAT)

1981etik gaur arte zentsuetan hizkuntzari buruz bildu den informazio-masa izuga-rri handia da. EUSTATetik udalerrikako informazio xehea eskuratu eta, datu anaba-sa hori abiapuntu hartuta, azken 30 urteotako joerak sakon eta zehatz deskribatzea izango da gure helburua hurrengo ataletan. Horretarako, lau urratsetan gauzatuko dugu gure ikerketa-plana:

•Lehen hurbilpen gisa, eremukako informazioa sistematizatu eta azter-tuko dugu. Horrela, hizkuntza-gaitasunari buruzko datuak herrialdeka, eskualdeka eta udalerrika aurkeztuko ditugu, hainbat taula, grafiko eta maparen bidez. Hirugarren atalean jorratuko dugu lehen urrats hau.

•Bigarrenik, udalerri euskaldunen bilakaeran jarriko dugu zuzenean gure arreta. Horrela, UEMAk darabilen irizpidea aintzat hartuta, gaur egungo udalerri euskaldunak hartuko ditugu batetik, eta gainerako udalerri guz-tiak bestetik, eta bi udalerri multzo nagusi horiek azken 30 urteotan izan duten bilakaera deskribatuko dugu. Ikuspegi dikotomiko hori jorratuko dugu txosteneko laugarren atalean.

•Hirugarrenik, bosgarren atalean, datu zaharrenak ditugun urtea abia-puntu harturik, 1981. urtean udalerri bakoitzean zegoen euskaldunen dentsitatearen araberako multzokatze finkoa egingo dugu. Horrela, lehen multzoa 1981ean %90-%100 bitarteko euskaldunak zituzten udale-rriek osatuko dute, %80-%90 bitartekoek bigarrena, %70-%80 bitartekoek hirugarrena, eta abar. Ikuspegi hau baliagarria izango zaigu duela 30 ur-teko ingurune soziolinguistiko batzuek eta besteek hiru ikergai garran-tzitsutan (hizkuntza-gaitasuna, lehen hizkuntza eta etxeko hizkuntza) izan duten bilakaera zehatz aztertzeko.

•Laugarren urratsean azken 30 urteotan EAEn izandako habitat sozio-linguistikoen bilakaera xehe eta zehatz aztertzea izango da helbu-rua. Horretarako, zentsu-urte bakoitzean udalerri bakoitzak duen eus-kaldunen dentsitatea aintzat hartuta, hamar multzo sortuko ditugu zentsu-urte bakoitzerako. Horrela, 1981ko datuak hartu, eta urte ho-rretan %90-%100 bitarteko euskaldunak zituzten udalerriek osatu-ko dute lehen multzoa, %80-%90 bitartekoek bigarrena, %70-%80 bi-

17


tartekoek hirugarrena, eta abar. Berdin egingo dugu 1991., 2001. eta 2011. urteetarako ere. Udalerriak horrela sailkatuta, taldekatze alda-korra izango da urtetik urtera, eta horrela, urtetik urtera udalerriak multzo batetik bestera nola aldatzen diren aztertu ahal izango dugu. Ondorioz, indartzen ari diren eta ahultzen ari diren habitatak zehaz-tuko ditugu. Ikuspegi metodologiko hau 6. atalean landuko dugu.

Lau hurbilpen horiek erabilita, errealitate berari lau angelutatik egingo dizkiogu ar-gazkiak, hartara irudi osatuago eta zuzenagoa eskuratzeko asmoz. Azken urrats gisa, sintesi-ikuspegia landuko dugu txosten honetako azken atalean.

11. Taula: bilakaera aztertzeko egingo ditugun urratsak

18


3.HIzKUNTzA-GAITASUNAREN BILAKAERA EAEko HERRIALDE, ESKUALDE ETA UDALERRIETAN

3.1. Hizkuntza-gaitasunaren bilakaera EAEn, herrialdez herrialde eta eskualdez eskualde

Ondorengo orrietako taula eta mapetan euskaldunek hiztun guztiekiko osatzen du-ten ehunekoek azken 30 urteotan izan duen bilakaerari buruzko datuak aurkezten dira EAEko herrialde eta eskualdeetarako. Datu horiek irakurrita, hainbat ondorio iruditzen zaizkigu azpimarratzeko modukoak:

•EAEko eremu osoa aintzat hartuta, euskaraz hitz egiteko gai direnen kopuruak nabarmen egin du gora 30 urtean: 1981eko %21,6tik 2011ko %37,2ra, hain zuzen.

•Aurreko joera positibo hori indartsuagoa izan zen 1991-2001 hamarkadan aurrekoan eta ondorengoan baino.

•Sailkapen orokorren hurrenkeran ez da aldaketa esanguratsurik gerta-tu, hots, euskaldunen ziren eskualdeak euskaldunen izaten jarraitzen dute eta euskaldun gutxien zituztenek gutxien izaten jarraitzen dute.

•Hala ere, oso bilakaera desberdinak antzematen dira eremuz ere-mu. Horrela, eta 1981-2011 epealdi osoa aintzat hartuta, honako es-kualde hauek ageri dira bi muturretan: Lea-Artibai (euskaldunen ko-purua ez da igo, eta 1981ko %81,9tik gaur egungo %81,1ra igaro da) eta Kantauri Arabarra, euskaldunen kopurua gehien hazi den eskualdea (non euskaldunak 1981. urtean %4,4 izatetik 2011n %28,8ra pasatu bai-tziren). Gainerako guztiak bi mutur horien tartean dabiltza. Oroko-rrean, joera argia antzematen da: eskualde euskaldunenetan hazi dira gutxien euskaldunen ehunekoak eta erdaldunagoetan gehien. Labur-tuz, bada, zenbat eta eremu erdaldunagoa, orduan eta gehiago igo da euskaldunen kopurua. Gehiago igo da, adibidez, Araban eta gutxia-go Gipuzkoan; Gehiago Enkartazioetan eta gutxiago Urola Kostan.

• joera orokor hori (eremu erdaldunagoetan gehiago aurreratzea eta eus-kaldunagoetan gutxiago) ez da era homogeneoan gertatu aztertutako epealdi osoan. 1981-1991 hamarkadan gauzak bestela gertatu ziren, eta hamarkada horretan hazkunde handiagoa izan zuten euskaldun dentsi-tate ertaina zuten eskualde batzuek (Goierrik, Debagoienak eta Debaba-rrenak) eskualde erdaldunagoek baino. 1991-2001 hamarkadan, ordea, jada gehiago handitu ziren orokorrean euskaldunen kopuruak ere-mu erdaldunagoetan gainerakoetan baino. 2001-2011 hamarkadan joe-ra hori areagotu egin zen, eta eskualde euskaldunenetan galerak nagu-situ ziren; eremu erdaldunenek, aldiz, euskalduntzen jarraitu zuten.

Azken 10 urteotako bilakaerari erreparatuta, datuek korrelazio argia erakusten dute (ikus Q grafikoa): zenbat eta eremu euskaldunagoa, orduan eta atzerakada handia-goa euskaldunen proportzioan; zenbat eta erdaldunagoa, orduan eta aurrerakada handiagoa.

19


12. Taula. Euskaldunek hiztun guztiekiko osatzen duten ehunekoaren bilakaera EAEn, herrialdeka eta eskualdeka, 1981-2011

O. Grafikoa: hizkuntza-gaitasuna, herrialdeka. EAE, 1981-2011

20


P. Grafikoa: hizkuntza-gaitasuna, eskualdeka. EAE, 1981-2011

Q. Grafikoa: hizkuntza-gaitasunean 2001-2011 aldian izandako bilakaera, 2011. Urteko hizkuntza-gaitasunaren arabera. EAEko eskualdeak

21


II. Mapa: hizkuntza-gaitasuna. EAEko eskualdeak, 1981 (euskaldunen %a)

III. Mapa: hizkuntza-gaitasuna. EAEko eskualdeak, 1991 (euskaldunen %a)

22


IV. Mapa: hizkuntza-gaitasuna. EAEko eskualdeak, 2001 (euskaldunen %a)

V. Mapa: hizkuntza-gaitasuna. EAEko eskualdeak, 2011 (euskaldunen %a)

23


VII. Mapa: hizkuntza-gaitasunaren bilakaera. EAEko eskualdeak, 1991-2001 (euskaldunen %an izandako hazkundea)

EUSKALDUNEN %AN izANDAKo hAzKUNDEA 2001 vs. 1991

VI. Mapa: hizkuntza-gaitasunaren bilakaera. EAEko eskualdeak, 1981-1991 (euskaldunen %an izandako hazkundea)


24


VIII. Mapa: hizkuntza-gaitasunaren bilakaera. EAEko eskualdeak, 2001-2011 (euskaldunen %an izandako hazkundea)


IX. Mapa: hizkuntza-gaitasunaren bilakaera. EAEko eskualdeak, 1981-2011 (euskaldunen %an

izandako hazkundea)


25


3.2. Hizkuntza-gaitasunaren bilakaera, udalerrika

Eranskineko E3 taula handian, hizkuntza-gaitasunak udalerriz udalerri izan duen bilakaerari buruzko datuak aurkezten dira, eta, datu horietan oinarrituta, ondoren-go orrialdeetako mapak sortu ditugu. Datuei eta mapei begiratuta, eskualdekako az-terketan ikusi dugun bezala, hizkuntza-gaitasunaren bilakaera ez dela homogeneoa izan ikus dezakegu. Are gehiago, eskualdeetan baino are alde sakonagoak ikusten ditugu udalerri batzuetatik besteetara. Muturreko adibide batzuk aipatzeko:

•Euskaldunek hiztun guztiekiko osatzen duten ehunekoan gehien handi-tu diren udalerrien artean ditugu, besteak beste, zalduondo (euskaldu-nak %1,6 izatetik %36,9 izatera igaro dira 30 urtetan), Amurrio (%2,5etik %28,9ra), Agurain (%3,6tik %29,4ra), Kanpezu (%0,8tik %24,6ra) eta zalla (%0,8tik %24,5era).

•Euskaldunen ehunekoa gehien jaitsi duten udalerrien artean di-tugu, berriz, honakoak: Maruri-jatabe (euskaldunak %85,8 izate-tik %62,2ra jaitsi dira 30 urtetan), Gamiz-Fika (%94,9tik %73,1era), Lizartza (%96,6tik %82,3ra) eta Bakio (%71,9tik %58,2ra).

R. Grafikoa: hizkuntza-gaitasunaren bilakaera EAEko udalerrietan, 1981-2011. Muturreko hainbat adibide

S. Grafikoa: hizkuntza-gaitasunean 1981-2011 aldian izandako bilakaera, 1981. Urteko hizkuntza-gaitasunaren arabera. EAEko udalerriak

26


X. Mapa: hizkuntza-gaitasuna. EAEko udalerriak, 1981 (euskaldunen %a)

XI. Mapa: hizkuntza-gaitasuna. EAEko udalerriak, 1991 (euskaldunen %a)

EUSKALDUNEN %A 1981

EUSKALDUNEN %A 1991

27


XII. Mapa: hizkuntza-gaitasuna. EAEko udalerriak, 2001 (euskaldunen %a)

XIII. Mapa: hizkuntza-gaitasuna. EAEko udalerriak, 2011 (euskaldunen %a)

EUSKALDUNEN %A 2001

EUSKALDUNEN %A 2011

28


XIV. Mapa: hizkuntza-gaitasunaren bilakaera. EAEko udalerriak, 1981-1991 (euskaldunen %an izandako hazkundea)

EUSKALDUNEN %AN IZANDAKO HAZKUNDEA 1981 vs. 1991


XV. Mapa: hizkuntza-gaitasunaren bilakaera. EAEko udalerriak, 1991-2001 (euskaldunen %an izandako hazkundea)


XVI. Mapa: hizkuntza-gaitasunaren bilakaera. EAEko udalerriak, 2001-2011 (euskaldunen %an izandako hazkundea)

29



EAE osoan euskaldunen kopurua handitu egin da 1981. urtetik 2011. urtera: zehazki, %21,6 izatetik %37,2 izatera heldu da. Hazkunde hori, ordea, ez da oso homogeneoa izan lurralde osoan eta alde handiak daude eremu batzuetatik besteetara. Eremuka-ko datuak ikusita, intuitiboki edo, argi nabari da gehien euskaldundu direnak es-kualde eta udalerri erdaldunagoak izan direla eta, aitzitik, zonalde euskaldunagoak gutxiago aurreratu dutela edo atzera egin dutela euskarazko hizkuntza-gaitasunean.

XVII. Mapa: hizkuntza-gaitasunaren bilakaera. EAEko udalerriak, 1981-2011 (euskaldunen %an izandako hazkundea)


30


4.EAEko UDALERRI EUSKALDUNEN (ETA GAINERAKOEN) BILAKAERA, 1981-2011

4.1. Azterketarako bi multzo: udalerri euskaldunak eta gainerakoak

Atal honetan, esan bezala, udalerriak multzokatzeko irizpide gisa gaur egungo egoe-ra hartuko dugu eta EAEko udalerriak bi multzo nagusitan sailkatuko ditugu: udale-rri euskaldunak batetik (2011ko zentsuko datuen arabera euskararen indizean %70eko balioa gainditu zuten udalerriak) eta gainerako udalerri guztiak bestetik. zein bila-kaera izan dute azken 30 urteotan egun “euskaldun” diren udalerri horiek? Bilakaera hori bat al dator gainerako udalerrietan antzematen diren joerekin?

4.2. Biztanle kopurua eta euskaldun kopurua udalerri euskaldunetan (eta gainerakoetan), 1981-2011 bilakaera

Egun euskalduntzat jo ditugun 126 udalerri horietan biztanle kopurua ez da asko alda-tu azken 30 urteotan: 310.089tik 335.729ra igo da biztanleria udalerri multzo horretan (ikus eranskineko E4 taula). Guztira, EAEko biztanleriaren %14,5 izatetik %15,4 izatera pasatu da udalerri multzo hori. Gainerako udalerrien biztanleria metatua ere nahi-ko egonkor azaltzen zaigu azken 30 urteotan: 1981ko 1.831.720tik 2011ko 1.844.086ra ez dago ia aldaketarik kopuruetan, eta ehunekoetan, berriz, %85,5etik %84,6ra igaro da udalerri horien pisua.

Udalerri euskaldunen pisu demografikoa, hortaz, egonkor azaltzen zaigu azken 3 hamarkadetan, %15aren inguruan, nahiz eta azken 15 urteotan batez bestekoa baina pixka bat gehiago handitu den udalerri horien pisua.

T. Grafikoa: biztanleria udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 1981-2011

31


126 udalerri euskaldun horietan bizi diren euskaldunak 209.975 ziren 1981. urtean eta 235.019 2011n. Hazkunde ez oso handi hori 80ko hamarkadan gertatu zen batik bat, eta 1991tik gaur arteko hazkundea apalagoa izan da. Bitartean, epe horretan bertan, EAEko gainerako udalerrietan (“euskaldun” izendatu ez ditugun horietan) gora egin du oso nabarmen euskaldunen kopuruak: 237.801ekoa zen 1981ean eta 554.420koa 2011n; beraz, bikoiztu baino gehiago egin da udalerri horietako euskaldun kopurua 30 urtetan.

Ondorioz, udalerri euskaldunetan bizi diren euskaldunek geroz eta zati txikia-goa osatzen dute EAEko euskaldun guztiekiko: euskaldun guztien ia erdiak udale-rri euskaldunetan bizi ziren 1981 urtean (%46,9) eta gaur egun ez dira herenera iris-ten (%29,8).

4.3. Hizkuntza-gaitasuna udalerri euskaldunetan (eta gainerakoetan), 1981-2011 bilakaera

Udalerri euskaldunetan gora egin zuen euskaldunen eta ia-euskaldunen kopuruak 1981-2001 bitartean (euskaldunen pisua, zehazki, %69,8tik %75,5 izatera igo zen). 2001etik aurrera, berriz, atzera egin du bi kategoria horien pisuak (euskaldunak %72,3 izatera pasatu dira) eta gora egin du erdaldun elebakarren ehunekoak.

Oso bestelakoa izan da gainerako udalerrietako joera: euskaldunen ehunekoa asko handitu da, 1981ko %13,4tik 2011ko %30,9ra hain zuzen. Laburtuz, bada, EAEko gai-nerako udalerrietan ez bezala, euskaldunen kopurua ez da asko handitu udalerri eus-kaldunetan azken 30 urteotan, eta azken hamarkadan, gainera, atzera egin du eus-kaldunen pisuak udalerri euskaldunetan.

U. Grafikoa: euskaldunak udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 1981-2011

V. Grafikoa: hizkuntza gaitasuna. EAEko udalerri euskaldunak, 1981-2011

32


4.4. Lehen hizkuntza udalerri euskaldunetan (eta gainerakoetan), 1986-2011 bilakaera

Lehen hizkuntzari erreparatuta (ikus eranskineko E3 taula eta ondorengo grafikoak), udalerri euskaldunetan atzera egin du euskara lehen hizkuntza zutenen kopuruak azken mende laurden honetan: zehazki, 1986ko %68,7tik 2011ko %58,4ra. Epe berean, igo egin da lehen hizkuntza erdara (gaztelania edo beste bat) izan dutenen pisua: %25,9tik %31,4ra gaztelaniaren kasuan, eta %1,0etik %3,3ra gainerako hizkuntzen kasuan. Bilakaera hori ez da modu berean gertatu ikertutako aldi guztian: 1986-1991 bosturtekoan egoera egonkor mantendu ondoren, aldaketak 90eko hamarkadan hasi ziren eta asko bizkortu dira 2001-2011 tartean. Aldaketa joera orokor horren jatorrian, ordezkapen demografikoak zeresan handia izango du, belaunaldi zaharrenen hil-

W. Grafikoa: euskaldunek hiztun guztiekiko osatzen duten ehune-koa udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 1981-2011

13. Taula. Euskaldunek osatzen duten ehunekoak udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 1981-2001

X. Grafikoa: lehen hizkuntza. EAEko udalerri euskaldunak, 1986-2011

33


kortasunak zehazki (belaunaldi horietan oraindik batez bestekoaren gainetik dago euskara lehen hizkuntza dutenen kopurua). Gaia adinka ustiatuta ikus liteke lehen hizkuntzaren bilakaeran udalerri euskaldunetan euskarak izan duen beherako joera zenbateraino zor zaion ordezkapen demografiko natural horri eta zenbateraino eragin duten bestelako faktoreek. Dena den, txosten honen helburua gertatutako bilakaerak egoki eta zehatz deskribatzea da, ez gertatutakoaren logika azaleratzea. Txostenaren helburuetatik kanpo gelditzen da, hortaz, horretan sakontzea.

Gainerako udalerrietan ere apur bat jaitsi da euskara lehen hizkuntza duten he-rritarren kopurua: 1986ko %12,4tik 2011ko %11,6ra. Kasu horretan ere 1991tik aurrera hasi zen beherakada hori. Dena den, jaitsiera askoz ere handiagoa izan da udalerri euskaldunetan gainerakoetan baino.

4.5. Etxeko hizkuntza udalerri euskaldunetan (eta gainerakoetan), 1991-2011 bilakaera

Euskararen erabilera jaitsi egin da udalerri euskaldunetako etxeetan azken 20 urteo-tan. 1991 urtean hiztunen %56,4k euskara erabiltzen zuten nagusiki etxean. Kopuru hori %47,5era jaitsi zen 2011. urtean. jaitsiera azken 10 urteetan gertatu da gehien-bat, eta azken hamarkada horretan jaitsi egin dira, halaber, euskara eta gaztelania bi hizkuntzak erabiltzen dituztenen ehunekoak. Aitzitik, indartsu igo dira gaztela-nia eta beste erdarak erabiltzen dituztenen ehunekoak: 1991n %27,9 ziren gaztelania nagusiki erabiltzen zutenak eta %0,4 beste erdararen bat zerabiltenak; 2011n, berriz, %37,3koa zen gaztelaniaren ehunekoa eta %1,9koa gainerako hizkuntzena.

Y. Grafikoa: lehen hizkuntza euskara dutenek hiztun guztiekiko osatzen duten ehunekoa udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 1986-2011

14. Taula. Lehen hizkuntza euskara izan dutenek osatzen duten ehunekoa udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 1981-2001

34


Udalerri euskaldunetako etxeetan ez bezala, euskararen erabilerak gora egin du apur bat gainerako udalerrietan, 1991ko %6,6tik egungo %7,5era. Aurkako joerak aurkitzen ditugu, hortaz, ikertutako bi multzoetan: euskararen erabilera nabarmen atzeratzen ari da udalerri euskaldunetako etxeetan eta, oso poliki bada ere, aurrera egin du pix-ka bat gainerako udalerrietako etxeetan.


Udalerri euskaldunen pisu demografikoa nahiko egonkor azaltzen zaigu aztertutako epealdian, nahiz eta azken 10 urteotan igo egin den apur bat.

Datu soziolinguistikoen bilakaerak irudi nahiko koherentea osatzen du: euskarak atzera egin du udalerri euskaldunetan 1991. urtetik eta, batez ere, 2001. urtetik au-rrera. Euskaldunen pisua jaitsi egin da azken 10 urteotan, eta indartsu jaitsi dira, halaber, euskara lehen hizkuntza zuten herritarren kopurua eta etxeetan euskara erabiltzen dutenena. joera hori ez dator bat, oro har, gainerako udalerrietan ageri denarekin. Horietan indartsu egin du gora euskaldunen kopuruak eta ez da bilakae-ra nabarmenik ikusten lehen hizkuntzaren eta etxeko erabilerari dagokionez.

Z. Grafikoa: etxeko hizkuntza. EAEko udalerri euskaldunak, 1991-2011

AA. Grafikoa: etxeko hizkuntza nagusiki euskara dutenek osatzen duten ehunekoa udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 1991-2011

15. Taula. Etxeko hizkuntza nagusiki euskara dutenek osatzen duten ehunekoa udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE 1981-2011

35


5.UDALERRI MULTzOEN BILAKAERA, jATORRIzKO EUSKALDUN-DENTSITATEAREN ARABERA

5.1. Udalerri multzoak, duela 30 urteko euskaldunen dentsitatearen arabera, hizkuntzen egoera sozialean gertatu diren aldaketa-joerak atzeman nahian

Aurreko atalean, EAEko udalerriak bi multzo nagusitan banatuta aztertu ditugu. Talde horiek oso zabalak direla jakinda, oraingoan askoz ere xeheago egingo ditu-gu taldeak. Atal honetan, honako hamar talde hauetan multzokatuko ditugu EAE-ko udalerriak, 1981. urtean euskaldunek hiztun guztiekiko osatzen zuten ehunekoa-ren arabera:

•1981. urtean euskaldunak hiztunen %90 eta %100 bitartean ziren udalerriak.

•1981ean euskaldunak %80-90 zirenak.•1981ean euskaldunak %70-80 zirenak.•1981ean euskaldunak %60-70 zirenak.•1981ean euskaldunak %50-60 zirenak.•1981ean euskaldunak %40-50 zirenak.•1981ean euskaldunak %30-40 zirenak.•1981ean euskaldunak %20-30 zirenak.•1981ean euskaldunak %10-20 zirenak.•1981ean euskaldunak %0-10 zirenak.

jatorrizko (1981eko) euskaldun-dentsitatearen araberako hamar multzo horiek finko mantenduta, udalerri multzo horietan azken 20-30 urteotan izan den bilakaera az-tertuko dugu, honako hiru aldagai hauei dagokienez: hizkuntza-gaitasuna, lehen hizkuntza eta etxeko hizkuntza.

Oharra: bilakaera-datuak aztertzeko, eta seriearen homogeneotasuna ziurtatzeko, ziortza-Bolibarko eta Markina-xemeingo bilakaera-datuak elkarrekin aztertuko di-tugu (horregatik, tauletan, 250 udalerri azalduko zaizkigu guztira, berez gaur egun ziortza-Bolibarrekin 251 diren arren).

5.2. Hizkuntza-gaitasunaren bilakaera jatorrizko dentsitate multzoetan, 1981-2011

Euskaldunek hiztun guztien artean osatzen duten ehunekoak gora egin du nabar-men EAEn azken 30 urteotan, 1981ko %21,6tik %37,2raino. Bilakaera hori, ordea, ez da batere homogeneoa izan udalerrien abiapuntu soziolinguistikoa aintzat hartuta. Horrela, 1981ean euskaldunek udalerrietan zuten pisua kontuan hartuta, honako joera hauek antzematen dira:

•1981. urtean euskaldun-dentsitate handiena zuten udalerrien multzoan (euskaldunak %90-%100) egonkor agertzen zaigu euskaldunen ehunekoa 1981-1991 aldian; 1991-2001ean jaitsi egiten da euskaldunen ehunekoa eta jaitsiera are gehiago sakontzen da 2001-2011n. Aldi osoa aintzat hartuta, multzo honetan euskaldunak %94,5 ziren 1981ean eta %83,9 2011n.

36


•Hurrengo bi multzoek (%80-%90, %70-%80) galera txikiak izan dituz-te aztertutako 30 urteetako epealdian, eta datuetan sakonduz ikusiko dugu joera aldakorra izan dutela aztertutako hiru hamarkadetan: 1981-1991n euskaldunen kopuruak igotzen ikusi zituzten udalerri horiek; 1991-2001ean egonkor iraun zuten eta azken hamarkadan jaitsi egin dira euskaldunen kopuruak. Aldi osoa aintzat hartuta, euskaldunen ehune-koa apur bat jaitsi egin da abiapuntua %80-%90ean zuten udalerrietan (%83,2tik %81,1ra) eta maila berean azaltzen zaigu %70-%80koen mul-tzoan, %74aren inguruan. Edonola ere, kontuan hartzeko datua da az-ken hamarkadan bi multzo horiek beherako joera argia hartu dutela.

•Hurrengo bi multzoek (%60-%70 eta %50-%60) euskaldunen ehu-nekoan gora egin dute epealdi osoa kontuan hartuta, baina az-ken hamarkadan beherako joera apala hartu dute horiek ere.

•Hurrengo bi multzoetan (%40-%50 eta %30-%40) euskaldunen kopuruak gora egin du nabarmen aztertutako 30 urteotan, nahiz eta azken ha-markadan hazkunde prozesu hori nahikoa geldituta azaltzen zaigun.

•Azkenik, 1981. urtean euskaldun gutxiago zituzten hiru multzoek (euskaldunak %0-%10, %10-%20 eta %20-%30) goranzko joera indartsua eta jarraitua, oraingoz etenik gabea, ageri dute. Horrela, 1981ean abiapuntu apalena zuten udalerriak hartzen baditugu (%0-%10 multzokoak) euskal-dunen portzentajea %4,4tik %22,7ra igo dela ikusiko dugu. %10-%20 multzoko udalerrietan euskaldunak %15,7tik % 33,1era igo dira eta %20-%30 multzokoetan %22,2tik %40,1era. Aipatzeko moduko datua da azken hiru multzo horietako udalerriek biltzen dutela EAEko biztanleriaren zati nagusia. Horietan bizi dira, 2011. urtean, 1.574.711 lagun, EAEko biztanle guztien %72,2. Horiek horrela, hiru multzo horien joerak pisu handia du EAE osoko datuetan. Ondorioz, nahiz eta gainerako multzoetan (multzo euskaldunagoetan) joera bestelakoa izan, EAEko joera orokorra azken hiru multzo horiek finkatzen dutenetik hurbil azalduko zaigu.

BB. Grafikoa. Hizkuntza gaitasunaren bilakaera, udalerriak 1981eko dentsitate mailaren arabera multzokatuta. EAE, 1981-2011

37


Orokorrean, zenbat eta abiapuntu erdaldunagoa, orduan eta gehiago handitu da udalerri horietako euskaldunen kopurua. Udalerri euskaldunenek (1981eko abiapun-tuan euskaldunak %70etik gora zituztenek), ordea, atzera egin dute, euskaldunetan euskaldunenak bereziki. Atzerakada hori 2001-2011 hamarkadan gertatu da nagusi-ki, nahiz eta lehenagotik ere bazetorren. Azken hamarkada horretan, abiapuntuan euskaldunak %30etik behera zituzten hiru multzoetan bakarrik egin du gora euskal-dunen ehunekoak, eta gainerako multzoetan geldialdia edo atzerakada gertatu da.

5.3. Lehen hizkuntzaren bilakaera jatorrizko dentsitate multzoetan, 1986-2011

Lehen hizkuntza euskara duten herritarren kopuruak behera egin du EAEn azken 25 urteotan, 1986ko %20,6tik 2011ko %18,8ra hain zuzen. jaitsiera hori 1991-2001 eta, batez ere, 2001-2011n gertatu da. Datuak 1981eko dentsitate multzoen arabera azter-tuta, zera ikusiko dugu: lehen hizkuntza euskara dutenen ehunekoak behera egin duela udalerri multzo guzti-guztietan, multzorik erdaldunenean izan ezik (1981ean euskaldunak %0-%10 ziren udalerrietan). Gainerako multzo guztietan jaitsi egin da lehen hizkuntza euskara duten herritarren proportzioa, eta beherakada handiagoa

16. Taula. Hizkuntza-gaitasunaren bilakaera, udalerriak 1981eko dentsitate mailaren arabera multzokatuta. EAE, 1981-2011 (laburpena)

CC. Grafikoa. Lehen hizkuntzaren bilakaera, udalerriak 1981eko dentsitate mailaren arabera multzokatuta. EAE, 1986-2011

38


da udalerri euskaldunagoetan. Horrela, goiko muturrera joz, ikusgarria da %90-%100 euskaldunak zituzten udalerrietan ikusten den bilakaera: lehen hizkuntza euskara zutenak %94,0 ziren 1981ean eta 2011n, berriz, %73,0 .

Bien bitartean, gora egin du gaztelania lehen hizkuntzatzat duten herritarren eta lehen hizkuntza euskara eta gaztelania izan dituztenen ehunekoak ia dentsita-te multzo guztietan. Oro har, zenbat eta multzo euskaldunagoa, orduan eta gehia-go handitu dira lehen hizkuntza gaztelania (edo biak) izan dituztenen ehunekoak.

Lehen hizkuntza euskara eta gaztelania ez beste hizkuntzaren bat izan dutenen ehunekoak, azkenik, gora egin du, 2001-2011 hamarkadan batik bat, nahiko era ho-mogeneoan udalerri multzo guztietan.

17. Taula. Lehen hizkuntzaren bilakaera, udalerriak 1981ko dentsitate-mailaren arabera multzokatuta. EAE, 1986-2011 (laburpena)

39


5.4. Etxeko hizkuntzaren bilakaera jatorrizko dentsitate multzoetan, 1991-2011

EAE osoa aintzat hartuta, ez da aldaketa handirik izan azken 20 urteotan herritarrek etxean erabili ohi dituzten hizkuntzen banaketan. Etxean nagusiki euskaraz dihar-dutenak, 1991. urtean %13,9 izatetik 2011. urtean %13,6 izatera igaro dira. Datuak ja-torrizko dentsitatearen araberako udalerri multzoka aztertuta, ordea, joera aipaga-rriak ikusten dira. Horrela, euskararen erabilerak gora egin du eta gaztelaniarenak behera hiru multzo erdaldunenetan, abiapuntuko ezagutza maila %30etik behera zuten udalerrietan. Aitzitik, gainerako multzo guztietan behera egin du euskararen erabilerak eta gora gaztelaniarenak. zenbat eta jatorriz euskaldunagoa multzoa, or-duan eta gehiago egin du atzera euskararen erabilerak eta aurrera gaztelaniarenak. Muturreko talde euskaldunenaren datua aipatuz, euskaldunak 1981. urtean %90-%100 ziren udalerrietako etxeetan euskara nagusiki erabili ohi dutela erantzun dutenen kopurua %88,5etik %65,4ra jaitsi da, eta nagusiki gaztelania darabiltela diotenen kopurua laukoiztu egin da hogei urteren buruan: %5,1ekoa zen , 1991n eta %23,3koa 2011n. Hurrengo multzo euskaldunetan ere jaitsiera handiak ikusten ditugu euska-raren erabileran.

Euskararen erabilerak udalerri euskaldunetako etxeetan izan duen atzerakadak azken hamarkadan hartu du indar gehien, 1991-2001 hamarkadan ere gertatu zen arren.

DD. Grafikoa. Etxeko hizkuntzaren bilakaera, udalerriak 1981ko dentsitate-mailaren arabera multzokatuta. EAE, 1991-2011 (nagusiki euskaraz egiten dutenak, %)

40


18. Taula. Etxeko hizkuntzaren bilakaera, udalerriak 1981eko dentsitate mailaren arabera multzokatuta. EAE, 1991-2011 (laburpena)

41



Duela 30 urte udalerriek zuten euskaldun-dentsitatearen arabera udalerriak multzo-katuta, bilakaera-joera argiak antzematen dira. Asko laburtuz, datuek bi joera kon-trajarri erakusten dituzte:

•Abiapuntuan erdaldunenak ziren udalerriak (euskaldunen dentsitatea %30aren azpitik zutenak) euskalduntzen ari dira: euskaraz hitz egiteko gai direnen kopuruak asko igo dira udalerri horietan eta euskararen etxe-ko erabilera ere igo egin da pixka bat.

