TTYPHUS ABDOMINALISYPHUS ABDOMINALIS

UZROČNIK: Salmonella typhi UZROČNIK: Salmonella typhi abdominalisabdominalis

Gram negativan bacilGram negativan bacil Bolest se prenosi fekalno-oralnim Bolest se prenosi fekalno-oralnim

putem: hranom, vodom, prljavim putem: hranom, vodom, prljavim rukama i kontaktomrukama i kontaktom

Patogeneza Patogeneza

Uzročnik preko hrane, vode ili prljavih Uzročnik preko hrane, vode ili prljavih ruku dospijeva kroz usta do želucaruku dospijeva kroz usta do želuca

Prva barijera hiperacidan želučani sokPrva barijera hiperacidan želučani sok Ako to savladaju ulaze u crijeva, a Ako to savladaju ulaze u crijeva, a

zatim kroz limfne sudove dospijevaju zatim kroz limfne sudove dospijevaju u mezenterijalne limfne žlijezde gdje u mezenterijalne limfne žlijezde gdje se dalje razmnožavajuse dalje razmnožavaju

Navedeni stadiji se odvijaju u Navedeni stadiji se odvijaju u inkubaciji bolestiinkubaciji bolesti

Kada se dovoljno namnože, ulaze u Kada se dovoljno namnože, ulaze u krvotok preko ductusa toracikusa krvotok preko ductusa toracikusa dajući bakterijemijudajući bakterijemiju

U limfnim žlijezdama bakterije U limfnim žlijezdama bakterije propadaju i proizvode endotoksin sa propadaju i proizvode endotoksin sa afinitetom za CNS i VNSafinitetom za CNS i VNS

Djelovanje na VNS izaziva Djelovanje na VNS izaziva temperaturu, tifozno stanje, temperaturu, tifozno stanje, kardiovaskularni kolaps i lezije na kardiovaskularni kolaps i lezije na crijevimacrijevima

Djelovanje toksina na simpatikus dovodi Djelovanje toksina na simpatikus dovodi do prevladavanja parasimpatikusa: do prevladavanja parasimpatikusa: bradikardija, hipotenzija i meteorizambradikardija, hipotenzija i meteorizam

Bakterije krvnim putem odlaze do svih Bakterije krvnim putem odlaze do svih organa, a posebno retikuloendotenih: organa, a posebno retikuloendotenih: jetra, slezena, limfne žlijezde, koštana jetra, slezena, limfne žlijezde, koštana sržsrž

Rezultat je otok limfnog tkiva, anemija, Rezultat je otok limfnog tkiva, anemija, leukopenija, trombocitopenijaleukopenija, trombocitopenija

U 2 sedmici javlja se celularna i U 2 sedmici javlja se celularna i humoralna reakcija sa pojavom antitjela, humoralna reakcija sa pojavom antitjela, aglutinina, precipitina i bakteriolizinaaglutinina, precipitina i bakteriolizina

Dejstvom ovih elemenata dolazi do Dejstvom ovih elemenata dolazi do razaranja bacila i lučenja endotoksinarazaranja bacila i lučenja endotoksina

U trećoj sedmici su simptomi najviše U trećoj sedmici su simptomi najviše izraženiizraženi

U patogenezi trbušnog tifusa, a posebnoU patogenezi trbušnog tifusa, a posebno endotoksičnog šoka, važnu endotoksičnog šoka, važnu uulogulogu ima ima diseminirana intravaskularnadiseminirana intravaskularna

koagulacija (DIK)koagulacija (DIK) Najvažniji jeNajvažniji je znak trombocitopenijaznak trombocitopenija

NNajvažniju ulogu igra endotoksinajvažniju ulogu igra endotoksin On aktivira XII ili HagemanovOn aktivira XII ili Hagemanov

faktor koji predstavlja prvu karikufaktor koji predstavlja prvu kariku u nastajanju koagulacije i u nastajanju koagulacije i predstavlja važan faktor u predstavlja važan faktor u nastajanju koagulopatijenastajanju koagulopatije

Najveći broj klicaNajveći broj klica se u daljem toku bolesti se u daljem toku bolesti ili u rekonvalescenciji izlučuje preko žuči, ili u rekonvalescenciji izlučuje preko žuči, stolice i urina. stolice i urina.

Iznimno, klice se mogu zadržati Iznimno, klice se mogu zadržati u žučnoj u žučnoj kesici, žučnim kanalima, rjeđekesici, žučnim kanalima, rjeđe u pijelonu, u pijelonu, dugo vremena, pa i čitav dugo vremena, pa i čitav život, iživot, i povremeno izlučivati preko stolice,povremeno izlučivati preko stolice, rjeđe rjeđe urina. urina.

U tom slučaju bolesnikU tom slučaju bolesnik je ostao privremeni je ostao privremeni ili trajni kliconoša.ili trajni kliconoša.

Klinička slika. Klinička slika. Inkubacija kod trbušnogInkubacija kod trbušnog tifusa tifusa

traje od 4 do 34 dana, a najčešće traje od 4 do 34 dana, a najčešće od 10 do 15 dana.od 10 do 15 dana.

Klinički tok bolesti može se Klinički tok bolesti može se podijelitipodijeliti

na 4 stadija:na 4 stadija:

P o č e t n i P o č e t n i s t a d i j s t a d i j (stadium (stadium incrementi).incrementi).

Bolest počinje postepeno, Bolest počinje postepeno, glavoboljom,glavoboljom, nesvjesticom, nesvjesticom, malaksalošću,malaksalošću, bolovima u krstima bolovima u krstima i ekstremitetima ii ekstremitetima i pomanjkanjem pomanjkanjem apetita. Temperatura seapetita. Temperatura se postepeno povećavapostepeno povećava

Trbuh je meteorističanTrbuh je meteorističan, , puls je puls je bradikardičan, a pri kraju bradikardičan, a pri kraju ovog ovog stanja bolesti je i slezena stanja bolesti je i slezena povećana.povećana.

Ovaj stadij traje od 5 do 6 dana.Ovaj stadij traje od 5 do 6 dana.

T i f o z n i s t a d i j T i f o z n i s t a d i j ( stadium ( stadium acmis ) Temperatura, koja se acmis ) Temperatura, koja se postepenopostepeno povećava, postaje visoka povećava, postaje visoka i kontinua.i kontinua.

BBolesnici su indiferentniolesnici su indiferentni prema prema okolini, nagluhi, brzo seokolini, nagluhi, brzo se zamaraju, zamaraju, povremeno su u bunilu. Kodpovremeno su u bunilu. Kod najtežih bolesnika izražen je stupor.najtežih bolesnika izražen je stupor.

Najvažniji simptomi u ovom stadijuNajvažniji simptomi u ovom stadiju bolesti su, bolesti su, pored visoke temperaturepored visoke temperature i tifoznog stanja, i tifoznog stanja, pojava rozeole ipojava rozeole i evidentnevidentnaa hepatosplenomegalijahepatosplenomegalija..

Rozeola se javi oko devetog dana bolesti.Rozeola se javi oko devetog dana bolesti. Svijetlo crvene makulozne promjene.Svijetlo crvene makulozne promjene. Izbija obično na mahove i veoma je oskudna pa Izbija obično na mahove i veoma je oskudna pa

je ponekad treba je ponekad treba pažljivo tražiti. Rjeđe je obilna. pažljivo tražiti. Rjeđe je obilna. NajčešćeNajčešće je lokalizovana po koži trbuha i trupa. je lokalizovana po koži trbuha i trupa. Okruglog je ili ovalnog oblika i Okruglog je ili ovalnog oblika i na pritisak na pritisak iščezavaiščezava. Ovaj stadij traje 10-14 dana. Ovaj stadij traje 10-14 dana

Stadij Stadij smirivanjasmirivanja simptoma simptoma

( s t a d i u m ( s t a d i u m d e c r e m e n t d e c r e m e n t i ) i )

Temperatura postepeno opada, Temperatura postepeno opada, bolesnicibolesnici se bolje osjećaju, traže se bolje osjećaju, traže da jedu,da jedu, san je bolji. san je bolji.

Slezena se povlači, nestajeSlezena se povlači, nestaje meteorizam, rozeola blijedi.meteorizam, rozeola blijedi.

S t a d i j S t a d i j r e k o nr e k o n v a l e s c e n c v a l e s c e n c i j e i j e

Bolesnici su blijedi, mršavi, sa Bolesnici su blijedi, mršavi, sa atrofičnimatrofičnim

promjenama na koži, noktima i promjenama na koži, noktima i kosi. kosi. Kosa opada. Krvni pritisak je snižen,Kosa opada. Krvni pritisak je snižen, puls nestabilan. puls nestabilan.

Pored svega toga,Pored svega toga, bolesnici su vedri, bolesnici su vedri, apetit im je veomaapetit im je veoma dobardobar

R e c i d i v i . R e c i d i v i . U 10 do 15% bolesnikaU 10 do 15% bolesnika pad pad

temperature nije definitivan,temperature nije definitivan, nego se nego se ona nakon dužeg ili kraćeg intervala ona nakon dužeg ili kraćeg intervala ponovo pojavi. Istovremeno saponovo pojavi. Istovremeno sa povišenjem temperature pogoršava povišenjem temperature pogoršava sese i opšte stanje i pojave se ponovo i opšte stanje i pojave se ponovo svisvi simptomi tifusa (meteorizam, simptomi tifusa (meteorizam, povećanjepovećanje slezene, rozeola).slezene, rozeola).

Klinički oblici. Razlikuju se laki iKlinički oblici. Razlikuju se laki iteški klinički oblici trbušnog tifusa.teški klinički oblici trbušnog tifusa.

Laki oblici Laki oblici A m b u l a n t n i t i f A m b u l a n t n i t i f uu s s se odlikuje subfebrilnom temperaturomse odlikuje subfebrilnom temperaturomili temperature uopšte nema.ili temperature uopšte nema.Opšti simptomi su slabo izraženi. Opšti simptomi su slabo izraženi. CerebralnihCerebralnihsimptoma nema.simptoma nema.A b o r t i v n i A b o r t i v n i t i f u s t i f u s Početak bolestiPočetak bolestise ne razlikuje po simptomatici odse ne razlikuje po simptomatici odobičnog tifusa, ali ubrzo temperaturaobičnog tifusa, ali ubrzo temperaturapada na normalnu i svi simptomi pada na normalnu i svi simptomi bolesti se smiruju.bolesti se smiruju.

Teški oblici. Teški oblici. H i p e r t o k s i č n iH i p e r t o k s i č n ii l ii l i a t a k s o d i n a m i č n i a t a k s o d i n a m i č n i o b l i ko b l i kse odlikuje naglim početkom bolesti,se odlikuje naglim početkom bolesti,visokom temperaturom, upornom visokom temperaturom, upornom glavoboljom,glavoboljom,adinamijom, prostracijom,adinamijom, prostracijom,povraćanjem i proljevom.povraćanjem i proljevom. Veoma ranoVeoma ranose jave cerebralni simptomi, apatija,se jave cerebralni simptomi, apatija,stupor, psihomotorni nemir, muskularnistupor, psihomotorni nemir, muskularnitrzajitrzaji..

H e m o r a g i č n i H e m o r a g i č n i o b l i k o b l i k se odlikujese odlikuje hemoragičnom hemoragičnom ddijatezoijatezomm. . BolesniciBolesniciimaju upornu epistaksu, krvavuimaju upornu epistaksu, krvavuospu, hematemezu i melenu. Prognozaospu, hematemezu i melenu. Prognozaje veoma loša.je veoma loša.

K o l e r i f o r m n i K o l e r i f o r m n i o b l i k o b l i k se se odlikujeodlikujepovraćanjem, proljevom, sa velikimpovraćanjem, proljevom, sa velikimbrojem stolica koji veoma brzo brojem stolica koji veoma brzo iscrpljujeiscrpljujebolesnika, dovodi do velikogbolesnika, dovodi do velikoggubitka tekućine i elektrolita i nagloggubitka tekućine i elektrolita i nagloggubitka na težini. Ovaj klinički oblikgubitka na težini. Ovaj klinički obliktifusa mnogo liči na koleru.tifusa mnogo liči na koleru.

Komplikacije kod trbušnog tifusa suKomplikacije kod trbušnog tifusa sučeste tako da praktično nema organačeste tako da praktično nema organana kome se ne mogu pojaviti.na kome se ne mogu pojaviti.

Intestinalne komplikacije. Intestinalne komplikacije. En t e En t e r o r a g i j a se javlja kod 5% r o r a g i j a se javlja kod 5% bolesnika.bolesnika.Najčešće su u drugoj sedmici bolesti.Najčešće su u drugoj sedmici bolesti.Klinički simptomi zavise od količineKlinički simptomi zavise od količineizgubljene krvi. Kod manjih, krvarenja,izgubljene krvi. Kod manjih, krvarenja,do 300 cm kubnih, prvi znak do 300 cm kubnih, prvi znak enteroragijeenteroragijeje pojava krvi u stolici.je pojava krvi u stolici.

