Revidirana Strategija razvoja

opštine Srbac radna verzijaSrbac, oktobar 2017.

I SadržajII Uvod.........................................................................................................................................................2III Metodologija kreiranja revidirane strategije razvoja...............................................................................2IV Strateška plaforma..................................................................................................................................3

IV.1. Kratak pregled ključnih izmjena socio-ekonomskog stanja u odnosu na prethodni period implementacije........................................................................................................................................3IV.2. Strateško fokusiranje.................................................................................................................29IV.3. Vizija i strateški ciljevi razvoja....................................................................................................31

V Sektorski razvojni planovi..................................................................................................................33V.1. Usklađenost, komplementarnost i međusobni uticaj sektorskih planova......................................33V.2. Plan lokalnog ekonomskog razvoja............................................................................................33

V.2.1. Pregled sektorskih ciljeva sa očekivanim ishodima i indikatorima.....................................33V.2.2. Usklađenost sa strateškim dokumentima viših nivoa..............................................................34V.2.3. Inicijative međuopštinske saradnje.........................................................................................35V.2.4. Programi, projekti i mjere..................................................................................................35

V.2. Plan društvenog razvoja.............................................................................................................36V.2.1. Pregled sektorskih ciljeva sa očekivanim ishodima i indikatorima.....................................36V.2.2. Usklađenost sa strateškim dokumentima viših nivoa..............................................................38V.2.3. Inicijative međuopštinske saradnje.........................................................................................38V.2.4. Programi, projekti i mjere..................................................................................................38

V.3. Plan zaštite životne sredine.......................................................................................................39V.3.1. Pregled sektorskih ciljeva sa očekivanim ishodima i indikatorima............39V.3.2. Usklađenost sa strateškim dokumentima viših nivoa..............................................................40V.3.3. Inicijative međuopštinske saradnje.........................................................................................40V.3.4. Programi, projekti i mjere..................................................................................................40

VI. Operativni dio................................................................................................................................41VI.1. Plan implementacije strateških projekata i mjera za 3 godine (1+2).............................................41VI.2. Plan organizacionih i ljudskih kapaciteta za implementaciju, praćenje i vrednovanje strategije..47

Pregled osnovnih aktivnosti i odgovornosti za implementaciju strategije.................................................47VII. Prilozi.................................................................................................................................................0

Prilog 1: Integrisani pregled revidirane strategije 2018 – 2020...............................................................0Prilog 2: Definicije varijabli za praćenje indikatora/ishoda (generiše se iz Alata za koherentost)............1Prilog 3: Projektne fiše (prilažu se u strateški dokument ukoliko Razvojni tim tako odluči, u suprotnom se izdvajaju u poseban elektronski dokument koji se adekvatno pohranjuje).........................................1

1

II Uvod

Strategija integrisanog lokalnog razvoja Opštine Srbac 2011-2020. (u daljem tekstu: Strategija) je ključni strateško-planski dokument Opštine, koji usmjerava razvoj lokalne zajednice. Strategija je izrađena od strane Opštinskog razvojnog tima u okviru Projekta integrisanog lokalnog razvoja (ILDP), koji predstavlja zajedničku inicijativu Švicarske vlade i Razvojnog programa Ujedinjenih nacija (UNDP).

U skladu sa MIPRO metodologijom izvršena je nezavisna srednjoročna evaluacija Strategije čiji rezultati su predstavljali ulazne informacije neophodne za provođenje revizije Strategije.

Revizija Strategije podrazumijeva proces vođen prema principima planiranja u skladu sa MIPRO metodologijom, uvažavajući najvažnije zaključke i preporuke nezavisne srednjoročne evaluacije:

svi strateški fokusi su još uvijek relevantni u domenu poboljšanja poslovne klime za razvoj poljoprivrede, prehrambene i drvoprerađivačke industrije; razvoj infrastrukture; unapređenje životne sredine; prilagođavanje kadrovske strukture potrebama privrede i realizaciju mjera za ostanak stanovništva na selu, a preporuka je da se u toku predstojeće revizije Strategije prvobitno definisani fokusi u tehničkom smislu sažmu kako bi se izbjegla ponavljanja,

u toku revizije fokusa treba uzeti u obzir potrebu definisanja mjera za prevenciju i smanjenje rizika od elementarnih nepogoda i drugih nesreća, kao i potrebu da se kreiraju mjere za zaustavljanje iseljavanja stanovnika sa područja opštine,

svi strateški ciljevi su relevantni, ali treba ih dodatno analizirati i uskladiti sa sektorskim ciljevima i projektima i posebnu pažnju u procesu revidiranja Strategije razvoja treba posvetiti koherentnosti elemenata na strateškom, sektorskom i operativnom nivou,

u sektorske planove treba uključiti projekte koji realno doprinose ostvarenju sektorskih ciljeva, te definisati mjerljive ishode i indikatore,

planirane projekte analizirati i redefinisati u skladu sa novim potrebama lokalne zajednice, u kontekstu jačanja institucionalnih kapaciteta, preporuke se odnose na ponovnu uspostavu

struktura za upravljanje razvojem i implementaciju Strategije, poboljšanje interne i eksterne komunikacije i koordinacije, povećanje stepen aktivnosti subjekata iz lokalne zajednice u razvojnim procesima i u implementaciji Strategije, te jačanje kapaciteta za pisanje projektnih prijedloga i upravljanja projektima.

III Metodologija kreiranja revidirane strategije razvoja

U reviziji Strategije korištena je standardna Metodologija za integrisano planiranje lokalnog razvoja (MIPRO), prihvaćena i preporučena od strane entitetskih vlada, te saveza opština i gradova oba entiteta. MIPRO je usklađena sa postojećim zakonskim okvirom kojim je definisano planiranje razvoja na lokalnom nivou, kao i sa vodećim principima i pristupima strateškom planiranju koje promoviše Evropska unija. Vodeći principi na kojima se zasniva revizija Strategije razvoja su održivost i socijalna uključenost. Održivost kao princip integriše ekonomski i aspekt životne sredine, dok princip socijalne uključenosti podrazumijeva jednake šanse za sve i pravičnost u smislu identifikovanja potreba i interesa marginalizovanih i socijalno isključenih grupa stanovništva. Revidiranu Strategiju karakterišu integracija (što znači da su ekonomski, društveni i aspekt zaštite životne sredine posmatrani kao neodvojivi dijelovi jedne cjeline) i participacija (svi zainteresovani akteri su angažovani i doprinijeli su reviziji Strategije).

Proces revizije Strategije, iniciran od strane načelnika Opštine i podržan od strane Skupštine opštine, uz podršku Razvojnog programa Ujedinjenih nacija (UNDP-a) izveden je uključivanjem radnih tijela –

2

Opštinskog razvojnog tima (ORT), sektorskih grupa za ekonomski razvoj, društveni razvoj i zaštitu životne sredine i Partnerske grupe (PG).

Proces je operativno vodio Opštinski razvojni tim uz pomoć sektorskih radnih grupa te učešće Partnerske grupe – konsultativnog tijela koje čine predstavnici javnog, privatnog i nevladinog sektora.

Polazna tačka za reviziju Strategije je nezavisna srednjoročna evaluacija Strategije. Reviziju strateške platforme, koja obuhvata socio-ekonomsku analizu, strateške fokuse, viziju razvoja i strateške ciljeve razvoja uradio je ORT, uz podršku PG. Reviziju sektorskih planova razvoja ekonomije, društva i zaštite i unapređenja životne sredine izradile su za tu svrhu formirane sektorske radne grupe, koje su činili članovi ORT-a i PG, uz intenzivan rad ORT-a. U završnom dijelu procesa, ORT je, na bazi principa integracije, objedinio i uskladio revidirane sektorske dokumente, te pripremio okvirne trogodišnje planove implementacije, uključujući i plan razvoja organizacionih kapaciteta i ljudskih potencijala neophodnih za implementaciju Strategije. Finansijski okvir Strategije je usklađen sa opštinskim budžetom i realnim mogućnostima za korištenje sredstava iz eksternih izvora.

IV Strateška plaforma

IV.1. Kratak pregled ključnih izmjena socio-ekonomskog stanja u odnosu na prethodni period implementacijeU revidiranoj Strateškoj platformi dat je sažeti pregled ključnih izmjena socio-ekonomskog stanja u odnosu na stanje iz 2011. godine, nastalih kao rezultat implementacije Strategije i usljed djelovanja eksternih faktora, to jest faktora van obuhvata Strategije. Dijelovi socio-ekonomske analize koji nisu pretrpjeli značajne promjene izostavljeni su iz ovog pregleda, pošto su već predstavljeni u okviru dokumenta Strategija integrisanog lokalnog razvoja opštine Srbac.

Geografski položaj i karakteristike Opština Srbac zauzima površinu od 453 km2 i nalazi se u zapadnom dijelu Republike Srpske, dobro je povezana drumskim saobraćajem, dok su od prirodnih resursa najvažniji zemljište, šume, voda i mineralne sirovine. Treba naglasiti i da su značajne površine izložene riziku od poplava. Klimatski uslovi su povoljni, a na području opštine su velike površine kvalitetnog poljoprivrednog zemljišta, kao i nalazišta ruda i minerala (kaolin, kvarc).

Demografske karakteristike i kretanjaPrema Rezultatima popisa 2013. godine[2][2] u Opštini Srbac je ukupno popisano 16.933 stanovnika i to 8.295 ili 48,99% muškaraca i 8.638 ili 51,01% žena, u 6.157 domaćinstava gdje je prosječan broj članova domaćinstva 2,83, a najviše je domaćinstava sa dva člana i to 1.675 domaćinstva.

U ukupnom broju stanovnika najviše je Srba i to 16.013 ili 94,57%, Bošnjaka je 394 ili 2,33%, Hrvata 128 ili 0,76%, a 398 ili 2,35% je ostalih (ne izjašnjavaju se, ostali i nepoznato).

Starosna struktura stanovništva je sljedeća: od 0 do 14 godina 2.382 stanovnika (14,07%), od 15 do 64 godine 11.177 stanovnika (66,01%) i sa 65 i više godina je 3.374 stanovnika (19,93%). Prosječna starost stanovništva je 42,76 godina (prosjek u RS je 41,72).

[2][2] Republički zavod za statistiku Republike Srpske, Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Republici Srpskoj 2013. Rezultati popisa. Banja Luka, 2016.

3

U grupi stanovništva starog 15 i više godina prema najvišoj završenoj školi, najviše je osoba sa završenom srednjom školom i to 6.472 i 61 sa specijalizacijom poslije srednje škole, zatim sa završenom osnovnom školom 3.740, dok je 342 sa višom školom ili prvim stepenom fakulteta, 798 sa fakultetskim nivoom obrazovanja, 1.115 stanovnika bez ikakvog obrazovanja, a 2.023 sa nepotpunim osnovnim obrazovanjem.

Takođe, prema Rezultatima popisa 2013. godine[2][2] radno sposobnog stanovništva je 14.551, od toga 7.089 muškaraca i 7.462 žena. Zaposlenih je 4.117, a nezaposlenih 2.136. U grupi ekonomski neaktivnih stanovnika kojih je ukupno 8.298, najviše je penzionera i to 2.942, te 2.238 lica koja obavljaju kućne poslove i 985 učenika i studenata starih 15 i više godina, dok je 560 nesposobnih za rad i 1.573 ostalih.

Broj domaćinstava koja obavljaju poljoprivrednu aktivnost je 2.852, dok je broj domaćinstava koja obavljaju poljoprivrednu aktivnost i prodaju proizvode na tržištu 594.

Broj stanovnika prema navedenim podacima je niži u odnosu na procjene koje su korištene u prethodnom periodu, a prema kojima je broj građana bio viši od 23.000, pri čemu je starost stanovništva nešto viša u odnosu na prosjek u RS.

Blizina EU kao i blizina većih centara u BiH pruža mogućnosti za nalaženje tržišta i privrednu saradnju, obrazovanje, saradnju u oblasti kulture i dugim oblastima, ali takođe može uzrokovati odliv stanovništva koje zbog obrazovanja ili zaposlenja može da napusti Srbac. Zbog toga je potrebno raditi na unapređenju uslova života na području opštine Srbac, kako bi se stanovništvo zadržalo na ovim prostorima. Takođe, potrebno je posvetiti pažnju daljem unapređenju saradnje sa dijasporom u oblastima kulturnog i humanitarnog djelovanja, a posebno u oblasti privrednog razvoja.

U navedenim podacima se može uočiti da opština Srbac ipak posjeduje značajne ljudske resurse, prema starosnoj i obrazovnoj strukturi, ali i da je visok broj ekonomski neaktivnog stanovništva. Mali udio domaćinstava koja obavljaju poljoprivrednu aktivnost i prodaju proizvode na tržištu ukazuje na prostor za unapređenje orijentacije poljoprivrede prema tržištu.

Pregled stanja i kretanja u lokalnoj ekonomiji U periodu implementacije Strategije, otvoren je po jedan novi proizvodni kapacitet svake godine od 2011. do 2013. godine, a 2014. i 2015. godine su otvorena po tri nova proizvodna kapaciteta. Od ukupno 9 novih proizvodnih kapaciteta, 5 su kapaciteti prehrambene industrije. Prema raspoloživim informacijama, interesovanje investitora je i dalje prisutno, a posebno je važno naglasiti da je prisutno interesovanje za investicije u proizvodnju.

U 2013. godini je donesen set odluka koje se odnose na stvaranje povoljnog poslovnog okruženja (Odluka o opštinskim administrativnim taksama, Odluka o komunalnim taksama, Odluka o komunalnoj naknadi i dr.) kojima su umanjeni iznosi taksi i naknada za oko 20%, a stopa poreza na nepokretnosti je umanjena sa 0,25 na 0,10. Svake godine u Budžetu opštine je planirana pozicija koja se odnosi na davanje subvencija preduzećima za zapošljavanje, a u periodu 2011-2015. je ukupno realizovano 114.296 KM, što svakako predstavlja značajan podsticaj, ali su i dalje potrebna sredstva za kreiranje novih radnih mjesta, kao i jačanje kapaciteta za praćenje efekata realizacije subvencija u pogledu kreiranja novih radnih mjesta. Imajući u vidu ograničena sredstva koja se mogu izdvojiti iz Budžeta, potrebno je u najvećoj mogućoj mjeri koristiti eksterne izvore finansiranja.

U 2014. godini su urađene promotivne brošure o investicionim potencijalima opštine Srbac - "Profil za investitore" na srpskom i engleskom jeziku i "Pozivnica za investitore" na srpskom, engleskom i

[2][2] Republički zavod za statistiku Republike Srpske, Popis stanovništva, domaćinstava i stanova u Republici Srpskoj 2013. Rezultati popisa. Banja Luka, 2016.

4

njemačkom jeziku. Predstavnici opštine Srbac su zajedno sa srbačkim privrednicima u više navrata prisustvovali sajmovima u inostranstvu.

Podaci o privrednim kretanjima u opštini Srbac za period 2012 – 2016. godina

2012 2013 2014 2015 2016140

150

160

170 164158

154160

173Broj preduzeća

Izvor: Tron1, prema podacima APIF-a

2012 2013 2014 2015 20160

20

40

60

80

100

120

140

160

180

200

137 135 127 130146

20 1822 25

227 5 55

5

Struktura preduzeća prema broju zaposlenih

0 do 9 10 do 49 50 do 249 250 i više

Izvor: Tron, prema podacima APIF-aBroj preduzeća koji je u periodu 2012-2014. bilježio pad, u 2015. je povećan, dok je u strukturi većina preduzeća sa manje od 10 zaposlenih, ali od 2013. raste broj preduzeća koja imaju od 10 do 49 zaposlenih. Među preduzećima koja imaju najveći broj zaposlenih se ističe proizvodnja hrane.

1 TRON System d.o.o. je kompanija koja preuzima finansijske podatke o privrednim društima u BiH of APIF-a i AFIP-a. Napomena: Prema Zakonu o privrednim društvima RS termin „preduzeća“ je zamijenjen terminom „privredna društva“, ali će se zbog jednostavnije formulacije rečenica u analizi koristiti termin „preduzeća“.

5

Trgovina na veliko i malo, popravak motornih vozila

i motocikala23%

Prerađivačka industrija27%

Poljoprivreda, šumarstvo i ribolov

13%

Prevoz i skladištenje8%

Stručne, naučne i tehničke djelatnosti

6%

Ostalo24%

Broj preduzeća prema područjima, 2016.

Izvor: Tron, prema podacima APIF-aPolovina preduzeća je registrovana u područjima trgovine i prerađivačke industrije, dok pored raspoloživih resursa za razvoj poljoprivrede i šumarstva te vodnih bogatstava, preduzeća u ovim područjima čine samo 13% ukupnog broja preduzeća u 2015. godini, što ukazuje na postojanje potencijala za dalji razvoj.

2012 2013 2014 2015 20160

20000000400000006000000080000000

100000000120000000140000000160000000

Prihodi prema područjima, 2012-2016

Prerađivačka industrijaTrgovina na veliko i malo, popravak motornih vozila i motocikalaPoljoprivreda, šumarstvo i ribolov Ostalo

Izvor: Tron, prema podacima APIF-aNaveći dio prihoda na području opštine se ostvaruje u području prerađivačke industrije, ali je u periodu 2012-2014. bio prisutan pad prihoda u ovom, ali i u drugim područjima, dok je 2015. zabilježen rast koji je nastavljen u 2016. godini, što je svakako pozitivan trend.

6

2012 2013 2014 2015 20160

10000000

20000000

30000000

40000000

50000000

60000000

70000000

Prihodi preduzeća u prerađivačkoj industriji, 2012-2016

Hrana i piće Drvo i namještajHemijska i farmaceutska industrija Ostalo

Izvor: Tron, prema podacima APIF-aU prerađivačkoj industriji se može uočiti da najveći dio prihoda ostvaruje prehrambena industrija, a pozitivnim se može smatrati i to što značajan dio prihoda ostvaruju i izvozno orijentisane drvoprerađivačka i hemijska industrija, koja je u 2016. godini ostvarila najveći prihod.

2012 2013 2014 2015 20160

100000002000000030000000400000005000000060000000700000008000000090000000

Prihodi od izvoza prema područjima, 2012-2016

Poljoprivreda, šumarstvo i ribolov Vađenje ruda i kamenaPrerađivačka industrijaTrgovina na veliko i malo, popravak motornih vozila i motocikalaPrevoz i skladištenjeOstalo

Izvor: Tron, prema podacima APIF-aPrerađivačka industrija bilježi najveće rezultate u izvozu, što ukazuje na konkurentnost lokalnih proizvođača na stranim tržištima, ali je takođe u periodu 2012-2014. bio prisutan pad izvoza prerađivačke industrije, dok je 2015. zabilježen rast, koji je značajno povećan u 2016. godini.

7

2012 2013 2014 2015 20160

10000000

20000000

30000000

40000000

50000000

60000000

70000000

Prihodi od izvoza preduzeća u prerađivačkoj industriji, 2012-2016

Hrana i piće Tekstil Drvo i namještaj Hemijska i farmaceutska industrijaOstalo

Izvor: Tron, prema podacima APIF-aPodaci o izvozu ukazuju na relativno nisku izvoznu orijentaciju prehrambene industrije, dok su izrazito izvozno orijentisane hemijska koja je imala lošije rezultate u 2013. i 2014. godini, ali je poboljšanje vidljivo u 2015. i posebno u 2016. godini, a za izvoz je značajna i drvoprerađivačka industrija koja bilježi značajne i stabilne izvozne rezultate. Stabilan izvoz bilježi i tekstilna industrija, ali je vrijednost izvoza niža u odnosu na drvopreradu i hemijsku industriju.