•Abiapuntuan euskaldunenak ziren udalerriak, ordea, aztertutako hiru parametroetan erdaldundu egin dira azken 30 urteotan. Udalerri horie-tan oro har asko jaitsi dira lehen hizkuntza euskara dutenen ehunekoak eta etxean nagusiki euskara erabiltzen dutenen ehunekoak. Euskaldu-nen artean euskaldunenak dira, gainera (euskaldun-dentsitate handie-na zutenak), gehien jaitsi direnak. Bilakaera hori 1991. urtetik aurrera sumatzen da batez ere eta azken hamarkadan hartu du indarrik han-diena. Hizkuntza-gaitasunari dagokionez, 1981ean euskaldunen den-tsitatea %50etik gorakoa zuten udalerri multzo guztietan jaitsi egin da euskaldunen ehunekoa azken hamarkadan, eta galera hori lehenago hasi zen %90-%100eko gune euskaldunenean. Oro har, zenbat eta abia-puntu euskaldunagoa, orduan eta handiagoa izan da jaitsiera hori.

42


6.

HABITAT SOzIOLINGUISTIKOEN BILAKAERA EAEn, 1981-2011

6.1. Multzo mugikorrak habitaten bilakaera aztertzeko

Aurreko ataleko datuak ikusita, pentsatzekoa da azken 30 urteotako aldaketa-joerek EAEko habitat soziolinguistikoen osaeran aldaketak eragingo zituela. Horixe azter-tu nahi dugu atal honetan.

Eranskineko E3 taulan, udalerri bakoitzean urtez urte zegoen euskaldunen %a ikus daiteke. Atal honetan habitat soziolinguistikoen bilakaera aztertzeko, honako hamar multzo hauetan sailkatuko ditugu udalerriak aztertutako urte bakoitzean:

•Euskaldunak hiztunen %90 eta %100 bitartean diren udalerriak.•Euskaldunak %80-90 direnak.•Euskaldunak %70-80 direnak.•Euskaldunak %60-70 direnak.•Euskaldunak %50-60 direnak.•Euskaldunak %40-50 direnak.•Euskaldunak %30-40 direnak.•Euskaldunak %20-30 direnak.•Euskaldunak %10-20 direnak.•Euskaldunak %0-10 direnak.

Sailkapen hori, esan bezala, urte bakoitzean berrituko dugu. Horrela, udalerri asko multzo batean azalduko zaizkigu urte batean eta beste multzo batean hurrengoan. Horixe da, hain justu, atal honetan aztertu nahi duguna, udalerriak habitat sozio-linguistiko batetik bestera nola aldatu izan diren azken 30 urteotan. Eta, ondorioz, nola habitat batzuk indartzen eta beste batzuk ahultzen joan diren. Argitu dezagun txosten honetan “habitat soziolinguistikoa” oso adiera xumean erabiliko dugula eta, zehazki, udalerrietan dagoen euskaldunen dentsitatearekin lotuko dugula zuzenean, ikuspegi teoriko batetik kontzeptuak eskatuko lukeen esanahi zabalagoa landu gabe.

6.2. Habitaten bilakaerari buruzko datuak era xehatuan antolatzeko lehenengo ahalegina taula erraldoi batzuen bidez

Horrela landutako datuekin, taula erraldoi batzuk sortu ditugu herrialdez herrial-de (ikus eranskineko E12, E13, 14, eta E15 taulak). Horietan, udalerriak urtez urte zer multzotan azaltzen zaizkigun eta hamarkada bakoitzean zer-nolako bilakaera izan duten (positiboa edo negatiboa) aurkezten dugu koloreen bidez.

Taula horiei begiratu hutsarekin antzeman daiteke udalerri asko mugitu egin di-rela multzotik multzora. Orokorrean, goialdeko udalerriak (udalerri euskaldunenak) beheko multzoetarako joera eta euskaldun kopuruan behera egitekoa azaldu dute. joera hori badirudi geroz eta indartsuagoa azaldu dela aztertutako 30 urteotan, eta beherakadarik handienak azken hamarkadan gertatu dira. Taularen behealdera jo-tzen badugu, berriz, aurkako fenomenoa (are eta indartsuago) ikusiko dugu: eus-kaldun gutxiago zituzten udalerrietan asko handitu da euskaldunen ehunekoa eta udalerriak multzoz igotzen joan dira urteak pasatu ahala, bilakaera positibo eutsi eta jarraituan.

43


6.3. Euskararen habitaten bilakaera zenbakitan, 1981-2011

Oraingo taula hauetan, urtez urte habitat horien pisua nola aldatu den aurkezten da, udalerri kopuruan, biztanle kopuruan eta euskaldun kopuruan. Hiru taula horieta-ko datuei begiratuta, argi antzematen da multzo guztiak handitu direla bai udalerri kopuruan, bai biztanle kopuruan eta baita euskaldunen kopuruan ere, muturreko biak izan ezik:

•Hamar multzoen artean erdaldunena (euskaldunak %10era iristen ez zi-ren udalerriena) desagertu egin da. Dagoeneko ez dago ezaugarri horieta-ko udalerri bakar bat ere EAEn. Azpimarra dezagun 1981. urtean multzo hori zela guztien artean nagusia, udalerri eta biztanle gehien biltzen zi-tuena. Are gehiago, EAEko biztanleen erdiak baino gehiago (%52,3) eus-kaldun dentsitate oso txikiko (%10etik beherako) udalerri horietan bizi zi-ren. Gaur egun, esan bezala, desagertu egin da habitat mota hori.

•Aurkako muturrean, multzo euskaldunenak (euskaldunak %90-%100 bitartean dituzten udalerriek osatzen zutenak), atzera egin du izuga-rri. 1981. urtean 56 udalerri zeuden multzo horretan eta 33.605 biztan-le bizi ziren horietan. Azken 30 urteotan agortzen joan da habitat hori, eta gaur egun 13 udalerri txikik besterik ez dute ezaugarri hori, eta 4.003 biztanle bakarrik bizi dira horietan. Hau esateko datu estatistikorik ez dugun arren, kontuan hartu behar da, gainera, euskaldunen dentsita-tea (ia) erabatekoa den habitat horren galera-joera askoz lehenagotik ze-torrela, eta 1981erako ere oso ahuldua azaltzen zitzaigula habitat hau, berez lehenago izan zenarekin alderatuta. 1981ean, izan ere, EAEko he-rritarren %1,6 besterik ez ziren bizi mota horretako udalerrietan. Galera-joera hori eten beharrean, ordea, sakonduz joan da azken hiru hamar-kadetan, geroz eta indar handiagoarekin, gainera. 2011. urtean EAEko herritarren %0,2 bakarrik bizi dira habitat horretako udalerriren batean.

EE. Grafikoa: biztanleria habitat soziolinguistikoetan. EAE, 1981-2011

44


Gainerako multzoak handitu egin dira, eta udalerri eta biztanle gehiago dituzte gaur egun duela 30 urte baino. Dena den, gure arreta azken hamarkadan jarriz gero, beste bi multzo ere ahultzen ikusiko ditugu, muturretatik hurbilen dauden hurren-go biak, hain zuzen:

•Bederatzigarren multzoa (euskaldunak %10 eta %20 bitartean dituzten udalerriena) asko ahuldu da: 2001ean 43 udalerri ziren eta 2011n 22, eta guztira 944.959 biztanle bizitzetik 188.730 bizitzera pasatu dira. Egungo joerak asko aldatzen ez badira, habitat hori ere desagertu egingo da hu-rrengo urteetan.

•Bigarren multzoak (euskaldunak %80-%90 bitartean) gora egin du uda-lerri kopuruan (40 izatetik 47ra pasatu da) baina jaitsi egin da biz-tanlerian, 1981ko 78.201tik 2011ko 63.709ra. Multzo horrek, izan ere, udalerri txikiak irabazi ditu baina udalerri handiagoak “galdu”.

19. Taula. Habitaten bilakaera, euskaldunen dentsitatearen arabera: udalerriak. EAE, 1981-2011

20. Taula. Habitaten bilakaera, euskaldunen dentsitatearen arabera: udalerri horietan bizi den biztanleria. EAE, 1981-2011

21. Taula. Habitaten bilakaera, euskaldunen dentsitatearen arabera: udalerri horietan bizi diren euskaldunak. EAE, 1981-2011

45


6.4. Udalerriak multzoz nola aldatu diren azken 30 urteotan

Habitat batzuk indartu eta besteak ahuldu baldin badira, jakina, udalerri batzuk multzoz aldatzen joan direlako gertatu da. Ondorengo 22 eta 23 tauletan 1981etik 2011ra udalerriek multzoz multzo egindako ibilbidearen berri jasotzen da. Taula ho-rietako datuak modu honetan irakurri behar dira:

•1981. urtean, %90-%100 euskaldun zituzten udalerriak 56 ziren EAEn. Hau izan da udalerri horien gaur arterainoko ibilbidea:

◯ 56 udalerri horietatik 13k multzo berean jarraitzen dute (udale-rri horietan 4.003 herritar bizi dira, 2011. urteko datuen arabera).

◯ 33 udalerri %80-%90eko multzora pasatu dira (ho-rietan 22.857 herritar bizi dira).

◯ 10 udalerri, azkenik, %70-%80 multzora pasatu dira (8.992 herritar).

•1981. urtean %80-%90ari zegokion multzoko 23 udalerriek honako ibilbide hau egin dute:

◯ 13k multzo berean jarraitzen dute (39.342 herritar).◯ 8 udalerri %70-%80koen multzora pasatu dira (10.320 herritar).◯ 2 %60-%70ekoen multzora pasatu dira (1.145 herritar).

Tankera horretan irakur daitezke taula horietako datuak multzoz multzo. Udalerri euskaldunenei erreparatuz, argi ikusten da dentsitate handieneko udalerriak mailaz jaisten ari direla eta, oro har, zenbat eta euskaldunago abiapuntua, orduan eta oroko-rragoa eta handiagoa izan dela jaitsiera. Aurkako muturrean, udalerri erdaldunenak ditugu. Horietan igoerak dira nagusi; zenbat eta erdaldunagoa abiapuntua, orduan eta orokorragoa eta handiagoa igoera. Orokorrean, beraz, konbergentziarako joera erakusten dute datuek, abiapuntuan genituen muturrak desagertzera.

22. Taula. Habitaten bilakaera, euskaldunen dentsitatearen arabera: 2011ko habitat-banaketa, 1981eko habitat-banaketaren arabera. Udalerriak. EAE, 1981-2011

46


6.5. Aurreko ariketa bera, erabileraren bilakaeran oinarrituta

Aurreko puntuan, 2011ko hizkuntza-gaitasunaren araberako dentsitatea 1981ekoare-kin jarri dugu harremanetan. Beheko tauletan gauza bera egin dugu, baina udale-rri multzoak gaitasunaren arabera multzokatu beharrean, etxeko erabileraren ara-bera eginda. Taula horietako datuak aurrekoen modu bertsuan irakurri behar dira:

•1991. urtean, etxean nagusiki euskaraz aritzen ziren herritarrak %90 eta %100 bitartean ziren udalerriak 34 ziren EAEn. Hau izan da udalerri ho-rien gaur arterainoko ibilbidea:

◯ 34 udalerri horietatik bakarrak ere ez du jarraitzen multzo berean.◯ 9 udalerri %80-%90eko multzora pasatu dira (ho-

rietan, 3.269 herritar bizi dira).◯ 14 udalerri %70-%80ko multzora pasatu dira (ho-

rietan, 8.211 herritar bizi dira).◯ 9 udalerri %60-%70eko multzora pasatu dira (ho-

rietan, 4.436 herritar bizi dira).◯ 2 udalerri, azkenik, %50-%60 eta %40-%50 multzoetara pasatu

dira (534 eta 518 herritar bizi dira horietan, hurrenez hurren).

Tankera horretan irakur daitezke taula horietako datuak multzoz multzo.Udalerriak multzokatzeko irizpidetzat hizkuntza-gaitasuna beharrean etxeko era-

bilera hartuz gero, euskararen etxeko erabileraren atzerakada sakona eta oso oroko-rra dela azaltzen zaigu lehenik. Gu orain ikertzen ari garen auziari dagokionez, hala ere, aurreko puntuko joera bera antzematen da, hots, abiapuntu erdaldunagoa zu-ten udalerriek joera positiboagoa azaltzen dutela (euskararen erabilerak gora egiten du pixka bat) eta abiapuntu euskaldunagoa zutenek, berriz, negatiboagoa (euskara-ren erabilerak behera egin du nabarmen).

23. Taula. Habitaten bilakaera, euskaldunen dentsitatearen arabera: 2011ko habitat-banaketa, 1981eko habitat-banaketaren arabera. Biztanleria. EAE, 1981-2011

47



Aldaketa handiak gertatu dira udalerrietan herritarren hizkuntza-gaitasunari dago-kionez eta ondorioz, aldatu egin da udalerri askoren euskaldunen dentsitatea. joerak laburtuz, esan dezakegu muturreko habitatak desagertzen ari direla EAEn. Aztertu-tako epealdiaren hasieran (lehenago zer esanik ez), 1981. urtean, oraindik habitat soziolinguistikoak ugariagoak ziren EAEn: bagenituen oso euskaldunak ziren udale-rri dezente eta bagenituen ia euskaldunik bat ere ez zituzten udalerri asko ere. Gaur egun, 30 urteren buruan, konbergentziarako joera da nagusi, eta euskaldunik gabeko edo oso euskaldun gutxiko udalerririk (%10etik beherakorik) ez da gelditzen bat ere.

24. Taula. Habitaten bilakaera, etxean erabilitako euskararen arabera: 2011ko habitat-banaketa, 1991ko habitat-banaketaren arabera. Udalerriak. EAE, 1991-2011

25. Taula. Habitaten bilakaera, etxean erabilitako euskararen arabera: 2011ko habitat-banaketa, 1991ko habitat-banaketaren arabera. Biztanleria. EAE, 1991-2011

48


Era berean, euskaldunen dentsitate oso handiko udalerriak ere (euskaldunak >%90) desagertzen ari dira. Gutxi batzuk gelditzen dira, baina duela 30 urte genituenen laurdenak; 4.000 lagun inguru baino ez dira bizi gaur egun horrelako udalerrietan. Tarteko habitatak, beraz, indartu egin dira eta muturrekoak desagertu edo ahuldu, 2001etik aurrera, bereziki.

Multzokatzea hizkuntza-gaitasunaren arabera egin beharrean, etxeko erabilera-ren arabera eginda ere antzeko ondorioetara iritsi gara. Kasu horretan ingurune eus-kaldunenak ariko lirateke desagertzen (dagoeneko ez da udalerririk bertako etxeetan euskararen erabilerak %90a gainditzen duenik eta 3.300 lagun inguru bakarrik bizi dira gaur egun etxean nagusiki euskara erabiltzen duten herritarrak %80-%90 diren herrietan). Ingurune erdaldunenak ere (euskararen erabilera %10aren azpitik dute-nak) ahuldu egin dira pixka bat, oraindik ere nagusi izaten jarraitzen duten arren (horrelako udalerrietan bizi dira gaur egun EAEko biztanleen erdiak baino gehiago).

49


7.

ONDORIOAK

7.1. EAEko udalerri euskaldunak, 2011

EAEko2 126 udalerrik gainditzen dute %70eko balioa euskararen indizean3, eta UEMAren irizpidean oinarrituz, horiek hartu ditugu txosten honetan “udalerri eus-kalduntzat”. Udalerri horietan 335.729 herritar bizi dira 2011n, EAEko biztanle guz-tien %15,4.

Udalerri euskaldunetan bakarra ez da 25.000 biztanlera iristen eta gehienak herri txikiak dira. Hala ere, udalerri euskaldunetako herritarren bi herenak 5.000-25.000 bitarteko udalerrietan bizi dira. Herrialdekako banaketari dagokionez, udalerri ho-rietan bizi diren EAEko herritarren bi herenak Gipuzkoan bizi dira eta gainerako ia guztiak Bizkaian (Aramaio dugu Arabako udalerri euskaldun bakarra).

Udalerri euskaldunen bereizgarria, nola ez, gainerako udalerriak baino euskal-dunagoak izatea da. Gainerako udalerrien multzoarekiko aldeak handiak eta nabar-menak dira: hiztun guztien %72,3 dira euskaldunak udalerri euskaldunetan (gaine-rako udalerrietan %30,9 dira euskaldunak), %58,4k euskara dute lehen hizkuntza (%11,6k gainerako udalerrietan) eta hiztunen %56,4k etxean nagusiki euskara dara-bilte (%7,5ek gainerako udalerrietan).

Hala ere, udalerri euskaldunen multzoan errealitate “ez-euskaldunek” duten pi-sua ez da txikia: hizkuntza gaitasunari dagokionez, adibidez, herritarren laurde-nak baino gehiago (%27,7) ez dira euskaldunak. Etxeko erabilerari buruzko datuek ere agerian uzten dute udalerri horietan bi hizkuntzek pisu handia dutela eta euskara-ren eta gaztelaniaren erabilera ez daudela oso urruti: hiztunen %47,5ek diote euska-raz mintzatzen direla nagusiki euren etxean, baina %37,3 dira nagusiki gaztelaniaz egiten dutela erantzuten dutenak. Inkestetan emandako erantzunen eta benetako portaeren artean sarri askotan egon ohi den tartea aintzat hartuta, pentsa daiteke bi hizkuntzen erabilera oso parekatua egon daitekeela gaur egun udalerri euskaldu-netako etxeetan.

2 Oraingoz ez da posible tankera honetako azterketa bat Nafarroa Garaiko datuekin osatzea (zer esa-nik ez Lapurdi, Nafarroa Behere eta zuberokoekin). Espero dezagun hutsune hori lehenbailehen osatu ahal izatea.3 Udalerri baten euskararen indizea honela kalkulatzen da: udalerri horretan bizi diren hiztunen artean euskaldunek osatzen duten ehunekoa eta ia-euskaldunek osatzen duten ehunekoaren erdia batuta (ikus txosteneko 1.1. atala).

50


7.2. Aztertutako adierazleen arabera, euskarak atzera egin du udalerri euskaldunetan azken bi hamarkadotan, gainerako udalerrietan ez bezala

EAEko udalerri guztiak bi multzotan biltzen baditugu (udalerri euskaldunak batetik, euskararen indizea %70etik gorakoa duten horiek, eta gainerako guztiak bestetik), bilakaera-joera berezituak ikusiko ditugu aztertutako hiru aldagaietan:

•Hizkuntza-gaitasuna. EAE osoan euskaldunen kopurua nabarmenki handitu da 1981. urtetik 2011. urtera: %21,6ekoa zen 1981ean eta %37,2koa 2011n. Hazkunde hori, ordea, ez da homogeneoa izan, eta euskaldu-nen pisua asko igo da udalerri ez-euskaldunetan, 1981eko %13,4tik 2011ko %30,9ra hain zuzen; 30 urtean, beraz, bikoiztu baino gehiago egin da. Udalerri euskaldunetan, ordea, bilakaera ez da hain argia izan: igo egin zen euskaldunen kopurua 1981etik 2001era (%69,8koa izatetik %75,5ekoa izatera pasatu zen), baina hortik aurrera jaitsi egin da, eta 2011. urtean %72,3koa da euskaldunen kopurua.

•Lehen hizkuntza euskara zutenen kopuruak behera egin du orokorrean, baina beherakada hori askoz ere nabariagoa izan da udalerri euskaldu-netan: 1991. urtean %68,6koa izatetik 2011. urtean %58,4koa izatera jaitsi da lehen hizkuntza euskara dutenen kopurua udalerri euskaldunetan, eta gainerako udalerrietan, %12,4tik %11,6ra hogei urteko tarte horretan bertan.

•Etxeko erabilerari dagokionez, udalerri ez-euskaldunetan 1991n %6,6koa izatetik 2011n %7,5ekoa izatera igo da etxean nagusiki euskaraz egiten du-tenen ehunekoa. Bien bitartean, udalerri euskaldunetan, dezente jaitsi da nagusiki euskaraz egiten dutenen kopurua: %56,4koa zen 1991. urtean eta %47,5ekoa 2011. urtean.

Hiru kasuetan ere, udalerri euskaldunen eta gainerakoen arteko desberdintasunak joera bera ageri du. Azkar esateko: euskara indarra galtzen ari da udalerri euskaldu-netan eta, bere ahultasunean, indarra hartzen ari da gainerako udalerrietan.

7.3. Udalerri euskaldunen barruan ere alde handiak daude: oro har, udalerri euskaldunenetan izan dira galerarik handienak

Duela 30 urte udalerriek zuten euskaldun-dentsitatearen arabera udalerriak hamar taldetan multzokatuta, bilakaera-joerak are argiago azaltzen zaizkigu. Oro har, eus-kalduntze-joerak (euskaldunen ehunekoak igotzea, lehen hizkuntza euskara dutenen hazkundea eta etxean euskara darabiltenen kopuruak handitzea) indartsuagoak dira abiapuntuan erdaldunagoak diren habitatetan, eta alderantziz, zenbat eta udalerri euskaldunagoa izan, orduan eta handiagoa izan da erdalduntzea.

Euskaldun-dentsitate nahiko handiko udalerri multzoen artean ere alde nabar-menak daude euren bilakaeran, eta euskaldunetan euskaldunenak dira gehien gal-du dutenak. Pare bat adibide: 1981ean euskaldunen dentsitatea %90-%100ekoa zu-ten udalerrietan euskaldunen kopurua %94,5etik %83,9ra jaitsi da 1981tik 2011rako tartean; %60-%70eko dentsitatea zutenetan, ordea, igo egin da: %63,8tik % 67,9ra. Etxeko hizkuntzari dagokionez, nagusiki euskara erabiltzen dutenak 1991n %88,5 izatetik 2011n %65,4 izatera igaro dira %90-%100eko dentsitatea zuten udalerrietan, eta %47,7tik %39,7ra %60-%70ekoa zutenetan. Esandakoa: euskaldunetan euskaldu-nenek galdu dute gehien.

51


7.4. Hamarkadakako irakurketa bat: euskararen atzerakako joera geroz eta indartsuago udalerri euskaldunetan

Txosten honetan deskribatu ditugun joeren erritmoa ez da berdina izan hamarka-daz hamarkada. Hizkuntza-gaitasunaren bilakaerari dagokionez:

•1981-1991 tartean hizkuntza-gaitasunak gora egin zuen udalerri euskaldu-netan ere (multzo guztietan, %90-%100eko dentsitatea zutenetan salbu: multzo horretan egonkor jarraitu zuen). Hamarkada horretan, igoerak handiagoak izan ziren tarteko multzoetan (%20-%70 bitarteko dentsitatea zutenetan) muturreko multzo euskaldunago edo erdaldunagoetan baino.

•1991-2001 tartean, dentsitate handieneko multzoak (%90-%100) behera-ko joera argia hartu zuen. Hurrengo biak (%80-%90 eta %70-%80) egonkor azaltzen zaizkigu. Gainerakoetan igoerak jarraitu egiten du, baina, hori bai, horien barruan ere gune erdaldunenetan igoera biziagoa da euskal-dunagoetan baino.

•2001-2011. jaitsierak ageri dira 1981ean, abiapuntuan alegia, %50eko den-tsitatea gainditzen zuten multzo guztietan. Horien barruan, oro har, zenbat eta abiapuntu euskaldunagoa izan, orduan eta galera handiagoak gertatu dira. Abiapuntuan erdaldunenak ziren hiru multzoetan igoerak indartsu jarraitzen du, aurreko hamarkadako erritmo bertsuan. Tartean gelditzen diren bi multzoetan ez dago gorabehera esanguratsurik.

26. Taula. Hizkuntza-gaitasunaren, lehen hizkuntzaren eta etxeko hizkuntzaren bilakaera, udalerriak 1981eko dentsitate mailaren arabera multzokatuta. EAE, 1981-2011 (laburpena)

52


Gune euskaldunagoetan arreta jarriz, euskaldunen kopuruak geroz eta azkarrago ari dira behera egiten hamarkadatik hamarkadara aztertutako 30 urteetan. Lehen hiz-kuntzaren eta etxeko erabileraren ataletan ere, 2001-2011 bitarteko galera handiagoa da gune euskaldunetan, aurreko hamarkadakoa baino. Badirudi, beraz, udalerri eus-kaldunen erdalduntzea geroz eta azkarrago gertatzen ari dela.

7.5. Habitaten bilakaera: muturreko habitatak agortzen

zonalde erdaldunenak euskalduntzen eta euskaldunenak erdalduntzen ari dira, eta EAEko zonaldeen aniztasun soziolinguistikoa murrizten arituko litzakeela erakusten dute datuek. joerak laburtuz, esan dezakegu muturreko habitatak4 desagertzen ari direla EAEn. Aztertutako epealdiaren hasieran (lehenago zer esanik ez), 1981. urtean, habitat soziolinguistikoak ugariagoak ziren EAEn: bagenituen (ia) erabat euskaldu-nak ziren udalerri dezente eta bagenituen (ia) euskaldunik bat ere ez zuten udalerri asko ere. Gaur egun, 30 urteren buruan, konbergentziarako joera da nagusi, eta eus-kaldunik gabeko edo oso euskaldun gutxiko udalerririk (%10etik beherakorik) ez da gelditzen bat ere. Era berean, euskaldunen dentsitatea oso handia zen udalerriak ere (euskaldunak >%90) desagertzen ari dira. Gutxi batzuk gelditzen dira, baina duela 30 urte genituenen laurdenak; 4.000 lagun inguru baino ez dira bizi gaur egun horre-lako udalerrietan (30 urte lehenago 33.605 lagun bizi ziren >%90 dentsitateko udale-rrietan). Tarteko habitatak, beraz, indartu egin dira eta muturrekoak desagertu edo ahuldu, 2001etik aurrera, bereziki.

Multzokatzea hizkuntza-gaitasunaren arabera egin beharrean, etxeko erabileraren arabera eginda ere, antzeko ondorioetara iritsi gara. Euskararen erabilera-ingurune euskaldunenak agortuz joan dira azken bi hamarkadetan, eta dagoeneko ez da uda-lerririk bertako etxeetan euskararen erabilerak %90a gainditzen duenik (34 udalerrik zuten ezaugarri hori 1991. urtean, eta 15.369 lagun bizi ziren horietan). Gaur egun, 3.300 lagun inguru bakarrik bizi dira etxean nagusiki euskara erabiltzen duten he-rritarrak %80-%90 diren 9 herrietan (1991. urtean 57 udalerri ziren etxean nagusiki euskara erabiltzen zuten herritarrak %80tik gora zirenak, eta 31.758 lagun bizi ziren horietan). Ingurunerik erdaldunenak ere (euskararen erabilera %10aren azpitik du-tenak) ahuldu egin dira pixka bat, oraindik ere nagusi izaten jarraitzen duten arren (horrelako inguruneetan bizi dira gaur egun EAEko biztanleen erdiak baino gehiago).

7.6. Azken hitzak udalerri euskaldunen garrantziari buruz

Gure ikergaitik kanpo gelditu da beste errealitate batzuen azterketa. zalantzarik ez dugu azken 30 urteotan EAEko udalerri euskaldunetan ere igo egingo zela ziurrenik euskarak hainbat alorretan hartzen duen lekua, erabilera formalarekin lotutakoetan bereziki (Udalekiko harremanean, irakaskuntzan, osasun zerbitzuetan…) eta jaitsi egingo zela guk aztertu ez ditugun beste hainbatetan ere. xabier Bengoetxeak oso ikerketa baliagarria5 egin du gaiari buruz Tolosaldeako hainbat arnasgunetan, eta hor ikus daitekeenez, udalerri euskaldunetako euskararen atzerakada prozesua sakona eta zabala da, guk aztertutako hiru aldagaiak baino alderdi gehiago hartzen dituena.

Edonola ere, guk landu ditugun hiru aldagaiak, gutxi izanda ere, ez dira garran-tzirik gabeak hizkuntza baten egoera soziala aztertzeko eta datuek deskribatzen du-ten bilakaerak irudi nahiko koherentea osatzen du: gainerako udalerrietan ez beza-la, euskarak atzera egin du udalerri euskaldunen multzoan 1991. urtetik eta, batez ere, 2001. urtetik aurrera.

4 Argitu dezagun txosten honetan “habitat soziolinguistikoa” terminoa oso adiera xumean erabili du-gula eta, zehazki, udalerrietan dagoen euskaldunen dentsitatearekin lotu dugula zuzenean, ikuspegi teoriko batetik kontzeptuak eskatuko lukeen esanahi zabalagoa landu gabe.5 Bengoetxea Muxika, xabier (2012): “Arnasguneak. Ezaugarriak. zenbait arnasguneren egoeraren behaketa”. Bat Soziolinguistika Aldizkaria, 85 (75-118).

53


Udalerri erdaldunagoen euskalduntze-joera eta udalerri euskaldunen erdalduntze-joe-ra, bi joera horiek aintzat hartuta batetik, eta gune euskaldunek eta erdaldunek EAE-ko biztanleria osoaren baitan osatzen duten alorra kontuan hartuta bestetik (gogora-tu udalerri euskaldunetan herritar guztien %15,4 besterik ez direla bizi), esan behar da EAE bere osotasunean ikusita, ikuspegi kuantitatibo hutsez, “handiagoa” dela gune erdaldunagoetan gertatu den euskalduntzea gune euskaldunagoetan gertatu den erdalduntzea baino. Labur esanda, estatistiketan euskaldun gisa zenbatzen di-ren askoz ere hiztun gehiago dira udalerri erdaldunagoetan “irabaziak” dentsitate handiko udalerri euskaldunetan “galduak” baino.

Hori auzitan jarri gabe, ordea, ez daiteke pentsa hiztun batzuen eta besteen, ha-bitat batzuen eta besteen garrantzia berbera denik hizkuntzaren egungo osasuna eta bizi-indarra neurtzerakoan eta euskararen etorkizuna bermatzerakoan. Txosten ho-nen helburuetatik kanpo gelditzen da gai horretan sakontzea. Amai dezagun, hala ere, Mikel zalbidek arnasguneen inguruan egindako aipamen bat hona ekarriz:

“Zer da arnasgunea? (…) Euskaraz nolabait esateko, demografia aldetik euskara “bere kabian” sentitzen den

bilgunea, inork xaxatu eta eraso gabe “etxeko jaun” sentitzen den eremua. Hori da, fun-tsaren funtsean, Fishman-en physical breathing space edo arnasgunea.

Euskaldunak euskaldunekin euskal giro sendoan bizi diren lekuetan,gurasoen hiz-kuntza belaunez belaun eskuratzen den lekuetan, hizkuntza-plangintzarik eta inolako interbentzio berezi (zenbaitentzat “xelebre”)-rik gabe diharduten ingurumenetan, horie-tan dago euskara bizien. Hor du euskarak osasunik hoberena. Hori da euskal arnasgune petoa, hizkuntzaren belaunez belauneko transmisioa bere betean (beste leku gehienetan baino askoz nabarmenago) segurtatzen duena.

Aparteko antolamendurik gabe ikasten dute horietan haur txikiek bertako hizkun-tzan. Hala ikasten dute hitz egiten. Lehenik hitz egiten eta gero, eskola eta abar lagun, irakurtzen, idazten eta bertan ahoz aho dabilen hizkuntza horren errejistro eta aldaera jaso, landu, formalizatuagoak erabiltzean.

Hori da osasun oneko hizkuntzen belaunez belauneko jarraipen-bide normala, pro-totipikoa. (…)

Lehentasuna dute, horregatik, hizkuntzari bizirik eutsi nahi bazaio eta indarberritu egin nahi bada. Horiek dira, Fishman-en eta beste zenbaiten ustean, hizkuntza indar-berritzeko saioaren abiaburu natural eta baliagarrienak. Hori gabeko normalkuntza ez da normalkuntza. Ingurumen horien zaintza-ardura bigarren edo hirugarren lehenta-sun-mailara daramana ere ez.”6

6 zalbide, Mikel (2008): “Arnasgunea: zenbait gogoeta”. Argitaratu gabea, guk xabier Bengoetxearen aipatu artikulutik hartu dugu aipamena.

54


8.

