2
UDC (uak) 327+341.7 Jurnal „diplomatia da samarTlis“ saredaqcio
sabWo: saredaqcio sabWos Tavmjdomare, mTavari redaqtori Tamar gar
daf xa Ze – sa mar Tlis doq to ri, axa li umaR le si sas wav leb
lis afilirebuli pro fe so ri, sa qar Tve los so ci a lur mec ni e
re ba Ta aka de mi is aka de mi ko si, axa li umaR le si sas wav
leb lis req to ri
sa re daq cio sab Wos Tav mjdo ma ris mo ad gi le, redaqtori da viT
ge fe ri Ze – sa mar Tlis doq to ri, afxazeTis mec ni e re ba Ta
erovnuli aka de mi is aka de mi ko si, axa li umaR le si sas wav
leb lis samecniero kvleviTi centris uf ro si, goris saxelmwifo
saswavlo universitetis afilirebuli pro fe so ri
sa re daq cio sab Wos wev re bi: gor der ci ani – sa mar Tlis doq
to ri, pro fe so ri, „mxi Tar go Sis“ sa xe lo bis som xe Tis sa
er Ta So ri so uni ver si te tis pro req to ri; an a an tCak-bar za
ni – fi lo so fi is doq to ri, pro fe so ri, fi nan se bi sa da me
nej men tis var Sa vis uni ver si te tis sa er Ta So ri so ur Ti
er To be bis ka Ted ris gam ge; ana to li fran cu zi – sa mar Tlis
doq to ri, pro fe so ri, ki e vis eko no mi kisa da sa mar Tlis
univer si te tis sa mar Tlis dis cip li ne bis ka Ted ris gam ge;
mamuka mdinaraZe – sa mar Tlis doq to ri, pro fe so ri, saqarTvelos
parlamentis wevri; ka xi yu raS vi li – sa mar Tlis doq to ri, niu
viJen uni ver si te tis afilirebuli pro fe so ri; ser gi ka pa na
Ze – sa er Ta So ri so ur Ti er To be bis doq to ri, ilias sa xel
mwi fo uni ver si te tis pro fe so ri; av Tan dil xa za lia – sa
mar Tlis doq to ri, af xa ze Tis mec ni e re ba Ta erov nu li aka
de mi is aka de mi ko si, so xu mis sa xel mwi fo uni ver si te tis
afilirebuli pro fe so ri; ann a ma ru aS vi li – eko no mi kis doq
to ri, axa li umaR le si sas wav leb lis afilirebuli pro fe so ri,
axa li umaR le si sas wav leb lis biz ne sis, sa mar Tli sa da so
ci a lu ri mec ni e re be bis fa kul te tis de ka nis mo ad gi le;
qe Te van ji je iS vi li – po li ti kis doq to ri, axa li umaR le
si sas wav leb lis biz ne sis, sa mar Tli sa da so ci a lu ri mec
ni e re be bis fa kul te tis sa er Ta So ri so ur Ti er To be bis
prog ra mis xel mZRva ne li, saqarTvelos teqnikuri universitetis
afilirebuli profesori; ma na na na ni taS vi li – eko no mi kis doq
to ri, profesori, axa li umaR le si sas wav leb lis biz ne sis, sa
mar Tli sa da so ci a lu ri mec ni e re be bis fa kul te tis biz ne
sis ad mi nis tri re bis prog ra mis xel mZRva ne li; la li gar daf
xa Ze – ga naT le bis doq to ri, axa li umaR le si sas wav leb lis
afilirebuli pro fe so ri.
qarTuli teqstis koreqtori _ va le ri kvan triS vi li, fi lo lo gi
is doq to ri, axa li umaR le si sas wav leb lis afilirebuli pro fe
so ri
in gli su ri teqstis koreqtori _ sofio moraliSvili, filologiis
mecnierebaTa doqtori, Tbilisis Ria saswavlo universitetis
afilirebuli profesori
© axali umaRlesi saswavlebeli, 2018
gamomcemloba `universali~, 2018
Tbilisi, 0186, a. politkovskaias 4, : 5(99) 33 52 02, 5(99) 17 22
30 E–mail:
[email protected];
[email protected]
ISSN 2449-2655
Editor-in-Chief Tamar Gardapkhadze _ Doctor of Law, Affiliated
Professor at New Higher Education Institute, Academician of the
Georgian Academy of Social Sciences, Rector of New Higher Education
Institute
Deputy Editor-in-Chief David Geperidze _ Editor, Doctor of Law,
Affiliated Professor at Gori State Teaching University, Academician
of the Abkhazian National Academy of Sciences, Head of Scientific
Reserarch Centre at New Higher Education Institute
Editorial Board Members Gor Derdzyan _ Doctor of Law, Professor,
Vice Rector of Armenian-Russian International University “Mkhitar
Gosh” Anna Antczak-Barzan _ Doctor of Philosophy, Professor, Head
of the Department of International Relations at University of
Finance and Management in Warsaw Anatoli Francuz _ Doctor of Law,
Professor, Head of the Department of Law at Kiev University of
Economics and Law Mamuka Mdinaradze _ Doctor of Law, Professor,
Member of the Parliament of Georgia Kakhi Qurashvili _ Doctor of
Law, Affiliated Professor at New Vision University Sergi Kapanadze
_ Doctor of International Relations, Professor, IIlia State
University Avtandil Khazalia _ Doctor of Law, Academician of the
Abkhazian National Academy of Sciences, Affiliated Professor at
Sokhumi State University Anna Maruashvili _ Doctor of Economics,
Affiliated Professor at New Higher Education Institute, Vice Dean
of the Faculty of Business, Law and Social Sciences at New Higher
Education Institute Ketevan Jijeishvili _ Doctor of Politics,
Affiliated Professor at Georgian Technical University, Head of the
program of International Relations of the Faculty of Business, Law
and Social Sciences at New Higher Education Institute Manana
Nanitashvili _ Doctor of Economics, Head of the program of Business
Administration at New Higher Education Institute Lali Gardapkhadze
_ Doctor of Education, Affiliated Professor at New Higher Education
Institute
Georgian language Editor – Valeri Kvantrishvili, Doctor of
Philology, Affiliated Professor at New Higher Education
Institute
English language Translation – Sophio Moralishvili, Doctor of
Philological Sciences, Affiliated Professor at Tbilisi Open
Teaching University
© New Higher Education Institute, 2018