P e r f o r a c i j a . Javlja se kod 1 doP e r f o r a c i j a . Javlja se kod 1 do3% oboljelih, najčešće u trećoj sedmici3% oboljelih, najčešće u trećoj sedmicibolesti. Glavni klinički simptomi subolesti. Glavni klinički simptomi susljedeći: iznenadan bol u ileocekalnomsljedeći: iznenadan bol u ileocekalnompredjelu, mišićni defans, pad predjelu, mišićni defans, pad temperature,temperature,mučnina i povraćanje.mučnina i povraćanje.Dijagnoza je veomaDijagnoza je veomateška i postavlja se obično kasno.teška i postavlja se obično kasno.Rentgenski pregled abdomena otkrivaRentgenski pregled abdomena otkrivapolumjesečasto osvjetljenje ispod polumjesečasto osvjetljenje ispod dijafragmedijafragmeu stojećem položaju ili subparijetalnou stojećem položaju ili subparijetalnou ležećem položaju bolesnika.u ležećem položaju bolesnika.

Kardiovaskularne komplikacije.Kardiovaskularne komplikacije. M y o c a r d i t i s M y o c a r d i t i s se javlja od sedmogse javlja od sedmog dana dana

bolestibolesti.. Glavni simptomi su Glavni simptomi su:: tahikardija, tahikardija, pritupljeni tonovi, eventualnapritupljeni tonovi, eventualna

pojava šumova, poremećaj ritmapojava šumova, poremećaj ritma A k u t n i A k u t n i v a s k u l a r n i v a s k u l a r n i k o l a p sk o l a p s

se može javiti u trećoj sedmici bolesti.se može javiti u trećoj sedmici bolesti. Simptomi su: pad temperature, ubrzanSimptomi su: pad temperature, ubrzan

puls, pad arterijalne tenzije i brutalna puls, pad arterijalne tenzije i brutalna promjena opšteg stanja.promjena opšteg stanja.

T r o m b o f l e b i t i s T r o m b o f l e b i t i s se javlja se javlja najčešćenajčešće u trećoj i četvrtoj u trećoj i četvrtoj sedmici bolesti, sedmici bolesti, pretežno na pretežno na donjim ekstremitetima.donjim ekstremitetima.

Počinje naglo, sa visokom Počinje naglo, sa visokom temperaturomtemperaturom

Nervne komplikacije. Encefalitis jeNervne komplikacije. Encefalitis je često maskiran statusom često maskiran statusom tifozusom ilitifozusom ili se na njega se na njega nadovezuje. Ispoljava senadovezuje. Ispoljava se pretežno pretežno vegetativnim simptomima: vegetativnim simptomima: hipertermija,hipertermija, polipnea, tahikardijapolipnea, tahikardija

Dijagnoza se postavlja na osnovuDijagnoza se postavlja na osnovu kliničke slike i kliničke slike i epidemioloških podataka.epidemioloških podataka.

Veoma je važna i krvna slika jer Veoma je važna i krvna slika jer postoji leukopenija, postoji leukopenija, limfocitoza i aneozinofilija,limfocitoza i aneozinofilija, a u crvenoj krvnoj slici anemija a u crvenoj krvnoj slici anemija i i trombocitopenija. Sedimentacijatrombocitopenija. Sedimentacija eritrocita je normalna ili eritrocita je normalna ili malo ubrzana.malo ubrzana.

Dijagnoza se postavlja izolacijomDijagnoza se postavlja izolacijom uzročnika iz krvi, a docnije uzročnika iz krvi, a docnije stolice, urina stolice, urina i žuči i Vidalovom reakcijom. Hemokulturai žuči i Vidalovom reakcijom. Hemokultura dolazi u obzir od samog početka bolesti i što se prije uzme to dolazi u obzir od samog početka bolesti i što se prije uzme to je je mogućnost, izolacije uzročnika veća. mogućnost, izolacije uzročnika veća.

ViViddaloalova reakcija dolazi u obzir do kraja va reakcija dolazi u obzir do kraja prve i početka druge prve i početka druge sedmice bolesti.sedmice bolesti.

Najvažniji je porast titra 0 i H antitijela.Najvažniji je porast titra 0 i H antitijela. Izolacija uzročnika iz stolice,Izolacija uzročnika iz stolice, žuči i urina služi, pored ostalog žuči i urina služi, pored ostalog

za otkrivanjeza otkrivanje kliconoša i kontrolu njihovogkliconoša i kontrolu njihovog liječenja.liječenja.

Terapija Terapija Terapija. U lečenju trbušnog tifusa lekoviTerapija. U lečenju trbušnog tifusa lekovi prvog izbora su prvog izbora su

cefalosporini (ceftriaxon i cefoperazon).cefalosporini (ceftriaxon i cefoperazon). Uprkos rastućoj rezistenciji, još uvek seUprkos rastućoj rezistenciji, još uvek se širom sveta uspešno širom sveta uspešno

koristi chloramphenicol.koristi chloramphenicol. Hinoloni se takode veoma uspešno koriste,Hinoloni se takode veoma uspešno koriste, posebno kod posebno kod

rezistentnih sojeva ili za peroralnu rezistentnih sojeva ili za peroralnu primenu (Tabela 3.7).primenu (Tabela 3.7). Kod teško intoksiciranih bolesnika mogu seKod teško intoksiciranih bolesnika mogu se primeniti i primeniti i

glikokortikoidi, koji dovode do padaglikokortikoidi, koji dovode do pada telesne temperature i telesne temperature i kliničkog poboljšanja (prednisonkliničkog poboljšanja (prednison 20-40 mg/dnevno, per os, tokom 20-40 mg/dnevno, per os, tokom 3 dana).3 dana).

Zbog težine kliničke slike, dužine bolesti iZbog težine kliničke slike, dužine bolesti i komplikacija, od komplikacija, od posebnog su značaja i simptomatska terapija i nega bolesnika, posebnog su značaja i simptomatska terapija i nega bolesnika, odgovarajuća odgovarajuća ishrana i mirovanje u postelji.ishrana i mirovanje u postelji.

Dijetalna ishranaDijetalna ishrana

DIJAGNOZA TRBUŠNOG DIJAGNOZA TRBUŠNOG TIFUSATIFUSA

KOMPLIKACIJE TRBUŠNOG KOMPLIKACIJE TRBUŠNOG TIFUSATIFUSA

DYSENTERIA BACILLARISDYSENTERIA BACILLARIS(Dizenterija, sr(Dizenterija, srddobolja, obolja,

griža)griža)

Definicija. Definicija. Bacilarna dizenterija jeBacilarna dizenterija je oboljenje koje oboljenje koje

izazivaju šigele. izazivaju šigele. GlavniGlavni klinički simptomi su bolovi u klinički simptomi su bolovi u

trbuhu,trbuhu, sluzavo-krvavi proljev, lažni sluzavo-krvavi proljev, lažni pozivi ipozivi i tenezmi, što sve sačinjava tenezmi, što sve sačinjava dizenteričnidizenterični sindrom. sindrom.

Osim toga, šigele mogu izazvatiOsim toga, šigele mogu izazvati samo samo enterocolitis i gastroenteritis,enterocolitis i gastroenteritis, bez bez izraženog dizenteričnog sindromaizraženog dizenteričnog sindroma

EpidemiologijaEpidemiologija

Bacilarna dizenterijaBacilarna dizenterija se javlja sporadično, znatno se javlja sporadično, znatno rjeđe u vidurjeđe u vidu velikih epidemija, uglavnom za velikih epidemija, uglavnom za vrijemevrijeme ratova i neredovnih prilika. ratova i neredovnih prilika.

IzvorIzvor infekcije je bolesnik, rekonvalescent i infekcije je bolesnik, rekonvalescent i kliconoša, a bolest se prenosi fekalnokliconoša, a bolest se prenosi fekalno-oralnim -oralnim putem. putem.

Najčešće se bolestNajčešće se bolest prenosi hranom i prljavim prenosi hranom i prljavim rukama, arukama, a rjeđe vodom. rjeđe vodom.

I muhe igraju veliku uloguI muhe igraju veliku ulogu u širenju dizenterije.u širenju dizenterije.

EtiologijaEtiologija Šigeloze izazivaju baciliŠigeloze izazivaju bacili roda shigella roda shigella

koje se dijele u četiri serogrupekoje se dijele u četiri serogrupe i više i više tipova. tipova.

Serogrupe suSerogrupe su označene velikim slovima označene velikim slovima A, A, B, C i D.B, C i D.

U serogrupu A spada Shigella dysenteriaeU serogrupu A spada Shigella dysenteriae, , podgrupu B Shigellapodgrupu B Shigella flexneriflexneri, , u grupu C u grupu C ShigellaShigella boboyydiidii, , u grupu Du grupu D Shigela sonnei.Shigela sonnei.

Šigele su gram-negativni bacili, sadržeŠigele su gram-negativni bacili, sadrže endotoksine, izuzev Shigellae shigaeendotoksine, izuzev Shigellae shigae koja koja pored endotoksina ima i egzotoksine.pored endotoksina ima i egzotoksine.

PatogenezaPatogeneza

Uzročnici putem hrane,Uzročnici putem hrane, vode ili prljavih ruku dospijevaju u vode ili prljavih ruku dospijevaju u želudac. želudac.

Normacidni i hiperacidni želučaniNormacidni i hiperacidni želučani sok predstavlja za njih prvu sok predstavlja za njih prvu barijeru i dovodi do njihovog djelomičnog barijeru i dovodi do njihovog djelomičnog uništavanja. uništavanja.

Raspadnute klice oslobađajuRaspadnute klice oslobađaju endotoksine koji iritiraju sluznicuendotoksine koji iritiraju sluznicu želuca i tankog crijeva. Preostaleželuca i tankog crijeva. Preostale šigele dospijevaju do sluznice šigele dospijevaju do sluznice debelogdebelog crijeva, zatim prodiru u sluznicu, tu crijeva, zatim prodiru u sluznicu, tu se razmnožavaju, se razmnožavaju, oslobađaju endotoksineoslobađaju endotoksine i izazivaju upalu sluznice. i izazivaju upalu sluznice.

ŠigeleŠigele ostaju u sluznici debelog crijeva i neostaju u sluznici debelog crijeva i ne prodiru u krv, pa prodiru u krv, pa nema bakterijemije,nema bakterijemije, a endotoksini (samo kod Shigellae shigae-a endotoksini (samo kod Shigellae shigae- i i egzotoksini), pored lokalnog egzotoksini), pored lokalnog djelovanjadjelovanja na sluznicu na sluznicu crijeva, imaju i opštecrijeva, imaju i opšte toksično djelovanje u prvom toksično djelovanje u prvom reduredu na vegetativne i kardiovaskularne centrena vegetativne i kardiovaskularne centre

Posljedica lokalnog djelovanja Posljedica lokalnog djelovanja baktebakterija i njihovih toksina je rija i njihovih toksina je kataralna kataralna ili pseudomembranozna ili pseudomembranozna upala, proljev,upala, proljev, grčevi, lažni pozivi grčevi, lažni pozivi i tenezmi, a toksemijai tenezmi, a toksemija dovodi do dovodi do opštih simptoma i temperature.opštih simptoma i temperature.

Značajan je deficit vode i Značajan je deficit vode i elektrolitaelektrolita

Klinička slikaKlinička slika

Inkubacija kod dizenterije Inkubacija kod dizenterije je od 3 do 7 dana. Bolest je od 3 do 7 dana. Bolest počinje počinje naglo, bolovima u trbuhu i proljevom.naglo, bolovima u trbuhu i proljevom.

Stolice su u početku kašaste, zatim postaju tečnije i manje Stolice su u početku kašaste, zatim postaju tečnije i manje po količini, po količini, sluzave su ili sluzavo-krvave. sluzave su ili sluzavo-krvave.

DizenteričnaDizenterična stolica je oskudna po količini, stolica je oskudna po količini, poput ispljuvka, poput ispljuvka, bez fekalnih masabez fekalnih masa, , sastavljena samo od sluzi, krvi i, sastavljena samo od sluzi, krvi i, eventualno, gnoja. eventualno, gnoja.

Broj stolica je od 10 do 15 u 24 sata, ali može ih biti i Broj stolica je od 10 do 15 u 24 sata, ali može ih biti i znatno znatno više. više.

Pri defekaciji javljaju sePri defekaciji javljaju se bolni grčevi koji se zovu tenezmi, abolni grčevi koji se zovu tenezmi, a javljaju se i lažni pozivi na stolicu.javljaju se i lažni pozivi na stolicu.