ERANSKINAK

E1. Taula. Hizkuntza-gaitasuna, herrialdeka, eskualdeka eta udalerrika. EAE, 2011

hiztunak Euskaldunak ia-euskaldunak Erdaldunak hiztunak Euskaldunak ia-euskaldunak ErdaldunakEAE 2.119.586 789.439 541.562 788.585 100,0 37,2 25,6 37,2 50,0ARABA 311624 74.383,0 81.299 155.942 100,0 23,9 26,1 50,0 36,9Arabako Ibarrak 5.840 996 1.469 3.375 100,0 17,1 25,2 57,8 29,6Añana 167 31 30 106 100,0 18,6 18,0 63,5 27,5Armiñón 196 24 60 112 100,0 12,2 30,6 57,1 27,6Berantevilla 466 69 94 303 100,0 14,8 20,2 65,0 24,9Erriberabeitia 1.387 317 377 693 100,0 22,9 27,2 50,0 36,4Erriberagoitia 846 141 264 441 100,0 16,7 31,2 52,1 32,3Gobiaran 1.092 171 252 669 100,0 15,7 23,1 61,3 27,2Kuartango 337 74 100 163 100,0 22,0 29,7 48,4 36,8Lantaron 923 117 200 606 100,0 12,7 21,7 65,7 23,5zanbrana 426 52 92 282 100,0 12,2 21,6 66,2 23,0Arabako Lautada 249.108 56.992 65.209 126.907 100,0 22,9 26,2 50,9 36,0Agurain 4.810 1.413 1.257 2.140 100,0 29,4 26,1 44,5 42,4Arratzu-Ubarrundia 974 281 224 469 100,0 28,9 23,0 48,2 40,3Asparrena 1.653 533 372 748 100,0 32,2 22,5 45,3 43,5Barrundia 910 308 209 393 100,0 33,8 23,0 43,2 45,3Burgelu 621 161 169 291 100,0 25,9 27,2 46,9 39,5Donemiliaga 717 204 145 368 100,0 28,5 20,2 51,3 38,6Dulantzi 2.864 882 856 1.126 100,0 30,8 29,9 39,3 45,7Gasteiz 232.827 52.298 60.851 119.678 100,0 22,5 26,1 51,4 35,5iruña oka 2.985 694 952 1.339 100,0 23,2 31,9 44,9 39,2iruraitz-Gauna 560 149 133 278 100,0 26,6 23,8 49,6 38,5zalduondo 187 69 41 77 100,0 36,9 21,9 41,2 47,9Arabako Mendialdea 3.155 665 663 1.827 100,0 21,1 21,0 57,9 31,6Arraia-Maeztu 720 168 164 388 100,0 23,3 22,8 53,9 34,7Bernedo 576 112 123 341 100,0 19,4 21,4 59,2 30,1harana 286 40 36 210 100,0 14,0 12,6 73,4 20,3Kanpezu 1.105 272 247 586 100,0 24,6 22,4 53,0 35,8Lagran 182 20 40 122 100,0 11,0 22,0 67,0 22,0Urizaharra 286 53 53 180 100,0 18,5 18,5 62,9 27,8Errioxa Arabarra 11.326 2.442 2.477 6.407 100,0 21,6 21,9 56,6 32,5Bastida 1.459 441 385 633 100,0 30,2 26,4 43,4 43,4Bilar 348 74 55 219 100,0 21,3 15,8 62,9 29,2Ekora 288 39 55 194 100,0 13,5 19,1 67,4 23,1Eltziego 1.038 208 216 614 100,0 20,0 20,8 59,2 30,4Guardia (Biastari) 1.562 387 371 804 100,0 24,8 23,8 51,5 36,7Kripan 192 45 31 116 100,0 23,4 16,1 60,4 31,5Lantziego 685 164 135 386 100,0 23,9 19,7 56,4 33,8Lapuebla de Labarca 844 199 181 464 100,0 23,6 21,4 55,0 34,3Leza 220 53 48 119 100,0 24,1 21,8 54,1 35,0Mañueta 316 59 65 192 100,0 18,7 20,6 60,8 29,0Moreda de Alava 278 46 39 193 100,0 16,5 14,0 69,4 23,6Navaridas 229 38 45 146 100,0 16,6 19,7 63,8 26,4oion 3.222 528 714 1.980 100,0 16,4 22,2 61,5 27,5Samaniego 316 85 72 159 100,0 26,9 22,8 50,3 38,3Villabuena de Alava 329 76 65 188 100,0 23,1 19,8 57,1 33,0Gorbeia Inguruak 8.559 3.611 2.061 2.887 100,0 42,2 24,1 33,7 54,2Aramaio 1.488 1.237 153 98 100,0 83,1 10,3 6,6 88,3 UEMAko kideLegutiano 1.658 638 451 569 100,0 38,5 27,2 34,3 52,1Urkabustaiz 1.304 427 322 555 100,0 32,7 24,7 42,6 45,1zigoitia 1.704 552 457 695 100,0 32,4 26,8 40,8 45,8zuia 2.405 757 678 970 100,0 31,5 28,2 40,3 45,6Kantauri Arabarra 33.636 9.677 9.420 14.539 100,0 28,8 28,0 43,2 42,8Aiara 2.741 822 897 1.022 100,0 30,0 32,7 37,3 46,4Amurrio 9.873 2.849 2.596 4.428 100,0 28,9 26,3 44,8 42,0Artziniega 1.793 493 526 774 100,0 27,5 29,3 43,2 42,2Laudio 18.110 5.167 5.073 7.870 100,0 28,5 28,0 43,5 42,5okondo 1.119 346 328 445 100,0 30,9 29,3 39,8 45,6

Kopuruak Ehunekoak (%) Euskararen indizea (%)

UEMAko kide gaur egun?

55


hiztunak Euskaldunak ia-euskaldunak Erdaldunak hiztunak Euskaldunak ia-euskaldunak ErdaldunakBIZKAIA 1.123.190 350.380 304.356 468.454 100,0 31,2 27,1 41,7 44,7Arrati Nerbioi 22.869 12.526 4.841 5.502 100,0 54,8 21,2 24,1 65,4Arakaldo 117 55 28 34 100,0 47,0 23,9 29,1 59,0Arantzazu 341 259 49 33 100,0 76,0 14,4 9,7 83,1Areatza 1.181 708 265 208 100,0 59,9 22,4 17,6 71,2Arrankudiaga 939 514 223 202 100,0 54,7 23,7 21,5 66,6Arteaga-Gaztelu-Elexabeitia 737 553 104 80 100,0 75,0 14,1 10,9 82,1 UEMAko kideDima 1.319 1.088 129 102 100,0 82,5 9,8 7,7 87,4igorre 4.031 2.742 585 704 100,0 68,0 14,5 17,5 75,3orozko 2.466 1.452 594 420 100,0 58,9 24,1 17,0 70,9otxandio 1.238 850 189 199 100,0 68,7 15,3 16,1 76,3 UEMAko kideUbide 178 117 31 30 100,0 65,7 17,4 16,9 74,4Ugao 3.941 1.470 1.130 1.341 100,0 37,3 28,7 34,0 51,6Urduña 4.077 995 1.187 1.895 100,0 24,4 29,1 46,5 39,0zeanuri 1.276 998 138 140 100,0 78,2 10,8 11,0 83,6zeberio 1.028 725 189 114 100,0 70,5 18,4 11,1 79,7Bilbo Handia 850.643 204.717 244.042 401.884 100,0 24,1 28,7 47,2 38,4Abanto-zierbena 9.525 2.326 2.738 4.461 100,0 24,4 28,7 46,8 38,8Alonsotegi 2.771 636 815 1.320 100,0 23,0 29,4 47,6 37,7Arrigorriaga 11.977 3.939 3.446 4.592 100,0 32,9 28,8 38,3 47,3Barakaldo 96.694 17.679 27.689 51.326 100,0 18,3 28,6 53,1 32,6Basauri 41.053 9.513 11.220 20.320 100,0 23,2 27,3 49,5 36,8Berango 6.711 2.388 2.204 2.119 100,0 35,6 32,8 31,6 52,0Bilbo 342.370 78.727 96.774 166.869 100,0 23,0 28,3 48,7 37,1Derio 5.725 1.939 1.673 2.113 100,0 33,9 29,2 36,9 48,5Erandio 23.441 5.706 6.778 10.957 100,0 24,3 28,9 46,7 38,8Etxebarri 9.820 2.585 3.231 4.004 100,0 26,3 32,9 40,8 42,8Galdakao 28.380 11.051 7.498 9.831 100,0 38,9 26,4 34,6 52,1Getxo 77.987 21.640 24.790 31.557 100,0 27,7 31,8 40,5 43,6Larrabetzu 1.902 1.352 329 221 100,0 71,1 17,3 11,6 79,7Leioa 29.489 8.707 9.371 11.411 100,0 29,5 31,8 38,7 45,4Lezama 2.370 1.473 533 364 100,0 62,2 22,5 15,4 73,4Loiu 2.348 1.078 668 602 100,0 45,9 28,4 25,6 60,1Muskiz 7.221 1.734 2.171 3.316 100,0 24,0 30,1 45,9 39,0ortuella 8.221 1.844 2.271 4.106 100,0 22,4 27,6 49,9 36,2Portugalete 46.624 9.326 12.846 24.452 100,0 20,0 27,6 52,4 33,8Santurtzi 45.804 9.081 13.287 23.436 100,0 19,8 29,0 51,2 34,3Sestao 27.827 5.189 7.512 15.126 100,0 18,6 27,0 54,4 32,1Sondika 4.358 1.706 1.282 1.370 100,0 39,1 29,4 31,4 53,9Trapagaran 11.851 2.626 3.295 5.930 100,0 22,2 27,8 50,0 36,1zamudio 3.122 1.457 770 895 100,0 46,7 24,7 28,7 59,0zaratamo 1.626 651 421 554 100,0 40,0 25,9 34,1 53,0zierbena 1.426 364 430 632 100,0 25,5 30,2 44,3 40,6Durangaldea 95.003 46.607 22.975 25.421 100,0 49,1 24,2 26,8 61,2Abadiño 7.114 3.808 1.625 1.681 100,0 53,5 22,8 23,6 64,9Atxondo 1.389 878 221 290 100,0 63,2 15,9 20,9 71,2 UEMAko kideBedia 961 572 192 197 100,0 59,5 20,0 20,5 69,5Berriz 4.718 2.545 975 1.198 100,0 53,9 20,7 25,4 64,3Durango 28.041 13.710 7.523 6.808 100,0 48,9 26,8 24,3 62,3Elorrio 7.109 4.357 1.413 1.339 100,0 61,3 19,9 18,8 71,2Ermua 15.870 4.738 4.353 6.779 100,0 29,9 27,4 42,7 43,6Garai 324 259 43 22 100,0 79,9 13,3 6,8 86,6iurreta 3.720 1.780 832 1.108 100,0 47,8 22,4 29,8 59,0izurtza 281 207 38 36 100,0 73,7 13,5 12,8 80,4 UEMAko kideLemoa 3.333 1.835 801 697 100,0 55,1 24,0 20,9 67,1Mallabia 1.145 795 216 134 100,0 69,4 18,9 11,7 78,9 UEMAko kideMañaria 494 399 49 46 100,0 80,8 9,9 9,3 85,7 UEMAko kidezaldibar 2.923 1.416 699 808 100,0 48,4 23,9 27,6 60,4zornotza 17.581 9.308 3.995 4.278 100,0 52,9 22,7 24,3 64,3Enkartazioak 31.147 7.103 8.473 15.571 100,0 22,8 27,2 50,0 36,4Artzentales 735 147 154 434 100,0 20,0 21,0 59,0 30,5Balmaseda 7.453 1.654 2.038 3.761 100,0 22,2 27,3 50,5 35,9Galdames 829 182 206 441 100,0 22,0 24,8 53,2 34,4Gordexola 1.688 437 488 763 100,0 25,9 28,9 45,2 40,3Gueñes 6.236 1.501 1.762 2.973 100,0 24,1 28,3 47,7 38,2Karrantza 2.750 523 639 1.588 100,0 19,0 23,2 57,7 30,6Lanestosa 270 36 60 174 100,0 13,3 22,2 64,4 24,4Sopuerta, Garape 2.503 537 720 1.246 100,0 21,5 28,8 49,8 35,8Turtzioz 535 93 126 316 100,0 17,4 23,6 59,1 29,2zalla 8.148 1.993 2.280 3.875 100,0 24,5 28,0 47,6 38,5



56


hiztunak Euskaldunak ia-euskaldunak Erdaldunak hiztunak Euskaldunak ia-euskaldunak ErdaldunakGernika-Bermeo 44.915 32.404 6.828 5.683 100,0 72,1 15,2 12,7 79,7Ajangiz 439 387 33 19 100,0 88,2 7,5 4,3 91,9 UEMAko kideArratzu 372 330 26 16 100,0 88,7 7,0 4,3 92,2Bermeo 16.542 12.025 2.481 2.036 100,0 72,7 15,0 12,3 80,2 UEMAko kideBusturia 1.692 1.096 359 237 100,0 64,8 21,2 14,0 75,4 UEMAko kideEa 857 666 110 81 100,0 77,7 12,8 9,5 84,1Elantxobe 402 350 36 16 100,0 87,1 9,0 4,0 91,5Ereño 266 226 27 13 100,0 85,0 10,2 4,9 90,0Errigoiti 521 433 45 43 100,0 83,1 8,6 8,3 87,4Forua 946 718 131 97 100,0 75,9 13,8 10,3 82,8Gautegiz-Arteaga 887 697 131 59 100,0 78,6 14,8 6,7 86,0Gernika-Lumo 16.050 10.844 2.571 2.635 100,0 67,6 16,0 16,4 75,6ibarrangelu 621 487 90 44 100,0 78,4 14,5 7,1 85,7Kortezubi 410 366 29 15 100,0 89,3 7,1 3,7 92,8Mendata 381 328 38 15 100,0 86,1 10,0 3,9 91,1Morga 401 335 41 25 100,0 83,5 10,2 6,2 88,7Mundaka 1.876 1.242 433 201 100,0 66,2 23,1 10,7 77,7Murueta 282 236 30 16 100,0 83,7 10,6 5,7 89,0Muxika 1.413 1.222 120 71 100,0 86,5 8,5 5,0 90,7 UEMAko kideNabarniz 223 197 22 4 100,0 88,3 9,9 1,8 93,3Sukarrieta 334 219 75 40 100,0 65,6 22,5 12,0 76,8Lea Artibai 25.735 20.869 2.465 2.401 100,0 81,1 9,6 9,3 85,9Amoroto 394 368 15 11 100,0 93,4 3,8 2,8 95,3 UEMAko kideAulesti 655 600 22 33 100,0 91,6 3,4 5,0 93,3 UEMAko kideBerriatua 1.212 993 109 110 100,0 81,9 9,0 9,1 86,4 UEMAko kideGizaburuaga 196 177 12 7 100,0 90,3 6,1 3,6 93,4 UEMAko kideispaster 677 590 47 40 100,0 87,1 6,9 5,9 90,6Lekeitio 7.227 5.816 773 638 100,0 80,5 10,7 8,8 85,8 UEMAko kideMarkina-Xemein 4.758 3.745 482 531 100,0 78,7 10,1 11,2 83,8Markin-Etxebarria 716 627 47 42 100,0 87,6 6,6 5,9 90,9Mendexa 448 377 44 27 100,0 84,2 9,8 6,0 89,1Munitibar-Arbatzegi-Gerrikaitz 427 384 27 16 100,0 89,9 6,3 3,7 93,1 UEMAko kideondarroa 8.591 6.798 866 927 100,0 79,1 10,1 10,8 84,2 UEMAko kideziortza-Bolibar 434 394 21 19 100,0 90,8 4,8 4,4 93,2Plentzia-Mungia 52.878 26.154 14.732 11.992 100,0 49,5 27,9 22,7 63,4Arrieta 538 411 94 33 100,0 76,4 17,5 6,1 85,1Bakio 2.519 1.467 575 477 100,0 58,2 22,8 18,9 69,7Barrika 1.475 625 474 376 100,0 42,4 32,1 25,5 58,4Fruiz 498 373 75 50 100,0 74,9 15,1 10,0 82,4Gamiz-Fika 1.315 961 216 138 100,0 73,1 16,4 10,5 81,3Gatika 1.574 1.120 287 167 100,0 71,2 18,2 10,6 80,3 UEMAko kideGorliz 5.376 2.140 1.806 1.430 100,0 39,8 33,6 26,6 56,6Laukiz 1.122 576 300 246 100,0 51,3 26,7 21,9 64,7Lemoiz 1.044 605 268 171 100,0 58,0 25,7 16,4 70,8Maruri-Jatabe 929 578 205 146 100,0 62,2 22,1 15,7 73,3Meñaka 711 536 112 63 100,0 75,4 15,8 8,9 83,3Mungia 16.192 8.612 3.943 3.637 100,0 53,2 24,4 22,5 65,4Plentzia 4.299 1.566 1.452 1.281 100,0 36,4 33,8 29,8 53,3Sopela 11.769 4.928 3.864 2.977 100,0 41,9 32,8 25,3 58,3Urduliz 3.517 1.656 1.061 800 100,0 47,1 30,2 22,7 62,2GIPUZKOA 684.772 364.676,0 155.907 164.189 100,0 53,3 22,8 24,0 64,6Bidasoa Beherea 74.025 30.414 19.743 23.868 100,0 41,1 26,7 32,2 54,4hondarribia 15.928 9.557 3.648 2.723 100,0 60,0 22,9 17,1 71,5irun 58.097 20.857 16.095 21.145 100,0 35,9 27,7 36,4 49,8Debabarrena 53.305 31.263 11.093 10.949 100,0 58,6 20,8 20,5 69,1Deba 5.230 3.914 730 586 100,0 74,8 14,0 11,2 81,8 UEMAko kideEibar 26.559 13.585 6.232 6.742 100,0 51,2 23,5 25,4 62,9Elgoibar 10.908 6.339 2.429 2.140 100,0 58,1 22,3 19,6 69,2Mendaro 1.876 1.293 378 205 100,0 68,9 20,1 10,9 79,0Mutriku 4.903 3.955 529 419 100,0 80,7 10,8 8,5 86,1 UEMAko kideSoraluze 3.829 2.177 795 857 100,0 56,9 20,8 22,4 67,2Debagoiena 60.268 38.135 11.472 10.661 100,0 63,3 19,0 17,7 72,8Antzuola 2.085 1.524 258 303 100,0 73,1 12,4 14,5 79,3 UEMAko kideAretxabaleta 6.608 4.164 1.343 1.101 100,0 63,0 20,3 16,7 73,2Arrasate 21.318 11.646 4.631 5.041 100,0 54,6 21,7 23,6 65,5Bergara 14.328 9.496 2.777 2.055 100,0 66,3 19,4 14,3 76,0 UEMAko kideElgeta 1.072 838 131 103 100,0 78,2 12,2 9,6 84,3 UEMAko kideEskoriatza 3.940 2.316 814 810 100,0 58,8 20,7 20,6 69,1Leintz Gatzaga 255 199 31 25 100,0 78,0 12,2 9,8 84,1oñati 10.662 7.952 1.487 1.223 100,0 74,6 13,9 11,5 81,6 UEMAko kide



57


hiztunak Euskaldunak ia-euskaldunak Erdaldunak hiztunak Euskaldunak ia-euskaldunak ErdaldunakDonostialdea 314.917 138.990 84.686 91.241 100,0 44,1 26,9 29,0 57,6Andoain 14.358 7.520 3.304 3.534 100,0 52,4 23,0 24,6 63,9Astigarraga 4.733 2.830 1.090 813 100,0 59,8 23,0 17,2 71,3Donostia 177.565 72.071 50.793 54.701 100,0 40,6 28,6 30,8 54,9Errenteria 38.431 14.518 10.728 13.185 100,0 37,8 27,9 34,3 51,7hernani 18.915 10.849 4.187 3.879 100,0 57,4 22,1 20,5 68,4Lasarte-oria 17.714 7.092 4.788 5.834 100,0 40,0 27,0 32,9 53,6Lezo 5.881 3.340 1.414 1.127 100,0 56,8 24,0 19,2 68,8oiartzun 9.770 7.219 1.562 989 100,0 73,9 16,0 10,1 81,9 UEMAko kidePasaia 15.738 6.010 4.443 5.285 100,0 38,2 28,2 33,6 52,3Urnieta 5.953 3.455 1.391 1.107 100,0 58,0 23,4 18,6 69,7Usurbil 5.859 4.086 986 787 100,0 69,7 16,8 13,4 78,2 UEMAko kideGoierri 65.418 39.310 12.500 13.608 100,0 60,1 19,1 20,8 69,6Altzaga 154 131 13 10 100,0 85,1 8,4 6,5 89,3 UEMAko kideArama 193 166 17 10 100,0 86,0 8,8 5,2 90,4 UEMAko kideAtaun 1.612 1.394 120 98 100,0 86,5 7,4 6,1 90,2Beasain 13.264 7.398 2.765 3.101 100,0 55,8 20,8 23,4 66,2Ezkio-itsaso 597 503 53 41 100,0 84,3 8,9 6,9 88,7 UEMAko kideGabiria 494 434 27 33 100,0 87,9 5,5 6,7 90,6Gaintza 119 110 3 6 100,0 92,4 2,5 5,0 93,7 UEMAko kideidiazabal 2.209 1.828 193 188 100,0 82,8 8,7 8,5 87,1itsasondo 637 473 101 63 100,0 74,3 15,9 9,9 82,2 UEMAko kideLazkao 5.134 3.179 931 1.024 100,0 61,9 18,1 19,9 71,0Legazpi 8.351 4.779 1.765 1.807 100,0 57,2 21,1 21,6 67,8Mutiloa 232 191 31 10 100,0 82,3 13,4 4,3 89,0olaberria 913 489 196 228 100,0 53,6 21,5 25,0 64,3ordizia 9.239 5.285 1.935 2.019 100,0 57,2 20,9 21,9 67,7ormaiztegi 1.261 913 171 177 100,0 72,4 13,6 14,0 79,2Segura 1.409 1.132 146 131 100,0 80,3 10,4 9,3 85,5Urretxu 6.721 3.816 1.525 1.380 100,0 56,8 22,7 20,5 68,1zaldibia 1.466 1.199 120 147 100,0 81,8 8,2 10,0 85,9 UEMAko kidezegama 1.485 1.239 131 115 100,0 83,4 8,8 7,7 87,8zerain 253 230 9 14 100,0 90,9 3,6 5,5 92,7zumarraga 9.675 4.421 2.248 3.006 100,0 45,7 23,2 31,1 57,3Tolosaldea 45.934 32.606 7.253 6.075 100,0 71,0 15,8 13,2 78,9Abaltzisketa 306 288 9 9 100,0 94,1 2,9 2,9 95,6Aduna 420 363 36 21 100,0 86,4 8,6 5,0 90,7 UEMAko kideAlbiztur 278 256 15 7 100,0 92,1 5,4 2,5 94,8Alegia 1.721 1.320 220 181 100,0 76,7 12,8 10,5 83,1 UEMAko kideAlkiza 338 299 21 18 100,0 88,5 6,2 5,3 91,6Altzo 344 298 27 19 100,0 86,6 7,8 5,5 90,6 UEMAko kideAmezketa 924 849 31 44 100,0 91,9 3,4 4,8 93,6 UEMAko kideAnoeta 1.767 1.258 292 217 100,0 71,2 16,5 12,3 79,5 UEMAko kideAsteasu 1.434 1.147 162 125 100,0 80,0 11,3 8,7 85,6Baliarrain 119 114 1 4 100,0 95,8 0,8 3,4 96,2 UEMAko kideBelauntza 291 231 25 35 100,0 79,4 8,6 12,0 83,7 UEMAko kideBerastegi 1.009 887 67 55 100,0 87,9 6,6 5,5 91,2Berrobi 560 434 67 59 100,0 77,5 12,0 10,5 83,5Bidania-Goiatz 514 449 33 32 100,0 87,4 6,4 6,2 90,6Elduain 222 203 12 7 100,0 91,4 5,4 3,2 94,1 UEMAko kideGaztelu 163 151 6 6 100,0 92,6 3,7 3,7 94,5 UEMAko kidehernialde 347 284 37 26 100,0 81,8 10,7 7,5 87,2ibarra 4.099 2.670 644 785 100,0 65,1 15,7 19,2 73,0ikaztegieta 450 356 54 40 100,0 79,1 12,0 8,9 85,1 UEMAko kideirura 1.506 1.096 258 152 100,0 72,8 17,1 10,1 81,3 UEMAko kideLarraul 239 205 22 12 100,0 85,8 9,2 5,0 90,4Leaburu 373 304 42 27 100,0 81,5 11,3 7,2 87,1 UEMAko kideLegorreta 1.456 1.017 241 198 100,0 69,8 16,6 13,6 78,1Lizartza 626 515 55 56 100,0 82,3 8,8 8,9 86,7 UEMAko kideorendain 168 150 13 5 100,0 89,3 7,7 3,0 93,2 UEMAko kideorexa 107 102 3 2 100,0 95,3 2,8 1,9 96,7 UEMAko kideTolosa 17.823 11.787 3.418 2.618 100,0 66,1 19,2 14,7 75,7Villabona-Amasa 5.588 3.718 985 885 100,0 66,5 17,6 15,8 75,3zizurkil 2.742 1.855 457 430 100,0 67,7 16,7 15,7 76,0Urola-Kostaldea 70.905 53.958 9.160 7.787 100,0 76,1 12,9 11,0 82,6Aia 1.906 1.679 118 109 100,0 88,1 6,2 5,7 91,2Aizarnazabal 704 596 57 51 100,0 84,7 8,1 7,2 88,7 UEMAko kideAzkoitia 11.222 8.363 1.450 1.409 100,0 74,5 12,9 12,6 81,0Azpeitia 14.015 11.723 1.119 1.173 100,0 83,6 8,0 8,4 87,6 UEMAko kideBeizama 136 126 5 5 100,0 92,6 3,7 3,7 94,5 UEMAko kideErrezil 600 536 26 38 100,0 89,3 4,3 6,3 91,5Getaria 2.573 2.235 175 163 100,0 86,9 6,8 6,3 90,3 UEMAko kideorio 5.177 3.959 689 529 100,0 76,5 13,3 10,2 83,1 UEMAko kidezarautz 21.928 15.356 3.729 2.843 100,0 70,0 17,0 13,0 78,5 UEMAko kidezestoa 3.500 2.843 346 311 100,0 81,2 9,9 8,9 86,2 UEMAko kidezumaia 9.144 6.542 1.446 1.156 100,0 71,5 15,8 12,6 79,5 UEMAko kide



58


E2

Udalerriak Km2 Biztanleak (2011) Euskaldunak (2011) Udalerriak Km2 Biztanleak (2011) Euskaldunak

(2011)

EAE 251 7.085,8 2.179.815 789.439 100,0 100,0 100,0 100,0

Udalerri euskaldunak (indizea > %70) 126 2.548,0 335.729 235.019 50,2 36,0 15,4 29,8

Gainerako udalerriak 125 4.537,8 1.844.086 554.420 49,8 64,0 84,6 70,2

Arabako Ibarrak 9 645,4 6.001 996 100,0 100,0 100,0 100,0

Udalerri euskaldunak (indizea > %70) 0 - - - - - - -

Gainerako udalerriak 9 645,4 6.001 996 100,0 100,0 100,0 100,0

Arabako Lautada 11 784,5 256.868 56.992 100,0 100,0 100,0 100,0


Gainerako udalerriak 11 784,5 256.868 56.992 100,0 100,0 100,0 100,0

Arabako Mendialdea 6 480,7 3.231 665 100,0 100,0 100,0 100,0


Gainerako udalerriak 6 480,7 3.231 665 100,0 100,0 100,0 100,0

Arrati Nerbioi 14 400,7 23.651 12.526 100,0 100,0 100,0 100,0

Udalerri euskaldunak (indizea > %70) 10 336,5 14.298 9.492 71,4 84,0 60,5 75,8


Bidasoa Beherea 2 71,0 76.191 30.414 100,0 100,0 100,0 100,0



Bilbo Handia 26 370,2 872.540 204.717 100,0 100,0 100,0 100,0



Debabarrena 6 181,5 54.966 31.263 100,0 100,0 100,0 100,0



Debagoiena 8 342,7 62.095 38.135 100,0 100,0 100,0 100,0



Donostialdea 11 305,7 323.357 138.990 100,0 100,0 100,0 100,0



Kopuruak Ehunekoak

E2. Taula. Udalerri euskaldunak eta gainerakoak: udalerriak, kilometro koadroak, biztanleak eta horietan bizi diren euskaldunak. EAE, eskualdez eskualde, 2011

59


Udalerriak Km2 Biztanleak (2011) Euskaldunak (2011) Udalerriak Km2 Biztanleak (2011) Euskaldunak

(2011)

Durangaldea 15 317,4 97.953 46.607 100,0 100,0 100,0 100,0



Enkartazioak 10 424,5 32.013 7.103 100,0 100,0 100,0 100,0



Errioxa Arabarra 15 315,9 11.710 2.442 100,0 100,0 100,0 100,0



Gernika-Bermeo 20 282,7 46.172 32.404 100,0 100,0 100,0 100,0


Gainerako udalerriak 0 - - - - - - -

Goierri 21 351,4 67.634 39.310 100,0 100,0 100,0 100,0



Gorbeia Inguruak 5 404,3 8.852 3.611 100,0 100,0 100,0 100,0



Kantauri Arabarra 5 332,4 34.592 9.677 100,0 100,0 100,0 100,0



Lea Artibai 12 205,5 26.417 20.869 100,0 100,0 100,0 100,0



Plentzia-Mungia 15 212,3 54.605 26.154 100,0 100,0 100,0 100,0



Tolosaldea 29 332,1 47.517 32.606 100,0 100,0 100,0 100,0



Urola-Kostaldea 11 324,9 73.450 53.958 100,0 100,0 100,0 100,0



Kopuruak Ehunekoak

60


E3. Taula. Euskaldunek hiztun guztiekiko osatzen duten ehunekoa, lehen hizkuntza euskara izan dutenen ehunekoa eta etxean nagusiki euskara erabiltzen dutenen ehunekoa EAEn, herrialdeka, eskualdeka eta udalerrika, 1981-2011

1981

1991

2001

2011

1981

-19

9119

91-

2001

2001

-20

1119

81-

2011

1986

1991

2001

2011

1986

-19

9119

91-

2001

2001

-20

1119

86-

2011

1991

2001

2011

1991

-20

0120

01-

2011

1981

-20

11

EAE

2.17

9.81

521

,626

,332

,337

,24,

76,

04,

915

,720

,620

,619

,918

,80,

0-0

,7-1

,1-1

,813

,913

,713

,6-0

,2-0

,1-0

,3Ar

aba

321.

254

3,9

8,6

16,2

23,9

4,7

7,6

7,7

20,0

2,8

3,0

3,5

4,1

0,2

0,6

0,6

1,3

1,3

1,9

3,0

0,6

1,1

1,7

Arab

ako

Ibar

rak

6.00

10,

92,

37,

117

,11,

44,

710

,016

,10,

50,

71,

02,

60,

20,

31,

62,

10,

20,

31,

70,

11,

41,

5A

ñana

172

0,0

0,5

11,1

18,6

0,5

10,5

7,5

18,6

0,0

0,5

1,6

1,8

0,5

1,0

0,2

1,8

0,0

0,0

3,0

0,0

3,0

3,0

Arm

iñón

204

0,0

1,6

4,4

12,2

1,6

2,8

7,8

12,2

0,0

1,6

0,6

2,0

1,6

-1,0

1,4

2,0

0,0

0,0

3,1

0,0

3,1

3,1

Ber

ante

villa

479

0,2

1,2

4,5

14,8

1,0

3,3

10,3

14,6

0,0

0,0

0,9

2,8

0,0

0,9

1,9

2,8

0,0

0,0

1,9

0,0

1,9

1,9

Err

iber

abei

tia1.

436

0,2

1,1

6,2

22,9

0,8

5,1

16,6

22,6

0,3

0,0

1,3

2,7

-0,3

1,3

1,3

2,4

0,0

1,0

1,8

1,0

0,8

1,8

Err

iber

agoi

tia87

60,

21,

07,

116

,70,

86,

19,

616

,50,

40,

21,

23,

2-0

,21,

02,

02,

80,

00,

82,

00,

81,

22,

0G

obia

ran

1.11

92,

52,

68,

115

,70,

15,

57,

613

,21,

11,

70,

52,

80,

5-1

,12,

31,

70,

50,

21,

9-0

,31,

71,

4K

uarta

ngo

342

2,6

8,0

17,4

22,0

5,5

9,4

4,5

19,4

2,1

1,4

1,4

2,4

-0,7

-0,1

1,0

0,3

0,0

0,3

2,4

0,3

2,1

2,4

Lant

aron

936

0,4

2,5

3,7

12,7

2,1

1,2

9,0

12,3

0,1

0,6

1,2

2,2

0,5

0,5

1,0

2,0

0,6

0,2

0,4

-0,4

0,2

-0,2

zanb

rana

437

0,0

1,2

6,4

12,2

1,2

5,2

5,8

12,2

0,3

0,3

0,6

2,1

0,0

0,2

1,6

1,8

0,0

0,0

1,6

0,0

1,6

1,6

Arab

ako

Laut

ada

256.