Publishing House “UNIVERSAL”, 2018 4, A. Polictkovskaia., 0186,
Tbilisi,Georgia : 5(99) 33 52 02; 5(99) 17 22 30
ISSN 2449-2655
4
ak rZa lu lia sa er Ta So ri so sa mec ni e ro Jur nal Si „dip lo
ma tia da sa mar Ta li“ ga moq vey ne bu li ma sa le bis ga da beW
dva, gam rav le ba an gav rce le ba sa re daq cio sab Wos we ri lo
bi Ti ne bar Tvis da wya ros mi Ti Te bis ga re Se. wi nam de ba re
ga mo ce ma Si war mod ge ni li mo saz re ba ni ekuT vnis mxo lod
da mxo lod mis av to rebs da ar war mo ad gens sa er Ta So ri so
sa mec ni e ro Jur na lis po zi ci as an po li ti kas.
damfuZnebeli – axa li umaR le si sas wav le be li
newuni.edu.ge
Ta na dam fuZ neb le bi: varSavis finansebisa da marTvis
universiteti vizja.pl sa qar Tve los uni ver si te te bis aso ci a
cia sua.ge sa er Ta So ri so sa mar Tlis aso ci a cia
intlaw.ge
Founder – New Higher Education Insitute newuni.edu.ge
Co-founders: University of Finance and Management of Warsaw
vizja.pl Asociation of Georgian Universitis sua.ge Asociation of
International Law intlaw.ge
The opinions expressed in this publication are those of the author
and do not neces- sarily reflect views or policies of the
International Scientific Journal “Diplomacy and Law”. No part of
this publication may be reproduced or transmitted in any form or by
any means, electronic or mechanical, including photocopying,
recording, or dissemina- tion without prior written permission of
the editorial board or without citing the source.
5
2(5)2018
ia xarazi
...................................................................................................................................................................9
sazRvargareTis qveynebis saSemosavlo gadasaxadis zogierTi
samarTlebrivi aspeqtis Sesaxeb (SedarebiTsamarTlebrivi analizi) Ia
Kharazi Some Legal Aspects of the Foreign Countries Income Tax
(Comparative – legal analysis)
da viT xo be lia
......................................................................................................................................................21
ad mi nis tra ci u li ius ti cia an gloame ri ku li sa mar Tlis
sis te ma Si Davit Khobelia Administrative Justice in the
AngloAmerican Legal System
ia xa ra zi, ni no ma ta ra Ze, ma ri am am bro la Ze
..........................................................................................27
mik ro sa fi nan so or ga ni za ci is sa mar Tleb ri vi re gu li re
bis as peq te bi `Te o ri u li da praq ti ku li ana li zi~ Ia
Kharazi, Mariam Ambroladze, Nino Mataradze Microfinance
Organization Legal Regulation Aspects Theoretical and Practical
Analysis
as maT gu ga va, la li ab ra miS vi li
................................................................................................................43
qor wi ne bis ga re Se da xe lov nu ri ga na yo fi e re bis gziT da
ba de bul bav SvTa sa mar Tleb ri vi mdgo ma re o ba Asmat Gugava,
Lali Abramishvili Legal Status of Illegitimate Children and Born
through Artificial Insemination
ia xa ra zi, be qa eqo nia
.........................................................................................................................................50
fu la di val de bu le bis war mo So ba sa mo qa la qo ko deq sis
389e mux lis mi xed viT da mas Tan da kav Si re bu li sa mar Tleb
ri vi prob le me bi Ia Kharazi, Beka Ekonia Monetary Obligation
Arising According to the Civil Code Article 389 and Related Legal
Problems
ia xa ra zi, ma ri ki la va
.......................................................................................................................................63
wun de bu li pro duq tiT mi ye ne bu li zi a ni saT vis pa su xis
mgeb lo bis sa mar Tleb ri vi as peq te bi Ia Kharazi, Mari Kilava
The Legal Aspects of Damages Caused by Defective Product
6
zvi a di gog ri Wi a ni
..............................................................................................................................................83
uka no no Se mo sav le bis le ga li za cia (fu lis ga TeT re ba)
Zviad Gogrichiani Legalization of the Illicit Income (Money
Laundering)
Tea am ni aS vi li
......................................................................................................................................................95
tran sfor ma ci is ga mow ve ve bi aR mo sav leT ev ro pis qvey neb
Si Tea Amniashvili Transformation Challenges in Eastern European
Countries
edi Ser gve ne ta Ze
..................................................................................................................................................104
ko mu nis tu ri no mek la tu ra da sab Wo Ta kav Si ris daS lis zo
gi er Ti sa kiT xi Edisher Gvenetadze Communist Nomenclature and
Some Issues of the Soviet Union Collapse
giorgi Cxik viS vi li, lia xar Ci la va
..........................................................................................................110
aSSisra elis Ta na med ro ve urTier To bebi Giorgi Chkhikvishvili,
Lia Kharchilava US _ ISRAEL Modern Relationships
qe Ti ji je iS vi li, pa pu na ma Ca i Ze
............................................................................................................................
