SPEECH OF PRESIDENT RODRIGO ROA DUTERTEDURING HIS MEETING WITH THE FILIPINO COMMUNITY IN JAPAN

The Palace Hotel in Tokyo, Japan30 May 2019

Kindly sit down. [applause and cheers] [crowd chants: Duterte. Duterte] Maupo kayo. Kindly sit down. Kaninong upuan ‘yan na bakante?

DTI Secretary Ramon Lopez: Iyong mga nasa Nikkei dinner sila Sec. Berna, Sec... Ah hindi na ma --- hindi na magpunta ‘yon dito? [DTI Sec. Lopez: Nikkei dinner, susunod daw.]

There were two ladies who were seated here. Bumalik kayo dito, hindi na ‘yon babalik. [laughter] At bumalik man ‘yung ano, eh may kasama akong mga tourism official and other. Kokonti lang ho kami. Eh nandiyan na kayo kanina, mukhang pinaalis kayo. Dapat ang protocol --- dapat ‘pag magaganda, [laughter] ‘wag mong tanggalin sa harap ko kasi mawalaan ako ng inspirasyon. [laughter]

Kaya lang for this moment ah talagang built-in na kasi ang misis ko nandiyan. [applause] Alam mo Honeylet used to work in America. Kasi po ako may asawa na dati. Para malaman ninyo. ‘Yung nanay ni Inday, ni Pulong, pati ni Sebastian. Eh unfortunately, sadly, hindi naman kasi magka-intindihan kayong la... And well I really grieved the event in my life na mag-separation. Ah talagang ang asawa ko umuwi sa America. She’s half German, half American. Parang iniwan niya ako. [laughter]

Hindi ko malaman kung ano ang kasalanan ko, na ayaw niya kasi marami ‘yon eh. [laughter] Ang problema she never told us the reason why she was leaving me, and she filed an annulment case against me. Para malaman ninyo na we’re partners when we are doing well. Ah maybe marriage at this time --- nandiyan pa ‘yung mga anak ko at ah magkaibigan sila. But if I do a misstep there baka tuloy mag-away na o magsama na ang pagsamahan nila.

So ganyan na lang, I went to her --- to live with her until now. So na --- naging mayor ako 1988, ah first runner-up si Honeylet sa Mutya ng Dabaw. [cheers and applause] Payat pa siya kagaya niya noon. [laughter] Ngayon, payat pa rin. [laughter]

1

You know, I can relate sa experience ninyo and every OFW lalo na sa deployed ho sa Middle East. It --- it breaks my heart actually. Kaya nga siguro ako lang ang unang Presidente talagang pinu**** i** ko sila. [laughter] Talagang may pangyayari. I do not want to rekindle the so much emotion that was pouring in. There was this second one, sabi ko you better try to figure out because I have something in mind. But anyway, I will tell you later.

Maybe two, three weeks from now I will decide where we should be going, in what direction. Alam ko ang buhay niya kasi ako noon congressman. Pumunta siya sa ano, sabi niya, “wala namang pag-asa hindi mo ako ma --- mapakasalan, I do not be just a lady in waiting.” So iniwan rin niya ako. Pero my God sabi ko, hindi itong babae na ito mahal ko talaga. [cheers and applause] And would you believe it, ayaw --- maniwala kayo okay, ‘pag hindi, okay. [laughter]

Ang tinirahan niya sa America was a garage that was converted. Marami ‘yan eh, ‘yung garage converted into a room tapos pinaparenta nila. So ako doon ako tu --- natulog sa nirerentahan niya. Sa totoo lang sabi ko’t sa maniwala kayo’t sa hindi, hindi kami makahiga ng flat ganun. Either mag-side view ako, mag-ganun siya [laughter] or ako na naman ang mag-ano --- I lie flat tapos sabihin ko sa kanya, “ikaw naman magtakilid.” [laughter]

Totoo ‘yan. Totoo ‘yan and for the so many times that ah... Well I just remember that nung paalis na tuloy siya --- but I’m not very sure of going home permanently. Eh sa isang bisita ko siyempre... Tapos sabi ko --- tumawag siya, sabi niya, “Buntis ako.” [laughter] Sabi ko, “Bakit ka mabuntis na...? Akala ko ba maga --- naggagamit ka ng pills?” Nagalit siya, sabi niya na, “G*** ka pala. Bakit ako magpi-pills? Sinong gagamit sa akin dito? Eh ikaw lang man ‘yung pumupunta dito. You’re the only one.” [cheers and applause]

Kaya nung nanganak siya sabi ko --- nakita ko ‘yung bata sa --- alam mo na, the modern technology. Pagtingin ko, mukha ng nanay ko. [laughter] Sabi ko, “Umuwi ka na dito.” No guarantees anong titulo mo, pero hindi ko man masabi na it’s really a destiny maging First Lady ka ng bayang Pilipino. [applause]

Pero kung may gustong sumunod, okay man lang sa akin. [laughter] Wala talaga akong problema. Tutal nasanay naman sila na nung for the first time in history ‘pag take oath ko as President, si Zimmerman was on the right side sa linya sa upuan. On the left side may anak naman kami, si Kitty, so diyan. So dalawang pamilya.

2

Pero ‘yung pagpasok nila, ‘yung tatlo tapos nakasunod na ‘yung bunso pero ‘yung bunso, ‘yung half sister nila. Iyan ang istorya na --- and itong sabihin niyo na... Alam mo sa America, I think about mga 40 percent or 35 percent of your salary goes to the government. Trabaho ka muna sa gobyerno, ang maiwan iyo. But you work for the government. Hindi ka na kailangan mag-government employee doon, kasi sa taas ng buwis nila sa lahat, talagang you... Sabi nga, ang lungkot na lang ninyo na... Kikita kayo ng above average na kinikitaan dito sa Pilipinas --- doon sa Pilipinas. Pero not as much really as karami nating problema. So ‘yan ang hinahabol ko dito. Kasi si Secretary of Finance Carlos Dominguez... Sonny, can you stand up? [applause]

I think --- Is Pernia here? ‘Yon nadoon sa... Sila ‘yung --- and Mon Lopez. [applause] Sila ‘yung nagdadala ng mga economic policies natin. At we are now in the category of BBB+. Ibig sabihin, we are just one step ahead. Nagtabla na tayo sa America pati sa Japan, AAA. [applause] BBB+ na tayo eh. And of course hindi ‘yan marating kung wala rin ‘yung budget officer ko na was promoted to the Central Bank managership, Ben Diokno. [applause]

Sila ‘yan. Kaya malaman mo sa Davao and anywhere, ‘wag lang magulo, there is a rising middle class. [applause] Sabi ni Sonny, marami na ang sa mga bangko sa probinsiya, siyudad labas ng Maynila, mas marami na ang mga taong may deposito. So ‘yan ang indicator mo na gumagana.

Kami naman dito, hindi man ako technician, tinitingnan ko lang ‘yung consumption ng electricity, energy, napakataas na. So in about five years time, kung masunod lang sana ng presidente ang ginagawa ko, medyo tuloy-tuloy.

Kasi ako I came --- I remember I came here, I promised simple lang. Kasi hindi ko alam ‘yung teritorya ng presidency. Sinabi ko I will fight corruption, and I’ve been doing it. I just fired one official na malaki. Bago ako umalis sabi ko, “tanggalin mo ‘yan.” Corruption talaga ang ayaw ko at marami na akong kaibigan na pinatalsik sa Cabinet members but who were with me in the 1988 campaign when I was running for mayor for the first time. And they were coasting along with me until I became the President.

Wala mang problema sa akin. Magbayad ako ng utang sa tulong mo. Pero ang sinasabi ko talaga sa lahat, p*** ‘wag talaga ‘yang corruption, hindi ko masikmura ‘yan. Nung mayor ako --- nung prosecutor ako ng korte, lalo na mas nakakahiya kung... And on top of that wala pa ‘yang

3

Ombudsman, I was a special prosecutor for Tanodbayan ang tawag nila noon.

So nakakahiya naman kung ikaw ang unang titindig doon balang araw for corruption. Marami --- hindi corruption. Sabi ko droga. Eh kanam --- napakarami ko eh ang kaso sa ano... Sabi nila they’re insisting ang Amerikano that I killed more than --- sometimes they pegged it at around 70,000 or whatever, minsan 40.