868

3,4

7,6

15,1

22,9

4,2

7,6

7,8

19,5

2,1

2,4

3,0

3,6

0,3

0,6

0,6

1,5

1,0

1,6

2,7

0,6

1,1

1,7

Agu

rain

5.01

93,

610

,019

,629

,46,

49,

69,

825

,83,

73,

24,

25,

0-0

,51,

00,

81,

31,

12,

03,

50,

91,

52,

4A

rrat

zu-U

barr

undi

a99

45,

614

,921

,728

,99,

36,

87,

223

,34,

74,

14,

55,

9-0

,60,

51,

31,

11,

93,

03,

51,

10,

51,

6A

spar

rena

1.70

96,

211

,627

,632

,25,

416

,04,

726

,14,

82,

85,

26,

7-2

,12,

41,

51,

91,

63,

05,

11,

42,

23,

6B

arru

ndia

936

2,9

8,1

20,5

33,8

5,2

12,4

13,3

31,0

1,0

1,2

3,4

6,9

0,2

2,1

3,6

5,9

0,0

2,1

6,5

2,1

4,4

6,5

Bur

gelu

645

0,5

1,5

18,8

25,9

1,0

17,3

7,2

25,4

0,0

1,0

1,2

2,7

1,0

0,2

1,5

2,7

0,5

1,5

1,9

1,0

0,5

1,4

Don

emili

aga

739

3,1

5,5

19,8

28,5

2,4

14,4

8,6

25,4

2,2

1,9

4,8

6,6

-0,3

2,9

1,8

4,4

0,3

1,4

4,6

1,2

3,2

4,3

Dul

antz

i2.

988

2,3

7,2

18,5

30,8

4,8

11,3

12,3

28,5

1,5

1,3

3,3

4,5

-0,2

2,0

1,2

3,0

0,3

1,6

3,2

1,3

1,7

2,9

Gas

teiz

239.

949

3,4

7,5

14,9

22,5

4,1

7,4

7,6

19,1

2,1

2,4

3,0

3,5

0,3

0,6

0,5

1,4

1,0

1,6

2,6

0,6

1,1

1,6

iruña

oka

3.12

50,

84,

912

,623

,24,

27,

710

,622

,50,

30,

81,

31,

80,

60,

50,

51,

60,

30,

61,

20,

30,

60,

9iru

raitz

-Gau

na57

31,

36,

915

,226

,65,

68,

311

,425

,30,

70,

21,

95,

0-0

,41,

63,

14,

30,

00,

94,

50,

93,

54,

5za

lduo

ndo

191

1,6

9,3

30,6

36,9

7,7

21,3

6,3

35,3

0,0

2,5

5,2

9,1

2,5

2,7

3,9

9,1

0,0

8,2

12,8

8,2

4,6

12,8

Arab

ako

Men

dial

dea

3.23

10,

65,

411

,821

,14,

96,

49,

320

,50,

40,

61,

13,

00,

20,

51,

92,

60,

50,

63,

20,

12,

62,

8A

rrai

a-M

aezt

u74

10,

511

,014

,123

,310

,53,

29,

222

,80,

20,

91,

32,

40,

60,

41,

12,

11,

00,

82,

5-0

,21,

71,

5B

erne

do58

80,

31,

610

,019

,41,

38,

49,

519

,10,

30,

00,

84,

0-0

,30,

83,

23,

70,

00,

63,

60,

63,

13,

6h

aran

a29

00,

71,

38,

114

,00,

66,

85,

913

,30,

50,

00,

60,

7-0

,50,

60,

10,

20,

50,

30,

3-0

,20,

1-0

,2K

anpe

zu1.

133

0,8

6,7

13,7

24,6

5,9

7,0

10,9

23,8

0,6

0,7

1,2

3,9

0,1

0,5

2,7

3,3

0,4

0,8

4,4

0,3

3,7

4,0

Lagr

an18

50,

41,

64,

611

,01,

23,

06,

410

,60,

00,

50,

50,

50,

50,

00,

00,

50,

00,

01,

60,

01,

61,

6U

rizah

arra

294

0,0

1,4

11,5

18,5

1,4

10,1

7,0

18,5

0,0

1,8

1,7

2,8

1,8

-0,1

1,1

2,8

0,5

0,4

3,5

0,0

3,1

3,0

Errio

xa A

raba

rra

11.7

100,

97,

213

,121

,66,

35,

98,

520

,70,

51,

01,

42,

90,

50,

41,

52,

30,

40,

81,

90,

51,

11,

6B

astid

a1.

521

2,2

9,9

19,8

30,2

7,7

9,9

10,4

28,0

1,5

2,4

2,9

4,5

0,9

0,5

1,6

3,0

0,3

2,0

2,7

1,6

0,8

2,4

Bila

r35

60,

04,

813

,821

,34,

89,

07,

521

,30,

00,

00,

32,

90,

00,

32,

62,

90,

00,

01,

70,

01,

71,

7E

kora

297

0,0

0,8

4,8

13,5

0,8

4,0

8,7

13,5

0,0

0,4

0,0

1,4

0,4

-0,4

1,4

1,4

0,0

0,0

1,0

0,0

1,0

1,0

Eltz

iego

1.07

90,

213

,34,

620

,013

,1-8

,715

,419

,80,

00,

00,

22,

40,

00,

22,

22,

40,

00,

01,

20,

01,

21,

2G

uard

ia (B

iast

ari)

1.59

60,

93,

511

,224

,82,

67,

713

,623

,90,

60,

71,

73,

90,

11,

02,

23,

30,

10,

42,

00,

21,

71,

9K

ripan

197

0,0

3,0

11,3

23,4

3,0

8,3

12,1

23,4

0,0

0,0

0,5

0,5

0,0

0,5

0,0

0,5

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

0,0

Lant

zieg

o70

40,

29,

615

,523

,99,

45,

98,

423

,80,

21,

81,

62,

31,

6-0

,10,

72,

21,

61,

31,

8-0

,30,

50,

2La

pueb

la d

e La

barc

a86

31,

112

,525

,223

,611

,412

,7-1

,622

,50,

61,

21,

73,

30,

60,

41,

62,

70,

21,

32,

41,

11,

12,

1Le

za22

70,

67,

48,

224

,16,

90,

815

,923

,51,

54,

81,

55,

53,

3-3

,23,

94,

01,

10,

06,

8-1

,16,

85,

8M

añue

ta32

00,

34,

315

,918

,74,

011

,62,

818

,40,

00,

00,

30,

60,

00,

30,

30,

60,

00,

30,

90,

30,

60,

9M

ored

a de

Ala

va28

30,

01,

114

,316

,51,

113

,22,

316

,50,

00,

41,

50,

40,

41,

2-1

,20,

40,

01,

21,

11,

2-0

,11,

1N

avar

idas

235

0,0

8,5

1,8

16,6

8,5

-6,6

14,8

16,6

0,0

0,0

0,5

1,3

0,0

0,5

0,9

1,3

0,0

0,0

0,9

0,0

0,9

0,9

oio

n3.

374

1,4

6,9

9,7

16,4

5,5

2,7

6,7

15,0

0,7

1,0

1,3

2,1

0,4

0,3

0,8

1,5

0,6

1,0

1,6

0,3

0,6

1,0

Sam

anie

go32

40,

45,

321

,126

,94,

915

,85,

826

,50,

30,

80,

34,

40,

4-0

,44,

14,

10,

00,

01,

90,

01,

91,

9V

illab

uena

de

Ala

va33

40,

01,

714

,823

,11,

713

,18,

323

,10,

31,

42,

23,

61,

20,

81,

43,

40,

31,

64,

61,

33,

04,

3

Etxe

an n

agus

iki e

uska

ra d

arab

ilten

en %

aB

izta

nle

(201

1)

Hiz

kunt

za g

aita

suna

: eus

kald

unen

%ak

Lehe

n hi

zkun

tza

eusk

ara

dute

nen

%a

61


1981

1991

2001

2011

1981

-19

9119

91-

2001

2001

-20

1119

81-

2011

1986

1991

2001

2011

1986

-19

9119

91-

2001

2001

-20

1119

86-

2011

1991

2001

2011

1991

-20

0120

01-

2011

1981

-20

11

Gor

beia

Ingu

ruak

8.85

228

,032

,937

,442

,25,

04,

44,

814

,226

,927

,023

,019

,50,

1-4

,0-3

,5-7

,319

,716

,614

,6-3

,1-1

,9-5

,0A

ram

aio

1.53

581

,285

,985

,683

,14,

8-0

,4-2

,42,

085

,584

,378

,770

,8-1

,2-5

,6-7

,9-1

4,7

67,4

64,3

55,4

-3,1

-8,9

-12,

1Le

gutia

no1.

728

20,5

30,8

35,8

38,5

10,3

5,0

2,7

18,0

17,9

18,9

16,3

15,1

1,0

-2,6

-1,2

-2,8

7,6

6,9

8,8

-0,7

1,9

1,2

Urk

abus

taiz

1.37

94,

510

,220

,932

,75,

710

,711

,828

,36,

92,

84,

55,

9-4

,11,

71,

4-1

,02,

82,

65,

7-0

,23,

12,

8zi

goiti

a1.

758

9,4

12,3

23,7

32,4

2,9

11,4

8,7

23,0

1,4

6,3

6,5

7,8

5,0

0,2

1,3

6,4

5,0

2,1

5,6

-2,8

3,5

0,6

zuia

2.45

23,

77,

018

,231

,53,

311

,213

,227

,82,

43,

34,

76,

60,

81,

41,

94,

11,

33,

04,

71,

71,

73,

4K

anta

uri A

raba

rra

34.5

924,

412

,722

,128

,88,

39,

46,

724

,43,

93,

84,

24,

5-0

,20,

40,

30,

61,

11,

72,

90,

61,

21,

8A

iara

2.84

62,

59,

324

,530

,06,

815

,25,

527

,51,

31,

82,

12,

70,

50,

30,

61,

40,

21,

72,

71,

51,

02,

5A

mur

rio10

.145

2,5

12,0

22,6

28,9

9,4

10,6

6,3

26,3

2,5

1,9

3,0

3,7

-0,6

1,1

0,7

1,2

0,5

1,1

2,6

0,6

1,4

2,0

Artz

inie

ga1.

878

1,4

9,6

20,2

27,5

8,1

10,6

7,3

26,1

0,7

0,8

0,8

2,6

0,1

-0,1

1,9

1,9

0,1

0,2

2,5

0,1

2,4

2,4

Laud

io18

.564

5,6

13,7

21,7

28,5

8,0

8,1

6,8

22,9

5,0

5,1

5,1

5,3

0,0

0,0

0,3

0,3

1,6

2,1

3,1

0,5

1,0

1,5

oko

ndo

1.15

92,

38,

720

,230

,96,

411

,510

,728

,62,

72,

07,

95,

2-0

,75,

9-2

,72,

50,

42,

54,

62,

02,

24,

2B

izka

ia1.

153.

351

14,9

18,9

25,0

31,2

4,1

6,0

6,2

16,3

14,2

13,9

13,4

12,8

-0,3

-0,5

-0,6

-1,4

8,9

8,6

9,0

-0,3

0,4

0,1

Arra

ti N

erbi

oi23

.651

48,0

53,1

56,2

54,8

5,1

3,1

-1,4

6,8

46,8

47,6

42,6

35,7

0,9

-5,0

-7,0

-11,

135

,930

,827

,9-5

,1-2

,9-8

,0A

raka

ldo

125

38,3

41,8

48,9

47,0

3,5

7,1

-1,9

8,7

33,0

37,8

47,8

30,8

4,8

10,1

-17,

1-2

,221

,47,

633

,3-1

3,8

25,7

11,9

Ara

ntza

zu35

982

,589

,386

,576

,06,

8-2

,8-1

0,6

-6,5

76,3

80,4

78,7

61,3

4,1

-1,7

-17,

4-1

5,0

76,9

72,0

50,1

-4,9

-21,

8-2

6,7

Are

atza

1.21

845

,657

,361

,359

,911

,73,

9-1

,314

,352

,354

,757

,345

,42,

42,

6-1

1,9

-6,9

30,4

32,2

29,3

1,7

-2,9

-1,1

Arr

anku

diag

a97

744

,060

,959

,754

,717

,0-1

,3-4

,910

,753

,549

,351

,136

,0-4

,21,

8-1

5,1

-17,

530

,516

,623

,5-1

3,9

6,9

-6,9

Arte

aga-

Gaz

telu

-Ele

xabe

itia

763

83,8

83,7

84,3

75,0

-0,1

0,6

-9,3

-8,8

80,2

81,9

76,3

61,6

1,7

-5,5

-14,

7-1

8,6

63,1

56,2

51,3

-6,9

-4,9

-11,

8D

ima

1.36

193

,491

,688

,182

,5-1

,8-3

,5-5

,7-1

0,9

91,0

90,5

80,4

67,2

-0,4

-10,

2-1

3,1

-23,

785

,173

,562

,6-1

1,6

-10,

8-2

2,5

igor

re4.

185

64,4

73,6

73,4

68,0

9,1

-0,1

-5,4

3,6

61,7

65,6

61,2

50,3

3,8

-4,4

-10,

9-1

1,4

53,8

44,8

43,4

-9,0

-1,4

-10,

4o

rozk

o2.

552

64,7

66,1

60,1

58,9

1,4

-6,0

-1,2

-5,8

64,3

65,9

37,4

31,4

1,6

-28,

5-6

,0-3

2,9

36,3

30,1

21,0

-6,2

-9,1

-15,

3o

txan

dio

1.29

864

,877

,574

,768

,712

,7-2

,7-6

,13,

967

,368

,260

,553

,60,

9-7

,7-7

,0-1

3,8

56,9

46,4

39,5

-10,

5-6

,9-1

7,4

Ubi

de18

782

,979

,465

,865

,7-3

,5-1

3,6

-0,1

-17,

188

,370

,962

,146

,1-1

7,4

-8,8

-16,

0-4

2,2

49,1

36,0

27,0

-13,

1-9

,1-2

2,1

Uga

o4.

046

25,3

27,1

36,5

37,3

1,8

9,4

0,8

12,0

16,8

18,3

19,1

16,4

1,4

0,8

-2,7

-0,4

7,4

7,2

7,7

-0,2

0,5

0,3

Urd

uña

4.20

52,

06,

919

,424

,44,

912

,55,

022

,42,

01,

82,

52,

5-0

,20,

70,

00,

50,

50,

92,

00,

51,

11,

6ze

anur

i1.

316

94,8

93,4

89,3

78,2

-1,4

-4,1

-11,

1-1

6,6

93,3

93,2

86,4

65,7

-0,2

-6,8

-20,

7-2

7,7

87,8

80,4

60,0

-7,5

-20,

3-2

7,8

zebe

rio1.

059

92,5

86,1

81,8

70,5

-6,4

-4,4

-11,

2-2

2,0

92,2

85,8

72,6

54,4

-6,4

-13,

2-1

8,3

-37,

873

,559

,143

,1-1

4,4

-16,

0-3

0,4

Bilb

o H

andi

a87

2.54

06,

510

,416

,724

,13,

96,

37,

317

,65,

45,

35,

25,

5-0

,1-0

,10,

30,

12,

02,

13,

40,

11,

31,

4A

bant

o-zi

erbe

na9.

772

1,2

6,8

16,2

24,4

5,6

9,4

8,2

23,2

0,4

0,7

0,9

2,1

0,3

0,2

1,2

1,7

0,2

0,5

2,0

0,3

1,5

1,8

Alo

nsot

egi

2.86

12,

56,

114

,723

,03,

78,

68,

220

,51,

51,

52,

63,

70,

11,

11,

02,

20,

30,

92,

60,

61,

72,

3A

rrig

orria

ga12

.334

10,2

18,4

26,3

32,9

8,2

7,9

6,6

22,6

9,0

8,5

7,8

7,5

-0,5

-0,7

-0,3

-1,6

2,5

3,4

5,1

0,9

1,6

2,5

Bar

akal

do99

.526

1,3

4,2

9,8

18,3

2,9

5,6

8,5

17,0

0,5

0,7

0,9

1,7

0,2

0,1

0,9

1,3

0,1

0,3

1,4

0,2

1,1

1,3

Bas

auri

41.9

876,

510

,717

,123

,24,

26,

46,

116

,75,

75,

24,

85,

0-0

,5-0

,50,

2-0

,71,

71,

73,

10,

01,

41,

4B

eran

go6.

970

23,9

26,4

28,8

35,6

2,5

2,3

6,8

11,7

23,7

20,8

14,6

12,5

-2,9

-6,2

-2,1

-11,

16,

64,

67,

4-1

,92,

80,

9B

ilbo

350.

558

6,2

9,6

15,5

23,0

3,4

5,9

7,5

16,7

4,7

4,7

4,6

5,1

0,0

-0,1

0,5

0,4

1,5

1,8

3,2

0,2

1,4

1,7

Der

io5.

934

19,3

21,6

27,9

33,9

2,3

6,4

5,9

14,6

18,3

15,8

16,5

14,0

-2,5

0,7

-2,5

-4,3

6,3

6,4

7,8

0,2

1,4

1,5

Era

ndio

24.1

7510

,512

,717

,824

,32,

35,

06,

613

,99,

78,

87,

77,

0-0

,9-1

,1-0

,7-2

,73,

73,

03,

8-0

,60,

70,

1E

txeb

arri

10.2

844,

98,

414

,826

,33,

56,

411

,521

,44,

43,

93,

74,

0-0

,5-0

,10,

3-0

,41,

41,

23,

2-0

,22,

01,

8G

alda

kao

29.0

7824

,829

,638

,638

,94,

89,

10,

314

,124

,623

,919

,417

,6-0

,7-4

,5-1

,8-7

,012

,48,

88,

9-3

,60,

1-3

,5G

etxo

79.8

159,

914

,319

,927

,74,

45,

67,

817

,87,

67,

17,

27,

3-0

,50,

10,

1-0

,32,

22,

64,

10,

41,

51,

9La

rrab

etzu

1.98

071

,176

,578

,371

,15,

41,

8-7

,20,

075

,975

,167

,251

,9-0

,9-7

,9-1

5,2

-24,

057

,752

,343

,0-5

,5-9

,3-1

4,7

Leio

a30

.447

10,2

15,4

21,8

29,5

5,2

6,4

7,8

19,3

9,3

8,1

7,4

7,2

-1,2

-0,7

-0,2

-2,0

3,0

2,9

4,1

-0,1

1,2

1,1

Leza

ma

2.44

672

,575

,065

,062

,22,

5-1

0,0

-2,9

-10,

468

,170

,155

,442

,52,

1-1

4,7

-12,

9-2

5,6

37,6

38,5

27,0

0,9

-11,

5-1

0,7

Loiu

2.42

453

,953

,642

,945

,9-0

,2-1

0,8

3,0

-8,0

49,5

47,4

28,0

24,5

-2,1

-19,

4-3

,6-2

5,0

28,5

14,1

15,4

-14,

41,

3-1

3,1

Mus

kiz

7.44

92,

16,

915

,724

,04,

88,

88,

321

,90,

60,

40,

92,

2-0

,30,

61,

31,

60,

30,

62,

10,

31,

51,

8o

rtuel

la8.

417

0,6

6,1

14,4

22,4

5,4

8,3

8,0

21,8

0,7

0,7

0,7

1,7

0,0

0,0

1,0

1,0

0,1

0,2

1,7

0,1

1,5

1,6

Por

tuga

lete

47.6

312,

26,

312

,720

,04,

16,

47,

317

,81,

41,

21,

42,

2-0

,20,

20,

80,

90,

40,

61,

90,

21,

31,

6S

antu

rtzi

46.9

481,

85,

512

,119

,83,

76,

67,

718

,01,

11,

11,

22,

10,

10,

10,

81,

00,

30,

61,

90,

31,

31,

6S

esta

o28

.548

1,5

5,1

11,2

18,6

3,6

6,1

7,4

17,1

0,9

0,8

1,0

1,9

-0,1

0,1

0,9

1,0

0,1

0,4

1,7

0,3

1,3

1,6

Son

dika

4.49

426

,530

,133

,539

,13,

63,

55,

612

,730

,329

,526

,620

,0-0

,8-3

,0-6

,6-1

0,4

9,7

7,4

7,8

-2,3

0,4

-1,9

Trap

agar

an12

.126

1,6

7,8

14,9

22,2

6,2

7,1

7,3

20,5

0,9

0,7

0,8

1,7

-0,2

0,1

0,8

0,8

0,3

0,3

1,9

0,1

1,6

1,6

zam

udio

3.21

437

,944

,748

,946

,76,

84,

2-2

,38,

838

,340

,338

,130

,72,

0-2

,2-7

,5-7

,725

,120

,119

,1-5

,0-1

,0-6

,0za

rata

mo

1.66

232

,634

,738

,440

,02,

13,

61,

77,

435

,622

,323

,419

,4-1

3,3

1,1

-4,0

-16,

29,

212

,711

,63,

5-1

,12,

4zi

erbe

na1.

460

0,5

3,8

14,0

25,5

3,4

10,1

11,6

25,1

0,0

0,3

1,5

2,6

0,3

1,2

1,1

2,6

0,3

1,2

2,6

0,9

1,4

2,3

Biz

tanl

e (2

011)

Hiz

kunt

za g

aita

suna

: eus

kald

unen

%ak

Lehe

n hi

zkun

tza

eusk

ara

dute

nen

%a

Etxe

an n

agus

iki e

uska

ra d

arab

ilten

en %

a

62


1981

1991

2001

2011

1981

-19

9119

91-

2001

2001

-20

1119

81-

2011

1986

1991

2001

2011

1986

-19

9119

91-

2001

2001

-20

1119

86-

2011

1991

2001

2011

1991

-20

0120

01-

2011

1981

-20

11

Dur

anga

ldea

97.9

5336

,641

,047

,249

,14,

46,

21,

912

,436

,836

,434

,230

,3-0

,3-2

,3-3

,9-6

,524

,922

,819

,7-2

,2-3

,0-5

,2A

badi

ño7.

386

42,3

46,3

52,4

53,5

4,0

6,1

1,2

11,2

40,8

39,7

38,0

34,2

-1,1

-1,7

-3,9

-6,7

32,6

28,5

24,3

-4,1

-4,2

-8,3

Atx

ondo

1.42

161

,062

,367

,563

,21,

35,

2-4

,32,

254

,955

,454

,049

,10,

5-1

,4-4

,9-5

,848

,950

,537

,71,

6-1

2,9

-11,

3B

edia

976

58,7

61,9

59,5

59,5

3,2

-2,3

0,0

0,8

56,4

53,9

50,4

39,5

-2,5

-3,5

-10,

8-1

6,9

41,6

39,0

28,6

-2,5

-10,

4-1

3,0

Ber

riz4.

897

50,3

54,2

55,9

53,9

3,8

1,7

-1,9

3,6

48,0

47,0

43,2

36,2

-1,0

-3,9

-6,9

-11,

839

,734

,125

,6-5

,6-8

,4-1

4,0

Dur

ango

28.8

9333

,638

,645

,348

,95,

06,

73,

615

,336

,634

,931

,428

,5-1

,7-3

,5-2

,9-8

,118

,216

,717

,6-1

,50,

9-0

,6E

lorr

io7.

305

47,0

52,2

58,9

61,3

5,2

6,7

2,4

14,3

45,8

47,2

45,7

42,9

1,3

-1,5

-2,8

-2,9

35,0

32,9

28,1

-2,1

-4,8

-6,9

Erm

ua16

.262

12,1

15,6

24,3

29,9

3,5

8,7

5,5

17,7

12,6

11,5

10,9

10,4

-1,0

-0,6

-0,5

-2,2

5,8

5,7

5,1

-0,1

-0,6

-0,7

Gar

ai34

290

,089

,286

,979

,9-0

,8-2

,3-6

,9-1

0,1

90,8

86,4

83,6

67,9

-4,4

-2,8

-15,

7-2

2,9

80,8

72,1

54,3

-8,7

-17,

8-2

6,5

iurr

eta

3.82

938

,741

,649

,047

,82,

97,

4-1

,29,

136

,938

,637

,032

,21,

6-1

,6-4

,8-4

,731

,429

,222

,3-2

,2-6

,9-9

,1iz

urtz

a28

775

,378

,986

,473

,73,

67,

4-1

2,7

-1,7

77,5

77,0

82,2

57,7

-0,5

5,2

-24,

5-1

9,8

55,2

76,1

34,5

21,0

-41,

6-2

0,7

Lem

oa3.

468

60,3

63,8

62,1

55,1

3,4

-1,7

-7,0

-5,3

54,7

59,2

50,7

36,1

4,5

-8,6

-14,

6-1

8,6

39,0

34,8

25,0

-4,3

-9,8

-14,

0M

alla

bia

1.18

675

,173

,373

,769

,4-1

,90,

5-4

,3-5

,768

,870

,766

,058

,01,

9-4

,7-8

,0-1

0,8

59,5

59,4

45,7

-0,1

-13,

7-1

3,8

Mañ

aria

514

84,3

91,2

90,6

80,8

6,9

-0,7

-9,8

-3,6

89,1

91,0

84,7

66,4

1,9

-6,3

-18,

3-2

2,7

89,2

77,5

53,4

-11,

7-2

4,1

-35,

8za

ldib

ar3.

041

36,0

44,6

49,9

48,4

8,6

5,3

-1,5

12,5

37,6

38,5

37,5

31,3

0,9

-1,0

-6,2

-6,3

28,0

26,6

21,7

-1,4

-5,0

-6,4

zorn

otza

18.1

4643

,848

,653

,852

,94,

85,

2-0

,99,

143

,944

,041

,535

,10,

1-2

,5-6

,3-8

,829

,926

,322

,2-3

,6-4

,0-7

,7En

kart

azio

ak32

.013

1,0

4,2

13,0

22,8

3,2

8,8

9,8

21,8

0,8

0,7

1,0

2,5

-0,1

0,3

1,5

1,7

0,1

0,4

2,3

0,3

1,9

2,2

Artz

enta

les

753

0,6

0,1

9,1

20,0

-0,4

9,0

10,9

19,4

0,9

0,0

2,8

3,9

-0,9

2,8

1,2

3,0

0,0

2,3

3,0

2,3

0,7

3,0

Bal

mas

eda

7.67

21,

24,

311

,922

,23,

17,

610

,321

,00,

60,

50,

62,

1-0

,10,

11,

51,

50,

10,

12,

10,

02,

02,

0G

alda

mes

851

0,5

6,2

14,2

22,0

5,7

8,0

7,8

21,5

0,5

0,4

1,1

1,8

-0,1

0,8

0,7

1,3

0,0

0,4

2,9

0,4

2,5

2,9

Gor

dexo

la1.

733

1,3

5,5

16,8

25,9

4,2

11,2

9,1

24,6

1,2

0,9

2,4

3,6

-0,4

1,5

1,2

2,3

0,7

1,1

3,6

0,4

2,4

2,8

Gue

ñes

6.43

11,

45,

013

,524

,13,

68,

510

,622

,71,

01,

11,

12,

50,

10,

01,

41,

40,

20,

32,

10,

11,

81,

9K

arra

ntza

2.80

10,

61,

511

,019

,01,

09,

48,

118

,40,

70,

40,

71,

9-0

,30,

31,

31,

20,

00,

21,

70,

21,

51,

7La

nest

osa

273

0,0

1,6

2,1

13,3

1,6

0,5

11,2

13,3

0,3

0,7

0,7

2,6

0,3

0,1

1,9

2,3

0,0

0,0

3,0

0,0

3,0

3,0

Sop

uerta

, Gar

ape

2.57

50,

92,

114

,121

,51,

212

,17,

320

,60,

70,

61,

02,

5-0

,20,

41,

51,

70,

10,

62,

40,

51,

82,

3Tu

rtzio

z54

50,

61,

64,

317

,41,

02,

713

,116

,81,

00,

20,

22,

1-0

,80,

01,

91,

10,

00,

01,

90,

01,

91,

9za

lla8.

379

0,8

5,5

14,6

24,5

4,7

9,0

9,9

23,7

0,6

0,8

1,1

2,7

0,1

0,3

1,6

2,1

0,1

0,7

2,6

0,5

1,9

2,4

Ger

nika

-Ber

meo

46.1

7271

,775

,775

,172

,14,

1-0

,6-2

,90,

571

,370

,566

,657

,9-0

,8-3

,9-8

,7-1

3,4

53,7

51,6

44,6

-2,1

-7,0

-9,2

Aja

ngiz

450

92,9

94,0

93,8

88,2

1,1

-0,2

-5,6

-4,7

94,6

92,6

90,0

80,9

-2,0

-2,6

-9,1

-13,

789

,782

,864

,5-6

,9-1

8,3

-25,

2A

rrat

zu38

295

,092

,794

,588

,7-2

,31,

8-5

,8-6

,391

,684

,193

,482

,8-7

,69,

4-1

0,6

-8,8

84,1

87,4

72,6

3,3

-14,

8-1

1,5

Ber

meo

16.9

8672

,876

,875

,772

,74,

0-1

,1-3

,0-0

,171

,071

,267

,058

,90,

2-4

,2-8

,1-1

2,1

56,2

53,8

44,5

-2,3

-9,3

-11,

7B

ustu

ria1.

745

67,8

70,8

69,0

64,8

3,0

-1,8

-4,3

-3,1

67,6

63,5

55,0

48,2

-4,1

-8,4

-6,8

-19,

449

,341

,331

,8-8

,0-9

,5-1

7,5

Ea

872

93,3

90,6

81,5

77,7

-2,7

-9,1

-3,8

-15,

693

,691

,577

,566

,4-2

,1-1

4,1

-11,

1-2

7,2

80,5

58,3

58,1

-22,

2-0

,2-2

2,4

Ela

ntxo

be40

996

,193

,993

,287

,1-2

,2-0

,7-6

,1-9

,092

,093

,591

,177

,41,

6-2

,4-1

3,8

-14,

677

,781

,869

,74,

1-1

2,1

-8,0

Ere

ño27

195

,793

,892

,485

,0-1

,8-1

,4-7

,5-1

0,7

95,8

93,8

91,6

78,2

-2,0

-2,2

-13,

4-1

7,7

89,9

82,1

68,4

-7,8

-13,

7-2

1,4

Err

igoi

ti53

496

,495

,986

,183

,1-0

,5-9

,8-3

,0-1

3,3

94,2

93,3

82,4

68,3

-0,8

-11,

0-1

4,0

-25,

892

,076

,659

,9-1

5,4

-16,

7-3

2,1

Foru

a97

274

,779

,377

,075

,94,

6-2

,3-1

,11,

271

,472

,771

,262

,91,

2-1

,5-8

,3-8

,564

,959

,551

,2-5

,3-8

,4-1

3,7

Gau

tegi

z-A

rteag

a90

585

,387

,880

,378

,62,

5-7

,4-1

,8-6

,786

,583

,772

,262

,0-2

,8-1

1,5

-10,

2-2

4,5

78,2

52,5

40,6

-25,

6-1

2,0

-37,

6G

erni

ka-L

umo

16.5

5659

,666

,069

,367

,66,

43,

3-1

,77,

963

,660

,659

,752

,2-3

,0-0

,9-7

,5-1

1,4

42,1

41,9

40,0

-0,2

-1,9

-2,1

ibar

rang

elu

637

92,6

89,3

85,2

78,4

-3,3

-4,1

-6,8

-14,

291

,286

,277

,762

,8-5

,0-8

,5-1

4,8

-28,

464

,163

,349

,3-0

,9-1

4,0

-14,

9K

orte

zubi

424

93,7

96,0

89,6

89,3

2,4

-6,4

-0,4

-4,4

96,9

93,7

87,7

78,3

-3,3

-6,0

-9,4

-18,

694

,783

,569

,0-1

1,2

-14,

4-2

5,7

Men

data

386

98,5

96,5

89,5

86,1

-2,0

-7,0

-3,4

-12,

498

,193

,588

,975

,6-4

,6-4

,7-1

3,3

-22,

593

,083

,468

,5-9

,5-1

4,9

-24,

5M

orga

405

94,8

95,0

89,4

83,5

0,2

-5,6

-5,9

-11,

396

,395

,988

,474

,8-0

,4-7

,5-1

3,6

-21,

593

,083

,669

,3-9

,4-1

4,3

-23,

7M

unda

ka1.