120 prezidentis institutis Se da rebiTi analizi ger maniasa da sa
qar Tve loSi Keti Jijeishvili, Papuna Machaidze Comparative
Analysis of Presidential Institute in Germany and Georgia
qeTevan
kvicariZe ...............................................................................................................................................129
qalTa uflebebis calkeuli Taviseburebani islamur samarTalSi Ketevan
Kvitsaridze Individual Peculiarities of Women’s Rights in Islamic
Law
Ta mar ko pa le iS vi li
..........................................................................................................................................137
qal Ta te ro riz mis fe no me ni da mi si in ter pre ta ci is prob
le me bi sa zo ga do e ba Si Tamar Kopaleishvili The Phenomenon of
Women’s Terrorism and the Problems of its Interpretation in
Society
7
2(5)2018
ekonomikisa da biznesis administrirebis mimarTuleba
ma ri na lu ar sa biS vi li
....................................................................................................................................143
fi nan su ri da mmar Tve lo bi Ti aR ric xvis fun qci e bi da we se
bi Marina Luarsabishvili Functions and Rules of Financial and
Management Accounting
ai rat iz ma i lovi, di na ra gil ma no va
........................................................................................................151
sa ja ro sa aq cio sa zo ga do e ba `kuz ne co vis~ saq mi a no bis
ana li zi Candidate of Economic Sciences, Gilmanova Dinara
Rakhimzhanovna Analysis of the Activities of PJSC “KUZNETSOV»
as maT Sa mu gia
.........................................................................................................................................................154
qo u Cin gis ro li HR gun dis gan vi Ta re bis Tvis Asmat Shamugia
The Role Of Coaching For The Development of HR Team
kin da e vi aleq san dre
..........................................................................................................................................165
sa sof losa me ur neo daz Rve vis ris ke bis mo de lis Seq mnis Ta
vi se bu re be bi Alexander Kindaev Features of Building a Risk
Model in Agricultural Insurance
va sil li par te li a ni, mu rad fa xu ri Ze
....................................................................................................170
mar ke tin gis ar si da mniS vne lo ba spor tu li or ga ni za ci e
bis me nej men tSi Vasil Liparteliani, Murad Pakhuridze Concept and
Importance of Marketing in Sport Oganizations Management
gul na ra ime daS vi li, da viT ge fe ri
Ze.......................................................................................................174
Ta na med ro ve sa er Ta So ri so sa ha e ro tran spor tis prob le
me bi sa da per speq ti ve bis ana li zi Gulnara Imedashvili, Davit
Geperidze Analysis of Modern International Air Transport Problems
and Perspectives
humanitaruli mecnierebebis mimarTuleba
8
iva ne sex ni aS vi li
.................................................................................................................................................188
az ris ga mo xat vis Ta vi suf le ba Ta na med ro ve me di a Si
Ivane Sekhniashvili Freedom of Expression in Contemporary
Media
Tea lor Tqi fa ni Ze
..............................................................................................................................................195
sa xel mwi fo enis Ses wav li dan sa mo qa la qo in teg ra ci am de
Tea Lortkipanidze From State Language Learning to Civil
Integration
ro in rex vi aS vi li
................................................................................................................................................199
gab ri el qi qo Ze az rov ne bis for me bi sa da kan tis ap ri o
riz mis Se sa xeb Roin Rekhviashvili Gabriel Kikodze about Forming
Thoughts and Kant’s Apriorism
xa Tu na Sta a Ze, la na kik na Ze
...........................................................................................................................211
mas me dia sa zo ga do e ba sa da po li ti ka Si Khatuna Staadze,
Lana Kiknadze The Mass Media in Society and in Politics
9
2(5)2018
afilirebuli asocirebuli profesori
(SedarebiT-samarTlebrivi analizi)
anotacia
sta ti a Si sa u ba ria saz Rvar ga re Tis qvey ne bis sa Se mo sav
lo ga da sa xad ze, ma Ti dad ge nis Se mo Re ba sa da sa mar Tleb
riv sa fuZ vleb ze. naS rom Si Se ve ca deT gag ve a na li ze bi na
saz Rvar ga re Tis wam yva ni qvey ne bis sa ga da sa xa do ka non
mdeb lo biT dad ge ni li sa Se mo sav lo ga da sa xa de bis ar si
da mniS vne lo ba, gveC ve ne bi na Ta na med ro ve moT xov neb ze
swo rad gaT vli li sa ga da sa xa do ka non mdeb lo bis, swo ri
sam Tav ro bo po li ti kis ga ta re biT da sa ga da sa xa do li be
ra li za ci iT qvey nis biz nes ze da sa bo lo od mo sax le o bis
did na wil ze mor ge bu li li be ra lu ri sa ga da sa xa do ka non
mdeb lo bis Se mu Sa ve biT qvey nis swo ri fis ka lu ri po li ti
kis ga ta re bis mniS vne lo ba so ci a lu ri prog ra mis ga sa ta
reb lad. prog re su li sa Se mo sav lo ga da sa xa de bi so ci a lu
ri in Ji ne ri is xel Sem wyo bi ki dev er Ti mcde lo baa, ro me
lic ima zea gaT vli li, rom Sem cir des mdid reb sa da Ra ri bebs
So ris ar se bu li uf skru li. zo gi mTav ro ba Se Ra vaTs uwevs
bav Svi an oja xebs an maT, vinc saq vel moq me do saq mi a no bas
ewe va da a. S.