Trbuh Trbuh je uvećan, peristaltika pojačana,je uvećan, peristaltika pojačana, kolon descendes i kolon descendes i sigma su kontrahiranisigma su kontrahirani i bolno osjetljivi na palpaciju. i bolno osjetljivi na palpaciju.

Pored lokalnih simptoma od debelog crijeva, Pored lokalnih simptoma od debelog crijeva, pojave se i pojave se i opšti simptomi kojiopšti simptomi koji ponekad prethode proljevu. Ti simptomiponekad prethode proljevu. Ti simptomi su temperatura, adinamija i bljedilo.su temperatura, adinamija i bljedilo.

Klinički obliciKlinički oblici

Pored dizenterije kojaPored dizenterije koja je praćena dizenteričnim je praćena dizenteričnim sindromom,sindromom, postoje još enterokolitični, gastroenteritičnipostoje još enterokolitični, gastroenteritični i i toksični oblici.toksični oblici.

E n t e r o k o l i t i č n i E n t e r o k o l i t i č n i o b l i k jeo b l i k je blaži oblik dizenterije. blaži oblik dizenterije. Bolest počinjeBolest počinje bolovima u trbuhu i proljevom. Stolicebolovima u trbuhu i proljevom. Stolice su su kašaste ili vodenaste, bez krvi. Nemakašaste ili vodenaste, bez krvi. Nema lažnih poziva i lažnih poziva i tenezama. tenezama.

Broj stolica je od 5 do 6 u 24 sata. Broj stolica je od 5 do 6 u 24 sata. Bolest tra je od 2 do 3 dana. Rekonvalescencija Bolest tra je od 2 do 3 dana. Rekonvalescencija je kratka.je kratka. G a s t r o e n t e r i č n i G a s t r o e n t e r i č n i o b l i k nastajeo b l i k nastaje ako je infekciju ako je infekciju

izazvao velik brojizazvao velik broj uzročnika. uzročnika. Bolest počinje naglo, bolovimaBolest počinje naglo, bolovima u trbuhu, povraćanjem i u trbuhu, povraćanjem i

velikim brojem žitkih stolica, bez sluzi i krvi.velikim brojem žitkih stolica, bez sluzi i krvi. Opšti simptomi intoksikacije su jače izraženi.Opšti simptomi intoksikacije su jače izraženi. Zbog povraćanja i velikog brojaZbog povraćanja i velikog broja stolica, dolazi do većeg stolica, dolazi do većeg

gubitka vodegubitka vode i elektrolita, pa ovaj oblik dizenterijei elektrolita, pa ovaj oblik dizenterije klinički liči klinički liči na alimentarnu toksiinfekciju.na alimentarnu toksiinfekciju.

T o k s i č n i T o k s i č n i o b l i ko b l i k

Najčešće je prouzrokovanNajčešće je prouzrokovan sa Shigellae shigae, ali ga mogu sa Shigellae shigae, ali ga mogu prouzrokovatiprouzrokovati i drugi sojevi. i drugi sojevi.

Bolest počinjeBolest počinje naglo, visokom temperaturom, anaglo, visokom temperaturom, addinamijominamijom i i prostraprostraccijom. ijom.

Bolesnici povraćajuBolesnici povraćaju i imaju veliki broj stolica, od 20 i imaju veliki broj stolica, od 20 do 40 u 24 sata. do 40 u 24 sata. Stolice su ili Stolice su ili ddizenteričneizenterične ili poput ispirka od mesa ili razmućenogili poput ispirka od mesa ili razmućenog

mozga. mozga. Grčevi u trbuhu, lažniGrčevi u trbuhu, lažni pozivi i tenezmi su jako izraženi.pozivi i tenezmi su jako izraženi. Veoma rano se jave i teški simptomiVeoma rano se jave i teški simptomi dehidracije, promukao glas, dehidracije, promukao glas,

grčevi ugrčevi u mišićima, oslabljen turgor kože, bijedilomišićima, oslabljen turgor kože, bijedilo i cijanoza. Krvni i cijanoza. Krvni prtisak je snižen, prtisak je snižen, a javljaju se simptomi kardiovaskularnoga javljaju se simptomi kardiovaskularnog kolapsa. kolapsa.

Kod najtežih bolesnikaKod najtežih bolesnika dolazi do paralize mišića sfinktera anusadolazi do paralize mišića sfinktera anusa pa pa se iz crijeva neprestano cijedise iz crijeva neprestano cijedi sluzavo-krvava stolica. sluzavo-krvava stolica.

L a k i L a k i o b l i c i o b l i c i d i z e n t e r i j d i z e n t e r i j e e sese odlikuju afebrilnim odlikuju afebrilnim tokom bolesti. tokom bolesti.

BrojBroj stolica je od 2 do 3 u 24 sata. stolica je od 2 do 3 u 24 sata. Stolice Stolice su tečne, fekulentne, bez sluzi su tečne, fekulentne, bez sluzi

i krvi.i krvi. Ne javljaju se simptomi intoksikacije.Ne javljaju se simptomi intoksikacije.

Komplikacije Komplikacije

MoguMogu biti lokalne, toksoalergične i biti lokalne, toksoalergične i bakterijalne.bakterijalne.

Lokalne komplikacije se moguLokalne komplikacije se mogu javiti na javiti na debelom crijevu. To su enteroragija,debelom crijevu. To su enteroragija, perforacija i perikolitični apsces.perforacija i perikolitični apsces.

ToksoalergičneToksoalergične komplikacije se javljaju komplikacije se javljaju u drugoj u drugoj sedmici bolesti, karakterišu se sedmici bolesti, karakterišu se RajterovimRajterovim trijasom simptoma: trijasom simptoma: poliartritis,poliartritis, konjunktivitis i uretritis.konjunktivitis i uretritis.

Bakterijske k. su rijetkeBakterijske k. su rijetke

Dijagnoza se postavlja na Dijagnoza se postavlja na osnovu kliničke osnovu kliničke slike i slike i epidemioloških podataka,epidemioloških podataka, a a potvrđuje izolacijom uzročnika iz potvrđuje izolacijom uzročnika iz stolice.stolice.

Ostali uzročnici prolivaOstali uzročnici proliva E š e r i h i j e E š e r i h i j e k o k o ll i, u prvom redu i, u prvom redu kod djece, kod djece,

izazivaju proljev koji se klinički veoma teško izazivaju proljev koji se klinički veoma teško može razlikovati odmože razlikovati od proljeva izazvanog šigelama.proljeva izazvanog šigelama.

S t a f i l o k o k i mogu izazvati najteže S t a f i l o k o k i mogu izazvati najteže pa i pa i sluzavo-krvave proljeve akosluzavo-krvave proljeve ako se prekomjerno se prekomjerno namnože u lumenu crijevanamnože u lumenu crijeva nakon uništenja nakon uništenja normalne crijevnenormalne crijevne flore poslije dugotrajne flore poslije dugotrajne upotrebeupotrebe antibiotika širokog spektra na koje su antibiotika širokog spektra na koje su stafilokoki rezistentni. stafilokoki rezistentni.

V i b r i o k o l e r e V i b r i o k o l e r e izaziva velikiizaziva veliki broj stolica, ali broj stolica, ali su one poput vode usu one poput vode u kojoj je kuhana riža. Nema kojoj je kuhana riža. Nema grčeva ugrčeva u trbuhu, tenezama i lažnih poziva.trbuhu, tenezama i lažnih poziva.

B a c i l i B a c i l i a n t r a k s a a n t r a k s a izazivaju krvavizazivaju krvav proljev, ali je proljev, ali je bolest mnogo teža, bolest mnogo teža, intoksikacija znatno više izražena, aintoksikacija znatno više izražena, a bolesnici često umiru u kolapsu.bolesnici često umiru u kolapsu.

U s U s ll o v o v n n o p a t o g e n e b a k t e ro p a t o g e n e b a k t e r i j ei j e:: klebsijele, klebsijele, proteus, proteus, pseudomopseudomonas aeruginoza, enterokoki itd. Mogunas aeruginoza, enterokoki itd. Mogu popod d posebnim usloviposebnim uslovimma, kod djecej neotporniha, kod djecej neotpornih osoba i staraca da izazovu osoba i staraca da izazovu proljeve slične dizenterijiproljeve slične dizenteriji..

C r i j e v n i p a r a z i t i C r i j e v n i p a r a z i t i :: entameba entameba, , dizenterije, lamblija dizenterije, lamblija intestinalis, balantidiumintestinalis, balantidium koli, trihinela spiralis, trihiuriskoli, trihinela spiralis, trihiuris tiihiura mogu izazvati proljeve koji sutiihiura mogu izazvati proljeve koji su ponekad i sluzavo-ponekad i sluzavo-krvavi krvavi

Vi r u s i Vi r u s i :: ECHO virusi, virusi poliomijelitisa, ECHO virusi, virusi poliomijelitisa, virusi virusi hepatitisa i drugihepatitisa i drugi mogu izazvati proljeve u inicijalnoj fazimogu izazvati proljeve u inicijalnoj fazi bolesti.bolesti.

I n t o k s i k a c i j e . U toku hroničnih I n t o k s i k a c i j e . U toku hroničnih profesionalnih profesionalnih trovanja teškim metalimatrovanja teškim metalima (živa, olovo, arsen) mogu se (živa, olovo, arsen) mogu se pojaviti i proljevi sa 3 do 4 kašaste ilipojaviti i proljevi sa 3 do 4 kašaste ili žitke stolice.žitke stolice.

U U k a u z a l n o j k a u z a l n o j t e r a p i j i t e r a p i j i nana prvo mjesto dolaze antibioticiprvo mjesto dolaze antibiotici

Ukoliko su izolovane šigele Ukoliko su izolovane šigele rezistentnerezistentne na pomenute na pomenute antibiotike, onda se moguantibiotike, onda se mogu dati i dati i antibiotici prema antibiogramuantibiotici prema antibiogramu

Lijecenje bacilarne dizenterije

S i m p t o m a t s k a S i m p t o m a t s k a t e r a p i j t e r a p i j a sea se sastoji u nadoknadi tečnosti i sastoji u nadoknadi tečnosti i elektrolita, u prvom redu elektrolita, u prvom redu peroralno, a po potrebi peroralno, a po potrebi i i parenteralno.parenteralno.

Dijeta. Principi ishrane kod dizenterijeDijeta. Principi ishrane kod dizenterije su sljedeći:su sljedeći: bolesnik treba da dobije dovoljnebolesnik treba da dobije dovoljne količine količine

tečnosti, soli, bjelančevina itečnosti, soli, bjelančevina i ugljenih hidrata,ugljenih hidrata, treba izbjegavati masnu hranu i hranu treba izbjegavati masnu hranu i hranu koja sadrži koja sadrži

dosta celuloznih otpadakadosta celuloznih otpadaka i koja izaziva i koja izaziva meteorizam. meteorizam.

DijetaDijeta kod dizenterije se može podijeliti nakod dizenterije se može podijeliti na tri tri stepena:stepena:

I stepen — čaj sa saharinom, supaI stepen — čaj sa saharinom, supa od mrkvice, od mrkvice, rižina sluz, voćni sokovi,rižina sluz, voćni sokovi, tople nemasne supe itd.tople nemasne supe itd.

II stepen — dijeti prvog stepena dodajeII stepen — dijeti prvog stepena dodaje se još se još svježi kravlji sir, meko kuhanasvježi kravlji sir, meko kuhana jaja, dvopek ili jaja, dvopek ili prepečeni bijeli prepečeni bijeli hljeb, nemasno sjeckano meso, hljeb, nemasno sjeckano meso, dinstanadinstana riža i jogurt.riža i jogurt.

III stepen — dijeti drugog stepenaIII stepen — dijeti drugog stepena dodaje se teleći odrezak. dodaje se teleći odrezak.

Nakon deset dana bolesnik prelazi Nakon deset dana bolesnik prelazi na normalnu ishranu, na normalnu ishranu, ali još ali još izvjesno vrijeme trebaizvjesno vrijeme treba izbjegavati izbjegavati grah, kupus, repu i sličnugrah, kupus, repu i sličnu hranu.hranu.

SCARLATINASCARLATINA ŠarlahŠarlah

DefinicijaDefinicija Skarlatina je oboljenjeSkarlatina je oboljenje izazvano izazvano

beta-hemolitičnim streptokokima.beta-hemolitičnim streptokokima. Glavni klinički simptomi su nagaoGlavni klinički simptomi su nagao

početak, visoka temperature, početak, visoka temperature, inicijalnoinicijalno povraćanje, bolovi u povraćanje, bolovi u guši i ospa.guši i ospa.