924

73,8

87,6

71,7

66,2

13,8

-15,

9-5

,5-7

,677

,879

,861

,052

,31,

9-1

8,7

-8,7

-25,

57,

231

,231

,023

,9-0

,223

,8M

urue

ta28

786

,889

,388

,083

,72,

5-1

,3-4

,4-3

,187

,688

,883

,770

,61,

3-5

,2-1

3,1

-17,

081

,770

,553

,2-1

1,2

-17,

3-2

8,5

Mux

ika

1.45

990

,893

,792

,686

,52,

9-1

,1-6

,1-4

,481

,291

,190

,173

,29,

9-1

,0-1

6,9

-8,0

85,4

85,4

64,4

0,0

-21,

0-2

1,0

Nab

arni

z22

997

,298

,494

,088

,31,

2-4

,4-5

,6-8

,899

,698

,893

,181

,2-0

,8-5

,7-1

1,9

-18,

498

,890

,375

,3-8

,5-1

4,9

-23,

4S

ukar

rieta

339

77,7

78,0

63,4

65,6

0,2

-14,

62,

2-1

2,2

68,4

70,4

50,0

42,5

2,0

-20,

4-7

,5-2

5,9

58,8

24,5

30,8

-34,

36,

3-2

8,0

Biz

tanl

e (2

011)

Hiz

kunt

za g

aita

suna

: eus

kald

unen

%ak

Lehe

n hi

zkun

tza

eusk

ara

dute

nen

%a

Etxe

an n

agus

iki e

uska

ra d

arab

ilten

en %

a

63


8119

9120

0120

1119

81-

1991

1991

-20

0120

01-

2011

1981

-20

1119

8619

9120

0120

1119

86-

1991

1991

-20

0120

01-

2011

1986

-20

1119

9120

0120

1119

91-

2001

2001

-20

1119

81-

2011

Mar

kina

-Ond

arro

a26

.417

81,9

84,9

87,0

81,1

3,0

2,1

-5,9

-0,8

80,2

80,8

79,7

71,9

0,7

-1,2

-7,8

-8,3

74,6

73,1

64,5

-1,6

-8,6

-10,

1A

mor

oto

401

96,9

97,1

95,3

93,4

0,3

-1,8

-1,9

-3,5

98,3

97,4

94,2

87,6

-0,8

-3,2

-6,7

-10,

797

,492

,982

,5-4

,5-1

0,4

-14,

9A

ules

ti66

696

,396

,796

,491

,60,

3-0

,3-4

,8-4

,798

,098

,194

,887

,80,

1-3

,3-7

,0-1

0,2

94,8

93,7

81,8

-1,1

-11,

8-1

2,9

Ber

riatu

a1.

258

94,3

92,4

92,9

81,9

-1,9

0,5

-11,

0-1

2,4

92,9

92,2

88,7

71,5

-0,7

-3,5

-17,

2-2

1,4

88,1

84,4

65,2

-3,7

-19,

2-2

3,0

Giz

abur

uaga

205

100,

097

,696

,490

,3-2

,4-1

,2-6

,1-9

,797

,899

,293

,582

,11,

4-5

,7-1

1,4

-15,

697

,692

,878

,1-4

,8-1

4,7

-19,

6is

past

er70

091

,694

,995

,387

,13,

30,

4-8

,2-4

,494

,794

,692

,877

,4-0

,1-1

,7-1

5,4

-17,

391

,690

,769

,9-1

,0-2

0,8

-21,

8Le

keiti

o7.

408

82,4

87,0

86,3

80,5

4,6

-0,7

-5,8

-1,9

80,3

83,3

79,6

71,1

3,0

-3,6

-8,5

-9,2

77,8

72,6

63,2

-5,2

-9,4

-14,

6M

arki

na-X

emei

n+zi

ortz

a-B

olib

ar5.

353

84,4

86,7

88,7

79,7

2,3

2,0

-9,0

-4,7

84,8

84,8

80,1

70,1

0,0

-4,6

-10,

1-1

4,7

72,8

67,0

60,9

-5,8

-6,1

-11,

9M

arki

n-E

txeb

arria

737

95,1

93,7

94,7

87,6

-1,5

1,1

-7,2

-7,6

95,8

94,9

94,4

83,1

-0,9

-0,6

-11,

3-1

2,7

86,3

92,2

74,6

5,9

-17,

6-1

1,7

Men

dexa

457

93,2

89,1

90,4

84,2

-4,0

1,2

-6,2

-9,0

89,6

89,4

88,3

72,5

-0,2

-1,2

-15,

7-1

7,1

85,0

81,4

63,8

-3,7

-17,

5-2

1,2

Mun

itiba

r-A

rbat

zegi

-Ger

rikai

tz43

897

,198

,796

,189

,91,

6-2

,6-6

,1-7

,198

,498

,291

,376

,1-0

,2-6

,9-1

5,2

-22,

398

,292

,967

,7-5

,3-2

5,2

-30,

5o

ndar

roa

8.79

475

,178

,483

,479

,13,

45,

0-4

,34,

071

,771

,374

,169

,9-0

,42,

7-4

,1-1

,866

,369

,163

,92,

8-5

,3-2

,4Pl

entz

ia-M

ungi

a54

.605

46,9

49,3

47,1

49,5

2,4

-2,1

2,3

2,6

45,7

42,9

33,1

27,1

-2,8

-9,8

-6,0

-18,

527

,620

,418

,1-7

,1-2

,4-9

,5A

rrie

ta54

594

,890

,980

,676

,4-4

,0-1

0,3

-4,2

-18,

494

,191

,374

,754

,6-2

,8-1

6,7

-20,

0-3

9,5

86,3

63,2

45,4

-23,

1-1

7,8

-40,

9B

akio

2.60

271

,973

,960

,258

,22,

0-1

3,7

-1,9

-13,

764

,865

,548

,738

,00,

8-1

6,9

-10,

6-2

6,7

32,1

31,3

24,4

-0,8

-6,9

-7,7

Bar

rika

1.53

040

,139

,742

,242

,4-0

,42,

40,

22,

342

,738

,722

,719

,5-4

,0-1

6,0

-3,2

-23,

219

,116

,614

,7-2

,5-1

,9-4

,4Fr

uiz

518

97,6

96,5

83,9

74,9

-1,1

-12,

6-9

,0-2

2,7

98,3

95,6

78,9

55,2

-2,7

-16,

6-2

3,7

-43,

193

,077

,546

,8-1

5,6

-30,

7-4

6,3

Gam

iz-F

ika

1.34

694

,991

,276

,073

,1-3

,7-1

5,2

-2,9

-21,

893

,288

,465

,555

,7-4

,8-2

2,8

-9,8

-37,

586

,356

,643

,3-2

9,7

-13,

2-4

3,0

Gat

ika

1.62

390

,288

,777

,471

,2-1

,5-1

1,3

-6,2

-19,

189

,183

,067

,452

,8-6

,2-1

5,5

-14,

6-3

6,3

75,9

57,1

37,2

-18,

8-1

9,9

-38,

7G

orliz

5.51

223

,130

,634

,039

,87,

53,

45,

816

,722

,418

,915

,713

,5-3

,5-3

,2-2

,2-8

,93,

44,

79,

21,

34,

55,

8La

ukiz

1.15

452

,650

,648

,951

,3-2

,0-1

,72,

5-1

,242

,844

,140

,234

,11,

3-3

,9-6

,1-8

,738

,635

,723

,5-2

,8-1

2,2

-15,

0Le

moi

z1.

081

58,3

67,0

62,0

58,0

8,7

-5,0

-4,1

-0,4

63,6

64,7

43,1

32,9

1,1

-21,

6-1

0,2

-30,

734

,418

,020

,9-1

6,4

2,9

-13,

5M

arur

i-Jat

abe

958

85,8

78,0

74,3

62,2

-7,8

-3,7

-12,

1-2

3,6

84,0

75,3

58,9

40,6

-8,7

-16,

4-1

8,3

-43,

566

,332

,627

,2-3

3,7

-5,4

-39,

1M

eñak

a73

492

,192

,888

,175

,40,

7-4

,7-1

2,8

-16,

796

,493

,884

,063

,2-2

,7-9

,8-2

0,8

-33,

384

,571

,350

,9-1

3,1

-20,

4-3

3,6

Mun

gia

16.7

7455

,158

,655

,153

,23,

5-3

,5-1

,9-1

,956

,354

,344

,235

,0-2

,0-1

0,1

-9,2

-21,

334

,227

,821

,9-6

,4-5

,9-1

2,3

Ple

ntzi

a4.

407

19,2

26,2

29,0

36,4

7,0

2,8

7,4

17,2

16,9

16,7

13,5

12,6

-0,2

-3,2

-0,9

-4,3

3,7

4,2

6,0

0,5

1,9

2,4

Sop

ela

12.1

9124

,728

,333

,341

,93,

55,

08,

617

,121

,917

,715

,213

,5-4

,2-2

,5-1

,7-8

,47,

86,

09,

7-1

,83,

71,

9U

rdul

iz3.

630

44,6

46,1

43,4

47,1

1,5

-2,6

3,6

2,5

46,1

45,6

31,2

25,4

-0,5

-14,

4-5

,8-2

0,7

31,0

16,5

15,6

-14,

6-0

,9-1

5,4

Gip

uzko

a70

5.21

039

,545

,951

,553

,36,

45,

51,

813

,738

,539

,037

,735

,30,

5-1

,3-2

,4-3

,227

,427

,226

,0-0

,2-1

,2-1

,4B

idas

oa B

eher

ea76

.191

25,5

31,1

38,3

41,1

5,6

7,2

2,8

15,6

22,7

23,7

22,2

20,7

1,0

-1,5

-1,5

-2,0

12,6

12,1

13,4

-0,5

1,3

0,8

hon

darr

ibia

16.3

8857

,158

,260

,560

,01,

12,

4-0

,52,

951

,250

,744

,640

,9-0

,6-6

,0-3

,8-1

0,4

31,8

28,6

29,4

-3,2

0,8

-2,4

irun

59.8

0318

,824

,332

,435

,95,

58,

13,

517

,115

,816

,816

,315

,11,

1-0

,6-1

,1-0

,67,

77,

79,

00,

01,

31,

3D

eba

Beh

erea

54.9

6647

,655

,260

,258

,67,

65,

0-1

,511

,147

,149

,946

,642

,12,

9-3

,3-4

,6-5

,031

,630

,829

,8-0

,9-0

,9-1

,8D

eba

5.38

467

,573

,076

,274

,85,

43,

2-1

,37,

367

,269

,466

,661

,62,

2-2

,8-5

,0-5

,647

,145

,748

,6-1

,32,

91,

5E

ibar

27.2

8137

,646

,651

,851

,29,

05,

2-0

,713

,538

,041

,636

,932

,83,

6-4

,7-4

,1-5

,220

,719

,420

,0-1

,30,

7-0

,6E

lgoi

bar

11.3

1051

,156

,260

,958

,15,

14,

7-2

,87,

047

,250

,845

,741

,13,

7-5

,1-4

,7-6

,136

,833

,730

,4-3

,1-3

,3-6

,4M

enda

ro1.

969

68,0

73,4

76,2

68,9

5,4

2,8

-7,3

0,9

67,8

70,1

67,1

51,1

2,3

-3,0

-16,

0-1

6,7

64,3

57,2

40,2

-7,2

-17,

0-2

4,1

Mut

riku

5.06

883

,084

,186

,180

,71,

21,

9-5

,4-2

,380

,977

,876

,570

,5-3

,2-1

,3-6

,0-1

0,4

68,0

67,4

57,1

-0,6

-10,

3-1

0,8

Sor

aluz

e3.

954

52,4

59,4

60,5

56,9

6,9

1,2

-3,7

4,4

51,8

51,0

49,3

42,3

-0,8

-1,7

-7,0

-9,5

32,7

31,7

30,6

-0,9

-1,2

-2,1

Deb

a G

arai

a62

.095

53,5

60,6

65,6

63,3

7,1

5,0

-2,3

9,8

51,5

52,4

50,5

47,3

0,9

-1,9

-3,2

-4,2

38,5

38,9

35,1

0,5

-3,8

-3,3

Ant

zuol

a2.

190

64,1

71,2

76,7

73,1

7,1

5,6

-3,7

9,0

61,7

62,7

65,1

59,8

1,1

2,3

-5,3

-1,8

60,0

59,7

53,5

-0,2

-6,3

-6,5

Are

txab

alet

a6.

823

51,5

59,7

64,9

63,0

8,2

5,2

-1,9

11,6

50,2

48,1

47,5

45,2

-2,1

-0,6

-2,3

-5,0

37,8

38,5

35,8

0,7

-2,7

-2,0

Arr

asat

e21

.850

39,1

49,1

55,9

54,6

10,0

6,7

-1,2

15,5

38,4

39,6

38,0

36,3

1,3

-1,6

-1,8

-2,1

25,7

26,0

24,8

0,3

-1,2

-0,9

Ber

gara

14.7

6962

,266

,370

,066

,34,

13,

8-3

,74,

158

,360

,155

,851

,11,

8-4

,3-4

,7-7

,342

,442

,338

,0-0

,2-4

,3-4

,4E

lget

a1.

101

78,4

87,6

85,0

78,2

9,2

-2,5

-6,9

-0,2

80,0

84,1

77,5

61,7

4,1

-6,6

-15,

8-1

8,3

77,1

68,0

56,1

-9,2

-11,

9-2

1,1

Esk

oria

tza

4.06

846

,352

,059

,458

,85,

77,

4-0

,612

,448

,748

,345

,741

,6-0

,3-2

,6-4

,1-7

,136

,134

,931

,3-1

,2-3

,7-4

,9Le

intz

Gat

zaga

264

69,8

77,7

76,7

78,0

7,8

-1,0

1,3

8,2

70,9

70,8

70,8

59,2

0,0

-0,1

-11,

5-1

1,6

53,6

50,0

47,1

-3,6

-2,9

-6,6

oña

ti11

.030

74,0

78,3

79,3

74,6

4,3

1,0

-4,8

0,5

69,9

70,2

67,9

63,4

0,3

-2,2

-4,5

-6,5

56,3

57,5

46,9

1,2

-10,

6-9

,4

Biz

tanl

e (2

011)

Hiz

kunt

za g

aita

suna

: eus

kald

unen

%ak

Lehe

n hi

zkun

tza

eusk

ara

dute

nen

%a

Etxe

an n

agus

iki e

uska

ra d

arab

ilten

en %

a

64


1981

1991

2001

2011

1981

-19

9119

91-

2001

2001

-20

1119

81-

2011

1986

1991

2001

2011

1986

-19

9119

91-

2001

2001

-20

1119

86-

2011

1991

2001

2011

1991

-20

0120

01-

2011

1981

-20

11

Don

ostia

ldea

323.

357

26,1

32,3

39,2

44,1

6,3

6,8

5,0

18,0

25,5

25,1

24,9

24,1

-0,4

-0,2

-0,8

-1,4

14,9

15,4

15,7

0,5

0,3

0,8

And

oain

14.8

5036

,445

,250

,252

,48,

85,

02,

115

,935

,736

,037

,233

,20,

31,

2-4

,0-2

,526

,227

,621

,81,

4-5

,8-4

,5A

stig

arra

ga4.

928

58,2

58,5

59,2

59,8

0,3

0,7

0,5

1,6

54,3

52,4

48,1

39,8

-1,8

-4,3

-8,3

-14,

541

,937

,031

,3-4

,9-5

,6-1

0,6

Don

ostia

181.

788

21,2

27,3

34,7

40,6

6,2

7,4

5,9

19,4

20,4

19,5

19,9

19,8

-0,9

0,4

-0,1

-0,6

8,7

9,6

12,0

1,0

2,4

3,3

Err

ente

ria39

.583

19,5

24,5

32,5

37,8

5,0

8,0

5,3

18,3

20,6

19,3

18,2

17,9

-1,4

-1,0

-0,4

-2,8

10,9

11,3

11,0

0,4

-0,3

0,1

her

nani

19.4

8039

,848

,554

,757

,48,

76,

22,

717

,639

,140

,940

,938

,41,

80,

0-2

,5-0

,827

,529

,326

,21,

8-3

,1-1

,3La

sarte

-oria

18.2

0823

,332

,437

,040

,09,

14,

63,

016

,724

,625

,722

,821

,11,

1-3

,0-1

,7-3

,517

,514

,913

,1-2

,6-1

,8-4

,4Le

zo6.

043

43,3

50,2

56,0

56,8

6,9

5,8

0,8

13,5

42,4

43,1

41,5

38,5

0,6

-1,5

-3,0

-3,9

33,9

31,8

26,1

-2,1

-5,7

-7,8

oia

rtzun

10.0

6772

,176

,176

,073

,94,

0-0

,1-2

,11,

870

,569

,767

,260

,4-0

,8-2

,5-6

,8-1

0,1

59,7

56,9

46,1

-2,9

-10,

8-1

3,7

Pas

aia

16.1

6023

,726

,933

,538

,23,

16,

64,

714

,520

,521

,418

,418

,00,

8-2

,9-0

,4-2

,511

,010

,411

,2-0

,60,

80,

2U

rnie

ta6.

143

41,1

48,1

50,7

58,0

7,0

2,6

7,4

17,0

38,6

41,6

38,3

36,0

2,9

-3,2

-2,3

-2,6

34,8

31,2

26,0

-3,6

-5,2

-8,9

Usu

rbil

6.10

758

,966

,072

,369

,77,

16,

3-2

,610

,859

,460

,061

,054

,40,

60,

9-6

,5-5

,052

,054

,642

,82,

6-1

1,8

-9,2

Goi

erri

67.6

3446

,855

,561

,860

,18,

86,

2-1

,713

,345

,948

,046

,242

,32,

2-1

,8-3

,9-3

,635

,334

,933

,5-0

,4-1

,4-1

,8A

ltzag

a16

298

,296

,891

,985

,1-1

,4-4

,9-6

,9-1

3,2

99,0

95,7

91,9

73,4

-3,2

-3,8

-18,

5-2

5,6

93,6

87,9

69,5

-5,7

-18,

4-2

4,1

Ara

ma

199

86,2

90,8

89,4

86,0

4,6

-1,5

-3,4

-0,2

91,1

86,6

87,5

73,6

-4,5

0,9

-13,

9-1

7,6

82,4

80,0

66,3

-2,4

-13,

7-1

6,1

Ata

un1.

679

95,2

96,0

94,6

86,5

0,9

-1,4

-8,2

-8,7

95,6

95,2

91,6

80,1

-0,4

-3,6

-11,

5-1

5,5

94,2

89,7

74,2

-4,5

-15,

5-2

0,0

Bea

sain

13.7

5540

,051

,158

,355

,811

,27,

1-2

,515

,837

,839

,738

,535

,61,

9-1

,2-2

,9-2

,127

,628

,725

,11,

1-3

,6-2

,5E

zkio

-itsa

so61

292

,392

,190

,984

,3-0

,1-1

,2-6

,7-8

,089

,490

,791

,774

,41,

31,

0-1

7,3

-15,

078

,786

,767

,88,

1-1

8,9

-10,

9G

abiri

a50

695

,097

,994

,687

,92,

8-3

,2-6

,8-7

,295

,197

,995

,181

,02,

7-2

,7-1

4,2

-14,

296

,288

,673

,9-7

,6-1

4,7

-22,

3G

aint

za12

598

,410

0,0

96,2

92,4

1,6

-3,8

-3,7

-6,0

100,

010

0,0

93,8

83,2

0,0

-6,2

-10,

7-1

6,8

99,2

89,2

77,3

-9,9

-11,

9-2

1,9

idia

zaba

l2.

306

81,2

87,1

87,9

82,8

5,9

0,8

-5,1

1,6

81,1

80,7

85,9

75,3

-0,4

5,2

-10,

5-5

,772

,280

,668

,98,

4-1

1,7

-3,3

itsas

ondo

680

82,5

82,9

78,6

74,3

0,4

-4,3

-4,4

-8,3

81,2

76,7

67,7

52,6

-4,4

-9,0

-15,

1-2

8,6

71,5

60,2

49,6

-11,

3-1

0,6

-21,

9La

zkao

5.33

945

,655

,263

,061

,99,

67,

9-1

,116

,343

,544

,547

,843

,51,

03,

3-4

,4-0

,136

,239

,537

,33,

3-2

,31,

1Le

gazp

i8.

597

38,5

49,8

57,8

57,2

11,3

8,0

-0,6

18,7

40,9

42,5

37,2

35,7

1,6

-5,4

-1,5

-5,2

30,6

25,5

26,7

-5,1

1,2

-3,9

Mut

iloa

243

93,0

94,0

91,5

82,3

1,0

-2,5

-9,2

-10,

693

,288

,590

,272

,0-4

,71,

7-1

8,2

-21,

284

,777

,160

,3-7

,6-1

6,8

-24,

4o

labe

rria

936

41,0

44,6

52,3

53,6

3,6

7,6

1,3

12,5

42,0

46,1

44,1

40,5

4,1

-1,9

-3,6

-1,5

38,3

38,5

33,5

0,2

-5,0

-4,8

ord

izia

9.50

941

,752

,559

,757

,210

,87,

2-2

,515

,540

,645

,046

,240

,64,

41,

2-5

,60,

026

,426

,931

,40,

44,

55,

0o

rmai

zteg

i1.

311

67,4

80,7

80,3

72,4

13,3

-0,4

-7,9

5,0

75,0

74,2

71,5

59,2

-0,8

-2,7

-12,

3-1

5,8

59,5

56,6

48,0

-2,9

-8,6

-11,

5S

egur

a1.

480

81,7

88,5

89,4

80,3

6,8

0,9

-9,1

-1,4

85,3

86,9

80,9

68,6

1,7

-6,0

-12,

3-1

6,7

84,4

74,4

64,4

-10,

0-1

0,0

-20,

0U

rret

xu6.

940

38,1

48,4

54,6

56,8

10,3

6,2

2,2

18,7

34,6

42,6

41,4

38,1

8,1

-1,2

-3,3

3,6

24,2

25,5

27,6

1,2

2,1

3,4

zald

ibia

1.51

079

,587

,387

,281

,87,

7-0

,1-5

,42,

379

,883

,582

,373

,43,

8-1

,2-8

,9-6

,481

,177

,068

,9-4

,2-8

,1-1

2,3

zega

ma

1.55

189

,890

,489

,383

,40,

6-1

,0-5

,9-6

,491

,080

,387

,671

,2-1

0,7

7,2

-16,

4-1

9,9

56,6

82,7

57,4

26,1

-25,

30,

9ze

rain

263

90,7

97,7

94,0

90,9

7,0

-3,8

-3,1

0,2

98,7

97,7

92,0

85,8

-0,9

-5,8

-6,2

-12,

995

,088

,081

,8-7

,0-6

,1-1

3,2

zum

arra

ga9.

931

30,1

37,7

46,5

45,7

7,6

8,9

-0,8

15,6

27,9

30,6

23,6

23,9

2,7

-7,0

0,3

-4,0

16,8

13,2

15,9

-3,6

2,7

-0,9

Tolo

sald

ea47

.517

63,1

68,3

71,8

71,0

5,1

3,6

-0,8

7,9

62,9

63,1

62,8

57,1

0,2

-0,3

-5,7

-5,8

50,7

49,7

46,7

-1,1

-3,0

-4,0

Aba

ltzis

keta

316

96,4

97,5

97,8

94,1

1,1

0,3

-3,6

-2,3

99,3

99,6

99,6

90,5

0,3

0,0

-9,1

-8,8

97,5

97,4

86,9

-0,1

-10,

5-1

0,6

Adu

na44

688

,996

,390

,486

,47,

4-5

,8-4

,0-2

,491

,296

,389

,878

,15,

1-6

,5-1

1,7

-13,

195

,682

,873

,1-1

2,8

-9,7

-22,

5A

lbiz

tur

293

100,

098

,396

,192

,1-1

,7-2

,2-4

,0-7

,910

0,0

99,7

94,3

84,5

-0,3

-5,3

-9,8

-15,

599

,791

,882

,4-7

,8-9

,5-1

7,3

Ale

gia

1.79

078

,783

,485

,076

,74,

61,

7-8

,3-2

,077

,176

,275

,065

,4-0

,9-1

,2-9

,6-1

1,7

73,8

71,9

58,2

-1,9

-13,

7-1

5,6

Alk

iza

352

95,5

95,3

92,2

88,5

-0,2

-3,2

-3,7

-7,0

93,1

94,2

88,6

76,3

1,1

-5,5

-12,

3-1

6,8

93,4

84,7

73,7

-8,7

-11,

0-1

9,7

Altz

o35

499

,794

,593

,586

,6-5

,2-1

,0-6

,9-1

3,1

98,8

95,1

90,6

79,4

-3,7

-4,5

-11,

3-1

9,4

93,6

87,7

72,1

-5,9

-15,

6-2

1,5

Am

ezke

ta95

197

,197

,395

,791

,90,

2-1

,6-3

,8-5

,297

,196

,892

,786

,1-0

,3-4

,1-6

,5-1

1,0

94,8

91,1

81,3

-3,7

-9,8

-13,

5A

noet

a1.

836

55,3

67,8

73,4

71,2

12,5

5,6

-2,2

15,9

56,2

60,4

62,5

55,9

4,2

2,2

-6,6

-0,3

51,2

52,2

46,7

1,0

-5,5

-4,5

Ast

easu

1.49

584

,484

,784

,580

,00,

3-0

,2-4

,5-4

,483

,381

,678

,069

,9-1

,7-3

,6-8

,0-1

3,3

78,3

72,0

63,5

-6,3

-8,5

-14,

8B

alia

rrai

n12

510

0,0

99,0

97,9

95,8

-1,0

-1,1

-2,1

-4,2

100,

099

,094

,887

,4-1

,0-4

,2-7

,4-1

2,6

100,

099

,085

,7-1

,0-1

3,2

-14,

3B

elau

ntza

298

86,4

85,3

86,8

79,4

-1,1

1,6

-7,5

-7,0

87,8

77,7

81,5

71,5

-10,

03,

8-1

0,0

-16,

376

,073

,365

,3-2

,7-8

,0-1

0,7

Ber

aste

gi1.

042

97,2

95,6

93,7

87,9

-1,6

-1,8

-5,8

-9,2

96,7

95,1

91,9

80,8

-1,5

-3,2

-11,

2-1

5,9

93,9

88,4

73,5

-5,4

-14,

9-2

0,3

Ber

robi

578

72,9

81,6

80,9

77,5

8,7

-0,7

-3,4

4,6

77,8

76,5

73,1

65,9

-1,3

-3,4

-7,2

-11,

973

,162

,456

,3-1

0,8

-6,1

-16,

9B

idan

ia-G

oiat

z53

495

,794

,795

,287

,4-1

,00,

5-7

,8-8

,395

,593

,192

,076

,3-2

,4-1

,0-1

5,8

-19,

291

,090

,864

,4-0

,1-2

6,4

-26,

6E

ldua

in23

310

0,0

98,3

94,6

91,4

-1,7

-3,7

-3,1

-8,6

94,6

99,1

94,6

82,0

4,5

-4,5

-12,

6-1

2,6

99,1

83,7

78,4

-15,

4-5

,4-2

0,7

Gaz

telu

171

99,3

99,2

89,8

92,6

0,0

-9,4

2,8

-6,6

97,8

99,3

91,2

85,3

1,4

-8,1

-5,9

-12,

594

,889

,179

,8-5

,7-9

,4-1

5,0

her

nial

de35

385

,787

,490

,881

,81,

73,

4-8

,9-3

,985

,183

,085

,166

,6-2

,12,

1-1

8,5

-18,

578

,783

,358

,24,

6-2

5,1

-20,

5

Biz

tanl

e (2

011)

Hiz

kunt

za g

aita

suna

: eus

kald

unen

%ak

Lehe

n hi

zkun

tza

eusk

ara

dute

nen

%a

Etxe

an n

agus

iki e

uska

ra d

arab

ilten

en %

a

65


1981

1991

2001

2011

1981

-19

9119

91-

2001

2001

-20

1119

81-

2011

1986

1991

2001

2011

1986

-19

9119

91-

2001

2001

-20

1119

86-

2011

1991

2001

2011

1991

-20

0120

01-

2011

1981

-20

11

ibar

ra4.

229

56,7

59,0

68,5

65,1

2,3

9,5

-3,3

8,5

56,8

57,2

56,0

51,5

0,3

-1,2

-4,5

-5,3

48,8

42,7

40,2

-6,2

-2,5

-8,7

ikaz

tegi

eta

467

86,8

89,9

86,8

79,1

3,1

-3,1

-7,7

-7,6

92,2

89,3

83,6

67,8

-2,9

-5,7

-15,

8-2

4,5

83,9

76,9

64,4

-7,0

-12,

4-1

9,4

irura

1.61

073

,978

,175

,572

,84,

2-2

,6-2

,7-1

,176

,474

,068

,855

,5-2

,4-5

,2-1

3,3

-20,

958

,461

,547

,33,

1-1

4,2

-11,

0La

rrau

l24

910

0,0

97,9

90,8

85,8

-2,1

-7,1

-5,0

-14,

296

,996

,489

,477

,4-0

,5-7

,1-1

2,0

-19,

596

,488

,771

,5-7

,8-1

7,1

-24,

9Le

abur

u38

394

,594

,188

,881

,5-0

,4-5

,3-7

,3-1

3,0

90,8

95,9

85,2

72,9

5,1

-10,

7-1

2,2

-17,

878

,074

,864

,1-3

,2-1

0,7

-13,

9Le

gorr

eta

1.51

666

,073

,475

,169

,87,

41,

7-5

,23,

862

,363

,867

,957

,11,

44,

1-1

0,8

-5,2

57,6

63,8

44,2

6,2

-19,

7-1

3,5

Liza

rtza

649

96,6

97,8

93,1

82,3

1,2

-4,7

-10,

8-1

4,3

96,1

95,7

89,9

69,5

-0,5

-5,7

-20,

4-2

6,6

93,0

87,1

69,3

-6,0

-17,

8-2

3,7

ore

ndai

n17

797

,897

,093

,589

,3-0

,8-3

,5-4

,2-8

,597

,896

,495

,082

,1-1

,4-1

,4-1

2,8

-15,

789

,294

,275

,05,

1-1

9,2

-14,

2o

rexa

114

100,

098

,797

,595

,3-1

,3-1

,2-2

,1-4

,710

0,0

100,

010

0,0

89,7

0,0

0,0

-10,

3-1

0,3

100,

093

,789

,7-6

,3-4

,0-1

0,3

Tolo

sa18

.352

50,7

57,9

64,5

66,1

7,3

6,6

1,6

15,5

50,6

51,8

54,9

51,5

1,2

3,1

-3,5

0,8

31,2

34,1

37,3

2,9

3,2

6,1

Vill

abon

a-A

mas

a5.

782

61,4

65,1

67,5

66,5

3,7

2,4

-0,9

5,2

60,8

59,3

55,8

50,2

-1,5

-3,5

-5,6

-10,

648

,244

,641

,7-3

,6-3

,0-6

,6zi

zurk

il2.

822

52,3

64,6

63,3

67,7

12,4

-1,4

4,4

15,4

50,7

54,1

50,9

48,0

3,4

-3,3

-2,9

-2,7

47,6

44,1

41,9

-3,5

-2,2

-5,7

Uro

la-K

osta

ldea

73.4

5073

,878

,479

,576

,14,

71,

0-3

,42,

373

,773

,070

,564

,1-0

,7-2

,6-6

,4-9

,664

,362

,554

,3-1

,8-8

,2-1

0,0

Aia

2.00

493

,895

,395

,088

,11,

5-0

,3-6

,9-5

,797

,293

,094

,179

,5-4

,21,

1-1

4,6

-17,

790

,992

,074

,11,

1-1

7,9

-16,

8A

izar

naza

bal

738

93,8

96,5

95,2

84,7

2,7

-1,3

-10,

6-9

,195

,096

,392

,174

,71,

3-4

,2-1

7,4

-20,

395

,093

,169

,6-1

,8-2

3,5

-25,

3A

zkoi

tia11

.681

73,0

76,9

80,0

74,5

3,8

3,1

-5,5

1,5

72,3

70,9

70,6

63,6

-1,3

-0,3

-7,1

-8,7

66,9

66,9

58,1

0,0

-8,8

-8,8

Azp

eitia

14.5

4083

,087

,587

,883

,64,

50,

2-4

,10,

784

,083

,882

,075

,8-0

,1-1

,8-6

,2-8

,277

,476

,869

,0-0

,6-7

,8-8

,4B

eiza

ma

140

99,4

98,8

99,4

92,6

-0,6

0,5

-6,7

-6,8

100,

098

,897

,482

,4-1

,2-1

,4-1

5,1

-17,

697

,797

,483

,1-0

,2-1

4,3

-14,

6E

rrez

il61

696

,198

,098

,589

,31,

90,

4-9

,2-6

,899

,298

,598

,085

,8-0

,7-0

,5-1

2,1

-13,

398

,096

,179

,2-1

,9-1

7,0

-18,

9G

etar

ia2.

657

91,3

93,6

91,0

86,9

2,3

-2,6

-4,2

-4,5

91,2

91,2

86,2

75,2

0,0

-5,0

-11,

0-1

6,0

85,7

79,5

69,6

-6,2

-9,9

-16,

0o

rio5.

