E drejta e procedurs civile

E drejta e procedurs civileProf. Dr. iur. Iset Morina LL. M.

E drejtaE drejta materiale Ekzistimi i s

drejts

E drejta formale Realizimi i s

drejtsProcedura civile Procedura civile sht proces i rregulluar prmes normave juridike lidhur me njohjen (konstatimin), formsimin dhe realizimin e t drejtave t personave privat.

I

m hert: forma kryesore e realizimit

t s drejts N kt mnyr t realizimit t nj t drejte vepron dhe vendos n t shumtn e rasteve

Fuqia, n vend t s drejts.

Ai i cili ka fuqin ka edhe t

drejtn.II

Kjo ndikon n mas t madhe n prishjen e paqes juridike. Prishja e paqes juridike ndikon direkt n prishjen e paqes sociale.

Paqja sociale sht prezumim (parakusht) elementar pr ekzistencn e nj bashksie njerzore.

III

Parimisht: Nuk lejohet

Vetm prjashtimisht

Monopoli i shtetit Realizimi i t drejtave do te duhej tembetet parimisht ne duar t shtetit. Zbulimi i procedurs pr vnien n jet t rendit juridik paraqet performancen t arriturn m t madhe t mendjes njerzoreI

Parimisht qllimi kryesor i s drejts s procedurs civile sht realizimi i t drejtave subjektive private.

Kjo shihet m s miri duke u bazuar n parimin e disponibilitetit, q vlen n procedurn kontestiomore (shih neni 3 LPK- s).

II

Sipas teoris juridike, procesi civil iu shrben t drejtave subjektive private (ky vshtrim keqkuptohet nganjher edhe si pikpamje invidualiste), e cila pikpamje pikpamjes sociale i kundrvihet.

Procesi sht nj mjet pr konstatimin e s drejts materiale dhe si e till duhet t mbetet

Ultima ratio

I

E drejt publike dhe e drejt imperative

(prjashtimisht marrveshja e palve) Kufizimi: Gjykata civile/autoritetet administrative Dallimi:e drejt publike/private; 3 Teori:

1. Teoria e interesit

Qysh n t t drejtn romake, juristi i famshm romak Ulpianus:

Dallimi sipas ksaj teorie qndron n at, nse nj marrdhnie juridike i mbron interesat publike apo ato private.

II

2. Teoria e subordinimit Sipas ksaj teorie, nj marrdhnie juridike sht publike juridike, nse ekziston nj raport subordinimi. Nse ekziston nj raport barazie, ather ajo marrdhnie juridike i takon s drejts private.

III

3. Teoria e s drejts subjektive tmodifikuar (teori mbizotruese) Sipas ksaj teorie ekziston e drejta publike, nse norma prkatse i jap t drejt ose e detyron ekskluzivisht nj barts t pushtetit shtetror. N t kundrtn ekziston e drejta private.

Kushtetuta e RK; Konventa pr mbrojtjen e tdrejtave dhe lirive t njeriut Neni 6 . E drejta pr nj proces t rregullt

1. do person ka t drejt q shtja e tij t dgjohet drejtsisht,publikisht

dhe brenda nj afati t arsyeshm nga nj gjykat e pavarur dhe e paanshme, e krijuar ligjrisht, e cila do t vendos qoft pr mosmarrveshjet mbi t drejtat dhe detyrimet e tij me karakter civil, qoft pr bazueshmrin e do akuze t natyrs penale t drejtuar kundr tij. Vendimi duhet t jepet publikisht, por prania n salln e gjykats mund ti ndalohet shtypit dhe publikut gjat t gjith proesit ose gjat nj pjese t tij, n interes t moralitetit, t rendit publik ose t sigurimit kombtar n nj shoqri demokratike, kur interesat e t miturve ose mbrojtja e jets private t palve n proes e krkon kt, ose n masn e gjykuar krejtsisht t domosdoshme nga gjykata, kur n rrethana t veanta publiciteti do t ishte i nj natyre q do t dmtonte interesat e drejtsis.

Ligjet prkatse

Procedura kontestimore Procedura jokontestimore

Procedura e prmbarimit

Procedura e falimentimit

I

Neni 1 i LPK Me Ligjin pr procedurn kontestimore caktohen rregullat procedurale n baz t t cilave gjykata i shqyrton dhe i zgjidh kontestet nga marrdhniet juridiko-civile t personave fizik dhe juridik, po q se me ligj t posam nuk sht prcaktuar ndryshe.

II

Neni 1 i LPK t vjetrMe kt ligj caktohen rregullat e procedurs n baz t t cilave gjykata ordinare shqyrton dhe vendos n kontestet nga marrdhniet personale e familjare, nga marrdhniet e puns, nga marrdhniet pasurore dhe nga marrdhniet e tjera civilo-juridike t personave fizik e t personave civil e juridik, t bashksive shoqrore-politike, t organizatave t puns s bashkuar e t personave shoqror juridik ttjer, prve n qoft se disa nga kontestet e theksuara jan vn me ligj t veant n kompetenc t gjykats

tjetr ose t organit shtetror, respektivisht t organitshoqror.III

Personat fizik dhe juridik dhe ???Me kontest duhet kuptuar situata n t ciln nj person pretendon se i takon nj e drejt subjektive civile ndaj nj personi tjetr e ky e mohon ekzistimin e saj apo pr ndonj shkak tjetr e mohon detyrimin e tij q t sillet n mnyrn e caktuar.

I

Neni 1 i LPJK 1.1 Me kt ligji caktohen rregullat sipas t cilavegjykatat veprojn dhe vendosin mbi tdrejtat dhe interesat personale, familjare dhe t drejtave t tjera dhe interesave juridike dhepasurore q zgjidhen n procedurn jokontestimore.1.2 Dispozitat e ktij ligji zbatohen edhe n shtjet tjera juridike pr t cilat nuk sht parapar me ligj se zgjidhen sipas rregullave tprocedurs kontestimore.II

Neni 1 i LPJK t vjetrMe kt ligj caktohen rregullat sipas t cilave gjykatat e rregullta veprojn dhe vendosin pr marrdhniet personale, familjare e pasurore, pr caktimin e kompensimeve pr pasurin e paluajtshme t ekspropriuar, pr rregullimin e qeverisjes e t shfrytzimit t sendit t prbashkt, pr ndarjen e sendeve e t pasuris s prbashkt, pr rregullimin e mezhdave, pr dokumentet dhe depozitn gjyqsore, si dhe pr shtjet e tjera juridike pr t cilat me ligi sht caktuar t zgjidhen n procedurn jashtkontestimore.

Procedura prmbarimore Neni 1 i LPP1.1 Me kt ligj caktohen rregullat pr procedurn e gjykats sipas t cils realizohen krkesat n bazt titujve ekzekutiv ( procedura e prmbarimit), po qe se me ligj t posam nuk sht parapar dika tjetr.

1.2 Dispozitat e ktij ligji zbatohen edhe pr prmbarimin e vendimit t dhn n procedurnadministrative dhe pr kundrvajtje me t cilin sht caktuar detyrimi n t holla, prvese kur pr prmbarimin e till sht parapar me ligj kompetenca e organit tjetr.

Nuk ka ndryshim n mes t LPK aktual dhe t vjetritDallimi i Proc.kont./jokont.Fillimisht duhet cekur se nj ndarje e pastr nuk sht e mundur. I nevojshm sht nj kufizim formalsidomos n procedurn jokontestimore nse dominon mendimi pr

prkujdesje juridikeNse mungon nj dedikim i qart, ather shtja juridike duhet t zgjidhet sipas procedurs kontestimore.

M konkretisht: N semestrin veror

I

Neni 6 i KMDN nnkupton:

Ndrtimin e nj gjyqsori efektiv dhe

mbrojtja e t drejtave subjektive private Shteti juridik:mbrojtja e t drejtave t njeriut

Jo vetm ligji,por edhe mekanizmat

Ultima ratio: parimi i ekonomizimit

Trashgimia: sistem i vjetruar LGjRR

II Aktualisht: Disa projektligje: (Ligji pr gjykatat, Nr.03/L-199), 09.08.2010-shpallur nga presidenti. Neni 43: Hyrja n fuqi Ky ligj hyn n fuqi m 1 janar 2011 pr nenet 29, 35, 36, 38 dhe 40, kurse pr nenet e tjera fillon t zbatohet nga 1 janari 2013 . Sistem trsisht i ri

Gjykata administrative

Gjykatat komunale, Gjykatat komunalepr kundrvajtje, Gjykatat e Qarkut dheGjykata Supreme. Pr kontesteekonomike, ekskluzivisht kompetentesht Gjykata Ekonomike. Aktualishtekziston vetm nj Gjykat Ekonomikeme seli n Prishtin. Gjykata komunaleAktualisht veprojn n Kosov 25 Gjykata komunale si dhe 11 deg t Gjykatave n Graanic, Novobrd, Gorazhdevc, Vrboc, Hoa e Madhe, Priluzh, Mitrovic, Novak, Bablak, Osojan and Sillova.

Juridiksioni i Gjykats komunale sht i prcaktuar me nenin 26 t Ligjit pr Gjykatat e Rregullta. Penalo dhe civilo/juridike

Gjykata komunale Kontestet nga marrdhnia e puns

Kontestet pr mbajtjen e prjetshme

Kontestet pr zgjidhjen e kontrats s huaprdorjes, kontrats s qiras si dhe nga marrdhniet banesore

Kontestet pr ndihm juridike

Kontestet pr procedurn e trashgimis.

Problem Neni 26 par. 6:

Konteste pasuroro/juridike

Vlera e objektit t kontestit

Teoria/praktika

Gjykata e Qarkut

VII

Gjykata e Qarkut vepron edhe si gjykat e shkalls spar edhe si Gjykat e shkalls s dyt. N shkalln e dyt,Gjykata e qarkut sht kompetente pr t vendosur sipas ankesskundr vendimeve t Gjykats Komunale (neni 29 paragrafi 1 tLigjit pr Gjykatat e Rregullta).Gjykata e Qarkut sht kompetente t vendos sidomos si gjykat e shkalls s par pr kto konteste juridike (neni29 i Ligjit pr Gjykatat e Rregullta):

Kontestet pr vrtetimin ose kundrshtimin e atsis dhe amsis

Kontestet martesore (zgjidhja e martess ose anulimi i martess)

Vendos pr njohjen dhe ekzekutimin e vendimeve t Gjykats tndonj vendi tjetr.

Prof. Dr. iur. Iset Morina LL. M. 28Proc.Civile;2012/13 Gjykata ekonomike e qarkut Nj Gjykat Ekonomike e Qarkut. Selia e sajgjendet n Prishtin.Kompetente: konteste ekonomike n mes t ndrmarrjeve si dhe pr konteste q kan t bjn me prdorimin e shpikjeve dhe prdorimin e firms. Kompetente sht edhe pr procedurn e falimentimit dhe likuidimit t rregullt t ndrmarrjeve.