EpidemiologijaEpidemiologija

Izvor infekcije jeIzvor infekcije je bolesnik koji boluje bolesnik koji boluje od šarlaha, kliconošeod šarlaha, kliconoše hemolitičnog hemolitičnog streptokoka i bolesnicistreptokoka i bolesnici koji boluju od koji boluju od streptokoknog nazofaringitisa.streptokoknog nazofaringitisa.

Bolest se širi najčešćeBolest se širi najčešće kapljičnih kapljičnih putem, a veoma rijetko prekoputem, a veoma rijetko preko kontaminiranih predmeta. kontaminiranih predmeta.

Od šarlahaOd šarlaha najviše obolijevaju djeca najviše obolijevaju djeca školskogškolskog i predškolskog uzrasta.i predškolskog uzrasta.

EtiologijaEtiologija

Uzročnik šarlaha je Uzročnik šarlaha je betahemolitičnibetahemolitični eritrogeni eritrogeni streptokok izstreptokok iz grupe A.grupe A.

PatogenezaPatogeneza

Ulazna vrata za streptokok Ulazna vrata za streptokok je sluznica farinksaje sluznica farinksa, , iznimno sluznicaiznimno sluznica ženskih genitalija i ženskih genitalija i povrijeđenapovrijeđena koža. koža.

Uzročnici ostaju na sluznici farinksa,Uzročnici ostaju na sluznici farinksa, izazivaju upalu i luče toksine izazivaju upalu i luče toksine koji koji prodiru u krv izazivajući intoksikaciju.prodiru u krv izazivajući intoksikaciju.

U patogenezi šarlaha dolaze do U patogenezi šarlaha dolaze do izražaja izražaja tri svojstva streptokoka, tri svojstva streptokoka, invaziono,invaziono, toksično i alergensko, koja toksično i alergensko, koja izazivajuizazivaju odgovarajuće reakcije odgovarajuće reakcije organizma.organizma.

I n v a z i o n o I n v a z i o n o d j e l o v a n j d j e l o v a n j ee

NaNa ulaznim vratima, koja su kod ulaznim vratima, koja su kod šarlahašarlaha u 97°/o sluznica farinksa, u 97°/o sluznica farinksa, uzročnik izazivauzročnik izaziva kataralnu, rjeđe kataralnu, rjeđe gnojnu upalu.gnojnu upalu.

T o k s i č n o T o k s i č n o d j e l o v a n j e d j e l o v a n j e UzročniciUzročnici luče toksine koji dospijevaju u luče toksine koji dospijevaju u

krvotok. krvotok. Izazivaju temperaturu, povraćanje,Izazivaju temperaturu, povraćanje,

enantem i egzantem. Osim toga,enantem i egzantem. Osim toga, toksini toksini mogu da izazovu i oštećenja na mogu da izazovu i oštećenja na miokardu, miokardu, bubregu i zglobovima.bubregu i zglobovima.

A l e r g i j s k o A l e r g i j s k o d j e l o v a n j e d j e l o v a n j e PreosjetljivostPreosjetljivost organizma na ponovni ulazakorganizma na ponovni ulazak

uzročnika ispoljava se u alergijskim uzročnika ispoljava se u alergijskim manifestacijama na srcu, bubrezimamanifestacijama na srcu, bubrezima i i zglobovima.zglobovima.

Klinička slikaKlinička slika

I n k u b a c i j a I n k u b a c i j a je kratka, iznosi je kratka, iznosi od 2 do 5 dana, rijetko od 2 do 5 dana, rijetko duže, do 9 duže, do 9 dana. Klinička slika šarlahadana. Klinička slika šarlaha može može se podijeliti na 3 stadija: se podijeliti na 3 stadija: invazioni,invazioni, osipni i stadij perutanja.osipni i stadij perutanja.

I n v a z i I n v a z i vv n i n i s t a d i j s t a d i j Bolest počinjeBolest počinje naglo, visokom naglo, visokom

temperaturom,temperaturom, bolovima u guši i bolovima u guši i inicijalnim povraćanjem.inicijalnim povraćanjem.

Osipni Osipni stadij stadij

Ospa izbija pOspa izbija prrvo na vratu, zatim grudima, leđima i vo na vratu, zatim grudima, leđima i po po ekstremitetima. ekstremitetima.

Po licu, dlanovimaPo licu, dlanovima i tabanima ospa se ne javlja. i tabanima ospa se ne javlja. Ospa jeOspa je sitna, tačkasta, difuzna, iščezava na sitna, tačkasta, difuzna, iščezava na pritisakpritisak ostavljajući ostavljajući

iza sebe blijeiza sebe blijeddožućkastiožućkasti trag. trag. Koža je suha, sitnozrnastaKoža je suha, sitnozrnasta (guščija ili koko(guščija ili kokošišija). Najviše je ja). Najviše je

izraženaizražena tamo gdje je koža najnježnija, po tamo gdje je koža najnježnija, po postraničnim postraničnim dijelovima grudnog koša,dijelovima grudnog koša, unutrašnjim stranama unutrašnjim stranama ekstremitetaekstremiteta i ingvinalnim predjelima. U pregibima i ingvinalnim predjelima. U pregibima velikih velikih zglobova, osobito lakta, zatimzglobova, osobito lakta, zatim pazuha, ospa je intenzivnija, a pazuha, ospa je intenzivnija, a možemože biti hemoragična pa poprečne prugebiti hemoragična pa poprečne pruge dolaze jače do dolaze jače do izražaja. Taj simptom izražaja. Taj simptom nazivamo Pastijin znak po rumunskomnazivamo Pastijin znak po rumunskom ljekaru Pastyi. (Pasti). ljekaru Pastyi. (Pasti).

Bolesnik imaBolesnik ima zažarene jagodicezažarene jagodice,, a ostali dio lica je a ostali dio lica je blijed. blijed. Bljedilo je naročito intenzivnoBljedilo je naročito intenzivno oko usta i nosno-usne brazde oko usta i nosno-usne brazde

što se nazivašto se naziva Filatovljev znak po ruskom Ijekaru Filatovljev znak po ruskom Ijekaru Filatovu.Filatovu.

SluznicaSluznica mekog nepca je mekog nepca je intenzivno crvenaintenzivno crvena pa zbog toga pa zbog toga šašarrlahnu anginu nazivamolahnu anginu nazivamo žarkom ili plamenom anginom.žarkom ili plamenom anginom.

S t a d i j S t a d i j p e r u t a n j p e r u t a n j a a PerutanjePerutanje najčešće počinje osmog najčešće počinje osmog

dana bolesti,dana bolesti, najprije na vratu, najprije na vratu, zatim grudnom košu zatim grudnom košu i i suprapubičnom predjelu, suprapubičnom predjelu, dlanovimadlanovima i tabanima. i tabanima.

Perutanje po dlanovima i tabanima Perutanje po dlanovima i tabanima je krupno, lamelozno, je krupno, lamelozno, aa po ostalim po ostalim dijelovima tijela sitnobrašnjavo.dijelovima tijela sitnobrašnjavo.

T o k s i č n i T o k s i č n i š a r l a h š a r l a h se se karakterišekarakteriše tzv. malignim sindromom. tzv. malignim sindromom. PočetakPočetak bolesti je perakutan sa bolesti je perakutan sa visokom temperaturom,visokom temperaturom, upornim upornim povraćanjem, eritematoznompovraćanjem, eritematoznom i i hemoragičnom ospom.hemoragičnom ospom.

Može se pojaviti i epistaksa, Može se pojaviti i epistaksa, hematemezahematemeza i melena. i melena.

Veoma rano dolazi doVeoma rano dolazi do oštećenja oštećenja miokardamiokarda

S e p t i č n i S e p t i č n i š a r l a h š a r l a h nastaje nastaje djelovanjemdjelovanjem uzročnika šarlaha na uzročnika šarlaha na ulaznimulaznim vratima, neposrednoj vratima, neposrednoj okolini i udaljenimokolini i udaljenim organima. organima.

Glavni klinički simptomiGlavni klinički simptomi su: sve su: sve vrste gnojnih angina, gnojnovrste gnojnih angina, gnojno zapaljenje srednjeg uha i sinusa izapaljenje srednjeg uha i sinusa i metastatska gnojna žarišta na metastatska gnojna žarišta na raznim organima ako uzročnik raznim organima ako uzročnik prodre u krvotok prodre u krvotok i izazove i izazove septikemiju.septikemiju.

T o k s i č n e T o k s i č n e k o m p l i k a c k o m p l i k a c i j e i j e susu rane komplikacije, rane komplikacije, javljaju se do desetog dana javljaju se do desetog dana bolesti. Prognoza je dobra, bolesti. Prognoza je dobra, sekvela nema. sekvela nema.

Najvažnije su: akutniNajvažnije su: akutni toksični toksični miokarditis, toksični, nefritismiokarditis, toksični, nefritis i i sinovitis.sinovitis.

A l e r g i j s k e A l e r g i j s k e k o m p l i k a k o m p l i k a c i j ec i j e se javljaju kasnije, u trećoj se javljaju kasnije, u trećoj i četvrtoji četvrtoj sedmici bolesti. sedmici bolesti.

KKomplikacije su: šarlahni omplikacije su: šarlahni reumatizamreumatizam i akutni i akutni glomerulonefritis.glomerulonefritis.

DijagnozaDijagnoza

Postavlja se na osnovuPostavlja se na osnovu kliničke slike, krvne kliničke slike, krvne slike, izolacije uzročnikaslike, izolacije uzročnika ii eventualno, eventualno, određivanjemodređivanjem antistreptolizinskogantistreptolizinskog titra titra (ASTO). (ASTO).

KrvnaKrvna slika je dosta karakteristična slika je dosta karakteristična (leukocitoza, (leukocitoza, polinukleoza i eozinofilija). polinukleoza i eozinofilija).

UzročnikUzročnik se može izolovati sa sluznicese može izolovati sa sluznice ždrijela. ždrijela.

Terapija je etiološka, simptomatskaTerapija je etiološka, simptomatska i dijetetska.i dijetetska.

U etiološkoj terapiji dolaze u obzir U etiološkoj terapiji dolaze u obzir antibiotici, u prvom redu penicilinantibiotici, u prvom redu penicilin G G . .

PenicilinPenicilin treba primijeniti u treba primijeniti u 800 000 800 000 ij na 12 satiij na 12 sati i dovoljno dugo, i dovoljno dugo, najmanje najmanje 10 dana.10 dana.

Zamjenski lijek je klindamicinZamjenski lijek je klindamicin

TETANUSTETANUS(Zli grč, sklopci)(Zli grč, sklopci)

DefinicijaDefinicija::

Tetanus je akutno infektivnoTetanus je akutno infektivno nekontagiozno oboljenje izazvanonekontagiozno oboljenje izazvano toksinima klostritoksinima klostriddijum tetani, a ijum tetani, a karakterkarakterišeiše se tonično-kloničkim se tonično-kloničkim grčevimagrčevima mišića, teškim tokom i u mišića, teškim tokom i u velikom velikom broju slučajeva lošim broju slučajeva lošim ishodom.ishodom.

Prirodni izvorPrirodni izvor tetanusnih bacila je tetanusnih bacila je probavni trakt domaćihprobavni trakt domaćih životinja životinja (konji, goveda) gdje žive(konji, goveda) gdje žive saprofitski i saprofitski i preko fekalija dospijevaju preko fekalija dospijevaju na zemlju.na zemlju. Tu prelaze u svoju sporogenu Tu prelaze u svoju sporogenu formuformu u u kojoj mogu opstati i do 20 godinakojoj mogu opstati i do 20 godina..

ČovjekČovjek se inficira sporom tetanusa se inficira sporom tetanusa putem raznih povreda kože, sluznica i putem raznih povreda kože, sluznica i potkožnogpotkožnog tkiva.tkiva.

Etiologija.Etiologija.

Uzročnik Uzročnik je gram-pozitivanje gram-pozitivan bacil bacil ClostriClostriddium tetani. ium tetani.

On jeOn je anaeroban, stvara spore, luči anaeroban, stvara spore, luči izrazitoizrazito jak egzotoksin, ne izaziva gnojenje jak egzotoksin, ne izaziva gnojenje ranarana i ima antigena svojstva. i ima antigena svojstva.

EgzotoksiEgzotoksin n je najjači biološki toksin odmah je najjači biološki toksin odmah izaiza toksina Clostritoksina Clostriddium botulinuma.ium botulinuma.

PatogenezaPatogeneza

Kada spore tetanusa dospijuKada spore tetanusa dospiju povredom povredom u tkivo, iz kojih će seu tkivo, iz kojih će se razvijati bacilrazvijati bacil,, samo ako su stvorenisamo ako su stvoreni anaerobni uslovi. anaerobni uslovi.

U anaerobnoj srediniU anaerobnoj sredini bacili se bacili se razmnožavaju i luče egzotoksine.razmnožavaju i luče egzotoksine.