372

75,4

80,8

79,9

76,5

5,4

-0,8

-3,5

1,1

75,6

78,8

71,6

63,8

3,2

-7,2

-7,8

-11,

872

,860

,352

,2-1

2,6

-8,0

-20,

6za

raut

z22

.552

64,0

70,1

71,4

70,0

6,1

1,3

-1,4

6,0

63,9

62,9

60,0

55,2

-1,0

-2,9

-4,8

-8,7

48,4

48,5

40,5

0,1

-8,0

-7,9

zest

oa3.

655

81,2

87,1

87,9

81,2

5,9

0,8

-6,6

0,0

79,8

82,6

81,6

71,3

2,8

-1,0

-10,

3-8

,578

,375

,966

,8-2

,4-9

,1-1

1,5

zum

aia

9.49

559

,367

,873

,171

,58,

65,

3-1

,612

,360

,359

,660

,156

,4-0

,70,

6-3

,7-3

,946

,849

,744

,82,

9-4

,9-2

,0

Biz

tanl

e (2

011)

Hiz

kunt

za g

aita

suna

: eus

kald

unen

%ak

Lehe

n hi

zkun

tza

eusk

ara

dute

nen

%a

Etxe

an n

agus

iki e

uska

ra d

arab

ilten

en %

a

66


E4. Taula. Biztanleria udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 1981-2011

E5. Taula. Euskaldunak udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE, 1981-2011

E6. Taula. Hizkuntza-gaitasuna udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE 1981-2011

E4BizTANLERAiA

1981 1986 1991 1996 2001 2006 2011 1981 1986 1991 1996 2001 2006 2011

UDALERRI GUZTIAK 2.141.809 2.136.100 2.104.041 2.098.055 2.082.587 2.129.339 2.179.815 38.006 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0

Udalerri euskaldunak 2011n (indizea> %70) 310.089 309.734 307.211 306.438 310.247 321.078 335.729 25.640 14,5 14,5 14,6 14,6 14,9 15,1 15,4 0,9

Gainerako udalerriak 1.831.720 1.826.366 1.796.830 1.791.617 1.772.340 1.808.261 1.844.086 12.366 85,5 85,5 85,4 85,4 85,1 84,9 84,6 -0,9

Kopuruak Ehunekoak (%)1981-20111981-2011

E5EUSKALDUNAK

1981 1991 2001 2011 1981 1991 2001 2011

UDALERRI GUZTIAK 447.776 544.102 656.980 789.439 341.663 100,0 100,0 100,0 100,0

Udalerri euskaldunak 2011n (indizea> %70) 209.975 223.804 228.069 235.019 25.044 46,9 41,1 34,7 29,8 -17,1

Gainerako udalerriak 237.801 320.298 428.911 554.420 316.619 53,1 58,9 65,3 70,2 17,1

Ehunekoak (%)1981-2011

Kopuruak1981-2011

1981 1991 2001 2011 1981 1991 2001 2011 1981-1991 1991-2001 2001-2011 1981-2011

UDALERRI GUZTIAK 2.076.448 2.070.364 2.033.247 2.119.586 43.138 100,0 100,0 100,0 100,0

Euskaldunak 447.776 544.102 656.980 789.439 341.663 21,6 26,3 32,3 37,2 4,7 6,0 4,9 15,7

ia-euskaldunak 300.394 410.717 470.124 541.562 241.168 14,5 19,8 23,1 25,6 5,4 3,3 2,4 11,1

Erdaldunak 1.328.278 1.115.545 906.143 788.585 -539.693 64,0 53,9 44,6 37,2 -10,1 -9,3 -7,4 -26,8

Udalerri euskaldunak 2011n (indizea> %70) 300.747 302.268 302.109 324.959 24.212 100,0 100,0 100,0 100,0

Euskaldunak 209.975 223.804 228.069 235.019 25.044 69,8 74,0 75,5 72,3 4,2 1,5 -3,2 2,5

ia-euskaldunak 34.329 35.756 39.830 49.247 14.918 11,4 11,8 13,2 15,2 0,4 1,4 2,0 3,7

Erdaldunak 56.443 42.708 34.210 40.693 -15.750 18,8 14,1 11,3 12,5 -4,6 -2,8 1,2 -6,2

Gainerako udalerriak 1.775.701 1.768.096 1.731.138 1.794.627 18.926 100,0 100,0 100,0 100,0

Euskaldunak 237.801 320.298 428.911 554.420 316.619 13,4 18,1 24,8 30,9 4,7 6,7 6,1 17,5

ia-euskaldunak 266.065 374.961 430.294 492.315 226.250 15,0 21,2 24,9 27,4 6,2 3,6 2,6 12,4

Erdaldunak 1.271.835 1.072.837 871.933 747.892 -523.943 71,6 60,7 50,4 41,7 -10,9 -10,3 -8,7 -30,0

Kopuruak1981-2011

Ehunekoak (%) Bilakaerak (%)

67


E7. Taula. Lehen hizkuntza udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE 1981-2011

E8. Taula. Etxeko hizkuntza udalerri euskaldunetan eta gainerakoetan. EAE 1981-2011

1986 1991 2001 2011 1986 1991 2001 2011 1986-1991 1991-2001 2001-2011 1986-2011


Euskara 433.700 425.768 404.004 397.550 -36.150 20,6 20,6 19,9 18,8 0,0 -0,7 -1,1 -1,8

Euskara eta gaztelania 81.688 72.361 80.654 109.892 28.204 3,9 3,5 4,0 5,2 -0,4 0,5 1,2 1,3

Gaztelania 1.553.763 1.541.362 1.512.496 1.531.928 -21.835 73,8 74,4 74,4 72,3 0,7 -0,1 -2,1 -1,5

Beste hizkuntza bat 36.454 30.891 36.093 80.216 43.762 1,7 1,5 1,8 3,8 -0,2 0,3 2,0 2,1Udalerri euskaldunak 2011n (indizea> %70)

306.120 302.273 302.109 324.959 18.839 100,0 100,0 100,0 100,0

Euskara 210.374 207.222 198.235 189.866 -20.508 68,7 68,6 65,6 58,4 -0,2 -2,9 -7,2 -10,3

Euskara eta gaztelania 13.333 13.046 15.904 22.398 9.065 4,4 4,3 5,3 6,9 0,0 0,9 1,6 2,5

Gaztelania 79.255 79.427 84.194 101.967 22.712 25,9 26,3 27,9 31,4 0,4 1,6 3,5 5,5

Beste hizkuntza bat 3.158 2.578 3.776 10.728 7.570 1,0 0,9 1,2 3,3 -0,2 0,4 2,1 2,3

Gainerako udalerriak 1.799.485 1.768.109 1.731.138 1.794.627 -4.858 100,0 100,0 100,0 100,0

Euskara 223.326 218.546 205.769 207.684 -15.642 12,4 12,4 11,9 11,6 -0,1 -0,5 -0,3 -0,8

Euskara eta gaztelania 68.355 59.315 64.750 87.494 19.139 3,8 3,4 3,7 4,9 -0,4 0,4 1,1 1,1

Gaztelania 1.474.508 1.461.935 1.428.302 1.429.961 -44.547 81,9 82,7 82,5 79,7 0,7 -0,2 -2,8 -2,3

Beste hizkuntza bat 33.296 28.313 32.317 69.488 36.192 1,9 1,6 1,9 3,9 -0,2 0,3 2,0 2,0

Kopuruak1986-2011


1991 2001 2011 1991 2001 2011 1991-2001 2001-2011 1991-2011

UDALERRI GUZTIAK 2.070.382 2.033.247 2.119.586 49.204 100,0 100,0 100,0

Euskara 287.486 278.201 288.900 1.414 13,9 13,7 13,6 -0,2 -0,1 -0,3

Euskara eta gaztelania 167.612 171.372 159.066 -8.546 8,1 8,4 7,5 0,3 -0,9 -0,6

Gaztelania 1.604.628 1.569.421 1.627.438 22.810 77,5 77,2 76,8 -0,3 -0,4 -0,7

Beste hizkuntza bat 10.656 14.253 44.182 33.526 0,5 0,7 2,1 0,2 1,4 1,6Udalerri euskaldunak 2011n (indizea> %70)

302.273 302.109 324.959 22.686 100,0 100,0 100,0

Euskara 170.631 164.563 154.329 -16.302 56,4 54,5 47,5 -2,0 -7,0 -9,0


Gaztelania 84.426 88.418 121.338 36.912 27,9 29,3 37,3 1,3 8,1 9,4

Beste hizkuntza bat 1.126 1.648 6.122 4.996 0,4 0,5 1,9 0,2 1,3 1,5

Gainerako udalerriak 1.768.109 1.731.138 1.794.627 26.518 100,0 100,0 100,0

Euskara 116.855 113.638 134.571 17.716 6,6 6,6 7,5 0,0 0,9 0,9


Gaztelania 1.520.202 1.481.003 1.506.100 -14.102 86,0 85,6 83,9 -0,4 -1,6 -2,1

Beste hizkuntza bat 9.530 12.605 38.060 28.530 0,5 0,7 2,1 0,2 1,4 1,6

Ehunekoak (%) Bilakaerak (%)Kopuruak1991-2011

68


1981 1991 2001 2011 1981 1991 2001 2011 1981-1991 1991-2001 2001-2011 1981-2011


Euskaldunak 447.776 544.102 656.980 789.439 341.663 21,6 26,3 32,3 37,2 4,7 6,0 4,9 15,7

ia-euskaldunak 300.394 410.717 470.124 541.562 241.168 14,5 19,8 23,1 25,6 5,4 3,3 2,4 11,1

Erdaldunak 1.328.278 1.115.545 906.143 788.585 -539.693 64,0 53,9 44,6 37,2 -10,1 -9,3 -7,4 -26,8

Euskaldunak %90-100 (1981ean) 32.875 30.962 30.614 34.724 1.849 100,0 100,0 100,0 100,0

Euskaldunak 31.074 29.169 27.724 29.149 -1.925 94,5 94,2 90,6 83,9 -0,3 -3,6 -6,6 -10,6

ia-euskaldunak 957 1.162 1.940 3.217 2.260 2,9 3,8 6,3 9,3 0,8 2,6 2,9 6,4

Erdaldunak 844 631 950 2.358 1.514 2,6 2,0 3,1 6,8 -0,5 1,1 3,7 4,2

Euskaldunak %80-90 (1981ean) 45.656 45.230 45.175 49.048 3.392 100,0 100,0 100,0 100,0

Euskaldunak 37.998 39.275 39.243 39.771 1.773 83,2 86,8 86,9 81,1 3,6 0,0 -5,8 -2,1

ia-euskaldunak 3.428 3.268 3.728 4.924 1.496 7,5 7,2 8,3 10,0 -0,3 1,0 1,8 2,5

Erdaldunak 4.230 2.687 2.204 4.353 123 9,3 5,9 4,9 8,9 -3,3 -1,1 4,0 -0,4

Euskaldunak %70-80 (1981ean) 76.342 75.543 74.776 79.662 3.320 100,0 100,0 100,0 100,0

Euskaldunak 56.374 58.981 58.263 58.676 2.302 73,8 78,1 77,9 73,7 4,2 -0,2 -4,3 -0,2

ia-euskaldunak 8.144 8.062 9.344 11.661 3.517 10,7 10,7 12,5 14,6 0,0 1,8 2,1 4,0

Erdaldunak 11.824 8.500 7.169 9.325 -2.499 15,5 11,3 9,6 11,7 -4,2 -1,7 2,1 -3,8

Euskaldunak %60-70 (1981ean) 60.009 62.111 63.954 68.156 8.147 100,0 100,0 100,0 100,0

Euskaldunak 38.270 42.955 45.358 46.283 8.013 63,8 69,2 70,9 67,9 5,4 1,8 -3,0 4,1

ia-euskaldunak 7.656 8.075 9.252 12.049 4.393 12,8 13,0 14,5 17,7 0,2 1,5 3,2 4,9

Erdaldunak 14.083 11.081 9.344 9.824 -4.259 23,5 17,8 14,6 14,4 -5,6 -3,2 -0,2 -9,1

Euskaldunak %50-60 (1981ean) 112.732 114.690 115.112 125.875 13.143 100,0 100,0 100,0 100,0

Euskaldunak 61.796 69.249 72.774 78.097 16.301 54,8 60,4 63,2 62,0 5,6 2,8 -1,2 7,2

ia-euskaldunak 17.765 19.038 20.762 25.465 7.700 15,8 16,6 18,0 20,2 0,8 1,4 2,2 4,5

Erdaldunak 33.171 26.403 21.576 22.313 -10.858 29,4 23,0 18,7 17,7 -6,4 -4,3 -1,0 -11,7

Euskaldunak %40-50 (1981ean) 64.092 63.558 64.601 69.976 5.884 100,0 100,0 100,0 100,0

Euskaldunak 28.050 31.869 35.792 39.040 10.990 43,8 50,1 55,4 55,8 6,4 5,3 0,4 12,0

ia-euskaldunak 10.293 10.785 12.128 15.737 5.444 16,1 17,0 18,8 22,5 0,9 1,8 3,7 6,4

Erdaldunak 25.749 20.904 16.681 15.199 -10.550 40,2 32,9 25,8 21,7 -7,3 -7,1 -4,1 -18,5

Euskaldunak %30-40 (1981ean) 170.149 163.900 154.038 158.710 -11.439 100,0 100,0 100,0 100,0

Euskaldunak 63.233 74.794 79.894 83.083 19.850 37,2 45,6 51,9 52,3 8,5 6,2 0,5 15,2

ia-euskaldunak 30.688 29.210 30.142 36.930 6.242 18,0 17,8 19,6 23,3 -0,2 1,7 3,7 5,2

Erdaldunak 76.228 59.896 44.002 38.697 -37.531 44,8 36,5 28,6 24,4 -8,3 -8,0 -4,2 -20,4

Euskaldunak %20-30 (1981ean) 251.064 255.791 264.400 273.210 22.146 100,0 100,0 100,0 100,0

Euskaldunak 55.703 71.612 92.653 109.494 53.791 22,2 28,0 35,0 40,1 5,8 7,0 5,0 17,9

ia-euskaldunak 58.334 62.353 71.792 78.259 19.925 23,2 24,4 27,2 28,6 1,1 2,8 1,5 5,4

Erdaldunak 137.027 121.826 99.955 85.457 -51.570 54,6 47,6 37,8 31,3 -7,0 -9,8 -6,5 -23,3

Euskaldunak %10-20 (1981ean) 176.711 177.063 177.338 187.329 10.618 100,0 100,0 100,0 100,0

Euskaldunak 27.730 35.891 49.023 61.970 34.240 15,7 20,3 27,6 33,1 4,6 7,4 5,4 17,4

ia-euskaldunak 28.206 39.623 41.334 53.896 25.690 16,0 22,4 23,3 28,8 6,4 0,9 5,5 12,8

Erdaldunak 120.775 101.549 86.981 71.463 -49.312 68,3 57,4 49,0 38,1 -11,0 -8,3 -10,9 -30,2

Euskaldunak %0-10 (1981ean) 1.086.818 1.081.516 1.043.239 1.072.896 -13.922 100,0 100,0 100,0 100,0

Euskaldunak 47.548 90.307 156.256 243.876 196.328 4,4 8,4 15,0 22,7 4,0 6,6 7,8 18,4

ia-euskaldunak 134.923 229.141 269.702 299.424 164.501 12,4 21,2 25,9 27,9 8,8 4,7 2,1 15,5

Erdaldunak 904.347 762.068 617.281 529.596 -374.751 83,2 70,5 59,2 49,4 -12,7 -11,3 -9,8 -33,8

Kopuruak1981-2011


E9. Taula. Hizkuntza gaitasunaren bilakaera, udalerriak 1981ekodentsitate mailaren arabera multzokatuta. EAE, 1981-2011

69


E10. Taula. Lehen hizkuntzaren bilakaera, udalerriak 1981eko dentsitate mailaren arabera multzokatuta. EAE, 1986-2011

1986 1991 2001 2011 1986-1991 1991-2001 2001-2011 1986-2011

EuskaraUDALERRi GUzTiAK 2.119.586 20,6 20,6 19,9 18,8 0,0 -0,7 -1,1 -1,8

Euskaldunak %90-100 (1981ean) 34.724 94,0 93,2 87,0 73,0 -0,9 -6,2 -13,9 -21,0

Euskaldunak %80-90 (1981ean) 49.048 83,2 82,8 80,2 71,0 -0,4 -2,6 -9,2 -12,2

Euskaldunak %70-80 (1981ean) 79.662 71,9 72,1 68,6 60,8 0,1 -3,5 -7,8 -11,1

Euskaldunak %60-70 (1981ean) 68.156 62,1 62,9 58,6 52,2 0,8 -4,3 -6,5 -10,0

Euskaldunak %50-60 (1981ean) 125.875 54,3 53,9 50,9 45,2 -0,4 -3,1 -5,7 -9,2

Euskaldunak %40-50 (1981ean) 69.976 43,4 44,4 42,2 37,3 1,0 -2,1 -4,9 -6,1

Euskaldunak %30-40 (1981ean) 158.710 37,1 38,7 36,1 33,1 1,6 -2,6 -3,0 -4,0

Euskaldunak %20-30 (1981ean) 273.210 21,3 20,6 19,6 18,9 -0,7 -1,0 -0,7 -2,4

Euskaldunak %10-20 (1981ean) 187.329 14,7 14,1 13,2 12,4 -0,6 -0,9 -0,7 -2,2

Euskaldunak %0-10 (1981ean) 1.072.896 3,2 3,2 3,4 4,0 0,0 0,2 0,6 0,8

Euskara eta gaztelaniaUDALERRi GUzTiAK 2.119.586 3,9 3,5 4,0 5,2 -0,4 0,5 1,2 1,3

Euskaldunak %90-100 (1981ean) 34.724 1,1 1,6 2,3 5,2 0,6 0,7 2,9 4,1

Euskaldunak %80-90 (1981ean) 49.048 2,5 2,6 3,4 5,1 0,1 0,8 1,8 2,6

Euskaldunak %70-80 (1981ean) 79.662 3,4 3,8 4,9 6,5 0,3 1,2 1,6 3,1

Euskaldunak %60-70 (1981ean) 68.156 4,8 4,0 6,4 7,8 -0,9 2,4 1,4 3,0

Euskaldunak %60-70 (1981ean) 125.875 6,7 6,5 6,7 8,0 -0,3 0,2 1,3 1,2

Euskaldunak %40-50 (1981ean) 69.976 5,1 4,6 5,4 7,1 -0,5 0,8 1,7 2,0

Euskaldunak %30-40 (1981ean) 158.710 7,1 5,1 6,8 8,0 -1,9 1,6 1,2 0,9

Euskaldunak %20-30 (1981ean) 273.210 7,2 6,8 7,0 7,9 -0,3 0,2 0,8 0,7

Euskaldunak %10-20 (1981ean) 187.329 4,5 4,5 4,1 5,5 0,0 -0,4 1,4 1,0

Euskaldunak %0-10 (1981ean) 1.072.896 2,2 1,9 2,2 3,3 -0,3 0,3 1,1 1,1

GaztelaniaUDALERRi GUzTiAK 2.119.586 73,8 74,4 74,4 72,3 0,7 -0,1 -2,1 -1,5

Euskaldunak %90-100 (1981ean) 34.724 4,7 5,0 10,0 19,0 0,3 5,0 9,0 14,3

Euskaldunak %80-90 (1981ean) 49.048 13,2 13,8 15,3 20,2 0,5 1,5 4,9 6,9

Euskaldunak %70-80 (1981ean) 79.662 23,1 22,9 24,9 29,2 -0,2 2,0 4,4 6,1

Euskaldunak %60-70 (1981ean) 68.156 32,2 32,4 33,8 37,0 0,2 1,4 3,1 4,8

Euskaldunak %60-70 (1981ean) 125.875 37,7 38,6 41,0 43,3 0,9 2,3 2,3 5,6

Euskaldunak %40-50 (1981ean) 69.976 50,0 49,9 50,9 51,8 -0,1 1,1 0,8 1,8

Euskaldunak %30-40 (1981ean) 158.710 54,4 55,1 55,6 55,6 0,7 0,6 0,0 1,3

Euskaldunak %20-30 (1981ean) 273.210 69,2 70,7 71,4 69,6 1,5 0,7 -1,8 0,4

Euskaldunak %10-20 (1981ean) 187.329 78,6 79,2 80,6 78,4 0,6 1,4 -2,2 -0,2

Euskaldunak %0-10 (1981ean) 1.072.896 92,8 93,3 92,5 88,6 0,5 -0,8 -3,9 -4,2

Beste hizkuntza batUDALERRi GUzTiAK 2.119.586 1,7 1,5 1,8 3,8 -0,2 0,3 2,0 2,1

Euskaldunak %90-100 (1981ean) 34.724 0,2 0,3 0,7 2,7 0,0 0,4 2,0 2,5

Euskaldunak %80-90 (1981ean) 49.048 1,0 0,8 1,2 3,7 -0,2 0,4 2,5 2,6

Euskaldunak %70-80 (1981ean) 79.662 1,5 1,3 1,6 3,5 -0,2 0,3 1,8 1,9

Euskaldunak %60-70 (1981ean) 68.156 0,9 0,7 1,1 3,1 -0,1 0,4 2,0 2,2

Euskaldunak %60-70 (1981ean) 125.875 1,2 0,9 1,4 3,5 -0,3 0,5 2,1 2,3

Euskaldunak %40-50 (1981ean) 69.976 1,5 1,1 1,4 3,8 -0,4 0,3 2,4 2,3

Euskaldunak %30-40 (1981ean) 158.710 1,5 1,1 1,5 3,3 -0,3 0,4 1,8 1,8

Euskaldunak %20-30 (1981ean) 273.210 2,4 1,9 1,9 3,6 -0,4 0,0 1,7 1,3

Euskaldunak %10-20 (1981ean) 187.329 2,2 2,2 2,1 3,7 0,0 -0,1 1,6 1,5

Euskaldunak %0-10 (1981ean) 1.072.896 1,8 1,5 1,9 4,0 -0,2 0,4 2,2 2,3

Biztanleak (2011)


70


1991 2001 2011 1991-2001 2001-2011 1991-2011

Euskara

UDALERRi GUzTiAK 2.119.586 13,9 13,7 13,6 -0,2 -0,1 -0,3

Euskaldunak %90-100 (1981ean) 34.724 88,5 81,3 65,4 -7,2 -15,9 -23,1

Euskaldunak %80-90 (1981ean) 49.048 75,0 72,1 62,4 -2,9 -9,7 -12,6

Euskaldunak %70-80 (1981ean) 79.662 60,0 58,5 49,0 -1,4 -9,5 -10,9

Euskaldunak %60-70 (1981ean) 68.156 47,7 46,0 39,7 -1,8 -6,2 -8,0

Euskaldunak %50-60 (1981ean) 125.875 38,2 36,3 33,5 -1,9 -2,8 -4,7

Euskaldunak %40-50 (1981ean) 69.976 31,9 29,2 26,3 -2,7 -2,9 -5,6

Euskaldunak %30-40 (1981ean) 158.710 23,8 23,0 22,0 -0,7 -1,1 -1,8

Euskaldunak %20-30 (1981ean) 273.210 9,7 9,5 11,3 -0,2 1,8 1,6

Euskaldunak %10-20 (1981ean) 187.329 6,7 6,6 7,3 -0,1 0,7 0,6

Euskaldunak %0-10 (1981ean) 1.072.896 1,1 1,4 2,7 0,3 1,3 1,7

Euskara eta gaztelania

UDALERRi GUzTiAK 2.119.586 8,1 8,4 7,5 0,3 -0,9 -0,6

Euskaldunak %90-100 (1981ean) 34.724 6,2 8,3 10,0 2,1 1,6 3,7

Euskaldunak %80-90 (1981ean) 49.048 10,7 12,2 10,7 1,5 -1,6 -0,1

Euskaldunak %70-80 (1981ean) 79.662 15,9 15,1 13,9 -0,8 -1,2 -2,0

Euskaldunak %60-70 (1981ean) 68.156 17,2 18,2 14,5 1,1 -3,7 -2,6

Euskaldunak %60-70 (1981ean) 125.875 19,1 18,4 14,1 -0,7 -4,3 -5,1

Euskaldunak %40-50 (1981ean) 69.976 14,9 17,0 13,2 2,1 -3,8 -1,7

Euskaldunak %30-40 (1981ean) 158.710 16,2 17,6 13,4 1,3 -4,1 -2,8

Euskaldunak %20-30 (1981ean) 273.210 12,3 12,4 9,8 0,1 -2,6 -2,5

Euskaldunak %10-20 (1981ean) 187.329 8,5 8,3 7,3 -0,2 -1,0 -1,2

Euskaldunak %0-10 (1981ean) 1.072.896 3,1 3,2 3,8 0,1 0,6 0,7

Gaztelania

UDALERRi GUzTiAK 2.119.586 77,5 77,2 76,8 -0,3 -0,4 -0,7

Euskaldunak %90-100 (1981ean) 34.724 5,1 10,0 23,3 4,9 13,3 18,2

Euskaldunak %80-90 (1981ean) 49.048 13,8 15,0 25,0 1,2 9,9 11,2

Euskaldunak %70-80 (1981ean) 79.662 23,6 25,6 35,1 2,0 9,5 11,5

Euskaldunak %60-70 (1981ean) 68.156 34,8 35,4 43,9 0,5 8,5 9,0

Euskaldunak %60-70 (1981ean) 125.875 42,3 44,7 50,3 2,4 5,6 8,0

Euskaldunak %40-50 (1981ean) 69.976 52,9 53,2 58,2 0,3 5,0 5,3

Euskaldunak %30-40 (1981ean) 158.710 59,5 58,8 62,7 -0,8 3,9 3,1

Euskaldunak %20-30 (1981ean) 273.210 77,4 77,4 76,9 0,1 -0,5 -0,4

Euskaldunak %10-20 (1981ean) 187.329 84,1 84,5 83,5 0,3 -1,0 -0,6

Euskaldunak %0-10 (1981ean) 1.072.896 95,3 94,6 91,3 -0,7 -3,3 -4,0

Beste hizkuntza bat

UDALERRi GUzTiAK 2.119.586 0,5 0,7 2,1 0,2 1,4 1,6

Euskaldunak %90-100 (1981ean) 34.724 0,2 0,4 1,3 0,2 1,0 1,2

Euskaldunak %80-90 (1981ean) 49.048 0,5 0,6 2,0 0,1 1,4 1,5

Euskaldunak %70-80 (1981ean) 79.662 0,5 0,8 2,0 0,2 1,2 1,4

Euskaldunak %60-70 (1981ean) 68.156 0,3 0,4 1,9 0,2 1,4 1,6

Euskaldunak %60-70 (1981ean) 125.875 0,4 0,6 2,1 0,2 1,5 1,7

Euskaldunak %40-50 (1981ean) 69.976 0,3 0,6 2,3 0,3 1,6 1,9

Euskaldunak %30-40 (1981ean) 158.710 0,4 0,6 1,9 0,2 1,3 1,5

Euskaldunak %20-30 (1981ean) 273.210 0,6 0,7 2,0 0,0 1,3 1,4

Euskaldunak %10-20 (1981ean) 187.329 0,7 0,7 1,9 0,0 1,3 1,2

Euskaldunak %0-10 (1981ean) 1.072.896 0,5 0,8 2,2 0,2 1,4 1,7

Bilakaerak (%)Biztanleak

(2011)

Ehunekoak (%)

E11. Taula. Etxeko hizkuntzaren bilakaera, udalerriak 1981eko dentsitate mailaren arabera multzokatuta. EAE, 1991-2011

71


E12. Taula. Udalerrien multzokatze aldakorra, euskaldunen %aren araberakoa. Araba, 1981-2011

Udalerria Eusk% 1981 Udalerria Eusk% 1991 1981-1991 Udalerria Eusk%

2001 1991-2001 Udalerria Eusk% 2011 2001-2011

%90 - %100%80 - %90 Aramaio 81,2% Aramaio 85,9% 4,8% Aramaio 85,6% -0,4% Aramaio 83,1% -2,4%

%70 - %80%60 - %70%50 - %60%40 - %50

Legutiano 30,8% 10,3% Legutiano 35,8% 5,0% Legutiano 38,5% 2,7%zalduondo 30,6% 15,7% zalduondo 36,9% 6,3%

Barrundia 33,8% 6,3%Urkabustaiz 32,7% 7,6%zigoitia 32,4% 7,9%Asparrena 32,2% 8,6%zuia 31,5% 8,9%okondo 30,9% 9,2%Dulantzi 30,8% 9,1%Bastida 30,2% 9,2%Aiara 30,0% 9,1%

Asparrena 27,6% 13,9% Agurain 29,4% 8,8%Lapuebla de Labarca 25,2% 11,8% Amurrio 28,9% 8,6%Aiara 24,5% 12,0% Arratzu-Ubarrundia 28,9% 8,7%zigoitia 23,7% 11,4% Laudio 28,5% 8,7%Amurrio 22,6% 10,6% Donemiliaga 28,5% 8,6%Laudio 21,7% 10,2% Artziniega 27,5% 7,9%Arratzu-Ubarrundia 21,7% 10,7% Samaniego 26,9% 8,1%Samaniego 21,1% 10,9% iruraitz-Gauna 26,6% 8,1%Urkabustaiz 20,9% 10,9% Burgelu 25,9% 7,7%Barrundia 20,5% 10,7% Guardia (Biastari) 24,8% 7,3%okondo 20,2% 10,6% Kanpezu 24,6% 8,7%Artziniega 20,2% 10,6% Leza 24,1% 8,6%

Lantziego 23,9% 8,8%Lapuebla de Labarca 23,6% 8,7%Kripan 23,4% 8,6%Arraia-Maeztu 23,3% 9,0%iruña oka 23,2% 9,1%Villabuena de Alava 23,1% 9,3%Erriberabeitia 22,9% 9,2%Gasteiz 22,5% 9,8%Kuartango 22,0% 10,5%Bilar 21,3% 10,0%

Legutiano 20,5% Eltziego 20,0% 8,9%

Arratzu-Ubarrundia 14,9% 5,5% Bastida 19,8% 10,5% Bernedo 19,4% 8,4%Laudio 13,7% 7,5% Donemiliaga 19,8% 10,6% Mañueta 18,7% 8,7%Eltziego 13,3% 7,7% Agurain 19,6% 10,9% Añana 18,6% 8,9%Lapuebla de Labarca 12,5% 6,9% Burgelu 18,8% 10,3% Urizaharra 18,5% 10,3%zigoitia 12,3% 7,8% Dulantzi 18,5% 10,4% Erriberagoitia 16,7% 8,6%Amurrio 12,0% 8,3% zuia 18,2% 10,2% Navaridas 16,6% 8,5%Asparrena 11,6% 8,0% Kuartango 17,4% 9,9% Moreda de Alava 16,5% 9,4%Arraia-Maeztu 11,0% 7,6% Mañueta 15,9% 8,5% oion 16,4% 10,0%Urkabustaiz 10,2% 7,1% Lantziego 15,5% 8,3% Gobiaran 15,7% 9,4%Agurain 10,0% 7,1% iruraitz-Gauna 15,2% 8,2% Berantevilla 14,8% 10,0%

Gasteiz 14,9% 8,0% harana 14,0% 9,4%Villabuena de Alava 14,8% 7,9% Ekora 13,5% 9,0%Moreda de Alava 14,3% 7,5% Lantaron 12,7% 8,2%Arraia-Maeztu 14,1% 8,7% Armiñón 12,2% 7,8%Bilar 13,8% 8,5% zanbrana 12,2% 8,5%Kanpezu 13,7% 8,8% Lagran 11,0% 9,2%iruña oka 12,6% 7,8%Urizaharra 11,5% 7,2%Kripan 11,3% 7,8%Guardia (Biastari) 11,2% 8,2%Añana 11,1% 8,5%Bernedo 10,0% 7,5%