Hrana i piće1% Tekstil

1%

Drvo i namještaj13%

Bazna metalska indus-trija1%

Metalska industrija2%

Hemijska i farmaceutska industrija

81%

Ostala prerađivačka industrija0%

Prihodi od izvoza u prerađivačkoj industriji, 2016

Izvor: Tron, prema podacima APIF-aPodaci za 2015. godinu pokazuju da skoro polovinu izvoza na području opštine ostvaruje drvoprerađivačka industrija, što ukazuje na značaj ovog sektora za lokalnu privredu, posebno ako se uzme u obzir raspoloživost sirovine. U pogledu stepena obrade drvoprerađivačke industrije, a imajući u vidu značaj za izvoz kao i mogućnosti za dalje jačanje ove djelatnosti u narednom periodu bi se u ovoj oblasti trebalo fokusirati na dalje jačanje proizvoda višeg stepena finalizacije, te na podršku lokalnim proizvođačima, a prvenstveno proizvođačima proizvoda višeg stepena finalizacije. Hemijska industrija je u 2016. zabilježila izuzetno dobar rezultat. Ipak, u ovom slučaju treba imati u vidu da je, prema

8

podacima ORT-a, samo preduzeće „Sistem ekologika“ d.o.o. Srbac imalo indeks rasta čak 1002,7. Naime, tokom 2016. godine ovo preduzeće je ostvarilo prihode koji su 10 puta viši u odnosu na 2015. godinu.

2012 2013 2014 2015 20160

100

200

300

400

500

600

700

116 120 116 106 94

585 547 544587 572

212 213 220 183 194

375 343 362 392 394

Broj zaposlenih prema područjima, 2012-2016

Poljoprivreda, šumarstvo i ribolov Prerađivačka industrijaTrgovina na veliko i malo, popravak motornih vozila i motocikalaOstalo

Izvor: Tron, prema podacima APIF-aPrerađivačka industrija zapošljava veći broj radnika od drugih područja lokalne privrede, a broj zaposlenih je relativno stabilan i u znatnoj mjeri je održan i u 2014. godini uprkos štetama od poplava.

2012 2013 2014 2015 20160

50

100

150

200

250

300

201 201218

271 258

10579 68 83 70

147 146 146 149 161

41 42 26 12 17

91 79 86 72 66

Broj zaposlenih u preduzećima u prerađivačkoj industriji, 2012-2016

Hrana i piće Tekstil Drvo i namještaj Hemijska i farmaceutska industrijaOstalo

Izvor: Tron, prema podacima APIF-aU pogledu kreiranja radnih mjesta u lokalnoj privredi, najznačajnija je prehrambena industrija koja ne samo da zapošljava najveći broj radnika, već je prisutan i trend rasta broja zaposlenih, a slijedi drvoprerada koja takođe kreira značajan broj radnih mjesta. U narednom periodu je potrebno razmotriti mjere za povećanje stepena izvozne orijentacije prehrambene industrije, kako bi se rast mogao nastaviti, pri čemu mjere mogu da uključe podršku u unapređenju tehnologije, kvaliteta radne snage, infrastrukture i promotivnih aktivnosti.

9

Hrana i piće45%

Tekstil 12%Drvo i namještaj

28%

Bazna metalska indus-trija0%

Metalska industrija5%

Hemijska i farmaceutska industrija

3%

Guma i plastika6%

Ostala prerađivačka industrija0%

Broj zaposlenih u prerađivačkoj industriji, 2016

Podaci za 2016. godinu pokazuju da je najveći broj zaposlenih u prehrambenoj industriji i to 45%, a slijedi drvoprerađivačka koja zapošljava 28% radnika, što se može smatrati pozitivnim iz ugla korištenja lokalnih resursa, pri čemu drvoprerađivačka industrija bilježi i značajne izvozne rezultate. Može se uočiti da hemijska industrija zapošljava samo 3% od ukupnog broja zaposlenih u prerađivačkoj industriji, dok su rezultati u pogledu izvoza izuzetno dobri u 2016. godini, iz već pojašnjenih razloga, zbog čega je potrebno u narednom periodu pratiti razvoj hemijske industrije.

Broj preduzetničkih radnji u opštini Srbac od 31.12.2011. do 31.12.2016. godineRed.br.

Godina Zanatske Trgovina Ugostiteljstvo Javni prevoz

Poljoprivreda Ostale djelatnosti

Ukupno

1. 31.12.2011. 102 93 66 30 4 10 3052. 31.12.2012. 96 82 70 27 4 10 2893. 31.12.2013. 90 79 67 24 9 11 2804. 31.12.2014. 84 73 58 11 15 11 2525. 31.12.2015. 83 75 59 13 10 13 2536. 31.12.2016. 87 76 62 10 7 9 251

Izvor: ORTMože se uočiti pad broja preduzetničkih radnji u periodu 2011-2016. godine, pri čemu je posebno nizak broj radnji u oblasti poljoprivrede, ako se uzmu u obzir prirodni resursi u ovoj oblasti. Preduzetničke radnje su dobro povezane u lokalne lance vrijednosti. Preduzetnici pružaju usluge potrebne stanovništvu, ali za nekim uslugama postoji povećana potreba u lokalnoj zajednici.

Poslovne zoneTrenutno su na području opštine aktivne dvije djelimično uređene poslovne zone kojima upravlja Opština i u kojima su u 2014. i 2015. godini ostvarene dvije investicije u prerađivačku industriju, a očekuje se da bi opremanjem zona moglo da bude ostvareno ukupno deset investicija, pri čemu će fokus biti na privlačenju investicija u prerađivačku industriju.

Komunalna infrastruktura do zona Crnaja i Sitneši i u zonama je u određenoj mjeri izgrađena, međutim, još ima dosta aktivnosti koje je potrebno realizovati po ovom pitanju, kako bi se ove zone stavile u funkciju bilo kroz prodaju i/ili rentiranje poslovnih lokacija zainteresovanim investitorima.

10

Poslovna zona Crnaja se nalazi u neposrednoj blizini magistralnog puta M14.1. Izrađena je urbanističko-projektna dokumentacija za izgradnju infrastrukture, a uz magistralni put je izgrađena osnovna komunalna infrastruktura (niskonaponska energetska mreža sa rasvjetom, sistem za vodosnabdijevanje profila 400 mm, telekomunikacione instalacije uz mogućnost korištenja interneta), osim kanalizacije. U samoj zoni postoji glavna saobraćajnica (lokalni put Crnaja-Nožičko) koja prolazi kroz sredinu zone, ali ostale saobraćajnice u zoni nisu izgrađene. U području zone izgrađena je i puštena u upotrebu trafo-stanica sa priključnim kablovskim vodom, sistem za vodosnabdijevanje profila 160 mm, telekomunikacione instalacije sa mogućnošću korištenja interneta, dok kanalizacija nije izgrađena. Dakle, potrebno je izgraditi unutrašnje saobraćajnice, priključke na vodovodnu mrežu, obezbijediti dodatno napajanje električnom energijom, riješiti pitanje odvodnje i prečišćavanja otpadnih industrijskih voda, fekalnih i oborinskih voda.

Poslovna zona Sitneši se nalazi sa desne strane regionalnog puta Srbac-Prnjavor R-474. Preko jednog dijela lokaliteta prolazi nadzemni dalekovod, postoji niskonaponska energetska mreža sa rasvjetom, telekomunikacioni i optički kabl. Izgrađen je sistem za vodosnabdijevanje profila 160 mm, ali kanalizacija nije izgrađena. Dakle, u zoni je potrebno izgraditi unutrašnje saobraćajnice, priključke na vodovodnu mrežu, obezbijediti napajanje električnom energijom, riješiti pitanje odvodnje i prečišćavanja otpadnih industrijskih voda, fekalnih i oborinskih voda.2 U februaru 2017. godine Skupština opštine je donijela Odluku o utvrđivanju potrebe proširenja Industrijske zone Sitneši u površini od cca 19,40 ha u KO Sitneši.

Što se tiče unapređenja infrastrukture potrebne za poslovanje privrednih subjekata koji nisu smješteni u poslovnim zonama, trenutna situacija je zadovoljavajuća, ali bi u narednom periodu trebalo dodatno unaprijediti infrastrukturu, te uključiti navedene privredne subjekte u intervencije usmjerene na poboljšanje kvaliteta radne snage.

U vezi sa privlačenjem investicija, provode se podsticajne mjere za kupovinu zemljišta u poslovnim zonama. Mjere se ogledaju u smanjenju cijene zemljišta, koja se u ovim zonama po tržišnim cijenama kreće oko 6 KM/m², a umanjuje se za 90 %, tako da se isto nudi u postupku javne licitacije po početnoj cijeni od 0,60 KM/m². Pored ove stimulativne mjere, opština Srbac i dalje nudi umanjenje jednokratne rente koja u poslovnim zonama iznosi 12 KM/m2, a umanjuje se za 66 % i iznosi 4,0 KM/m² novoizgrađenog objekta većeg od 500 m² u osnovi. U pogledu preduzetničke podrške investitorima i korisnicima poslovnih zona u narednom periodu je neophodno dalje unapređenje infrastrukture u zonama, sa fokusom na putne komunikacije i snabdijevanje vodom. Takođe, u cilju privlačenja investitora je potrebno intenzivirati promotivne aktivnosti, sa posebnim fokusom na komunikaciju sa dijasporom.

Poljoprivreda

Najvažnija preduzeća u oblasti poljoprivrede na području opštine Srbac su Perutnina Ptuj S koje zapošljava veliki broj radnika, kao i Agrounija, a takođe su značajna i preduzeća Agro Danijel, Vivagro, Zadrugar, Agrokom VD, Agrotrak, Pedibkomerc, kao i Agrikola trade, Agro Grin-Đukić i Bard.

Na području opštine Srbac djeluju Resor za pružanje stručnih usluga u poljoprivredi koji ima jednog zaposlenog i Odjeljenje za privredu, poljoprivredu i društvene djelatnosti opštine Srbac iz kojeg tri zaposlena radnika pružaju savjetodavnu podršku poljoprivrednim proizvođačima. U periodu 2011-2015. godine organizovano je više edukacija poljoprivrednih proizvođača sa različitim temama (uzgoj, zaštita i dr.) na kojima je bilo prisutno od 10-20 proizvođača po jednoj edukaciji.

2 Izvor: Izvještaj o srednjoročnoj evaluaciji Strategije integrisanog lokalnog razvoja opštine Srbac za period evaluacije 2011-2015. godina, decembar 2016.

11

Opština Srbac je član LAG-a čije aktivnosti su fokusirane na implementaciju Regionalne strategije ruralnog razvoja, što predstavlja osnovu za dalji razvoj međuopštinske saradnje.

Svake godine u Budžetu opštine su planirani podsticaji poljoprivrednim proizvođačima koji se uglavnom realizuju kroz nabavke sadnog materijala. Opština Srbac je tokom 2013. godine nabavila 11.000 sadnica šljive koje su raspoređene kod 13 lokalnih poljoprivrednika, kao i sadni materijal za začinsko bilje koji je raspoređen lokalnim proizvođačima. Za 27 poplavljenih domaćinstava, kroz donaciju UNDP, obezbijeđeni su plastenici i sadni materijal. Tokom posmatranog perioda, veća ulaganja u poljoprivrednu proizvodnju su realizovali sami privrednici, kao i republički nivo vlasti, ali precizni podaci o tim ulaganjima nisu na raspolaganju. U narednom periodu je potrebno unaprijediti praćenje efekata ulaganja u poljoprivredu kako bi se stvorila osnova za osmišljavanje adekvatnih mjera podrške poljoprivrednicima.

Kada se govori o vlasništvu i stepenu obradivosti zemljišta, ukupno 25.871 ha poljoprivrednog zemljišta raspoređeno je na privatno i državno vlasništvo u svojini RS. Poljoprivredno zemljište u svojini privatnog sektora je 17.144 ha ili 66,30 %, a u državnoj svojini je 8.727 ha ili 33,70%. Obradivog poljoprivrednog zemljišta je oko 17.000 ha, od čega je u privatnoj svojini oko 13.000 ha, a u državnoj svojini oko 4.000 ha. Procjena procenta obradivosti zemljišta je u privatnom sektoru oko 85%, a u državnom sektoru oko 75% iz čega proizilazi da je u privatnom sektoru neobrađeno oko 1.800 ha, a u državnom sektoru oko 1.000 ha. Ukupno 4.700 seoskih domaćinstava čini 75% domaćinstava opštine, a na svako poljoprivredno domaćinstvo dolazi 4,8 ha poljoprivrednog ili 3,5 ha obradivog zemljišta (računajući i državno zemljište) raspoređeno u 7-8 parcela. Procjena je da 20% domaćinstava obrađuje više od 10 ha zemljišta po domaćinstvu, sa relativno dobrom mehanizacijom i radnom snagom i ostvaruju dobre prinose i proizvode plasiraju na tržište. Oko 30% domaćinstava obrađuju zemljište površine od 4-10 ha, sa minimalnom mehanizacijom, ostvaruju prosječne prinose i većinu robe plasiraju na tržište. Oko 30% domaćinstava obrađuje zemljište do 4 ha, ne raspolažu potrebnom mehanizacijom i manje od polovine proizvodnje plasiraju na tržište. Ostalih 20% domaćinstava ne obrađuju zemlju (staračka i napuštena imanja).

Na cjelokupnom prostoru Opštine, u periodu od 2011-2016. godine značajno su povećani kapaciteti za živinarsku, svinjogojsku i govedarsku proizvodnju. Najmanje su povećani kapaciteti organizovanog načina proizvodnje mlijeka, što bi u narednom periodu trebalo unaprijediti kroz savjetodavnu podršku i druge mjere podrške u skladu sa raspoloživim sredstvima. Detaljniji podaci o stanju u ovim oblastimapoljoprivredne proizvodnje su predstavljeni u sljedećoj tabeli.

Red.br. Oblast Godišnji kapacitet (komada)1. Tov brojlera 10.000.000,002. Koke nosilje(konzumna jaja) 23.000,003. Koke nosilje-teška linija(rasplodna jaja) 30.000,003. Rasplodne svinje 1100,004. Tovne svinje 8200,005. Muzna grla 1420,006. Tovna junad 4000,007. Ovce 730,008. Koze 480,009. Konji 120,00

Izvor: ORTKada je riječ o voćarskoj proizvodnji, podaci u sljedećoj tabeli ukazuju da je stanje zadovoljavajuće kako u pogledu iskorištenih površina tako i broja zasada, ali i ostvarenih rezultata. Pritom, značajni rezultati su ostvareni u pogledu proizvodnje jabučastog voća, a postoje potencijali za dalje širenje u smijeru

12

povećanja obima proizvodnje jagodastog I bobičastog voća (malina, kupina i borovnica). Neophodno je zadržavanje proizvodnje koštičavog voća (šljive) na sadašnjem nivou kako bi se spriječio evidentan pad proizvodnje ove voćne vrste, pri čemu je neophodno izvršiti udruživanje proizvođača, a nakon toga je potrebna izgradnja hladnjače za pomenute voćne vrste. U pogledu daljeg širenja voćarstva, opština, putem podsticajnih instrumenata i organizovane podrške, bi trebala poseban fokus usmjeriti na izgradnju hladnjače za skladištenje jabučastog i koštičavog voća i tunela za smrzavanje jagodasto-bobičastog voća u sklopu iste hladnjače, čime se dalje mogu jačati lokalni proizvodni lanci vrijednosti.

Obim voćarske proizvodnje (intenzivni zasadi), na području opštine Srbac zaključno sa 31.12.2016. Naziv voćne vrste Površina u ha Br. stabala/sadnic/grmova

Jabuka 17,75 48.150Kruška 27,72 32.900Šljiva 35,87 35.560Lijeska 16,35 12.710Trešnja 1,5 1.000Višnja 1 700Orah 3 900Malina 8,1 82.500Kupina 3 25.000Borovnica 1,96 6.080Aronija 2,5 7.000Dunja 1,5 1000Vinograd 1,2 3.400

Izvor: ORT

Dosadašnja iskustva i ostvareni poljoprivredni rezultati ukazuju da su najveći poljoprivredni potencijali opštine u proizvodnji i preradi mesa, jaja, povrća i sl., a nisu zanemarivi ni potencijali za proizvodnju žitarica, kao ni u voćarstvu i vinogradarstvu. Pritom, od ratarskih kultura se najviše proizvode kukuruz i pšenica, a u narednom periodu treba nastaviti sa pružanjem savjetodavne podrške proizvođačima, te unaprijediti sistem za navodnjavanje.

Kada je riječ o organizovanim oblicima farmerske poljoprivredne proizvodnje, u periodu 2011-2015. godine 56 farmi je ušlo u proces legalizacije, odnosno formalne registracije za obavljanje farmerske djelatnosti (od kojih je oko 30 u završnoj fazi legalizacije) i izgrađeno je oko 15 novih farmi. Broj poljoprivrednih gazdinstava/1000 stanovnika bio je u porastu, od 78,7 (2010.) do 90 (2013.). U 2014. godini donesen je novi Zakon o poljoprivrednim gazdinstvima RS po kome se u poljoprivrenda gazdinstva ubrajajaju samo komercijalna gazdinstva, odnosno, ona koja su prijavljena APIF-u. Zbog promjene u sistemu evidencije, na kraju 2014. godine bilo je 40 gazdinstava/ 1000 stanovnika, a 2015. godine taj broj je povećan na 45.3 Iako je opštinu Srbac u 2015. godini posjetilo preko 350 stranih turista i ukupno je ostvareno više od 1500 noćenja, teško je reći da turizam može postati značajan razvojni faktor, posebno ako se uzme u obzir da je stanje jednog od najatraktivnijih lokaliteta, Bardače, iz ugla turizma u proteklom periodu pogoršano.

Stanje šumskih resursa

Šumska uprava Srbac zapošljava trenutno 94 radnika, od čega je 16 diplomiranih inženjera šumarstva, 36

3 Izvor: Izvještaj o srednjoročnoj evaluaciji Strategije integrisanog lokalnog razvoja opštine Srbac za period evaluacije 2011-2015. godina, decembar 2016.

13

šumarskih tehničara, 28 kvalifikovanih radnika u šumarstvu, a ostatak čine administrativni radnici. Površina šuma kojom gazduje ŠU Srbac iznosi 14.906,44 ha i površina uzurpiranog šumskog zemljišta 26,90 ha. Ukupna zaliha drvne zapremine, na području Opštine Srbac, procjenjuje se na 4.820.654 m3 uglavnom bukve i hrasta, sa ukupnim godišnjim prirastom od 118.811 m3. Godišnji etat iznosi 87.872 m3, od čega na državni sektor otpada 76.105 m3 (Izvor: Šumsko Gazdinstvo Gradiška, Šumska uprava Srbac). U analiziranom periodu šumska uprava pozitivno posluje, a 98% od ukupnog prihoda ostvaruje sječom, izradom i prodajom šumskih drvnih sortimenata. Od 1997. godine ulažu se sredstva u razvoj lovišta koje se prostire na 17 609 ha a kojim gazduje ŠG Gradiška. Postoji dio lovišta na području Opštine Srbac kojim gazduje Lovačko udružanje Srna.

Najveći obim sječe ostvaren je 2016. godine, a najmanji 2012. godine. Kretanje neto proizvodnje šumskih drvnih sortimenata (m3) u proteklim godinama predstavljeno je u sledećoj tabeli:

R. br. Vrsta drveća

Godina2011 2012 2013 2014 2015 2016

1. Lišćari 55708 46483 50778 52639 54516 583182. Četinari 40 19 46 113 150 216

UKUPNO: 55748 46502 50824 52752 54666 58534Izvor podataka: Šumsko gazdinstvo ''Gradiška'', Šumska uprava SrbacOd planirane bruto sječe od 56.865 m3 (godišnji bruto etat iznosi 76.105 m3), na trupce F/L klase otpada 2.528 m3, trupce četinara 375 m3, dok na rudno drvo otpada zanemarljiva količina. Učešće ogrevnog drveta iznosi 33330 m3 ili 58,61% od ukupno planirane sječe. Redovno se održava oko 55 km puteva od ukupno 98 km šumsko-kamionskih puteva kojim raspolaže Šumska uprava.