sta ti a Si, saz Rvar ga re Tis sa Se mo sav lo ga da sa xa de bi,
nak vle via sa qar Tve los sa ga da sa xa do ka non mdeb lo bas
Tan kav Sir Si.
10
Sokhumi State University
SOME LEGAL ASPECTS OF THE FOREIGN COUNTRIES INCOME TAX (Comparative
_ legal analysis)
Abstract
The article is about foreign counties income tax, about its
establishing, introducing and legal basis. In the present work we
tried to analyze the essence and meaning of the foreign leading
countries income taxes, which is established by the tax
legislation, to show correctly calculated modern requirements of
tax legislation, of how it is important to elaborate liberal tax
legislation adapted to counties business and finally large part of
the population, the correct fiscal policy that plays an important
role in implementation social program. Progressive income tax for
supporting social engineering is one more attempt to reduce the
existing gap between the rich and poor. Some government benefits
families with many children or those who make charity activities,
etc.
In the article foreign income taxes are researched in connection
with the tax legislation of Georgia.
saz Rvar ga re Tis qvey ne bis sa Se mo sav lo ga da sa xa dis zo
gi er Ti sa mar Tleb ri vi as peq tis Se sa xeb (Se da re biT-sa
mar Tleb ri vi ana li zi)
Ta na med ro ve moT xov neb ze swo rad gaT vli li sa ga da sa xa do
ka non mdeb lo ba swo ri sam Tav ro bo po li ti kis ga ta re biT
da sa ga da sa xa do li be ra li za ci iT qvey nis biz nes ze da
sa bo lo od mo sax le o bis did na wil ze mor ge bu li li be ra lu
ri sa ga da sa xa do ka non mdeb lo bis Se mu Sa ve bis karg Se
saZ leb lo bas iZ le va. ro gorc xa tov nad aR niS na ven spe ci a
lis te bi `sa ga da sa xa do ka non mdeb lo ba `ja dos nu ri sar
kea~, sa dac kar gad Cans xe li suf le bis mi er qvey nis mar Tvis
una ri, stra te gi u li xed va, su lis kve Te ba, fa se u lo bi sad
mi da mo ki de bu le ba, me mar jve ne, da sav lu ri, Tu ne bis mi
e ri ori en ta cia. Sem Txve vi Ti su lac ar aris, rom yo ve li mo
ri gi sa WeT mpyro be li mi zan gan zra xu lo ba Ta re a li za ci
as da beg vris me qa niz me bis mor ge biT cdi lobs1.
msof li os Zi ri Ta di qvey ne bis mTav ro be bis ke Ti li ne baa
qvey nis mo sax le o ba ze mor ge bu li fi zi ku ri pi re bis ga
da sa xa di _ sa Se mo sav lo ga da sa xa di, ro me lic saz Rvar ga
re Tis qvey ne bis mo sax le o bis Zi ri Ta di na wi li ix dis, pir
da pi ri ga da sa xa dia.
ga da sa xa de bi ci vi li ze bu li sa zo ga do e bis ar se bo bis
Zi ri Ta di sa fa su ria, ami tom egu e bi an mas ga da sa xa de
bis ga dam xde le bi. er Ti ki cxa dia, isi ni Tvli an, rom ga da
sa xa de bi ma Ra lia. ga da sa xa de bi sa er Tod wes de ba so ci
a lu ri prog ra mis ga sa ta reb la dac, ma ga li Tad, ga re mos
dac vis Tvis. Jur nal `in va i ron mentl me ge zin Si~ naT qva mia:
`bo lo xa neb Si da sav leT ev ro pis cxra qve ya na Si Se mo i Res
spe ci a lu ri ga da sa xa di ga re mos dac vis Tvis. es ga da sa
xa di Zi ri Ta dad ha e ris da bin Zu re bis Se sam ci reb la daa
ga miz nu li~. prog re su
1 i. papas qua, eko no mi kis mec ni e re ba Ta doq to ri,
http://iverioni.com.ge/
11
2(5)2018
li sa Se mo sav lo ga da sa xa de bi, so ci a lu ri in Ji ne ri is
xel Sem wyo bi ki dev er Ti mcde lo baa, ro me lic ima zea gaT vli
li, rom Sem cir des mdid reb sa da Ra ri bebs So ris ar se bu li uf
skru li. zo gi mTav ro ba Se Ra vaTs uwevs bav Svi an oja xebs an
maT, vinc saq vel moq me do saq mi a no bas ewe va1.