Gjykata supreme Kompetencat: Neni 31 i LGjRr.

t vendos n shkall t tret mbi mjetet e rregullta juridike kundr vendimeve t gjykatave t qarkut dhe t Gjykats Ekonomike t Qarkut, kur kjo gj sht caktuar me ligj

t vendos mbi mjetet e jashtzakonshme juridike kundr

vendimeve t forms s prer t gjykatave n Kosovt vendos mbi ligjshmrin e akteve definitive administrative n konfliktin administrativ (N Kosov aktualisht nuk ka Gjykata administrative, prandaj mbrojtja gjyqsore lidhur me kontestet administrative mund t ushtrohet n Gjykatn Supreme t Republiks s Kosovs).

Dhoma e veant e Gjykats supremeDhoma e Veant e Gjykats Supreme t Kosovs sht themeluar me Rregulloren e UNMIK-ut, nr. 2002/13 dat 13 qershor 2002 pr shtjet lidhur me Agjencin e

Mirbesimit t Kosovs (tanim ekziston Agjencia Kosovare e privatizimit si pasardhse; veprimtaria e ksaj Agjencie sht parapar

me Ligjin nr. 03/L-067, dat ). Gjykata kushtetuese E veant

Interpretimi i KRK

Mbrojtja e t drejtave t njeriut

Ankesa kushtetuese (institucion i ri)

Parimi i disponibilitetit

Parimi direkt, gojor dhe publik

Parimi i s vrtets materiale

Parimi i shqyrtimit dhe hetimit

Parimi i ekonomizimit dhe i mos keqprdorimit t t drejtave procedurale

Parimi i udhzimit t pals s painformuar

Parimi i muarjes s lir t provave

II Parimi i disponibilitetit- Parim fundamental # shih ex offitio

- Neni 3 par. 1 dhe 2

- palt vendosin lidhur me fillimin, vazhdimin dhe

prfundimin e procedurs civile.- Palt vendosin edhe lidhur me objektin e kontestit

- Pa krkes nuk ka proces

-Neni 2 par 1 dhe 182 par 2 o: ne eat judex ultra petita partium

Parimi direkt (neni 4 par. 1 dhe 2) shih edhe nenin 182 par. 2 a-Esenca: N nxjerrjen e vendimit mund t merr pjes vetm ai gjyqtar, i cili ka marr pjes n seanc

- Qllimi: Prmes ballafaqimit direkt t arrihet te e

vrteta materiale.- Raste prjashtimore: neni 4 par. 2

p.sh. rastet e marrjes s provs nga ndonj gjykats i autorizuar; ndihma juridike (marrja n pyetje e nj dshmitari

Parimi publik (neni 4 i LPK, neni 6 iKMDN dhe neni-Qllimi:kontrolli i puns s gjykats nga publiku

-Duke u bazuar n rrethanat e vendit t procesit t jet mundsia pr pjesmarrje t shum shikuesve

- Shkelje: nse nuk ka vend fare pr dgjues,

nse sht zgjedhur ndonj vend me qllim qmos t ket fare

Prof. Dr. iur. Iset Morina LL. M. 36Proc.Civile;2012/13 Parimi gojor: por neni 5 i LPK-Baza ligjore: neni 4 par. 1 n lidhje me nenin 5 dhe nenin 427

-Esenca: Palt i paraqesin krkesat dhe thniet n shqyrtimin e drejtprdrejt gojarisht dhe parimisht vetm ato faktet kontestuese q jan paraqitur n mnyr gojore mund t merren pr baz n nxjerrjen e vendimit; Prjashtimisht: neni 388: Aktgjykim n baz t pohimit, heqjes dor nga krkespadia, aktgjykimi pr mosbindje, pr shkak t mungess si dhe pajtimit gjyqsor.

Parimi i shqyrtimit dhe hetimit Neni 7 paragrafi 1

Neni 7 paragrafi 2

VII

Parimi i ekonomizimit dhe i moskeqprdorimit t drejtave procedurale- Neni 10

VIII

Parimi i udhzimit t pals spainformuar- Neni 11 par. 1

- Neni 11 par. 2

IX Parimi i muarjes s lir t provave Neni 8

Subjektet e proc.kontest.I Gjykata Palt

Paditsi dhe i padituri (Kto subjekte e fitojn cilsin PAL, n momentin e paraqitjes s padis.

Pjesmarrsit e tjer:Prfaqsuesit e palve,

Prokurori publik,Ndrhyrsit apo pjesmarrsit e tjer, Dshmitart, Eksperti, Prkthyesi si dhe Procesmbajtsi

I Situata juridike sipas LPK t vjetr-Parimisht gjykata shqyrton dhe vendos lidhur me nj shtje kontestimore n trup gjykues, e n rastet e caktuara gjykatsi i vetm gjykon rastin kontestimor (shih neni 13 LPK t vjetr).

-Gjykatsi i vetm: Gjykats s shkalls s par dhe vetm ather, kur vlera e kontestit sht e vogl si dhe pengimposedimi.

-Trupin gjykues t gjykats s shkalls s par gjithmon e prbjn gjykatsit profesional dhe ata porot

II Situata juridike sipas LPK t vjetrGjykata e shkalls s dyt vendos gjithmon n trup gjykues. N rastet e seancs s mbyllur pr shkak t goditjes s vendimit, trupi gjykues prbhet nga 3 gjykats profesional. N rastet e seancs q zhvillohet publikisht, trupi gjykues prbhet nga 3 gjykats profesional dhe dy gjykats porot.

Trupi gjykues prbhet nga 5 gjykats profesional, nse vendoset lidhur me revizionin dhe krkesn pr mbrojtjen e ligjshmris t paraqitur nga prokurori publik (neni 44 LGJRR).

Prof. Dr. iur. Iset Morina LL. M. 44 Situata juridike sipas LPK t ri; Neni 15- 15.1 N procedurn e shkalls s par dhe procedurn sipas propozimit pr prsritjen e

procedurs, vepron gjyqtari individual (i vetm). 15.2 N procedurn e shkalls s dyt dhe procedurn sipas revizionit vepron trupi gjykues prej tre gjykatsve. 15.3 Caktimin e kompetencs territoriale dhe zgjidhjen e konfliktit pr kompetenc e bn trupi

gjykues prej tre gPjroyf. Dkr. iaur.tIset Msovrinea LL.. M. 45 Rndsia:Mosrespktimi i dispozitave lidhur me prbrjen e Gjykats prbn shkelje esenciale me rndsi absolute (neni 182 par. 2 a)

N raste t caktuara, nj gjyqtar nuk mund tmerr pjes n nj gjykim pr shkak trrethanave t caktuara.-Prjashtimi: LPK normon shprehimisht dhe taksativisht (shih neni 67 par. a deri f)

- Rekuzimi: Neni 67 par. G: (teoria juridike dhe

praktika gjyqsore)II Prjashtimi:- n qoft se sht vet pal, prfaqsues ligjor apo me prokur i pals, apo

n qoft se me paln sht bashkkreditor apo bashkdebitorn qoft se pala ose prfaqsuesi ligjor apo me prokur i saj sht kushri gjaku n vijn vertikale deri n cilndo shkall, kurse n vijn horizontale deri n shkall t katrt, apo n qoft se sht bashkshort, apo gjini e krushqis deri n shkall t dyt, pavarsisht nse martesa ka pushuar;

Pasoja: Shkelje esenciale me rndsi absolute; ex offitio ose me krkes t pals

1. Deri sa t bhet vendimi i forms s prer: Lnda kthehet n rishqyrtim

2. Pasi vendimi bhet i forms s prer: Me padi

III Rekuzimi: Neni 67 par. G-Rrethana t tjera: Miqsia apo armiqsia e gjykatsit me paln; Ndonj marrdhnie juridike mes Gjykatsit dhe pals (kreditor apo debitor).

-Pasoja: Shkelje esenciale me rndsi relative: merret parasysh vetm me krkesn e pals; nuk mund t parashtrohet kjo shkelje,nse nuk krkohet rekuzimi edhe pse dihet se ekzistojn kushte pr rekuzim.

-Nse sht parashtruar me koh krkesa pr rekuzim, ather pasojat jan si te prjashtimi (lnda kthehet n rishqyrtim)

I

Kompetenc: rrethi i punve t nj gjykate (objektiv); N pikpamje subjektive, kompetenca sht e drejt dhe detyr e organit q t veproj n shtjen e caktuar juridike.

Kompetenca lndore: Me rregullat pr kt kompetenc caktohet rrethi i punve t gjykatave t llojeve t ndryshme dhe ai i gjykatave t rangut t ndryshm, por t llojit t njjt.

Kritere pr caktimin e kompetencs lndore jan:- objekti i kontestit (kriteri kauzal, competentia ratione causae)

-dhe vlera e objektit t kontestit (kriteri vlersor, competentia ratione valoris)

II Gjykata komunale (neni 26 LGjRr) -Marrdhnia e puns,

kontestet pr ushqimin ligjor, nse nuk zgjidhen bashkrisht me kontestet familjare dhe martesore

lidhur me servitudet sendore ose personale

ushqimia e prjetshme

dhnia e ndihms juridike gjykatave t vendit

kontestet banesore

Gjykata e Qarkut (Neni 28 LGjRr)- kontestet pasurore juridike, vlera e objektit sht m

e lart sesa pr Gjykatn komunale. Problem!!!- kontestet/vrtetimi dhe kundrshtimin e atsis

-kontestet lidhur me ekzistimin apo mosekzistimin e martess, anulimin dhe shkurorzimin

- ushqimin ligjore, nse zgjidhen s bashku me

zgjidhjen e martess-ruajtja dhe edukimin e fmijve, nse zgjidhen s bashku me shtje familjare

Gjykata Supreme-Si gjykat e shkalls s dyt, pr ankesat kundr vendimit t gjykats s qarkut, q ka vepruar si gjykat e shkalls s par

- vendos lidhur me mjetet e jashtzakonshme

- edhe konfliktin lidhur me kompetenc

- dhe nese ligji parasheh shprehimisht

Gjykata ekonomike e qarkut-N kontestet ekonomike, nse si pal paraqiten ndrmarrjet

-prdorimi i zbulimeve, shembujve, e drejta e prdorimit t firms,

- falimentimin, likuidimin e rregullt

I

Caktimi i vlers s kontestit:Rndsia- Kompetent: Gj. Komun./Gj.Qarkut ????

- Prbrja e Gjykats ????

- Llogaritja e shpenzimeve procedurale (gjyq. dhe av)

- Detyrimi pr avokat???

- Revizioni

- Procedura sipas urdhrpagess

II- Momenti i paraqitjes s padis (neni 30 par. 1)

- Vetm vlera e krkess kryesore neni 30 par. 1 dhe

30 par. 2: kamatat, shpenzimet procedurale nukmerren parasysh)-Krkesat periodike (neni 31): shuma totale, por deri n 5 vjet.

-Shih edhe neni 36: Gjykata cakton vet, nse vlera nuk sht prcaktuar ose shum e lart.

- Shih edhe neni 33: qiraja. Mditja shuma totale(1 vit)

Vazhdimi i kompetencs(perpetuatio fori) neni 17 par. 3Kompetenca caktohet sipas rrethanave q ekzistojn n momentin e ngritjes s padis (arg. nga nen. 17. Par. 3 dhe neni 30). Ndryshimet q kan ndodhur pas momentit t prmendur nuk jan relevante.