Ang pulis, preparado lang sila mag-admit ng about 5,000 plus. Pero whatever is the figure, the true figure or the lies wala na akong pakialam diyan. As a matter of fact, you can count as many as you want if you hate me. And then kung ikaw naman sabihin ko hindi naman ganun karami.

You know when I was --- may mga taga-Davao ba dito? [Crowd: Yes.] [applause] Alam ninyo ang Davao noon, nung hindi pa ako na-mayor, so ang gulo araw-araw patayan ‘yan tatlo, apat na sundalo o pulis every day. ‘Yang magtindig diyan sa police sa Bankerohan, tatlo mag-traffic kasi ang taas ng bridge eh. Sabay-sabay ‘yan puputok, tatlo ang natutumba. At ako naman ay nagne-negotiate ako sa traffic, so that was the life. But I said when I became mayor, medyo talking terms kami sa ano eh --- sa komunista.

Maybe because pareho kami ang --- pareho ang aming ano... They really want land reform, binibilisan ko talaga ang land reform. They do not want corruption, lahat na nakita ko nasipa ko na, and maybe more. Lahat ng --- lahat ng na... And even Boracay, napakadumi. So most or half of my Cabinet members are all retired military men. Wala akong dynamics sa iyong bureaucracy. But the problem sa bureaucracy is dedebatehin ka pa. He debate --- debate with you and in the implementation magsasara lang --- mag-stop ‘yung project kasi nawala ‘yung pera. Mayroon talaga diyan, it’s endemic.

Kay sinasabi may --- may ipinagbilin ako sa military. Pero nung ako na ang mayor sabi ko, I’m going to build a city and it shall be comfortable for everybody. I want to return the streets, the alleys, the parks, the spaces na makapaglakad ang Davao --- Davaoeno na walang nangyayari. As a matter of fact, the standard that I gave to the police was this: Palakarin mo ‘yung asawa mo sa labas, anak mo ‘yung pinakaganda mo --- ‘yung kasing ganda niya kung maglakad ka doon. Sabi ko asawa ninyo, kung umuwi ‘yan na hindi namolestiya, the happiness of going out is unbridled, unmolested, ‘yan ang gusto kong standard para sa lahat. Hindi lang para sa asawa ninyo. [applause]

4

And ang ito ang warning ko, sabi ko: This will be a city that will be safe. And this will be a city without drugs. If you destroy my country and if you destroy my city, I will kill you. [applause]

Hanggang ngayon kay humabol man ‘yang mga networks sa --- simultaneous ‘to eh. At ulitin ko noong Presidente ako, same. I don’t --- look, I don’t give a s*** kung ilan kayo diyan namatay, just don’t f*** with me on drugs. Talagang papatayin ko kayo.

Do not destroy my country. Do not destroy our children, because they are the only ones we can depend on when we grow old. Kami po’y mahirap lang. Ako wala akong pension except the GSIS. Wala --- mabuti itong sundalo meron, ako wala. And sinasabi ko na sa inyo prangka-prangka, nandiyan sila sa budget, nandiyan and finance, no transaction of government that has something to do with money --- Mitsubishi o Marubeni, about the construction ng --- walang pumapapel na ano, I do not allow it. [applause]

Kaya ako ang sweldo ko doscientos. Oo, totoo. Iyan lang ang... Tapos dalawa ang pamilya ko. [laughter] Si Honeylet may anak ‘yan eh. Tapos itong dalawa. Itong pangala --- itong una, may mga apo ako. Eh nasanay sa lolo eh di gusto nila ano nagbibigay ako. So walang naiiwan sa akin. Nandiyan si Senator Diokno. I never signed one year... Ilang ako? [Three years, sir.] Three years na. Wala akong pinirmahan na kontrata. Honestly, walang dumadating sa akin. Ipinagbawal ko talaga ‘yan sa kanila. And I do not talk to them about transactions in government. Buhay man lahat sila. At sabi ko sa kanila, “huwag kayong magkamali sa corruption.” Talagang... We are friends pero you know ‘pag hindi ko na sabihin ko sa inyo, “Adre, pwede ka nang umalis ka diyan.” Ganun lang.

Hindi naman ako basta ‘yung... May isa ako during the Cabinet meeting, he denied that he was in Europe. Kaka-appoint lang ng p***** i** kung saan-saan na nagpasyal. Nagpunta ng Amerika, pumunta ng Austria at nagbili ng truck doon na bumbero. Susmaryosep. Kung masira ‘yang yawa na ‘yan saan naman tayo magkuha ng spare parts? [laughter] Nandiyan itong mga itong Toyota, nandito ‘yung pinakamagagandang --- the most durable alam naman ninyo sa Pilipinas. Magbili kayo ng kotse, anong bilin niyo ‘pag may pera ka? Kung kotse, it’s either Toyota or ‘yung Suzuki. Iyong mga talagang matitibay.

Iyong sa Austria matibay ‘yon. Pero por Diyos naman bakit ka dumating doon? Kaya talagang I --- sinigawan ko siya. Sabi ko, “did you confer with your legal officer?” Sabi ko there was this

5

memorandum ng abugado niya, “huwag mong pasukan ‘yan kay medyo delikado ka.” He said, “no.”

Si Sonny tinype (type) niya doon sa cellphone niya, itinulak niya sa akin. Doon ko nakita ‘yung telepono --- ‘yung cellphone pala pwedeng palakihan ‘yung letra. [laughter] Ilang taon na akong nag... Anong letra nga ito? May antipara ako pero ‘yung ganun. Mali, ano, anong ano nito? Meron pala sabi niya, “you can get it bigger and bigger.” So siya nag-ano. Noon nagalit ako kaya diyan mismo sa Cabinet sinabi ko, “p******* i** umalis ka diyan, sisipain kita dito. Ayaw mong umalis?” Tumindig na ‘ko, “sisipain kita.” So ganyan.

So ganun na lang ang galit ko sa corruption. Kaibigan ko and they were with me during the crucial hours and moments of my campaign sa presidency. Wala ho akong lider. Alam mo kung saan ako nanalo? OFW. [applause] Landslide talaga ako. Totoo ‘yan. Kaya ako babalik ako ng UAE siguro. I’ve been invited to Korea again by Putin, President Putin. I’m trying to figure out if it’s not so much... Kasi ‘yung iba dito nagko-commercial lang sila. Commercial kaming lahat. Iyong mag-renta ka ng eroplano ng PAL, that’s 5 million a day. Kami --- ‘yung mga staff, itong mga sundalo, nauna ‘yan sila dito.

Ako, commercial in the sense na ipinagamit, tapos gasolina akin. Eh kaibigan eh. You just pay the pilots and the --- parang per diem nila. Iyan ang sinakyan ko. Kasi kung magsakay ako ng eroplano mahal masyado. Ang eroplano punuin ko man ‘yan ng tao o dalawa lang kami ng asawa ko pati isang nurse --- nakadikit palagi ‘yang nurse eh, that’s the regulation --- pati isang security, okay na sa akin. Maski hindi mo punuin ‘yan ganun rin ang bayad mo. Oo, punuin mo man ‘yan ng... Pero ‘pag puno mo ‘yan bantay ka kay minsan ‘yung bagoong pati ‘yung [laughter] tinapa nangangamoy. For the life of me, dito maganda pa kayo. Alam ng...

Kasama ko ba ‘yung mga congressman pumupunta sila sa hotel ko. Oo nandoon pinaka ano ko is --- pinakamasarap sa akin. Hindi dahil I --- hindi dahil na --- hindi ako makabili ng pansit na mahal. Nasanay na lang ang... Hindi ako magkain sa... I don’t have to mention the places. Wala ako sa umaga Karne Norte, sa gabi ‘yung odong pati sa --- ihalo mo sa kanin. Para sa akin iyan ang pinakamasarap.

Nagpunta kami ng Japan nagbaon kami ng Karne Norte pati [laughter] ah Japan, o dito meron ako. Kagabi naghanap ako ng patis. [laughter] Hindi nandiyan, maski sumama kayo sa hotel ngayon. Meron talaga akong bagoong, meron akong patis pati ginamos. [laughter]

6

Kasi diyan lang ako makakain. Sa ibang lugar... Lalo na pumunta kami ng India, nagbaon ako ng maraming Karne Norte. Pagbaba sabi ng mga supervisor sa airport, “Do not unload that.” Sabi ko, “why?” “Eating beef in this country is prohibited.” [laughter] Eh ‘yung baka pa nila kung saan-saan nagasuroy wala talagang mawala --- ni tainga niyan walang makuha kasi sacred sa kanila eh ang baka. Tapos makita mo sa sine naglalakad diyan sa downtown. Napakaswerte itong baka na ito. [laughter] Sa totoo lang. Iyan.

