ORGANIZUJU PRVI CRNOGORSKI PARLAMENT PREDUZEĆA

Podgorica - 22. mart, 2013. godine

SADR

ŽAJ Ishodište ................................................................................................................................................................................................................. 5

Riječ Predśednika - Ranko Krivokapić, predśednik Skupštine Crne Gore ............................................................................. 6Riječ Predsjednika - Velimir Mijušković, predsjednik Privredne komore Crne Gore ............................................................................. 8Dnevni red ........................................................................................................................................................................................... 10Vodič za učesnike ........................................................................................................................................................................................... 11 Ljudski resursi ........................................................................................................................................................................................... 12Konkurentnost ........................................................................................................................................................................................... 14Ekonomski rast ........................................................................................................................................................................................... 16Spisak učesnika ........................................................................................................................................................................................... 18Ka 110 godina Parlamenta ..................................................................................................................................................................... 2085 godina Komore ........................................................................................................................................................................................... 22

3

4

ISHO

DIŠT

E

Znak svoje ishodište nalazi u crnogorskoj tradiciji - gumnu kao kamenom simbolu crnogorske prošlosti; sastajalištu seoskih glavešina, mjestu donošenja odluka, mjestu gdje se život živio i život kreirao.

Svojim sadržajem, znak simbolizuje put od gumna do današnjeg parlamenta, kamenom strukturom čvrstinu i trajanje, kružnim oblikom koncentraciju energije, simetrijom red, poštovanje, zakonitost, ravnopravnost učesnika i jasnu konstantu, dobro kao zajednički interes.

Veliki broj otvorenih prostora sugeriše na otvorenost parlamenta i slobodu, u najširem smislu riječi, za sve, i one unutra i one vani, otvorenost za javnost, za nove ideje i nove ljude, za različita mišljenja, za kreativnost i promjene.

Ideja spajanja prošlosti i sadašnjosti, transformacije od gumna do parlamenta, upućuje na pokret, kretanje naprijed i razvoj, na evolutivnost i potrebu sagledavanja problema, sveobuhvatno, cjelovito i višedimenzionalno, u realnim okolnostima, uz istovre-meno kreiranje rješenja na nov način, ali na trajnim univerzalnim vrijednostima.

Znak je u bojama crnogorske zastave. Crvena boja, i više nijansi te iste boje simbolizuju privrženost državi i jedinstvenost osnovne ideje i cilja, ali istovremeno i višestruku različitost u pristupu, razumijevanju i mišljenju članova parlamenta, kako medju kon-stituentima parlamenta, tako i u samim konstituentima.

5

riječ predśednikaPoštovani,

Crnogorski Parlament, u hiljadugodišnjoj crnogorskoj državnoj istoriji ima tradiciju dužu od 105 godina modernog parlamen-tarizma, u kojoj posebno odjekuje - neutihlim glasom naroda - Vox populi vox dei.

Moderni parlamentarizam u Crnoj Gori počinje prvim Ustavom iz 1905. Ali taj Ustav, kao i sam parlamentarizam, bili su tek nova artikulacija tradicije koja je vjekovima postojala u Crnoj Gori. Ovdašnja politička praksa je suštinski, ako već ne for-malni, duh parlamentarizma živjela kao crvenu nit posto-janja.

Opštecrnogorski zbor, kojem su se vremenom mijenjali nazivi, ali je opstajala njegova antička i demokratska suština, korijen ima u opštenarodnim skupštinama i patricijskim saborima. Na što nam śećanje čuva neprolazno djelo SCLAVORUM REGNUM – “Ljetopis popa Dukljanina” .

Crnogorski je narod mijenjao moduse vladavine običnog čovjeka, ali je suština kolektivne odgovornosti i legitimiteta bila sa istim likom. Likom zajednice slobodnih ljudi – DEMOSA - koji odlučuje o sebi i svojim liderima.

Nema bolje odbrane države od bezrezervnog jačanja institucija i snaženja demokratije.

Sva negativna iskustva naroda vrijede onoliko koliko narod ne dozvoli da se ponove. Gubili smo državu i slobodu. Vraćena je sna-gom koju će vrijeme tek da definiše. Milenijum crnogorskog zborovanja traži od nas složene, ali jasne evropske odgovore. Danas Crna Gora teži evropskoj zajednici univerzalnih vrijednosti.Bićemo Evropljani koliko budemo spremni da evropske vrijednosti odbranimo zakonom i snagom države.