Mirpo, nuk mund t ket perpetuatio fori nse gjat

gjykimit ndryshojn rrethanat, t cilat e bjn kompetent prshtjen juridike organin administrativ.Gjithashtu do t shuhet kompetenca e gjykats komunale nse gjat gjykimit paditsi e zmadhon krkespadin deri n masn e cila e bn kompetente Gjykatn e Qarkut.

Komp. e prgjithshme Nenet 37-40

Kompetenca toksore: e ktij lloji sht kompetenca, n baz t s cils gjykata, q sht kompetente n pikpamje lndore, mund t gjykoj shtjen juridike q ka ndonj lidhje me territorin ku ajo e zhvillon veprimtarin e saj.

I

Komp. e veantI. Komp. ekskluzive II. Komp. e zgjedhur III. Komp. ndihmse

Nenet 41-66II Kompetenca toksore e prgjithshmePala e paditur

Person fizik: Vendbanimi ose vendqndrimi (neni 38) Personi juridik dhe entitet tjera: Selia (neni 39, 40)

Kompetenca toksore ekskluzive;neni 41-43-Sendet e paluajtshme; pengim-posedimi n sendet e paluajtshme; kontratat pr shfrytzimin e baness dhe lokalit afarist

- Fluturaket

- Ekzekutimi dhe falimentimi

Kompetenca toksore e zgjedhur- Kontestet martesore: neni 44

- Vrtetimi dhe kundrshtimi i atsis: neni 45

- Kontestet pr ushqimin ligjore: neni 46

- Kontestet pr shprblimin e dmit: neni 47

- Kontestet nga marrdhnia e puns: neni 49

-Kontestet pr pengim-posedim n sendin e luajtshm

- Kontestet nga marrdhniet kontraktuese:neni 53

Kompetenca sipas marrveshjes: neni 66Kushtet:

1. Vetm n Gjykatn e shkalls s par

2. Lidhur me kompetencn lndore

3. Nuk ekziston kompetenca ekskluzive

4. Marrveshja me shkrim

- N momentin e paraqitjes s padis (shih neni 66 par.

5); m s voni para fillimit t shqyrtimit gojor Konflikti i kompetencs: Caktimi i kompetencs nga Gjykata m e lartose Gjykata supreme Nenet 63-65VIIDelegimi (nenet 63 dhe 64)N disa raste,delegimi (forum delegatum)paraqitet si mas e domosdoshme, si p.sh., kur n gjykatn kompetente, me numr t vogl gjyqtarsh, sht br rekuzimi i t gjith gjyqtarve. (neni 63)

Gjykata Supreme cakton:

p.sh. te marrja e provave

Ordinimi (neni 65)- Gjykata Supreme

-Nuk mund t konstatohet se cila gjykat e shtetit ton sht kompetente n pikpamje toksore,

- Me propozim t paditsit

I

Padits: kush paraqet padin

I paditur: kush emrtohet n padi (kuptimi

formal)Emrtimi gabimisht i nj pale: n do faz t procesit ex offitio prmirsimi.

Prmirsimi sht i ndaluar, nse n vend t

pals do t ishte ndonj person tjetr.II Legjitimimi real aktiv: Pals padits dhe jo dikujt

tjetr i takon ndonj pretendim i caktuar dhe pohuarLegjitimimi real pasiv: Pala e paditur e jo dikush tjetr ka obligim pr prmbushjen e nj pretendimi t paditsit.

Nga e drejta materiale: Themelsia e padis

Legjitimimi procedural:-Parimisht: askush nuk mund t procesoj n emr t vet pr nj t drejt t huaj ose pr ndonj detyrim t dikujt tjetr:

- Prjashtimisht:- Administratori n proc. e falimentimit

- Shitja e sendit q sht objekt i kontestit gjat

procesit- Padi e prbashkt: (Ligji i puns)

Ndrrimi i pals:-Suksedimi gjeneral: Trashgimtart, n rast t vdekjes t ndonj personit fizik; suksesort juridik,n rast t shuarjes t ndonj personi juridik

- N rast t shuarjes s shoqris tregtare t

hapur ose komanditete: ortaktAftsia pr t qen pal: Aftsia, pr t qen barts i t drejtave procedurale n emr t vet; d.m.th. Mundsia, pr t u paraqitur padits ose pal e paditur:

- Personat fizik (edhe nasciturus);

- Personat juridik t s drejts publike dhe private (shteti

komunat, shoqrit aksionare,fondacionet, shoqatat- Neni 73 par. 2: edhe t tjer (me dispozita t veanta)

- Shoqrit e hapura tregtare dhe komandite (aftsia pr tqen pal fitohet n momentin e ndrmarrjes s bizneseve)- Neni 73 par. 3 (Gjykata vendos): ortakria???

Aftsia pr t qen pal: prezumim procedural:karakter ius cogens; ex offitio- E meta: shpallje e pavlefshme e procesit dhe vendimit si dhe

refuzimin e padis.-Nse nxjerret vendim kundr pals pa aftsi pr t qen pal: juridikisht ekziston, por pa efekt, sidomos nuk sht i ekzekutueshm.

-Humbja e cilsis gjat procesit: suksedim; ose refuzim i padis, nse nuk ka suksesor

- Nse vendimi sht i forms s prer: padi anulimi

VII

Aftsia procedurale: sht aftsia pr tndrmarr efektivisht vet veprime procedurale.- parimisht: aftsia pr t vepruar sipas t drejts

materiale.(personat me aftsi t plot veprimi)-Prjashtimisht: edhe t miturit madhor, sepse nuk ka aftsi procedurale t kufizuar, sikur n t drejtn materiale. (shih neni 74 par. 2 dhe 3)

T huajt: neni 84, aftsia procedurale caktohet sipasdispozitave t vendit ton.VIII

Aftsia procedurale personave juridik: Teori t ndryshme:

- Kan aftsi: teoria gjermane

-Nuk kan aftsi: teoria austriake (pr ato veprojn organet e tyre)

Pasoja e mungess s aftsis procedurale: prezumim procedural; Karakter ius cogens; ex offitio, por neni 78 (evitimi i t mets)

IX Prfaqsimi ligjor:Me ligj, me vendim t gjykats ose me aktin epersonit juridik (neni 75 par. 1, 2 dhe 3)- Me ligj: prindrit ose prfaqsuesit e personave

juridik t s drejts publike- Organi: kujdestaria

- Me statut

X

Prfaqsuesi ligjor i prkohshm (nenet 79-83)-Gjykata cakton sidomos n rastet: neni 79 par. 2 a, b dhe c.; edhe nse nuk dihet vendbanimi ose vendqndrimi i pals s paditur (shih raportin e fundit t OSBE-s).

- Neni 80 (nen i ri):edhe personat juridik

- Gjykata cakton nga radha e avokatve ( neni 81)

Prfaqsimi ligjor sht prezumim procedural; Karakter ius

cogens; ex offitio

Shkelja ka karakter: shkelje esenciale me nulitet absolut (neni 182 par. 2 ; Kjo shkelje prbn edhe objekt t GODITJES S VENDIMEVE ME MJETE TE JASHTEZAKONSHME.

XI Aftsia postulative (aftsia e nj personi me aftsiprocedurale pr t ndrmarr vet veprime procedurale Pala nuk ka aftsi postulative n kto raste:- Detyrimi pr avokat (n literatur ndryshe); Situata juridike sipas ligjit t vjetr dhe t ri

- Nse pala (ose prfaqsuesi ligjor nuk mund t shprehet;

p.sh. shurdhrmemect)-Pasoja: nuk sht prezumim procedural: veprimet e ktyre personave llogariten si t paqena, prandaj MUNGESA

- Mund t goditet edhe me mjete juridike Prfaqsimi me prokur

XII- Neni 85 par. 1: personalisht ose me prfaqsues me prokur- Nse nuk ka aftsi proced.: prfaqsuesi ligjor e cakton-Autorizimi pr prfaqsim quhet prokur, e cila sht shkres (dokument), n t ciln prmbahet autorizimi i till.

- Prokura e prgjithshme dhe speciale (neni 89)

-Neni 93: Prfaqsuesi sht i detyruar q gjykats tia paraqes prokurn me shkrim gjat kryerjes s veprimit procedural t par. Por, Gjykata mund t lejon m von t paraqes

- Autorizimi sht deklarat e njanshme, joprocedurale dhe jo formale.

- Raporti i brendshm dhe jashtm

Vllimi (neni 90)

Efekti i veprimeve procedurale t prfaqsuesit- Direkt; n favor dhe disfavor t pals; sikur t ishin kryer nga

vet pala, POR, vetm nse sht kryer brenda kornizave-Veprimet e ndrmarra pa autorizim mundet pala e prfaqsuar t i lejoj ; Jo vetm veprimet, por edhe mosveprimet shkojn n dm t pals s prfaqsuar

Veprimet procedurale t ndrmarra nga ana e pals, mund t ndryshohen dhe revokohen nga ana e prfaqsuesit:Argument: veprimet e pals kan ndikim t drejtprdrejt pr paln

Revokimi nga ana e pals? Dominus litis

Marrja fund e prokurs

Nj veprim procedural konkret: me kryerjen e veprimit procedural; me vdekjen e pals apo prfaqsuesit ligjor t saj (nse person fizik) ose shuarjen e personit juridik; revokimin e autorizimit; heqja dor e prfaqsuesit nga autorizimi

N prgjithsi: Me prfundimin e procesit kontestimor; me vdekjen e prfaqsuesit ose me humbjen e zotsis pr t vepruar t tij; me humbjen e t drejts s ushtrimit t avokatis, nse prfaqsuesi sht avokat; me shuarjen e personit juridik; revokimi i autorizimit dhe heqja dor t prfaqsuesit nga autorizimi; Me vdekjen e pals, nuk merr fund prokura pr prfaqsim, por trashgimtart ose prfaqsuesi ligjor mund ta revokojn autorizimin. Prokura si prezumim procedural- Ius cogens

- Ex offitio

- Shkelje esenciale t nulitetit absolut, neni 182 par 2 k

- Si me ankes, ashtu edhe me mjete t

jashtzakonshme.Veprime procedurale: jan fakte t s drejts procedurale, prezumimet, format dhe efektet rregullohen me dispozita t s drejts procedurale.

Ndarja: veprime procedurale t palve, t gjykats dhe t

subjekteve t tjera q marrin pjes n procesin kontestimor.Varsisht nga forma n t ciln kryhen veprimet procedurale, ato mund t jen t shkruara apo gojore.

II Veprimet procedurale t gjykats- prgatitjen e materialit procedural; drejtimin e procesit gjyqsor; prpilimin e procesverbaleve t ndryshme; vendosjen pr shtjet e natyrs procedurale dhe materiale,

si dhe me komunikimin (drgimin dhe dorzimin) e shkresave.

Nuk ka ankes, pr veprime drejtuese, neni 387 II-

Qllimi i prbashkt dhe kryesor i t gjitha veprimeve t gjykats sht krijimi i kushteve pr dhnien e vendimit meritor pr krkespadin.

