Download doc - Turistička valorizacija Blagaja (Seminarski rad)

Turistička valorizacija Blagaja

Sadržaj

UVOD...........................................................................................................21. Geografski položaj Blagaja..................................................................32. Historijski podaci...................................................................................43. Buna..........................................................................................................6 3.1. Vrelo Bune.............................................................................................7 3.2. Tekija na Buni......................................................................................10 3.3. Herceg Stjepan – Grad.........................................................................134.Zaštita i obnova historijskog spomenika..........................................15LITERATURA..........................................................................................16

1


Uvod

Blagaj je lociran na izvoru rijeke Bune u srcu Hercegovine. Blagaj je srednjovjekovni gradić u podnožju planine Velež i kao takav je vrijedan razgledanja, jer ima šta da ponudi turistima. Ovaj relaksirajući hercegovački gradić se polako razvija i mnoge od njegovih starih zgrada su podignute u orijentalnom stilu. Jedna, sigurno od glavnih i najljepših atrakcija u Blagaju je tekija uz samo vrelo rijeke Bune. U prelijepom vrtu ove tekije, koji gleda na izvor Bune, možete popiti osvježavajuće piće, tursku kafu ili čaj. Ovo područje je također poznato po raznolikosti svoje flore i velikom broju endemskih vrsta.

2


1. Geografski položaj Blagaja

Blagaj je gradić u Hercegovini, u južnom dijelu BiH, udaljen 7 km južno od Mostara. Po posljednjem službenom popisu stanovništva iz 2002.godine, naseljeno mjesto Blagaj ima otprilike 3.040 stanovnika. To je samo 66% od stanovništva prije rata (4.446) u cijeloj mjesnoj zajednici. Treba napomenuti da je u blizini Blagaja izvor Bune, najveći kraški izvor u Evropi, pored kojeg se nalazi čuvena sufijska tekija. U administrativno – političkom smislu Blagaj je mjesna zajednica Grada Mostara koji se nalazi u Hercegovačko – neretvanskom kantonu Federacije BiH.

Sl.1. Geografski položaj Blagaja

U komunikacijskom smislu Blagaj se odlikuje dobrom povezanošću, kako sa Mostarom tako i sa okolnim mjestima što uvjtuje dobru posjećenost ovog prostora od strane turista. Hercegovina se nalazi između dva područja: na sjeveru planinskog, a na jugu primorskog i zauzima površinu od 9948 km². Planinski bedem od 2000 metara nadmorske visine zadržava strujanje mediteranskih zračnih masa i omogućuje povoljne klimatske uvjete za razvoj biljnih kultura na području Hercegovine. Ovo područje je poznato po raznolikosti svoje flore i velikom broju endemskih vrsta. Na nižim amplitudama je mnogo zimzelenih

3

http://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Sufijska_tekija&action=edit

http://bs.wikipedia.org/wiki/Evropa

http://bs.wikipedia.org/w/index.php?title=Rijeka_Buna&action=edit


i bjelogoričnih biljaka, dok se po brdima nalaze rijetke šume. Plodna obradiva zemlja je pogodna za tipičnu mediteransku poljoprivredu.