uda vo WeS ma ri te baa, rom ga da sa xa debs gar kve u li sar geb
lo ba mo aqvs sa zo ga do e bis Tvis. di di bri ta ne Tis Si da sa
bi u je to Se mo sav le bis erTer Ti mo xe lis frTi a ni sit yve
bi rom mo viS ve li oT, `ara vis si a mov nebs sa Se mo sav lo ga
da sa xa de bis ga dax da, mag ram co ta Tu it yo da imas, rom maT
ga re Se uke Te sad vic xov reb diT~.
`yve la qvey nis sa ga da sa xa do sis te me bi ya lib de bo da
sxva das xva eko no mi ku ri, po li ti ku ri da so ci a lu ri pi
ro be bis ze moq me de biT, ga da sa xa dis sa xe e biT, ma Ti
struq tu riT, ak re fis sa Su a le be biT, ga nak ve Te biT, xe li
suf le bis sxva das xva do nis fis ka lu ri uf le ba mo si le biT,
sa ga da sa xa do ba ziT, ga da sa xa de bis moq me de bis sfe ro
Ti. sa ga da sa xa do Se Ra va Te biT sa ga da sa xa do sis te me
bi ar se bi Tad gan sxvav de bi an er Tma ne Ti sa gan.
ro gorc sa qar Tve los kon sti tu ci is, ise `saz Rvar ga re Tis
qvey ne bis sa kon sti tu cio nor me bi, upir ve les yov li sa, am
ya re ben sxva das xva prin ci pebs, maT So ris iseT prin ci pebs,
rom leb zec fuZ nde ba sa ga da sa xa do da beg vris sis te ma.
sxva das xva qvey nis spe ci a lis te bis az riT, kon sti tu cia
ga ni saz Rvre ba, ro gorc sa ga da sa xa do sa mar Tlis Zi ri Tad
aq ti, _ wers ko zi ri ni~2.
dRes msof li os yve la qve ya na Si kon sti tu ci e biT ga we ri li
da sa ga da sa xa do ka non mdeb lo be biT dad ge ni li ga da sa
xa de bis ga re Se war mo ud ge ne lia Zli e ri sa fi nan so ber ke
te bis Seq mna, ra me Tu ga da sa xa di sa xel mwi fos fi nan su ri
re sur se bis Zi ri Ta di wya roa. sa xel mwi fo e bi ki fi nan su
ri re sur se bis ga re Se, bu neb ri via, ver iar se be bs. ka no
niT dad ge ni li ga da sa xa de bis ga dax dis kon sti tu ci u ri
val de bu le be bis Ses ru le ba sxva das xva qvey neb Si uz run
vel yo fi lia efeq ti a ni da moq ni li sa ga da sa xa do kon tro
lis pro ce du re biT, Se sa ba mi si ga dax dis kul tu ri sa da pa
su xis mgeb lo bis da we se biT3.
Ta na med ro ve re a lo biT ki, praq ti ku lad yve la sa xel mwi fo
Si sam xed ro da sxva mniS vne lo va ni sa kon sti tu cio val de
bu le ba Ta ran gSia ay va ni li ga da sa xa de bis ga dax dis val
de bu le ba. ga da sa xa de bis ga dam xde lis val de bu le beb ze
mi u Ti Tebs is, rom Se sa ba mi si nor me bi upi ra te sad gaT va
lis wi ne bu lia kon sti tu ci e bis gan yo fi le beb sa da Ta veb
Si, rac ga na pi ro bebs ada mi a ni sa da mo qa la qis sa mar Tleb
riv sta tuss. ma ga li Tad, be lo ru si is res pub li kis kon sti
tu ci is II gan yo fi le ba Si _ `pi rov ne ba, sa zo ga do e ba,
sa xel mwi fo~, ya za xe Tis kon sti tu ci is II gan yo fi le ba
Si _ `ada mi a ni da mo qa la qe~, yir gi ze Tis res pub li kis
kon sti tu ci is III gan yo fi le ba Si _ `mo qa la qis uf le be bi
da val de bu le be bi~, azer ba i ja nis res pub li kis kon sti tu
ci is Ta vi IV _ `mo qa la qis Zi ri Ta di val de bu le be bi~, som
xe Tis res pub li kis kon sti tu ci is Ta vi II _ `ada mi a ni sa
da mo qa la qis Zi ri Ta di uf le be bi da Ta vi suf le be bi~, ia
po ni is kon sti tu ci is Ta vi III _ `xal xis uf le be bi da val
de bu le be bi~. mxo lod cal ke ul kon sti tu ci eb Si Se sa ba mi
si mux le bi gan Tav se bu lia sxvag va rad. sa qar Tve los kon
sti tu ci a Si ase Ti aris me eq vse Ta vi _ `sa xel mwi fo fi nan
se bi da kon tro li~4.