Vendosja dhe vendimet gjyqsore- Vendosja sht operacion mendor dhe logjik

gjendja faktike (premisa e poshtme e silogjizmit) dhe normn

e caktuar t natyrs (premisa e siprme e silogjizmit). Kriteret e klasifikimit t vendimeve gjyqsore- Duke marr parasysh prmbajtjen e mbrojtjes juridike:

detyruese,konstitutive apo deklarative- I shkalls s par dhe t dyt

-Forma: Aktvendim (pengimposedimi dhe mandatare dhe shtjet tjera) dhe Aktgjykim (krkespadin)

Dhnia e vendimeve:-Kshillimi dhe votimi pr shtjet m pak t rndsishme: n lokalet ku mbahet procesi; Rastet e tjera: seancn e veant pr kshillim dhe votim

Pr dhnien e do vendimi nevojitet shumica absolute e votave t antarve t trupit gjykues; q nga momenti n t cilin kryetari i trupit gjykues deklaron se ka prfunduar votimi, moralisht do antar i tij sht i lidhur pr votn e dhn; Kjo vlen edhe pr vendimin e dhn, por vetm gjer n momentin e shpalljes s tij, e nse nuk sht br shpallja, ather gjer n momentin e drgimit t tij me shkrim palve. Pas ktij momenti gjykata nuk mund ta ndryshoj m vendimin e saj. Mirpo, duhet theksuar se kjo rregull nuk vlen pr aktvendimet me t cilat gjykata e drejton procesin e as me vendimet konkludente.

Veprimet drejtuese t gjykats:- Me aktvendim:-Rastet tipike: caktimi dhe shtyerja e seancs; hapjen dhe drejtimin e procesit gjyqsor; caktimi i afateve gjyqsore; dhnia e fjalve pjesmarrsve n proces; caktimin e radhs pr paraqitjen dhe administrimin e provave; ndrprerjen e procedurs

-T gjitha veprimet n fjal kryhen ex offitio. Gjykata mund ti ndryshoj dhe ti revokoj n do koh. Zbatimi ex offitio.

-Nuk lejohet ankesa lidhur me aktvendimin pr drejtimin e seancs.

ProcesverbaletNenet 134 140 Procesverbal: protokollimi i veprimeve proceduraleProcesverbali gjyqsor sht dokument publik, t cilin e prpilon gjykata pr veprimet procedurale t kryera gojarisht, n seanc a jasht seancs, nga palt dhe pjesmarrsit e tjer n procedur (neni 134 par. 2).

N kuptimin formal, procesverbalin e prbjn: pjesa hyrse;

prshkrimi i veprimeve t kryera dhe nnshkrimi.N kuptimin material: prshkrimi i veprimeve procedurale t kryera n seanca gjyqsore dhe e tr ajo q ka ndodhur me at rast: N kt aspekt dallojm: procesverbalin pr shqyrtimin e shtjes; pr marrjen e provs jasht shqyrtimit kryesor; at me t cilin zvendsohet parashtresa e pals dhe procesverbalin pr kshillim dhe votim.-

I

Nenet 103 121- Parimi i kontradiktoritetit

-Komunikim: Veprimet shkresore t pals kundrshtare, vendimet gjyqsore, urdhresat, kumtesat dhe thirrjet n form shkresore barten dhe i dorzohen personit t cilit i jan dedikuar ato adresatit.

- Komunikimi i kryer protokollohet dhe quhet dftes t komunikimit.

-Drgimin e shkresave e bn gjykata sipas detyrs zyrtare, nprmjet posts, me an t npunsit gjyqsor apo nprmjet organit shtetror t komuns. (neni 103 par. 1)

- Neni 103 par. 2 (i ri) prmes posts elektronike???

- Personave juridik dhe n botn e jashtme (nenet 104 dhe

105)II-Mund ti dorzohet personit tjetr apo t lihet n vendin e caktuar me efekt sikur ajo ti ishte dorzuar vet adresatit

- Kur adresati nuk gjendet n banesn e tij, me ligj sht parashikuar se shkresa

mund ti dorzohet do antari t familjes s tij q sht i moshs madhore-Nse n banesn e adresatit nuk ndodhet asnj person i till, shkresa mund ti dorzohet fqinjit apo kujdestarit t ndrtess, por vetm nse pajtohen me nj gj t till. Kur komunikimi bhet n vendin e puns, e adresati nuk gjendet aty, shkresa mund ti dorzohet puntorit q punon bashk me adresatin, kuptohet nse ai e pranon nj gj t till

-Pr shkresat q kan rndsi m t madhe pr procedurn (padia, aktgjykimi, urdhrpagesa, aktvendimi kundr t cilit lejohet ankesa, mjeti i goditjes s jashtzakonshme) sht parashikuar dorzimi personalisht adresatit (nen. 110 par.

1).-Kur pala gjat procedurs e ndryshon vendbanimin dhe pr nj gj t till nuk e njofton gjykatn, gjykata urdhron q n t ardhmen pals s till komunikimi i shkresave ti bhet duke u afishuar ato n tabeln e shpalljeve t gjykats (nen.116). Kur prfaqsuesi i pals e ndryshon adresn, komunikimi i bhet pals.

ParashtresatParashtresat: shkresa, n t cilat palt dhe pjesmarrsit e tjer n gjykim i kryejn veprimet procedurale.

Edhe shkresat me telegram, telegraf dhe post elektronike

(neni 99 par 1 dhe 99 par. 4) Parashtresat duhet t jen t kuptueshme dhe ta prmbajn :

(emrin e gjykats, s cils i drejtohet parashtresa,profesionin dhe vendbanimin e palve dhe t prfaqsuesve ligjor t tyre; emrin, profesionin dhe vendbanimin e prfaqsuesve me prokur; objektin e kontestit; prmbajtjen e deklarats (veprimit procedural) dhe nnshkrimin e pals, prkatsisht t personit q e prfaqson at). (neni 99 par. 2)Nse nuk sht e kuptueshme, ather gjykata krkon prmirsimin (neni 102), nse nuk ka prmirsim, konsiderohet se sht trhequr parashtresa

Koha dhe kryerja e veprimeveprocedurale Parimisht, veprimet procedurale nga gjykata dhe palt kryhen

n kohn e caktuar dhe n vendin e caktuar.Prjashtimisht, veprimet procedurale gjykata i kryen jasht ndrtess gjyqsore. I till sht rasti me komunikimin e shkresave dhe marrjen n pyetje t dshmitarve dhe t palve t smura, mandej me kqyrjen n vend t sendit t paluajtshm etj.

Pr kryerjen e veprimeve procedurale nga gjykata dhe palt, Ligji parashikon seancat dhe afatet.

N t kundrtn, gjykimet nuk do t mbaronin shpejt.

Afatet zakonisht caktohen pr kryerjen e veprimeve t shkruara, kurse seancat pr kryerjen e veprimeve gojarisht.

Prof. Dr. iur. Iset Morina LL. M. 89Proc.Civile;2012/13AfatetAfat quhet distanca kohore brenda s cils duhet t kryhet apo mund t kryhet veprimi procedural i caktuar.

Afate ligjore dhe gjyqsore.

Ligjor sht, p.sh., afati pr paraqitjen e ankess; ai pr paraqitjen e propozimit pr restitutio in integrum (neni 130); ai pr krkimin e shpenzimeve n rast t trheqjes s padis (164) etj.

Afatet gjyqsore gjykata sht e autorizuar ti caktoj, p.sh., n baz t nenit 102 pr korrigjimin e parashtress; pr dorzimin e dokumentit; pr dorzimin e mendimit t shkruar nga eksperti etj.

Afatet ligjore jan prekluzive Objektive, subjektive; lPlrof. Dra. iurri. tIsejtaM(orninaeLnL. Mi .126) 90SeancatSeanc quhet pjesa e kohs gjat s cils subjektet kryesore t procesit dhe pjesmarrsit e tjer t tij kryejn veprime procedurale.

Seancn e cakton ex offitio gjykata . (nuk ka ankes; neni 123 par.

2) Seanca t domosdoshme (seanca pr shqyrtimin kryesor t shtjes,ajo pr shqyrtimin e krkess pr restitucio in integrum dhe seanca prshqyrtimin e propozimit pr prsritjen e procedurs) dhe seancafakultative (seanca prgatitore, seanca pr shqyrtimin e themelsis skrkess pr rekuzimin e gjyqtarit etj). Letrthirrja (vendi, koha etj.) neni 123 par. 3

Pala paralajmrohet pr pasoja (neni 123 par. )

Vendimi me t cilin caktohet apo shtyhet seanca nuk mund t goditet me

ankes (nen. 114, 116).Prof. Dr. iur. Iset Morina LL. M. 91I

Nenet 129 133Shkaqe t arsyeshme (smundja, aksidenti n komunikacion, mosarritja me koh e mjetit t komunikacionit publik n qendrn e gjykats, prishja n automobilin me t cilin pala sht nisur pr n gjykat, vrshimi, trmeti etj.)

prekluzioni

Krkesa brenda afatit 7 ditor (neni 130 par. 2) ; sipas LPK t vjetr 15 dit (neni 118). Ose 60 dit (m hert 3 muaj) nga dita e mosveprimit

Propozimit pr restitutio pala duhet tia bashkngjit veprimin procedural (p.sh. ankesn), t cilin nuk e ka kryer brenda afatit ligjor prekluziv (neni 130 par. 4).

Prof. Dr. iur. Iset Morina LL. M. 92Proc.Civile;2012/13IILigji parasheh shprehimisht rastet kur nuk lejohet restitutio(neni 131)Ndrprerja e procedurs (neni 278 n lidhje me nenin 132 par. 1)

Propozimi i paraqitur me koh, shqyrtohet n seanc ku thirren t dy palt. Mosardhja e t dy palve nuk shkakton pezullimin e procedurs dhe as nuk e pengon dhnien e vendimit pr propozimin. Seancn n fjal gjykata nuk e cakton fare, n qoft se jan t ditura botrisht (notore)

faktet mbi t cilat sht bazuar propozimi i pals pr restitucio(neni 133 par. 2). Ankesa nuk lejohet, nse pranohet propozimi (neni 133 III).

Nse refuzohet propozimi, parimisht nuk lejohet (neni 133 IV)I Lejueshmria e procesit vlersohet n baz t normave procedurale,kurse themelsia e krkespadis n baz t normave materiale(substanciale). Rrethanat apo kushtet nga t cilat varet lejueshmria e procesit gjyqsor

quhen prezumime procedurale.Nse mungojn prezumimet, gjykata nuk mund t vendos fare pr krkespadin.N nj rast t till ajo e prfundon procesin, duke e hedhur posht padin si t palejueshme.

Para se t hidhet posht padia, gjykata duhet t tentoj q n bashkpunim me palt ti evitoj pengesat pr vendosje meritore mbi krkespadin, nse jan t evitueshme.