Ang aking fight ngayon is --- ang droga pababa na. Medyo ano wala ah... [applause] Pero meron pa ring nagtatapon. Sabi ko nga, adre hindi naman ako nagpapayabang, ano bang ikayabang ko diyan? Pero ‘pag --- if we meet in one corner tapos dala-dala mo ‘yung shabu mo, papatayin talaga kita. Sorry. And the crime of shabu is a crime of possession instant. Maski na sabihin mo drug lord sa buong mundo, ‘pag hindi mo hawak ang shabu mo, wala ‘yan. Just like a killer, kung may barilin siya tapos itapon niya ‘yung baril doon sa river, the police must go down and... ‘Pag wala, walang crime.

Kaya ‘yang minsan na nangyari na pagpasok mo sa shabu, wala ng tao kasi may silbato na. So ‘yung corruption alam mo ang isang barangay captain if he has 100,000, at the end of 6 months or probably 4 months, bilyonaryo na ‘yan. Bilyonaryo na ‘yan. Mamatay ‘yan, bilyonaryo ‘yan. Sigurado ako. Iyan kalala ang droga.

Ang United States ngayon tingnan niyo sa ano opioids, pero ‘yung kanila over-the-counter na hindi mo makuha, you have to get a receipt. Kaya mayaman ‘yung mga doktor doon pati ‘yung doktor nung singer. Namatay. May doktor siya ha. Namatay.

Eh ‘yon ang problema noon. Iyan ang ano sa Maynila pero --- ah sa United States. Ngayon hinahabol ako ng Amerika noon kaya kami nag-away. Kaya pinu**** i** ko si Obama. Talaga sinabi ko, “p***** i****, l**** ka. ‘Wag mo akong pakialaman.” In a presscon sabihin mo na, “we will prosecute you for extrajudicial killing.” Tama ka na sabi ko, “bantayan mo ‘yang iyo kay mas deadly ‘yan.” There are 63,000 lives lost in America everyday sa droga.

‘Yang mga artista nila tingnan mo ‘yang sa YouTube, ang pumasok ng ano... Hindi mo akalain. Tingnan mo ‘yung --- ‘yan sa YouTube, ‘yung ar... Kita mo ‘yung bata pa sila tapos started to use alcohol, inom --- ah wala. Kaya ako sa Pilipinas hindi ko madala pero talagang walang smoking na doon. Hindi kagaya noon sige hithit ka without really --- nonchalant ka about your fellowmen.

7

Kasi ako tinamaan ako eh. I acquired Buerger’s disease, pero huminto na ako. Kaya from time to time tinitingnan nila ‘yung may ano ako ---dye para makita nila ‘yung deterioration ng --- because it shrinks the brain, ang nicotine. Kung kayo na --- sabi ko kayo ‘wag na kayong manigarilyo. Talagang kalaki ng talo mo. Buti pa inom, dahan-dahan lang. So ‘yan ang...

Drugs, criminality... Ako sa land reform ang bilis ko kaya. Kaya ‘yung nandito may mga NPA, may mga komunistang nakalusot, nandito. Iyon ‘yung mga aktibista. Iyon ‘yung naghihirit-hirit.

You know, you better be careful. If you are in the Philippines, I would not mind. Eh gusto mong you are a socialist, a progressive? Okay lang. Pero dito gagawain mo ‘yan, this is not our country. And it is a very disciplined country ang Japan. And it is a very courteous society din. Tapos ganito mag-bow ganyan pero masabit ka dito, I cannot help you. There are laws to be followed. Iyon sa China man rin naka-pending ang... Sabi ko hindi ko --- I, hindi ako makialam. ‘Yun lang kay Flor Contemplacion, ‘yung sa Singapore kasi binitay nila.

I’m not suggesting anything not even to the Japanese government. It’s my own --- if you are killing an --- a foreigner, lalo na kung hindi mo... You will just sentence her until she dies. Reclusion perpetua. Perpetua is reclusion, is to recluse. Preso ka perpetua, for all time until you die. Why do you have to...? Kaya sa galit ko, sinunog ko ‘yung flag ng Singapore. Kaya for the longest time hindi ako nagbalik. Hindi na ako napunta doon. Nung ano na lang ako, lately when I was the President. And ayaw ko --- ayaw ko kay magka-asaran lang. Baka mag-away pa tayo doon. Pero ‘yan ang ating bayan.

Ah inflation it’s about three? Nagbaba from six. Ang ginawa ko, marami ring nagrereklamo, nag-import ako, sabi ko, “I want a rice.” Visual ang Pilipino eh. ‘Pag makita niya ‘yung stock ng rice nandoon na sa ceiling, ‘yon ang gusto ko, sinabi ko sa kanila. Tutal kakainin ‘yan eh. Kukunin mo naman ‘yang first come, first served --- to be served. Kaya sabi ko, “puno na” kasi ang Pilipino may mag-intriga ng rice shortage. Eh wala naman talagang rice shortage. Kaya lang itong mga dealer ng rice minsan na... Pero sabi ko, “wag kayong maglaro.” Do not. You earn as much legally, hindi --- wala kang marinig sa akin. Ni wala akong singko sentimos naghingi ako sa inyo. Pero ‘pag nagkamali ka tapos ganun, ah...

Marami --- nagdagdag man ang Manila ngayon ng mga morgue. [laughter] Malalaki ang morgue nila. [laughter] ‘Yang mga droga, gusto ninyo? Live --- simultaneous --- simultaneous ang transmission.

8

Gusto ninyo? Go ahead. Sumunod kayo doon sa mga p***** i** nila. [laughter] Human Rights? May isa diyang carcass. To me p***** i** you’re a --- durugista ka? Drug lord ka? I consider you just a carcass, you’re a dog. T*** i**. Tapos kung hindi makilala ‘pag doon sa punerarya, sinong magbayad?

O bakit mo ako pabayarin ‘yang mga p***** i** ‘yan? Kung walang may-ari niyan eh ‘di isugnod mo doon sa crematory. Sunugin ninyo. Ako, sinabi ko sa last will and testament ko ‘pag nasunog ako, crematory ako. Alam mo bakit? Ah bakit man daw? Kasi sigurado impiyerno ako. [laughter]

Imposible naman malangit ako. [laughter] Pagdating ko pa lang sa langit, ‘pag tanong ni San Pedro, ‘O Duterte, Duterte, walang Rodrigo.’ [laughter] Meron dito, “Rodrigo III,” ang edad, Unsa’y edad mo? Sabihin ko talaga kay San Pedro, “hindi mo ako papasukin? P***** i** mo sipa --- sipain ko ‘yung manok niya na sunoy.” [laughter] Kunin ko pa ‘yan sige t*** i***** dalhin ko ito sa impiyerno. At saka sa impiyerno I will burn eternally. Ano mang sunugin mo sa akin? [laughter] Pati ‘yung ngipin ko ka --- lahat pulbura na.

Kaya kung hindi ka sigurado na ano, crematory ka. Dito linis man, crematory talaga nandiyan sa... They are so very respectful sa ano nila. Kaya ako saludo talaga ako sa kuwan. ‘Yung ashes nila nandiyan sa garden nila, sa bahay nila. Tayo palibing-libing pa tapos hindi ka pa nakabayad diyan sa pub... [laughter] ‘Yang cemetery namin sa Davao? Roman Catholic, ‘pag hindi --- totoo, I challenge you to go to Davao. Kayong mga taga-Davao, may doon sa kanto ‘yung sa tatay ko, libing niya, tapos ‘yung kanto facing the cemetery papasok ka sa left hanapin mo ‘yung kanto doon. Nandoon ‘yung mga kalabera, kung ano ang posisyon naka-ganun. Tinatanggal ‘yan kasi hindi ka nagbayad. [laughter]

Tapos pabilibin mo ako ngayon sa relihiyon ko? S***. [laughter] Hindi, totoo. Totoo may bodega ‘yan na --- kaya itinatapon lang nila ‘yung bodega ‘yung bukog, kasi hindi ka naka --- ‘yung buto --- kasi hindi ka nakabayad. Ang mga posisyon naka-ganun na [laughter] pinagpapatong-patong. Malaman mo babae kasi nakatanday doon sa isang... [laughter]

Alam mo kasi tayo... Ako nag-aral ako ng Ateneo, nagtapos ako ng San Beda, so more or less --- pero my mama was a Maranao. Tatay ko, Cebu. So ganun kami. Lolo ko, ang tatay ng nanay ko Chinese. ‘Yan ang mixture ko, talagang native.