6

rije

č pr

edśe

dnik

a

7

U procesu evropskih i atlantskih integracija, uloga Parlamenta je od najveće važnosti. Nastavili smo poslije zlog vremena raspada, otvarati Parlament, stvarati nevladin sektor, podsticati slobodnu misao i riječ đe god možemo. Skupština Crne Gore ima presudnu ulogu u okupljanju cijele gore naše, na povratak među ravnopravne države Evropskog doma.

Zato je Skupština Crne Gore otvorila svoja vrata glasu privrede, temelju i gorivu našeg razvoja i stabilnosti. Crnogorska privreda mora biti koordinisana više nego ikada do sada, te na svojim plećima ponijeti dio bremena i dati svojom snagom i znanjem impuls i ruku razumijevanja državi u daljem sigurnom koračanju.

Simbol Crnogorskog parlamenta preduzeća jeste śednik (gumno) protkano crnogorskim bojama, crvenom i zlatnom, koje simboliše mjesto beśede i razmišljanja Crnogoraca.

Nek bude jak Crnogorski parlament preduzeća, neka utemelji vječnost Crne Gore, udobnog doma svih nas!

Ranko KrivokapićPREDŚEDNIK SKUPŠTINE CRNE GORE

Moral je ponajbolji odraz duhovnog stanja naroda. Sposobnosti da stvori vrijednost i da se njoj pokori.

riječ predsjednika

8

Poštovani,

Organizovanje Crnogorskog parlamenta preduzeća, povod je i da se podsjetimo istorije komorskog udruživanja, kao i prvih komora na teritoriji današnje Crne Gore, kao i datuma koji nas posebno obavezuje, osnivanje Trgovinsko-zanatske komore u Podgorici 1928. godine.

Prije više od 200 godina na teritoriji Kotora osnovana je jedna od prvih Komisija za trgovinu. Trgovačke komisije bile su raspuštene osnivanjem trgovačkih komora, koje preuzimaju gotovo sve njihove nadležnosti. Svi analitičari toga doba su saglasni u tome, da ove institucije u istočnom Jadranu, treba smatrati pravim pretečama francuskog – kontinentalnog komorskog uređenja.

Privrednici Crne Gore stalno su isticali potrebu osnivanja zajedničke Komore koja će zastupati interese svih i učestvovati u svim akcijama, koje bi bile usmjerene ka ekonomskom razvoju zemlje. Tako, sopstvenom inicijativom trgovaca, industrijalaca i zanatlija u Podgorici je 1928. godine osnovana Trgovinsko – industrijska i zanatska komora Crne Gore.

Kao centralno privredno udruženje znatnog dijela teritorije Zetske banovine, Trgovinsko - industrijska i zanatska komora u Podgorici, činila je ozbiljne napore da anlizira sve aktuelne probleme iz oblasti privrednog i socijalnog života na području svog djelovanja.

Kao savjetodavni organ državnih vlasti, Komora je ukazivala na sve probleme sa kojima su se njene članice susretale u radu. Kao dio aktivnosti Komore, posebno ovim povodom važno se podsjetiti njene inicijative za sazivanjem širih konferencija komorskih vijećnika, predstavnika gradskih i varoških opština, banskih vijećnika, predsjednika udruženja trgovaca i zanatlija, predstavnika novčanih zavoda, političara i javnih radnika toga vremena . Komora je bila ne samo inicijator već i organizator ovakvih širih sk-upova, a poslednji je održan 24. marta 1935. godine.

rije

č pr

edsj

edni

ka

9

Danas, Komora uz podršku Skupštine Crne Gore organizuje Crnogorski parlament preduzeća, koji se može smatrati kako novinom, tako i nastavkom tradicije.

Komora, je logično mijenjajući se saglasno zahtjevima vremena u kojem djeluje prilagođavala svoje aktivnosti aktuelnom tre-nutku, ali ni jednog momenta ne napuštajući, u XVII vijeku, ustanovljeno kontinentalno komorsko uređenje koje je prisutno i njeguje se u svim razvijenim zemljama Evrope.

