Ogólna budowa i aparat ruchu psa

ESPZiWPKurs „Kynologia”

Ogólna budowa morfologiczna

Aparat ruchuZe względu na budowę i właściwości aparat ruchu można podzielić na:- część czynną – układ mięśniowy - część bierną – układ szkieletowy

Dzięki współdziałaniu tych układów pies może:

» wykonywać ruchy lokomocyjne» zmieniać ułożenie ciała względem siebie» utrzymać odpowiednią postawę ciała» osłabiać skutki działania różnych przeciążeń

• Szkielet (inaczej kościec) to wszystkie kości w organizmie zwierzęcia.

• Aparat ruchu tworzą wszystkie kości wraz z ich połączeniami i mięśniami szkieletowymi.

• Kości nie wchodzące w skład aparatu ruchu to tzw. kości trzewne (są to: k.prącia, k.przegrody nosowej i kości serca)

SzkieletStanowi rusztowanie ciała i jest oparciem dla mięśni. Ponadto pełni

również inne funkcje:• ochronną dla narządów,• krwiotwórczą (szpik kostny wypełniający wnętrze kości tworzy

ciałka krwi),• magazynującą ( w kościach gromadzi się wiele soli mineralnych,

szczególnie wapń).

.

Szkielet psa jest zbudowany z około 319 kości.Ze względu na budowę zewnętrzną kości podzielono na kilka grup:

• kości długie np. kość udowa, ramienna• kości płaskie np. kości czaszki, łopatka• kości krótkie np. kości nadgarstka, stępu• kości różnokształtne np. kręgi

Tkanka chrzęstnaSkłada się z istoty międzykomórkowej, w której zanurzone są włókna

białkowe oraz komórki chrzęstne: chondrocyty.Nie jest unaczyniona ani unerwiona, odżywianie zachodzi z

łącznotkankowej ochrzęstnej na drodze dyfuzji.Rodzaje tkanki chrzęstnej:• szklista – buduje powierzchnie stawowe i przymostkowe części żeber,

występuje w części chrzęstnej nosa, nagłośni, oskrzelach• sprężysta – występuje w małżowinie usznej• włóknista – występuje w miejscu przyczepu ścięgien do kości,

współtworzy krążki międzykręgowe

Tkanka kostna

Zbudowana jest z komórek (osteoblastów, osteocytów i osteoklastów) oraz z istoty międzykomórkowej, którą tworzy istota podstawowa izanurzone w niej włókna kolagenowe (osseinowe).

Tkankę kostną dzielimy na grubowłóknistą (występuje w życiu płodowym, a później jedynie w szwach i miejscach przyczepów ścięgien do kości)oraz drobnowłóknistą, która występuje w dwóch postaciach:jako istota gąbczasta oraz istota zbita.

- istota zbita - buduje trzony kości długich i blaszki kości płaskich. Złożona jest z cylindrycznych otworów - osteonów, przebitych kanałem Hawersa, przez który biegną naczynia krwionośne zaopatrujące kość w pożywienie i tlen. Osseina tworzy szereg współśrodkowych rur zw. blaszkami kostnymi, obejmujących kanał dookoła. Pomiędzy blaszkami w jamach kostnych leżą komórki kostne - osteocyty, połączone ze sobą i z systemem Hawersa kanałami zaopatrzeniowymi.- istota gąbczasta - buduje nasady kości długich i wypełnia przestrzenie między blaszkami istoty zbitej w kościach płaskich.Składa się z cieniutkich beleczek, łączących się w cienką sieć, przebiegających zgodnie z układem działania linii sił. Taka budowa daje istocie gąbczastej maksymalną wytrzymałość przy wykorzystaniu minimum budulca.

Komórki tkanki kostnej• Wyróżniamy trzy typy komórek tkanki kostnej: • komórki kostne (= osteocyty), • komórki kościotwórcze (= osteoblasty)• komórki kościogubne (= osteoklasty).

• Osteocyty, budujące kość, leżą w jamkach i kontaktują się kanalikami kostnymi.