Tržište rada

2011 2012 2013 2014 2015 20160

200400600800

1000120014001600 1470

1319 1294 1348 1411 14031112 1047 1068 1071 1088 1129

Zaposleni po polu

Muškarci Žene

2011 2012 2013 2014 20150

200400600800

10001200

974 1006 1008 1012 1040

753 789884 878 922

Nezaposleni po polu

Muškarci Žene

Izvor: RZS RSMože se uočiti pad broja zaposlenih do 2013. godine, a od 2014. je prisutan rast broja zaposlenih. Što se tiče broja nezaposlenih, prisutan je rast u svim godinama osim 2014. Usklađivanje ponude i tražnje za radnom snagom bi takođe doprinijelo rješavanju problema nezaposlenosti, a za šta je potrebna saradnja privrede i obrazovnih institucija za koju je interesovanje obe strane već izraženo.

Zaposleni prema obliku svojine u opštini SrbacGodina

Oblik svojine2011 2012 2013 2014 2015 2016

Državna 737 734 711 695 729Privatna 1290 1122 1173 1212 1258Zadružna 0 0 0 8 8

14

Dva i više oblika 555 510 478 504 504Podacima nisu obuhvaćeni zaposleni na individualnim poljoprivrednim gazdinstvima, kod međunarodnih organizacija, u predstavništvima BiH u inostranstvu, u odbrani i u poslovnim jedinicama izvan Republike Srpske. Godišnji prosjek broja zaposlenih se računa kao aritmetička sredina podataka iz marta i septembra.

Ukupno posmatrano, sektori drvoprerade i prehrambene industrije se mogu smatrati najznačajnijim za rast zaposlenosti u lokalnoj privredi, posebno kad se uzmu u obzir resursi kojima raspolaže lokalna zajednica, a koji se mogu iskoristiti za dalji razvoj ovih sektora. Takođe, značajne rezultate, posebno u pogledu izvoza, bilježi i hemijska industrija, što u perspektivi može otvoriti prostor za dalje zapošljavanje u ovom sektoru, mada je broj zaposlenih u ovoj industriji trenutno relativno nizak. Dalja unapređenja u pogledu poslovnog okruženja zasnovana na poboljšanju saradnje javnog sektora i privrede, izgradnji poslovnih zona, poboljšanju snabdijevanja prerađivača potrebnim sirovinama, te daljem povećanju stepena finalizacije proizvodnje, mogu dovesti do novih investicija i kreiranja novih radnih mjesta, posebno kad se uzme u obzir izraženo interesovanje investitora za ulaganja na području opštine, te rezultate u privlačenju investicija u periodu implementacije Strategije. Dalja istraživanja prirodnih resursa i mogućnosti njihovog korištenja takođe mogu doprinijeti razvoju privrede i privlačenju investicija te rasta zaposlenosti. Uspostavljanje mehanizama podrške preduzetnicima i početnicima u poslovanju mogu imati pozitivne efekte na dalji razvoj preduzetništva, gdje su posebno važna ciljna grupa mladi. Potrebna su takođe modernizacija i veći stepen orijentacije prema tržištu u poljoprivredi. Takođe, unapređenja u oblasti turizma mogu dovesti do boljeg korištenja lokalnih resursa, ali i do unapređenja sadržaja za građane opštine Srbac. Dobri rezultati u privredi mogu zasigurno doprinijeti rješavanju problema nezaposlenosti ali i drugih prioritetakao što su smanjenje odliva kadrova i zadržavanje stanovništva u ruralnim područjima.

Pregled stanja i kretanja u oblasti društvenog razvoja

Stanje administrativnih usluga lokalne samouprave - struktura (polna i obrazovna) zaposlenih u JLSOpština Srbac je učestvovala u projektima u okviru kojih su ostvarena određena unapređenja kapaciteta, ali je u narednom periodu potrebno dalje jačanje kapaciteta za upravljanje razvojem.

Trenutno, Opština Srbac ima 83 zaposlena čiji je rad organizovan u okviru sljedećih odjeljenja: Odjeljenje za privredu, poljoprivredu i društvene djelatnosti, Odjeljenje za finansije, Odjeljenje za prostorno uređenje i stambeno-komunalne djelatnosti, Odjeljenje za opštu upravu i Odjeljenje za inspekcijske poslove, a u okviru Opštinske uprave se nalazi i Teritorijalna vatrogasna jedinica. U proteklom periodu je donesen set odluka koje se odnose na stvaranje povoljnog poslovnog okruženja (Odluka o opštinskim administrativnim taksama, Odluka o komunalnim taksama, Odluka o komunalnoj naknadi i dr.). Opština raspolaže informatičkom opremom, ali je potrebno obnavljanje ove opreme u narednom periodu. U oblasti međuopštinske saradnje, opština Srbac je učestvovala na sastancima Lokalne akcione grupe „SAVUS“ (opštine Kozarska Dubica, Gradiška, Laktaši, i Srbac) koja je osnovana sa ciljem pružanja podrške u oblasti poljoprivrede u ovim opštinama.

Struktura nevladinih organizacija /udruženjaNa području opštine Srbac je aktivno oko petnaest NVO koje okupljaju mlade i druge grupe građana, a čije funkcionisanje u okviru rasploživih resursa podržava lokalna uprava.

15

NVO djeluju u oblastima sporta, pružanja podrške starijim i socijalno ugroženim licima, rada sa mladima i drugim oblastima. U narednom periodu je potrebno jačanje kapaciteta za korištenje eksternih izvora finansiranja za implementaciju inicijativa NVO, što je posebno važno kada se uzmu u obzir vrlo ograničena sredstva koja se za ove svrhe mogu očekivati iz Budžeta opštine. Takođe, potrebno je unaprijediti koordinaciju korištenja prostora, kako bi se omogućio nesmetan rad NVO.

ZdravstvoDom zdravlja Srbac je 2014. godine dobio status sertifikovane zdravstvene ustanove. Timovi porodične medicine su prošli proces akreditacije i dobili sertifikate koji garantuju da rade u potpunosti sa evropskim standardima. U sklopu Doma zdravlja su: Služba hitne medicinske pomoći, Laboratorija, Služba rendgenske dijagnostike, Centar za fizikalnu rehabilitaciju u zajednici (CBR), Centar za zaštitu mentalnog zdravlja (CMZ), Stomatološka služba, Higijensko-epidemiološka služba (HES), Konsultativno-specijalistička zaštita (KSZ), koja je podrška timovima porodične medicine.

Struktura zaposlenih u Domu zdravlja Srbac je sljedeća: 10 doktora specijalista medicine, 9 doktora medicine, 4 doktora stomatologija, 11 viših medicinskih tehničara, 3 medicinske sestre akušerke, 5 laboratorijskih tehničara, 1 zubni tehničar, 24 medicinske sestre – tehničari, 24 nemedicinska radnika.Dom zdravlja Srbac posjeduje 5 sektorskih ambulati u kojima radi 6 timova porodične medicine i to:

- Kobaš (udaljena od Srpca 21 km) - 1 tim porodične medicine,- Kukulje (udaljena od Srpca 16 km) - 1 tim porodične medicine,- Nožičko (udaljena od Srpca 10 km) - 1 tim porodične medicine, - Razboj (udaljena od Srpca 9 km) - 2 tima porodične medicine,- Sitneši (udaljena od Srpca 7 km) - 1 tim porodične medicine,- Ćukali (udaljena od Srpca 16 km).

U 2014. godini Dom zdravlja Srbac je nabavio najsavremeniji kolor dopler ultrazvučni aparat , prenosni ultrazvučni aparat, imunohemijski aparat, dva ultrazvuka, novi ginekološki sto, kao i aparat termokauter. Nabavljeno je i kombi vozilo za dijalizu, te vozilo kojim se vrši prevoz pacijenata na hemodijalizu. Nabavljen je i novi softverski program koji je značajno unaprijedio rad svih službi i omogućio kvalitetno uvezivanje svih terenskih ambulanti sa centralnom zgradom i uvezivanje na jedinstven informacioni sistem primarnog zdravstva Republike Srpske u Banjaluci. Takođe, donirani su biohemijski aparat, centrifuga, kompjuterska i druga oprema. Izvršena je rekonstrukcija i adaptacija terenskih ambulanti u Razboju (osnovna laboratorijska oprema, stomatološka stolica, hematološki aparat za analizu krvi i ultrazvučni aparat), Nožičkom (zamijenjena stolarija) i Kukuljama. Kompletno je renovirana ambulanta u Ćukalima te su nabavljeni ultrazvučni i hematološki aparat. Provedena je i adaptacija sistema centralnog grijanja kako u centralnoj zgradi u Srpcu, tako i u terenskim ambulantama, ugradnjom pirolitičkih kotlova. Tokom 2015. godine nabavljen je novi biohemijski aparat, riješen je problem parking prostora i prilaza ambulanti porodične medicine u Kobašu.

Tokom 2016. godine je pušten u upotrebu novi odjel ginekologije. Za potrebe novog odjela ginekologije nabavljen je 3D dopler ultrazvučni aparat. Takođe u 2016. godini Dom zdravlja je osposobio i lift u centralnoj zgradi u Srpcu i nabavljen je aparat za mjerenje koncentracije kiseonika u krvi.U pogledu kvaliteta usluga kao i opremljenosti ustanova zdravstvene zaštite, stanje je dobro, te je u narednom periodu implementacije strategije potrebno raditi na održavanju dostignutog nivoa kvaliteta usluga, te na daljim unapređenjima u skladu sa raspoloživim sredstvima.

Socijalna zaštita

16

Broj lica sa socijalnom potrebom, pokrivenih kvalitetnom zaštitom je dat u sljedećoj tabeli:2011 2012 2013 2014 2015 2016280 273 319 310 323

Izvor: ORTPosmatarajući period od 2007. do 2016. god možemo zaključiti da se broj korisnika prava i usluga Centra za socijalni rad Srbac, iz godine u godinu povećava i to gotovo kod svih kategorija korisnika, kako djece i mladih, tako i starih lica i osoba sa invaliditetom. Broj korisnika prava u oblasti socijalne i dječije zaštite u 2016. god. u odnosu na 2007. god. porastao je za preko 40% , tako da je samo u 2016. godini, pravo na stalnu novčanu pomoć ostvarilo 127, na dodatak za pomoć i njegu drugog lica 202, na podršku u osposobljavanju djece i omladine sa smetnjama u razvoju 5, na smještaj u ustanovama 20, na zbrinjavanje u hraniteljskoj porodici 7, te na jednokratnu pomoć 41 korisnik ovog Centra. Ukupna izdvajanja za socijalnu zaštitu su zadnjih pet godina iznosila su prosječno godišnje oko 544.000 KM, a u 2016. godini su iznosila oko 715.000 KM što je zadovoljavajuće izdvajanje.Evidentno je da se od 2010. god. do 2015. godine broj lica korisnika prava iz Zakona o socijalnoj zaštiti, odnosno prava na novčanu pomoć, jednokratnu novčanu pomoć i dodatak za pomoć i njegu drugog lica drastično povećao. U 2013. godini je uvedena isplata naknade za novorođenčad koja predstavlja podršku porodicama, a naročito mladim bračnim parovima i nezaposlenim roditeljima. U 2014. godini izgrađena je zgrada za smještaj RVI i porodica poginulih boraca (10 porodica). U okviru saradnje sa Programom Evropske Unije za oporavak od poplava i sa Razvojnim programom Ujedinjenih Nacija (UNDP) sanirano je 49 stambenih objekata oštećenih u poplavama. U 2015. godini je izgrađen Dom za djecu sa posebnim potrebama u Srpcu. U 2015. godini su izgrađene dvije nove kuće i sanirane tri postojeće kuće za smještaj romskih porodica, a obezbijeđena su sredstva i za izgradnju još dvije nove kuće i sanaciju pet postojećih, što je realizovano u 2016. godini.Udruženje „Izvor“ je osnovano 2003. godine sa ciljem da se pomogne djeci sa posebnim potrebama da ostvare svoja prava iz oblasti socijalne i zdravstvene zaštite, školovanje i pravo na rad. Trećini od 77 evidentirane djece je potreban logopedski tretman, dok ih nekolicina boluje od teških i neizlječivih hroničnih oboljenja. Značajno je napomenuti da su uslovi za boravak i obrazovanje djece sa posebnim potrebama znatno poboljšani izgradnjom Doma za djecu sa posebnim potrebama u Srpcu, koji je zvanično otvoren 2015. godine, čime su stvoreni potrebni uslovi za boravak i stručni tretman.U narednom periodu je potrebno raditi na stambenom zbrinjavanju socijalno ugroženih kategorija stanovništva kroz sanaciju i adaptaciju postojećih objekata, na obezbijeđenju pristupa invalidnim licima Centru za socijalni rad, te na unapređenju materijalne podrške socijalno ugroženim porodicama.

Broj penzionera Prema podacima Fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje Republike Srpske, na području opštine Srbac ima 2.442 penzionera od čega pravo na starosnu penziju ostvaruje 1.221, na invalidsku penziju 534 i porodičnu penziju 687 penzionera. Prosječna penzija iznosi oko 281,00 KM, a najniža oko 170,00 KM, po čemu se opština Srbac nalazi na 48. mjestu u Republici Srpskoj. U cilju unapređenja materijalnog i opšte-društvenog položaja penzionera, kao socijalno-humanitarna organizacija, na području opštine djeluje Udruženje penzionera opštine Srbac koje ima 2.395 članova.

Obrazovanje - broj učenika koji pohađaju osnovne i srednje škole na području opštinePredškolsko vaspitanje i obrazovanje

Školska godina Broj predškolskih ustanova (vrtića)

Broj vaspitnih grupa

Broj djeceUkupno Muški Ženski

2010/2011 1 4 75 35 402011/2012 1 4 77 37 40

17

2012/2013 1 4 91 46 452013/2014 1 5 114 55 592014/2015 1 5 111 50 612015/2016

Izvor: RZS RSU 2012. godini instalirana je oprema za grijanje u dječijem vrtiću "Naša radost" u Srpcu.

Osnovne i srednje škole, početak školske godineŠkolska godina

Osnovne škole Srednje škole

Broj škola

Učenici Nastavno osoblje

Broj škola

Broj odjeljenja

Učeniciukupno

Nastavno osobljeUkupno Razredi

I-V Razredi

VI-IX2010/2011 20 1611 867 744 141 1 25 597 452011/2012 20 1532 843 689 143 1 25 615 432012/2013 19 1496 786 710 149 1 23 588 422013/2014 19 1460 761 699 145 1 21 506 392014/2015 19 1454 741 713 141 1 20 460 392015/2016

Izvor: RZS RS

U 2014. godini je sanirana područna škola u Poveliču. Takođe, u 2014. godini nabavljen je školski namještaj za OŠ "Dositej Obradović" Razboj Lijevče. U 2014. godini je u okviru saradnje sa Programom Evropske Unije za oporavak od poplava i sa Razvojnim programom Ujedinjenih Nacija (UNDP) sanirana OŠ „Dositej Obradović“ u Razboju Ljevčanskom. Takođe, u okviru istog programa je 2015. godine sanirana OŠ "Jovan Jovanović Zmaj" u Srpcu. U 2015. godini sanirano je školsko igralište u Sitnešima.Stanje u oblasti infrastrukture u obrazovanju je zadovoljavajuće, a u narednom periodu je potrebno opremanje kabineta u osnovnoj školi za učenike sa posebnim potrebama i obezbjeđivanje didaktičkih sredstava, uređene prostorije i dvorište OŠ Jovan Jovanović Zmaj, te uređenje objekta i nabavka opreme za rad Centra za kulturu i sport.

Kultura i sportKad je riječ o udruženjima građana koja se bave kulturno-sportskim manifestacijama, trenutno su aktivna sljedeća udruženja koja su nosioci kulturno-sportskih manifestacija na području opštine Srbac: Moto klub „Panteri“ Stari Martinac, Teniski klub „Srbac“, KBS „Staparski Vitezovi“, KUD „Mladost“ Razboj, Sportsko udruženje FK „Veterani“ Sitneši, NVO „Milenijum“, JU „Centar za kulturu i sport“ Srbac, SPKD „Prosvjeta“, JU Turistička organizacija opštine Srbac, KK Napolitano, FK „Mladost“ Bajinci, Planinarsko društvo „Motajica“, Ansambl narodnih igara Razboj, FUG „Motajički vuk“ Sitneši, FK „Polet“ Sitneši, JP „Radio Srbac“, Planinarsko društvo „Videta“, JU „Narodna biblioteka“ Srbac, Fudbalski savez „Srbac“. Na području opštine je aktivan Opštinski fudbalski savez, deset fudbalskih klubova i jedna škola fudbala, dva rukometna kluba, šahovski, teniski, plesni, aero, konjički i ronilački klub, te tri kluba borilačkih sportova.

U 2013. godini otvoren je Street Workout park. Broj sportskih klubova od 2010 – 2015. je bio u blagom porastu, dok u posljednjoj godini posmatranog perioda nije bilo novih klubova.

18

U 2014. godini rekonstruisana zgrada Radio Srpca i Doma mladih uz primjenjivanje savremenih mjera energetske efikasnosti. U 2014. godini je rekonstruisan objekat FK "Mladost" iz Bajinaca. Broj članova biblioteke je u stalnom porastu, pri čemu je poslednje godine posmatranog perioda, usljed brojnih akcija na terenu, 70% više upisanih. Kad je riječ o posjetiteljima KSM svake godine se daju procjene koje su u blagom porastu.

U narednom periodu je potrebna promocija sportskih i kulturnih aktivnosti mladih, kao i uređenje određenih terena za rekreativne sportske aktivnosti.

Bezbjednost građanaStanje bezbjednosti stanovnika i imovine na području opštine Srbac se može ocijeniti kao zadovoljavajuće. Što se tiče strukture kriminalnih djela, najveći procenat otpada na krivična djela iz oblasti opšteg kriminaliteta i to oko 87%, zatim iz oblasti privrednog kriminaliteta oko 6,4 %, na krivična djela protiv bezbjednosti javnog saobraćaja otpada oko 4,9%, a na zloupotrebe opojnih droga oko 1,6%. Poslove obezbjeđenja reda i mira vrše pripadnici Policijske stanice Srbac koji su za isto potrebno kadrovski i materijalno-tehnički osposobljeni i opremljeni.

Stanje javne infrastrukture i javnih usluga

Stanje saobraćajne infrastrukture - cestovna mreža na području opštine Broj kilometara asfaltiranih puteva u periodu implementacije Strategije je dat u sljedećoj tabeli, pri čemu treba uzeti u obzir da je 2010. godine bilo 226 km asfaltiranih puteva na području opštine Srbac:

2011 2012 2013 2014 2015 20165 6 0 0.6 1.3 0,5

Izvor: ORTU periodu 2011-2016. godine rekonstruisano je oko 13 km lokalne putne mreže. I dalje postoji potreba za rekonstrukcijom velikog broja puteva. U 2011. godini postavljeno je 10 nadstrešnica za autobuska stajališta. U 2013. godini rekonstruisani su mostovi u Nožičkom i Smajincima. Dva autoprevoznika koja saobraćaju na teritoriji opštine, prevoze uglavnom đake za vrijeme trajanja nastave, dok se za vrijeme raspusta ovaj vid saobraćaja obustavlja.

Parking prostoriU periodu implementacije Strategije nije bilo značajnijih promjena, a stanje je trenutno zadovoljavajuće. Trenutno je na području opštine 18 parkinga sa kapacitetom od oko 350 mjesta, što je dovoljno, ukoliko se uzme u obzir očekivani razvoj lokalne zajednice u narednim godinama. U skladu sa odlukom Skupštine opštine Srbac posao upravljanja parkinzima i naplata parkirališta je povjerena pravnom licu „Borac“ d.o.o. Srbac (društvo za zapošljavanje invalidnih lica).