Smatrajući izuzetno važnim unapređivanje dijaloga između privrede i donosioca odluka na svim nivoima, te kontinuirane ak-tivnosti koje je u tom cilju nužno sprovoditi opredijelili smo se za organizovanje ovog važnog događaja.

S obzirom da predstavljamo poslovnu zajednicu u cjelini, nosimo i posebnu odgovornost za makroekonomski razvoj zemlje. Naš rad, kroz rad naših članica ima nezamjenljiv uticaj na poslovno okruženje i ekonomsko – socijlnu stabilnost. Kao takvi predstav-ljamo pouzdanog partnera kreatorima politika i donosiocima odluka u pogledu sprovođenja nacionalnog programa reformi.

Upravo univerzalno članstvo u Komori osigurava slobodu, stvara legitimitet i vodi ka efikasnoj i efektivnoj samoupravi privrednika u ovoj njihovoj asocijaciji. To podrazumijeva našu usmjerenost na srednje i dugoročne ciljeve, a ne lobiranje za pojedinačne ili kratkoročne interese, na bazi čega doprinosimo koherentnosti ekonomske i socijalne politike.

Poštovani privrednici,

Kao Predsjednik vaše Komore, pozivam vas da snagu koju generišemo iz članstva koje imamo, predstavimo u punom kapacitetu, iznoseći svoje stavove i interese kreatorima politika i da Crnogorski parlament preduzeća u duhu kvalitetnog dijaloga iskoristimo za to, a na opštu dobrobit.

Velimir MijuškovićPREDSJEDNIK PRIVREDNE KOMORE CRNE GORE

DNEVNI RED

10

11.15 - 12.00hREGISTRACIJA UČESNIKA

12.00 - 12.45hOTVARANJE ZASIJEDANJA Ranko Krivokapić, predśednik Skupštine Crne Gore Velimir Mijušković, predsjednik Privredne komore Crne GoreMilo Đukanović, predsjednik Vlade Crne GoreMartha Shultz, zamjenik predsjednika Eurochambres-a

12.45 - 13.45hSESIJA I: LJUDSKI RESURSIUvodničar - Pavle D. Radovanović, generalni sekretar, PKCGPrivrednici - govorniciBranka Tanasijević, predsjednica Odbora za prosvjetu, nauku, kulturu i sport, Skupština CGPredrag Bošković, ministar rada i socijalnog staranjaGlasanje privrednika

13.45 - 14.45hSESIJA II: KONKURENTNOST CRNOGORSKE PRIVREDEUvodničar - Ljiljana Filipović, potpredsjednica PKCGPrivrednici - govorniciPredstavnik Skupštine CGRadoje Žugić, ministar finansijaGlasanje privrednika

14.45 - 15.45hSESIJA III: PUT KA EKONOMSKOM RASTUUvodničar - Ivan Saveljić, potpredsjednik PKCGPrivrednici - govorniciAleksandar Damjanović, predsjednik odbora za ekonomiju, finansije i budžet, Skupština CGBranimir Gvozdenović, ministar održivog razvoja i turizmaIvan Brajović, ministar saobraćaja i pomorstvaGlasanje privrednika

15.45h - 16.000hZAVRŠNA OBRAĆANJAVlastimir Golubović, predsjednik Skupštine Privredne komore Crne GoreRanko Krivokapić, predśednik Skupštine Crne Gore

16.00h - ZAJEDNIČKO FOTOGRAFISANJE I KOKTEL

VODI

Č ZA

UČE

SNIK

E

11

Crnogorski parlament preduzeća se održava u petak 22. marta, 2013. godine u 12 sati, u plenarnoj sali Skupštine Crne Gore.

Dolazak učesnika je predviđen od 11.15 do 11.45 sati.

Spisak učesnika sjednice prvog Crnogorskog parlamenta preduzeća je jedinstven i zbog poštovanja protokola Skupštine Crne Gore ne može se mijenjati nakon 19. marta, 2013. godine.

Raspored sjedenja je unaprijed utvrđen i mjesta u plenarnoj sali će biti označena i ne mogu se mijenjati. Protokol Skupštine Crne Gore i Privredne komore Crne Gore će pomoći oko smještanja i biti na usluzi za sve potrebne dodatne informacije.