Prezumimet procedurale pr gjykatn, pr palt, pr objektin e kontestitdhe pr padin.II Prezumimet procedurale lidhur me gjykatn jan:- kompetenca ndrkombtare e gjykats son;

- kompetenca toksore, lndore, funksionale

Prezumimet procedurale lidhur me palt jan:

ekzistimi i pals; zotsia e pals pr t qen pal ndrgjyqse; zotsia procedurale e palve dhe prfaqsimi ligjor i rregullt; prfaqsimi i rregullt i personit juridik dhe ekzistimi i prokurs s rregullt; autorizimi procedural pr ndjekjen e shtjes n gjyq (legitimatio ad processum);

Prezumimet procedurale lidhur me objektin e kontestit jan: mosekzistimi i gjyqvarsis (litispendencs) s dyfisht pr t njjtn shtje; mosekzistimi i vendimit t forms s prer pr krkespadin; t mos ket hequr dor paditsi nga krkespadia n ndonj proces tjetr; mosekzistimi i ujdis procedurale lidhur me objektin e kontestit; paditshmria e s drejts subjektive dhe ekzistimi i interesit pr mbrojtje juridike.

Legjitmimi real sht prezumim materialPadia dhe llojet e padiveI Neni 252 shih edhe nenin 262Padia sht nj veprim i me shkrim, me te cilin veprim paditsi kunder te paditurit krkon nga gjykata mbrojtje juridike permes aktgjykimit.

Padia sht veprimi i par procedural me t cilin vihet n veprim procesi kontestimor. Padin e paraqet paditsi.

Paditsi me t nga gjykata krkon mbrojtje juridike t prmbajtjes s caktuar, duke pasur parasysh t paditurin e caktuar.

Padia mundet te trajtohet ne dy aspekte:

Material

formal

Natyra juridike e padis Veprim procedural; Jo veprim nga e drejta materiale

Padia i drejtohet gjykats dhe jo te paditurit, sepse mbrojtja juridike kerkohet nga gjykata,

Me paraqitjen e padis ne gjykate shkaktohet gjyqvaresia dhe me kete shkaktohen pasoja juridike dhe ato materiale dhe procedurale.

Materiale, nderprerja e afatit te parashkrimit

Procedurale, perpetuatio fori, d.t th. Gjykata e thirrur mbetet gjykate kompetente, edhpse me vone (gjate zhvillimit te kompetences) del ceshtja se nuk do te ishte kompetente.

KrkespadiaPetitumi i padis sht krkes e natyrs proceduralo- juridike pr dhnien e mbrojtjes juridike t prmbajtjes s caktuar.

Me an t krkespadis, paditsi e formulon mendimin (propozimin) se si duhet t duket dispozitivi i aktgjykimit, me t cilin pranohet ajo. Padia duhet ta prmbaj gjithmon krkesn e prcaktuar lidhur me shtjen kryesore dhe krkesat aksesore, p.sh., ato q kan t bjn me kamatn, shpenzimet gjyqsore etj

Krkespadia: pjesa kryesore e padis,

sepse me dispozitivin e aktgjykimit duhet t caktohet, nse padia sht e themelt ose e pathemelte.

Individualizimi i krkespadis Individualizimi i krkes-padis: faktet t parashtrohen.

Kualifikimi juridik i fakteve, n t cilat paditsi e mbshtet

krkespadin, prbn bazn juridike t krkespadis.Sipas LPK-s (neni 253 par. 3), paditsi nuk sht i detyruar q n padi ta bj kualifikimin e prmendur.

Ai, pra, nuk sht i detyruar t prmend institutin e s drejts materiale, t cilin faktet e padis, sipas mendimit t tij, e japin me rezultatin e tyre (baza juridike). POR, neni 253 I e. Problem: baza juridike?

Teoria e substancimit ose teoria e individualizimit

Preferohet: krkesa n fardo baze juridike (sepse da mihi

factum, dabo tibi ius, sepse iura novit curiaObjekti i kontestit shtja, pr t ciln zhvillohet procesi

Ligji nuk sht konsekuent

Objekti i kontestit: caktohet prmes gjendjes faktike t pohuar dhe krkess s parashtruar

Rndsia: kompetenca

Prmbajtja e padis Neni 253

Problem: baza juridike

Llojet e padive N baz t kritereve t ndryshme

Kriteri kryesor: sipas qllimit t paditsit

padi detyrimi (kondemnatore)

n padi vrtetimi (njohjeje, deklarative) dhe

padi ndryshimi (transformimi, konstitutive)

Padi detyrimi (kondemnatore) Nga vet prmbajtja e nenit 253

Paditsi krkon nga gjykata ta urdhroj me aktgjykim t paditurin q n dobi t paditsit ta prmbush nj prestim (ta dorzoj nj send; ta paguaj nj shum t hollash; ta kryej ose jo nj pun ose shrbim).

q i padituri t psoj di: p.sh. ta lejoj paditsin q ta shfrytzoj t drejtn e kalimit mbi sendin e paluajtshm t tij; ose q t mos veproj: p.sh., q ta ndrpren shqetsimin e mtejm t paditsit n shfrytzimin e qet t baness; q n t ardhmen t mos prdor firmn e paditsit etj

Gjykimi i t paditurit pr ndonj prestim t caktuar

Padia m e shpeshtKrkueshmria (Arritshmria) e krkess Neni 144 par. 1, 2 dhe 3

Themelsia (prezumim materialo/juridik)

Shembuj t padis detyrimi

Padi vrtetimi (njohjeje, deklarative) Neni 254

Padi njohjeje e quajm padin me t ciln paditsi krkon nga gjykata q me aktgjykim t konstatoj, nse ekziston apo nuk ekziston marrdhnia juridiko-civile e caktuar, e drejta subjektive e prmbajtjes s caktuar (nuk vlen me LPK t ri),apo nse nj dokument sht autentik ose nuk sht autentik.

Me vendimin e gjykats pengohet shkelja q mund t bhet n t ardhmen. Me t vetm konstatohet gjendja juridike ekzistuese, pa u detyruar i padituri q t bj dika. N baz t tij nuk mund t iniciohet procedura prmbaruese (ekzekutive). Me padi vrtetimi nuk mund t krkohet nga gjykata q ta vrtetoj ndonj fakt apo gjendje faktike.

Padi vrtetimi Me kt padi nuk krijohen e as nuk ndryshohen marrdhniet

juridiko civile, por vetm konstatohen.Nj marrdhnie e ardhshme juridike jo, por vetm ajo marrdhnie konkrete e cila ekziston n momentin e ngritjes s padis. Shembuj: vrtetimi se ekziston kontrata e shitjes,

kontrata pr ndrtimin,se ekziston e drejta e pronsis, e drejta e autorit, e drejta e trashgimit, e drejta e shfrytzimit

E ktij lloji sht edhe padia pr vrtetimin e martess, atsis, amsis etj.

Padi ndryshimi Ligji nuk parasheh shprehimisht kt padi t veant

Parimisht, me an t vendimit gjyqsor nuk mund t krijohen, ndryshohen apo shuhen raportet juridiko-civile, e as t drejtat subjektive civile.

Pr nj gj t till shrbejn veprimet materialo-juridike dhe deklaratat e vullnetit t subjekteve t s drejts

Mirpo, n disa raste t veanta, sidomos pr ndryshimin e raporteve juridike t caktuara, nevojitet t ekzistoj vendimi gjyqsor i forms s prer.Padi ndryshimi IIMe kt padi paditsi mund t krkoj themelimin e nj marrdhnie juridike, ndryshimin e prmbajtjes s raportit t caktuar ekzistues dhe anulimin e atij raporti.

Aktgjykimi sipas ksaj padie nuk mund t jet dokument i prshtatshm pr ekzekutim t dhunshm,

Ka efekt ex nunc, parimisht, ka efekt ex tunc, nse ligji parasheh (nse kontrata shpallet e pavlefshme).

Shembuj: padia pr shkurorzim t bashkshortve apo pr anulim t martess s tyre, mandej pr anulim t kontrats apo firms etj.

Interesi juridik Neni 254 paragrafi 2

Shih edhe neni 2 para. 4

Interesi juridik, nuk mjafton vetm ekonomik

Prezumim procedural

Ius cogens

Kundrpadia,neni 256 Prezumimet formale (n mnyr kumulative):- Kompetenca e gjykats edhe pr kundrpadi

- Identiteti i palve n procedur

- koha e caktuar (256 I)

Prezumimet materiale ( n mnyr alternative)

- Konekse: n qoft se mes krkess s prfshir me kundrpadi dhe asaj t prfshir me padi nuk ka dallim n pikpamje t bazs juridike, sepse t dyja e kan t njjtn baz juridike

- Kompensuese: padituri mund ta paraqes, n qoft se krkesa e tij mund t kompensohet me krkesn e paditsit.

- Prejudiciale: p.sh. q gjykata t konstatoj me aktgjykim se sendi, kthimin e t cilit paditsi e krkon n baz t pronsis, sht i tij e jo i paditsit.

BASHKIMI I KRKESPADIVE Neni 255:

Bashkimi kumulativ i krkespadive (aksident komunikacioni)

Bashkimi eventual i krkespadive

Bashkimi alternativ i krkespadive; Ligji nuk e parasheh kt lloj t t bashkimit; Vetm teoria juridike ka identifikuar kt lloj t bashkimit t krkespadive.

Bashkndrgjyqsia (litisconsortium)me nj padi disa persona paraqiten n rolin e pals paditse apo n rolin e pals s paditur (bashkndrgjyqsia, bashkimi subjektiv).

Ekonomizimi i gjykimit dhe siguria juridike bashkndrgjyqsia primare dhe e mvonshme;

bashkndrgjyqsia materiale dhe formalebashkndrgjyqsia ligjore (bashkndrgjyqsia me t paditurin eventual ; bashkndrgjyqsia e debitorit kryesor dhe e dorzanit; bashkndrgjyqsia e kompanis siguruese dhe e pronarit t automjetit

Ndrhyrja Ky ka interes juridik q pala s cils i bashkohet ta fitoj

gjykimin Ndrhyrsi nuk sht as pal, as prfaqsues i pals s cils i

Bashkohet;Ndrhyrsi ka t drejt ti kryej t gjitha veprimet procedurale, prve atyre t natyrs disponibile (trheqja e padis; heqja dor nga krkespadia; ujdia gjyqsore)

ZHVILLIMI I PROCEDURS KONTESTIMORE Faza e par (procedura prgatitore)

Faza e dyt sht shqyrtimi kryesor

Fazn e tret / vendosja Fazn e katrt/shqyrtimi i vendimit

Paraqitja e padis n gjykat dorzimi i shkress s padis drejtprdrejt n gjykat

drgimi i padis nprmjet posts Gojarisht, POR kur paditsi e nnshkruan procesverbalin

Pasojat juridike t paraqitjes s padis Pasojat procedurale juridike (vlersimi i kompetencs;

Perpetuatio fori Pasojat materialo juridike (ndrpritet parashkrimi shues dhe

fitues.

Shqyrtimi paraprak i padis Shqyrtimi paraprak i padis sht nnfaz e detyrueshme e

prgatitjes s shqyrtimit kryesor t shtjes juridike.At sht kompetent, n pikpamje funksionale, ta bj kryetari i trupit gjykues (ose gjyqtari i vetm, kur shtja duhet t zgjidhet nga ai).

Kt aktivitet procedural ai e kryen menjher, posa t paraqitet padia.