Struktura zemljišne i ostale imovine u vlasništvu opštineOpština Srbac svake godine evidentira i popisuje svu imovinu - građevinski objekti, zemljište i biološka imovina. Što se tiče zemljišta i biološke imovine u posjedu opštine Srbac, u skladu sa prepisima posjedovnih listova posjednika Opštine Srbac, kao i podataka iz evidencije Odjeljenja za finansije i Odjeljenja za prostorno uređenje i stambeno-komunalne djelatnosti opštine Srbac, vrijednost zemljišta

19

na dan 31.12.2016. godine je iznosila 9.477.217,19 KM. Stanje postrojenja, opreme, dragocjenosti i nematerijalne proizvedene imovine, prema popisu zaključno sa 2015. godinom, iznosi: postrojenja i oprema - trenutna vrijednost 81.925,20 KM, dragocjenosti - trenutna vrijednost 559,93 KM, nematerijalna proizvedena imovina - trenutna vrijednost je 87.015,00 KM. Trenutna vrijednost sredstava u pripremi je 804.320,12 KM.

Opština raspolaže značajnijim površinama zemljišta, najvećim dijelom na lokacijama van mjesta Srbac.U pogledu drugih oblika imovine izdvajaju se nekretnine koje najvećim dijelom obuhvataju prostore u okviru društvenih domova mjesnih zajednica, koji se koriste za potrebe mjesnih zajednica ili se daju u zakup, a što se tiče stambenih jedinica, u svojini opštine je mali broj stambenih jedinica.

U pogledu upravljanja javnim površinama, stanje se može smatrati zadovoljavajućim. Korištenje javnih površina je opštinskim regulatornim okvirom.

Za upravljanje imovinom opština ne koristi namjenske baze podataka uvezane sa GIS software-om, što u skladu sa rastućim razvojnim potrebama može biti jedan od prioriteta za naredni period.

Stanje elektro-distributivne mreže na području Opštine, broj kupaca/potrošača električne energijeDužina nadzemnih vodova na području opštine je sljedeća:

drveni 651 km 0,4 kV i 141 km 20 kV, armirano-betonski 90 km 0,4 kV i 90 km 20 kV i čelično-rešetkasti 1 km 20 kV.

Dužina podzemnih kablovskih vodova na području opštine je 11,9 km do 1 kV i 12,5 km 20 kV (plastična masa). Svih 39 naselja u opštini Srbac ima pristup električnoj energiji. Ukupan broj potrošača na području opštine Srbac u 2016. godini je 7.839.Stanje elektro-distributivne mreže kao i kvaliteta snabdjevanja potrošača je zadovoljavajuće. U narednom periodu je potrebno izvršiti rekonstrukciju elektro-energetske mreže u južnom dijelu opštine Srbac, te je potrebno raditi na pojačanju kapaciteta u poslovnim zonama.

Javna rasvjetaU periodu implementacije Strategije nije bilo značajnijih promjena, a stanje je zadovoljavajuće u pogledu pokrivenosti opštine. U pogledu energetske efikasnosti javne rasvjete, još nisu implementirane obimnije mjere za unapređenja, što može biti jedan od fokusa u narednom periodu, u skladu sa raspoloživim sredstvima. Tokom 2017. godine izvršeni su radovi na održavanju javne rasvjete kom prilikom je izvršena ugradnja štednih sijalica na manjem dijelu javne rasvjete u centru grada. Opredjeljenje u narednom periodu je da se svi budući radovi na održavanju, kao i radovi izgradnje nove rasvjete izvrše sa novim štednim sijalicama i LED tehnologijom. U cilju racionalizacije troškova u 2017. godini su donesene mjere štednje javne rasvjete.

Telekomunikacije, internet i RTV signalU periodu implementacije Strategije nije bilo značajnijih promjena, a stanje je zadovoljavajuće.

Stanje prostorno-planske dokumentacije Stanje prostorno-planske dokumentacije je veoma loše i trebalo bi biti u fokusu narednih srednjoročnih aktivnosti. Glavni dokumenti - Prostorni plan i Urbanistički plan nisu izrađeni zbog nedostatka finansijskih sredstava. I dalje se koriste dokumenti Prostorni plan opštine Srbac za period 1986-2005.

20

godine, te doneseni regulacioni planovi za pojedine dijelove grada (polazna osnova 2010. godine je 7 važnijih dokumenata). Tokom perioda 2011-2015. godina izrađivana je uglavnom tehnička projektna dokumentacija (izvedbeni projekti i sl.). U 2012. godini je izvršena izmjena Regulacionog plana između Ulica Mome Vidovića, Ljubovijske i 8. marta i izmjena Regulacionog plana Crkveno brdo. U periodu od 2011-2016.godine usvojena su dva sprovedbena dokumenta:

- Izmjena dijela regulacionog plana „Crkveno brdo“ („Službeni glasnik opštine Srbac“ broj:6/12),- Izmjena dijela regulacionog plana između Ulica Mome Vidovića, Ljubovijska i 8. Mart („Službeni

glasnik opštine Srbac“ broj:4/12).U narednom periodu opština Srbac trebala bi da stvori finansijske pretpostavke za izradu prostornog plana opštine, te nakon toga da donese i dokumente prostorno-planske dokumentacije nižeg reda za urbani dio grada.

Vodovodna mreža, potrošnja vode i projekcija potrebnih količina vode2011 2012 2013 2014 2015 2016

Broj potrošača vode

Privreda 330 335 329 329 337 338

Domaćinstva 4.465 4.566 4.638 4.656 4.741 4.837

Dužina vodovodne mreže (m) 232.500 319.555 319.555 322.369 403.000 412.272Broj korisnika kanalizacije 1.255 1.257 1.260 1.264 1.264 1.264Dužina kanalizacione mreže (m) 11.500 11.500 11.500 11.500 11.500 11.500

Izvor: ORT

GodinaPokrivenost snabdijevanjem pitkom vodom 2011 2012 2013 2014 2015 2016

% gradskog stanovništva obuhvaćen4 snabdijevanjem pitkom vodom

94 94 96 97 98

% ruralnog stanovništva obuhvaćen snabdijevanjem pitkom vodom5 63 64 66 66 67

Izvor: ORTU pogledu stanja vodovodne mreže i pokrivenosti korisnika na urbanom području opštine, stanje je zadovoljavajuće. Što se tiče ruralnih sredina posljednjih godina se radi na proširenju vodovodne mreže u naseljima jugoistočnog dijela opštine. Vodovodna mreža je urađena u naseljima Gornji i Donji Srđevići, Gornja i Donja Lepenica kao i dio naselja Ćukali i Župski Razboj. S obzirom da je izgrađena vodovodna mreža u naseljima Gornji i Donji Srđevići, Gornja i Donja Lepenica i dijelu naselja Ćukali i Župski Razboj to je podrazumijevalo: izradu projektne dokumentacije za vodovodni sistem, izgradnju vodovodne mreže, izgradnju rezervoara i pumpnih stanica. Ovim je poboljšan kvalitet vode za piće, a samim tim je poboljšan nivo javnog zdravlja. Takođe, izrađen je Program sanitarne zaštite izvorišta Vrijeska.Osim toga, potrebno je proširiti vodovodni sistem za snabdijevanje stanovništva Lijevča polja pitkom vodom. S tim u vezi, do sada je izveden dio glavnog voda kroz naselje Glamočani ka naselju Kladari i krak ka naseljima Bajinci, Bardača i Dugo Polje. Izrađen je projekat glavnog voda ka naselju Razboj Lijevče i Kukulje. U narednom periodu je neophodno tražiti način da se obezbjede dodatna finansijska sredstva za nastavak aktivnosti na realizaciji vodosnabijevanja Lijevče polja (donatori, lokalno stanovništvo i dr.).

4 % gradskog stanovništva obuhvaćen snabdijevanjem pitkom vodom – predstavlja % gradskog stanovništva obuhvaćen javnim vodosnabdijevanjem u odnosu na ukupni broj gradskog stanovništva5 % ruralnog stanovništva obuhvaćen snabdijevanjem pitkom vodom - predstavlja % ruralnog stanovništva obuhvaćen javnim vodosnabdijevanjem u odnosu na ukupni broj ruralnog stanovništva

21

Institut za javno zdravstvo RS tri puta mjesečno radi kontrolu pitke vode iz sistema vodosnabdijevanja (po ugovoru između KP "Vodovod" Srbac i instituta) i opštini dostavlja izvještaje o kvalitetu vode; uzorci su u skladu sa standardima vode za piće. Opštinski tim ne prati kvalitet vode u malim, seoskim vodovodima i nije poznato da li korisnici tih vodovoda ispituju kvalitet vode. Podaci o monitoringu kvaliteta vode u rijekama Vrbas i Sava nisu dostupni opštini; nadležnost nad ovim vodama imaju institucije Republike Srpske. Studija ugroženosti/ranjivosti ekosistema i biodiverziteta na području opštine Srbac nije izrađena, a nije ni uspostavljen opštinski monitoring životne sredine.6

Otpadne vode – kanalizaciona mrežaPokrivenost stanovništva kanalizacionom infrastrukturom je dosta nizak, zbog nedostatka finansijskih sredstava, a što bi trebalo biti jedan od prioriteta narednog srednjoročnog perioda.U 2011. godini izrađena je Studija izvodljivosti za realizaciju projekta „Postrojenje za prečišćavanje otpadnih voda Srbac“ ali nije usvojena od strane SO Srbac. Takođe, zbog nedostatka finansijskih sredstava druge aktivnosti nisu realizovane.

GodinaDostupnost kanalizacione infrastrukture 2011 2012 2013 2014 2015 2016

% stanovništva obuhvaćen kanalizacionom infrastrukturom7 22 24 24 24 24

Izvor: ORT

Upravljanje otpadomUkupna količina prikupljenog otpada (tona) je data u sljedećoj tabeli:

2011 2012 2013 2014 2015 20161.613 1.556 1.510 1.530 1.550

Izvor: ORTU proteklom periodu sa smanjenjem broja privrednih subjekata, došlo je do smanjenja količine prikupljenog komunalnog otpada, međutim u drugoj polovini 2015. godine i početkom 2016. godine došlo je do povećanja količine prikupljenog komunalnog otpada zbog povećanja obuhvata područja opštine sistemom prikupljanja otpada na kojem se redovno vrši odvoz komunalnog otpada. Što se tiče selektiranog otpada za reciklažu postavljeni su kontejneri za odlaganje plastične ambalaže i stakla, ali zbog nedostatka finansijskih sredstava nije nabavljena sortirnica i pretovarna stanica. U vezi s tim 2015. godine je potpisan Memorandum o razumijevanju i Protokol o saradnji komunalnih preduzeća iz Srpca, Gradiške, Laktaša i Kozarske Dubice radi osnivanja zajedničkog „Klastera upravljanja komunalnim otpadom“. Od 2013. godine jednom godišnje se pokreću akcije "Očistimo zemlju za jedan dan" koje za cilj, pored prikupljanja otpada, imaju podizanje svijesti građana o zaštiti životne sredine. Tokom 2014. godine nabavljeno je pet eko-ostrva koja su postavljena u dvorištima osnovne i srednje škole u Srpcu, kao i u dvorištima škola u Sitnešima, Kobašu i Razboju.Opštinski Plan upravljanja otpadom nije izrađen. Svake godine Skupština opštine donosi Program komunalnog uređenja Srpca kojim se definišu aktivnosti održavanja javne higijene, održavanja zelenih površina i dr. Svake godine uklanja se 4-5 divljih deponija. U periodu 2010-2015. godina ukupno je

6 Izvor: Izvještaj o srednjoročnoj evaluaciji Strategije integrisanog lokalnog razvoja opštine Srbac za period evaluacije 2011-2015. godina, decembar 2016.7 % stanovništva obuhvaćen kanalizacionom infrastrukturom - predstavlja % stanovništva koje ima priključak na kanalizacionu mrežu u odnosu na ukupni broj stanovništva

22

uklonjeno 26 divljih deponija, ali ukupan broj divljih deponija nije poznat.8 Izgradnja svijesti o važnosti zaštite životne sredine bi takođe doprinijela poboljšanju stanja u ovoj oblasti. Pred-studija izvodljivosti za unapređenje upravljanja čvrstim komunalnim otpadom na području opština Gradiška, Laktaši, Srbac i Kozarska Dubica je izrađena 2013. godine, što otvara prilike za međuopštinsku saradnju u ovoj oblasti.

U narednom periodu je takođe potrebno uvođenje mehanizama mjerenja zadovoljstva građana kvalitetom usluga, kako bi se dobila osnova za fokusiranje i prioritizaciju narednih intervencija za poboljšanje usluga građanima, u čemu aktivnu ulogu mogu imati i mjesne zajednice.

Zaštita životne sredine Uticaj trenutnog stanja energetske efikasnosti na stanje vazduhaU 2014. godini rekonstruisana je zgrada Radio Srpca i Doma mladih uz primjenjivanje savremenih mjera energetske efikasnosti (pri čemu je urađena nova fasada, stolarija i krov na objektu, uvedeno grijanje na principu toplotnih pumpi). Potrebno je nastaviti sa realizacijom aktivnosti primjenjivanja mjera EE na ostale objekte javnog sektora, te sa edukacijom različitih interesnih grupa, kao i informisanju javnosti o značaju oblasti EE sa stanovišta zaštite životne sredine i izgradnjom kapaciteta za praćenje stanja u ovoj oblasti.

Stanje u pogledu vodnih resursaPodručje opštine Srbac, sa stanovišta rješavanja vodoprivrednih problema, a u prvom redu sa stanovišta zaštite od voda, podjeljeno je na Lijevče Polje i Srbačko-Nožičku Ravan. Određene vodoprivredne objekte u ova dva područja održava Republička direkcija za vode u okviru tekućeg godišnjeg održavanja. Tekućim godišnjim održavanjem obuhvaćeni su:

Crpne staniceo CS "Ina" u Srbačkoj Ravni,o CS "Povelič" u Srbačko-Nožičkoj Ravni,o CS "Bajinci" u Lijevču Polju,

Nasipi za zaštitu od visokih voda rijeke Save, Vrbasa i Poveličao desni savsko-vrbaski nasip u Srbačko-Nožičkoj Ravni (dužine 5,20km),o desni vrbaski nasip Povelič-Martinac (dužine 10,793 km),o desni nasip uz Povelič (dužine 1,568 km),o lijevi nasip uz Povelič (dužine 1,670 km),o savski nasip u Lijevče Polju (dužine 4,760 km),o lijevi vrbaski nasip u Lijevče Polju (dužine 14,600 km),

Obodni kanalio Rekava Vrbas u Nožičkoj Ravni (dužine 6,080 km),o Povelič Nožičko (dužine 7,764 km),o Osorna - Borna - Ljevčanica (dužine 4,400 km).

8 Izvor: Izvještaj o srednjoročnoj evaluaciji Strategije integrisanog lokalnog razvoja opštine Srbac za period evaluacije 2011-2015. godina, decembar 2016.

23

Stanje osnovnih vodoprivrednih objekata je loše, ali je ipak obezbijeđeno funkcionisanje tih objekata za zaštitu od suvišnih i visokih voda ovog područja. Stanje ovih objekata zahtjeva da se isti ponovo dovedu u projektovano odnosno izvedeno stanje, kakvo je bilo prije 1991. godine.U tekućem održavanju osnovnih vodoprivrednih objekata - crpnih stanica, nije obuhvaćeno održavanje glavnih dovodnih kanala, iako je to nekada bilo obuhvaćeno. Na pojedinim dionicama savskih nasipa, formirala su se klizišta, koja se godinama evidentiraju, ali zbog malog obima sredstava u Direkciji za vode, taj se veoma osjetljiv problem koji je direktno vezan za sigurnost odbrambene linije odbrane od poplava ne rješava, a hitan je. Poseban problem predstavlja stanje kanalske odvodne mreže u nadležnosti opštine Srbac. Dio kanalske mreže je vezan za crpne stanice, a dio je projektovan i izveden sa mogućnošću gravitacione odvodnje. Detaljnom odvodnjom suvišnih voda nisu obuhvaćena sva mikro područja opštine. Izgrađenu kanalsku mrežu održavala je lokalna hidromelioraciona zajednica. Od prestanka postojanja i rada te zajednice, prestalo je redovno održavanje kanalske mreže na području opštine. Sada je ta kanalska mreža u veoma lošem stanju i ne obezbjeđuje odvodnjavanje suvišnih voda. Za kanalsku mrežu, koja je bila u nadležnosti hidromelioracione zajednice, potrebno je iznaći način finansiranja održavanja iste, s obzirom da sredstva koja se izdvajaju putem vodnih naknada nisu dovoljna. Glavni kanali su: Donja Ina (3,50 km), Berek (2,40 km), Grabašnica (2,31 km), Gornja Ina (7,90 km), Povelič (8,00 km), Savica (4,69 km), Slatina-Krivaja (4,12 km), Brzaja (2,50 km), Virak (0,75 km), Bardača (1,50 km), Brnjavica (5,25 km), ukupno oko 45,14 km koje treba rekonstruisati. Pored ovih kanala zastupljena je i sitnokanalska mreža koja je takođe u lošem stanju.U 2013. godini izrađen je Program sanitarne zaštite izvorišta Vrijeska (u okviru kojeg su izrađena četiri dokumenta: Projekat detaljnih hidrogeoloških istraživanja za izvorište „Vrijeska“, Elaborat o rezervama podzemnih voda na izvorištu „Vrijeska-Gornji Srđevići“, Elaborat o zonama sanitarne zaštite izvorišta „Vrijeska“ u Gornjim Srđevićima i Dokazi uz zahtjev za izdavanje ekološke dozvole za eksploataciju podzemnih voda izvorišta Vrijeska za potrebe vodosnabdijevanja u opštini Srbac) i donesena Odluka o zaštiti izvorišta vode za piće "Vrijeska", Gornji Srđevići. U 2013. godini donesena je ekološka dozvola o eksploataciji podzemnih voda izvorišta Vrijeska. Izvorište Vrijeska je u potpunosti ispravno i funkcionalno i sa njega se snabdjeva pitkom vodom stanovništvo iz jugoistočnog dijela opštine Srbac.Program sanitarne zaštite za izvorište Kobaš nije urađen, kao što nije urađena ni revizija programa za izvorište Prijebljezi.Od ukupno 11 jezera močvarnog kompleksa Bardače, 8 je pretvoreno u poljoprivredno zemljište, a ostalo je samo 3 jezera koja se koriste za proizvodnju ribe.9 Naime, usljed nesređene imovinske situacije i zbog nepostojanja statusa zaštićenog područja, vlasnici privatne firme su pretvorili osam jezera u poljoprivredno zemljište usljed čega je došlo do narušavanja ekosistema Bardače. Isušivanjem močvarnog kompleksa nanesena je velika šteta biodiverzitetu močvarnih vodenih staništa, sa aspekta prisutnosti vode, vegetacije i životinjskih vrsta učinjena je velika ekološka šteta. Takođe, jedan od najvažnijih turističkih lokaliteta na području opštine se trenutno ne koristi u ove svrhe, a s obzirom na trenutno stanje, teško je reći da će to biti moguće i u narednom periodu.

Stanje zemljištaOpština Srbac raspolaže značajnim površinama poljoprivrednog i obradivog zemljišta. Pregled tog zemljišta, po površinama (ha), svojini i obliku korištenja se nalazi u tabeli.

Sektor svojine Privatni Državni Opština ukupno Ukupna površina 21.042 24.209 45.251 Oranice 12.826 3.935 16.761

9 Izvor: Izvještaj o srednjoročnoj evaluaciji Strategije integrisanog lokalnog razvoja opštine Srbac za period evaluacije 2011-2015. godina, decembar 2016.