2. Historijski podaci

Na padinama Blagajskog brda se nalaze ostaci iz prahistorijskog i rimskog perioda. Tako su na sjeveroistočnom vrhu ostaci rimskog ili kasnoantičkog perioda. Na sjeveroistočnom vrhu nalaze se ostaci rimskog ili kasnoantičkog utvrđenja – osmatračnice Mala gradina, na jugoistočnom vrhu se raspoznaju konture prahistorijske gradine, a na jugozapadnom vrhu su ostaci današnjeg srednjovjekovnog Stjepan – Grada. U X st. Blagaj je imao veliku ulogu u razvoju Huma ili Zahumlja. Na njegov razvoj i značaj u mnogome je utjecala blizina važne saobraćajnice koja je dolinom Neretve povezivala Jadransko more sa bosanskim zaleđem. U Blagaju je rezidirao humski knez Miroslav. Bosanski vladari u Blagaju još od vremena kralja Tvrtka izdaju povelje, a u maju 1404.g. Blagaj postaje jedno od sjedišta vojvode Sandalja Hranića, a zatim i hercega Stjepana Vukčića Kosače, po kojem je grad u narodu dobio ime Stjepan – grad. Kontinuitet razvoja grada Blagaja kod Mostara ne prekida se ni u osmanskom periodu. On ponovo zadobija administrativni i politički značaj. Nakon zauzimanja Blagaja 1466. g. osmanske vlasti uspostavljaju posadu u tvrđavi na čelu sa dizdarom. Dolaskom šerijatskog sudije u Podgrađe počinje formiranje Blagajskog kadiluka, koji će egzistirati sve do 1851.g. kada ga ukida Omer-paša Latas. Blagajski kadiluk je u prvim stoljećima obuhvatao veliko teritorijalno prostranstvo koje se protezalo po pravcu zapad – istok, između Neretve sa jedne, i Drine i Tare sa druge strane.

Oko 1401.g. Blagaj postaje sjedištem Blagajskog vilajeta sa istovjetnim granicama kadiluka. Kroz 4 stoljeća svog postojanja značajan je kao centar nahije, kadiluka i vilajeta. Narodna izreka „šeher Blagaj, a kasaba Mostar“ sačuvala se kao svjedočanstvo o nekadašnjem primatu grada na izvoru Bune. Opadanje važnosti Blagaja vezano je, kako za razvoj Mostara, tako i za formiranje Počiteljskog kadiluka 1728.g. kada je od Blagajskog, Mostarskog i Stolačkog, oduzeto po nekoliko sela i pripojeno novoj administrativnoj jedinici. Za vrijeme osmanske uprave počinje cvijetati graditeljska djelatnost u Podgrađu srednjovjekovne utvrde. Grade se stambeni i javni objekti, a u središnjem dijelu, kako je uobičajno za naselja i gradove osmanskog perioda, smještena je čaršija – trgovačko – zanatski centar naselja, kompleks džamije sa haremom i mektebom, te han. Stambene zone se tipološki formiraju kao urbane mahale, sa objektima orijentisanim ka avliji, i ruralne, gdje se izgradnja otvara prema okolini.

Za početak urbanizacije naselja Blagaja značajnu su ulogu imali mlinovi, nastali prvenstvo zbog potrebe mljevenja žita za vojsku, i tekija sa musafirhanom, čiju ulogu treba sagledati u smislu djelovanja derviša među stanovništvom. Sufijstvo ima svoje korijene u životu poslanika Muhammeda a.s., koji se običavao osamljivati u moljenju Boga. Kada je u XII st. sufijstvo poprimilo institucionalne oblike izražavanja i kada su

4


nastali prvi tarikati (sufijska bratstva), ta pojava je svoj odraz imala i u nastanku novog arhitektonskog oblika. Sufijstvo se pojavljuje u dva oblika: eremitičnom i cenobitičnom. Taj drugi oblik uvjetovao je nastanak arhitektonskih formi u kojima je bratstvo prakticiralo obred i često živjelo. James Dickie (Yaqub Zaki) te objekte naziva posebnim oblikom džamije, s obzirom na njihovu temeljnu funkciju – obavljanje molitvi, i u svom tekstu ''Allah and Eternity'':Mosques, Medresas and Tombs navodi različite nazive za te objekte i daje objašnjena tih naziva (hanikah, tekija, zawij, dargha, ribat, itd.).U borbi Hercega Stjepana sa sinovima, Blagaj je zauzeo 1452.g. Vladislav Hercegović. Turcima je pao u ruke 1465.g. i osam godina kasnije spominje se blagajski kadija. U ovom su gradu Turci držali posadu sve do 1835.g. Kako je Blagaj bio bez strategijske važnosti, posada nije stanovala u gradu, nego u naselju pod gradom. U varošici na izvoru Bune, ispod tvrđave bilo je 450 kamenih kuća, nekoliko dućana, džamija i banja. Početkom XIX stoljeća Blagaj je imao kadiju, janičarskog serdera i ajana sa 500 muslimanskih i 1000 kršćanskih stanovnika.