Iz rane toksin dospijeva do Iz rane toksin dospijeva do motornih motornih jezgara mejezgara meddule spinalis iule spinalis i mozga i za njih mozga i za njih se veže ireverzibilnose veže ireverzibilno, pa tako nastaje , pa tako nastaje neurointoksikacija.neurointoksikacija.

Toksini od rane do Toksini od rane do motornih jezgara motornih jezgara dospijevaju krvnimdospijevaju krvnim i limfnim putem.i limfnim putem.

Posljedica vezivanja toksina zaPosljedica vezivanja toksina za ganglijske ćelije je ukočenost ganglijske ćelije je ukočenost cjelokupnecjelokupne muskulature muskulature (generalizirani tetanus),(generalizirani tetanus), tj. tj. hipertonus. hipertonus.

Oštećene ganglijskeOštećene ganglijske ćelije su jako ćelije su jako iritativne pa svakiiritativne pa svaki spoljni nadražaj spoljni nadražaj može dovesti do reflektornih može dovesti do reflektornih grčeva grčeva muskulature (kloničkimuskulature (klonički grčevi).grčevi).

Egzotoksin Egzotoksin (tetanospazmin) djeluje na (tetanospazmin) djeluje na terminalne motorneterminalne motorne pločice završetaka pločice završetaka motornih vlakamotornih vlakana, na spinalni refleksni na, na spinalni refleksni luk, te, konačno, luk, te, konačno, na više motorne i na više motorne i vegetativne centre.vegetativne centre.

Rezultat djelovanja ovoga toksinaRezultat djelovanja ovoga toksina su su pojačani tonus muskulature, povrepojačani tonus muskulature, povremeni meni grčevi i čitav niz simptoma grčevi i čitav niz simptoma prenadraženoprenadraženosstiti simpatikusa simpatikusa ((ttahikardija,ahikardija, aritmija, vrlo jako znojenje, aritmija, vrlo jako znojenje, hipertenzija,hipertenzija, pojačano izlučivanje pojačano izlučivanje kateholaminakateholamina u urinu).u urinu).

Prvi simptom bolesti, je trizmusPrvi simptom bolesti, je trizmus (tonički grč masetera) uz lako (tonički grč masetera) uz lako povišenupovišenu temperaturu; Bolesnik temperaturu; Bolesnik teško otvara ustateško otvara usta i postepeno iz sata i postepeno iz sata u sat sve teže pokrećeu sat sve teže pokreće već stegnute već stegnute vilice. vilice.

Uz trizmusUz trizmus bolesnik ima tipičan bolesnik ima tipičan izgled, licaizgled, lica kao bolni osmjeli (Rhisus kao bolni osmjeli (Rhisus sardonicussardonicus ili Rhisus cynicus).ili Rhisus cynicus).

Uslijed ukočenosti vratnih mišića,Uslijed ukočenosti vratnih mišića, glava se sve glava se sve više zabacuje unazadviše zabacuje unazad (opistotonus cervicalis).(opistotonus cervicalis).

Hipertonus brzo zahvati leđnu, trbušnuHipertonus brzo zahvati leđnu, trbušnu i i muskulaturu grudnog koša imuskulaturu grudnog koša i ekstremiteta, te se ekstremiteta, te se bolesnik savije u bolesnik savije u obliku luka sa isturenim obliku luka sa isturenim trbuhom itrbuhom i grudima prema naprijegrudima prema naprijed d ((oopistotonuspistotonus thoracolumbalis).thoracolumbalis).

Osim toničnih, javljaju se iOsim toničnih, javljaju se i kloničkiklonički reflektorni grčevi muskulature,reflektorni grčevi muskulature, traju kod traju kod lakših bolesnika nekolilakših bolesnika nekolikko sekundi i javljaju o sekundi i javljaju se često svakihse često svakih nekoliko minuta, a mogu nekoliko minuta, a mogu trajati i duže.trajati i duže.

Klonički grčevi, ukoliko zahvate disajnuKlonički grčevi, ukoliko zahvate disajnu i i žžddrijelnu muskulaturu, mogu dovestirijelnu muskulaturu, mogu dovesti do do prestanka disanja i ugušenja.prestanka disanja i ugušenja.

Lokalni tetanus zahvata pojedineLokalni tetanus zahvata pojedine mišićne mišićne grupe i nema tendenciju generalizacije.grupe i nema tendenciju generalizacije.

Cefalični oblik tetanusa nastaje Cefalični oblik tetanusa nastaje nakon nakon povrede lica, najčešće nosa, kosmatihpovrede lica, najčešće nosa, kosmatih dijelova glave i usne. Uglavnomdijelova glave i usne. Uglavnom su ledirani su ledirani kranijalni živci.kranijalni živci.

Paralitične forme cefaličnog tetanusa se Paralitične forme cefaličnog tetanusa se javljaju nakon povredajavljaju nakon povreda oka, očnog bulbusa i oka, očnog bulbusa i kapka tekapka te se mogu manifestirati sa se mogu manifestirati sa oftalmoplegijom,oftalmoplegijom, paralizom facijalisa uz paralizom facijalisa uz trizmus itrizmus i obično im je klinički tok bolesti obično im je klinički tok bolesti težak težak i letalni ishod česti letalni ishod čest..

TTetanus-neonatorum se javlja kodetanus-neonatorum se javlja kod novorođenčadi nakon nesterilnog novorođenčadi nakon nesterilnog prerezivanjaprerezivanja i podvezivanja pupčane i podvezivanja pupčane petlje.petlje.

Prvi simptom jeste da novorođenčePrvi simptom jeste da novorođenče ne ne može da otvara usta, tj. može da otvara usta, tj. uuzimazima hranu. Grč hranu. Grč masetera i mimične muskulaturemasetera i mimične muskulature se javlja se javlja kao i kod tetanusa odraslih.kao i kod tetanusa odraslih.

KomplikacijeKomplikacije

Plućne komplikacijePlućne komplikacije: : (staza, (staza, atelektaza, pneumonija, atelektaza, pneumonija, pneumothorax);pneumothorax);

Kardiovaskularne komplikacijeKardiovaskularne komplikacije: : (kardiovaskularni kolaps i dosta (kardiovaskularni kolaps i dosta rijetkorijetko embolija);embolija);

Mehaničke komplikacije (frakturaMehaničke komplikacije (fraktura kičmenih pršljenova, zatim rupturakičmenih pršljenova, zatim ruptura mišića, ugriz jezika uslmišića, ugriz jezika usljjed naglog ed naglog stezanjastezanja vilica);vilica);

Dijagnoza se postavlja na osnovu Dijagnoza se postavlja na osnovu kliničke kliničke slike.slike.

TerapijaTerapija

Odmah se ordinira Odmah se ordinira 500 500 I J. humanog I J. humanog tetanusnog imunoglobulinatetanusnog imunoglobulina intramuskularno u prvih 48 sati od intramuskularno u prvih 48 sati od povredepovrede. .

Može se primjeniti i heterologni životinjski Može se primjeniti i heterologni životinjski antitoksični serum u dozi od 5000 ijantitoksični serum u dozi od 5000 ij

Aktivna imunizacija antitetanusnom Aktivna imunizacija antitetanusnom vakcinomvakcinom

Antibiotici, u prvom redu Antibiotici, u prvom redu metronidazol 3X metronidazol 3X 500 mg dnevno intravenski500 mg dnevno intravenski,, daju se radi daju se radi suzbijanja sekundarnihsuzbijanja sekundarnih piogenih infekcijapiogenih infekcija

Veoma važna je hirurška obrada Veoma važna je hirurška obrada rane rane koja se mora savjesno koja se mora savjesno napraviti kodnapraviti kod svakog bolesnika.svakog bolesnika.

Za smirivanje grčeva daju se Za smirivanje grčeva daju se hipnoticihipnotici i sedativii sedativi (diazepam). (diazepam).

Bolesnici moraju da miruju i da Bolesnici moraju da miruju i da budu u zamračenoj prostorijibudu u zamračenoj prostoriji

ProfilaksaProfilaksa

Profilaksa se sastoji u aktivnoj i pasivnojProfilaksa se sastoji u aktivnoj i pasivnoj imunizaciji.imunizaciji. Aktivna imunizacija se sprovodi dvokratnimAktivna imunizacija se sprovodi dvokratnim davanjem davanjem

anatoksina u razmakuanatoksina u razmaku od mjesec dana. Nakon godinu od mjesec dana. Nakon godinu dana dana treba dati još jednu, tzv. treba dati još jednu, tzv. sstimulirajućutimulirajuću dozu, a dozu, a potom svake 3 do 4 godinepotom svake 3 do 4 godine docjepljivati. docjepljivati.

U slučaju povredeU slučaju povrede ovako propisano cijepljene osobe ovako propisano cijepljene osobe mogu mogu dobili samo anatoksin (ANA-TE).dobili samo anatoksin (ANA-TE).

U profilaktične svrhe se daje kod povredeU profilaktične svrhe se daje kod povrede i antitoksični i antitoksični serum u dozi do serum u dozi do 10 000 jedinica. 10 000 jedinica.

SerumSerum se mora davati nevakcinisanim ili nedovoljnose mora davati nevakcinisanim ili nedovoljno vakcinisanim osobama.vakcinisanim osobama.

Tetanusni humani imunoglobulin seTetanusni humani imunoglobulin se daje kao pasivna daje kao pasivna imunizacija u dozi od 500 I.J. naročito kod imunizacija u dozi od 500 I.J. naročito kod sumnje nasumnje na jaku kontaminaciju.jaku kontaminaciju.

TETANUSTETANUS

BAKTERIJSKI MENINGITISIBAKTERIJSKI MENINGITISI Akutni bakterijski meningitis je teško Akutni bakterijski meningitis je teško

infektivnoinfektivno oboljenje, izazvano različitim oboljenje, izazvano različitim bakterijama, ubakterijama, u toku koga dolazi do toku koga dolazi do stvaranja gnojnog eksudata u stvaranja gnojnog eksudata u subarahnoidnom prostoru, a klinički se subarahnoidnom prostoru, a klinički se karakterišekarakteriše pojavom meningealnih pojavom meningealnih simptoma i znakova.simptoma i znakova.

Etiologija. Najčešći uzročnici meningitisa Etiologija. Najčešći uzročnici meningitisa susu tri bakterije: tri bakterije:

Hemophilus influenzae, NeisseriaHemophilus influenzae, Neisseria meniugitidis, Streptococcus pneumoniae.meniugitidis, Streptococcus pneumoniae.

Ove bakterije su izazivači 75-80% Ove bakterije su izazivači 75-80% bakterijskihbakterijskih meningitisa, pre svega meningitisa, pre svega zahvaljujući činjenici dazahvaljujući činjenici da poseduju veoma poseduju veoma moćne faktore virulencije, kojimoćne faktore virulencije, koji im im omogućavaju da se odupru fagocitoziomogućavaju da se odupru fagocitozi

Epidemiologija. Epidemiologija. Meningitis se najčešće Meningitis se najčešće javljajavlja sporadično, mada su moguće i sporadično, mada su moguće i epidemijeepidemije

Bakterijski meningitis je najčešće bolest Bakterijski meningitis je najčešće bolest dece,dece, tako da približno 70% obolelih tako da približno 70% obolelih pripada uzrastupripada uzrastu do 5 godina.do 5 godina.

Glavni faktor rizika za nastanak Glavni faktor rizika za nastanak meningitisameningitisa je povećanje broja kliconoša u je povećanje broja kliconoša u osetljivoj sredini,osetljivoj sredini, jer infekcija najčešće jer infekcija najčešće nastaje od kliconoša. nastaje od kliconoša.

Od Od strane samog domaćina, faktor rizika strane samog domaćina, faktor rizika je nedostatakje nedostatak specifičnih antitela na specifičnih antitela na mestu ulaska bakterija,mestu ulaska bakterija,

ili neadekvatan imunološki odgovorili neadekvatan imunološki odgovor

Postoje brojni faktori rizika za nastanakPostoje brojni faktori rizika za nastanak meningitisa meningitisa : : prikrivena (okultna) bakterijemija, prikrivena (okultna) bakterijemija, PPrisustvorisustvo drugih infekcija u blizini drugih infekcija u blizini

moždanica, moždanica, Defekti Defekti imunološkog sistema, imunološkog sistema, poremećaj funkcije slezineporemećaj funkcije slezine ili njen ili njen

nedostatak (asplenija), nedostatak (asplenija), povrede glave sapovrede glave sa isticanjem isticanjem

cerebrospinalne tečnosti (likvoreja) i dr.cerebrospinalne tečnosti (likvoreja) i dr. Infekcija se najčešće prenosi Infekcija se najčešće prenosi

respiratornimrespiratornim putem, preko kapljica ili putem, preko kapljica ili sekreta.sekreta.