24

Voćnjaci 572 1.155 1.727 Vinogradi 38 22 60 Pašnjaci 2.189 1.043 3.232 Livade 1.519 2.572 4.091 Ribnjaci ___ 408 408 Trstici 76 85 161 Šumsko 3.118 12.643 15.761 Neplodno 704 2.346 3050

Izvor: ORTPodaci o poljoprivrednom zemljištu prikazani u tabeli vode se u statistici katastarskog operata i duži niz godina nisu usklađeni prema stanju na terenu. Stvarno stanje na terenu je drugačije i zbog raznih razloga jedan oblik korištenja prešao je u drugi, kao na primjer:

- voćnjaci i vinogradi u državnoj svojini više nisu u funkciji proizvodnje,- dio površina privatnog i državnog sektora, sitne parcele, duži niz godina se ne obrađuju, zarasle

su u šiblje, pa i šume (Srđevići, Sitneši, Lepenica, Korovi),- na dijelu površina poljoprivrednog zemljišta izvršena je promjena kulture zemljišta, a na dijelu je

promijenjena namjena (pr. građevinsko zemljište).Zbog ovakvog stanja prave se greške u statističkim podacima, kod procjena šteta i planiranja. Potrebno je izvršiti inventarizaciju poljoprivrednog zemljišta, razgraničenje sa šumskim zemljištem i utvrditi površine prema namjeni – kulturi korištenja i boniteta zemljišta.Najkvalitetnije zemljište od 1-3 klase u Lijevču polju zauzima 80%, u Srbačko-nožičkoj ravni 30% ukupne površine, a u brdskom području je, uglavnom, zemljište iznad treće klase. Na području opštine sva zemljišta imaju nedostatak fosfora i humusa, a određene površine imaju kiselu reakciju gdje je potrebna kalcifikacija.

Potrebne mjere i pravci poboljšanja kvaliteta zemljišta su sljedeći:- uraditi pedološku kartu u krupnijoj razmjeri za poljoprivredno zemljište,- poštovati Zakon i stvoriti naviku kod vlasnika da bar svakih 5 godina vrši hemijsku analizu i

provodi preporuke laboratorije, pri čemu je važno napomenuti da Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede stimuliše 3 uzorka po domaćinstvu godišnje,

- poštovanje zakonske obaveze primjene agrotehničkih mjera, sprečavanje erozije, uništavanje ambrozije i drugih korova, održavanje kanala, zaštita od biljnih bolesti itd.

- treba organizovano i redovno svake godine raditi na kalcifikaciji zemljišta koja su kisela.Navedene mjere bi dovele do veće upotrebne vrijednosti zemljišta (neutralna Ph vrijednost, više humusa, fosfatizacijom nadoknaditi nedostatak fosfora i druge mjere) što bi omogućilo ostvarenje većih prinosa sa manjim troškovima i proizvodnju većeg broja kultura.Obradivo zemljište svakako predstavlja značajan resurs opštine, a u narednom periodu je potrebno unapređenje sistema za navodnjavanje, kapaciteta za plasteničku proizvodnju, kapaciteta za skladištenje, sortiranje i pakovanje poljoprivrednih proizvoda, te nastavak i unapređenje pružanja savjetodavne podrške poljoprivrednim proizvođačima.

Stanje šumskih ekosistemaŠume predstavljaju jedan od najznačajnijih prirodnih i razvojnih resursa Opštine Srbac. Obuhvataju 18.159,06 ha zemljišta ili 40,13% površine Opštine (šumovitost BiH je 53%). Državne šume prostiru se na 14.906,44 ha, a šume privatnog sektora obuhvataju 3252,62 ha ili 17,91% ukupnog šumskog zemljišta.

U analiziranom periodu vještačko pošumljavanje nije provođeno na značajnijim površinama, najviše zbog nedostatka finansijskih sredstava za realizaciju projekata plantažnog uzgoja kultura sa brzim prirastom. Pošumljavanje je vršeno prosječno godišnje na 7,22 ha (1,80 – 16,20 ha) što je odgovaralo slobodnim

25

površinama, sredstvima planiranim na tu namjenu, vremenskim prilikama i sl. Imajući u vidu postojeći nivo eksploatacije šumskih resursa, u narednom period bi trebalo pojačati mjere pošumljavanja, kao i druge uobičajne mjere kojima se održava ravnoteža između eksploatacije i prirasta šumskih resursa.Podaci o vještačkom pošumljavanju (u ha) su dati u sljedećoj tabeli:

Redni broj Vrsta drveća Godina2011 2012 2013 2014 2015 2016

1. Lišćari 13,14 3,62 16,20 1,80 5,05 3,512. Četinari 0 0 0 0 0 0

UKUPNO: 13,14 3,62 16,20 1,80 5,05 3,51Izvor podataka: Šumsko Gazdinstvo ''Gradiška'', Šumska uprava Srbac

Upravljanje prostorom i okolišom, stanje gradskog zelenilaU periodu implementacije Strategije nije bilo značajnijih promjena, ali treba naglasiti loše stanje prostorno-planske dokumentacije (detaljan opis je dat na stranici 17).

Zaštita prirodnog i kulturno-istorijskog naslijeđaU periodu implementacije Strategije nije bilo značajnijih promjena, a stanje je zadovoljavajuće, osim u slučaju kompleksa Bardača (detaljan opis je dat na stranici 20).

Uticaj lokalne ekonomije na životnu sredinu i javno zdravljePrivredni subjekti utiču na stanje životne sredine, gdje je posebno izražen uticaj koji proizvodi odlaganje čvrstog otpada. Postoji potreba za unapređenjem kapaciteta i ostvarivanjem adekvatnog rješenja za zbrinjavanje čvrstog otpada koji nastaje u proizvodnim procesima.

Rizici od prirodnih i drugih opasnostiPoplave su jedan od problema koji ugrožavaju bezbjednost stanovnika i imovine na području opštine Srbac. One sve više poprimaju osobine katastrofa, pogotovo kada dođe do izlivanja voda na urbanim i infrastrukturnim objektima. Vrbas, Sava i Povelič, te drugi manji vodotokovi (ukupne dužine oko 200 km na području opštine) izazivaju poplave, kojima u uslovima većih padavina ili topljenja snijega pogoduje i ravničarski prostor, neodgovorno ponašanje pojedinaca, kao i značajna biološka i mehanička degradacija obala. Imajući u vidu geografske, pedološke i hidrološke karakteristike, možemo reći da na području opštine Srbac najveću opasnost predstavljaju poplave. Činjenica da opština leži na dvije velike rijeke, Sava i Vrbas, da kroz njeno područje protiče niz manjih brdskih rijeka, rječica i potoka koje u vrijeme velikih padavina poprimaju bujični karakter, kao i da područje opštine karakterišu jaki izdani podzemnih voda, govori o stepenu opasnosti od poplava, te o složenosti provođenja mjera zaštite i spasavanja stanovništva i imovine. Poplavama su naročito izložena naselja lijevo i desno oko korita rijeke Vrbas koja se nalaze u plavnom području, kao i zona naselja Kobaš gdje zbog nepostojanja odbrambenog nasipa postoji stalna opasnost od plavljenja usljed izlijevanja rijeke Save. Brdski reljef središnjeg i južnog dijela opštine Srbac karakterišu veliki padovi što uz neravnomjeran raspored padavina dovodi do njihovog neravnomjernog oticaja, tako da i relativno male padavine dovode do nastanka velikih voda i bujičnih poplava koje nanose velike štete i značajno ugrožavaju stanovništvo, što se posebno odnosi na naselja uz rijeke Povelič, Ina, Osovica, Lepenica, Prosječka rijeka i druge manje vodotokove. Katastrofalne polave iz 2014. godine, čije posljedice možemo uzeti kao bazne za procjenu ugroženosti teritorije od poplava, su zahvatile oko 80 km2 ili oko 18% teritorije opštine, 239 domaćinstava sa 693 člana domaćinstva, pričinivši ukupnu materijalnu štetu od oko 9,5 miliona KM. U funkciji zaštite stanovništva, imovine i poljoprivrednog zemljišta od visokih voda, pored tri pumpne stanice, u posmatranom periodu izgrađeno

26

je 38,63 km dužnih odbrambenih nasipa od visokih voda, 18,95 km odvodnih kanala za zaštitu od bujičnih voda, 41,64 km hidro-melioracionih kanala, oko 30 km sitno-kanalske mreže i 2,3 km obaloutvrda. Iskustva govore da pomenuti linijski zaštitni objekti pružaju dobru, ali nedovoljnu zaštitu od poplava, što je u narednom period potrebno unaprijediti.

Program uređenja hidromelioracionih sistema na području opštine zahtijeva ogromna finansijska sredstva koja opština nije u mogućnosti obezbjediti bez pomoći Vlade RS i drugih eksternih izvora finansiranja. Osim toga, značajni vodoprivredni objekti od republičkog značaja se nalaze na teritoriji opštine Srbac koje takođe nije u mogućnosti sanirati u potpunosti bez podrške iz okruženja, što se posebno odnosi na vodotokove rijeka Vrbasa, Poveliča i Ine, kao i pumpnih stanica i odbrambenih nasipa. Prije 1991. i poslije 1995. godine na Vrbasu na području opštine Srbac izgrađene su obaloutvrde na, u to vrijeme, najkritičnijim lokalitetima. Sve obaloutvrde su male dužine u odnosu na potrebe uređenja obala po tehničkim i hidrotehničkim zahtjevima. Na nekim lokalitetima došlo je do oštećenja obaloutvrda.

U periodu implementacije Strategije, godišnje su se realizovale aktivnosti na čišćenju kanalske mreže, kako bi se smanjila površina opštinskog zemljišta ugroženog poplavama. Površina opštine ugrožena poplavama (u km2) je data u sljedećoj tabeli, pri čemu treba uzeti u obzir da je 2010. godine površina od 100 km2 na području opštine Srbac bila ugrožena poplavama:

2011 2012 2013 2014 2015 201695 90 85 80 70

Izvor: ORT

U pogledu protivgradne preventive na području opštine Srbac postavljanjem protivgradnih stanica je obezbijeđena zadovoljavajuća protivgradna zaštita za područje opštine Srbac.

U toku proteklog rata (1991-1995. godine) na području opštine Srbac su minirane velike površine oko ušća rijeke Vrbas, te desnom obalom uz rijeku Savu od ušća rijeke Mature, granice sa opštinom Gradiška, do Korova, uključno, kao graničnog mjesta sa opštinom Derventa. Početkom 1999. godine počelo se sa razminiranjem pomenutih površina koje još nije završeno. Prema podacima MAC BiH, procjenjuje se da je površina neočišćenog miniranog i sumnjivog terena oko 0,8 km2 ili 0,17% od ukupne površine opštine. Iako se teritorija opštine Srbac ne nalazi u neposrednoj blizini značajnih rasjeda, na seizmičnost pomenute teritorije utiče položaj banjalučkog i prijedorskog rasjeda, kao i rasjeda kod Slavonskog Broda i Siska sa teritorije Hrvatske. Na Seizmološkoj karti za povratni period od 500 godina, koja predstavlja i osnov za projektovanje, opština Srbac se nalazi u zoni 8 stepeni Merkalijeve skale, što govori da bi u slučaju zemljotresa ovog inteziteta nastale ozbiljne posljedice po ljude i imovinu.

Opasnost od požara na području opštine Srbac je najveća u urbanom dijelu opštine, te industrijskim i privrednim objektima koji u procesu proizvodnje koriste lako zapaljive materije. Opasnost od nastanka otvorenih šumskih požara je nešto manje izražena i to prvenstveno iz razloga što je područje opštine vrlo malo prekriveno četinarskom šumom (oko 1,5%) koja je podložnija izbijanju požara u odnosu na listopadne šume. U cilju zaštite i spašavanja od elementarnih nepogoda i drugih nesreća, odlukom SO Srbac, organizovan je Opštinski štab za vanredne situacije kao operativno-stručni organ za rukovođenje akcijama zaštite i spašavanja. Poslovi civilne zaštite i protivpožarne zaštite se obavljaju u sklopu Odsjeka za boračko-invalidsku i civilnu zaštitu. Sa ciljem sprovođenja preventivnih i represivnih mjera zaštite od požara i zaštite od drugih elementarnih nepogoda, kako građana i imovine, tako i imovine privrednih i drugih subjekata na području opštine

27

Srbac, formirana je Teritorijalna vatrogasna jedinica Srbac u sastavu opštinske uprave Srbac. Teritorijalnog je oblika i profesionalnog tipa. Trenutni ljudski i materijalno-tehnički kapaciteti TVJ zadovoljavaju potrebe zaštite stanovništva i imovine, kao i imovine drugih pravnih i fizičkih lica na području opštine Srbac. U 2012. godini izrađen je Plan zaštite od požara za područje opštine Srbac. U 2014. godini je nabavljena oprema za spasavanje i intervencije za potrebe teritorijalne vatrogasne jedinice (TVJ Srbac). U 2012. godini nabavljena su dva vatrogasna vozila, a 2014. godine je nabavljen spasilački čamac. Imajući u vidu tehničku i finansijsku zahtjevnost intervencija u ovoj oblasti, resurse je u naredno periodu potrebno fokusirati na uređenje kanalske mreže i regulaciju vodotokova rijeka Povelič i Ina, rekonstrukciju Savskog nasipa, kao i deminiranje prioritetnih lokaliteta (Kobaš, Gaj), pri čemu je potreban aktivan pristup u korištenju eksternih resursa i izvora finansiranja.

Analiza budžeta i finansijska procjena za narednih pet godina BUDŽET I FINANSIJE

GodinaR.br. Stavke 2011. 2012. 2013. 2014. 2015. 2016.

1. Ostvareni budžet (sredstva) 7,723,487 6,563,412 6,134,352 6,188,507 6,272,093 6,532,7622. Poreski prihodi 5,132,105 5,048,771 4,659,131 4,511,791 4,773,651 4,954,6873. Neporeski prihodi 1,055,540 1,136,766 1,095,973 1,206,166 1,168,369 1,307,1644. Kapitalni izdaci 1,599,916 1,228,689 302,833 507,487 448,474 470,5885. Administrativni izdaci 5,987,842 6,046,328 5,934,221 6,218,966 5,390,967 5,252,4146. Učešće poreskih prihoda u

budžetu (u %)66 77 76 73 76 76

7. Učešće neporeskih prihoda u budžetu (u %)

21 23 24 27 24 26

8. Odnos kapitalnih i administrativnih izdataka

27 20 5 8 8 9

Napomena: 2016. godina knjigovodstveno još nije završena, pa su dati podaci procjene izvršenja.

U prethodnom petogodišnjem periodu finansiranje strateških projekata je vršeno iz internih izvora (budžet opštine) sa manjim učešćem eksternih izvora (učešće građana, donatori) pošto opština nije koristila zaduženja kao izvor finansiranja. U narednom periodu finansiranje strateških projekata će se vršiti više iz sredstava budžeta, direktnim i indirektnim putem, te iz ostalih izvora kao što su projektna sredstva, te sredstva viših nivoa vlasti, a manje iz zajmova, jer su gotovinski tokovi podešeni tako da se vrši redovna otplata postojećih zaduženja.

R.br. Stavke 2018. 2019. 2020.1. Budžet opštine 126.200 391.200 411.2002. Ostali izvori 4.202.000 3.776.500 3.826.5003. Ukupno 4.328.200 4.167.700 4.237.700

Napomena: Izvori finansiranja projekata iz strategije, procjena iznosa  Učešće dospjelih obaveza u ukupnim kratkoročnim obavezama sa 31.12.2016. godine je bilo izuzetno značajno izraženo, ali je zaključivanjem dugoročnijih sporazuma, te reprograma o izmirenju obaveza napravljeno rasterećenje budžeta po pitanju tekuće likvidnosti, te je stvorena osnova za normalno funkcionisanje lokalne uprave. Strateški plan za naredni period će predstavljati i emisija obveznica opštine Srbac čima bi se dodatno rasteretio budžet opštine i njegova tekuća likvidnost i čime bi se stvorio prostor za finansiranje kapitalnih investicija u narednim godinama.

28

IV.2. Strateško fokusiranje

SWOT analiza opštine Srbac

SNAGE SLABOSTI

- Pogranično područje, u neposrednoj blizini Banje Luke, graničnog prelaza i auto-puta Beograd-Zagreb i drugih ključnih saobraćajnih komunikacija u okruženju);

- Povoljni klimatski uslovi i velike površine kvalitetnog poljoprivrednog zemljišta;

- Brojna izvorišta pitke vode, rijeke Vrbas i Sava i veliki broj manjih vodotoka;

- Dinamičan razvoj živinarstva i primarne prerade piletine i tradicija u ostalim vrstama primarne poljoprivredne proizvodnje (ratarstvo, povrtarstvo);

- Šume (bukva i hrast) i kapaciteti drvoprerade sa izvoznom orijentacijom, koji uključuju proizvođače proizvoda višeg stepena finalizacije;

- Zalihe ruda i minerala (kaolin, kvarc,...);- Kulturno-istorijsko i prirodno naslijeđe opštine

pogodno za razvoj turizma (Bardača, vjerski objekti, arheološki lokaliteti);

- Tradicionalno razvijen preduzetnički duh;- Dinamičan razvoj poslovnih zona (Sitneši i

Crnaja);- Odlučnost lokalne uprave za vođenje politike

razvoja

- Značajan broj nezaposlenih i povećanje broja korisnika socijalnih programa;

- Nedostatak kvalifikovane radne snage, prvenstveno visokoobrazovanih kadrova tehničke struke, uz nepovoljnu starosnu strukturu radne snage, te neusklađenost obrazovnih profila sa potrebama privrede - nedovoljna praktična znanja svršenih srednjoškolaca i nedovoljna prekvalifikacija i obuka odraslih lica;

- Usitnjenost i neuređenost poljoprivrednih površina i neorganizovanost poljoprivrednih proizvođača u nastupu prema tržištu;

- Demografsko pražnjenje sela;- Nedostatak prostorno-planske

dokumentacije;- Neadekvatan tretman otpadnih voda;- Prisustvo sive ekonomije i rada na crno;- Nizak nivo finalizacije proizvoda;- Loše upravljanje otpadom (kruti otpad i

otpadne vode, nerazvijena ekološka svijest) i prirodnim resursima (rijeke, zemljište, šume);

- Niski budžetski prihodi;- Značajan broj lica bez zdravstvenog

osiguranja;- Neadekvatna energetska efikasnost javnih

i privatnih objekata.PRILIKE PRIJETNJE

- Blizina tržišta EU i blizina graničnog prelaza Gradiška

- Uključivanje u postojeće lance vrijednosti u zemlji, regiji i inostranstvu;

- Dostupnost eksternih izvora finansiranja za razvojne projekte;

- Korištenje znanja, poslovnih veza i kapitala

- Politička i pravna nesigurnost u BiH ugrožava investitore;

- Ekonomska kriza ugrožava privredu i zaposlenost;

- Odliv radne snage u realnom sektoru; - Nužnost praćenja trenda većih ulaganja u

razvoj tehnologije i proizvoda u

29

dijaspore (u RS, BiH i inostranstvu); - Zainteresovanost investitora, stranih i domaćih; - Međuopštinsko i regionalno udruživanje zbog

privredne komplementarnosti.

okruženju;- Nejednaka pozicija naših proizvoda u

odnosu na uvozne proizvode i necarinske barijere za izvoznike;

- Prisutan rizik od elementarnih nepogoda;- Nedostatak sirovine u drvopreradi.

SWOT analiza je zasnovana na ažuriranoj socio-ekonomskoj analizi i uzima u obzir sadašnje stanje ključnih faktora u lokalnoj zajednici i njenom okruženju, te tako predstavlja pregled aktuelnih snaga i slabosti, prilika i prijetnji kao osnovu za definisanje strateških fokusa i ostalih elemenata revidirane Strategije razvoja.

Strateški fokusi Stvaranje uslova za privlačenje novih investicija

Fokus u oblasti privrede će u narednom periodu biti privlačenje investicija. Fokus je zasnovan na dobrim rezultatima u prethodnom periodu, na izraženom interesovanju investitora, raspoloživim resursima i unapređenim uslovima za investiranje na području opštine, ali je takođe i pod uticajem izuzetno ograničenih resursa koji se iz budžeta opštine mogu izdvojiti za intervencije u oblasti privrede, zbog čega je potrebno formulisanje fokusa koji su izvodjivi u preostalom periodu implementacije strategije.

Poboljšanje dostupnosti i kvaliteta društvene infrastrukture, obogaćeni sadržaji društvenih dešavanja i unapređena bezbijednost građana

Fokus u oblasti društvenog razvoja je takođe definisan imajući u vidu ograničene resurse u narednom periodu, ali i izražene potrebe za prioritetnim unapređenjima, te intervencije koje mogu dovesti do značajnih unapređenja, a nisu zahtjevne u pogledu materijalnih resursa ili se može računati na podršku iz okruženja u obezbjeđivanju materijalnih resursa potrebnih za implementaciju.