• Osteoblasty dzięki swoim podziałom produkują nowe komórki kości (w czasie wzrostu organizmu lub w czasie regeneracji kości), produkujątakże kolagen i inne substancje organiczne wchodzące w skład substancji międzykomórkowej.

• Osteoklasty, powstają najczęściej z przekształcenia osteocytów w miejscach uszkodzenia kości, produkują enzymy lizogenne, które trawią uszkodzone osteocyty. W miejscu regeneracji inne osteocyty przekształcają się w osteoblasty, czyli komórki kościotwórcze produkujące nowe komórki kostne.

Budowa kości

Kość (łac. Os) jest to twór łącznotkankowy wchodzący w skład szkieletu.

a – nasada kości b – trzon kościc – nasada kościd – istota gąbczastae – istota zbitaf – okostnag – jama szpikowa

Kości pokrywa łącznotkankowa okostna, która spełnia funkcje odżywcze, ochronne i bierze udział w regeneracji kości.

Skład chemiczny

• Istota międzykomórkowa - stanowiąca główny budulec kości -złożona jest ze związków organicznych i nieorganicznych (soli mineralnych).Składnikiem organicznym kości jest substancja białkowa zwana osseiną. Stanowi ona 35% masy kostnej. Przesycona jest solami mineralnymi (ok. 65% masy kostnej), występującymi w postaci kompleksowego związku węglanu wapnia i fosforanu wapnia. Poza tym w skład substancji nieorganicznych kościwchodzi niewielka ilość sodu, magnezu, potasu, chloru i fluoru.

Wzrastanie kości na długość

W kościach długich organizmów młodocianych między nasadą a trzonem występuje warstwa chrząstki zwanej nasadową. Dzięki narastaniu tkanki kostnej w bezpośrednim sąsiedztwie chrząstki nasadowej kość wydłuża się. Proces ten trwa aż do momentu zakończenia wzrostu. Pod wpływem hormonów rozmnażanie się komórek zostaje zahamowane. Chrząstki nasadowe ulegają skostnieniu, nasady zrastają się z trzonem i rozrastanie siękości na długość ustaje.

Typy połączeń między kośćmi

Połączenia ścisłe kości - kościozrosty – w takich połączeniach nie ma możliwości przemieszczania się kości względem siebie.

Przykładem mogą być kości czaszki, gdzie brzegi kości zachodzą na siebie tworząc ząbkowane linie - szwy.

Połączenia półścisłe kości (chrząstkozrosty). Między dwoma zakończeniami kostnymi znajdują się krążki chrzęstne lub chrzęstno – włókniste. Ten typ połączenia występuje m.in. między kręgami i w spojeniu łonowym.

Połączenia ruchome kości - stawy, które umożliwiają szeroki zakres ruchów.

Budowa stawu

1 – więzadło2 – torebka stawowa, warstwa włóknista

– błona, która zamyka od zewnątrz jamę stawową, zapewnia stabilność i odgranicza staw od otoczenia

3 – torebka stawowa, warstwa maziowa –produkuje maź, która nawilża chrząstki stawowe zmniejszając tarcie

4 – powierzchnia stawowa kości5 – chrząstka stawowa – pokrywa

powierzchnie stykających się kości, zapobiega ich ścieraniu, ułatwia poślizg

6 – jama stawowa – przestrzeńwypełniona mazią

Rodzaje stawów

1 – staw kulisty np. staw barkowy2 – staw eliptyczny, np. staw promieniowo – nadgarstkowy3 – staw siodełkowy, np. staw nadgarstkowo – śródręczny kciuka4 – zawiasowy, np. staw łokciowy5 – obrotowy, np. staw między pierwszym a drugim kręgiem szyjnym

1

3

45

Szkielet psa

Szkielet psa dzielimy na:1/ czaszkę2/ kręgosłup i klatkę piersiową3/ kościec kończyn piersiowych4/ kościec kończyn miedniczych

CzaszkaCzaszka składa się z wielu kości, połączonych za pośrednictwem szwów, a u starszych osobników poprzez kościozrosty. Ruchome połączenie występuje tylko w stawie skroniowo-żuchwowym.