Radni materijal za zasijedanje i elektronske kartice za glasanje učesnike će čekati na njihovim mjestima u sali.

Vrijeme izlaganja svih učesnika je ograničeno na 5 minuta. Predsjedavajući sesije uz tehničku podršku sistema kontroliše poštovanje utvrđenog vremena. Svi diskutanti se obraćaju sa svog mjesta.

Nakon završene rasprave u okviru svake sesije, učesnici će se izjašnjavati glasanjem o pitanjima koja se nalaze u radnom ma-terijalu. Glasanje se obavlja pritiskanjem tastera DA, NE ili UZDRŽAN.

Na kraju zasijedanja svi učesnici će se zajedno fotografisati u holu Skupštine.

LJUDSKI RESURSISavremeno društvo, u svojoj osnovi i suštini, snažno je određeno globalizacijom kao univerzalnim procesom, koji je generisao međusobnu povezanost između država i društava, integrišući ih u jedan moderan svjetski sistem. Kroz svoje osnovne dimenzije: društvo, politiku, kulturu i životnu sredinu, globalizacija je ukazala na sveobuhvatnost, ali i zakonomjernu zavisnost i prožimanje, kako aktera, tako i oblasti koje je sačinjavaju, a ekonomskom dimenzijom dodatno, srušila granice i vještačke barijere za protok roba, usluga, ljudi, znanja i kapitala.

Takav sistem, pred nacionalne ekonomije i sve njene konstituente postavio je nove izazove i zahtjeve, nametnuo potrebu drugačijeg načina razmišljanja i optimizacije svih raspoloživih resursa. Čovjek odnosno ljudski resurs postavljen je u fokus pažnje i postao neizostavni činilac uspjeha, nova snaga i ključni resurs, a njegova obrazovanost, sposobnost donošenja odluka, stručnost, obučenost, kreativnost, inovativnost, motivisanost, smisao za zajedništvo i timski rad i svijest o ličnoj odgovornosti, faktor prednosti i dodatne vrijednosti kompanije.

Odnos akademske zajednice i privrede, kroz pristup obrazovanju (moderan sistemski, ili prodaja statusa pod maskom znanja) i odnos prema zaposlenima (na nivou stvarne vrijednosti ljudskog resursa ili uloge osnovnog sredstva...), njihovo sadejstvo i interaktivnost, biće iskaz razumijevanja potreba i zahtjeva vremena, a bogatstvo društva krajnji rezultat.

Ima li simbolike u činu da je Crna Gora u okviru pregovora sa EU kao prvo otvorila, i istoga dana, privremeno zatvorila poglavlje Nauka i istraživanje?

12

SESIJA I:

Ljudski resursi

PITANJA ZA GLASANJE:

Da li bi intezivnija saradnja privrede i obrazovnih ustanova uravnotežila odnos ponude i tražnje na tržištu rada?

Da li smatrate da sticanje praktičnih znanja kroz obuku u preduzećima, u toku redovnog školovanja, može uticati na smanjenje nezaposlenosti?

Da li smatrate da je stalno usavršavanje zaposlenih preduslov uspješnosti vašeg poslovanja?

Da li je normativna uređenost radnih odnosa na zadovoljavajućem nivou?

LJUD

SKI R

ESUR

SI

13

14

KONKURENTNOSTKada vam svijet, uvažavajući vašu želju, zahtjev i rezultate, otvori vrata i pozove vas da uđete i pridružite mu se, na istinskim vrijednostima modernih društava, to nije suočavanje samo sa svijetom, sa njima, već prevashodno sa nama samima, suočavanje svakog pojedinca sa samim sobom.

Svijet vam nudi i daje svoja civilizacijska dostignuća, ali istovremeno je otvoren da vas upozna i prihvati, i vas i vaše stvaralaštvo, vaš proizvod, koji prije svega mora biti izraz poštovanja postavljenih visokih zahtjeva, standarda, vrijednosti i kvaliteta, i suštinski iskaz vaše samosvijesti, osobenosti, kreativnosti i konkurentnosti.

Tržište, kao mjesto susreta ponude i tražnje, poprima karakteristike nemilosrdne konkurencije i borbe privrednih subjekata, i postaje ključno polje vašeg djelovanja, a kvalitet roba i usluga, intenzivno angažovanje, stručno praćenje i analiziranje, mjera vaše konkurentnosti i generator održivosti i ukupne uspješnosti.