5


3.Buna

Buna izvire na nadmorskoj visini od 64 m teče 9 km i ulijeva se u Neretvu preko slapova na nadmorskoj visini od 25 m, kao lijeva pritoka. Njen pad iznosi 4,33 m/km. Prema podacima vodomjerne stanice na Buni za period 1946/1960.g. minimalni vodostaj iznosi 84 cm u septembru, a maksimalni u decembru 235 cm – amplituda je 151 cm. Minimalni protjecaj je 3 m³/sek. Iz vodostaja i proticaja vidi se da ova rijeka ima obilne količine vode u svako doba godine.

Sl.2. Buna

6


Temperatura vode u Buni nikad ne dostiže 18°C, te su prema ovim podacima isključeni uslovi za kupanje. Minimalna temperatura na Buni bila je 2°C, 1. i 2. februara 1954.g., a maksimalna 19°C, 20. jula 1950.g. Ovdje se vide znatne razlike za vrlo kratak period. Ali ipak temperature vode na Buni su prilično ujednačene.

TEMPERATURE VODE, 1946/1960.g.Mjesec Dnevne temperature(°C) Mjesečne temperature(°C)maj 10.5 12.2juni 11 – 11.5 13.4juli 11.5 – 12 14.4august 12.5 – 13 14.6septembar 11 – 12.5 13.4oktobar 10.5 – 11 11.8

Tabela 1. Temperature vode na Buni, period 1946 – 1960.g.

Nedaleko od korita Bune, na lijevoj strani, nalazi se staklena bašta za gajenje povrća, koju natapa voda iz ove rijeke. Voda Bune koristi se i za navodnjavanje velikih površina.Uz cijeli tok Bune, od izvora pa skoro do ušća, postoji drumski put koji pruža mogućnost turistima da razgledaju prirodne ljepote i kulturno – historijske spomenike u dolini ove rijeke. Inače, Buna se smatra jednom od najčistijih rijeka u ovome dijelu Europe te je bogata ribom.

3.1. Vrelo Bune

Vrelo Bune je tipično kraško voklijsko vrelo, koje izbija iz pećine. Njegova nadmorska visina iznosi 64 m. Iznad vrela se diže strmi odsjek sastavljen od krečnjaka, visok oko 250 m. Na vrhu se nalazi Stjepan – Grad, a u podnožju te litice izvire vrelo Bune. To je pećina 2 – 3 m visine, 4 – 5 m širine, iz koje izbija moćna rijeka bjeličastoplave boje, vjerovatno od kalcijumbikarbonata. Srednji godišnji proticaj Bune iznosi 43 m²/sek.

TEMPERATURE VODE, 1960.g.Mjeseci Dnevne temperature(°C) Mjesečne temperature(°C)maj 10.5 12.2juni 11 – 11.5 13.4juli 11.5 – 12 14.4august 12.5 – 13 14.6septembar 11 – 12.5 13.4oktobar 10.5 – 11 11.8

7


Najniži proticaj 2 m²/sek. je u toku ljeta. Iznad današnjeg vrela nalaze se 3 starija otvora koji pokazuju da se voda u koritu spuštala krškim procesom.

U zelenoj pećini poviše vrela Bune ustanovljeno je paleolitsko i neolitsko stanište. Pred pećinom postoji malo jezero iz kojega preko krečnjačkih blokova i vrlo debele bigrom cementirane plazine, Buna pravi male slapove tekući prema Neretvi. U pećinu prodire svjetlost prelamajući se pod raznim uglovima i praveći spektar boja u vodi.