Ky aktivitet prbhet nga verifikimi se a jan prmbushur prezumimet procedurale, n qoft se ato mund t konstatohen me vet leximin e padis.

Ndryshimi i padis Ndryshimi objektiv kur ndryshon krkespadia: neni 257

Ndryshimi i njejtesise (autenticitetit ligji)

Nj krkese me prmbajtje tjetr: p.sh. ne vend te krkess pr drgimin e mallit, krkon zhdmtim pr shkak te mos drgimit te mallit

Ndryshimi subjektiv:

Legjitimimi real pasiv,

ndryshon pala e paditur

Krkohet plqimi i tij, sepse pasojat juridike mbesin ato qe jan ne

momentin e hyrjes ne proces kontestimor.Plotsimet dhe prmirsimet e padis nuk konsiderohen ndryshime te padis; Ndryshim i padis nuk konsiderohet edhe ather kur ndryshohet baza juridike (258 II)Drgimi i padis pals s paditur Neni 394 (tani brenda 15 ditsh)

Neni 395 (tani: krkon nga pala t prgjigjet brenda 15 ditsh)

Prgjigjja me shkrim ndaj padis: tani brenda15 ditsh/neni 395Seanca prgatitore Neni 401: tani e detyrueshme parimisht

Neni 402 par. 1 dhe 2 (brenda 7 ditsh)

N kt seanc mund t jepen vetm aktgjykimet pr t cilat themeli faktik nuk formohet me an t marrjes s provave.

Aktgjykimi n baz t pohimit (neni 148),

Aktgjykimi pr shkak t mungess s pals s paditur (neni

152)Aktgjykimi me t cilin refuzohet krkespadia n rast t mungess s paditsit (po qe se nga faktet e treguara n padi nuk del themelsia e krkespadis).

Prof. Dr. iur. Iset Morina LL. M.

120Mbrojtja e t paditurit nga padia As paditsi e as i padituri nuk jan t detyruar q n gjykim t

ken qndrim t caktuarI padituri mbrohet me an t mjeteve proceduralo-juridike kur: parashtron fakte q prbjn penges pr zhvillimin e mtejm t gjykimit - parashtrimi i prapsimeve proceduraleparaqet krkesn pr sigurimin e shpenzimeve procedurale, jokompetenten, prbrjen e rregullt te trupit gjykues,

krkon prjashtimin e gjykatsit ose edhe shtjet e tjera lidhur me prezumimet procedurale

mjeteve materialo-juridike:i konteston faktet, n t cilat bazohet krkespadia; e konteston bazn juridike t krkespadis; ) i parashtron prapsimet materialo-juridike ( se e ka shlyer borxhin, se i sht falur borxhi, se sht

parashkruar detyrimi

Prof. Dr. iur. Iset Morina LL. M.

121Seanca pr shqyrtimin kryesor t shtjesmenjher pasi t arrij padia, n qoft se, duke i marr parasysh thniet n padi dhe natyrn e kontestit, vjen n prfundim se nuk ka nevoj t mbahet seanca prgatitore

pasi t arrij prgjigjja ndaj padis, po qe se konstaton se nuk ka nevoj t mbahet seanca prgatitore

pas prfundimit t seancs prgatitore

Gojarisht ose me letrthirrje Seanca caktohet me aktvendimNuk ka ankese kundr ktij aktvendimi, sepse ka te beje me drejtimin e procedurs.

Shqyrtimi kryesor sht faza kryesore e procedurs;

veprimet procedurale t gjykats dhe t palvePROCEDURA PROVUESE DHE T PROVUARIT Zbulimi e s vrtets rreth shtjes n kontest

objekti i provs, mjetet provuese dhe procesi i vrtetimit gjyqsor

Objekt i t provuarit jan pretendimet (thniet) e palve pr ekzistimin apo mosekzistimin e fakteve juridike, nga t cilat varet zbatimi i s drejts materiale (norms materiale) n procesin kontestimor.

Barra e provs

Paditsi/provat lidhur me krkespadin

I padituri/lidhur me prapsimet

POR/edhe Gjykata, sepse parimi i s vrtets materiale

Objekti i provs Objekt i t provuarit bhen vetm faktet relevante, q jan

kontestuese midis palveKontestuese jan faktet lidhur me t cilat palt shprehin mendime t kundrta (njra pretendon se fakti i caktuar ekziston, kurse tjetra pretendon se ai nuk ekziston).

Nuk kan nevoj t provohen faktet e pohuara nga palt, mandej faktet e ditura botrisht (faktet notore) dhe faktet e prezumuara nga ligji

Mjetet provuese kqyrja e drejtprdrejt,

dokumenti,

dshmitari,

eksperti dhe

palt

muarja e provaveProcedimi provues: palt i ofrojn provat; gjykata i vlerson dhe me aktvendim i pranon ose refuzon, prpilimi i procesverbalit dhe shoshitja dhe muarja e provave

Seria e veprimeve, t cilat e prbjn t provuarit, prfundon me muarjen e provave. Kt e prbjn vlersimet e shkaqeve t provave, n baz t t cilave gjykata nxjerr prfundimin n lidhje me ekzistimin e faktit, i cili ka qen objekt i t provuarit

N nj prfundim t till ajo vjen sipas bindjes s saj, n baz t muarjes me ndrgjegje dhe me kujdes t do prove ve e ve dhe t t gjitha provave bashkrisht, si dhe n baz t rezultatit t t gjith procedurs

Sigurimi i provs Nenet 379 385 Kushtet:

Ekzistimi i krkess

Rreziku i zhdukjes ose vshtirsimi i marrjes s provs

Propozimi pr sigurimin e provs

Mund t paraqitet edhe para ngritjes s padis, ose edhe gjat procedurs

lidhur me mjetet e jashtzakonshmeNdalja e prkohshme e procedurs Nenet 277 e n vazhdim

Ndrprerja e procedurs (nenet 277 281)/Pamundsia faktike:

Sipas ligjit (neni 277): Vdekja e pals dhe nuk ka prfaqsues me prokur

Vdekja e prfaqsuesit ligjor

Nuk ekziston m tutje personi juridik

Fillimi i procedurs s falimentimit

Gjykata pushon aktivitetin pr shkak t lufts ose rasteve t tjera (trmeti, vrshimet)

Gjykata vendos (n momentin e dhnies s vendimit; dhe ndrprerja vazhdon deri n dhnien e vendimit pr vazhdimin e procedurs: neni 278: Gjykata ka vendosur q mos ta zgjidh vet shtjen paraprake Pasojat: nuk mund t kryhen veprime procedurale; nse jan kryer nuk kan efektejuridike. Nuk ecin afatet Vazhdimi: gjithmon nevojitet vendimi i gjykatsPrfundimi i proc. kontestimore Me vendim gjyqsor

Vendim meritor

Vendim i natyrs procedurale

Me veprime disponibile t pals

Me trheqjen e padis

Me heqjen dor nga krkespadia

Me pajtimin gjyqsor (ujdia gjyqsore)

Prmes ngjarjes relevante jashtprocedurale

Vdekja, nse nuk trashgohet e drejta subjektive

Bashkimi i palve

Trheqja e padis, neni 261 Pala nuk dshiron q gjykata t vendos lidhur me themelsin e

krkespadis Aktvendim/

Natyra deklarativeMe rndsi:Trheqja e padis nnkupton apo konsiderohet se padia nuk sht paraqitur kurr; Dhe se e njjta padi mund t paraqitet prsri. Nuk sht shtje e gjykuar.Trheqja e padis mund t bhet nga vet pala ose edhe nga prfaqsuesi i tij : POR, varet, nse prfaqsuesi sht avokat ose joRast hipotetik: N seanc pr shqyrtimin kryesor nuk sht prezent pala e paditur dhe rrjedhimisht nuk ka qen njoftuar se paditsi ka trhequr padin. Si sht situata juridike: Ligji hesht????, n rastet se padia sht trhequr me shkrim apo me goj dhe n at rast ka munguar pala e paditur. Teoria juridike: 15 dit, sepse thuhet shprehimisht nga data e njoftimit.Heqja dor nga krkespadiaPaditsi heq dore prfundimisht nga e drejta e tij pr mbrojtje apo realizim t se drejts prmes gjykats.

Dallimi ne mes trheqjes se padis dhe heqjes dore nga krkespadia?

Aktvendim t natyrs deklarative: n literatur,por aktgjykim me LPK (149) Nuk ka ankes: sepse konsiderohet aktgjykim i forms s prer

Mjetet e jashtzakonshme: Krkesn pr mbrojtjen e ligjshmris, sidomos pr shkak t nenit 3 par. 3 t LPK/s,Propozimi pr prsritjen e procedurs

Veni re: mjetet e jashtzakonshme mund t paraqiten vetm kundr

vendimeve gjyqsore dhe jo kundr veprimeve procedurale, prandajNuk goditet heqja dor nga krkespadia, por aktvendimi pr heqjen dor nga krkespadia

Pajtimi gjyqsor, nenet 411-422 Nocioni: zgjidhje paqsore,

Procesverbali ka karakter t dokumentit ekzekutiv

Kushtet pr tu lidhur:

para gjykats kompetente, nse nuk sht lidhur para gjykats nuk ka efekt nga palt me zotsi procedurale

forma e prcaktuar me ligj

i lejueshm (arg. Neni 3 I LPK-s)

Natyra juridike e pajtimit gjyqsor? Goditja e pajtimit gjyqsor

SHIH: neni 418: diskutabile Krkesa pr mbrojtjen e ligjshmris?

Propozimi pr prsritjen e procedurs?

Llojet e aktgjykimeve pr shkak t prmbajtjes:

kondemnator

vrtetues (deklarativ)

konstitutiv (transformues)

Raporti objekt n mes t aktgjykimit dhe dispozitivit

Aktgjykim i plot

Aktgjykim i pjesshm

Aktgjykim i ndrmjetshm

Aktgjykim plotsues

Aktgjykimi kondemnator (detyrues) Jo shprehimisht me ligj, por nga prmbajtja del

Detyrimin pr nj: Prmbushje t prestimit, dorzimi i sendit, t kryej nj veprim, t paguaj nj shum t t hollash

dokument i prshtatshm pr ekzekutim t dhunshm

ME RNDSI: neni 144 I, II, III, Arritshmria e krkess

Afati paritiv: neni 146, 15 dit ose 7 dit

Aktgjykimi vrtetues dhe transformues Korrespondon me padi vrtetimi

Neni 254

E drejta e pronsis

Konstatimi, se ekziston kontrata e shitblerjes

Vrtetsia e atsis, nse kundrshtohet prej nns s fmijs

Parimisht nuk ndryshohen raportet juridike

Prjashtimisht po,

Me kt aktgjykim ndryshohet gjendja ekzistuese juridike

Atsia, zgjidhja e marteses, zmadhimi i mjeteve pr ushqim ligjor

Parimisht: Ex nunc

Aktgjykimi i pjesshm Pr nj pjes t krkess, ose pr njrn nga disa krkesa q jan objekt

gjykimi (147 I) Procedohet kshtu, sepse pr nj pjes mund t vendoset meritorisht

Por, aktgjykimi i pjesshm jepet gjithmon, nse krkespadia mund t

ndahet n pikpamje sasiore Ex offitio ose me propozim t pals,

Kundr aktvendimit pr refuzimin e krkess pr aktgjykim t pjesshm, nuk lejohet ankim i veant, sepse veprime drejtuese t gjykats.