1 `ga da sa xa de bi ci vi li ze bu li sa zo ga do e bis sa fa su
ri?~, https://wol.jw.org/ka/wol/d/r20/lp ge/102003882#h=3
2 .. . , M, 1993. http://www. twirpx.com/file/728273/, 68.
3 i. xa ra zi, saz Rvar ga re Tis qvey ne bis sa ga da sa xa do saq
mi sa da sa ga da sa xa do sa mar Tlis kon sti tu ci ursa mar
Tleb ri vi as peq te bi, Jur na li `mar Tlmsa ju le ba da praq ti
ka~, #1/16, 68.
4 i. xa ra zi, saz Rvar ga re Tis qvey ne bis sa ga da sa xa do saq
mi sa da sa ga da sa xa do sa mar Tlis kon sti tu ci ursa mar
Tleb ri vi sa fuZ vle bi, Jur na li `mar Tlmsa ju le ba da praq ti
ka~, #1/16, 69.
12
ga da sa xa de bis da we se bis for ma dgin de ba qvey nis war mo
mad gen lo bi Ti or ga no e bis mi er. saz Rvar ga re Tis qvey ne
bis sa xel mwi fo bi u je tis Se mo sav leb Si gan sa kuT re biT
mniS vne
lo va ni wvli li in di vi du a lur sa Se mo sav lo ga da sa xads Se
aqvs. me o re ad gil ze so ci a lu ri ga da sa xa de bia, Sem deg
ara pir da pi ri ga da sa xa de bi (dRg, aq ci zi da a.S.) da pir
da pi ri ga da sa xa de bi (mo ge bi sa da qo ne bis). sa ga da sa
xa do sis te me bi bi u je tis Sev se bis fis ka lu ri fun qci is
gar da, war ma te biT un da axor ci e leb des eko no mi ku ri, so
ci a lu ri gan vi Ta re bi sa da sa ga reoeko no mi ku ri ur Ti
er To be bis ma re gu li re bel fun qci ebs. saz Rvar ga re Tis
qvey ne bis sa ga da sa xa do sis te meb Si sa er Tosa xel mwi fo
eb riv ga da sa xa debs wam yva ni ro li eni We baT, Tum ca ad gi
lob ri vi ga da sa xa de bis ro li da mniS vne lo ba sxva das xva
qvey neb Si aS ka rad gan sxva ve bu lia (mag. aSS da nor ve
gia~)1.
mTav ro bebs uzar ma zar Tan xe bad uj de ba mo sax le o bis uz run
vel yo fa au ci le be li mom sa xu re biT. saf ran geT Si, ma ga li
Tad, yo ve li me oT xe ada mi a ni sa xel mwi fo seq tor Si mu Sa
obs. ese ni ari an mas wav leb le bi, fos tis mu Sa ke bi, mu ze u
me bi sa da sa a vad myo fo e bis per so na li, po li ci is Ta nam
Srom le bi da sxva sa xel mwi fo da we se bu le beb Si mo mu Sa ve
pi re bi. ga da sa xa de bi au ci le be lia maT Tvis xel fa se bis
mi sa ce mad. ga da sa xa de bis xar jze xde ba ag reT ve gze bis
gay va na, sko le bi sa da sa a vad myo fo e bis mSe neb lo ba da
ise Ti mom sa xu re be biT uz run vel yo fa, ro go ri caa, nag vis
ga ta na da fos tis da ta re ba2.
ga da sa xa de bis ar se bo bis ki dev er Ti mi ze zi Se i a ra Re
bu li Za le bis da fi nan se baa. sa Se mo sav lo ga da sa xa di
pir ve lad da e kis raT SeZ le bul bri ta ne lebs saf ran ge Tis wi
na aR mdeg mi mar Tu li omis mxar da sa We rad. es iyo 1799 wels.
me o re msof lio omis dros ki di di bri ta ne Tis mTav ro bam mu Sa
Ta klas sac mos Txo va sa Se mo sav lo ga da sa xa dis ga dax da.
dRe sac, Se i a ra Re bu li Za le bis da fi nan se ba, Tun dac
mSvi do bi an dros, Za li an Zvi ri jde ba. stok hol mis mSvi do
bis prob le me bis kvle vis sa er Ta So ri so in sti tu tis Se fa
se bis Ta nax mad, 2000 wels msof lio mas Sta biT ga we ul ma sam
xed ro xar jeb ma TiT qmis 798 mi li ar di do la ri Se ad gi
na3.