Sl.3. Vrelo Bune

Odblijesak tih boja prelama se na kamenim zidovima.U pećini na vrelu i starim pećinama iznad nalazi se utočište golubova, čavki i drugih ptica koje se tu kriju bježeći ispred orlova, jedinih stanovnika nepristupačnih litica ispod Stjepan – Grada. Ovo živopisno vrelo odavno je omiljeni slikarski i fotografski motiv. Vrelo Bune stavljeno je pod zaštitu kao prirodna rijetkost. Da bi atraktivnost bila veća, kod samog vrela nalaze se vodenice i jedna tekija i hamam podignut negdje u 1. polovini XVII st. Tu je turbe gdje je sahranjen Sari Saltuk i njegova sluga Ašik – paša. Tu je i stari grad Blagaj i Velegića i Kolakovića kuća. Čitavo ovo područje predstavlja jednu veoma skladnu cjelinu spomenične vrijednosti. Sve to doprinosi velikoj zainteresovanosti turista za ove rijetke prirodne ljepote u Hercegovini. Mnogi naučnici smatraju da je Buna nastavak rijeke Zalomke koja ponire u Nevesinjskom polju. Bojenjem je utvrđeno da neki ponori Zalomke izbacuju

8


vodu na vrelu Bune u toku zime, jeseni i proljeća, ali su ti ponori u toku ljeta bez vode. Odakle ta voda samo od Zalomke izbacuju vodu kada je njeno korito u toku ljeta suho, a Buna teče sa obilnim količinama vode? Možda se podzemni kanali ponora Zalomke spajaju sa kanalima Bune. Svakako je da Buna ima veći rezervoar, na osnovu količine vode koja izbija u ljetnom periodu iz vrela Bune, ali on nije još ustanovljen.

Vrelo Bune predstavlja interesantnost ne samo za speleologe, hidrologe i druge naučnike već i za turiste. Dolaskom na izvor moguće je upražnjavati piknik, šetnju, razgledanje kulturno – historijskog naslijeđa i lokalnu gastro ponudu.

Vrijednost ovom kuriozitetu povećava i blizina Mostara, kulturnog centra Hercegovine.Vrelo Bune je udaljeno od Mostara 12 km. Povezano je cestom Mostar – Blagaj gdje postoje redovne autobuske veze u toku dana i tako turisti mogu doći da razgledaju ove prirodne ljepote jedinstvenog voklijskog vrela.

Postoji legenda da je čobanin nekog bega u Nevesinjskom polju bacao ovce u ponor Zalomske rijeke, a ova ih je iznosila njegovom ocu, vodeničaru, na vrelo Bune. Kada je to beg saznao, ubio je čobana i bacio ga u ponor i Buna je umjesto ovce vodeničaru donijela tijelo njegovog sina.

Sl. 4. Buna i njeni slapovi

9


3.2.Tekija na Buni

10


Ansambl blagajske Tekije izgrađen je, predpostavlja se, odmah po uspostavljanju osmanske vlasti u Hercegovini, a najkasnije, oko 1520.g. Prvobitno je vođena od strane bektijaškog reda, a kasnije, u XVIII st., poslije obnove od strane mostarskog muftije Zijaudin Ahmed – ibn – Mustafe, postat će centar okupljanja halvetija. Prvi put se tekija na vrelu Bune u Blagaju kod Mostara spominje u Putopisu Evlije Čelebije, koji je kroz ovo mjesto proputovao 1664.g. Čelebija navodi da je mostarski muftija podigao uz litice izvora Bune jednu tekiju halvetijskog reda u kojoj derviši vode prijateljske i naučne diskusije. Ovaj podatak se po svoj prilici odnosi na mostarskog muftiju Zijudina Ahmed – ibn – Mustafu. Uz tekiju se nalazi turbe u kome se nalaze dva groba, koje je nastalo najvjerovatnije poslije prolaska Evlije Čelebije kroz Blagaj. Danas je sačuvan samo objekat tekijske musafirhane i turbe u kojem su 2 groba obilježena drvenim kaburima. O tome ko je ovdje sahranjen nema pisanih podataka, ali prema legendi tu leži dugogodišnji šejh spomenute tekije Ačik – paša (Muhamed Hindija), koji je 1848.g.postao šejhom ove tekije. On se izdavao za Indijca, a stvarno je bio poslan iz Istambula da šijunira rad Ali – paše Rizvanbegovića i druge feudalne gospode u Hercegovini. U drugom grobu, kaže legenda, počiva Sari –Saltuk, koji je tajanstveno nestao kod vrela, ostavivši iza sebe topuz i sablju. Tekija je podignuta na mjestu gdje je Evilija, „dobri“, isčezao, a u turbetu mu je postavljen grob. Ova priča jedna je od osam, u kojima se na sličan način spominje Sari – Sultuk, a vezuje se za tradiciju halvetijskog reda. Sari – Sultukov grob u Blagaju je jedan od 8 poznatih Sultukovih grobova po cijeloj nekadašnjoj Osmanskoj carevini. Blagajska tekija je usljed odronjavanja stijena više puta stradala i obnavljana. Na molbu Ačik – paše, Omer – paša Latas je1851.g. naredio izvršenje prve restauracije tekije, turbeta i musarfihane. 30 g. nakon restauracije tekija je srušena tako što se jedna stijena odronila na nju. Legenda o blagajskoj tekiji je zabilježio Carl Peez 1891. g. koji govori o izvoru Bune i obnovi tekije.