Wyróżniamy dwie części czaszki:Mózgoczaszkę – stanowi obudowę dla mózgu i narządów

zmysłówTrzewioczaszkę – stanowi rusztowanie kostne dla

początkowych odcinków układu trawiennego i oddechowego

Czaszka – ważniejsze elementy

• A – szczęka• B – żuchwa• C- kość nosowa• D – kość ciemieniowa• E- kość potyliczna• F – wyrostek potyliczny• G – kość czołowa

U noworodków na granicach zetknięcia siękości czaszki utrzymuje się dość długo tkanka łączna, tworząc „wgłębienia” zwane ciemiączkami. Obecność ciemiączek i nieskostniałych połączeń między kośćmi sklepienia czaszki umożliwia powiększanierozmiarów głowy podczas rozwoju. U dorosłego psa ciemiączko powinno być zarośnięte. U niektórych ras zdarza się, że ciemiączko zarasta długo, nawet do 7-8 miesiąca życia.

Kształt czaszek psów zależy od morfotypu

Na podstawie parametrów głowy wyróżnia się trzy morfotypy: dolichocefaliczny(długogłowy), mesaticefaliczny(średniogłowy) oraz brachycefaliczny(krótkogłowy).

KręgosłupKręgosłup jest:• osią i główną podporą ciała• narządem ruchu• osłoną dla rdzenia kręgowego

Kręgosłup zbudowany jest z kręgów i dzieli się na pięć odcinków:1 - szyjny ( 7 kręgów)2 - piersiowy( (13 kręgów)3 - lędźwiowy ( 7 kręgów)4 - krzyżowy ( 3 kręgi )5 - ogonowy ( do 23 kręgów)

Kręgosłup jest:• osią i główną podporą ciała• narządem ruchu• osłoną dla rdzenia kręgowego

Kręgosłup zbudowany jest z kręgów i dzieli się na pięć odcinków:1 - szyjny ( 7 kręgów)2 - piersiowy( (13 kręgów)3 - lędźwiowy ( 7 kręgów)4 - krzyżowy ( 3 kręgi )5 - ogonowy ( do 23 kręgów)

Kręgosłup

• Kręgi szyjne C1-C7• Kręgi piersiowe T1-T13• Kręgi lędźwiowe L1-L7• Kręgi krzyżowe zrośnięte w kość krzyżową S1-3

Kręgi• W budowie przeciętnego kręgu wyróżniamy część przednią i tylną.

Część przednia to trzon kręgu, a tylna to łuk kręgu.Trzon kręgu ma kształt niskiego krążka z dwiema wklęsłymi powierzchniami po przeciwległych stronach górnej i dolnej. Pomiędzy trzonem, a łukiem znajduje się otwór kręgowy. Otwory kręgów tworzą kanał kręgowy. W kanale tym znajduje się część ośrodkowego układu nerwowego , zwana rdzeniem kręgowym.

Kręgi szyjneI kręg szyjny – atlas (dźwigacz) II kręg szyjny – axis (obrotnik)

Kręgi piersiowe – wysokie wyrostki kolczyste pochylone do tyłu.Wyrostek kolczysty 10 kręgu ustawiony pionowo (krąg przeponowy)

Kręgi lędźwiowe - dość długie trzony, wyrostki kolczyste pochylone do przodu.

Kręgi krzyżowe są zrośnięte tworząc kość krzyżową

Klatka piersiowa

Szkielet klatki piersiowej składa się z: 13 kręgów piersiowych,13par żeber i mostka

• Żebro składa się części kostnej i chrząstki żebrowej. • Mostek składa się z trzonu (B) i rękojeści (A).