9

Kaya minsan ‘yung --- nung mag-deb --- galit man ang pari sa akin. P***** i**** mga pari na ‘to. Alam mo ang nagkamali ‘yan ang Diyos, hindi tayo. Totoo. Ayaw lang niya aminin kasi Diyos siya. [laughter] Pero I believe in God. I think there is a universal mind running this universe. If there is no God, matagal na tayong nagputok. Maski how far you are, nagbanggaan na tayo dito. And to think that we are about 5 billion years old and ang ano lang isang meteorite na namatay ‘yung mga dinosaur.

So ang problema kasi sabi ni God one day, “I want to create a paradise.”Eh di create paradise, nagtrabaho si God, ang lahat nandiyan. Tapos sabi niya, “kawawa naman itong paradise ko walang tao.” Nilagyan niya ng tao. So si Adam. But you know Eve --- basahin mo sa Bibliya, maloloko ka.

Kasi sabi man ni Lord na --- after thought na ‘yung babae eh. On the second thought, “kawawa naman ito wala siyang kasama.” Ang babae pahabol na lang ‘yon sa utak ng Diyos, ‘di ba? He would be lonely na gumawa siya ng babae. Doon nagkaproblema ang mundo ko, pati mundo ninyong lahat. [laughter]

Eh kung may katabi kang babae. Tapos sabihin mo walang malisya, okay. Anong ginawa ng Diyos? Tinawag ‘yung ahas nakagat sa bunganga ‘yung sa China apple, ‘yung imported na malalaki. [laughter] Oo hatid mo doon, ibigay mo kay Eve para ipakain niya kay Adam. Kinain nila. So sabi ni God, “Bakit ninyo kinain ‘yang ipinadala ko? Ah, go out of paradise.” And from that time on, tayong mga Katoliko we are born with an original sin.

Ano man pakialam natin? Bakit ako magkasala? Hindi naman ako kasali sa bakbakan ng nanay pati tatay ko, p*** ngayon pagkatao ko may kasalanan na ako? ‘Yan ang hindi ko makuha. There has to be God. Pero ‘yung narratives ng --- and if you can, nakalimutan ko dalhin ‘yung libro eh.

But me --- may --- ang The Popes, plural, the Popes, basahin ninyo. I guarantee you hindi na kayo Katoliko bukas. Nandoon lahat ‘yung --- the sordid history of... May isang pope diyan, ‘yung si Borgia, anak niya --- he had an incestous relationship. ‘Yung anak nila inalagaan nila maging pope. Naging pope din talaga natin. I just forgot the g****** name. Ganun. Ganun ang history.

Kaya sabi ko ang pari kasi exactly hindi nila ako kilala. Pero kung taga-Davao lang, lahat ‘yang mga pari, mga obispo diyan? P***** i** obispo ng elitista ‘yan, maniwala kayo. One day I will make public kung anong

10

ginawa ng... Naghingi ng mga kotse kay Gloria. Binigyan ng mga Pajero ang mga p***** i**. Tapos i-justify nila karaming Pilipino. Hindi na lang ibinigay ng bigas, ibinigay mo sa...

Kaya ‘yang obispo elitista ‘yan. They just serve ‘yung mga mayayaman. At saka ‘yung mga mayayaman maghintay kayo in about --- ilalabas ko ‘yung kontrata ng... Sinabi ko na sa inyo, corruption is at --- is at [unclear] sa taas. Dito pahingi-hingi lang ‘yan. Ah pero sa airport wala na ‘yan. But ang problema kulang ako ng immigration guys kay ang pila. Sa immigration wala ng --- pagdaan mo i-swipe mo parang card iganun mo lang diretso ka na.

Nandoon na lahat ‘yon. Buksan mo lang tapos i-swipe mo, swipe mo. Wala na. Ang problema pati ‘yung tanim-bala, tanim-bala? Ito si Chynna, aide ko sa Navy. Kasi may ano --- Annapolis graduate ‘to. [applause] ‘Yan ang driver ko sa Pangulo, ‘yung barko. Pag-akyat ko sabi niya, “Ano man, sir? Magpasyal tayo sa --- diyan sa Manila?” Sabi ko, “Gaano kabilis ito?” 10 knots? [Chynna: Fifteen, sir] Fifteen, p***** i** kahina niyan. [laughter] Mahilo --- ‘yung nakita ko, maganda ‘yung mga kwarto eh, mga...

Punta ako ng pa --- minsan sa pantalan, tinignan ko. Wow. Oo totoo ‘yan hindi ako nagagamit ng ano ha. Wala akong --- hindi ako nakakasakay ng Mercedes Benz, maniwala kayo. Ang sinasakyan ko sa Maynila? Pick up, hanggang ngayon. Mayor ako pick up, hanggang ngayon pick up pa rin. [applause] Sa Davao, pick up pa rin. Mailang ako sa ano...

But ah wala na ‘yang mag-uwi kayo tanim-bala. And do not allow them. ‘Yan si --- ang may-ari niyan si Finance --- Sonny, siya ‘yung Secretary of Finance. And Customs under sa kanya ‘yan. Customs, immig --- ah Immigration, [No, no, BIR] BIR kanya.

Kaya ‘yung sabi ko sa kanya ‘yung inappoint (appoint) ko siya, “Sonny, sabi ko, “wag nang buksan.” Sabi niya, “Well, we can do that but we would...” Kasi sila ang ginabilang nila pera lang pati si --- pati si sir --- Sir Ben Diokno. Mag --- basta mag-Cabinet ‘yan meeting na tapos pera na pag-usapan, maghingi na ako ng pera ganun, ito sila mag tsk, tsk, tsk, tsk, tsk. [laughter] P**** i** saan na pala ang pera nalag...? What happened to our money? Sir, ito ba meron ba kayo gusto na...? “Ah no, no. Tsk, tsk, tsk, tsk, tsk.” Sabi, sige la’g tsk, tsk, tsk, tsk. [laughter]

Mukha naman pera sige pangita diyan ng pera. Hala hanap ng pera i-deposito. Pero ngayon in the provinces gumagana na ang mga bangko, ang lalaki ng deposito eh. I used to say this really ang Davao

11

is a growing market. Ang Davao pati Maynila pareho ang real estate. Ang presyo pareho, humahabol talaga. Ang Davao maganda na. ‘Yung hindi nakauwi ng Davao ah sabihin niyo. Kung sinong gustong umuwi ng Davao, isa lang, kasi... Hain ba ‘tong --- ‘di ba naay usa pang bakante sa eroplano? [Yes, sir.] May isang seat pa ako. Kung sino ‘yung gustong pumunta --- sige mag-ano kayo, mag ... Pero pagdating ng Davao bahala na kayo umuwi ha? [laughter]

Pauwi ako diyan. So sige, hindi ako nagbibiro. Hindi ba --- hindi --- ako ang tao na ‘pag sinabi ko sa publiko, matatawa ka lang siguro the way I express or the adjectives that I use. Sometimes ‘yung curse ko, epithet ko ‘di mo gustohan. Pero ako ‘pag nagbigat --- nagbitaw ako ng salita, ‘yun na ‘yon.