Prirodno – graditeljska cjelina Tekija i musafirhana sa turbetom na vrelu Bune u Blagaju kod Mostara, predstavlja vrijedan sakralno – stambeni objekat islamske arhitekture u BiH, sa vrlo izraženim odlikama koje su proistekle iz utjecaja baroka na osmansku arhitekturu.Blagajska tekija sa turbetom je jedan od rijetkih objekata u biH sa vrlo izraženim odlikama koje su proistekle iz utjecaja baroka na osmansku arhitekturu. Otomanski barokni utjecaj se vidi u oblikovanju krova i dekorativnim elementima na zabatu glavne fasade (iznad gostinjske zvane ćošak). Krov je blago povijen, neuobičajne forme za pokrivanje kamenim pločama. U prostoriji ćošak strop je raskošno ukrašen drvenim polihromnim rezbarijama. U prostoriji ćošak su i tradiconalne musandere zamijenjene nišama koje danas imaju dekorativnu ulogu.

Sl.6. Unutrašnji ambijent ispred tekije

11


Objekat musafirhane ima podrum, prizemlje i sprat. Podrum se nalazi ispod prostorija hajata i sobe na etaži prizemlja i zauzima 1/3 površine prizemlja. Na londžu se izlazi iz hajata i ona je izbačena nad rijekom. Londža je izgrađena od drvene konstrukcije sa drvenim podom i drvenom ogradom. Prizemlje musafirhane je nepravilne osnove i sastoji se od 4 prostorije i to: sobe, velike sobe, kuće (kuhinje) sa ognjištem, hamama i ćenife (nužnika). U ove prostorije se ulazi iz natkrivenog prostora, hajata. Kuća (kuhinja) ima ravan strop (nije otvorena do pod krov što je bilo uobičajeno rješenje za objekte iz tog perioda), a ognjište je uzdignuto i uvučeno u nišu iz koje se odvodi dim širokim dimnjakom. Zidovi prostorija okrenutih na sjeveroistočnu i sjeverozapadnu stranu su ukopani u stijenu. Sprat musafirhane je nepravilne osnove, a sastoji se od slijedećih prostorija: ulaznog prostora koji se naziva tavan, prostorije na uglu koja se zove ćošak, velike prostorije koja se zove odaja, zatim kahvodžak, ćulhan, hamam i ćenifa (nužnik). Hamam je natkriven perforiranom kupolom izvedenom iz kamena. Iz posebne prostorije uz kahvodžak se priprema topla i hladna voda. Uređaj za zagrijavanje samog hamama je ispod kamenog poda i pomoću glinenih cijevi kroz njegove zidove se razvodila toplota. U perforirane dijelove kupole hamama su bili ubačeni komadi stakla u boji. Uz hamam su i druge prostorije, koje zajedno sa njima čine čitav sanitarni oblik, a to su ćenifa i abdestluk (umivaonik) sa zajedničkim predprostorom. Iz prostora tavana se ulazi u turbe dimenzija koje ima dva drvena kabura i poseban ulaz direktno iz dvorišta. Zidovi prizemlja i podruma su kameni.Stropovi su izvedeni u drvenoj konstrukciji, sa šišetom, izuzev hamama natkrivenog kamenom kupolom i prostorije čošak sa drvenim bogato dekorisanim stropom. Musafirhana i turbe su natkriveni dvovodnim krovom drvene konstrukcije, a pokrov su kamene ploče. Objekat