Neni 147 V i LPK-s, aktgjykimi sht i pavarur dhe i ekzekutueshm.

Aktgjykimi i ndrmjetshmVendoset vetm pr themelsin e krkespadis, por jo edhe pr lartsin e krkespadis.

Vetm pr rastet: Kur objekti i kontestit ka t bj me krkesa n t holla ose n sende tzvendsueshmeNse aktgjykimi i ndrmjetshm sht br i forms s prer, ather gjithsesi duhet t nxirret edhe aktgjykimi definitiv.

Me rndsi: aktgjykimi i ndrmjetshm nuk sht i ekzekutueshm, por

vetm ai definitiv, sepse nuk dihet lartsia, por vetm vendimi definitiv.Pr shpenzime mund t vendoset edhe me aktgjykim t ndrmjetshm, por parimisht vendoset me aktgjykim definitiv.

Aktgjykimi n baz t pohimit Neni 148

Nuk lejohet:

Neni 148 II n lidhje me nenin 3 III

Pr atsin

Amsin

Martesn

Mjetet e goditjes:

Ankes; vetm pr shkak t shkeljeve esenciale t dispozitave procedurale.

Edhe pr shkak t mashtrimit, lajthimit, dhuns

Revizioni dhe kml po, pr shkelje t dispozitave procedurale

Propozimi pr pers. Po, por vetm pr shkak t shkeljeve me rendsi absolute.

Akgjykim pr shkak t mosbindjes Neni 150

Dispozit e re

Aktgjykimi pr shkak t mungess Neni 151

Pjest prbrse t aktgjykimit Pjesa hyrse

Diapozitivi

Arsyetimi

Korrigjimi i aktgjykimit Neni 165 Ktu Gabimet teknike

Krkesa shqyrtohet parimisht nga ajo gjykat q ka marr at vendim, mundsisht nga kryetari i trupit gjykues

Me kerkese te zakonshme

Korrigjimi bhet me aktvendim t posaqm

Kundr ktij aktvendimi lejohet ankesa e veant, 165 IV

Aktvendimet Neni 170Lloj i vendimeve gjyqsore, pr t gjitha shtjet, prpos pr objektin e gjykimit

Zakonisht pr shkaqe procedurale; Prjashtimisht pr objektin e kontestit vetm pr pengim posedimin dhe procedurn e urdhrpagess

N form t aktvendimit edhe vendimet e gjykatave m t larta sipas mjeteve t goditjes t rregullta ose t jashtzakonshme kundr aktvendimeve

Nuk ka ankes kundr aktvendimeve lidhur me veprimet drejtuese

Aktvendimet mund t jepen si n seanc ashtu edhe jasht seancs

Aktvendimet mund t revokohen, nse ato rregullojn drejtimin e

procesit ose aktvendimi pr t provuarit

Nse aktvendimi vendos pr objekt e kontestit duhet t jepet n emr t popullit

Vendimet e forms s prer Vendimi i forms s prer, shkakton efektin

Gj e gjykuar/ res iudicata dhe rrjedhimisht ne bis in idem

Form e prer&res iudicata

Kjo sht me rndsi, sepse pr t njjtn shtje nuk mund t gjykohet dy her

Res iudicata, efekt procedural dhe materialo juridik

Nse vendimi nuk mund t goditet me mjete t rregullta, ai bhet e forms s prer.

sht burim juridik?

Kur aktgjykimet e gjykats s shkalls s parmarrin formn e prer Nse nuk ka ankim brenda afatit ligjor

Nse palt heqin dor nga e drejta e ankess

Nse ankesa e paraqitur sht trhequr

Me rndsi. Nuk lejohet revokimi i trheqjes s ankess, neni 177 III i LPK-s

Nse sht vrtetuar aktgjykimi i gjykats s shkalls s par nga ana e

gjykats s shkalls s dyt.Pr aktvendimet pr t cilat nuk lejohet ankesa, ather aktvendimi bhet i forms s prer

Kur aktgjykimet e gjykats s shkalls s dytmarrin formn e prerNuk ka mjet t rregullt juridik kundr vendimeve t gjykats s shkalls s dyt. Problem, momenti i hyrjes n fuqi:

Sipas njrs pikpamje, n momentin e dhnies s aktgjykimit

Pr t dyja pal,

Argument: nuk mund t goditet me mjet t rregullt juridik

Pikpamja e dyt:

n momentin e komunikimit t vendimi t palve, (teria mbizotruese n Gjermani)

Argument, vetm ather ka efekt pr palt

Detyrimisht, ve e ve merr form t prer

Kufijt e forms s prer Kufijt objektiv t vendimit t forms s prer Parimi i disponibilitetit, neni 2 par. 1 LPK/s

Vendoset vetm lidhur me at se ka sht krkuar me padi, d. t. th me krkespadi, jo m shum ose dika tjetr, por natyrisht m pak.

Nse rastsisht vendoset dika m shum se q sht krkuar me padi, ather, ajo mbetet valide, nse palt nuk ankohen

Kufijt subjektiv t forms s prer Parimisht, vendimi ka efekt vetm pr palt n kontest

Parimisht: Pr personat e tret nuk ka efekt

Prjashtimisht efekt pr personat e tret:

Trashgimtart universal dhe singular tpalve

Bashkndrgjyqsit unik

Procedura sipas mjeteve t goditjes svendimeve N prgjithsi

Kategori kushtetuese (neni 32 i KRK dhe neni 6

KEDNJ)LPK/a parasheh rregulla t caktuara pr numrin dhe kohn e paraqitjes s mjeteve t goditjes s vendimeve

Mjetet juridike Mjet goditje i rregullt: Ankesa kundr aktgjykimit

Ankesa kundr aktvendimit

Prapsimi n procedurn pr urdhrpagesn

(Efekt suspenziv, devolutiv:parimisht) Mjet i jashtzakonshm juridik Revizioni kundr aktgjykimit dhe aktvendimit

Krkesa pr mbrojtjen e ligjshmris

Propozimi pr prsritjen e procedurs

Prezumimet pr paraqitjen me sukses t ankess Prezumimet pr lejueshmrin:

Nse ekziston mundsia e paraqitjes s mjetit

Legjitimimi proceduaral

Interes juridik

Forma

Afati

Themelsia varsisht nga saktsia e fakteve t prmbajtjes

Afati Afate prekluzive

Parimisht mjeti paraqitet nga momenti, kur pals i sht komunikuar vendimi. Prjashtimisht edhe nga momenti, kur shpallet vendimi edhe pse afati fillon me pranimin e vendimit

Parimisht mund t paraqitet mjeti i jashtzakonshm, edhe pse nuk sht paraqitur ankesa. Por, nuk lejohet revizioni, nse nuk sht paraqitur ankesa

Kufijt e goditjes dhe shqyrtimi i vendimitAsgj nuk mund t krkohet m shum me mjet juridik, nga ajo q ka qen objekt i procesit gjyqsor, pr t cilin sht vendosur (Tantum appellatum quantum litigatum)N procedurn sipas mjetit t goditjes, gjykata sht e kufizuar n t drejtn pr shqyrtimin e vetm objektit t paraqitur (Quantum appellatum tantum devolutum)Por ky parim vlen zakonisht vetm pr procedurn pr mjete t jashtzakonshme. Nse ankesa, gjykata mund t kaloj kufijt e shqyrtimit pr shkak t interesit publik.

Ndalimi i reformatio in peius Autorizimet e gjykats Sistemi i apelit

Sistemi i kasacionit

Sistemi i kombinuar

Ankesa kundr aktgjykimit Mjet i rregullt juridik (kundr do aktgjykimi); (kundr do aktvendimi)?!

Efekt suspenziv (nuk ka form t prer)

Mjet devolutiv

I dyanshm (I drejtohet ankesa pals kundrshtare)

Parimisht mund t goditet do aktgjykim

Aktgjykimi pr shkak t mungess: nuk ka pr gjendje faktike

Aktgjykimi pr shkak t pohimit: mundet pr shkak t shkeljeve esenciale

t dispozitave procedurale dhe pr dhun, mashtrim etj.. Afati (15 dit) ose 7 dit: neni 176 Afat prekluziv (pas afatit vetm plotsim, sqarime dhe shpjegime)? Forma: neni 178 dhe 179: Problem:

Parimisht t njjtat fakte: Pr shkaqe objektive (e vrteta materiale)

Ankesa: mund t ofrohen fakte t reja dhe prova: neni 180Shkaqet pr paraqitjen e ankess Neni 181 Tri grupe t shkaqeve: Shkelje esenciale t dispozitave procedurale

Nuk sht zbatuar rregulla procedurale

Ose sht zbatuar gabimisht rregulla procedurale.

Nuk ka rndsi, nse me vetdije ose pavetdije ka shkelje procedurale

Shkeljet joesenciale dhe esenciale ME RNDSI: SHKELJE ESENCIALE ME RNDSI ABSOLUTE (182 II) (taksativisht dhe

shprehimisht)SHKELJE ESENCIALE ME RNDSI RELATIVE (182 I) (me klauzol t prgjithshme: rastet: refuzimi i paarsyeshm i propozimit pr prov ose pr thirrjen e ekspertit, mosprjashtimi i publikut)

Konstatimi i gabuar apo jo i plot i gjendjes faktike

Zbatimin i gabuar i normave materialo juridike (p.sh. Interpretimi i gabuar i s drejts)

Gjithmon para gjykats s shkalls s par paraqitet ankesa (neni 185) Neni 186: nse sht e afatshme, e plot dhe e lejueshme

Nse jo: me aktvendim hedhet posht ankesa

Nse ankesa sht e plot, e lejueshme dhe e afatshme, ather i komunikohet pals kundrshtare ankesa (neni 187)

Kjo mundet q brenda afatit 7 ditor, t prgjigjet, nuk ka detyrim q t

prgjigjet. Afati 7 ditor nuk sht prekluziv,

Prgjigjja i drgohet pals ankuese, dhe kjo mund t jap sqarime shtes.

Neni 188: i drgohet gjykats s shkalls s II

Caktohet nj gjykats (Relatori) Prgatitja e lnds

Studimi i lnds

Paraqitja e raportit lidhur me lndn

Propozon q t seanca t mbahet e mbyllur, ose e hapur,

Mund t krkon sqarime nga gjykata e shkalls s par,

Me rndsi: Formulon projektvendimin e ardhshm Mund t paraqiten prova t reja,

por zakonisht anulohet aktgjykimi me aktvendim dhe lnda kthehet n rishqyrtim n gjykatn e shkalls s par

Me rndsi: gjykata rikthen shtjen, nse konstaton se duhet t shqyrtohen faktet reja dhe t merren prova t reja.Pra, gjykata e shkalls s dyt nuk mund t vendos pr fakte t reja, ose prova t reja.