Kaya kung may gustong umuwi lalo na ‘yung may nagkasakit ‘yung --- ‘yung may nagkasakit oo. Ah hindi ‘yang sakit sa puso. [laughter] Pero iyong may problema na ailing father or mother, you can. May extra seat pa ako. I will be more than willing to... Sige ibigay mo lang kay... Coni, i-supervise mo paano. May isang seat pa man. Ito si --- pulis ito, Major si Coni. Siya ‘yung ano. I-ano mo lang kung papaano nila ano. [Coni: Yes, sir] Magbunot-bunot lang. [Woman speaks inaudible] Si... Hain man? Sige ‘yung may problema namatayan [laughter] sige, totoo. Iyong may prob... Iyong talagang real problem. Iyong namatayan, sige sabihin mo and I will... Balik siya dito? Kasama siya. Siya lang? [Woman: Yes, sir siya lang] Ako nang bahala pag-uwi rin niya. [cheers]

Iyang gustong makita ang boyfriend nila. [laughter] Wala kang boyfriend doon ma’am? Ikaw ma’am? Pwede man sabak lang. [laughter] So sabihin mo sa kanya kasama... Ah kailan ba tayo mag-uwi? [Ugma, sir] Ugma sa gabii? Bukas ng gabi anong oras? [Senator-elect Go: Alas-nuwebe] Alas-nuwebe. Pumunta ka lang sa hot... Ano ‘yung hotel ko? [laughter] [Imperial] Imperial Hotel. Nandoon ako naka-billet. So tomorrow at... Mag-contact ka si Ma’am Coni na lang. Kunin mo ang ano mag-usap na lang kayo. Tapos... [applause]

Tapos si Bong kasi ang nanalo, Senador na. Tsk. T*** i**. [cheers and applause] Salamat ha. May tiwala... Bong, tutal Senador ka naman [laughter] at lahat ng tumulong na sa iyo, ‘yung iba ibinulsa mo man alam ko, [laughter] ikaw na ang pamasahe pabalik. [laughter and applause] Kaawa naman. Iyon ang mga ganun. Pagka ganun magtapon ako ng pera. Pagkain, ah sus. Iubos ko ‘yan. Eh ke mapunta ng corruption eh di ibigay mo na lang sa tao. [applause]

12

Iyang airport wala na ‘yang tanim-bala, tanim-bala, p***** i**. Putulin ko ‘yung o*** mo doon sa airport eh. [laughter] So iyon man siguro ang marinig ninyo.

It’s really... I’ll leave with you two statements: If you think it is not really significant or it is not --- it does not count at all to you, nasa sa inyo ‘yan. Pero ito ang sabihin ko sa inyo... [Someone shouts: I love you Tatay D!] I love you too. [cheers] Ilang taon ka na? [laughter] Let, mauna ka na mag-uwi. [laughter] Aregluhin ko pa ito. [laughter] Ito, for as long as there is no law and order, kagaya dito makalakad ka man, ‘pag nandiyan pa rin ‘yan at saka for as long as there is graft and corruption in a government, ang Philippines will never rise. Maniwala kayo. [applause]

Ako paalis na. Bahala na kayo but may iniwan ako na salita. Kung ayaw ninyong makinig it’s your country and I will survive, ex-president ako. Pero kayo if you really want something more than just --- bigyan mo lang ng... Ang problema kung hindi kontrolado. But if there is really somebody na talagang sinasakal, lulusot tayo. Mga five to seven years. Ako three years wala na ako eh.

So importante na ‘yung susunod sa akin [Someone shouts: Sara!] [laughs] I will not... Ako kasi anak ko maawa ako. Kasi itong presidency, hindi naman ang tao ang masama --- hindi naman na walang ---ingrato ang tao. Pero kung mag-presidente ka lang naman tapos ganito ‘yung nandiyan sa oposisyon, kung babuyin ka pati pamilya mo, pati ‘yung anak niya warlord --- Trillanes, walang mangyayari. Walang mangyayari talaga. Kung ‘yan lang rin ang mga politiko ‘yung mga Otso Diretso sa impiyerno... [laughter and cheers]

Remember those guys kung sino ‘yang naiwan diyan, walang ginawa kung hindi magdaldal. Walang contribution ‘yung lahat natalo anong contribution? Mabuti pa si Bato. [applause] Si Bato PMA’er ‘yan, sundalo. Nasaan si Bato? Hindi nagsama? [Hindi ho.] Walang utang na loob itong Bato na ito ah. [laughter] O ‘di sige ako na lang magsabi siguro he is tied up. He just retired but he is good.

Matagal kong Chief of Police ‘yan. Lahat ng Chief of Police dumaan sa Davao, ganun talaga. Morente sa BID, Immigration. Tapos si Cuy, undersecretary sa DILG. Lahat ‘yan. Ang halos lahat na ano ko Cabinet members ko, halos lahat military na.

Madali utusan ‘pag sinabi mong p***** i** walang kalokohan ha, sunod ‘yan. Huwag ka lang magnakaw. Kasi kung magnakaw ka hindi mo ma-control ‘yan. Magsabi ‘yan, “eh bakit ikaw lang pala gustong mabuhay?”

13

Kaya talagang ipitan. Sabihin mo talaga. Iyang katabi mo ma’am si General Tabaquero, military man ‘yan. Sino pang military sa ano ko dito? Si General Galvez, bago lang nag-retire ‘yung sa Marawi. [applause] General Esperon, General --- ito, ito sa likod mo, General Rio. Hindi si... Ano ‘yung PSG ko, ah Niembra, hindi ba general? Ah General Niembra ‘yung Presidential Security Group. Iyan ‘yan kasama ko talaga ‘yan. Huwag mong sabihin na marami kami, kakaunti lang kaya walang iba.

Iyong mga military sa ayaw ninyo at sa hindi sasama talaga ‘yan, kay ‘yan ang mag --- ‘yan man ang mag-guwardiya sa akin. Wala akong ano... Commercial kami ha. Hindi kami nag... Kasi ‘yung PAL ‘pag pakyawin mo ‘yan that’s 5 million a day. Puno ‘yan or dalawa lang ang sakay 5 million a day. Kaya ‘yan silang lahat na ano puro commercial kami dumating. Walang fanfare kasi sabi ko mag-commercial lang tayo. Okay naman ‘yan. Iyong 5 million a day. Eh ito hindi na mag-abot siguro more than 800 silang lahat, pabalik na.

So ganyan po ang sa ... Ako ‘yung next sa election, ito nandiyan man ang human rights, nakikinig ang Pilipinas. Gusto mong maging presidente? Kayo Trillanes, gusto ninyo...? [Crowd shouts: Ayaw!] Alam mo may isang Magdalo dito nakalaban niya. Mayroon tayong Magdalo dito na talagang kalaban sila, si Nic Faeldon sa bureau... [cheers and applause]

Hindi man lahat ng Magdalo na kasing bastos ni Trillanes. Ako --- ako bakla ako noon. [laughter] Sinong bakla dito? ‘Yang --- walang hiyaan, sino ba? Nag-admita na nga ako eh. Bakla man ako noon. Mabuhay ang bakla ng Pilipinas. [cheers and applause] Ang bakla marunong magtingin ‘yan. So kayong mga bakla tanungin ko kayo. [laughter] Totoo. Ano si Trillanes? [Crowd: Bakla.] [laughter and applause] Totoo, kayo alam ninyo tumingin eh.

Ako nagulat nga ako may katabi ako tapos lumalabas si Trillanes nagmumura, kung anong pinaggagawa sa --- kabastosan. Tapos kinalabit ako ng, “Sir, anong...? Bakla ‘yan siya?” Sabi kong, “Bakla ‘yan,” sabi niya. Sabi ko, “Totoo ka?” Sabi niya, “magtanong ka maski sinong bakla at makita ‘yan siya gumalaw, sabihin non bakla talaga.” Kaya pala. Mabuti’t na lang pareho kami ni Trillanes. Pero nagamot ko ang sarili ko. [laughter]

Noong kami na ni Zimmerman, eh medyo na... Noong nakita ko si Mutya, ah sabi ko ito na. [cheers and applause] P***** i**, naging lalaki ako uli. [laughter] Pero sabihin mo bakla, eh ano? Bakla man si Duterte, eh ‘di bakla. Wala man akong ano diyan kung bakla ako o

14

hindi. Basta ‘yung mga maganda lang. [laughter] Ayaw ko na ng gwapo, [laughter] maganda lang.

So that’s the --- ‘yan ang bantayan ninyo. Pero ‘yung corruption wala ‘yan. Sabi ko nga, if anybody of you --- the problem with itong Pilipino is you are not assertive. Hindi kagaya ng ibang tribo --- Amerikano. I don’t know itong mga Japanese kasi ano ‘yan sila eh.