Izazovi su veliki i veoma osjetljivi, kako na vrijeme tako i na kvalitet odluka, u svim oblastima društvenog iskazivanja, ali nigdje kao u oblasti ekonomije, gdje će vaše vrijednosti i adekvatan odgovor biti egzaktno testirani i nepogrešivo pokazani kroz nivo životnog standarda i kvalitet života svih građana.

15

KONK

UREN

TNOS

T SESIJA II:

Konkurentnost crnogorske privrede

PITANJA ZA GLASANJE:

Da li smatrate da su domaći proizvodi/usluge konkurentni na globalnom tržištu?

Da li smatrate da su mjere zaštite drugih zemalja uticale na konkurentnost domaćih proizvoda i usluga?

Da li smatrate da pravni okvir daje mogućnost za efikasnu zaštitu domaće privrede od nelojalne konkurencije?

Da li smatrate da primjena međunarodnih standarda i pravila u poslovanju doprinosi rastu konkurentnosti poslovanja?

Da li smatrate da je nivo tehničko tehnološke opremljenosti proizvodnje limitirajući faktor konkurentnosti?

16

EKONOMSKi RAst

Zahtjevnijeg, aktuelnijeg i važnijeg zadatka od formulisanja promišljene, odgovorne i konzistentne ekonomske politike, koja između ostalog, podrazumijeva kreiranje kvalitetnih, dugoročno održivih i pragmatičnih rješenja, a sve u cilju ostvarivanja privred-nog razvoja zemlje, u ovom trenutku nema.

Činjenica da privredni razvoj nije samo kvantitativni iskaz ekonomskog položaja zemlje, već i slika kvalitativnih promjena koje vode ka boljem i potpunijem zadovoljavanju svih čovjekovih potreba, samo dodatno podiže nivo odgovornosti i zadatak čini težim.

Stanje nacionalne ekonomije nameće potrebu da se svi akteri društvene crnogorske scene odreknu politiziranja, ideologija i parcijalnih interesa, da usaglase deklarativne stavove i djelovanje, te cijeneći dobru svjetsku praksu i našu zbilju, na temeljima Ustava Crne Gore, kreiraju bogatije društvo, etički zdravo i socijalno pravedno.

17

EKON

OMSK

i RAs

t SESIJA III:

Put ka ekonomskom rastu

PITANJA ZA GLASANJE:

Da li su zacrtani razvojni prioriteti (poljoprivreda, turizam i energetika) realna osnova za ispunjenje očekivanih efekata ekonom-skog rasta Crne Gore?

Da li smatrate da sadašnje stanje u finansijskom sektoru omogućava redovno poslovanje realnog sektora i ekonomski rast?

Da li smatrate da je postojeća infrastruktura neadekvatna i da to predstavlja jednu od dominantnih kočnica ekonomskog rasta?

Da li smatrate da će intenziviranje procesa EU integracija imati presudnu ulogu u ubrzanom razvoju crnogorske ekonomije?

18

SPISAK UČESNIKA1. Aerodromi Crne Gore, Milovan Đuričković2. Atlas banka, Mihailo Banjević3. Atlas grupa, Duško Knežević 4. Autoboka, Veselin Salamadija5. Bar-kod, Miomir Mrvaljević 6. Čikom, Vladan Tabaš7. Crnogorski elektroprenosni sistem, Dragan Laketić8. Crnogorski fond za solidarnu stambenu izgradnju, Danilo Popović9. Crnogorski Telekom, Vladimir Beratović10. Elektroprivreda Crne Gore, Igor Popović 11. Elektroprivreda Crne Gore, Luka Jovanović12. Erste banka, Aleksa Lukić13. ETG grupa, Mladen Bajković 14. Goranović MI, Đorđije Goranović15. Hemomont, Želimir Cerović16. HIT Montenegro, Danjel Mlečnik17. HG Budvanska rivijera, Jovo Đurašević18. HTP Mimoza, Marko Petričević 19. HTP Primorje, Predrag Jelušić 20. Investiciono razvojni fond Crne Gore, Dragan Lajović21. Jadransko brodogradilište, Stanko Zloković22. Jadroagent, Vojo Banović23. Jugopetrol, Ionnis Geroulanos