ga da sa xa diT da beg vris ba za Sed ge ba fi zi ku ri pi ris mi
er mi Re bu li yve la sa xis Se mo sav li sa gan. tra di ci u lad
ga da sa xa diT da sa beg ri ba za mo i cavs xel fass, pen si as,
Se mo sav lebs eko no mi ku ri saq mi a no bi dan, ag reT ve Se mo
sav lebs uZ ra vi qo ne bis ga mo ye ne bi dan. amas Tan, ga da sa
xa diT da sa beg ri sxva sa xis Se mo sav le bis gan saz Rvras Tan
da kav Si re biT ev ro pis qvey neb Si ar se bobs mTe li ri gi gan
sxva ve bu li mid go me bi. ma ga li Tad, ir lan di a Si ga da sa
xa dis ga dam xde lis er Tob li vi wli u ri Se mo sav lis gan saz
Rvri sas, xel fa sis gar da mxed ve lo ba Si mi i Re ba pre mi is
an sar geb lis sa xiT mi Re bu li Se mo sav le bic. ume te si sa
xel mwi fo e bi sa gan gan sxva ve biT, fi neT Si di vi den de bi,
sa ban ko anab re bi dan da sa xel mwi fo fa si a ni qa Ral de bi
dan mi Re bu li pro cen te bi ga da sa xa diT da sa beg ri ba zis
gan saz Rvri sas mxed ve lo ba Si ar mi i Re ba. bel gi a Si, luq
sem bur gSi, ho lan di a Si, saf ran geT Si, did bri ta neT Si,
Sve deT sa da fi neT Si dro e biT Sro mi su u na ro bas Tan da kav
Si re bu li ga na ce me bi ga da sa xa diT da sa beg ri ba zis gan
saz Rvri sas mxed ve lo ba Si mi i Re ba, xo lo ir lan di a Si, av
stri a Si, por tu ga li a sa da es pa neT Si ase Ti ga na ce me bi
ga da sa xa diT da sa beg ri ba zis gan
1 sa Se mo sav lo ga da sa xa dis da beg vris pro por ci u li me To
di an ti so ci a lu ria. Se mo sa Re bia da beg vris prog re su li
va ri an ti, ga ze Ti `re zo nan si~, gan cxa de ba 21.07.2010;
http://resonancedaily.com/ index.php?opt=opn&id_artc=3031
2 i. xa ra zi, sa ga da sa xa do sa mar Ta li (sa er Tosa xel mwi
fo eb ri vi da ad gi lob ri vi ga da sa xa de bi), dam xma re sa
xel mZRva ne lo, pir ve li na wi li, ga mom cem lo ba `ge or gi ka,
Tb., 2017, gv. 82.
3 `ga da sa xa de bi ci vi li ze bu li sa zo ga do e bis sa fa su
ri?~, https://wol.jw.org/ka/wol/d/r20/lpge/102003- 882#h=3
13
2(5)2018
saz Rvri sas mxed ve lo ba Si ar mi i Re ba1. es to neT Si, ma ga
li Tad, sa ga da sa xa do tvir Ti co ta Ti nak le bia ev ro kav Sir
Tan Se da
re biT, mag ram ga ci le biT ma Ra li da mZi mea, vid re sa qar Tve
lo Si. ma ga li Tad, iq Sro mis anaz Ra u re bis da beg vra da aq
ciz ze ga da sa xa di erTer Ti yve la ze ma Ra lia ev ro kav Sir
Si. Se da re bi saT vis: Tu sa qar Tve lo Si xel fa si da sxva sar
ge be li ibeg re ba 20%iT, es to neT Si moq me debs so ci a lu ri
ga da sa xa di (33%), umu Sev ro bis ga da sa xa di (0,5%) da, cxa
dia, sa Se mo sav lo ga da sa xa di (22%), rac jam Si 55, 5%s Se
ad gens. sa qar Tve lo Si di vi den dze sa Se mo sav lo ga da sa
xa di 5%ia, es to neT Si ki _ 4,2jer me ti (21%). es to neT Si ga
uq me bu lia qo ne bis an der ZiT ga da ce mis ga da sa xa di2, arc
ga da ric xveb ze moq me debs da beg vra da arc fi nan sur tran zaq
ci eb ze, ro gorc es aris, ma ga li Tad, eko no mi ku ri Ta nam
Srom lo bi sa da gan vi Ta re bis or ga ni za ci is (OTCD) sxva
qvey neb Si.
`yve la nor ma lur qve ya na Si sa ga da sa xa do sis te mis re for
mis Zi ri Tad mi mar Tu le bad sa Se mo sav lo ga da sa xa di sa da
sa war mo Ta mo ge bis ga da sa xa dis sis te me bis li be ra li za
cia gvev li ne ba sa ga da sa xa do ga nak ve Te bi sa da sa ga da
sa xa do Sem ci re bis gziT. mag. aSS-Si sa Se mo sav lo ga da sa
xa dis 14 Tan ri gi a ni sqe mis nac vlad Se mo Re bu li iq na 4
Tan ri gi da a.S. mo ge bis ga da sa xa di (ko mer ci u li) maq si
ma lu ri ga nak ve Ti 46%dan Sem cir da 39%mde. did bri ta neT Si
sa ga da sa xa do re for ma gan xor ci el da de vi ziT _ `da ba li
ga da sa xa de bi qmni an efeq tur eko no mi kas.~ sa Se mo sav lo
ga da sa xa dis maq si ma lu ri ga nak ve Ti yve la ze ma Ral Se
mo sa val ze 98%dan Sem cir da 60%mde, xo lo kor po ra ti u li ga
da sa xa di 52%dan 35%mde3.