Patogeneza. Patogeneza. Patogeneza najvećeg broja bakterijskihPatogeneza najvećeg broja bakterijskih

meningisa odvija se kroz četiri faze:meningisa odvija se kroz četiri faze:

• • kolonizaciju nazofarinksa i prolazak kroz kolonizaciju nazofarinksa i prolazak kroz mukozne barijere,mukozne barijere,

• • preživljavanje u krvi i hematogenu preživljavanje u krvi i hematogenu diseminacijudiseminaciju bakterija,bakterija,

• • prolazak bakterija kroz hematoencefalnu prolazak bakterija kroz hematoencefalnu barijerubarijeru ii

• • nastanak inflamacije u subarahnoidnom nastanak inflamacije u subarahnoidnom prostoru.prostoru.

Kolonizacija nazofarinksa i prolazakKolonizacija nazofarinksa i prolazak kroz mukozne barijere. kroz mukozne barijere.

Do Do infekcije dolaziinfekcije dolazi kapljičnim putem, pa je kapljičnim putem, pa je prva faza u nastanku prva faza u nastanku bolesti naseljavanje bolesti naseljavanje bakterija, potencijalnih izazivačabakterija, potencijalnih izazivača meningitisa, u nazofarinksu.meningitisa, u nazofarinksu.

Kod osetljivog domaćina dolazi do Kod osetljivog domaćina dolazi do priljubljivanjapriljubljivanja bakterija na receptorska bakterija na receptorska mesta na epitelnim mesta na epitelnim ćelijama nazofarinksa. ćelijama nazofarinksa.

U odvijanju ovoga procesaU odvijanju ovoga procesa važnu ulogu važnu ulogu imaju imaju specijalizovane specijalizovane tvorevine na površini tvorevine na površini bakterija (npr. bakterija (npr. ffimbrijeimbrije meningokokameningokoka). ).

Ukoliko se ovaj kontakt ostvari,Ukoliko se ovaj kontakt ostvari, postoji postoji mogućnost nastanka infekcije. mogućnost nastanka infekcije.

Ali, ako su Ali, ako su ova receptorska mesta blokirana ova receptorska mesta blokirana specifičnim IgAspecifičnim IgA antitelima, ne može doći do antitelima, ne može doći do infekcije.infekcije.

Posle ostvarenog kontakta na Posle ostvarenog kontakta na receptorskimreceptorskim mestima, dolazi do mestima, dolazi do prolaska bakterija kroz epitel i prolaska bakterija kroz epitel i njihovog njihovog pojavljivanja u krvi. pojavljivanja u krvi.

Meningokok seMeningokok se transportuje kroz epitelne transportuje kroz epitelne ćelije u fagocitnimćelije u fagocitnim vakuolama, što mu vakuolama, što mu omogućava prodor u krvomogućava prodor u krv (fenomen (fenomen "trojanskog konja")."trojanskog konja").

Preživljavanje u krvi i hematogena Preživljavanje u krvi i hematogena disemmacija.disemmacija.

FFagocitoza bakterija, preko aktiviranja agocitoza bakterija, preko aktiviranja komplementakomplementa klasičnim putem, ne može da klasičnim putem, ne može da se obavi kodse obavi kod bakterija koje poseduju bakterija koje poseduju kapsulu.kapsulu.

Ukoliko su opsonizacija i fagocitoza Ukoliko su opsonizacija i fagocitoza neadekvatne,neadekvatne, postoje idealni uslovi za postoje idealni uslovi za razvoj bakterijemije.razvoj bakterijemije.

To se dešava kod mladih, neimunih osoba,To se dešava kod mladih, neimunih osoba, koje još nemaju IgM i IgG antitela, ili kod koje još nemaju IgM i IgG antitela, ili kod imunodeficijentnihimunodeficijentnih osoba sa nedostatkom osoba sa nedostatkom različitihrazličitih komponenti komplementnog ili komponenti komplementnog ili properdinskogproperdinskog sistema.sistema.

Prolazak bakterija kroz krvno-moždanuProlazak bakterija kroz krvno-moždanu barijerubarijeru odvija se kroz horioidni pleksus bočnihodvija se kroz horioidni pleksus bočnih moždanih moždanih komora, u kome je protok krvi veliki, komora, u kome je protok krvi veliki, pa tako pa tako veliki broj bakterija dospeva do ovogaveliki broj bakterija dospeva do ovoga mesta. mesta.

Pored prisustva velikog broja bakterija,Pored prisustva velikog broja bakterija, potrebno potrebno je da dođe i do vezivanja bakterija za je da dođe i do vezivanja bakterija za određena određena receptorska mesta na kreceptorska mesta na krrvno-moždanojvno-moždanoj barijeri.barijeri.

Ćelije moždanih kapilara, kao i ćelijeĆelije moždanih kapilara, kao i ćelije horioidnog horioidnog pleksusa, imaju receptore za adherencijupleksusa, imaju receptore za adherenciju bakterija, izazivača meningitisa.bakterija, izazivača meningitisa.

Jedan od najvažnijih događaja u patogenezi Jedan od najvažnijih događaja u patogenezi bakterijskog meningitisa je povećanje bakterijskog meningitisa je povećanje propustljivostihematoencefalne barijere, koje propustljivostihematoencefalne barijere, koje nastajenastaje zbog razmicanja endotelnih ćelija zbog razmicanja endotelnih ćelija moždanihmoždanih kapilara. kapilara.

Ovo razmicanje nastaje pod uticajem Ovo razmicanje nastaje pod uticajem bakterija i bakterija i njihovih produkata, kao i inflamatornihnjihovih produkata, kao i inflamatornih komponenti, a kao posledica dolazi dokomponenti, a kao posledica dolazi do prolaska prolaska bakterija, leukocita, albumina i drugih bakterija, leukocita, albumina i drugih materija materija iz krvi u subarahnoidni prostoriz krvi u subarahnoidni prostor

Nastanak inflamacije u subarahnoidnomNastanak inflamacije u subarahnoidnom prostoru. prostoru.

U cerebrospinalnoj tečnosti ne postojeU cerebrospinalnoj tečnosti ne postoje zadovoljavajući mehanizmi odbrane, što je činizadovoljavajući mehanizmi odbrane, što je čini pogodnom sredinom za razmnožavanje pogodnom sredinom za razmnožavanje bakterija i nastanak infekcije. bakterija i nastanak infekcije.

To se, pre svega, odnosi na nedostatak To se, pre svega, odnosi na nedostatak humoralnih mehanizama odbrane i humoralnih mehanizama odbrane i komplementa.komplementa.

Inflamacija u subarahnoidnom prostoru Inflamacija u subarahnoidnom prostoru započinje započinje dolaskom bakterija, koje se brzo dolaskom bakterija, koje se brzo razmnožavajurazmnožavaju i oslobađaju aktivne komponente i oslobađaju aktivne komponente ćelijskogćelijskog zida ili ćelijske membrane (endotoksin zida ili ćelijske membrane (endotoksin kod gramkod gram negativnihnegativnih bakterija ili teihoična bakterija ili teihoična kiselina kodkiselina kod pnuemokoka). pnuemokoka).

Najznačajniji događaj u toku bakterijskog Najznačajniji događaj u toku bakterijskog meningitisa je pojava neutrofilnih leukocita umeningitisa je pojava neutrofilnih leukocita u cerebrospinalnoj tečnosti, što joj daje zamućen,cerebrospinalnoj tečnosti, što joj daje zamućen, često i "gnojav" izgled.često i "gnojav" izgled.

U subarahnoidnom prostoru leukociti, U subarahnoidnom prostoru leukociti, aktiviraniaktivirani dejstvoni lokalnih citokina, dejstvoni lokalnih citokina, oslobađaju vazoaktivneoslobađaju vazoaktivne supstance - metabolite supstance - metabolite arahidonskearahidonske kiseline (prostaglandine, kiseline (prostaglandine, leukotrijene), kao i toksične metaboliteleukotrijene), kao i toksične metabolite kiseonika i azota koji dodatno oštećuju kiseonika i azota koji dodatno oštećuju hematoencefalnuhematoencefalnu barijeru.barijeru.

Jedna od najznačajnijih posledica oštećenja Jedna od najznačajnijih posledica oštećenja oveove barijere je povećanje intrakranijalnog barijere je povećanje intrakranijalnog pritiska, kojepritiska, koje je najvećim delom posledica je najvećim delom posledica moždanog edema.moždanog edema.

Ovi inflamatorni događajiOvi inflamatorni događaji dovode do dovode do poremećaja u dinamici cerebrospinalneporemećaja u dinamici cerebrospinalne tečnosti, poremećaja moždanogtečnosti, poremećaja moždanog metabolizma i metabolizma i promene u moždanoj cirkulaciji.promene u moždanoj cirkulaciji.

Zbog lošeg snabdevanja krvlju, u pojedinimZbog lošeg snabdevanja krvlju, u pojedinim regionima mozga mogu nastati hipoksične ili regionima mozga mogu nastati hipoksične ili čakčak i ishemične promene sa trajnim i ishemične promene sa trajnim posledicama.posledicama.

Patoanatomske promene. Patoanatomske promene. NajznačajnijeNajznačajnije promene u toku promene u toku

bakterijskog meningitisa subakterijskog meningitisa su pojave pojave hiperemije i edema moždanih opni, kao ihiperemije i edema moždanih opni, kao i stvaranje eksudata, sastavljenog od stvaranje eksudata, sastavljenog od polimorfonuklearnihpolimorfonuklearnih leukocita, u leukocita, u subarahnoidnom prostoru.subarahnoidnom prostoru.

Uz to, postoji manje ili više izražen edemUz to, postoji manje ili više izražen edem mozga.mozga.

Kliničku sliku bakterijskogKliničku sliku bakterijskog meningitisa karakterišu meningitisa karakterišu pojave meningealnihpojave meningealnih simptoma i znakova. simptoma i znakova.

Meningealni simptomi suMeningealni simptomi su kombinacija sistemskih kombinacija sistemskih pojava kao što su temperatura,pojava kao što su temperatura, malaksalost i malaksalost i povraćanje i simptoma od povraćanje i simptoma od strane centralnog strane centralnog nervnog sistema, kao što sunervnog sistema, kao što su::

glavobolja, fotofobija, poremećaj svesti i ukočenglavobolja, fotofobija, poremećaj svesti i ukočen vrat. vrat.

Bolest je Bolest je potvrđena lumbalnom punkcijom.potvrđena lumbalnom punkcijom. Meningealni znaci su Meningealni znaci su ukočen vrat, koji imaukočen vrat, koji ima veliki veliki

značaj, naročito kod odraslih bolesnika saznačaj, naročito kod odraslih bolesnika sa poremećajem svestiporemećajem svesti,, kod kojih izvođenje drugih kod kojih izvođenje drugih meningealnih znakova može biti teško; meningealnih znakova može biti teško; gornjigornji BrudBrudžžinski, donji inski, donji BBrurudždžinski, Kernigov i Vujiinski, Kernigov i Vujiććevev znak. znak.

Kod školske dece često se vidi i "znak Kod školske dece često se vidi i "znak tronošca" - tronošca" - dete se u sedećem položaju oslanja nadete se u sedećem položaju oslanja na tri oslonca: tri oslonca: dlanove, gluteuse i pete.dlanove, gluteuse i pete.

Bakterijski meningitis u dece. Bakterijski meningitis u dece. SimptomiSimptomi bolesti su povišena bolesti su povišena

temperatura, pospanost ilitemperatura, pospanost ili neki drugi neki drugi poremećaj svesti, glavobolja, poremećaj svesti, glavobolja, razdražljivost,razdražljivost, muka, povraćanje i muka, povraćanje i fotofobijafotofobija

Konvulzije se javljaju u 30-40% dece sa Konvulzije se javljaju u 30-40% dece sa bakterijskimbakterijskim meningitisom u početku meningitisom u početku bolesti, običnobolesti, obično u toku prva tri dana. u toku prva tri dana.

Pojava ospe u toku meningitisa gotovo Pojava ospe u toku meningitisa gotovo redovnoredovno ukazuje na meningokokni ukazuje na meningokokni meningitis, za koji meningitis, za koji je pojava petehijane je pojava petehijane ospe gotovo patognomonična.ospe gotovo patognomonična.