Unapređenje zbrinjavanja otpada i energetske efikasnosti

Kao i u oblasti društvenog razvoja, u definisanju fokusa u oblasti zaštite životne sredine su uzeti u obzir ograničeni resursi u narednom periodu, ali i potreba za prioritetnim unapređenjima, te intervencije koje mogu dovesti do značajnih unapređenja, a za koje se može računati na podršku iz okruženja u obezbjeđivanju materijalnih resursa potrebnih za implementaciju.

Međuopštinska saradnja

Međuopštinska saradnja u narednom periodu se može usmjeriti na dalje jačanje povezanosti privrednih subjekata sa okruženjem, ali i na zajedničke aktivnosti u oblasti zaštite životne sredine. Isto tako, potrebno je nastaviti aktivnosti u sklopu Lokalne akcione grupe „SAVUS“ u smislu jačanja podrške u oblasti poljoprivrede kroz korištenje zajedničkih mehanizama u sklopu postojeće međuopštinske saradnje.

30

IV.3. Vizija i strateški ciljevi razvoja

Strateški ciljeviRevidirani strateški ciljevi su formulisani u skladu sa aktuelnim stanjem i razvojnim težnjama opštine i uzimaju u obzir do sada ostvarena poboljšanja u lokalnoj zajednici.

Prvi strateški cilj se odnosi na prvi strateški fokus i usmjeren je na privredu.

1. Ostvarene nove domaće i strane investicije u privrediOčekivani uticaj revidiranog strateškog cilja na sveukupni razvoj opštine Srbac će se pratiti kroz slijedeće ključne makroindikatore:

31

Srbac, 2020. godine, opština sa vrlo naprednom poljoprivrednom proizvodnjom od koje ljudi u gradu i na selu kvalitetno žive, sa konkurentnom, rastućom i

izvozno orijentisanom prehrambenom, drvoprerađivačkom, i drugim industrijama.

Na ovaj način, Srbac će se izgraditi u grad i opštinu stvaralački orijentisanih, preduzimljivih i obrazovanih ljudi sa dobro urađenom komunalnom i društvenom

infrastrukturom, kao opština koja je atraktivna za život, investicije i koja privlači ljude da u njoj ostaju i

da u nju dolaze.

Ostvarene nove domaće i strane investicije u privredi

Unapređena temeljna komunalna infrastruktura i

poboljšana energetska efikasnost objekata na

području opštine

Unapređena društvena infrastruktura, poboljšani

sadržaji društvenih dešavanja i unapređena bezbijednost

građana

Povećan broj zaposlenih na području opštine za 5% do 2020. godine u odnosu na 2017. godinu Povećan ukupni prihod privrednih subjekata za 5% do 2020. godine u odnosu na 2017. godinu Povećan izvoz za 3% do 2020. godine u odnosu na 2017. godinu

Drugi strateški cilj se odnosi na drugi strateški fokus i usmjeren je na društveni razvoj.

2. Unapređena društvena infrastruktura, poboljšani sadržaji društvenih dešavanja i unapređena bezbijednost građana

Očekivani uticaj revidiranog strateškog cilja na sveukupni razvoj opštine će se pratiti kroz slijedeće ključne makroindikatore:

Najmanje 70% anketiranih stanovnika zadovoljno kvalitetom javnih i komunalnih usluga i kulturnim i sportskim sadržajima i bezbjednošću do 2020. godine

Treći strateški cilj se odnosi na treći strateški fokus i usmjeren je na zaštitu životne sredine.3. Unapređena temeljna komunalna infrastruktura i poboljšana energetska efikasnost objekata

na području opštine Očekivani uticaj revidiranog strateškog cilja na sveukupni razvoj opštine Srbac će se pratiti kroz slijedeće ključne makroindikatore:

Najmanje 70% anketiranih stanovnika zadovoljno zaštitom životne sredine na području opštine Srbac do 2020. godine

Smanjena potrošnja energije za zagrijavanje javnih objekata za 10% do 2020. u odnosu na 2017.

32

V Sektorski razvojni planoviV.1. Usklađenost, komplementarnost i međusobni uticaj sektorskih planovaKod definisanja elemenata u svakom od tri sektorska plana se vodilo računa o tome da implementacija bilo kojeg od navedenih planova ne utiče negativno na implementaciju i rezultate ostalih planova.

Tako je kod definisanja elemenata u planu ekonomskog razvoja uzet u obzir uticaj na životnu sredinu, ali i na društveni razvoj, pa su predviđene intervencije usklađene sa težnjom lokalne zajednice da na najbolji mogući način iskoristi ograničene lokalne resurse i da bude atraktivna ne samo za poslovanje, nego i za život, nudeći više prilika za zapošljavanje stanovništva. Predviđeni projekti i mjere treba da dovedu do novih investicija i razvoja privrede i poljoprivrede, ali bez štetnih posljedica po životnu sredinu. Takođe je potrebna bliska saradnja sa subjektima koji djeluju prvenstveno u oblasti društvenog razvoja.

Intervencije sadržane u sektoru društvenog razvoja su usmjerene na dalje poboljšanje društvene i komunalne infrastrukture kao osnove za unapređenje usluga, što će dati i doprinos atraktivnosti opštine Srbac kao lokacije pogodne za investiranje, te zaštiti životne sredine. Intervencije usmjerene na obogaćivanje sadržaja u oblasti sporta i kulture utiču na kvalitet života u lokalnoj zajednici, dok je značajna pažnja posvećena i bezbjednosti građana.

Sektorski plan zaštite životne sredine uvažava novonastale okolnosti izazvane poplavama, ali i ograničene resurse lokalne zajednice. U skladu s tim, resursi će biti fokusirani na rješavanje onih problema koje lokalna zajednica može da riješi, te na korištenje resursa iz okruženja za izvođenje zahtjevnih intervencija u oblasti zaštite životne sredine. Takođe, plan uvažava i potrebu za daljim unapređenjima u oblasti upravljanja otpadom, te potrebu za poboljšanjima u oblasti energetske efikasnosti.

V.2. Plan lokalnog ekonomskog razvoja

U izradi Plana lokalnog ekonomskog razvoja je korištena revidirana i ažurirana SWOT analiza ekonomskog razvoja opštine Srbac (data kao jedan od priloga), te relevantni nalazi provedenih analiza i stavovi ORT-a.

Imajući u vidu vrlo ograničene resurse koji se mogu koristiti u razvojne svrhe u narednom periodu, te ranije ostvarene rezultate, fokusi ekonomskog razvoja za naredni period su:

povećanje atraktivnosti opštine kao lokacije za investicije, povećanje stepena tržišne orijentacije poljoprivrede.

V.2.1. Pregled sektorskih ciljeva sa očekivanim ishodima i indikatorimaSektorski cilj Očekivani ishod Indikator1.1. Unapređena poslovna infrastruktura i promocija investicionih potencijala do 2020. godine

Najmanje 5 novih investicija na području opštine Srbac do 2020. godine

Iznos stranih ulaganja na

Broj novih investicija Iznos stranih ulaganja

33

području opštine Srbac u 2020. godini veći za 15% u odnosu na 2017. godinu

1.2. Povećana dostupnost kvalifikovane radne snage do 2020. godine

Najmanje 50% polaznika praktičnih obuka i prekvalifikacije zaposleno u roku od godinu dana po završetku programa

Najmanje 5 preduzeća unaprijedilo kvalitet radne snage do 2020. godine u odnosu na 2017. godinu

Broj zaposlenih polaznika praktičnih obuka i prekvalifikacije

Broj preduzeća koja su unaprijedila kvalitet radne snage

1.3. Poboljšana organizacija i povećan stepen tržišne orijentacije u poljoprivredi do 2020. godine

Broj registrovanih poljoprivrednih gazdinstava povećan za 10% do 2020. godine u odnosu na 2017. godinu

Otvoreno 30 novih radnih mjesta u poljoprivredi do kraja 2020. godine

Najmanje 50% poljoprivrednih proizvoda proizvedenih na području Opštine Srbac se plasira na tržište do 2020. godine

Do 2020. godini povećan nivo poljoprivredne proizvodnje (broj stabala voća, površina plastenika) za najmanje 10% u odnosu na 2017. godinu

Rast prihoda registrovanih poljoprivrednih gazdinstava od najmanje 5% do 2020. godine u odnosu na 2017. godinu

Broj registrovanih poljoprivrednih gazdinstava

Broj novih radnih mjesta u poljoprivredi

Količina poljoprivrednih proizvoda proizvedenih na području opštine Srbac koja se plasira na tržište

Obim poljoprivredne proizvodnje Prihodi registrovanih

poljoprivrednih gazdinstava

34

V.2.2. Usklađenost sa strateškim dokumentima viših nivoaElementi Strategije su u skladu sa sljedećim strateškim dokumentima:

Strategijom podsticanja stranih ulaganja u Republiku Srpsku od 2016. do 2020. to jest sa Operativnim ciljevima Podizanje konkurentnosti i unapređivanje poslovnog okruženja, Aktivnosti promocije i kontakata za ciljane sektore i ciljana tržišta, te sa relevantnim segmentima Sektorskih ciljeva privlačenja stranih ulaganja u Republiku Srpsku,

Strategijom i politikom razvoja industrije Republike Srpske za period 2016 – 2020. godina, to jest sa Strateškim ciljem 2. Monitoring, praćenje razvoja industrije i primjena adekvatnih mjera za poboljšanje konkurentnosti i Strateškim ciljem 3. Povećanje zaposlenosti u industriji i unapređivanje ponude radne snage,

Strategijom razvoja malih i srednjih preduzeća Republike Srpske 2016 – 2020. godina, sa Strateškim ciljem 2 Podrška stvaranju povoljnog poslovnog okruženja za MSP,

Strateškim planom razvoja poljoprivrede i ruralnih područja Republike Srpske 2016 – 2020. sa Strateškim ciljem 3 Povećanje stepena tržišnosti i finalizacije poljoprivredne proizvodnje.

V.2.3. Inicijative međuopštinske saradnje Saradnja sa subjektima iz susjednih lokalnih zajednica u oblasti ekonomskog razvoja će biti fokusirana na privlačenje novih investicija, u skladu sa već izraženim interesom investitora za ulaganja na području Opštine. Takođe, osnova za saradnju u oblasti razvoja poljoprivrede i ruralnog razvoja je uspostavljena u okviru LAG-a čije aktivnosti su fokusirane na implementaciju Regionalne strategije ruralnog razvoja.

V.2.4. Programi, projekti i mjereZa realizaciju plana ekonomskog razvoja opštine Srbac definisano je 9 projekata i mjera grupisanih u 3 programa:

PROGRAM MJERA/PROJEKAT

1.1.1. Privlačenje novih investicija

1.1.1.1. Izrada i realizacija plana promocije Srpca kao investicione lokacije1.1.1.2. Razvoj privredne saradnje sa dijasporom1.1.1.3. Unapređenje infrastrukture poslovnih zona „Crnaja“ i „Sitneši“

1.2.1. Unapređenje kvaliteta radne snage

1.2.1.1. Unapređenje obrazovnih programa srednje škole u skladu sa potrebama privrede

1.2.1.2. Organizovanje obuka i prekvalifikacija u skladu sa potrebama privrede

1.3.1. Izgradnja kapaciteta za tržišno orijentisanu poljoprivrednu proizvodnju

1.3.1.1. Uspostavljanje kapaciteta za skladištenje, sortiranje i pakovanje poljoprivrednih proizvoda 1.3.1.2. Mjera: Organizovanje obuka i savjetovanja za poljoprivredne prozvođače 1.3.1.3. Izgradnja sistema za navodnjavanje

1.3.1.4. Izgradnja kapaciteta za plasteničku proizvodnju

35

Ukupna očekivana ulaganja za realizaciju sektorskog plana ekonomskog razvoja su: 2.422.000 KM.

36

V.2. Plan društvenog razvojaU izradi Plana društvenog razvoja je korištena revidirana i ažurirana SWOT analiza društvenog razvoja opštine Srbac (data kao jedan od priloga), te relevantni nalazi provedenih analiza i stavovi ORT-a.

Imajući u vidu vrlo ograničene resurse koji se mogu koristiti u razvojne svrhe u narednom periodu, te identifikovane potrebe u lokalnoj zajednici, fokusi društvenog razvoja za naredni period su:

Unapređenje kvaliteta komunalnih usluga, Unapređenje sistema za zbrinjavanje otpadnih voda, Poboljšanje uslova rada u obrazovanju i uslova za bavljenje kulturnim i sportskim aktivnostima, Poboljšana zaštita od elementarnih nepogoda i drugih nesreća.

V.2.1. Pregled sektorskih ciljeva sa očekivanim ishodima i indikatorimaSektorski cilj Očekivani ishod Indikator2.1. Unaprijeđena društvena i komunalna infrastruktura do 2020. godine

Ažurirana i kompletirana prostorno-planska dokumentacija za opštinu Srbac do 2020. godine

Najmanje 75% domaćinstava ima direktan pristup asfaltiranim saobraćajnicama do 2020.

Za 10% povećan broj domaćinstava koja imaju redovno snabdijevanje kontrolisanom pitkom vodom do 2020. godine u odnosu na 2017. godinu

Povećan procenat priključenih korisnika na kanalizacionu mrežu na 25% u slučaju stanovništva i 15% u slučaju privrednih subjekata do 2020. u odnosu na 2017. godinu

Smanjen broj direktnih kanalizacionih ispusta u vodotoke i zemljište za 50% do 2020. godine

Privredni subjekti i domaćinstva u južnom dijelu opštine imaju redovno snabdijevanje

Prostorno-planska dokumentacija

Broj domaćinstava koja imaju direktan pristup asfaltiranim saobraćajnicama

Broj domaćinstava koja imaju redovno snabdijevanje kontrolisanom pitkom vodom

Broj priključenih korisnika na kanalizacionu mrežu (kategorije stanovništvo i privredni subjekti)

Broj direktnih kanalizacionih ispusta u vodotoke i zemljište

Redovno snabdijevanje el. energijom potrošača u južnom dijelu opštine (broj prekida u snabdijevanju nije veći od broja prekida u drugim dijelovima opštine)

37

el. energijom do 2020. godine

2.2. Unapređena zaštita stanovništva i privrednih subjekata od elementarnih nepogoda i drugih nesreća do 2020. godine

Vrijednost materijalne štete od elementarnih nepogoda smanjena za 50% (godišnji prosjek) u periodu 2017-2020. u odnosu na period 2012-2016.

Površina plavnog područja smanjena za 50% do kraja 2020. godine u odnosu na 2017. godinu

Vrijednost materijalne štete od elementarnih nepogoda

Površina plavnog područja Minirana površina

2.3. Bolje tehnički opremljeni i sadržajniji obrazovni, kulturni, sportski i drugi objekti do 2020. godine

Do 2020. godine najmanje 30% učenika srednjih i 30% učenika osnovnih škola pohađa nastavu u uslovima koji su unapređeni u odnosu na 2017. godinu

Do 2020. godine poboljšani uslovi za izvođenje obrazovnog programa za djecu sa posebnim potrebama u osnovnoj školi

Povećan broj kulturnih i sportskih događaja za 10% godišnje

Povećan broj aktivnih članova kulturnih i sportskih društava za 5% godišnje

Do 2020. godine poboljšani uslovi za rad sa djecom predškolskog uzrasta

Unaprijeđeno materijalno stanje za X% socijalno ugroženog stanovništva

Broj učenika srednjih i osnovnih škola koji pohađaju nastavu u unapređenim uslovima

Uslovi za izvođenje obrazovnog programa za djecu sa posebnim potrebama u osnovnoj školi

Broj kulturnih i sportskih događaja

Broj aktivnih članova kulturnih i sportskih društava

Uslovi za rad sa djecom predškolskog uzrasta

Broj socijalno ugroženog stanovništva čije je materijalno stanje poboljšano

38

V.2.2. Usklađenost sa strateškim dokumentima viših nivoaElementi Strategije su u skladu sa Strategijom integralnog upravljanja vodama Republike Srpske 2015–2024. to jest sa Opštim ciljevima: Uređenje i racionalno korištenje vodnih resursa Republike Srpske, Zaštita voda u okviru integralne zaštite i unapređenja životne sredine, Zaštita od štetnog djelovanja voda, koje treba da bude usklađeno sa nivoom značajnosti urbanih, privrednih saobraćajnih i drugih sistema koji se štite

V.2.3. Inicijative međuopštinske saradnje Međuopštinska saradnje treba da bude usmjerena prvenstveno na rješavanje problema u oblasti zaštite od elementarnih nepogoda kako bi se realizovala rješenja koja su za samo lokalnu zajednicu zahtjevna, ali i na saradnju u oblsti sporta i kulture, kroz apliciranje za donatorska sredstva u partnerstvu sa akterima iz okruženja te jačanje saradnje sa subjektima iz drugih lokalnih zajednica.

V.2.4. Programi, projekti i mjereZa realizaciju plana društvenog razvoja opštine Srbac definisano je 12 projekata i mjera grupisanih u 3 programa:

PROGRAM MJERA/PROJEKAT

2.1.1. Unapređenje društvene i komunalne infrastrukture

2.1.1.1. Izrada prostorno-planske dokumentacije2.1.1.2. Proširenje vodovodne mreže i uspostavljanje mehanizama kontrole kvaliteta vode2.1.1.3. Proširenje mreže asfaltiranih saobraćajnica u ruralnim područjima2.1.1.4. Unapređenje elektro-energetske mreže u južnom dijelu opštine Srbac2.1.1.5. Proširenje kanalizacione mreže na području opštine Srbac

2.2.1. Smanjenje rizika od poplava i eksplozivnih sredstava

2.2.1.1. Uređenje kanalske mreže i regulacija vodotokova rijeka Povelič i Ina

2.2.1.2. Rekonstrukcija Savskog nasipa

2.3.1. Poboljšanje uslova za rad u obrazovanju, sportu, kulturi i podrške socijalno ugroženim kategorijama stanovništva

2.3.1.1. Obezbjeđenje prostora za rad NVO/UG (prostorije i koordinacija korištenja)2.3.1.2. Poboljšanje uslova rada u obrazovnim i kulturnim institucijama2.3.1.3. Promocija sportskih i kulturnih aktivnosti2.3.1.4. Unaprijeđena podrška i prilagođena infrastruktura za socijalno ugrožene kategorije stanovništva

Ukupna očekivana ulaganja za realizaciju sektorskog plana društvenog razvoja su: 15.276.600 KM.

39

V.3. Plan zaštite životne sredineU izradi Plana zaštite životne sredine je korištena revidirana i ažurirana SWOT analiza zaštite životne sredine opštine Srbac (data kao jedan od priloga), te relevantni nalazi provedenih analiza i stavovi ORT-a.

Imajući u vidu vrlo ograničene resurse koji se mogu koristiti u razvojne svrhe u narednom periodu, te identifikovane potrebe u lokalnoj zajednici, fokusi zaštite životne sredine za naredni period su:

Zaštititi izvorišta pitke vode od zagađenja, Poboljšanje kapaciteta za zbrinjavanje čvrstog otpada, Unapređenje energetske efikasnosti.

V.3.1. Pregled sektorskih ciljeva sa očekivanim ishodima i indikatorima

Sektorski cilj Očekivani ishod Indikator3.1. Zaštita izvorišta pitke vode na području opštine do 2020. godine

Izrađeni i revidirani programi, usvojena odluka o zaštiti svih i izvršeno označavanje izvorišta koja se koriste za snabdijevanje građana vodom do 2020. godine

Poboljšana zaštita izvorišta sa kojeg se snabdijeva 12% korisnika

Programi i odluka o zaštiti i označavanju izvorišta

Broj korisnika zaštićenog izvorišta

3.2. Poboljšani tehnički kapaciteti za zbrinjavanje čvrstog otpada do 2020. godine

Usluga organizovanog prikupljanja čvrstog otpada dostupna za najmanje 80% domaćinstava (trenutno oko 1000 domaćinstava i 250 poslovnih subjekata koristi) do kraja 2020. godine

Najmanje 10% čvrstog otpada se sortira do 2020. godine

Broj domaćinstava kojima je dostupna usluga prikupljanja čvrstog otpada

Količina sortiranog čvrstog otpada

3.3. Unapređena energetska efikasnost u javnim objektima do 2020. godine

Smanjeni rashodi javnih ustanova i javnih preduzeća za energiju za 20% do 2020. u odnosu na 2017.