ima 2 fasade, jugoistočnu i jugozapadnu dok su zidovi sa sjeveroistočne i sjeverozapadne strane sastavni dio stijene. Fasade objekta su malterisane i bojene bijelom bojom. Sva drvena konstrukcija, kao i stolarija, stepenište i stepenišna ograda, kao i stropovi u prostorijama su obojeni smeđom uljanom bojom. Svi unutrašnji zidovi su malterisani i bojeni bijelom bojom. Podovi u svim prostorijama su drveni osim u dijelu sanitarnih blokova prizemlja i sprata i prostora hajata u prizemlju gdje su postavljene kamene ploče. Na rijeci Buni, u neposrednoj blizini izvora, odvajaju se kanali s vodom za pokretanje mlinova u 2 mlinice. Na svakoj obali rijeke nalazi se po jedna mlinica. Jedan dio mlinice koja se nalazi na desnoj strani rijeke je preuređen i sada služi za prodaju suvenira, dok su od drugog dijela te iste mlinice ostali samo kameni zidovi. Od druge mlinice na lijevoj strain rijeke sačuvani su samo ostaci kamenih zidova. Mlinice su jednoprostorni objekti zidani grubo klesanog kamena sa dvovodnim krovom i drvenom krovnom konstrukcijompokrivenom kamenim pločama. U unutrašnjosti su bili mlinovi. Iznad 2 horizontalna mlina se nalazi drvena konstrukcija iz koje zrna, kroz otvor na gornjem kamenu, prolaze i melju se usljed pokretanja2 mlinska koluta, jednog uz drugi, a koje pokreće vodena struja, direktno udarajući na žlijeb, koji se nalazi na vertikalnoj osovini i tako pokreće oba koluta. Na ulaznoj fasadi je postojao prozor za osvjetljenje. Objekat musafirhane i turbeta je uklopljen u prirodni ambijent tako da zajedno sa liticama, vrelom Bune i mlinicama čini jedinstvenu cjelinu.

12


3.3. Herceg Stjepan – Grad

Ako ste raspoloženi za planinarenje, možete prošetati do tvrđave Herceg Stjepana, koji je u srednjem vijeku vladao Humom (današnjom Hercegovinom).

Ovu tvrđavu prvobitno su izgradila Ilirska plemena, zatim su je ojačali Rimljani, pa bosanski vladari i na kraju su je Osmanlije znatno proširile. Do ove tvrđave na vrhu litice se može doći jednosatnom šetnjom uz vijugavu stazu.

Stjepan – Grad bio je glavni grad humske zemlje. Njegove ruševine vide se i danas na podnožju planine Velež na jednom kršu, strmoj i teško pristupačnoj litici iznad izvora rijeke Bune i današnjeg naselja Blagaj. Osnovica mu je jajastog oblika. Na sjevernoj strani je ulaz, sa malim predvorjem. Oko zidova je hodnik, koji je bio proširen drvenom galerijom, čiji se tragovi sada raspoznaju. Do tog hodnika vodile su kamene stepenice. Zid je posebno čvrsto zazidan sa istočne strane, dok se na zapadnoj diže četvrtasta kula.

Sl.7. Stjepan – Grad

U gradu je bio dvor humske gospode, sa dvije čatrnje, riznicom i tamnicom. U čatrnji se nalazila prirodna izvorska voda. Postoji priča da je ova pitka izvorska voda bila jedan od uslova za izgradnju grada na ovoj strmoj litici.