Sem na koži, petehije se mogu naći i naSem na koži, petehije se mogu naći i na sluznicama i konjunktivamasluznicama i konjunktivama

Dijagnoza. Dijagnoza bakterijskog meningitisaDijagnoza. Dijagnoza bakterijskog meningitisa postavlja se na osnovu karakterističnog nalazapostavlja se na osnovu karakterističnog nalaza u cerebrospinalnoj tečnosti.u cerebrospinalnoj tečnosti. Klinička sumnja na bakterijski meningitis, naKlinička sumnja na bakterijski meningitis, na osnovu prisustva meningealnih simptoma iosnovu prisustva meningealnih simptoma i znakova, predstavlja indikaciju za lumbalnuznakova, predstavlja indikaciju za lumbalnu punkciju. Rezulati pregleda cerebrospinalnepunkciju. Rezulati pregleda cerebrospinalne tečnosti mogu potvrditi ili odbaciti dijagnozutečnosti mogu potvrditi ili odbaciti dijagnozu bakterijskog meningitisa.bakterijskog meningitisa.

Komplikacije seKomplikacije se mogu odnositi na nervni sistem ili na mogu odnositi na nervni sistem ili na

udaljene udaljene organske sisteme.organske sisteme. Neurološke komplikacije:Neurološke komplikacije: a) Konvulzije (fokalne ili generalizovane);a) Konvulzije (fokalne ili generalizovane); b) Oštećenja kranijalnih nerava - b) Oštećenja kranijalnih nerava -

najčešće sunajčešće su zahvaćeni III, VI i VIII zahvaćeni III, VI i VIII kranijalni nerv. Posebno je značajno kranijalni nerv. Posebno je značajno oštećenje VIII kranijalnog nerva, koje u oštećenje VIII kranijalnog nerva, koje u oko 10% obolelih dovodi do oko 10% obolelih dovodi do trajnog trajnog oštećenja sluha.oštećenja sluha.

c) lokalni neurološki znaci (hemipareze, c) lokalni neurološki znaci (hemipareze, kvadripareze, kvadripareze, defekti vidnog polja);defekti vidnog polja);

d) Zahvatanje ostalih moždanih sruktura zapad) Zahvatanje ostalih moždanih sruktura zapaIjenjskim Ijenjskim procesom gotovo je redovno prisutnoprocesom gotovo je redovno prisutno u u toku toku meningitisa. meningitisa.

Mogu nastati lokaliMogu nastati lokalizzovanaovana zapaljenjska oboljenja, kao zapaljenjska oboljenja, kao što sušto su cerebritis i apsces ili zapaljenje venskih sinusa.cerebritis i apsces ili zapaljenje venskih sinusa.

e) Poremećaj cirkulacije cerebrospinalne tečnostie) Poremećaj cirkulacije cerebrospinalne tečnosti nastaje zbog prisustva gnojnog eksudatanastaje zbog prisustva gnojnog eksudata ili priraslica u ili priraslica u subarahnoidnom prostoru i subarahnoidnom prostoru i može dovesti do može dovesti do hidrocefalusa.hidrocefalusa.

f) Subduralne efuzije su kolekcije tečnosti, najčešćef) Subduralne efuzije su kolekcije tečnosti, najčešće sterilne, koje se nalaze u subduralnom sterilne, koje se nalaze u subduralnom prostoru na prostoru na konveksitetu mozga.konveksitetu mozga.

g) Ventrikulitis označava prisustvo gnojnogg) Ventrikulitis označava prisustvo gnojnog eksudata u eksudata u bočnim moždanim komorama.bočnim moždanim komorama.

Javlja se gotovo isključivo u toku neonatalnogJavlja se gotovo isključivo u toku neonatalnog meningitisa.meningitisa.

h) Zahvatanje neuroendokrinih struktura mozgah) Zahvatanje neuroendokrinih struktura mozga može se manifestovati sindromom neadekvatnemože se manifestovati sindromom neadekvatne

sekrecije antidiuretskog hormonasekrecije antidiuretskog hormona (SIADH).(SIADH).

Terapija.Terapija. Izlečenje bakterijskog meningitisa Izlečenje bakterijskog meningitisa može se može se postići uništavanjepostići uništavanjemm bakterija bakterija u cerebrospinalnoj u cerebrospinalnoj tečnosti. tečnosti.

Efikasnost antimikrobneEfikasnost antimikrobne terapije bakterijskog terapije bakterijskog meningitisa zavisimeningitisa zavisi od postizanja adekvatne od postizanja adekvatne baktericidne aktivnosti ubaktericidne aktivnosti u cerebrospinalnoj tečnosti. cerebrospinalnoj tečnosti.

Nekoliko faktoraNekoliko faktora određuje da li se baktericidna određuje da li se baktericidna aktivnost možeaktivnost može postići:postići:

• • mogućnost antibiotika da prođe kroz hematoencefalnumogućnost antibiotika da prođe kroz hematoencefalnu barijeru (zavisi od molekulske gradebarijeru (zavisi od molekulske grade anttibiotika, anttibiotika, njegove liposolubilnosti, jonizacijei dr);njegove liposolubilnosti, jonizacijei dr);

• • aktivnost antibiotika u purulentnoj cerebrospinalnojaktivnost antibiotika u purulentnoj cerebrospinalnoj tečnosti: treba da postignu minimalnutečnosti: treba da postignu minimalnu baktericidnu baktericidnu koncentraciju (MBC) koja je 10-20 puta veća od MBC u koncentraciju (MBC) koja je 10-20 puta veća od MBC u krvi i dr.;krvi i dr.;

• • brzina metabolizma i izlučivanje antibiotika izbrzina metabolizma i izlučivanje antibiotika iz cerebrospinalne tečnosti (treba da imaju aktivnecerebrospinalne tečnosti (treba da imaju aktivne metabolite, da se što sporije izlučuju i dr.).metabolite, da se što sporije izlučuju i dr.).

• • Terapija bakterijskih meningitisa obuhvataTerapija bakterijskih meningitisa obuhvata antibiotsku antibiotsku terapiju, antiinflamatornu terapiju,terapiju, antiinflamatornu terapiju, antiedematoznu antiedematoznu terapiju, simptomatsko lečenjeterapiju, simptomatsko lečenje i stalnu kontrolu vitalnih i stalnu kontrolu vitalnih funkcija.funkcija.

Antibiotici se uvek daju intravenski, jer Antibiotici se uvek daju intravenski, jer sese samo tako može sa sigurnošću samo tako može sa sigurnošću obezbediti adekvatnaobezbediti adekvatna koncentracija leka koncentracija leka u krvi, što je preduslov za postizanje u krvi, što je preduslov za postizanje potrebne koncentracije u potrebne koncentracije u cerebrospinalnoj cerebrospinalnoj tečnosti.tečnosti.

Antiinflamatorna terapija. Antiinflamatorna terapija. KKomponenteomponente ćelijskog zida bakterija i ćelijskog zida bakterija i

sami polimorfonuklearnisami polimorfonuklearni leukociti dovode leukociti dovode do inflamacije u subarahnoido inflamacije u subarahnoiddnomnom prostoru prostoru i do oslabadanja proinflamatornih i do oslabadanja proinflamatornih citokina. citokina.

Moguće je smanjiti inflamatorni odgovorMoguće je smanjiti inflamatorni odgovor u u subarahnoidnom prostoru i tako poboljšati subarahnoidnom prostoru i tako poboljšati ishod meningitisa, upotrebom ishod meningitisa, upotrebom antiinflamatornihantiinflamatornih agensa zajedno sa agensa zajedno sa antibioticima.antibioticima.

Najbolji antiinflamatorni efekat ima Najbolji antiinflamatorni efekat ima kortikosteroidkortikosteroid deksametazon (deksametazon (deksazon) .deksazon) .

Antiedematozna terapija. Antiedematozna terapija. Za lečenje edema Za lečenje edema mozga koriste se mozga koriste se

diuretici (diuretici (manitol, furosemid)manitol, furosemid) i kortikosteroidi i kortikosteroidi (deksazon).(deksazon). Simptomatska terapija obuhvata lečenjeSimptomatska terapija obuhvata lečenje

povišene temperature, glavobolje i povišene temperature, glavobolje i konvulzija.konvulzija.

Za brzo prekidanje konvulzivnog napada Za brzo prekidanje konvulzivnog napada koriste se antikonvulzivni lekovi kratkog koriste se antikonvulzivni lekovi kratkog dejstva,dejstva, kao što su kao što su lorazepam ili lorazepam ili diazepam.diazepam.

Nadoknada Nadoknada tečnosti kod bolesnika sa tečnosti kod bolesnika sa bakterijskimbakterijskim meningitisom sprovodi se meningitisom sprovodi se veoma oprezno,veoma oprezno, zbog postojanja edema zbog postojanja edema mozga i hiponatremije,mozga i hiponatremije, naročito kod naročito kod dece.dece.

Prevencija. Prevencija. Nastanak pojedinih vrsta bakterijskihNastanak pojedinih vrsta bakterijskih

meningitisa može se sprečiti bilo meningitisa može se sprečiti bilo antibiotskomantibiotskom profilaksom osoba koje su profilaksom osoba koje su bile u kontaktu bile u kontaktu sa obolelim sa obolelim (hemoprofilaksa), bilo primenom(hemoprofilaksa), bilo primenom

va kc i n a (i m u n o p ro fva kc i n a (i m u n o p ro f i i ll a k a k ss a).a).

Hemoprofilaksa Hemofilus influenzae bHemoprofilaksa Hemofilus influenzae b meningitisa. meningitisa.

Preporučuje se primena rifampicinPreporučuje se primena rifampicina a (20mg/kg dnevno) 4 dana, za sve (20mg/kg dnevno) 4 dana, za sve kontakte, uključujući i odrasle, u kontakte, uključujući i odrasle, u domaćinstvu u kome je barem jedno domaćinstvu u kome je barem jedno dete mlade od 4 godine.dete mlade od 4 godine.

Imunoprofilaksa infekcije izazvaneImunoprofilaksa infekcije izazvane Hemofilusom influenzae b (vakcinacija).Hemofilusom influenzae b (vakcinacija).

Vakcina se veoma uspešno primenjuje u Vakcina se veoma uspešno primenjuje u mnogimmnogim zemljama sveta. zemljama sveta.

Hemoprofilaksa meningokokne bolesti.Hemoprofilaksa meningokokne bolesti. Kao lek izbora preporučuje se Kao lek izbora preporučuje se rifampicinrifampicin

MENINGITIS IZAZVANMENINGITIS IZAZVAN HAEMOPHILUSOM INFLUENZAE TIPA HAEMOPHILUSOM INFLUENZAE TIPA

bb Meningitis je najčešća i najozbiljnija Meningitis je najčešća i najozbiljnija

manifestacijamanifestacija infekcije izazvane infekcije izazvane HaemophilusomHaemophilusom influenzae. influenzae.

Najveći broj meningitisa izazvan jeNajveći broj meningitisa izazvan je serotipom b, koji ima kapsulu. serotipom b, koji ima kapsulu.

Ona je glavni faktorOna je glavni faktor virulencije ove virulencije ove bakterije. bakterije.

HaemophilusHaemophilus influenzae b (Hib) najčešće influenzae b (Hib) najčešće izaziva meningitisizaziva meningitis kod dece starosti od kod dece starosti od nekoliko meseci do 3 godine.nekoliko meseci do 3 godine.

Klinička slika. Simptomi i znaci Klinička slika. Simptomi i znaci meningitisameningitisa zavise od uzrasta bolesnika. zavise od uzrasta bolesnika.

Dok starije dete Dok starije dete (kao i odrasli) ima tipične (kao i odrasli) ima tipične simptome i znake kaosimptome i znake kao što su glavobolja, što su glavobolja, fotofobija, ukočenost vrata,fotofobija, ukočenost vrata, dotle odojče dotle odojče pokazuje čitav nipokazuje čitav ni nekarakterističnihnekarakterističnih simptoma i znakova. simptoma i znakova.

Najčešći simptomi kod Najčešći simptomi kod odojčeta su povišena odojčeta su povišena temperatura i povraćanje,temperatura i povraćanje, zatim odbijanje zatim odbijanje hrane i razdražljivost. hrane i razdražljivost.

PozitivniPozitivni meningealni znaci, ako se uopšte i meningealni znaci, ako se uopšte i jave, nastaju kasnije, kada je bolest već jave, nastaju kasnije, kada je bolest već uznapredovala i kada uznapredovala i kada nastaju koma, nastaju koma, konvulkonvulzzije i napeta fontanela. ije i napeta fontanela.

TTemperatura može biti odsutna. emperatura može biti odsutna. NajalarmantnijiNajalarmantniji znaci su znaci su poremećaj svesti, poremećaj svesti,

poremećaj afekta i budnostiporemećaj afekta i budnosti, koji nastaju , koji nastaju veoma rano u toku bolesti.veoma rano u toku bolesti.

U toku ovog meningitisa često se javljaju U toku ovog meningitisa često se javljaju konvulzije,konvulzije, fokalni neurološki ispadi, a fokalni neurološki ispadi, a često je često je zahvaćen VII l kranijalni nerv, zahvaćen VII l kranijalni nerv, što ima za posledicušto ima za posledicu rano nastajanje rano nastajanje gluvoće.gluvoće.