Povećano zadovoljstvo zaposlenih i korisnika usluga javnih ustanova i javnih preduzeća infrastrukturom za 25% 2020. u odnosu na 2018.

Rashodi javnih ustanova i javnih preduzeća za energiju

Zadovoljstvo zaposlenih i korisnika usluga javnih ustanova i javnih preduzeća infrastrukturom

Zadovoljstvo stanovnika javnom gradskom rasvjetom

40

Povećano zadovoljstvo stanovnika javnom gradskom rasvjetom za 25% 2020. u odnosu na 2018.

V.3.2. Usklađenost sa strateškim dokumentima viših nivoaElementi Strategije su u skladu sa sljedećim strateškim dokumentima:

Strategijom integralnog upravljanja vodama Republike Srpske 2015–2024. to jest sa Opštim ciljem Zaštita voda u okviru integralne zaštite i unapređenja životne sredine,

Akcioni plan energetske efikasnosti Republike Srpske do 2018. godine sa relevantnim dijelovima koji se odnose na unapređenje energetske efikanosti u javnim objektima.

V.3.3. Inicijative međuopštinske saradnje Međuopštinska saradnja se može fokusirati na implementaciju dogoročnih rješenja u oblasti zbrinjavanja čvrstog otpada.

V.3.4. Programi, projekti i mjereZa realizaciju plana ekonomskog razvoja opštine Srbac definisano je 7 projekata i mjera grupisanih u 3 programa:

PROGRAM MJERA/PROJEKAT

3.1.1. Zaštita izvorišta

3.1.1.1. Izrada i revizija Programa sanitarne zaštite izvorišta na području opštine3.1.1.2. Obilježavanje zona zaštite3.1.1.3. Regulacija rukavca rijeke Vrijeska unutar uže zone sanitarne zaštite

3.2.1. Izgradnja kapaciteta za zbrinjavanje čvrstog otpada

3.2.1.1. Izgradnja sortirnice

3.2.1.2. Unapređenje tehničkih kapaciteta KP Komunalac Srbac

3.3.1. Unapređenje energetske efikasnosti

3.3.1.1. Sanacija objekata u javnom sektoru u cilju postizanja energetske efikasnosti

3.3.1.2. Poboljšanje energetske efikasnosti gradske rasvjete

Ukupna očekivana ulaganja za realizaciju sektorskog plana životne sredine su: 485.000 KM.

41

VI. Operativni dioVI.1. Plan implementacije strateških projekata i mjera za 3 godine (1+2)

Veza

sa st

rate

škim

cilj

em/

cilje

vim

a

Projekat/mjera i

orjentacioni period

realizacije

Ukupni ishodi Ukupni orijent.

izdaci (do završetka projekta)

Finansiranje iz opštinskog budžeta Finansiranje iz ostalih izvora

Nosioci im

plementacije

Veza sa budžetom i/ili

oznaka ekst. izvora finansiranja

Opštinska služba

odgovorna za praćenje

god.

I

god.

II

god.

III

ukup

no (I

+II+

III)

god.

I

god.

II

god.

III

ukup

no (I

+II+

III)

SC1/

Sec

1.1.

Izrada i realizacija plana promocije Srpca kao investicione lokacije (2018-2020)

Najmanje 100 uspostavljenih kontakata sa potencijalnim investitorimaNajmanje 25 investitora koji su izrazili interesovanje za ulaganja na području opštine Srbac

9,000 3,000 3,000 3,000 9,000 0 0 0 0 JLS 412700 Odjeljenje za privredu,

poljoprivredu i društvene djelatnosti

SC1/

Sec

1.1. Razvoj

privredne saradnje sa dijasporom (2018-2020)

Najmanje 10 zainteresovanih investitora iz dijaspore

3,000 1,000 1,000 1,000 3,000 0 0 0 0 JLS 412900 Odjeljenje za privredu,

poljoprivredu i društvene djelatnosti

SC1/

Sec

1.1.

Unapređenje infrastrukture poslovnih zona „Crnaja“ i „Sitneši“ (2018-2020)

Najmanje X kontataka sa potencijalnim investitorima

2,000,000 40,000 50,000 60,000 150,000

500,000 600,000 750,000 1,850,000 JLS 511200, JKP

Odjeljenje za prostorno uređenje i

stambeno-komunalne djelatnosti

42

SC1/

Sec

1.2.

Unapređenje obrazovnih programa srednje škole u skladu sa potrebama privrede (2018-2020)

Najmanje X učenika upisano na novi smjerNajmanje X učenika pohađa unapređene programe prakse

0 0 0 0 0 0 0 0 0 JLS Interni resursi

Odjeljenje za privredu,

poljoprivredu i društvene djelatnosti

SC1/

Sec

1.2.

Organizovanje obuka i prekvalifikacija u skladu sa potrebama privrede (2020)

Najmanje 30 polaznika obuka

30,000 0 0 10,000 10,000 0 0 20,000 20,000 JLS 414100, donatori

Odjeljenje za privredu,

poljoprivredu i društvene djelatnosti

SC1/

Sec

1.3.

Uspostavljanje kapaciteta za skladištenje, sortiranje i pakovanje poljoprivrednih proizvoda (2019-2020)

Najmanje 20 proizvođača koristi kapacitete za skladištenje u hladnjačama, sortiranje i pakovanjeNajmanje 20t uskladištenih proizvoda

200,000 0 0 0 0 0 100,000 100,000 200,000 JLS Privredni subjekti

Odjeljenje za privredu,

poljoprivredu i društvene djelatnosti

SC1/

Sec

1.3.

Mjera: Organizovanje obuka i savjetovanja za poljoprivredne prozvođače (2018-2020)

Najmanje 50 polaznika obuke

0 0 0 0 0 0 0 0 0 JLS Interni resursi

Odjeljenje za privredu,

poljoprivredu i društvene djelatnosti

SC1/

Sec

1.3.

Izgradnja sistema za navodnjavanje (2018-2020)

Povećan prinos na navodnjavanim površinama za 10% u odnosu na period prije instalacije sistema

90,000 10,000 10,000 10,000 30,000 20,000 20,000 20,000 60,000 JLS 416100, MPVŠ,

poljoprivredni

proizvođači

Odjeljenje za privredu,

poljoprivredu i društvene djelatnosti

43

SC1/

Sec

1.3.

Izgradnja kapaciteta za plasteničku proizvodnju (2018-2020)

Broj proizvođača u plasteničkoj proizvodnji povećan za x

90,000 10,000 10,000 10,000 30,000 20,000 20,000 20,000 60,000 JLS 416100, MPVŠ,

poljoprivredni

proizvođači

Odjeljenje za privredu,

poljoprivredu i društvene djelatnosti

SC2/

Sec

2.1.

Izrada prostorno-planske dokumentacije (2018-2020)

Izrađen prostorni / urbanistički / regulacioni plan za područje ...

100,000 10,000 30,000 60,000 100,000

0 0 0 0 JLS 511700 Odjeljenje za prostorno uređenje i

stambeno-komunalne djelatnosti

SC2/

Sec

2.1.

Proširenje vodovodne mreže i uspostavljanje mehanizama kontrole kvaliteta vode (2018-2020)

Omogućeno redovno snabdijevanje pitkom vodom u prioritetnim naseljima

768,000 40,000 40,000 40,000 120,000

216,000 216,000 216,000 648,000 JLS 511100, JKP,

građani

Odjeljenje za prostorno uređenje i

stambeno-komunalne djelatnosti

SC2/

Sec

2.1.

Proširenje mreže asfaltiranih saobraćajnica u ruralnim područjima (2018-2020)

Unapređena putna mreža u ruralnim naseljima

1,300,000 0 200,000

200,000

400,000

900,000 0 0 900,000 JLS 511200, resorna

ministarstva, JP

Odjeljenje za prostorno uređenje i

stambeno-komunalne djelatnosti

SC2/

Sec

2.1.

Unapređenje elektro-energetske mreže u južnom dijelu opštine Srbac (2018-2020)

Unapređeno snabdijevanje el. energijom u ruralnim naseljima

7,000,000 0 0 0 0 500,000 500,000 500,000 1,500,000 JLS Elektrodistribucija

Odjeljenje za prostorno uređenje i

stambeno-komunalne djelatnosti

SC2/

Sec

2.1.

Proširenje kanalizacione mreže na području opštine Srbac (2018-2020)

Do 2020. godine pokrivenost kanalizacionom mrežom povećana za 10% u odnosu na 2017. godinu

700,000 0 0 0 0 200,000 250,000 250,000 700,000 JLS JKP Odjeljenje za prostorno uređenje i

stambeno-komunalne djelatnosti

44

SC2/

Sec

2.2.

Uređenje kanalske mreže i regulacija vodotokova rijeka Povelič i Ina (2018-2020)

Poboljšana zaštita od poplava na lokalitetima Ćukali, Sitneši, Smajinci, Dvorine, Povelič i InađolManji broj intervencija TVJ u aktivnostima zaštite od poplava

2,700,000 0 0 0 0 900,000 900,000 900,000 2,700,000 JLS FZŽSiEE Odjeljenje za prostorno uređenje i

stambeno-komunalne djelatnosti

SC2/

Sec

2.2.

Rekonstrukcija Savskog nasipa (2018-2020)

Poboljšana zaštita za 18 km2 plavne površine na lokalitetima Prijebljezi, Povelič, Inađol, Srbac, Kukulje, Lilić, Razboj Lijevčanski, Glamočani, Bajinci

2,400,000 0 0 0 0 800,000 800,000 800,000 2,400,000 JLS FZŽSiEE Odjeljenje za prostorno uređenje i

stambeno-komunalne djelatnosti

SC2/

Sec

2.3.

Obezbjeđenje prostora za rad NVO/UG (prostorije i koordinacija korištenja) (2018-2020)

Povećan broj NVO za X% i broj aktivnih čalnova NVO za X%

3,600 1,200 1,200 1,200 3,600 0 0 0 0 JLS 412200 Odjeljenje za opštu upravu

45

SC2/

Sec

2.3.

Poboljšanje uslova rada u obrazovnim i kulturnim institucijama (2019-2020)

Omogućeno izvođenje savremenog nastavnog procesa za učenike sa posebnim potrebama Unapređeni uslovi rada i povećana bezbijednost za X učenika osnovne škole Unapređeni uslovi rada za najmanje X korisnika usluga/podrške Centra za kulturu

200,000 0 0 0 0 0 100,000 100,000 200,000 JLS MPK, donatori

Odjeljenje za privredu,

poljoprivredu i društvene djelatnosti

SC2/

Sec

2.3.

Promocija sportskih i kulturnih aktivnosti (2018-2020)

Omogućeno bavljenje rekreativnim aktivnostima na otvorenom na lokalitetu Zlatibor Promotivnim aktivnostima obuhvaćeno najmanje X mladih

9,000 1,000 1,000 1,000 3,000 2,000 2,000 2,000 6,000 JLS 415200, donatori

Odjeljenje za privredu,

poljoprivredu i društvene djelatnosti

46

SC2/

Sec

2.3.

Unaprijeđena podrška i prilagođena infrastruktura za socijalno ugrožene kategorije stanovništva (2018-2020)

Sanirano ili adaptirano najmanje 3 stambena objekta do 2020.Prilagođen objekat Centra za socijalni rad za pristup invalidnih licaObezbijeđeni paketi prehrambenih proizvoda za najmanje 130 korisnika

96,000 10,000 10,000 10,000 30,000 22,000 22,000 22,000 66,000 JLS 416100, resorna

ministarstva, donatori

Odjeljenje za privredu,

poljoprivredu i društvene djelatnosti

SC3/

Sec

3.1.

Izrada i revizija Programa sanitarne zaštite izvorišta na području opštine (2019-2020)

Usvojena odluka o zaštiti izvorišta Kobaš i odluka o zaštiti izvorišta Prijebljezi

20,000 0 5,000 5,000 10,000 0 5,000 5,000 10,000 JLS Odjeljenje za prostorno uređenje i

stambeno-komunalne djelatnosti

SC3/

Sec

3.1.

Obilježavanje zona zaštite (2019-2020)

Obilježene zone zaštite izvorišta Prijebljezi, Kobaš i Vrijeska

3,000 0 0 0 0 0 1,500 1,500 3,000 JLS Donatori Odjeljenje za prostorno uređenje i

stambeno-komunalne djelatnosti

SC3/

Sec

3.1.

Regulacija rukavca rijeke Vrijeska unutar uže zone sanitarne zaštite (2018)

Zaštićeno izvorište Vrijeska od uticaja površinskih tokova

22,000 0 0 0 0 22,000 0 0 22,000 JLS JKP Odjeljenje za prostorno uređenje i

stambeno-komunalne djelatnosti

47

SC3/

Sec

3.2.

Izgradnja sortirnice (2019)

Smanjeni troškovi odvoza otpada KP „Komunalac“ a.d. Srbac u Ramiće za 20%Povećani prihodi KP „Komunalac“ a.d. Srbac od plasiranog sortiranog otpada za 10%

100,000 0 30,000 0 30,000 0 70,000 0 70,000 JLS 511200, JKP,

donatori

Odjeljenje za prostorno uređenje i

stambeno-komunalne djelatnosti

SC3/

Sec

3.2.

Unapređenje tehničkih kapaciteta KP Komunalac Srbac (2018)

Smanjeni troškovi poslovanja KP „Komunalac“ a.d. Srbac za 5%

100,000 0 0 0 0 100,000 0 0 100,000 JLS JKP Odjeljenje za prostorno uređenje i

stambeno-komunalne djelatnosti

SC3/

Sec

3.3.

Sanacija objekata u javnom sektoru u cilju postizanja energetske efikasnosti (2019-2020)

Smanjena potrošnja energenta za zagrijavanje javnih objekata za 20% do 2020. u odnosu na 2017. godinu

200,000 0 0 0 0 0 100,000 100,000 200,000 JLS Donatori, resorna

ministarstva

Odjeljenje za prostorno uređenje i

stambeno-komunalne djelatnosti

SC3/

Sec

3.3.

Poboljšanje energetske efikasnosti gradske rasvjete (2019-2020)

Smanjeni rashodi opštine Srbac za javnu rasvjetu za 10% u 2020. u odnosu na 2017.

40,000 0 0 0 0 0 20,000 20,000 40,000 JLS Donatori Odjeljenje za prostorno uređenje i

stambeno-komunalne djelatnosti

UKUPNO: 18,183,600

126,200

391,200

411,200

928,600

4,202,000

3,726,500

3,826,500

11,755,000

48

VI.2. Plan organizacionih i ljudskih kapaciteta za implementaciju, praćenje i vrednovanje strategije

Prema važećem pravilniku u Opštini Srbac za poslove upravljanja razvojem sistematizovana je jedna pozicija u okviru Odjeljenja za privredu i društvene djelatnosti – samostalni stručni saradnik za koordinaciju razvoja. U opisima poslova načelnika odjeljenja nema funkcija koje se odnose na bavljenje razvojem (osim načelnika Odjeljenja za privredu i društvene djelatnosti) pa je i cjelokupna interna komunikacija i koordinacija otežana. Načelnik opštine je imenovao Tim za planiranje i praćenje provođenja Strategije razvoja opštine Srbac za period 2011-2020. godina, koji ima devet članova i vrši koordinaciju svih aktivnosti u vezi sa Strategijom. Planovi implementacije 1+2 redovno se rade na osnovu godišnjih planova javnih nabavki svih odjeljenja (što bi trebalo biti obratno), kao i na osnovu liste inicijalno planiranih projekata u Strategiji, te programskih dokumenata i odluka resornih odjeljenja. Tim za planiranje i praćenje provođenja Strategije uvezuje potrebe odjeljenja sa Strategijom. Međutim, ne postoji formalna povezanost između aktivnosti odjeljenja i Strategije – godišnji planovi službi se ne rade. Planove implementacije 1+2 odobrava načelnik i njemu se podnose godišnji izvještaji. U opštini ne postoji centralna baza podataka sa podacima od značaja za praćenje upravljanja razvojem. U cilju unapređenja procesa upravljanja razvojem, u narednom periodu je potrebno izvršiti izmjene Pravilnika o organizaciji i sistematizaciji radnih mjesta Opštinske uprave i unijeti odredbe kojima se uspostavlja JURA i definišu funkcije i obaveze načelnika odjeljenja u oblasti upravljanja razvojem, te adekvatnim kadrovima popuniti pozicije predviđene za JURA. Takođe, potrebno je usvojiti i adekvatno primjenjivati Pravilnik o godišnjem planiranju, praćenju i vrednovanju i izvještavanju (PPVI procedura), osigurati uključenje i značajniju ulogu Partnerske grupe u implementaciji Strategije, obezbijediti operacionalizaciju Strategije izradom planova implementacije 1+2 na konsultativan način te rad opštinskih odjeljenja vezati za ciljeve Stratergije izradom godišnjih planova odjeljenja. Praćenje implementacije pojedinačnih projekata i Strategije u cjelini treba obezbijediti uvođenjem jedinstvenih formata za izvještavanje od strane nosilaca implementacije, kao i formiranjem jedinstvene baze projekata sa relevantnim podacima i pokazateljima ostvarenja Strategije. Treba uspostaviti kanale komunikacije i saradnje sa širim krugom socio-ekonomskih aktera s ciljem njihovog aktivnog uključenja u procese planiranja i implementacije u cilju postizanja održivih rezultata. Potrebno je i dalje jačati kapacitete lokalne uprave i eksternih aktera za pripremu i implementaciju projekata u skladu sa zahtjevima donatora, posebno EU.

Pregled osnovnih aktivnosti i odgovornosti za implementaciju strategije

Osnovne uloge i odgovornosti za implementaciju , praćenje, vrednovanje i izvještavanje

Aktivnosti(*) Nadležnost (ko?) / Rok (okvirno kada ?)

Definisanje prioriteta za narednu godinu na osnovu strateško-programskih dokumenata i izrada Plana implementacije (1+2)

Inicijator i vlasnik procesa: Koordinator razvojnog tima (RT)Nosioci i učesnici u procesu:Šefovi nadležnih službi/odjeljenja JLSKolegijum načelnika JLSOstali službenici RT

Prvi kvartal tekuće godine (po rokovima iz entitetskih Zakona o budžetu)

Priprema planova službi za narednu godinu, uključujući projekte iz Strategije razvoja i redovne poslove

Inicijator i vlasnik procesa: Šefovi nadležnih službi/odjeljenja JLSNosioci i učesnici: Koordinator RT-a

01.09-30.09.tekuće godine

49

Priprema objedinjenog Godišnjeg plana rada JLS (za narednu godinu)

Inicijator i vlasnik procesa: Koordinator RT-aNosioci i učesnici u procesu:Kolegijum načelnika JLS

01.10-31.12. tekuće godine

Uključivanje strateških projekata i mjera u plan budžeta za narednu godinu

Inicijator i vlasnik procesa: Rukovodilac Službe/Odjeljenja za budžet i finansije Nosioci i učesnici procesa:Koordinator RT-aKolegijum načelnika JLS

01-31.10 (prvi nacrt); 01-30.11 (drugi nacrt) 01-15.12 (treći nacrt)tekuće godine

Usklađivanje planova rada službi/odjeljenja i godišnjeg plana JLS sa usvojenim Budžetom za narednu godinu

Inicijator i vlasnik procesa: Koordinator RT-aNosioci i učesnici procesa: Šefovi nadležnih službi/odjeljenjaKolegijum načelnika JLS

05-15. januar naredne godine

Usvajanje objedinjenog Godišnjeg plana rada opštinske uprave za narednu godinu

Inicijator i vlasnik procesa: Kolegijum načelnika JLSNosioci i učesnici u procesu: Koordinator RT-a

15. januarnaredne godine

Priprema kalendara za praćenje realizacije Godišnjeg plana JLS

Inicijator i vlasnik procesa: Koordinator razvojnog tima RT-aNosioci i učesnici procesa:Ostali službenici RT-a

31 januarnaredne godine

Razrada projekata Inicijator i vlasnik procesa: Koordinator RT-aNosioci i učesnici procesa: Ostali službenici RT-aNadležne službe/odjeljenja

Kontinuirano

Praćenje eksternih izvora finansiranja Inicijator i vlasnik procesa: Koordinator RT-aNosioci i učesnici procesa: Nadležne službe/odjeljenjaOstali službenici RT-a

Kontinuirano

Osnovne uloge i odgovornosti za implementaciju , praćenje i vrednovanje strategije

Aktivnosti(*) Nadležnost (ko?) / Rok (okvirno kada ?)