24. Jugopetrol, Pavle Radulović25. Kastex, Stevan Karadaglić26. Kips, Risto Drekalović27. Kontejnerski terminal i generalni tereti, Miodrag Radusinović28. Komercijalna banka Budva, Goran Knežević29. Komunalno stambeno Budva, Đorđije Medin 30. La - vista, Rešid Adrović31. Ljetopis Automotive, Dijana Mijović 32. Lovćeninvest, Milenko Radmilović33. Luka Bar, Predrag Ivanović34. Luka Bar, Slobo Pajović35. Luka Kotor, Nikola Konjević36. Martex, Dragan Martinović 37. Merkator CG, Ivan Karadžić 38. Mesopromet, Hilmo Franca39. Milšped Montenegro, Zoran Pavlović40. Montecargo, Budimir Šaranović41. Montenegrobonus, Aleksandar Kašćelan42. Montenegrostars HG, Žarko Radulović43. Montenomaks, Radovan Radulović44. Montimprex, Saša Radunović 45. M-Tel, Vladimir Lučić46. Nall International, Jovan Lekić

19

SPIS

AK U

ČESN

IKA 47. Neregelia, Ljiljana Pižurica

48. Nikšićki mlin, Mitar Jokić49. NLB Montenegrobanka, Anton Ribnikar50. Normal Company, Žarko Burić 51. Plantaže, Verica Maraš52. Plantaže, Ruždija Tuzović53. Polimlje, Dragan Bojović54. Pošta Crne Gore, Milan Martinović55. Primat, Slavko Pajović56. Prva banka Crne Gore, Darko Radunović57. Real Estate & CO, Ćazim Resulbegović58. Rudnik uglja Pljevlja, Vuk Roćen59. Sagar, Vesko Popović 60. Sava Montenegro, Nebojša Šćekić61. Šimšić Montmilk, Milutin Đuranović62. Societe Generale Montenegro, Radule Raonić63. Stadion, Vojin Žugić64. Toscelik, Sait Hadutoglu65. Trebjesa, Sanja Ćalasan66. Vektra -Jakić, Milan Božović67. Veletex, Vlastimir Golubović68. Vodovod i kanalizacija Podgorica, Vladan Vučelić69. Voli, Dragan Bokan

70. Željeznička infrastruktura Crne Gore, Rešad Nuhodžić71. Zetagradnja, Blagota Radović 72. Zetatrans, Anton Turk73. ZIP, Draško Tomašević74. Zrnožit, Branko Pejović

20

ka 110 GODINA parlamenta

...Biračko pravo je ustanovljeno 1905. godine. Regulisano je Na-redbom predśednika Državnog savjeta i ministra unutrašnjih djela o izborima narodnih poslanika, 1. novembra 1905. Prvi zakon kojim su definisani svi segmenti izbora kao što su iz-borni okruzi, broj poslanika, ko ima pravo da bira i da bude biran, birački spiskovi, kandidatske liste, izborni materijal, glasačka mjesta, procedura zatvaranja biračkih mjesta i brojanja glasova, donešen je 7. jula 1906. godine. Ubrzo na-kon ovog zakona, 18. januara 1907. Donijeta je njegova nova verzija (pod uticajem iskustva iz prethodnih izbora). Odredbe o biračkom pravu ostale su iste, ali je izborna procedura pre-ciznije definisana. Biračko pravo se nije mijenjalo od 1905. do kraja parlamentarnog života u Knjaževini, odnosno Kraljevini Crnoj Gori. Pravo glasa je imao svaki crnogorski državljanin koji je navršio 21. godinu, bez obzira na to koliko je plaćao dacije (poreza na imovinu).

Prvi izbori u Crnoj Gori održani su 27. novembra 1905. Bili su to izbori za Crnogorsku narodnu Skupštinu čiji se zadatak sveo na prihvatanje Ustava koji je knjaz Nikola darivao Crnoj Gori. Na osnovu Ukaza knjaza Nikole od 31. oktobra 1905. godine naređeno je da se obavi izbor poslanika, a izborna procedura je propisana Naredbom predśednika Državnog savjeta i ministra unutrašnjih djela vojvode Boža Petrovića.