U toku bolesti mogu nastati sindrom U toku bolesti mogu nastati sindrom neadekvatne neadekvatne sekrecije antidiuretskog sekrecije antidiuretskog hormona i subduralnehormona i subduralne efuzije.efuzije.

Sa meningitisom se mogu javiti i drugeSa meningitisom se mogu javiti i druge septične manifestacije kao što su septične manifestacije kao što su endoftalmitis,endoftalmitis, perikarditis, osteomijelitis i perikarditis, osteomijelitis i artritis.artritis.

Dijagnoza. Dijagnoza. Ukoliko postoji klinička sumnja, potrebno Ukoliko postoji klinička sumnja, potrebno

je odmah uraditi lumbalnu punkciju.je odmah uraditi lumbalnu punkciju. Nalaz u cerebrospinalnoj tečnosti je Nalaz u cerebrospinalnoj tečnosti je

tipičan tipičan zzaa gnojni meningitis, a etiološka gnojni meningitis, a etiološka dijagnoza sedijagnoza se postavlja kao kod drugih postavlja kao kod drugih bakterijskih meningitisa.bakterijskih meningitisa.

U postavljanju dijagnoze može biti U postavljanju dijagnoze može biti korisnakorisna izolacija uzročnika iz drugih izolacija uzročnika iz drugih materijala (hemokulture,materijala (hemokulture, urinokulture).urinokulture).

TerapijaTerapija Antibiotska terapija. Lek izbora su Antibiotska terapija. Lek izbora su

cefalosporinicefalosporini treće generacije (treće generacije (cefotaksim ili cefotaksim ili ceftriakson).ceftriakson).

Antibiotska terapija treba da traje 10-14 dana.Antibiotska terapija treba da traje 10-14 dana. Antiinflamatorna terapija. Upotreba Antiinflamatorna terapija. Upotreba

kortikosteroidakortikosteroida deksametazona deksametazona (deksazonci) (deksazonci) kaokao antiinflamatornogantiinflamatornog sredstva postala je sredstva postala je sastavni deo sastavni deo svih terapijskih šema za lečenje svih terapijskih šema za lečenje ovog meningitisa.ovog meningitisa.

Simptomatska terapija je izuzetno značajnaSimptomatska terapija je izuzetno značajna Naročito je značajna antiedematozna terapija, Naročito je značajna antiedematozna terapija,

koja zahteva praćenje elektrolitskog balansa koja zahteva praćenje elektrolitskog balansa (zbog(zbog česte hiponatremije). česte hiponatremije).

Savremeni stavovi ne zahtevajuSavremeni stavovi ne zahtevaju restrikciju restrikciju unosa tečnosti.unosa tečnosti.

Ostale simptomatske mere podrazumevajuOstale simptomatske mere podrazumevaju kontrolu konvulzija i povišene temperature.kontrolu konvulzija i povišene temperature.

Posledice bolestiPosledice bolesti:: oštećenja sluha, oštećenja sluha, pporemećajioremećaji govora i vida, govora i vida, mentalna retardacija, mentalna retardacija, mmotorneotorne nenormalnosti, nenormalnosti, epilepsija i dr.epilepsija i dr.

PNEUMOKOKNI MENINGITISPNEUMOKOKNI MENINGITIS Uzročnik oboljenja je Uzročnik oboljenja je Streptococcus Streptococcus

pneumopneumonniae,iae, gram-pozitivni diplokok koji gram-pozitivni diplokok koji posedujeposeduje polisahapolisaharridnu kapsulu kao idnu kapsulu kao glavni faktor virulencijeglavni faktor virulencije ove bakterije. ove bakterije.

Najčešća oboljenjaNajčešća oboljenja su pneumonije, ali je su pneumonije, ali je obolevanje od meningitisaobolevanje od meningitisa značajnije, značajnije, kako po težini kliničke slike, tako kako po težini kliničke slike, tako i po i po smrtnosti, koja je još uvek veoma visoka.smrtnosti, koja je još uvek veoma visoka.

Prethodna bolesna stanja udruženaPrethodna bolesna stanja udružena sa pneumokoknim meningitisomsa pneumokoknim meningitisom ((predispozicije za obolevanjepredispozicije za obolevanje))

pneumonijapneumonija otitis mediaotitis media sinuzitissinuzitis fistula sa likvorejomfistula sa likvorejom povreda glavepovreda glave alkoholizam, cirozaalkoholizam, ciroza anemija srpastih ćelija, talasemijaanemija srpastih ćelija, talasemija nedostatak slezinenedostatak slezine multipli mijelommultipli mijelom

Značaj slezine u zaštiti od pneumokoknih Značaj slezine u zaštiti od pneumokoknih bolesti, uključujući i meningitis, je veliki. bolesti, uključujući i meningitis, je veliki.

Slezina jeSlezina je glavni organ preko koga se glavni organ preko koga se odstranjuju pneumokokeodstranjuju pneumokoke iz krvi kod iz krvi kod neimunih osoba. neimunih osoba.

SSlezina je filter za bakterije a lezina je filter za bakterije a u njoj u njoj nastaju subpopulacije limfocita koje nastaju subpopulacije limfocita koje sintetišusintetišu specifična antitela. specifična antitela.

Kod nedostatka slezine,Kod nedostatka slezine, kao i raznih kao i raznih funkcionalnih poremećaja u kojima funkcionalnih poremećaja u kojima učestvuje slezina (npr. anemija srpas tili učestvuje slezina (npr. anemija srpas tili ćelija), nastajećelija), nastaje povećano obolevanje od povećano obolevanje od pneumokoknogpneumokoknog meningitisa.meningitisa.

Klinička slika. Klinička slika. Pneumokokni meningitisPneumokokni meningitis može da počne naglo, sa može da počne naglo, sa

glavoboljom, ukočenimglavoboljom, ukočenim vratom, konvulvratom, konvulzzijama i ijama i poremećajem svesti, kojiporemećajem svesti, koji vratom, konvulzijama i vratom, konvulzijama i poremećajem svesti, kojiporemećajem svesti, koji nastaju u toku nekoliko sati ili nastaju u toku nekoliko sati ili postepeno, u toku postepeno, u toku nekoliko dana. nekoliko dana.

Klinička slika bolesti Klinička slika bolesti je klasična je klasična uz izrazitijeuz izrazitije manifestacije manifestacije poremećaja svesti kao što su uznemirenost,poremećaja svesti kao što su uznemirenost, razdražljivost, razdražljivost, konfuzija, delirijum ikonfuzija, delirijum i koma. koma.

Poremećaj svesti češći je kod pneumokoknogPoremećaj svesti češći je kod pneumokoknog nego kod nego kod drugih vrsta bakterijskih meningitisadrugih vrsta bakterijskih meningitisa i nalazi se kod i nalazi se kod približno 50% bolesnika. približno 50% bolesnika.

Kod odraslih su dobro ispoljeni i meningealni znaci, Kod odraslih su dobro ispoljeni i meningealni znaci, naročito naročito ukočen vrat. ukočen vrat.

Najznačajniji znak bolestiNajznačajniji znak bolesti kod dece sa otvorenom velikom kod dece sa otvorenom velikom fontanelom jefontanelom je napeta fontanela, ali u slučaju dehidratacije i napeta fontanela, ali u slučaju dehidratacije i ovajovaj

znak može biti odsutan. znak može biti odsutan. Kod dece uzrasta do 2 Kod dece uzrasta do 2 godine javljaju se, pored povišene godine javljaju se, pored povišene

temperature itemperature i povraćanja, uznemirenost, pospanost i povraćanja, uznemirenost, pospanost i konvulzije.konvulzije.

Dijagnoza bolesti postavlja seDijagnoza bolesti postavlja se pregledom pregledom cerebrospinalne tečnosti koja jecerebrospinalne tečnosti koja je::

mutna, "gnojnog izgleda", često mutna, "gnojnog izgleda", često žutozelene boje.žutozelene boje.

Terapija. Terapija. Ranija terapija pneumokoknogRanija terapija pneumokoknog

meningitisa pretrpela je značajne izmene meningitisa pretrpela je značajne izmene zbog svezbog sve češće pojave rezistencije češće pojave rezistencije pneumokoka na pneumokoka na penicilin.penicilin.

Zbog toga, Zbog toga, penicilin se više ne može penicilin se više ne može preporučitipreporučiti kao antimikrobni lek u slučaju kao antimikrobni lek u slučaju pneumokoknogpneumokoknog meningitisa. meningitisa.

Preporučuje se primena Preporučuje se primena cefalosporinacefalosporina treće generacije, kao i treće generacije, kao i vankomicina u vankomicina u slučajevimaslučajevima izolacije pneumokoka visoko izolacije pneumokoka visoko rezistentnog na rezistentnog na penicilinpenicilin

Antiinflamatorna terapija. Antiinflamatorna terapija. Preporučuje sePreporučuje se primena deksametazona primena deksametazona

(deksn/ona) u dozi od (deksn/ona) u dozi od 0,6-0,8 mg/kg, u 0,6-0,8 mg/kg, u toku 2 dana, kod dece. toku 2 dana, kod dece.

Kod Kod odraslih se ovaj lek preporučuje kod odraslih se ovaj lek preporučuje kod bolesnika sabolesnika sa teškim poremećajem svesti teškim poremećajem svesti i drugim pokazateljima i drugim pokazateljima povećanog povećanog intrakranijalnog pritiska.intrakranijalnog pritiska.

MENINGITISI IZAZVANIMENINGITISI IZAZVANI GRAM-GRAM-NEGATIVNIM BAKTERIJAMANEGATIVNIM BAKTERIJAMA

Gram-negativne bakterije učestvujuGram-negativne bakterije učestvuju u u njihovoj etiologiji sa 4-7%. njihovoj etiologiji sa 4-7%.

Ove bakterije suOve bakterije su najčešći stanovnici najčešći stanovnici gastrointestinalnog traktagastrointestinalnog trakta čoveka, odakle čoveka, odakle povremeno mogu da prodru u krv, povremeno mogu da prodru u krv, izazivajući sepsu i meningitis.izazivajući sepsu i meningitis.

Etiologija. Etiologija. GGram-negativne bakterije najčešćeram-negativne bakterije najčešće izazivaju izazivaju

meningitis u neonatalnom periodu, takomeningitis u neonatalnom periodu, tako da da E. coli izaziva više od dve trećine E. coli izaziva više od dve trećine neonatalnihneonatalnih meningitisa i sepsi. meningitisa i sepsi.

Sem nje, u ovom uzrastu meningitisSem nje, u ovom uzrastu meningitis često često izaziva i izaziva i Klebsiella spp., a ponekad iKlebsiella spp., a ponekad i SaSalmlmonella spp.onella spp.

Kod neurohirurških bolesnika prvi kliničkiKod neurohirurških bolesnika prvi klinički znaci su temperatura i psihičke promene znaci su temperatura i psihičke promene kojekoje često nastaju postepeno i diskretno, često nastaju postepeno i diskretno, pa se ponekadpa se ponekad mogu pripisati i mogu pripisati i uobičajenom postoperativnomuobičajenom postoperativnom toku. toku.

Ukočen vrat i drugi meningealni znaci Ukočen vrat i drugi meningealni znaci ne ne moraju biti prisutni. moraju biti prisutni.

Zbog toga, u svim slučajevimaZbog toga, u svim slučajevima postojanja povišene telesne postojanja povišene telesne temperature,temperature, postojanja mentalnih postojanja mentalnih promena i slabijeg reagovanjapromena i slabijeg reagovanja bolesnika bolesnika na spoljašnje draži, treba isključitina spoljašnje draži, treba isključiti meningitis.meningitis.

Komplikacije su kao i kod drugih Komplikacije su kao i kod drugih bakterijskih bakterijskih meningitisa: konvulzije, meningitisa: konvulzije, fokalni neurološki znaci,fokalni neurološki znaci, koma, moždani koma, moždani apsces, gluvoća i hidrocefalusapsces, gluvoća i hidrocefalus

Terapija. Terapija. Preokret u lečenju gram-negativnihPreokret u lečenju gram-negativnih

bakterijskih meningitisa donela je bakterijskih meningitisa donela je upotreba cefalosporinaupotreba cefalosporina treće generacije. treće generacije.

Koriste se Koriste se ceftriakson,ceftriakson, cefotaksim i cefotaksim i ceftazidini. Cefalosporini četvrteceftazidini. Cefalosporini četvrte generacije, čiji je predstavnik generacije, čiji je predstavnik cefepim, cefepim, pokazuju pokazuju još veću aktivnost protiv još veću aktivnost protiv enterobakterija i drugihenterobakterija i drugih gram-negativnih gram-negativnih bacila.bacila.