Praćenje provođenja Plana implementacije strategije

Inicijator i vlasnik procesa: Koordinator RT-aNosioci i učesnici procesa: Ostali službenici RT-aŠefovi službi/odjeljenja

Kontinuirano

Praćenje implementacije i izrada izvještaja o realizaciji godišnjih planova rada službi

Inicijator i vlasnik procesa: Šefovi službi/odjeljenja Nosioci i učesnici procesa:Kolegijum načelnika JLSKoordinator RT-aOstali službenici RT-a

Mjesečno:Kolegij načelnikaPolugodišnje:Do 31. jul (za prvih 6 mjeseci tekuće godine)Godišnje:Do 31. maj (za prethodnu godinu)

Uključivanje Partnerske grupe u praćenje implementacije strategije

Inicijator i vlasnik procesa: Koordinator RT-aNosioci i učesnici u procesu:Ostali službenici RT-a

Partnerska grupa/Opštinski razvojni tim

Prvi sastanak PG-a:Do 31 maj (za prethodnu godinu)Drugi sastanak PG-a:Do 31. jul (za prvih 6 mjeseci tekuće godine)

Izrada Godišnjeg izvještaja o realizaciji strategije razvoja

Inicijator i vlasnik procesa: Koordinator RT-aNosioci i učesnici u procesu:Ostali službenici RTŠefovi službi/odjeljenja

Do 31. maj. naredne godine u odnosu na onu za koju se priprema izvještaj

Priprema, razmatranje i vrednovanje izvještaja o realizaciji Godišnjeg plana rada JLS

Inicijator i vlasnik procesa: Koordinator RT-aNosioci i učesnici procesa:Šefovi službi/odjeljenjaKolegijum načelnika JLS

01-15. aprilnaredne godine u odnosu na onu za koju se priprema izvještaj

Usvajanje i objavljivanje Godišnjeg izvještaja o realizaciji Godišnjeg plana rada JLS

Inicijator i vlasnik procesa:Načelnik JLSNosioci i učesnici procesa:

Najkasnije do 31. maja,naredne godine u odnosu na onu za koju se

50

Skupština opštine priprema izvještaj

Ostale važne aktivnosti: Redovno ažuriranje web stranice

JLS u domenu informacija koje se odnose na razvojne aktivnosti

Redovni kontakti sa višim nivoima vlasti

Uspostavljanje i unaprijeđenje međuopštinske saradnje

Inicijator i vlasnik procesa: Koordinator RT-aNosioci i učesnici:Ostali službenici RT-a

Kontinuirano

Napomene:(*) Preporučene aktivnosti se odnose na godišnji ciklus planiranja, praćenja, vrednovanja i izvještavanja i za svaki naredni ciklus se ponavljaju. Preporučene aktivnosti se prilagođavaju specifičnostima regulatornog okvira kao i tekuće prakse JLS. Aktivnosti naznačene kao „samo za JLS koje su uspostavile ili namjeravaju uspostaviti PPVI proceduru“ se brišu iz pregleda JLS koje nemaju uspostavljen PPVI ili ga ne namjeravaju uspostaviti.(**) PPVI je preporučena procedura za planiranje, praćenje, vrednovanje i izvještavanje o godišnjem radu JLS (koju su uspostavile pojedine JLS u BiH te ostaju na raspolaganju za usvajanje svim ostalim JLS).(***) JURA je jedinica za upravljanje razvojem. U pregled se ne unosi tačan naziv JURA-e nego se u legendi navodi konkretni mehanizam za upravljanje razvojem date JLS. Tamo gdje nije uspostavljena JURA, ulogu preuzima Razvojni tim ili RT pri čemu se se JURA briše iz odgovornosti.

51

VII. PriloziPrilog 1: Integrisani pregled revidirane strategije 2018 – 2020.

Veza sa strateškim i

sektorskim ciljem i programom

Projekat /mjera Ukupni očekivani ishod projekta/mjere

Izvori finansiranja

Budžet Eksterni izvori Ukupno

1. Strateški cilj Ostvarene nove domaće i strane investicije u privredi

1.1. Sektorski ciljUnapređena poslovna infrastruktura i promocija investicionih potencijala do 2020. godine

Očekivani sektorski ishodi

• Najmanje 5 novih investicija na području opštine Srbac do 2020. godine• Iznos stranih ulaganja na

području opštine Srbac u 2020. godini veći za 15% u odnosu na 2017. godinu

Indikatori sektorskog

cilja

• Broj novih investicija• Iznos stranih ulaganja

1.1.1. Program

Privlačenje novih investicija

1.1.1.1. Izrada i realizacija plana promocije Srpca kao investicione lokacije

Najmanje 100 uspostavljenih kontakata sa potencijalnim investitorima

Najmanje 25 investitora koji su izrazili interesovanje za ulaganja na području opštine Srbac

9.000 0 9.000

1.1.1.2. Razvoj privredne saradnje sa dijasporom

Najmanje 10 zainteresovanih investitora iz dijaspore 3.000 0 3.000

1.1.1.3. Unapređenje infrastrukture poslovnih zona „Crnaja“ i „Sitneši“

Najmanje X kontataka sa potencijalnim investitorima 150.000 1.850.000 2.000.000

1.2. Sektorski cilj Povećana dostupnost kvalifikovane radne snage do 2020. godine

Očekivani sektorski ishodi

• Najmanje 50% polaznika praktičnih obuka i prekvalifikacije zaposleno u roku od godinu dana po završetku programa • Najmanje 5 preduzeća

Indikatori sektorskog

cilja

• Broj zaposlenih polaznika praktičnih obuka i prekvalifikacije• Broj preduzeća koja su

unaprijedila kvalitet radne snage

unaprijedilo kvalitet radne snage do 2020. godine u odnosu na 2017. godinu

1.2.1. Program

Unapređenje kvaliteta radne snage

1.2.1.1. Unapređenje obrazovnih programa srednje škole u skladu sa potrebama privrede

Najmanje 25 učenika upisano na novi smjerNajmanje 50 učenika pohađa unapređene programe prakse

0 0 0

1.2.1.2. Organizovanje obuka i prekvalifikacija u skladu sa potrebama privrede

Najmanje 30 polaznika obuka 10.000 20.000 30.000

1.3. Sektorski ciljPoboljšana organizacija i povećan stepen tržišne orijentacije u poljoprivredi do 2020. godine

Očekivani sektorski ishodi

• Broj registrovanih poljoprivrednih gazdinstava povećan za 10% do 2020. godine u odnosu na 2017. godinu• Otvoreno 30 novih radnih

mjesta u poljoprivredi do kraja 2020. godine• Najmanje 50% poljoprivrednih

proizvoda proizvedenih na području Opštine Srbac se plasira na tržište do 2020. godine • Do 2020. godini povećan nivo

poljoprivredne proizvodnje (broj stabala voća, površina plastenika) za najmanje 10% u odnosu na 2017. godinu• Rast prihoda registrovanih

poljoprivrednih gazdinstava od najmanje 5% do 2020. godine u odnosu na 2017. godinu

Indikatori sektorskog

cilja

• Broj registrovanih poljoprivrednih gazdinstava• Broj novih radnih

mjesta u poljoprivredi• Količina

poljoprivrednih proizvoda proizvedenih na području opštine Srbac koja se plasira na tržište• Obim poljoprivredne

proizvodnje• Prihodi registrovanih

poljoprivrednih gazdinstava

1.3.1. Program Izgradnja kapaciteta za tržišno orijentisanu poljoprivrednu proizvodnju1.3.1.1. Uspostavljanje kapaciteta za skladištenje, sortiranje i pakovanje poljoprivrednih proizvoda

Najmanje 20 proizvođača koristi kapacitete za skladištenje u hladnjačama, sortiranje i

0 200.000 200.000

1

pakovanjeNajmanje 20t uskladištenih proizvoda

1.3.1.2. Mjera: Organizovanje obuka i savjetovanja za poljoprivredne prozvođače Najmanje 50 polaznika obuke 0 0 0

1.3.1.3. Izgradnja sistema za navodnjavanje

Povećan prinos na navodnjavanim površinama za 10% u odnosu na period prije instalacije sistema

30.000 60.000 90.000

1.3.1.4. Izgradnja kapaciteta za plasteničku proizvodnju

Broj proizvođača u plasteničkoj proizvodnji povećan za X 30.000 60.000 90.000

2. Strateški cilj Unapređena društvena infrastruktura, poboljšani sadržaji društvenih dešavanja i unapređena bezbijednost građana

2.1. Sektorski cilj Unaprijeđena društvena i komunalna infrastruktura do 2020. godine

Očekivani sektorski ishodi

• Ažurirana i kompletirana prostorno-planska dokumentacija za opštinu Srbac do 2020. godine• Najmanje 75% domaćinstava

ima direktan pristup asfaltiranim saobraćajnicama do 2020.• Za 10% povećan broj

domaćinstava koja imaju redovno snabdijevanje kontrolisanom pitkom vodom do 2020. godine u odnosu na 2017. godinu• Povećan procenat priključenih

korisnika na kanalizacionu mrežu na 25% u slučaju stanovništva i 15% u slučaju privrednih subjekata do 2020. u odnosu na 2017. godinu• Smanjen broj direktnih

kanalizacionih ispusta u

Indikatori sektorskog

cilja

• Prostorno-planska dokumentacija• Broj domaćinstava

koja imaju direktan pristup asfaltiranim saobraćajnicama• Broj domaćinstava

koja imaju redovno snabdijevanje kontrolisanom pitkom vodom• Broj priključenih

korisnika na kanalizacionu mrežu (kategorije stanovništvo i privredni subjekti)• Broj direktnih

kanalizacionih ispusta u vodotoke i zemljište• Redovno

2

vodotoke i zemljište za 50% do 2020. godine• Privredni subjekti i domaćinstva

u južnom dijelu opštine imaju redovno snabdijevanje el. energijom do 2020. godine

snabdijevanje el. energijom potrošača u južnom dijelu opštine (broj prekida u snabdijevanju nije veći od broja prekida u drugim dijelovima opštine)

2.1.1.Program

Unapređenje društvene i komunalne infrastrukture2.1.1.1. Izrada prostorno-planske dokumentacije

Izrađen prostorni / urbanistički / regulacioni plan za područje ... 100.000 0 100.000

2.1.1.2. Proširenje vodovodne mreže i uspostavljanje mehanizama kontrole kvaliteta vode

Omogućeno redovno snabdijevanje pitkom vodom u naseljima ___

120.000 648.000 768.000

2.1.1.3. Proširenje mreže asfaltiranih saobraćajnica u ruralnim područjima

Unapređena putna mreža u ruralnim naseljima ... 400.000 900.000 1.300.000

2.1.1.4. Unapređenje elektro-energetske mreže u južnom dijelu opštine Srbac

Unapređeno snabdijevanje el. energijom u ruralnim ... 0 7.000.000 7.000.000

2.1.1.5. Proširenje kanalizacione mreže na području opštine Srbac

Do 2020. godine pokrivenost kanalizacionom mrežom povećana za 10% u odnosu na 2017. godinu

0 700.000 700.000

2.2. Sektorski cilj

Unapređena zaštita stanovništva i privrednih subjekata od elementarnih nepogoda i drugih nesreća do 2020. godine

Očekivani sektorski ishodi

• Vrijednost materijalne štete od elementarnih nepogoda smanjena za 50% (godišnji prosjek) u periodu 2017-2020. u odnosu na period 2012-2016.• Površina plavnog područja

smanjena za 50% do kraja 2020. godine u odnosu na 2017. godinu

Indikatori sektorskog

cilja

• Vrijednost materijalne štete od elementarnih nepogoda• Površina plavnog

područja

2.2.1.Program Smanjenje rizika od poplava2.2.1.1. Uređenje kanalske mreže i regulacija vodotokova rijeka Povelič i Ina

Poboljšana zaštita od poplava na lokalitetima Ćukali, Sitneši, Smajinci, Dvorine, Povelič i InađolManji broj intervencija TVJ u

0 2.700.000 2.700.000

3

aktivnostima zaštite od poplava 2.2.1.2. Rekonstrukcija Savskog nasipa Poboljšana zaštita za 18 km2

plavne površine na lokalitetima Prijebljezi, Povelič, Inađol, Srbac, Kukulje, Lilić, Razboj Lijevčanski, Glamočani, Bajinci

0 2.400.000 2.400.000

2.3. Sektorski ciljBolje tehnički opremljeni i sadržajniji obrazovni, kulturni, sportski i drugi objekti do 2020. godine

Očekivani sektorski ishodi

• Do 2020. godine najmanje 30% učenika srednjih i 30% učenika osnovnih škola pohađa nastavu u uslovima koji su unapređeni u odnosu na 2017. godinu• Do 2020. godine poboljšani

uslovi za izvođenje obrazovnog programa za djecu sa posebnim potrebama u osnovnoj školi• Povećan broj kulturnih i

sportskih događaja za 10% godišnje• Povećan broj aktivnih članova

kulturnih i sportskih društava za 5% godišnje• Do 2020. godine poboljšani

uslovi za rad sa djecom predškolskog uzrasta• Unaprijeđeno materijalno stanje

za X% socijalno ugroženog stanovništva

Indikatori sektorskog

cilja

• Broj učenika srednjih i osnovnih škola koji pohađaju nastavu u unapređenim uslovima • Uslovi za izvođenje

obrazovnog programa za djecu sa posebnim potrebama u osnovnoj školi• Broj kulturnih i sportskih

događaja• Broj aktivnih članova

kulturnih i sportskih društava• Uslovi za rad sa djecom

predškolskog uzrasta• Broj socijalno ugroženog

stanovništva čije je materijalno stanje poboljšano

2.3.1.Program Poboljšanje uslova za rad u obrazovanju, sportu, kulturi i podrške socijalno ugroženim kategorijama stanovništva2.3.1.1. Obezbjeđenje prostora za rad NVO/UG (prostorije i koordinacija korištenja)

Povećan broj NVO za X% i broj aktivnih čalnova NVO za X% 3.600 0 3.600

2.3.1.2. Poboljšanje uslova rada u obrazovnim i kulturnim institucijama

Omogućeno izvođenje savremenog nastavnog procesa za učenike sa posebnim potrebama Unapređeni uslovi rada i

0 200.000 200.000

4

povećana bezbijednost za X učenika osnovne škole Unapređeni uslovi rada za najmanje X korisnika usluga/podrške Centra za kulturu

2.3.1.3. Promocija sportskih i kulturnih aktivnosti

Omogućeno bavljenje rekreativnim aktivnostima na otvorenom na lokalitetu Zlatibor Promotivnim aktivnostima obuhvaćeno najmanje X mladih

3.000 6.000 9.000

2.3.1.4. Unaprijeđena podrška i prilagođena infrastruktura za socijalno ugrožene kategorije stanovništva

Sanirano ili adaptirano 3 stambena objekta do 2020.Prilagođen objekat Centra za socijalni rad za pristup invalidnih licaObezbijeđeni paketi prehrambenih proizvoda za najmanje 130 korisnika

30.000 66.000 96.000

3. Strateški cilj Unapređena temeljna komunalna infrastruktura i poboljšana energetska efikasnost objekata na području opštine

3.1. Sektorski cilj Zaštita izvorišta pitke vode na području opštine do 2020. godine

Očekivani sektorski ishodi

• Izrađeni i revidirani programi, usvojena odluka o zaštiti svih i izvršeno označavanje izvorišta koja se koriste za snabdijevanje građana vodom do 2020. godine• Poboljšana zaštita izvorišta sa

kojeg se snabdijeva 12% korisnika

Indikatori sektorskog

cilja

• Programi i odluka o zaštiti i označavanju izvorišta• Broj korisnika zaštićenog

izvorišta

3.1.1.Program

Zaštita izvorišta3.1.1.1. Izrada i revizija Programa sanitarne zaštite izvorišta na području opštine

Usvojena odluka o zaštiti izvorišta Kobaš i odluka o zaštiti izvorišta Prijebljezi

10.000 10.000 20.000

3.1.1.2. Obilježavanje zona zaštite Obilježene zone zaštite izvorišta Prijebljezi, Kobaš i Vrijeska 0 3.000 3.000

3.1.1.3. Regulacija rukavca rijeke Vrijeska unutar uže zone sanitarne zaštite

Zaštićeno izvorište Vrijeska od uticaja površinskih tokova 0 22.000 22.000

5

3.2. Sektorski ciljPoboljšani tehnički kapaciteti za zbrinjavanje čvrstog otpada do 2020. godine

Očekivani sektorski ishodi

• Usluga organizovanog prikupljanja čvrstog otpada dostupna za najmanje 80% domaćinstava (trenutno oko 1000 domaćinstava i 250 poslovnih subjekata koristi) do kraja 2020. godine • Najmanje 10% čvrstog otpada se

sortira do 2020. godine

Indikatori sektorskog

cilja

• Broj domaćinstava kojima je dostupna usluga prikupljanja čvrstog otpada • Količina sortiranog

čvrstog otpada

3.2.1.Program

Izgradnja kapaciteta za zbrinjavanje čvrstog otpada3.2.1.1. Izgradnja sortirnice Smanjeni troškovi odvoza otpada

KP „Komunalac“ a.d. Srbac u Ramiće za 20%

Povećani prihodi KP „Komunalac“ a.d. Srbac od plasiranog sortiranog otpada za 10%

30.000 70.000 100.000

3.2.1.2. Unapređenje tehničkih kapaciteta KP Komunalac Srbac

Smanjeni troškovi poslovanja KP „Komunalac“ a.d. Srbac za 5% 0 100.000 100.000

3.3. Sektorski cilj Unapređena energetska efikasnost u javnim objektima do 2020. godine

Očekivani sektorski ishodi

• Smanjeni rashodi javnih ustanova i javnih preduzeća za energiju za 20% do 2020. u odnosu na 2017. • Povećano zadovoljstvo

zaposlenih i korisnika usluga javnih ustanova i javnih preduzeća infrastrukturom za 25% 2020. u odnosu na 2018. • Povećano zadovoljstvo

stanovnika javnom gradskom rasvjetom za 25% 2020. u odnosu na 2018.

Indikatori sektorskog

cilja

• Rashodi javnih ustanova i javnih preduzeća za energiju• Zadovoljstvo zaposlenih i

korisnika usluga javnih ustanova i javnih preduzeća infrastrukturom• Zadovoljstvo stanovnika

javnom gradskom rasvjetom

3.3.1.Program Unapređenje energetske efikasnosti3.3.1.1. Sanacija objekata u javnom sektoru u cilju postizanja energetske efikasnosti

Smanjena potrošnja energenta za zagrijavanje javnih objekata za 20% do 2020. u odnosu na 2017. godinu

0 200.000 200.000

6

3.3.1.2. Poboljšanje energetske efikasnosti gradske rasvjete

Smanjeni rashodi opštine Srbac za javnu rasvjetu za 10% u 2020. u odnosu na 2017.

0 40.000 40.000

Prilog 2: Definicije varijabli za praćenje indikatora/ishoda (generiše se iz Alata za koherentost)

Prilog 3: Projektne fiše (prilažu se u strateški dokument ukoliko Razvojni tim tako odluči, u suprotnom se izdvajaju u poseban elektronski dokument koji se adekvatno pohranjuje)

7