Totoo ‘yung ano assert --- mag-assert Amerikano. Kaya kayo ‘pag mag-uwi kayo tapos i... Kasi minsan mayor pa ako --- eh kaming mga mayor kilala sa Customs ‘di sige, sige. Mag-salute pa, “Mayor, o sige.” Eh ‘di ako late nag --- sabi ko ayaw ko makipagdumog diyan. Kasi dumugan diyan sa ano --- kaya nga sabi ko, “sige pauna --- paunahin mo ‘yan sila.” So ang last ko, ‘yung babae. Pagdating ng ano niya --- “ano ‘yan?” --- may karton nakabalot. Sabi niya, TV pero nagam --- ginam --- nagamit na niya ‘yung old packaging. So itinuro siya doon sa kahero. Tayo ba ‘yon, Let? Sa airport? ‘Yung nagalit ako dun sa... Sino pa man pala kasama kong iba, ikaw man? Sa lahat ng panahon. [laughter] Nagalit ako sabi ko, “P***** i** mo.” Sinabi ko ‘yon. Sabi ko, “Ako --- pinalusot ninyo ‘yung mga mayaman, lusot. Bakit mo...? TV? Para lang sa pamilya niya ‘di mo na --- kanina ka pa sige ano.” Tapos sabi niya --- hindi niya ako kilala eh, mayor na ako. “Sino ka?” “P*** anong sino ka? Pasukahin kita diyan ngayon.” [laughter] Tapos tumingin lang siya sa akin, na-realize niya na mabigat ‘to. “Anong sino ka?” Sabi ko, “Si Mayor Duterte ako, anong gusto mo?” “Sir, standard lang ‘yan sir, ‘yon man ang utos.” “Sinong nag-utos?” Si presidente pa si --- panahon pa ni Gloria. “Huwag kayong maniwala diyan sa utos na ‘yan.”

Kasi kayong mga Pilipino ganito, ‘pag binayaran mo na, sabihin mo doon may application ka --- sabihin mo doon, gamitin mo lang ang pangalan ko wala mang masama. Sabi ni Mayor ilista mo lahat. ‘Yun, ‘wag mo na daw dagdagan at ‘wag mong bawasan. Kung ito ang kunin ko clearances lahat, kukunin ko. Pero pagdating ko doon pag-submit sabihin sa iyo kulang pa ‘yan, sampalin mo. Sabi ni Duterte, you create a scene. Magwala ka, sampalin mo’t p*** --- cover ka kaagad pagkatapos kung babae ka. [laughter] Ana ka, bugbugin mo tapos magsabi, “Bakit?” “Sabi ni Mayor Duterte.” P***** i** kaliit-liit nitong bag mo --- pati ‘yang bag kinukuha mga perfume.

‘Yan ang the little corruption pati itong sa itaas abangan ninyo. Ayaw ko lang kasi bitawan baka itong --- itong military medyo... ‘Pag nakita nila ‘yang kontrata na ganun baka magwala. Baka hindi ko na makontrol, hala naloko na. Kaya pala ngayon ang sinasabi ko sa

15

kanila, “Wag kayong mag-ano ha? You just take it a...” Kaya ang --- baka ‘pag magalit ang --- grabe talaga. The contract is onerous.

Meron doon na binigyan sila. Hindi ko muna pangalanan ngayon, concession. Even in the contract itself, ang tubig natin is a natural resource, not considered a natural resource. Tapos may kontrata tayo hanggang 2070. Kung ano ‘yung expected profit nila from the year --- palagay natin 2025 naputol o naano. Tapos sabi nila hindi nila kasalanan, ‘yung kikitain nila, ‘yung projected income nila hanggang 2070 magbayad tayo.

Kapag nabasa ito ng --- itong mga ‘to? Ah wala. Magwala talaga ‘yan. Ibig mong sabihin sila ‘yung --- sila ‘yung mga lolo na... Takot akong mag-kudeta. Kaya ako ang sabi ko lang na --- inaano ko ‘yan sila na alam mo, ‘yung ganun. Pero ‘yung iba na medyo may alam na, nag-aalburoto na ‘yan. So hinihilot ko na lang pero sinasabi ko na ngayon, adre ‘yung kaming mga sibilyan p***** i** hindi ko kaya pigilan ‘yan ‘pag pumutok ‘yan.

Pati ito si Faeldon. ‘Di ba siya man ‘yung una doon nagsige salita sa --- noong sa Makati? Sige --- dalawa sila ni Trillanes noon. Nakulong, ngayon alam mo kung saan siya? Siya ‘yung taga bantay sa nakulong sa Bilibid. Siya ‘yung --- siya ‘yung trabaho niya ngayon, siya ang chief. Totoo ‘yan. Sabi ko diyan ka na lang. Tutal gusto mo man kaya mapreso, ‘di hala sige ikulong mo sarili mo diyan. Nandiyan siya, but he is now a part of government. ‘Yang mga Magdalo ‘yan. Hindi naman talaga --- ‘yang Trillanes lang nag...

I --- I cannot imagine na isang sundalo mag-revolt sa sariling gobyerno nagbabayad sa kanyang edukasyon. Pagpasok niyan sa PMA, lahat, sapatos, medyas, gastos ng gobyerno. Pati four-year course nila. ‘Pag graduate nila may ranggo, bigyan ng sweldo. Tapos maging --- mag-walang-hiya. Magdaldal ka, mag --- akala mo galing Tondo. Baka ngayon. Sabi ko, “You are not --- you’re forgetting or you forgot that you were educated and made as officer and a gentleman na hindi naman dumating, na both of --- gastos ng gobyerno.” Ngayon na-senador walang ginawa kundi magbastos ng tao. Siya ‘yung gumawa kay Bong ng senador, sa totoo lang. [applause] Nangyari nito, sabihin ko na ang totoo. Tapos na ‘yung frigate. ‘Yung barko dalawa binili sa... Tapos ‘yung armaments, ‘yung anong klase, pinagde-debatehan pa diyan sa loob ng --- hindi sila magkaintindihan sa Department of Defense.

Pumunta ngayon ‘yung Koreano sa akin. Kaya sinabi ko, “If it’s a question of corruption, you are at liberty to knock at my door at any

16

time of the day or night. Patulan ko ‘yang problema mo basta corruption. Eh kayong --- ‘yung ahente ng barko punta ng opisina sabi bakit pa hindi i- deliver ‘yung...?

Eh siyempre ‘pag deliver, pera. Eh sir wala akong alam. Sabi ko kay Bong punta siya sa legal. Si Lorenzana ‘yung Defense Secretary ‘yung parang endorsement rin, nakuha ni Trillanes. Pagkuha ni Trillanes sabi niya may sindikato ‘to kasi galing --- pirma ni --- pirma ni Lorenzana, one of the most honest person nakita ko. Sundalo pa lang ‘yan doon sa Davao na-assign, ang bata pa niyan. Kaya ‘yan ginawa kong Defense Secretary. Lumabas, kinuwestiyon niya si Bong. Tapos sabi ni Bong --- ah ni Trillanes, “I will call for a session.” ‘Yan ang pangtakot niya eh. Hiyain ka niya.

Tapos pagdating doon sabi ni Bong, ganito ‘yan eh. Nag-order ang Pilipinas ng kotse. Palabas na gusto niya radyo, so mamili ka kung anong radyo ilagay mo. Simpleng pag --- bright ito eh, La Salle ‘to eh. He’s a graduate of La Salle, tsaka mayaman ‘to. Kita mo taga-Davao na kalaki ng printing press, isang bloke. One block ‘yang kanilang --- halos.

‘Di tinawag sabi --- sabi ni Bong, “ipinatawag siya.’’ “Go ahead, go ahead.” And sinabi pa, “Don’t worry Bong, closed-door.” Sabi ko, “Huwag kang pumayag ng closed-door. Wala kang tataguin diyan, harap-harapan.” ‘Yun ang sinabi ni Bong. Kayo ang mamili ng --- kayo ang namili ng kotse, kayo ang nag-negotiate kung ano ang ilagay diyan, kaya hindi ma-deliver kasi kayo hindi mag-certify na tapos na ‘yan. So paglabas sa Congress ganun ang esplikar.

Sabi ko kay Bong, “Bong, tandaan mo, maging senador ka.” [applause] Alam mo bakit? Eh gusto niya magpahiya ng tao. Sila ni Nic, nag --- ipinakulong niya si Nic. Kasama niyang Magdalo noong senador na siya. Eh sila ‘yung nag-alitan eh. Kaya baka akala ni Trillanes lahat sundalo iyo. Naku, Diyos ko bantay ka diyan. Iyan ang sitwasyon.