Prvi izbori za zakonodavnu skupštinu (odnosno Parlament) održani su 27. septembra 1906. Na prvim izborima nijedna grupa nije izašla sa svojim izbornim programom. U agitaciji su se istakli predstavnici Ustavotvorne skupštine. Izbori su bili uglavnom slobodni, mada je na pojedinim mjestima bilo pritiska vlasti da se glasa za određene kandidate.

U prvom sazivu 31. oktobra 1906. bilo je 76 poslanika (56 izabranih u kapetanijama, 6 u varošima i 14 virilnih). Od 56 poslanika koji su birani po kapetanijama izabrano je: 23 plemenska kapetana, jedan brigadir, dva oblasna upravitelja, trojica vojvoda, devet komandira i potkomandira, 9 sudija, dva sveštenika, dva učitelja, dva činovnika, dva trgovca i jedan seljak.

21

ka 1

10 g

odin

a pa

rlam

enta U 6 varoši izabrano je još 6 poslanika, a još 14 poslanika bili su to po položaju (virilni): mitropolit crnogorski, arhibiskup barski,

crnogorski mustija, predśednik i članovi Državnog savjeta, predśednik Velikog suda, Glavne državne kontrole i 3 brigadira koje je određivao knjaz. Predśednik, potpredśednik i dva sekretara Skupštine su se birali tajno. Poslanici su uživali i izvjesni imunitet.

Na XXII śednici Narodne skupštine, 11. decembra 1906. godine, usvojen je Zakon o poslovnom radu u Narodnoj skupštini. Ovo je bio prvi zakon koji je usvojila Skupština.

Prvi Zakon o državnom budžetu koji je skupština „riješila“, a knjaz potvrdio, donijet je 31. decembra 1906. godine. Njegovim donošenjem, prvi put u istoriji Crne Gore, data su ovlašćenja Skupštini da kontroliše državne prihode i rashode.

U početku, u parlamentu nije bilo stranačkog organizovanja. Najprije je 1907. osnovana Narodna stranka (klubaši). U svom pro-gramskom aktu stranka se zalagala za unaprjeđenje svih oblasti državnog života: administracije, privrede, prosvjete, finansija, vjerske i spoljne politike. Jedan od političkih lidera Narodne stranke bio je Andrija Radović. Mada nije bila formalno list Narodne stranke, „Narodna misao“ iz Nikšića je propagirala njihove ideje (počela da izlazi 16. septembra 1906).

U parlamentu je, kao protivteža Narodnoj stranci, formirana Prava narodna stranka (pravaši). Njene vođe bili su general Mitar Martinović i Jovan Plamenac.

Treću političku grupaciju, tzv. Mijuškovićko-Jabučku grupu narodnjaci su smatrali pravašima, jer je bila vezana za knjaza i Dvor. U ovoj grupi isticao se Lazar Mijušković. Sebe su smatrali naprednijim od pravaša i pokušali su da se organizuju kao politički centar....

Izvor: Skupština Crne Gore Istorijat (brošura)

22

85 GODINA KOMORE

...U periodu do 1928. godine, odnosno do osnivanja Trgovačko-industrijske i zanatske komore u Podgorici, postojala su u Crnoj Gori slobodna udruženja trgovaca i zanatlija. Ove ko-more nijesu formirane na osnovu zakonskih propisa već su bile obična udruženja.

Ministar trgovine i industrije Kraljevske vlade u Beogradu donio je Uredbu 18. marta 1928. godine kojom se srbijanski Zakon o radnjama iz 1910. godine uvodi u život na prostoru Zetske oblasti, s izuzetkom okruga beranskog i metohijskog i sreza bokokotorskog. Uredba je sadržala i specijalnu odred-bu o formiranju Trgovačko – industrijske i zanatske komore u Podgorici, čime je ispoštovana inicijativa tadašnjih privrednika iz Crne Gore.