13


Sl.8. Tvrđava Herceg Stjepana

Jedan kilometar dalje vide se ruševine grada Bone iz rimskog doba. Spominje ga prvi put u X stoljeću Konstantin Porfirogenit pod imenom Bona (Buna). Na brdu Humu nalazila su se dva grada: Buna, koju su Sloveni nazvali Blagajem, i Hum. Po Humu je nazvana čitava oblast Zahumljem ili Humskom zemljom. Blagaj se spominje i pod drugim imenom. Već u X stoljeću Konstantin Porfirogenit kaže da su nad vrelom rijeke Bune bila dva grada: Bona i Hum. Neki su smatrali da je to jedan grad sa dva imena: jednim grčkim, a drugim slovenskim. Grad je bio vjerovatno naseljen još u prahistorijsko i rimsko doba, iako nije sigurno da li je bio na istom mjestu gdje je danas Stjepan – Grad.

Zidine srednjovjekovnog Stjepan – Grada relativno su dobro očuvane. Ovo je jedna od najočuvanijih i najznačajnijih tvrđava u Hercegovini. Tu je bila srednjovjekovna metropola Hercegovine u kojoj su živjeli njeni vladari. Po tom srednjovjekovnom gradiću Hercegovina je dobila svoje ime.

Ove zidine su privlačne za Hercegovce, jer predstavljaju njihovu staru metropolu, ili za historičare, koji proučavaju prošlost ovog dijela, pa i za ostale turiste. Na zidinama tvrđave trebalo bi izvesti konzervatorske radove i po mogućnosti dati im onakav izgled kakav su nekada imale. Neke zgrade se moraju doraditi i pokriti, te urediti za stanovanje. Tek kada se to uradi ovaj srednjovjekovni grad će biti mnogo privlačniji za turiste i izletnike koji dolaze na vrelo Bune.

14


4. Zaštita i obnova historijskog spomenika

Prema Nominaciji za listu nacionalnih spomenika u BiH pod nazivom Ambijentalna cjelina grada Blagaja koju je izradio Zavod za zaštitu kulturnog, historijskog i prirodnog naslijeđa BiH, Vrelo Bune sa liticama je svrstano u geomorfološke spomenike prirode, a Vrelo Bune u hidrološke spomenike prirode.U postupku koji prethodni donošenju konačne odluke o proglašenju izvršen je uvid u akte o zaštiti dobra i utvrđeno je sljedeće...Da na osnovu zakonske odredbe, a Rješenjem Zemaljskog zavoda za zaštitu spomenika kulture i prirodnih rijetkosti NR BiH broj: 68/52 od 31.januara 1952.g. u Sarajevu, Turbe, Tekija i musafirhana u Blagaju stavljena je pod zaštitu države. Rješenjem Zavoda za zaštitu spomenika kulture NR BiH broj: 02-658-3 od 18. aprila 1962.g. spomenik kulture Turbe, Tekija i musafirhana u Blagaju upisana je u Registarnepokretnih dobara. Vrelo Bune je zaštićeno rješenjem Regionalnog zavoda za zaštitu spomenika kulture u Mostaru, broj 744/54 od 17. juna 1954.g.;R-13. Prostornim planom BiH do 2002.g., Tekija i musafirhana u Blagaju ko Mostara su uvrštene na Privremenu listu nacionalnih spomenika.

15


Literatura

* Mihić Ljubo, ''Turistički motivi i objekti u Hercegovini'', Turistička Štampa, Beograd 1968.

* Spahić Muriz, '' Opća klimatologija, geografsko društvo Federacije Bosne i Hercegovine'', Sarajevo 2002.

* ''Turističke agencije u Bosni i Hercegovini'', Turistički informativni centar 2006.

* ''Bosnia and Herzegovina'', Turistička zajednica FBiH, 2007

* Internet (www.google.com; www.yahoo.com; www.hercegovina.ba)

16