ŻebraZależnie od sposobu połączenia z mostkiem żebra dzielą się na:• żebra mostkowe (prawdziwe) – łączą się z mostkiem

bezpośrednio poprzez chrząstki żebrowe ( I – VIII)• żebra łukowate (rzekome) – łączą się ze sobą i poprzez żebro

VIII z mostkiem (IX-XIII)

Dzięki budowie chrzęstno – kostnej klatka piersiowa jest mocna i sprężysta. Ochrania narządy wewnętrzne, a dzięki ruchomości żeber możliwe jest rozszerzanie i kurczenie klatki piersiowej podczas oddychania.

Kościec kończyny przedniej1. Obręcz kończyny przednieja) Łopatka - Ab) Obojczyk (zredukowany)

2. Kościec kończyny przedniej wolneja) K. Ramienna - Bb) K. Łokciowa - Cc) K. Promieniowa - Dd) K. Nadgarstka - Ee) kości śródręcza - Ff) kości palców – G

Łopatka grzebień łopatki - Awyrostek barkowy - Bguzek nadpanewkowy - Dguzek podpanewkowy – E

Główka kości barkowej - C

Kości kończyny miedniczej

• - obręcz kończyny miedniczej • kość biodrowa• kość kulszowa• kość łonowa

• - kość udowa• - kości podudzia (piszczelowa i strzałkowa)• - kości stępu• - kości śródstopia• - kości palców

Obręcz miedniczna

Szkielet kończyny miedniczej

C – kość biodrowaB - guz krzyżowyA – guz biodrowyD- kość kulszowaE – kość łonowaP – staw biodrowyF – kość udowaG – rzepka H – staw kolanowyI – kość piszczelowaJ – kość strzałkowaK – staw skokowyL – guz piętowyM- kości stępuN – kości śródstopiaO – kości palców

Szkielet psa w całości• A - trzewioczaszka• B - mózgoczaszka• C - guz potyliczny• D – kręgi szyjne• E – łopatka• F – kręgi piersiowe• G – kręgi lędźwiowe• H – kość krzyżowa• K - guz siedzeniowy• L – staw biodrowy• M – guz biodrowy• N – miednica• O- kość udowa• P – staw kolanowy• R – kości podudzia• U – k.stępu• S – guz piętowy• T2- kości śródstopia• W- kości palców• Q- kość ramienna• Z- staw barkowy• Y – staw łokciowy• X – kości przedramienia• V- k. nadgarstka• T1 – k. śródręcza

•

Układ mięśniowy

Rodzaje mięśni:

1) Trzewne – tzw. mięśniówka gładka2) Somatyczne (szkieletowe)3) Swoisty serca

Budowa mięśni

• Mięsnie trzewne– tzw. mięśniówka gładka, buduje narządy wewnętrzne, ich ruchy są niezależne od woli zwierzęcia; zbudowane są z tkanki mięśniowej gładkiej.

• Mięśnie szkieletowe zbudowane są z tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej, zbudowanej z długich włókien. Komórki są wielojądrzaste, z widocznymi poprzecznymi paskami.

• Praca mięśni szkieletowych jest zależna od woli zwierzęcia, a ich skurcze są szybkie.

• Każdy mięsień składa się z części mięśniowej i części ścięgnistej

a

df

e

b

c

a. kośćb. ścięgnoc. mięsieńd. włókienko mięśniowee. pęczek mięśniowyf. włókna mięśnia poprzecznie prążkowanego

Budowa mięśnia.

a

b

a

a. ścięgnob. brzusiec

Ścięgna są zbudowane z tkanki łącznej. Są

elastyczne i bardzo mocne. Służą do

przyczepiania mięśnia do kości.

Brzusiec jest to środkowa część mięśnia

wydłużająca się i skracająca podczas jego

pracy.

Pies posiada około 350 mięśni szkieletowych.

Ruch• - krok (stęp) – podłoża dotykają zawsze 3 kończyny• - kłus • - galop• Kłus różni się od galopu tym, że pies nie jest nigdy w

zawieszeniu, czyli nie ma nigdy takiej chwili, w której żadna z łap nie dotyka podłoża.