Me Aktgjykim: Refuzimi i ankess dhe lnia n fuqi e aktgjykimit t goditur

Ndryshimi i aktgjykimit t gjykats s shkalls s par

Aktvendim:

Hedhja posht e ankess

Anulimi i aktgjykimit t goditur dhe kthimi i shtjes n rishqyrtim

Anulimi i aktgjykimit dhe hedhja posht e padis

Dilem: nse gjykata e shkalls s par sht e lidhur me

mendimin juridik t gjykats s shkalls s dyt: Jo, Argument: gjykatat jan t pavarura

Po, Argument: prndryshe nuk mund t realizohet mbrojtja juridike

Parimisht: Lejohet ankes,

Vetm prjashtimisht nuk lejohet, nse me ligj nuk lejohet ankesa.

Ligji i quan ankes, edhe at kundr aktgjykimit edhe at kundr aktvendimit: Por n pikpamje prmbajtsore ka dallime Me rndsi: kundr aktvendimit t gjykats s shkalls s dyt nuk ka

kurrfar ankimi

Ankesa e posame: Evolutiv, suspenziv dhe i njanshm

Efekti suspenziv i ankess Vetm ankesa e posame ka efekt suspenziv

Cilat aktgjykime mund t goditen: Mjet i kufizuar juridik:

Nuk ka kufizime pr kto shtje: shih neni 214 IV Kontestet n lidhje me marrdhnien e puns,

Kontestet n lidhje me ushqimin ligjor,

Kontestet n lidhje me t drejtn e autorit,

Kontestet n lidhje me pronsin industriale

Konkurrenca jolojale

LPK aktual nuk ka rregulla lidhur me zgjidhjen apo anulimin e martess,

POR, Ligji pr familjen (neni 88) parasheh shprehimisht se nuk ka mjete t jashtzakonshme lidhur me

aktgjykimin e forms s prer, me t cilin sht zgjidhur ose anuluar martesa. Pr shkak t shkeljeve esenciale me rndsi absolute t dispozitave procedurale

(parimisht); Pr shkak t zbatimit t gabuar t s drejts materiale: Pa prjashtim Pr shkak t tejkalimit t krkespadis, vetm nse tejkalimi sht b nga gjykata e

shkalls s dyt; Pr shkak t konstatimit t gabuar apo jo t plot t gjendjes faktike Nuk ka revizion Kompetente sht gjithmon Gjykata supreme e Kosovs (neni 212) I drgohet gjykats s shkalls s par; Disa kopje; Afati 30 ditsh

Neni 219: brenda 7 ditsh i drgohet pals kundrshtare; kjo mundet brenda 7 ditsh t prgjigjet; pas ktij afati drejtohet revizioni te Gj.Supreme (neni 219 III):

Kufijt: neni 215

Prmbajtja e vendimit t gjykats s shkalls sdyt Pjesa hyrse:

Edhe emri i relatorit dhe prmbajtja e ankess Dispozitivi

Nse rikthehet lnda, zakonisht edhe klauzola se gjykimi i ri duhet t shqyrtohet nga nj trup tjetr gjykues

Pjesa arsyetuese

Shkaqet e anulimit ose t refuzimit t ankess Kthimi i dosjes s gjykats s shkalls s parPas vendosjes, t gjitha dosjet kthehen n gjykatn e shkalls s par. Kjo i

drejton vendimet te palt si dhe te pjesmarrsit e tjer (p. Sh.ndrhyrsi).Krkesa pr mbrojtjen e ligjshmris Nenet 245 e n vazhdim

Pr kt arsye, Prokurori publik, e jo pala Karakteristikat themelore t kml

Josuspenziv

Devolutiv

I dyanshm

I kufizuar (vetm prokurori publik mund t paraqet kml)

Shkaqet: neni 247

Nuk ka kml pr shkak t konstatimit t gabuar t gjendjes faktike dhe as pr shkak ttejkalimit t krkespadis neni 247 II LPK Vendimet, t cilat mund t goditen me kml

T gjitha aktgjykimet dhe aktvendimet e forms s prer t gjykats s shkalls s par

ose t dytAfati: 3 muaj (245 I); Nse kundr aktvendimit sht paraqitur revizioni, ather afati pr paraqitjen e kml sht 30 ditPrsritja e procedurs Nenet 232

sht mjet i jashtzakonshm i goditjes,

i kufizuar, josuspenziv, i dyanshm dhe n t shumtn e

rasteve remonstrativ

Shkaqet klasifikohen n tri grupe :

shkeljet m t rnda t dispozitave procedurale;

veprat penale t pjesmarrsve n procedur, t cilat kan mundur t ndikojn n prmbajtjen e vendimit dhe

faktet dhe provat e reja.

Prsritja e procedurs nuk mund t krkohet pr shkak t zbatimit tgabuar t s drejts materiale.Neni 236: Ppp-ja gjithmon i dorzohet gjykats e cila e ka dhn vendimin e shkalls s par. Vendos gjykata e shkalls s II; neni 239

Procedurat e posame kontestimore N disa konteste, me veori t posame Procedurat e posame jan parashikuar pr shkaqe t ndryshmeDisa prej tyre jan pasoj e llojit t raporteve materialo-juridike, nga t cilat lindin kontestet, kurse t tjerat pasoj e rndsis shoqrore, t cilin e kan raportet e tilla. N disa raste, nevoja q mbrojtja juridike t realizohet sa m shpejt ka ndikuar q procedura t reduktohet n mas t madhe.

Llojet:

procedurn e zgjidhjes s kontesteve ekonomike; procedurn e zgjidhjes s kontesteve nga marrdhnia e puns;

at mbi padin pr shkak t pengimit t posedimit; at pr dhnien e urdhrpagess; at pr zgjidhjen e kontesteve me vler t vogl. Arbitrazhi

Procedura n kontestet martesore dhefamiljare Neni 352 i Ligjit t familjes (2004)

Karakteristik e prbashkt e ktyre procedurave sht:

prjashtimi me ligj i publikut nga seancat gjyqsore (neni 75 i LF)

vendosja ex offitio pr ruajtjen, edukimin dhe ushqimin e fmijve;

kufizimi i dukshm i mundsis s kryerjes s veprimeve disponibile;

pamundsia e dhnies s aktgjykimit pr shkak t mungess apo e atij n baz t pohimit dhe

konstatimi ex offitio i fakteve relevante.

Procedura e zgjidhjes s kontesteve martesoreKjo procedur vihet n veprim me an t padis apo me an t propozimit t prbashkt pr shkurorzim me marrveshje

E kompetencs lndore pr kto procedura sht gjykata e qarkut. Funksionale Trup gjykues: 1 gjykats profesional dhe 2 gjykats porot

Gjykata e shkalls s dyt: 3 gjykats profesional

Kompetenca toksore: neni 72 i LF: Gjykata me kompetenc t prgjithshme toksore (vendbanimi i i t paditurit) ose vendbanimi i fundit i prbashkt i bashkshortve.

N procedurn pr shkurorzim gjykata, para se tia drgoj padin t paditurit, cakton seancn e posame, me qllim q n t ta bj pajtimin e bashkshortve. Ankesa: neni 87 i LF,nse me propozim t dyjave pal Vetm pr shkak t shkeljes thelbsore t dispozitave t procedurs kontestimore

Pr shkak se propozimi sht dhn nn lajthim, shtrngim ose mashtrim

Neni 88: Nuk ka mjet t jashtzakonshm juridik

Procedura n kontestet nga marrdhnia epuns Nenet 474 e n vazhdim

Procedure e posaqme: vetem nese punmarrsi eshte padits Nuk ka procedur t posame: nse pundhnsi sht padits

Kompetente: gjykata komunale, neni 26 par. 7 I LGjRR

Toksore: neni 65, kompetenca e prgjithshme dhe gjykata, n territorin e

s ciles kryhet puna ose do te duhej te kryhej Kompetenca e zgjedhurProcedura n kontestet pr shkak t pengimitt posedimitgjykata i jep mbrojtje gjyqsore personit t cilit i sht marr sendi (interdicta recuperandae possessionis) nga posedimi apo t cilit i shkaktohen pengesa gjat shfrytzimit t tij (interdicta retinendae possessionis)

N kt procedur mundsohet rivendosja e shpejt dhe efikase e gjendjes faktike t rregulluar, pa u shqyrtuar fare vet e drejta e posedimit, baza juridike e tij apo mirbesimi ose keqbesimi i poseduesit (neni 481).

Me padi krkohet rivendosja e gjendjes q ka ekzistuar para se t bhet pengimi, por edhe ndalimi i pengimit pr n t ardhmen.

Poseduesi padin duhet ta ngrej brenda afatit 3o-ditor (afati subjektiv), nga dita

kur merret dijeni pr pengimin dhe penguesin, m s voni brenda afatit njvjear (afati objektiv), nga dita e pengimit.

E kompetencs ekskluzive sht gjykata n territorin e s cils ndodhet sendi i paluajtshm Vendimi mbi krkespadin jepet n form t aktvendimit. Nenet 492 e n vazhdim

Se i padituri ia ka borxh nj shum t hollash, jep vendim me t cilin urdhrohet i padituri q, brenda afatit t caktuar, ta paguaj (t shlyej) borxhin.

Vendimi i dhn, nse nuk anulohet sipas mjetit t goditjes (prapsimit, kundrshtimit), fiton cilsin e dokumentit ekzekutiv (titulus executionis),

Aktvendim, t cilin ligji e quan urdhrpages-mandatum. Kur krkesa n t holla sht m e madhe se ajo e caktuar me ligj, 500 euro (neni

4urdhrpagesa jepet vetm po qe se padis i bashkngjitet dokumenti origjinalapo kopja e tij e verifikuar, me t cilin provohet krkueshmria e saj. Kt urdhrpages ligji e quan urdhrpages e dokumentuar, 493 II)

Kur krkesa n t holla sht m e vogl se 500 euro, urdhrpagesa jepet po qe se nga padia shihet baza dhe masa (shuma) e krkess, si dhe jan paraqitur provat, n baz t t cilave mund t vrtetohet pretendimi

N kto dy situata, gjykata, drejtprsdrejti, n baz t padis, pa mbajtur seanc pr shqyrtimin gojarisht t shtjes, jep urdhrpagesn (q sht vendim meritor).

Pas paraqitjes s prapsimit, procedura mandatore zakonisht shndrrohet n procedur t prgjithshme, dhe gjykata sipas saj cakton seanc gjyqsore.

Pr prapsimin e paraqitur zakonisht vendoset n baz t shqyrtimit n seanc.Arbitrazhi sht institucion joshtetror i prbr prej nj apo m tepr subjektesh, t cilit palt, me marrveshje, ia besojn zgjidhjen e kontestit me an t vendimit, t cilin ligji e barazon me aktgjykimin e forms s prer. Arbitrat e arbitrazhit i zgjedhin vet palt. Vendimi i arbitrazhit jepet n form t aktgjykimit.

Ekzistojn arbitrazhet institucionale (t prhershme) dhe

ato t prkohshme (ad hoc).

arbitrazhi institucional sht organizat e prhershme, e themeluar me qllim q ta kryej funksionin gjyqsordgjues.