Ngayon, ako talaga is ah paalis na ako. I’m just praying na somebody lalo na itong droga. Kaya sabi ko kung presidente ka, takot kang pumatay at takot kang mamatay, aba p*** maghanap ka ng ibang trabaho. Hindi pwede ‘yan na basta sabihin lang. “Ah you go to court, pa --- due process.”

Alam mo ganito ‘yan. Sabi ni Santiago 300 ang --- ah 3 million ang drug addict. Kay Santiago ‘yon. Nung umalis si Santiago, sabi ko kay Bato dalhin kita sa Maynila gawain kitang PNP Chief. Buksan mo ‘yang libro sa intelligence, halungkatin mo. ‘Pag halungkat niya sabi niya,

17

“Sir, there are seven Generals involved.” Police. Kaya nahirap ang tao. Noon huli lang dalawa, isa. Noong nag-Presidente ako kita mo naman naglilinya.

Umabot ang bilang ng 1.6 million. Maski sabihin mo lang 500,000, anong ginawa mo sa bayan ko? Anong kasalanan ko na pakainin mo ng shabu at maging inutil ang mga anak namin? [applause] Kaya nga sinabi ko kanina, hindi naman tayo mayaman. Ang atin lang patapusin natin ‘yung anak natin kasi pagtanda natin sila ‘yung magbili ng medisina, magsubo sayo ng lugaw. At ‘pag magkasakit na utang dito, utang doon. I-mortgage pa ninyo ‘yung lifetime na ano ninyo para makapag-ano --- makabili ng lupa diyan sa subdivision, bakante. Wala pang lupa, ipagbili niyo na lang para si tatay, si nanay... Ganun tayo kasi wala naman tayong SM. Hindi naman tayo si Gokongwei. Hindi naman tayo si Lucio Tan. Sinong mag...?

Itong mga police pati military, they retire at the age of 56. ‘Yung retirement nila mag-abot ng --- si Bato got about 1 million --- ah 3 --- 11 million. On the average, mag-abot ito ng mga six. From 56 hanggang kamatayan nila, magkasya ‘yang 6 million? Eh ‘yung ibang anak pa sa edad lang na 56, ‘yung iba nasa high school pa. P***, tapos ngayon sinong asahan namin magtulong? “Anak ‘wag ka munang...” Ganun sa probinsiya eh. ‘Nak, patapusin mo muna ha ‘yang ano... Then pagtapos na nak, ikaw na . Pa-eskwelahin mo na.”

Tapos kung --- you know, father, ‘pag bumagsak ‘yan sa droga mag-collapse ang family. Social dysfunction. Mag-sige na away, ito uli na --- hindi na makapag-aral, kung ano-ano lang o papasok ‘yan sa ganun, ganun. Kaya siya maghanap siya ng contact para to support his... Tapos ito maghanap ng another victim. Kaya nagkalat, there are millions of dysfunctional families in our country today. Kaya sinabi ko nga sa inyo, do not f*** with drugs or else you will die.

You know, the presidency is a gift from God. Silang tanan tinanong ko. Did you really think I’d win? Wala akong --- Partido is a moribund party. PDP nabuhay lang nung nandiyan ako. Ngayon wala na naman. Kasi wala ‘yang mga financier, wala ‘yang mga backer nila eh. Wala kami so ganun lang. Tapos hindi matu --- ‘pag hindi ito na-maintain, babalik ang droga. Diyan ako kabado.

Hindi ako kabadong makulong. P***** i**, eh ‘di ikulong ninyo ako. I said the presidency is a gift from God. What is my gift to you for voting me President? It will be my sacrifice. Linisin ko --- kasi sinabi ko droga, krimen. Sinabi ko sa mga farmers, wala nang irrigation, kausap ko ‘yung mga NPA’s sa kampanya --- tanggalin ko. Ang sinabi ko

18

universal health care nandiyan na. [applause] Tapos sinabi ko na ‘yung edukasyon hanggang college, libre. [applause]

Saan kami nagkulang? I mean ibinigay ko na lahat. Wala na akong sabi na promises unkept, wala na. Ano pa bang ano ko? Ang akin is just to maintain. Ngayon, I will make the Philippines peaceful para pumasok --- karamihan ngayon kausap natin Japanese businessmen and --- gusto nilang magpasok. Ano ang kailangan lang nila? Walang corruption, hindi sila hingian at hindi sila kidnap-in. So ganun rin ‘yan, corruption pati ‘yung safety nila.

Kasi ‘yan lang ang gawin ko. Wala tayong pera, wala kasi you know, the wealth of a nation is measured by the people who are productive. Productive ka pero sweldo mo lang. But ‘yung productive ka puro negosyo, puro karamihan lahat may negosyo, mataas talaga ang pera nila --- ang value nila. Hindi mo ma-compare sa peso, lalo na sa United States. Isang dolyar nila, 42 pesos tayo. It’s because wala pa tayo. Hindi man tayo nagpabili ng tractor, ‘yang ginawa natin. Hindi man tayo nagbibili ng kotse. Ikaw mamili ka Toyota, Isuzu, o ano diyan, Nissan. Wala, import nang import lang tayo.

Kumbaga bahay tayo, ako maghanap ako ng pera, magggawa ako ng maruya. ‘Yung maruya na iyan ipagbili ko doon sa anak ko. Tapos ‘yung kita --- kita ko diyan sa kanya, kuha na naman ako ng maruya, pritohin ko ipagbigay ko sa isang anak para lahat mabusog.

Kaya kailangan natin ang --- at least --- at the very least, mawala na lahat kasi ang America is really... Wala ang America it’s --- hindi --- hindi na, it can’t sustain. Kaya ayaw na rin ng gulo.

So kung hindi lang tayo iwanan ng Japan, Korea, pati China, okay tayo. [applause] Iyong Amerikano... Bakit man ako napunta ng China? Nag-order ako kasi puputok na ang Marawi. Nag-order ako --- gobyerno ng baril. Kasi ‘yung mga baril ‘pag matagal na karami ng balang naputok doon, ilang thousands, mainit na, loose na. Kasi sa loob niyan parang may canal --- grooves, patilan, umiikot ‘yang baril palabas. Kaya maski na windy, may ulan, ang bala mo diretso-diretso kasi nga may sariling momentum niya irrespective of may ulan diyan.

Eh luma na, nag-order ako. And itong mga Amerikano, dalawang congressman nagtindig. Kaya itong --- hindi ako bilib kasi ‘pag may --- magsigaw lang itong isang congressman, ang presidente takot na. Kay kung ako? Pigilan nila ako ng ganun, na, kayo. Kaya nung pumu --- China, sabi, “Sige lang Mayor, ibigay namin sa iyo. Okay lang tulong.” Walang bayad. Pumunta ako ng Russia kasi hindi ko man mahingi lahat, kinausap ko ang Russia. Sabi ni Putin, “okay lang.” And today

19

maski isang tisyung bayad walang hiningi. Ni magsabi sila na gusto nila mag-base diyan. Mas mabuti ‘yan maklaro ‘yan ng Amerikano bakit ganun ang sentimiyento ko.

At the time na kailangan natin ‘yung mga baril, p***** i** hinold. Kaya maraming namatay sa ano... Hindi na masyado accurate ‘yung mga ano, dapat bago lahat. Kay kung ‘yang mga loose barrel na, wala na ‘yan. Ang sight mo sa dibdib, ang tama niyan --- ‘yan ang sentimiyento ko talaga sa Amerika.

Tsaka bossy masyado. Iyong kanilang sarhento, tinyente, magsalita akala mo heneral rin. Kaya hindi ako nakikinig sa kanila. I do not listen to you. Wala kayong word of honor. Ang pinaka may word of honor, Japan. [applause] Totoo. Ang China, promised us many things but because there is this tariff war now, ah mag-away itong Amerika pati ano, pabidahan sila eh. Kasi ang trade imbalance pabor sa China. Mas marami ang China made pumunta sa kanila.

So ganun talaga. Gusto ngayon ni Trump na tablahin, pero gusto niya kaagad umpisahan. By 200 billion ‘yung... Sabi ng America --- ah China, “Hindi ko naman kasalanan nagbili ka sa akin. Bakit ngayon...?” It’s not the fault of anybody.