Ministar trgovine i industrije je odobrio i Statut Komore 20. decembra, 1928. godine. U Statutu su definisani i zadaci Komore, od kojih izdvajamo:- da uzimaju inicijativu za podizanje i osnivanje korisnih ustanova po napredak trgovine, industrije i zanatstva kao što su: muzeji, izložbe, berze, stručne škole i kursevi, javna sjemeništa itd; - da proučava i daje svoje mišljenje o predlozima zakonskim i uredbama o trgovini, industriji i zanatstvu, kad to zatraži Ministar-stvo trgovine i industrije; - da daje svoje mišljenje nadležnim ministarstvima u pitanju ugovora koji se imaju zaključiti sa stranim državama, a koji se tiču trgovine, industrije, zanatstva i saobraćaja; - da proučava i daje mišjenja nadležnim ministrima o zakonskim predlozima i pitanjima, o novim porezima, posrednim i nep-osrednim dažbinama, koje se tiču trgovine, industrije i zanatstva, kao i o pitanjima saobraćajnih uredaba i tarifa; - da čini predstavke ministru trgovine i industrije kad primijeti da se propisi zakona, pravila, raspisi i dr. naređenja po svim pitan-jima, koja se odnose na trgovinu, industriju i zanatstvo, ne primjenjuju pravilno- da osnuje svoj sud za sporove trgovačke prirode shodno pravilima toga suda, koje propisuje plenarna sjednica Komore a odo-brava ministar trgovine i industrije;

23

85 G

ODIN

A KO

MOR

E - da daje odobrenja za otvaranje trgovačkih i zanatskih radnji, te industrijskih preduzeća na teritoriji svoje nadležnosti, ako su za to prethodno ispunjeni svi zakonski uslovi; - da bira sudije iz reda trgovaca, industrijalaca i zanatlija za trgovačke sudije kada budu ustanovljeni na teritoriji Komore; - da izdaje uvjerenja o trgovinskim uzansama i o porijeklu robe uopšte, kao i robe izrađene u pojedinim industrijskim i zanatskim preduzećima; - da interveniše kod ministra trgovine i industrije i drugih vlasti u svakom pitanju, kad god se tiče interesa i napretka trgovine, industrije i zanatstva.

U sklopu svojih aktivnosti, Komora je u periodu od 1932. do 1935. godine organizovala četiri velike konferencije na kojima se donosila, na osnovu svestrane i šire demokratske rasprave, zajednička platforma o aktuelnim pitanjima privrednog, socijalnog i kulturnog života Crne Gore. Konferencije privrednika, kako su se nazivale, pokazuju da je bila potrebna koncentracija i saradnja svih tih snaga na proučavanju svih konkretnih mjera za privrednu obnovu ekonomski zapuštene i nerazvijene Crne Gore.

Prva takva konferencija privrednika održana je u vrijeme kada je velika svjetska ekonomska kriza 30-ih godina prošlog vijeka, uzimala sve veći zamah, i bila je upravo posvećena krizi i teškom ekonomskom i socijalnom stanju u kojem se našla Crna Gora, odnosno Zetska banovina. Pronaći mjere i sredstva koja će ublažiti dejstvo krize i oživjeti koliko – toliko svaki samostalni privredni rad, bio je zadatak pozvanih predstavnika vlasti, vijećnika Komore i privrednika iz svih krajeva Crne Gore na Konferenciji koja je održana u Podgorici, 2. oktobra 1932. godine.

Poslije podnešenih referata o stanju pojedinih privrednih grana i opsežne diskusije, Konferencija je usvojila Rezoluciju u kojoj se, pored ostalog, kaže da su dejstvom opšte privredno - finansijske krize zamrle sve privredne radinosti. Visoke i nepravedne kamate na ranije izuzete kredite prigušuju i posljednji dah dužnika. Nagomilane izvršne presude kod upravnih vlasti za prisilnu naplatu tražbina učiniti će, da se pokretna i nepokretna imovina dužnika proda za bagatelnu cijenu ili prosto ustupi povjeriocima u bescjenje. Time će se prouzrokovati osiromašenje i onih, koji su do sada bili najjači poreski obveznici. ...Izvor: Crnogorska privreda između dva svjetska rata, dr Branislav Marović

Privredna komora Crne Gore

Novaka Miloševa 29/II, PodgoricaTel: +382 20 230 545Fax: +382 20 230 493e-mail: pkcg@pkcg.orgwww.privrednakomora.me

SKUPŠTINA Crne Gore

Sv. Petra Cetinjskog 10, PodgoricaTel: +382 20 404 565Fax: +382 20 245 125e-mail: press@skupstina.mewww.skupstina.me