%30

- %

40%

20 -

%30

%10

- %

20

72



2001 1991-2001 Udalerria Eusk% 2011 2001-2011

zigoitia 9,4% Bastida 9,9% 7,3% oion 9,7% 7,9%Asparrena 6,2% Lantziego 9,6% 7,1% Leza 8,2% 6,6%Laudio 5,6% Artziniega 9,6% 7,1% Gobiaran 8,1% 6,5%Arratzu-Ubarrundia 5,6% zalduondo 9,3% 6,8% harana 8,1% 6,5%Urkabustaiz 4,5% Aiara 9,3% 6,9% Erriberagoitia 7,1% 5,6%zuia 3,7% okondo 8,7% 6,4% zanbrana 6,4% 5,0%Agurain 3,6% Navaridas 8,5% 6,2% Erriberabeitia 6,2% 4,9%Gasteiz 3,4% Barrundia 8,1% 6,5% Ekora 4,8% 3,6%Donemiliaga 3,1% Kuartango 8,0% 6,6% Eltziego 4,6% 3,4%Barrundia 2,9% Gasteiz 7,5% 6,1% Lagran 4,6% 3,4%Kuartango 2,6% Leza 7,4% 6,1% Berantevilla 4,5% 3,4%Amurrio 2,5% Dulantzi 7,2% 6,1% Armiñón 4,4% 3,4%Aiara 2,5% zuia 7,0% 6,1% Lantaron 3,7% 2,9%Gobiaran 2,5% oion 6,9% 6,1% Navaridas 1,8% 1,3%Dulantzi 2,3% iruraitz-Gauna 6,9% 6,1%okondo 2,3% Kanpezu 6,7% 6,1%Bastida 2,2% Donemiliaga 5,5% 4,9%zalduondo 1,6% Samaniego 5,3% 4,8%Artziniega 1,4% iruña oka 4,9% 4,4%oion 1,4% Bilar 4,8% 4,4%iruraitz-Gauna 1,3% Mañueta 4,3% 3,9%Lapuebla de Labarca 1,1% Guardia (Biastari) 3,5% 3,1%Guardia (Biastari) 0,9% Kripan 3,0% 2,7%Kanpezu 0,8% Gobiaran 2,6% 2,2%iruña oka 0,8% Lantaron 2,5% 2,3%harana 0,7% Villabuena de Alava 1,7% 1,5%Leza 0,6% Bernedo 1,6% 1,4%Arraia-Maeztu 0,5% Lagran 1,6% 1,4%Burgelu 0,5% Armiñón 1,6% 1,4%Lagran 0,4% Burgelu 1,5% 1,5%Samaniego 0,4% Urizaharra 1,4% 1,4%Lantaron 0,4% harana 1,3% 1,3%Bernedo 0,3% zanbrana 1,2% 1,2%Mañueta 0,3% Berantevilla 1,2% 1,2%Berantevilla 0,2% Moreda de Alava 1,1% 1,1%Erriberabeitia 0,2% Erriberabeitia 1,1% 1,1%Eltziego 0,2% Erriberagoitia 1,0% 1,0%Erriberagoitia 0,2% Ekora 0,8% 0,8%Lantziego 0,2% Añana 0,5% 0,5%Armiñón 0,0%Kripan 0,0%Bilar 0,0%Moreda de Alava 0,0%Navaridas 0,0%Urizaharra 0,0%Añana 0,0%Villabuena de Alava 0,0%Ekora 0,0%zanbrana 0,0%

%0

- %10

73


E13. Taula. Udalerrien multzokatze aldakorra, euskaldunen % aren araberakoa. Bizkaia, 1981-2011


2001 1991-2001 Udalerria Eusk% 2011 2001-2011

Gizaburuaga 100,0%Mendata 98,5%Fruiz 97,6%Nabarniz 97,2%Munitibar-Arbatzegi-Gerrikaitz 97,1% Munitibar-Arbatzegi-Gerrikaitz 98,7% 1,6%Amoroto 96,9% Nabarniz 98,4% 1,2%Errigoiti 96,4% Gizaburuaga 97,6% -2,4%Aulesti 96,3% Amoroto 97,1% 0,3%Elantxobe 96,1% Aulesti 96,7% 0,3%Ereño 95,7% Fruiz 96,5% -1,1%Markin-Etxebarria 95,1% Mendata 96,5% -2,0%Arratzu 95,0% Kortezubi 96,0% 2,4%Gamiz-Fika 94,9% Errigoiti 95,9% -0,5%Arrieta 94,8% Morga 95,0% 0,2%Morga 94,8% ispaster 94,9% 3,3% Gizaburuaga 96,4% -1,2%zeanuri 94,8% Ajangiz 94,0% 1,1% Aulesti 96,4% -0,3%Berriatua 94,3% Elantxobe 93,9% -2,2% Munitibar-Arbatzegi-Gerrikaitz 96,1% -2,6%Kortezubi 93,7% Ereño 93,8% -1,8% Amoroto 95,3% -1,8%Dima 93,4% Muxika 93,7% 2,9% ispaster 95,3% 0,4%Ea 93,3% Markin-Etxebarria 93,7% -1,5% Markin-Etxebarria 94,7% 1,1%Mendexa 93,2% zeanuri 93,4% -1,4% Arratzu 94,5% 1,8%Ajangiz 92,9% Meñaka 92,8% 0,7% Nabarniz 94,0% -4,4%ibarrangelu 92,6% Arratzu 92,7% -2,3% Ajangiz 93,8% -0,2%zeberio 92,5% Berriatua 92,4% -1,9% Elantxobe 93,2% -0,7%Meñaka 92,1% Dima 91,6% -1,8% Berriatua 92,9% 0,5%ispaster 91,6% Mañaria 91,2% 6,9% Muxika 92,6% -1,1% Amoroto 93,4% -1,9%Muxika 90,8% Gamiz-Fika 91,2% -3,7% Ereño 92,4% -1,4% Aulesti 91,6% -4,8%Gatika 90,2% Arrieta 90,9% -4,0% Mañaria 90,6% -0,7% ziortza-Bolibar 90,8%Garai 90,0% Ea 90,6% -2,7% Mendexa 90,4% 1,2% Gizaburuaga 90,3% -6,1%

Kortezubi 89,6% -6,4%Mendata 89,5% -7,0%Morga 89,4% -5,6% Munitibar-Arbatzegi-Gerrikaitz 89,9% -6,1%zeanuri 89,3% -4,1% Kortezubi 89,3% -0,4%Markina-Xemein+ziortza-Bolibar 88,7% 2,0% Arratzu 88,7% -5,8%Dima 88,1% -3,5% Nabarniz 88,3% -5,6%Meñaka 88,1% -4,7% Ajangiz 88,2% -5,6%Murueta 88,0% -1,3% Markin-Etxebarria 87,6% -7,2%Garai 86,9% -2,3% ispaster 87,1% -8,2%

Murueta 89,3% 2,5% Arantzazu 86,5% -2,8% Elantxobe 87,1% -6,1%Arantzazu 89,3% 6,8% izurtza 86,4% 7,4% Muxika 86,5% -6,1%ibarrangelu 89,3% -3,3% Lekeitio 86,3% -0,7% Mendata 86,1% -3,4%

Murueta 86,8% Garai 89,2% -0,8% Errigoiti 86,1% -9,8% Ereño 85,0% -7,5%Maruri-Jatabe 85,8% Mendexa 89,1% -4,0% ibarrangelu 85,2% -4,1% Mendexa 84,2% -6,2%Gautegiz-Arteaga 85,3% Gatika 88,7% -1,5% Arteaga-Gaztelu-Elexabeitia 84,3% 0,6% Murueta 83,7% -4,4%Markina-Xemein+ziortza-Bolibar 84,4% Gautegiz-Arteaga 87,8% 2,5% Fruiz 83,9% -12,6% Morga 83,5% -5,9%Mañaria 84,3% Mundaka 87,6% 13,8% ondarroa 83,4% 5,0% Errigoiti 83,1% -3,0%Arteaga-Gaztelu-Elexabeitia 83,8% Lekeitio 87,0% 4,6% zeberio 81,8% -4,4% Dima 82,5% -5,7%Ubide 82,9% Markina-Xemein+ziortza-Bolibar 86,7% 2,3% Ea 81,5% -9,1% Berriatua 81,9% -11,0%Arantzazu 82,5% zeberio 86,1% -6,4% Arrieta 80,6% -10,3% Mañaria 80,8% -9,8%Lekeitio 82,4% Arteaga-Gaztelu-Elexabeitia 83,7% -0,1% Gautegiz-Arteaga 80,3% -7,4% Lekeitio 80,5% -5,8%

Garai 79,9% -6,9%Markina-Xemein+ziortza-Bolibar 79,7% -9,0%ondarroa 79,1% -4,3%Gautegiz-Arteaga 78,6% -1,8%ibarrangelu 78,4% -6,8%

Ubide 79,4% -3,5% zeanuri 78,2% -11,1%Forua 79,3% 4,6% Ea 77,7% -3,8%izurtza 78,9% 3,6% Arrieta 76,4% -4,2%ondarroa 78,4% 3,4% Arantzazu 76,0% -10,6%

Sukarrieta 77,7% Maruri-Jatabe 78,0% -7,8% Larrabetzu 78,3% 1,8% Forua 75,9% -1,1%izurtza 75,3% Sukarrieta 78,0% 0,2% Gatika 77,4% -11,3% Meñaka 75,4% -12,8%Mallabia 75,1% otxandio 77,5% 12,7% Forua 77,0% -2,3% Arteaga-Gaztelu-Elexabeitia 75,0% -9,3%ondarroa 75,1% Bermeo 76,8% 4,0% Gamiz-Fika 76,0% -15,2% Fruiz 74,9% -9,0%Forua 74,7% Larrabetzu 76,5% 5,4% Bermeo 75,7% -1,1% izurtza 73,7% -12,7%Mundaka 73,8% Lezama 75,0% 2,5% otxandio 74,7% -2,7% Gamiz-Fika 73,1% -2,9%Bermeo 72,8% Bakio 73,9% 2,0% Maruri-Jatabe 74,3% -3,7% Bermeo 72,7% -3,0%Lezama 72,5% igorre 73,6% 9,1% Mallabia 73,7% 0,5% Gatika 71,2% -6,2%Bakio 71,9% Mallabia 73,3% -1,9% igorre 73,4% -0,1% Larrabetzu 71,1% -7,2%Larrabetzu 71,1% Busturia 70,8% 3,0% Mundaka 71,7% -15,9% zeberio 70,5% -11,2%

Mallabia 69,4% -4,3%Gernika-Lumo 69,3% 3,3% otxandio 68,7% -6,1%Busturia 69,0% -1,8% igorre 68,0% -5,4%Atxondo 67,5% 5,2% Gernika-Lumo 67,6% -1,7%Ubide 65,8% -13,6% Mundaka 66,2% -5,5%

Lemoiz 67,0% 8,7% Lezama 65,0% -10,0% Ubide 65,7% -0,1%Busturia 67,8% orozko 66,1% 1,4% Sukarrieta 63,4% -14,6% Sukarrieta 65,6% 2,2%otxandio 64,8% Gernika-Lumo 66,0% 6,4% Lemoa 62,1% -1,7% Busturia 64,8% -4,3%orozko 64,7% Lemoa 63,8% 3,4% Lemoiz 62,0% -5,0% Atxondo 63,2% -4,3%igorre 64,4% Atxondo 62,3% 1,3% Areatza 61,3% 3,9% Maruri-Jatabe 62,2% -12,1%Atxondo 61,0% Bedia 61,9% 3,2% Bakio 60,2% -13,7% Lezama 62,2% -2,9%Lemoa 60,3% Arrankudiaga 60,9% 17,0% orozko 60,1% -6,0% Elorrio 61,3% 2,4%

Areatza 59,9% -1,3%Bedia 59,5% 0,0%orozko 58,9% -1,2%Bakio 58,2% -1,9%Lemoiz 58,0% -4,1%

Gernika-Lumo 59,6% Arrankudiaga 59,7% -1,3% Lemoa 55,1% -7,0%Bedia 58,7% Mungia 58,6% 3,5% Bedia 59,5% -2,3% Arrankudiaga 54,7% -4,9%Lemoiz 58,3% Areatza 57,3% 11,7% Elorrio 58,9% 6,7% Berriz 53,9% -1,9%Mungia 55,1% Berriz 54,2% 3,8% Berriz 55,9% 1,7% Abadiño 53,5% 1,2%Loiu 53,9% Loiu 53,6% -0,2% Mungia 55,1% -3,5% Mungia 53,2% -1,9%Laukiz 52,6% Elorrio 52,2% 5,2% zornotza 53,8% 5,2% zornotza 52,9% -0,9%Berriz 50,3% Laukiz 50,6% -2,0% Abadiño 52,4% 6,1% Laukiz 51,3% 2,5%Elorrio 47,0% zornotza 48,6% 4,8% zaldibar 49,9% 5,3% Durango 48,9% 3,6%Areatza 45,6% Abadiño 46,3% 4,0% iurreta 49,0% 7,4% zaldibar 48,4% -1,5%Urduliz 44,6% Urduliz 46,1% 1,5% zamudio 48,9% 4,2% iurreta 47,8% -1,2%Arrankudiaga 44,0% zamudio 44,7% 6,8% Arakaldo 48,9% 7,1% Urduliz 47,1% 3,6%zornotza 43,8% zaldibar 44,6% 8,6% Laukiz 48,9% -1,7% Arakaldo 47,0% -1,9%Abadiño 42,3% Arakaldo 41,8% 3,5% Durango 45,3% 6,7% zamudio 46,7% -2,3%Barrika 40,1% iurreta 41,6% 2,9% Urduliz 43,4% -2,6% Loiu 45,9% 3,0%

Loiu 42,9% -10,8% Barrika 42,4% 0,2%Barrika 42,2% 2,4% Sopela 41,9% 8,6%

zaratamo 40,0% 1,7%

%90

- %

100

%80

- %

90%

70 -

%80

%60

- %

70%

50 -

%60

%40

- %

50

74



2001 1991-2001 Udalerria Eusk% 2011 2001-2011

iurreta 38,7% Barrika 39,7% -0,4% Galdakao 38,6% 9,1% Gorliz 39,8% 5,8%Arakaldo 38,3% Durango 38,6% 5,0% zaratamo 38,4% 3,6% Sondika 39,1% 5,6%zamudio 37,9% zaratamo 34,7% 2,1% Ugao 36,5% 9,4% Galdakao 38,9% 0,3%zaldibar 36,0% Gorliz 30,6% 7,5% Gorliz 34,0% 3,4% Ugao 37,3% 0,8%Durango 33,6% Sondika 30,1% 3,6% Sondika 33,5% 3,5% Plentzia 36,4% 7,4%zaratamo 32,6% Sopela 33,3% 5,0% Berango 35,6% 6,8%

Derio 33,9% 5,9%Arrigorriaga 32,9% 6,6%

Sondika 26,5% Galdakao 29,6% 4,8% Plentzia 29,0% 2,8% Ermua 29,9% 5,5%Ugao 25,3% Sopela 28,3% 3,5% Berango 28,8% 2,3% Leioa 29,5% 7,8%Galdakao 24,8% Ugao 27,1% 1,8% Derio 27,9% 6,4% Getxo 27,7% 7,8%Sopela 24,7% Berango 26,4% 2,5% Arrigorriaga 26,3% 7,9% Etxebarri 26,3% 11,5%Berango 23,9% Plentzia 26,2% 7,0% Ermua 24,3% 8,7% Gordexola 25,9% 9,1%Gorliz 23,1% Derio 21,6% 2,3% Leioa 21,8% 6,4% zierbena 25,5% 11,6%

zalla 24,5% 9,9%Abanto-zierbena 24,4% 8,2%Urduña 24,4% 5,0%Erandio 24,3% 6,6%Gueñes 24,1% 10,6%Muskiz 24,0% 8,3%Basauri 23,2% 6,1%Bilbo 23,0% 7,5%Alonsotegi 23,0% 8,2%ortuella 22,4% 8,0%Balmaseda 22,2% 10,3%Trapagaran 22,2% 7,3%Galdames 22,0% 7,8%Sopuerta, Garape 21,5% 7,3%Portugalete 20,0% 7,3%Artzentales 20,0% 10,9%Santurtzi 19,8% 7,7%

Derio 19,3% Arrigorriaga 18,4% 8,2% Getxo 19,9% 5,6% Karrantza 19,0% 8,1%Plentzia 19,2% Ermua 15,6% 3,5% Urduña 19,4% 12,5% Sestao 18,6% 7,4%Ermua 12,1% Leioa 15,4% 5,2% Erandio 17,8% 5,0% Barakaldo 18,3% 8,5%Erandio 10,5% Getxo 14,3% 4,4% Basauri 17,1% 6,4% Turtzioz 17,4% 13,1%Arrigorriaga 10,2% Erandio 12,7% 2,3% Gordexola 16,8% 11,2% Lanestosa 13,3% 11,2%Leioa 10,2% Basauri 10,7% 4,2% Abanto-zierbena 16,2% 9,4%

Muskiz 15,7% 8,8%Bilbo 15,5% 5,9%Trapagaran 14,9% 7,1%Etxebarri 14,8% 6,4%Alonsotegi 14,7% 8,6%zalla 14,6% 9,0%ortuella 14,4% 8,3%Galdames 14,2% 8,0%Sopuerta, Garape 14,1% 12,1%zierbena 14,0% 10,1%Gueñes 13,5% 8,5%Portugalete 12,7% 6,4%Santurtzi 12,1% 6,6%Balmaseda 11,9% 7,6%Sestao 11,2% 6,1%Karrantza 11,0% 9,4%

Getxo 9,9% Bilbo 9,6% 3,4% Barakaldo 9,8% 5,6%Basauri 6,5% Etxebarri 8,4% 3,5% Artzentales 9,1% 9,0%Bilbo 6,2% Trapagaran 7,8% 6,2% Turtzioz 4,3% 2,7%Etxebarri 4,9% Muskiz 6,9% 4,8% Lanestosa 2,1% 0,5%Alonsotegi 2,5% Urduña 6,9% 4,9%Portugalete 2,2% Abanto-zierbena 6,8% 5,6%Muskiz 2,1% Portugalete 6,3% 4,1%Urduña 2,0% Galdames 6,2% 5,7%Santurtzi 1,8% Alonsotegi 6,1% 3,7%Trapagaran 1,6% ortuella 6,1% 5,4%Sestao 1,5% zalla 5,5% 4,7%Gueñes 1,4% Gordexola 5,5% 4,2%Barakaldo 1,3% Santurtzi 5,5% 3,7%Gordexola 1,3% Sestao 5,1% 3,6%Balmaseda 1,2% Gueñes 5,0% 3,6%Abanto-zierbena 1,2% Balmaseda 4,3% 3,1%Sopuerta, Garape 0,9% Barakaldo 4,2% 2,9%zalla 0,8% zierbena 3,8% 3,4%ortuella 0,6% Sopuerta, Garape 2,1% 1,2%Artzentales 0,6% Lanestosa 1,6% 1,6%Karrantza 0,6% Turtzioz 1,6% 1,0%Turtzioz 0,6% Karrantza 1,5% 1,0%Galdames 0,5% Artzentales 0,1% -0,4%zierbena 0,5%Lanestosa 0,0%

%30

- %

40%

20 -

%30

%10

- %

20%

0 - %

10

75


E14. Taula. Udalerrien multzokatze aldakorra, euskaldunen % aren araberakoa. Gipuzkoa,1981-2011

Udalerria Eusk% 1981 Udalerria Eusk% 1991 1981-1991 Udalerria Eusk% 2001 1991-2001 Udalerria Eusk% 2011 2001-2011

Gaintza 100,0% 1,6%Gaztelu 99,2% 0,0%Baliarrain 99,0% -1,0%

Albiztur 100,0% Beizama 98,8% -0,6% Beizama 99,4% 0,5%Elduain 100,0% orexa 98,7% -1,3% Errezil 98,5% 0,4%Larraul 100,0% Albiztur 98,3% -1,7% Baliarrain 97,9% -1,1%orexa 100,0% Elduain 98,3% -1,7% Abaltzisketa 97,8% 0,3%Baliarrain 100,0% Errezil 98,0% 1,9% orexa 97,5% -1,2%Altzo 99,7% Gabiria 97,9% 2,8% Gaintza 96,2% -3,8%Beizama 99,4% Larraul 97,9% -2,1% Albiztur 96,1% -2,2%Gaztelu 99,3% Lizartza 97,8% 1,2% Amezketa 95,7% -1,6%Gaintza 98,4% zerain 97,7% 7,0% Aizarnazabal 95,2% -1,3%Altzaga 98,2% Abaltzisketa 97,5% 1,1% Bidania-Goiatz 95,2% 0,5%orendain 97,8% Amezketa 97,3% 0,2% Aia 95,0% -0,3%Berastegi 97,2% orendain 97,0% -0,8% Gabiria 94,6% -3,2%Amezketa 97,1% Altzaga 96,8% -1,4% Ataun 94,6% -1,4%Lizartza 96,6% Aizarnazabal 96,5% 2,7% Elduain 94,6% -3,7%Abaltzisketa 96,4% Aduna 96,3% 7,4% zerain 94,0% -3,8%Errezil 96,1% Ataun 96,0% 0,9% Berastegi 93,7% -1,8%Bidania-Goiatz 95,7% Berastegi 95,6% -1,6% Altzo 93,5% -1,0%Alkiza 95,5% Alkiza 95,3% -0,2% orendain 93,5% -3,5% Baliarrain 95,8% -2,1%Ataun 95,2% Aia 95,3% 1,5% Lizartza 93,1% -4,7% orexa 95,3% -2,1%Gabiria 95,0% Bidania-Goiatz 94,7% -1,0% Alkiza 92,2% -3,2% Abaltzisketa 94,1% -3,6%Leaburu 94,5% Altzo 94,5% -5,2% Altzaga 91,9% -4,9% Beizama 92,6% -6,7%Aizarnazabal 93,8% Leaburu 94,1% -0,4% Mutiloa 91,5% -2,5% Gaztelu 92,6% 2,8%Aia 93,8% Mutiloa 94,0% 1,0% Getaria 91,0% -2,6% Gaintza 92,4% -3,7%Mutiloa 93,0% Getaria 93,6% 2,3% Ezkio-itsaso 90,9% -1,2% Albiztur 92,1% -4,0%Ezkio-itsaso 92,3% Ezkio-itsaso 92,1% -0,1% hernialde 90,8% 3,4% Amezketa 91,9% -3,8%Getaria 91,3% Arama 90,8% 4,6% Larraul 90,8% -7,1% Elduain 91,4% -3,1%zerain 90,7% zegama 90,4% 0,6% Aduna 90,4% -5,8% zerain 90,9% -3,1%

Errezil 89,3% -9,2%orendain 89,3% -4,2%Alkiza 88,5% -3,7%Aia 88,1% -6,9%Berastegi 87,9% -5,8%Gabiria 87,9% -6,8%Bidania-Goiatz 87,4% -7,8%Getaria 86,9% -4,2%Altzo 86,6% -6,9%Ataun 86,5% -8,2%

Gaztelu 89,8% -9,4% Aduna 86,4% -4,0%Segura 89,4% 0,9% Arama 86,0% -3,4%

ikaztegieta 89,9% 3,1% Arama 89,4% -1,5% Larraul 85,8% -5,0%Segura 88,5% 6,8% zegama 89,3% -1,0% Altzaga 85,1% -6,9%Elgeta 87,6% 9,2% Leaburu 88,8% -5,3% Aizarnazabal 84,7% -10,6%

zegama 89,8% Azpeitia 87,5% 4,5% idiazabal 87,9% 0,8% Ezkio-itsaso 84,3% -6,7%Aduna 88,9% hernialde 87,4% 1,7% zestoa 87,9% 0,8% Azpeitia 83,6% -4,1%ikaztegieta 86,8% zaldibia 87,3% 7,7% Azpeitia 87,8% 0,2% zegama 83,4% -5,9%Belauntza 86,4% zestoa 87,1% 5,9% zaldibia 87,2% -0,1% idiazabal 82,8% -5,1%Arama 86,2% idiazabal 87,1% 5,9% Belauntza 86,8% 1,6% Mutiloa 82,3% -9,2%hernialde 85,7% Belauntza 85,3% -1,1% ikaztegieta 86,8% -3,1% Lizartza 82,3% -10,8%Asteasu 84,4% Asteasu 84,7% 0,3% Mutriku 86,1% 1,9% hernialde 81,8% -8,9%Azpeitia 83,0% Mutriku 84,1% 1,2% Elgeta 85,0% -2,5% zaldibia 81,8% -5,4%Mutriku 83,0% Alegia 83,4% 4,6% Alegia 85,0% 1,7% Leaburu 81,5% -7,3%itsasondo 82,5% itsasondo 82,9% 0,4% Asteasu 84,5% -0,2% zestoa 81,2% -6,6%Segura 81,7% Berrobi 81,6% 8,7% Berrobi 80,9% -0,7% Mutriku 80,7% -5,4%zestoa 81,2% orio 80,8% 5,4% ormaiztegi 80,3% -0,4% Segura 80,3% -9,1%idiazabal 81,2% ormaiztegi 80,7% 13,3% Azkoitia 80,0% 3,1% Asteasu 80,0% -4,5%

Belauntza 79,4% -7,5%ikaztegieta 79,1% -7,7%Elgeta 78,2% -6,9%

orio 79,9% -0,8% Leintz Gatzaga 78,0% 1,3%oñati 79,3% 1,0% Berrobi 77,5% -3,4%itsasondo 78,6% -4,3% Alegia 76,7% -8,3%Antzuola 76,7% 5,6% orio 76,5% -3,5%Leintz Gatzaga 76,7% -1,0% Deba 74,8% -1,3%

oñati 78,3% 4,3% Mendaro 76,2% 2,8% oñati 74,6% -4,8%zaldibia 79,5% irura 78,1% 4,2% Deba 76,2% 3,2% Azkoitia 74,5% -5,5%Alegia 78,7% Leintz Gatzaga 77,7% 7,8% oiartzun 76,0% -0,1% itsasondo 74,3% -4,4%Elgeta 78,4% Azkoitia 76,9% 3,8% irura 75,5% -2,6% oiartzun 73,9% -2,1%orio 75,4% oiartzun 76,1% 4,0% Legorreta 75,1% 1,7% Antzuola 73,1% -3,7%oñati 74,0% Mendaro 73,4% 5,4% Anoeta 73,4% 5,6% irura 72,8% -2,7%irura 73,9% Legorreta 73,4% 7,4% zumaia 73,1% 5,3% ormaiztegi 72,4% -7,9%Azkoitia 73,0% Deba 73,0% 5,4% Usurbil 72,3% 6,3% zumaia 71,5% -1,6%Berrobi 72,9% Antzuola 71,2% 7,1% zarautz 71,4% 1,3% Anoeta 71,2% -2,2%oiartzun 72,1% zarautz 70,1% 6,1% Bergara 70,0% 3,8% zarautz 70,0% -1,4%

Legorreta 69,8% -5,2%Usurbil 69,7% -2,6%

Leintz Gatzaga 69,8% ibarra 68,5% 9,5% Mendaro 68,9% -7,3%Mendaro 68,0% Villabona-Amasa 67,5% 2,4% zizurkil 67,7% 4,4%Deba 67,5% Aretxabaleta 64,9% 5,2% Villabona-Amasa 66,5% -0,9%ormaiztegi 67,4% zumaia 67,8% 8,6% Tolosa 64,5% 6,6% Bergara 66,3% -3,7%Legorreta 66,0% Anoeta 67,8% 12,5% zizurkil 63,3% -1,4% Tolosa 66,1% 1,6%Antzuola 64,1% Bergara 66,3% 4,1% Lazkao 63,0% 7,9% ibarra 65,1% -3,3%zarautz 64,0% Usurbil 66,0% 7,1% Elgoibar 60,9% 4,7% Aretxabaleta 63,0% -1,9%Bergara 62,2% Villabona-Amasa 65,1% 3,7% hondarribia 60,5% 2,4% Lazkao 61,9% -1,1%Villabona-Amasa 61,4% zizurkil 64,6% 12,4% Soraluze 60,5% 1,2% hondarribia 60,0% -0,5%

%90

- %

100

%80

- %

90%

70 -

%80

%60

- %

70

76


Udalerria Eusk% 1981 Udalerria Eusk% 1991 1981-1991 Udalerria Eusk% 2001 1991-2001 Udalerria Eusk% 2011 2001-2011

Astigarraga 59,8% 0,5%Eskoriatza 58,8% -0,6%

ordizia 59,7% 7,2% Elgoibar 58,1% -2,8%Aretxabaleta 59,7% 8,2% Eskoriatza 59,4% 7,4% Urnieta 58,0% 7,4%

zumaia 59,3% Soraluze 59,4% 6,9% Astigarraga 59,2% 0,7% hernani 57,4% 2,7%Usurbil 58,9% ibarra 59,0% 2,3% Beasain 58,3% 7,1% Legazpi 57,2% -0,6%Astigarraga 58,2% Astigarraga 58,5% 0,3% Legazpi 57,8% 8,0% ordizia 57,2% -2,5%hondarribia 57,1% hondarribia 58,2% 1,1% Lezo 56,0% 5,8% Soraluze 56,9% -3,7%ibarra 56,7% Tolosa 57,9% 7,3% Arrasate 55,9% 6,7% Lezo 56,8% 0,8%Anoeta 55,3% Elgoibar 56,2% 5,1% hernani 54,7% 6,2% Urretxu 56,8% 2,2%Soraluze 52,4% Lazkao 55,2% 9,6% Urretxu 54,6% 6,2% Beasain 55,8% -2,5%zizurkil 52,3% ordizia 52,5% 10,8% olaberria 52,3% 7,6% Arrasate 54,6% -1,2%Aretxabaleta 51,5% Eskoriatza 52,0% 5,7% Eibar 51,8% 5,2% olaberria 53,6% 1,3%Elgoibar 51,1% Beasain 51,1% 11,2% Urnieta 50,7% 2,6% Andoain 52,4% 2,1%Tolosa 50,7% Lezo 50,2% 6,9% Andoain 50,2% 5,0% Eibar 51,2% -0,7%

Eskoriatza 46,3% Legazpi 49,8% 11,3% zumarraga 46,5% 8,9% zumarraga 45,7% -0,8%Lazkao 45,6% Arrasate 49,1% 10,0% Donostia 40,6% 5,9%Lezo 43,3% hernani 48,5% 8,7% Lasarte-oria 40,0% 3,0%ordizia 41,7% Urretxu 48,4% 10,3%Urnieta 41,1% Urnieta 48,1% 7,0%olaberria 41,0% Eibar 46,6% 9,0%Beasain 40,0% Andoain 45,2% 8,8%

olaberria 44,6% 3,6%

hernani 39,8% zumarraga 37,7% 7,6% Lasarte-oria 37,0% 4,6% Pasaia 38,2% 4,7%Arrasate 39,1% Lasarte-oria 32,4% 9,1% Donostia 34,7% 7,4% Errenteria 37,8% 5,3%Legazpi 38,5% Pasaia 33,5% 6,6% irun 35,9% 3,5%Urretxu 38,1% Errenteria 32,5% 8,0%Eibar 37,6% irun 32,4% 8,1%Andoain 36,4%zumarraga 30,1%

Pasaia 23,7% Donostia 27,3% 6,2%Lasarte-oria 23,3% Pasaia 26,9% 3,1%Donostia 21,2% Errenteria 24,5% 5,0%

irun 24,3% 5,5%

Errenteria 19,5%irun 18,8%

%0 - %10

%30

- %

40

%20 - %30

%10 - %20

%50

- %

60%

40 -

%50

77


E15. Taula. Udalerrien multzokatze aldakorra, euskaldunen % aren araberakoa. EAE, 1981-2011