Kaya kung ako sa inyo is you help Japan. Truly ‘yung in good faith. Sweat it out kasi unang-una they’re kind to us and they provide us with so many things. Libre. [applause] ‘Yang Davao City na ‘yan, ‘yang airport makita ninyo mga JICA, libre ‘yan. Parang ano sila ba, alam mo na. [applause] Ba --- pero hindi naman kailangan, sabi ko. That’s water under the bridge.

So bakit pa --- bakit pa isal...? Japan is a good country. It has --- at saka ang mga workers natin dito hindi binabastos. [applause] China. They are really --- you are really treated here as human being. Punta ka doon sa Middle East, doon ka maka --- kaawa naman. Alam mo, you know I’ve been there because of a Filipina.

-cut-

... The nation, at sabihin ko sa kanila na stop it because you are creating a problem here now. Puputok talaga ito. And hindi lang ‘yan that was the same mechanism that was used during the previous election. Hindi, hindi --- tama ka, tama kayo, hindi talaga. Mas maraming...

20

As a matter of fact, I’m addressing now ganito na lang to the --- kasi it’s an independent body. Ano ‘yan eh constitutional body. So sabihin ko sa inyo I’d like to... Cameras are you ready?

I would like to advise Comelec now --- hindi ko na lang hintayin --- [applause] dispose of that Smartmatic and look for a new one that is free of fraud. [applause]

Kasi ang Liberal sabi nila nadaya sila. Ako sabi nila nadaya rin. And you know it’s creating an environment of hostile attitude against that Smartmatic. You have three years. Kakatapos lang ng election. Palitan na ninyo kasi [applause] it is no longer acceptable to me, to the people, and even to the congressmen who are here.

Anything that promotes cheating huwag ka... Why are you insisting sa Smartmatic because bidding? Kaya ‘yang bidding ‘yang p******* i** na ‘yan alisin talaga ninyo ‘yan. [applause] Nandito pala ‘yung mga congressman natin. Mga gwapo pa naman. Basahin ko lang para... Iyong, ‘yung, ‘yung --- even a single mistake is something that is a tragedy. Iyong boto ng Pilipino hindi nabibilang nang totoo. So live man ito ngayon sinasabi ko na sa inyo ang tao ayaw na ‘yang Smartmatic. [applause] And if you use that in the next election three years from now I don’t know what will happen. Something has got to give. Improve on the system. Stop using Smartmatic kasi marami ng ano... O ayaw ko naman mag-attribute ng corruption kasi pabalik-balik na ‘yan bakit pa sige ‘yang Smartmatic na hindi naman nagbibilang tapos pag-ano mo nasisira. Pagpasok mo sa boto mo ‘pag ang labas picture na X-rated. [laughter] So nasabi ko ‘yan. Kindly --- I am now asking you as a co-equal body. It’s just promoting turmoil, please do not use it. I was intending to give it to you sa SONA pero mas tigas pa ito sa SONA. [applause]

So before I go pangalanan ko na lang para makilala ninyo ‘yung mga opisyal natin. Si Finance Secretary Carlos Dominguez; Si Agriculture Secretary Emmanuel Pinol, te ara Ilonggo ngari? Damo ngang Ilonggo? Abaw linti ang damo; Cabinet Secretary Karlo Alexei Nograles; Science and Technology Secre --- ito sabihin ko na lang... Sir, tulungan mo silang p****** i***** Smartmatic na ‘yan. [laughter] Mabuti diyan sipain --- sirain mo sir sa harap nila. Science and Technology Secretary Fortunato Dela Pena, si Boy. Socioeconomic Planning Secretary Ernesto Pernia.

Ito, sinong taga-Pangasinan dito? National Security Adviser Hermogenes Esperon Jr. He used to be Chief of Staff. Information and Technology Acting Secretary Eliseo Rio Jr., military rin. Iyon ang expertise niya noong nasa... Presidential Adviser on Peace

21

Reconciliation and Unity Carlito Galvez Jr., militar ‘yan, tigas ‘yan. Iyon ang... He was the one in command in Marawi during the Marawi siege. Kaya kinuha ko mahusay eh. [applause] Presidential Adviser for the Visayas Michael Llyod Dino, saan naman ‘yon nakita ko man kanina? And then I must also mention Ambassador Jose Laurel V; Itong ano magtindig na lang kayo kasi wala dito... The honorable members of the House of Representatives sa Congress [applause] Hindi nagtindig si Alan. Si Lani? Is Lani here? Lani asawa --- misis mo? Duh, nakita ko dito. [Nasa hotel] Nasa hotel. Hanapan mo ng isang kwarto sa ibang hotel. [laughter]

Senator-elect, tsk, Bong Go and other newly-elected officials. [applause] My one and only [cheers] mabait siya [laughter] kasi hindi niya nakikita ang dapat hindi niya makita. [laughter] Mga kababayan... Ah sorry. Si Senator JV Ejercito. [applause] Sorry ha. Si Chavit nandiyan Senator Chavit Singson --- ah governor. Si Mayor Shamim Mastura; Central Bank ‘yan bigat ‘yan si George Barcelona, ang... Mayor Samuel Co. Iyan ang tigas. Marami ‘yang bago nanalo. Iyong mga traditional warlord, tumba.

Ito siya nanghinayang ako kay JV. Pero --- well anyway, you are still young. May Cabinet naman diyan kung magbakante. [applause] Sino pa ba ‘yung NHA ko si Jun Escalada, Secretary... Nandito ba ito? Hindi ko ‘to nakita ‘yung brod ko Atty. Fred Lim sa Pagcor. Brod ko ito sa pero... Ding Borja, iyan ang bantayan ninyo. [laughter] Ah sus. Ah si Undersecretary Bello, si Caloy. Si ano Greco Belgica. Ito ano ng ano eh... Ito ‘yung nagkakalkal ng graft and corruption si... Kaya nga mag-reorganize ako tapos ilagay ko siya. He’s really honest.

Tapos si... Wala na siguro. Meron pa ba? Pinol. Secretary Panelo. Ito ang dresser. Hindi ‘yung --- ano ito siya sartorial... Kung ano-ano... Ano lang siya mag-maong ‘yung maraming butas-butas. [laughter] Iyong mga guwardiya hindi siya papasukin bawal mag... Kasi ‘yung kanya sabi niya, “mahal ito.” Sabi ko, “magkano ‘yan?” Ano gani ‘yung brand ng ano? Ay nakalimutan natin ang gwapo si Martin Andanar. [applause] Gusto ninyong mag-reporter ah diyan kayo mag-apply sa kanya sa PTV-4. Sino pa? Si Dong, tindog diha, si Palaboy. Sino ang --- mga babae? Mrs. Locsin, nandito po kayo? Hi, Ma’am. Sino pa? Wala na?

O iyong ano ha --- na-arrange mo na ‘yung magsama sa atin bukas? Pero ito ma’am ang isang gulong na tanggal kahapon pag-landing. [laughter] Pero hindi maganda itong eroplano na ito. It’s a small plane. Much cheaper than the 5 million a day that you have to pay.

22

Commercial lang lahat tayo. Ganun na rin next time para walang masabi ‘yung tao.

So I am very happy to see you tonight. [applause] I pray to God for your success all the best. [Someone shouts: I love you!] Nandito pala ‘yung publisher ng... Unsa gani Dynasty? Ha? Sa Asian --- Asian Dragon na magazine sa Pilipinas, si Olive. Kaganda kaya niyan noong bata pa. [laughter] Mas lalo na ngayong tumanda na. [laughter]

Sino... Alam mo nung pumunta ako ito talagang opposition... Uuwi na ako. Tapos may --- alam mo na ‘yung wala namang malisya ‘yung hinalikan ko. Sabi bastos daw ako. You text the word misandry something. It’s a misandry, it’s a... It is the... I characterize ‘yung mga babae na mag-atake sa akin kay kung maghalik daw ako ng babae. Misandry.

[Tatay hug na lang.] Bakit? [laughter] Hindi kay may gawain kasi ako so ang meaning. Ano? [Love you!] Nakita mo na, ma’am? Nakita mo? Kasi nakakahiya naman noong sa Singapore ba ‘yon o Hong Kong? Ah Singapore. Ah Korea? ‘Yung hinalikan ko? Siyempre sa... Iyon lang man ang bayad ninyo sa akin. [laughter] Pero maghalik ako ganun, lips to lips talaga. [laughter]

Sino ngayon ang mag-volunteer? [laughter] Sino ma’am kay mag-uwi na ako..

*W*M*

23