Udalerria Eusk% 1981 Udalerria Eusk%

1991 1981-1991 Udalerria Eusk% 2001 1991-2001 Udalerria Eusk%

2011 2001-2011

Albiztur 100,0%Elduain 100,0% Gaintza 100,0% 1,6%Larraul 100,0% Gaztelu 99,2% 0,0%orexa 100,0% Baliarrain 99,0% -1,0%Baliarrain 100,0% Beizama 98,8% -0,6%Gizaburuaga 100,0% orexa 98,7% -1,3%Altzo 99,7% Munitibar-Arbatzegi-Gerrikaitz 98,7% 1,6%Beizama 99,4% Nabarniz 98,4% 1,2%Gaztelu 99,3% Albiztur 98,3% -1,7%Mendata 98,5% Elduain 98,3% -1,7%Gaintza 98,4% Errezil 98,0% 1,9%Altzaga 98,2% Gabiria 97,9% 2,8%orendain 97,8% Larraul 97,9% -2,1%Fruiz 97,6% Lizartza 97,8% 1,2%Berastegi 97,2% zerain 97,7% 7,0% Beizama 99,4% 0,5%Nabarniz 97,2% Gizaburuaga 97,6% -2,4% Errezil 98,5% 0,4%Amezketa 97,1% Abaltzisketa 97,5% 1,1% Baliarrain 97,9% -1,1%Munitibar-Arbatzegi-Gerrikaitz 97,1% Amezketa 97,3% 0,2% Abaltzisketa 97,8% 0,3%Amoroto 96,9% Amoroto 97,1% 0,3% orexa 97,5% -1,2%Lizartza 96,6% orendain 97,0% -0,8% Gizaburuaga 96,4% -1,2%Abaltzisketa 96,4% Altzaga 96,8% -1,4% Aulesti 96,4% -0,3%Errigoiti 96,4% Aulesti 96,7% 0,3% Gaintza 96,2% -3,8%Aulesti 96,3% Fruiz 96,5% -1,1% Albiztur 96,1% -2,2%Errezil 96,1% Aizarnazabal 96,5% 2,7% Munitibar-Arbatzegi-Gerrikaitz 96,1% -2,6%Elantxobe 96,1% Mendata 96,5% -2,0% Amezketa 95,7% -1,6%Bidania-Goiatz 95,7% Aduna 96,3% 7,4% Amoroto 95,3% -1,8%Ereño 95,7% Ataun 96,0% 0,9% ispaster 95,3% 0,4%Alkiza 95,5% Kortezubi 96,0% 2,4% Aizarnazabal 95,2% -1,3%Ataun 95,2% Errigoiti 95,9% -0,5% Bidania-Goiatz 95,2% 0,5%Markin-Etxebarria 95,1% Berastegi 95,6% -1,6% Aia 95,0% -0,3%Gabiria 95,0% Alkiza 95,3% -0,2% Markin-Etxebarria 94,7% 1,1%Arratzu 95,0% Aia 95,3% 1,5% Gabiria 94,6% -3,2%Gamiz-Fika 94,9% Morga 95,0% 0,2% Ataun 94,6% -1,4%Arrieta 94,8% ispaster 94,9% 3,3% Elduain 94,6% -3,7%Morga 94,8% Bidania-Goiatz 94,7% -1,0% Arratzu 94,5% 1,8%zeanuri 94,8% Altzo 94,5% -5,2% Nabarniz 94,0% -4,4%Leaburu 94,5% Leaburu 94,1% -0,4% zerain 94,0% -3,8%Berriatua 94,3% Ajangiz 94,0% 1,1% Ajangiz 93,8% -0,2%Aizarnazabal 93,8% Mutiloa 94,0% 1,0% Berastegi 93,7% -1,8%Aia 93,8% Elantxobe 93,9% -2,2% Altzo 93,5% -1,0%Kortezubi 93,7% Ereño 93,8% -1,8% orendain 93,5% -3,5%Dima 93,4% Muxika 93,7% 2,9% Elantxobe 93,2% -0,7%Ea 93,3% Markin-Etxebarria 93,7% -1,5% Lizartza 93,1% -4,7%Mendexa 93,2% Getaria 93,6% 2,3% Berriatua 92,9% 0,5% Baliarrain 95,8% -2,1%Mutiloa 93,0% zeanuri 93,4% -1,4% Muxika 92,6% -1,1% orexa 95,3% -2,1%Ajangiz 92,9% Meñaka 92,8% 0,7% Ereño 92,4% -1,4% Abaltzisketa 94,1% -3,6%ibarrangelu 92,6% Arratzu 92,7% -2,3% Alkiza 92,2% -3,2% Amoroto 93,4% -1,9%zeberio 92,5% Berriatua 92,4% -1,9% Altzaga 91,9% -4,9% Beizama 92,6% -6,7%Ezkio-itsaso 92,3% Ezkio-itsaso 92,1% -0,1% Mutiloa 91,5% -2,5% Gaztelu 92,6% 2,8%Meñaka 92,1% Dima 91,6% -1,8% Getaria 91,0% -2,6% Gaintza 92,4% -3,7%ispaster 91,6% Mañaria 91,2% 6,9% Ezkio-itsaso 90,9% -1,2% Albiztur 92,1% -4,0%Getaria 91,3% Gamiz-Fika 91,2% -3,7% hernialde 90,8% 3,4% Amezketa 91,9% -3,8%Muxika 90,8% Arrieta 90,9% -4,0% Larraul 90,8% -7,1% Aulesti 91,6% -4,8%zerain 90,7% Arama 90,8% 4,6% Mañaria 90,6% -0,7% Elduain 91,4% -3,1%Gatika 90,2% Ea 90,6% -2,7% Aduna 90,4% -5,8% zerain 90,9% -3,1%Garai 90,0% zegama 90,4% 0,6% Mendexa 90,4% 1,2% ziortza-Bolibar 90,8%

Gizaburuaga 90,3% -6,1%Munitibar-Arbatzegi-Gerrikaitz 89,9% -6,1%Errezil 89,3% -9,2%orendain 89,3% -4,2%Kortezubi 89,3% -0,4%Arratzu 88,7% -5,8%Alkiza 88,5% -3,7%Nabarniz 88,3% -5,6%Ajangiz 88,2% -5,6%

Gaztelu 89,8% -9,4% Aia 88,1% -6,9%Kortezubi 89,6% -6,4% Berastegi 87,9% -5,8%Mendata 89,5% -7,0% Gabiria 87,9% -6,8%Segura 89,4% 0,9% Markin-Etxebarria 87,6% -7,2%Morga 89,4% -5,6% Bidania-Goiatz 87,4% -7,8%Arama 89,4% -1,5% ispaster 87,1% -8,2%zeanuri 89,3% -4,1% Elantxobe 87,1% -6,1%zegama 89,3% -1,0% Getaria 86,9% -4,2%Leaburu 88,8% -5,3% Altzo 86,6% -6,9%Markina-Xemein+ziortza-Bolib 88,7% 2,0% Muxika 86,5% -6,1%Dima 88,1% -3,5% Ataun 86,5% -8,2%

ikaztegieta 89,9% 3,1% Meñaka 88,1% -4,7% Aduna 86,4% -4,0%Murueta 89,3% 2,5% Murueta 88,0% -1,3% Mendata 86,1% -3,4%Arantzazu 89,3% 6,8% idiazabal 87,9% 0,8% Arama 86,0% -3,4%ibarrangelu 89,3% -3,3% zestoa 87,9% 0,8% Larraul 85,8% -5,0%Garai 89,2% -0,8% Azpeitia 87,8% 0,2% Altzaga 85,1% -6,9%Mendexa 89,1% -4,0% zaldibia 87,2% -0,1% Ereño 85,0% -7,5%

zegama 89,8% Gatika 88,7% -1,5% Garai 86,9% -2,3% Aizarnazabal 84,7% -10,6%Aduna 88,9% Segura 88,5% 6,8% Belauntza 86,8% 1,6% Ezkio-itsaso 84,3% -6,7%Murueta 86,8% Gautegiz-Arteaga 87,8% 2,5% ikaztegieta 86,8% -3,1% Mendexa 84,2% -6,2%ikaztegieta 86,8% Mundaka 87,6% 13,8% Arantzazu 86,5% -2,8% Murueta 83,7% -4,4%Belauntza 86,4% Elgeta 87,6% 9,2% izurtza 86,4% 7,4% Azpeitia 83,6% -4,1%Arama 86,2% Azpeitia 87,5% 4,5% Lekeitio 86,3% -0,7% Morga 83,5% -5,9%Maruri-Jatabe 85,8% hernialde 87,4% 1,7% Errigoiti 86,1% -9,8% zegama 83,4% -5,9%hernialde 85,7% zaldibia 87,3% 7,7% Mutriku 86,1% 1,9% Aramaio 83,1% -2,4%Gautegiz-Arteaga 85,3% zestoa 87,1% 5,9% Aramaio 85,6% -0,4% Errigoiti 83,1% -3,0%Markina-Xemein+ziortza-Bolib 84,4% idiazabal 87,1% 5,9% ibarrangelu 85,2% -4,1% idiazabal 82,8% -5,1%Asteasu 84,4% Lekeitio 87,0% 4,6% Elgeta 85,0% -2,5% Dima 82,5% -5,7%Mañaria 84,3% Markina-Xemein+ziortza-Bolib 86,7% 2,3% Alegia 85,0% 1,7% Mutiloa 82,3% -9,2%Arteaga-Gaztelu-Elexabeitia 83,8% zeberio 86,1% -6,4% Asteasu 84,5% -0,2% Lizartza 82,3% -10,8%Azpeitia 83,0% Aramaio 85,9% 4,8% Arteaga-Gaztelu-Elexabeitia 84,3% 0,6% Berriatua 81,9% -11,0%Mutriku 83,0% Belauntza 85,3% -1,1% Fruiz 83,9% -12,6% hernialde 81,8% -8,9%Ubide 82,9% Asteasu 84,7% 0,3% ondarroa 83,4% 5,0% zaldibia 81,8% -5,4%itsasondo 82,5% Mutriku 84,1% 1,2% zeberio 81,8% -4,4% Leaburu 81,5% -7,3%Arantzazu 82,5% Arteaga-Gaztelu-Elexabeitia 83,7% -0,1% Ea 81,5% -9,1% zestoa 81,2% -6,6%Lekeitio 82,4% Alegia 83,4% 4,6% Berrobi 80,9% -0,7% Mañaria 80,8% -9,8%Segura 81,7% itsasondo 82,9% 0,4% Arrieta 80,6% -10,3% Mutriku 80,7% -5,4%zestoa 81,2% Berrobi 81,6% 8,7% Gautegiz-Arteaga 80,3% -7,4% Lekeitio 80,5% -5,8%idiazabal 81,2% orio 80,8% 5,4% ormaiztegi 80,3% -0,4% Segura 80,3% -9,1%Aramaio 81,2% ormaiztegi 80,7% 13,3% Azkoitia 80,0% 3,1% Asteasu 80,0% -4,5%

%90

- %

100

%80

- %

90

78




2011 2001-2011

Garai 79,9% -6,9%Markina-Xemein+ziortza-Bolib 79,7% -9,0%Belauntza 79,4% -7,5%ondarroa 79,1% -4,3%ikaztegieta 79,1% -7,7%Gautegiz-Arteaga 78,6% -1,8%ibarrangelu 78,4% -6,8%zeanuri 78,2% -11,1%Elgeta 78,2% -6,9%Leintz Gatzaga 78,0% 1,3%Ea 77,7% -3,8%Berrobi 77,5% -3,4%

orio 79,9% -0,8% Alegia 76,7% -8,3%Ubide 79,4% -3,5% oñati 79,3% 1,0% orio 76,5% -3,5%Forua 79,3% 4,6% itsasondo 78,6% -4,3% Arrieta 76,4% -4,2%izurtza 78,9% 3,6% Larrabetzu 78,3% 1,8% Arantzazu 76,0% -10,6%ondarroa 78,4% 3,4% Gatika 77,4% -11,3% Forua 75,9% -1,1%oñati 78,3% 4,3% Forua 77,0% -2,3% Meñaka 75,4% -12,8%

zaldibia 79,5% irura 78,1% 4,2% Antzuola 76,7% 5,6% Arteaga-Gaztelu-Elexabeitia 75,0% -9,3%Alegia 78,7% Maruri-Jatabe 78,0% -7,8% Leintz Gatzaga 76,7% -1,0% Fruiz 74,9% -9,0%Elgeta 78,4% Sukarrieta 78,0% 0,2% Mendaro 76,2% 2,8% Deba 74,8% -1,3%Sukarrieta 77,7% Leintz Gatzaga 77,7% 7,8% Deba 76,2% 3,2% oñati 74,6% -4,8%orio 75,4% otxandio 77,5% 12,7% Gamiz-Fika 76,0% -15,2% Azkoitia 74,5% -5,5%izurtza 75,3% Azkoitia 76,9% 3,8% oiartzun 76,0% -0,1% itsasondo 74,3% -4,4%Mallabia 75,1% Bermeo 76,8% 4,0% Bermeo 75,7% -1,1% oiartzun 73,9% -2,1%ondarroa 75,1% Larrabetzu 76,5% 5,4% irura 75,5% -2,6% izurtza 73,7% -12,7%Forua 74,7% oiartzun 76,1% 4,0% Legorreta 75,1% 1,7% Antzuola 73,1% -3,7%oñati 74,0% Lezama 75,0% 2,5% otxandio 74,7% -2,7% Gamiz-Fika 73,1% -2,9%irura 73,9% Bakio 73,9% 2,0% Maruri-Jatabe 74,3% -3,7% irura 72,8% -2,7%Mundaka 73,8% igorre 73,6% 9,1% Mallabia 73,7% 0,5% Bermeo 72,7% -3,0%Azkoitia 73,0% Mendaro 73,4% 5,4% igorre 73,4% -0,1% ormaiztegi 72,4% -7,9%Berrobi 72,9% Legorreta 73,4% 7,4% Anoeta 73,4% 5,6% zumaia 71,5% -1,6%Bermeo 72,8% Mallabia 73,3% -1,9% zumaia 73,1% 5,3% Anoeta 71,2% -2,2%Lezama 72,5% Deba 73,0% 5,4% Usurbil 72,3% 6,3% Gatika 71,2% -6,2%oiartzun 72,1% Antzuola 71,2% 7,1% Mundaka 71,7% -15,9% Larrabetzu 71,1% -7,2%Bakio 71,9% Busturia 70,8% 3,0% zarautz 71,4% 1,3% zeberio 70,5% -11,2%Larrabetzu 71,1% zarautz 70,1% 6,1% Bergara 70,0% 3,8% zarautz 70,0% -1,4%

Legorreta 69,8% -5,2%Usurbil 69,7% -2,6%Mallabia 69,4% -4,3%

Gernika-Lumo 69,3% 3,3% Mendaro 68,9% -7,3%Busturia 69,0% -1,8% otxandio 68,7% -6,1%ibarra 68,5% 9,5% igorre 68,0% -5,4%Atxondo 67,5% 5,2% zizurkil 67,7% 4,4%Villabona-Amasa 67,5% 2,4% Gernika-Lumo 67,6% -1,7%

Leintz Gatzaga 69,8% Ubide 65,8% -13,6% Villabona-Amasa 66,5% -0,9%Mendaro 68,0% Lezama 65,0% -10,0% Bergara 66,3% -3,7%Busturia 67,8% zumaia 67,8% 8,6% Aretxabaleta 64,9% 5,2% Mundaka 66,2% -5,5%Deba 67,5% Anoeta 67,8% 12,5% Tolosa 64,5% 6,6% Tolosa 66,1% 1,6%ormaiztegi 67,4% Lemoiz 67,0% 8,7% Sukarrieta 63,4% -14,6% Ubide 65,7% -0,1%Legorreta 66,0% Bergara 66,3% 4,1% zizurkil 63,3% -1,4% Sukarrieta 65,6% 2,2%otxandio 64,8% orozko 66,1% 1,4% Lazkao 63,0% 7,9% ibarra 65,1% -3,3%orozko 64,7% Usurbil 66,0% 7,1% Lemoa 62,1% -1,7% Busturia 64,8% -4,3%igorre 64,4% Gernika-Lumo 66,0% 6,4% Lemoiz 62,0% -5,0% Atxondo 63,2% -4,3%Antzuola 64,1% Villabona-Amasa 65,1% 3,7% Areatza 61,3% 3,9% Aretxabaleta 63,0% -1,9%zarautz 64,0% zizurkil 64,6% 12,4% Elgoibar 60,9% 4,7% Maruri-Jatabe 62,2% -12,1%Bergara 62,2% Lemoa 63,8% 3,4% hondarribia 60,5% 2,4% Lezama 62,2% -2,9%Villabona-Amasa 61,4% Atxondo 62,3% 1,3% Soraluze 60,5% 1,2% Lazkao 61,9% -1,1%Atxondo 61,0% Bedia 61,9% 3,2% Bakio 60,2% -13,7% Elorrio 61,3% 2,4%Lemoa 60,3% Arrankudiaga 60,9% 17,0% orozko 60,1% -6,0% hondarribia 60,0% -0,5%

Areatza 59,9% -1,3%Astigarraga 59,8% 0,5%Bedia 59,5% 0,0%orozko 58,9% -1,2%Eskoriatza 58,8% -0,6%Bakio 58,2% -1,9%Elgoibar 58,1% -2,8%

ordizia 59,7% 7,2% Urnieta 58,0% 7,4%Arrankudiaga 59,7% -1,3% Lemoiz 58,0% -4,1%

Gernika-Lumo 59,6% Aretxabaleta 59,7% 8,2% Bedia 59,5% -2,3% hernani 57,4% 2,7%zumaia 59,3% Soraluze 59,4% 6,9% Eskoriatza 59,4% 7,4% Legazpi 57,2% -0,6%Usurbil 58,9% ibarra 59,0% 2,3% Astigarraga 59,2% 0,7% ordizia 57,2% -2,5%Bedia 58,7% Mungia 58,6% 3,5% Elorrio 58,9% 6,7% Soraluze 56,9% -3,7%Lemoiz 58,3% Astigarraga 58,5% 0,3% Beasain 58,3% 7,1% Lezo 56,8% 0,8%Astigarraga 58,2% hondarribia 58,2% 1,1% Legazpi 57,8% 8,0% Urretxu 56,8% 2,2%hondarribia 57,1% Tolosa 57,9% 7,3% Lezo 56,0% 5,8% Beasain 55,8% -2,5%ibarra 56,7% Areatza 57,3% 11,7% Berriz 55,9% 1,7% Lemoa 55,1% -7,0%Anoeta 55,3% Elgoibar 56,2% 5,1% Arrasate 55,9% 6,7% Arrankudiaga 54,7% -4,9%Mungia 55,1% Lazkao 55,2% 9,6% Mungia 55,1% -3,5% Arrasate 54,6% -1,2%Loiu 53,9% Berriz 54,2% 3,8% hernani 54,7% 6,2% Berriz 53,9% -1,9%Laukiz 52,6% Loiu 53,6% -0,2% Urretxu 54,6% 6,2% olaberria 53,6% 1,3%Soraluze 52,4% ordizia 52,5% 10,8% zornotza 53,8% 5,2% Abadiño 53,5% 1,2%zizurkil 52,3% Elorrio 52,2% 5,2% Abadiño 52,4% 6,1% Mungia 53,2% -1,9%Aretxabaleta 51,5% Eskoriatza 52,0% 5,7% olaberria 52,3% 7,6% zornotza 52,9% -0,9%Elgoibar 51,1% Beasain 51,1% 11,2% Eibar 51,8% 5,2% Andoain 52,4% 2,1%Tolosa 50,7% Laukiz 50,6% -2,0% Urnieta 50,7% 2,6% Laukiz 51,3% 2,5%Berriz 50,3% Lezo 50,2% 6,9% Andoain 50,2% 5,0% Eibar 51,2% -0,7%Elorrio 47,0% Legazpi 49,8% 11,3% zaldibar 49,9% 5,3% Durango 48,9% 3,6%Eskoriatza 46,3% Arrasate 49,1% 10,0% iurreta 49,0% 7,4% zaldibar 48,4% -1,5%Areatza 45,6% zornotza 48,6% 4,8% zamudio 48,9% 4,2% iurreta 47,8% -1,2%Lazkao 45,6% hernani 48,5% 8,7% Arakaldo 48,9% 7,1% Urduliz 47,1% 3,6%Urduliz 44,6% Urretxu 48,4% 10,3% Laukiz 48,9% -1,7% Arakaldo 47,0% -1,9%Arrankudiaga 44,0% Urnieta 48,1% 7,0% zumarraga 46,5% 8,9% zamudio 46,7% -2,3%zornotza 43,8% Eibar 46,6% 9,0% Durango 45,3% 6,7% Loiu 45,9% 3,0%Lezo 43,3% Abadiño 46,3% 4,0% Urduliz 43,4% -2,6% zumarraga 45,7% -0,8%Abadiño 42,3% Urduliz 46,1% 1,5% Loiu 42,9% -10,8% Barrika 42,4% 0,2%ordizia 41,7% Andoain 45,2% 8,8% Barrika 42,2% 2,4% Sopela 41,9% 8,6%Urnieta 41,1% zamudio 44,7% 6,8% Donostia 40,6% 5,9%olaberria 41,0% olaberria 44,6% 3,6% zaratamo 40,0% 1,7%Barrika 40,1% zaldibar 44,6% 8,6% Lasarte-oria 40,0% 3,0%Beasain 40,0% Arakaldo 41,8% 3,5%

iurreta 41,6% 2,9%

%70

- %

80%

60 -

%70

%50

- %

60%

40 -

%50

79




2011 2001-2011

hernani 39,8% Barrika 39,7% -0,4% Galdakao 38,6% 9,1% Gorliz 39,8% 5,8%Arrasate 39,1% Durango 38,6% 5,0% zaratamo 38,4% 3,6% Sondika 39,1% 5,6%iurreta 38,7% zumarraga 37,7% 7,6% Lasarte-oria 37,0% 4,6% Galdakao 38,9% 0,3%Legazpi 38,5% zaratamo 34,7% 2,1% Ugao 36,5% 9,4% Legutiano 38,5% 2,7%Arakaldo 38,3% Lasarte-oria 32,4% 9,1% Legutiano 35,8% 5,0% Pasaia 38,2% 4,7%Urretxu 38,1% Legutiano 30,8% 10,3% Donostia 34,7% 7,4% Errenteria 37,8% 5,3%zamudio 37,9% Gorliz 30,6% 7,5% Gorliz 34,0% 3,4% Ugao 37,3% 0,8%Eibar 37,6% Sondika 30,1% 3,6% Sondika 33,5% 3,5% zalduondo 36,9% 6,3%Andoain 36,4% Pasaia 33,5% 6,6% Plentzia 36,4% 7,4%zaldibar 36,0% Sopela 33,3% 5,0% irun 35,9% 3,5%Durango 33,6% Errenteria 32,5% 8,0% Berango 35,6% 6,8%zaratamo 32,6% irun 32,4% 8,1% Derio 33,9% 5,9%zumarraga 30,1% zalduondo 30,6% 21,3% Barrundia 33,8% 13,3%

Arrigorriaga 32,9% 6,6%Urkabustaiz 32,7% 11,8%zigoitia 32,4% 8,7%Asparrena 32,2% 4,7%zuia 31,5% 13,2%okondo 30,9% 10,7%Dulantzi 30,8% 12,3%Bastida 30,2% 10,4%Aiara 30,0% 5,5%

Sondika 26,5% Galdakao 29,6% 4,8% Plentzia 29,0% 2,8% Ermua 29,9% 5,5%Ugao 25,3% Sopela 28,3% 3,5% Berango 28,8% 2,3% Leioa 29,5% 7,8%Galdakao 24,8% Donostia 27,3% 6,2% Derio 27,9% 6,4% Agurain 29,4% 9,8%Sopela 24,7% Ugao 27,1% 1,8% Asparrena 27,6% 16,0% Amurrio 28,9% 6,3%Berango 23,9% Pasaia 26,9% 3,1% Arrigorriaga 26,3% 7,9% Arratzu-Ubarrundia 28,9% 7,2%Pasaia 23,7% Berango 26,4% 2,5% Lapuebla de Labarca 25,2% 12,7% Laudio 28,5% 6,8%Lasarte-oria 23,3% Plentzia 26,2% 7,0% Aiara 24,5% 15,2% Donemiliaga 28,5% 8,6%Gorliz 23,1% Errenteria 24,5% 5,0% Ermua 24,3% 8,7% Getxo 27,7% 7,8%Donostia 21,2% irun 24,3% 5,5% zigoitia 23,7% 11,4% Artziniega 27,5% 7,3%Legutiano 20,5% Derio 21,6% 2,3% Amurrio 22,6% 10,6% Samaniego 26,9% 5,8%

Leioa 21,8% 6,4% iruraitz-Gauna 26,6% 11,4%Laudio 21,7% 8,1% Etxebarri 26,3% 11,5%Arratzu-Ubarrundia 21,7% 6,8% Burgelu 25,9% 7,2%Samaniego 21,1% 15,8% Gordexola 25,9% 9,1%Urkabustaiz 20,9% 10,7% zierbena 25,5% 11,6%Barrundia 20,5% 12,4% Guardia (Biastari) 24,8% 13,6%okondo 20,2% 11,5% Kanpezu 24,6% 10,9%Artziniega 20,2% 10,6% zalla 24,5% 9,9%

Abanto-zierbena 24,4% 8,2%Urduña 24,4% 5,0%Erandio 24,3% 6,6%Leza 24,1% 15,9%Gueñes 24,1% 10,6%Muskiz 24,0% 8,3%Lantziego 23,9% 8,4%Lapuebla de Labarca 23,6% -1,6%Kripan 23,4% 12,1%Arraia-Maeztu 23,3% 9,2%iruña oka 23,2% 10,6%Basauri 23,2% 6,1%Villabuena de Alava 23,1% 8,3%Bilbo 23,0% 7,5%Alonsotegi 23,0% 8,2%Erriberabeitia 22,9% 16,6%Gasteiz 22,5% 7,6%ortuella 22,4% 8,0%Balmaseda 22,2% 10,3%Trapagaran 22,2% 7,3%Kuartango 22,0% 4,5%Galdames 22,0% 7,8%Sopuerta, Garape 21,5% 7,3%Bilar 21,3% 7,5%Eltziego 20,0% 15,4%Portugalete 20,0% 7,3%Artzentales 20,0% 10,9%

Errenteria 19,5% Arrigorriaga 18,4% 8,2% Getxo 19,9% 5,6% Santurtzi 19,8% 7,7%Derio 19,3% Ermua 15,6% 3,5% Bastida 19,8% 9,9% Bernedo 19,4% 9,5%Plentzia 19,2% Leioa 15,4% 5,2% Donemiliaga 19,8% 14,4% Karrantza 19,0% 8,1%irun 18,8% Arratzu-Ubarrundia 14,9% 9,3% Agurain 19,6% 9,6% Mañueta 18,7% 2,8%Ermua 12,1% Getxo 14,3% 4,4% Urduña 19,4% 12,5% Sestao 18,6% 7,4%Erandio 10,5% Laudio 13,7% 8,0% Burgelu 18,8% 17,3% Añana 18,6% 7,5%Arrigorriaga 10,2% Eltziego 13,3% 13,1% Dulantzi 18,5% 11,3% Urizaharra 18,5% 7,0%Leioa 10,2% Erandio 12,7% 2,3% zuia 18,2% 11,2% Barakaldo 18,3% 8,5%

Lapuebla de Labarca 12,5% 11,4% Erandio 17,8% 5,0% Turtzioz 17,4% 13,1%zigoitia 12,3% 2,9% Kuartango 17,4% 9,4% Erriberagoitia 16,7% 9,6%Amurrio 12,0% 9,4% Basauri 17,1% 6,4% Navaridas 16,6% 14,8%Asparrena 11,6% 5,4% Gordexola 16,8% 11,2% Moreda de Alava 16,5% 2,3%Arraia-Maeztu 11,0% 10,5% Abanto-zierbena 16,2% 9,4% oion 16,4% 6,7%Basauri 10,7% 4,2% Mañueta 15,9% 11,6% Gobiaran 15,7% 7,6%Urkabustaiz 10,2% 5,7% Muskiz 15,7% 8,8% Berantevilla 14,8% 10,3%Agurain 10,0% 6,4% Lantziego 15,5% 5,9% harana 14,0% 5,9%

Bilbo 15,5% 5,9% Ekora 13,5% 8,7%iruraitz-Gauna 15,2% 8,3% Lanestosa 13,3% 11,2%Gasteiz 14,9% 7,4% Lantaron 12,7% 9,0%Trapagaran 14,9% 7,1% Armiñón 12,2% 7,8%Villabuena de Alava 14,8% 13,1% zanbrana 12,2% 5,8%Etxebarri 14,8% 6,4% Lagran 11,0% 6,4%Alonsotegi 14,7% 8,6%zalla 14,6% 9,0%ortuella 14,4% 8,3%Moreda de Alava 14,3% 13,2%Galdames 14,2% 8,0%Arraia-Maeztu 14,1% 3,2%Sopuerta, Garape 14,1% 12,1%zierbena 14,0% 10,1%Bilar 13,8% 9,0%Kanpezu 13,7% 7,0%Gueñes 13,5% 8,5%Portugalete 12,7% 6,4%iruña oka 12,6% 7,7%Santurtzi 12,1% 6,6%Balmaseda 11,9% 7,6%Urizaharra 11,5% 10,1%Kripan 11,3% 8,3%Sestao 11,2% 6,1%Guardia (Biastari) 11,2% 7,7%Añana 11,1% 10,5%Karrantza 11,0% 9,4%Bernedo 10,0% 8,4%

%30

- %

40%

20 -

%30

%10

- %

20

80




2011 2001-2011

Getxo 9,9% Bastida 9,9% 7,7% Barakaldo 9,8% 5,6%zigoitia 9,4% Bilbo 9,6% 3,4% oion 9,7% 2,7%Basauri 6,5% Lantziego 9,6% 9,4% Artzentales 9,1% 9,0%Bilbo 6,2% Artziniega 9,6% 8,1% Leza 8,2% 0,8%Asparrena 6,2% zalduondo 9,3% 7,7% Gobiaran 8,1% 5,5%Laudio 5,6% Aiara 9,3% 6,8% harana 8,1% 6,8%Arratzu-Ubarrundia 5,6% okondo 8,7% 6,4% Erriberagoitia 7,1% 6,1%Etxebarri 4,9% Navaridas 8,5% 8,5% zanbrana 6,4% 5,2%Urkabustaiz 4,5% Etxebarri 8,4% 3,5% Erriberabeitia 6,2% 5,1%zuia 3,7% Barrundia 8,1% 5,2% Ekora 4,8% 4,0%Agurain 3,6% Kuartango 8,0% 5,5% Eltziego 4,6% -8,7%Gasteiz 3,4% Trapagaran 7,8% 6,2% Lagran 4,6% 3,0%Donemiliaga 3,1% Gasteiz 7,5% 4,1% Berantevilla 4,5% 3,3%Barrundia 2,9% Leza 7,4% 6,9% Armiñón 4,4% 2,8%Kuartango 2,6% Dulantzi 7,2% 4,8% Turtzioz 4,3% 2,7%Amurrio 2,5% zuia 7,0% 3,3% Lantaron 3,7% 1,2%Aiara 2,5% oion 6,9% 5,5% Lanestosa 2,1% 0,5%Alonsotegi 2,5% iruraitz-Gauna 6,9% 5,6% Navaridas 1,8% -6,6%Gobiaran 2,5% Muskiz 6,9% 4,8%Dulantzi 2,3% Urduña 6,9% 4,9%okondo 2,3% Abanto-zierbena 6,8% 5,6%Bastida 2,2% Kanpezu 6,7% 5,9%Portugalete 2,2% Portugalete 6,3% 4,1%Muskiz 2,1% Galdames 6,2% 5,7%Urduña 2,0% Alonsotegi 6,1% 3,7%Santurtzi 1,8% ortuella 6,1% 5,4%Trapagaran 1,6% zalla 5,5% 4,7%zalduondo 1,6% Gordexola 5,5% 4,2%Sestao 1,5% Santurtzi 5,5% 3,7%Artziniega 1,4% Donemiliaga 5,5% 2,4%Gueñes 1,4% Samaniego 5,3% 4,9%oion 1,4% Sestao 5,1% 3,6%Barakaldo 1,3% Gueñes 5,0% 3,6%Gordexola 1,3% iruña oka 4,9% 4,2%iruraitz-Gauna 1,3% Bilar 4,8% 4,8%Balmaseda 1,2% Mañueta 4,3% 4,0%Abanto-zierbena 1,2% Balmaseda 4,3% 3,1%Lapuebla de Labarca 1,1% Barakaldo 4,2% 2,9%Guardia (Biastari) 0,9% zierbena 3,8% 3,4%Sopuerta, Garape 0,9% Guardia (Biastari) 3,5% 2,6%zalla 0,8% Kripan 3,0% 3,0%Kanpezu 0,8% Gobiaran 2,6% 0,1%iruña oka 0,8% Lantaron 2,5% 2,1%harana 0,7% Sopuerta, Garape 2,1% 1,2%ortuella 0,6% Villabuena de Alava 1,7% 1,7%Leza 0,6% Lanestosa 1,6% 1,6%Artzentales 0,6% Bernedo 1,6% 1,3%Karrantza 0,6% Lagran 1,6% 1,2%Turtzioz 0,6% Armiñón 1,6% 1,6%Galdames 0,5% Turtzioz 1,6% 1,0%Arraia-Maeztu 0,5% Karrantza 1,5% 1,0%Burgelu 0,5% Burgelu 1,5% 1,0%zierbena 0,5% Urizaharra 1,4% 1,4%Lagran 0,4% harana 1,3% 0,6%Samaniego 0,4% zanbrana 1,2% 1,2%Lantaron 0,4% Berantevilla 1,2% 1,0%Bernedo 0,3% Moreda de Alava 1,1% 1,1%Mañueta 0,3% Erriberabeitia 1,1% 0,8%Berantevilla 0,2% Erriberagoitia 1,0% 0,8%Erriberabeitia 0,2% Ekora 0,8% 0,8%Eltziego 0,2% Añana 0,5% 0,5%Erriberagoitia 0,2% Artzentales 0,1% -0,4%Lantziego 0,2%Armiñón 0,0%Kripan 0,0%Bilar 0,0%Moreda de Alava 0,0%Navaridas 0,0%Urizaharra 0,0%Añana 0,0%Villabuena de Alava 0,0%Ekora 0,0%zanbrana 0,0%Lanestosa 0,0%

%0

- %10