ger ma ni is sa ga da sa xa do re for mis Zi ri Tad mi mar Tu le
bas sa Se mo sav lo ga da sa xa dis sa ga da sa xa do tvir Tis Sem
ci re ba war mo ad gen da mo sax le o bi saT vis, gan sa kuT re biT
im oja xe bi saT vis, rom leb sac kma yo fa ze hyav daT aras rul
wlo va ni bav Sve bi.
un da aRi niS nos, rom, ro gorc ze mo Tac iyo sa u ba ri, fi zi kur
pir Ta sa Se mo sav lo ga da sa xa di da we se bu lia ev ro pis
yve la qve ya na Si, ka len da ru li wlis gan mav lo ba Si mi Re
bu li er Tob li vi Se mo sav li dan ga mom di na re.
`yve la gan vi Ta re bul Tu nak le bad gan vi Ta re bul qvey neb
Si, sa dac sa xel mwi fo eb ri vi az rov ne ba ma Ral do ne zea, sa
Se mo sav lo ga da sa xa dis da beg vris ga nak ve Te bi, ro gorc
we si, age bu lia rTu li prog re si iT da mer ye obs 0,1dan
53%mde, sxva das xva va ri an te biT, Se Ra va Te biT, da u beg
ra vi mi ni mu miT da a.S. amas Tan, um rav les qvey neb Si ibeg re
ba yo ve li cal ke u li ga dam xde li; zo gan, ma ga li Tad,
aSSSi, did bri ta neT Si ibeg re ba oja xu ri wyvi li, rom el ic
av se bs er Tob liv sa ga da sa xa do dek la ra ci as.
ga da sa xa de bis da beg vris Te o ri a Si sxva das xva faq to re
bis gaT va lis wi ne biT, sa ga da sa xa do ga nak ve Te bis sa xe
e bia: ga da sa xa dis Tan xis sa Su a le bi dan ga mom di na re _
Ta na ba ri, mya ri, pro cen tu li; ga nak ve Te bis cvli le be bis
xa ris xi dan ga mom di na re _ sa er To, da ba li, ma Ra li; sa ga
da sa xa do ba zis cvli le be bi dan ga mom di na re _ pro por ci u
li, prog re su li da reg re su li.
pro por ci u li da beg vri sas Ti To e u li ga da sa xa dis ga dam
xde li sa Tvis Ta na ba ria ga da sa xa dis ga nak ve Ti (pro cen
ti) da ara Tan xa. igi ar ic vle ba ga da sa xa dis da sa beg ri mo
cu lo
1 z. ro ga va, sa ga da sa xa do sa mar Ta li, dam xma re sa xel
mZRva ne lo, wig ni me sa me, ga mom cem lo ba `iu ris te bis sam
ya ro~, Tb., 2017, gv. 99.
2 Se ad. sa qar Tve los sa ga da sa xa do ko deq sis 82e mux lis
1li na wi lis `i~ qve pun qti, ama ve mux lis me4 na wi lis qve
pun qti.
3 sa Se mo sav lo ga da sa xa dis da beg vris pro por ci u li me To
di an ti so ci a lu ria. Se mo sa Re bia da beg vris prog re su li
va ri an ti, ga ze Ti `re zo nan si~, gan cxa de ba 21. 07. 2010.
http:// resonancedaily.com/index.php?opt=opn&id_artc=3031
14
bis cvli le be bi sas, e.i. ga nak ve Tis pro cen ti fiq si re bu
lia, er Tia yve la saT vis~1. da beg vris prog re su li me To dis
sa pi ris pi rod ar se bobs reg re su li me To di, rom lis dro sac
sa ga da sa xa do ba zis zrdas Tan er Tad war mo ebs ga da sa xa
dis ga nak ve Tis Sem ci re ba. eko no mi ku ri Tval saz ri siT
reg re suls war mo ad ge nen ara pir da pi ri ga da sa xa de bi
dRg, aq ci zi, rom le bic dgin de ba sa qon lis fas ze da na ma tis
sa xiT.2
sa Se mo sav lo ga da sa xa dis ga dax da saz Rvar ga re Tis qvey
neb Sic dek la ra ci is war dge nis sa fuZ vel ze xde ba.
sa ga da sa xa do sis te me bi sxva das xva qve ya na Si er Ti me o
ris gan gan sxvav de ba. er Ti qvey nis sxva das xva na wil Sic ki
ad gi lob ri vi sa Se mo sav lo ga da sa xa de bi Se iZ le ba sag
rZnob lad gan sxvav de bo des.
`OECD Observer~Si ga moq vey ne bul sta ti a Si mkiT xve lebs Se
ax se ne ben, rom yve la fe ri Zi ri Ta di sa Se mo sav lo ga da sa
xa diT ar ga ni saz Rvre ba. sta ti a Si, ker Zod, naT qva mia:
`Ti To e u li ga dam xde lis ga da sa xad ze Se Ra va Te bic ax
dens gav le nas~. ma ga li Tad, zog qve ya na Si sa Se mo sav lo
ga da sa xa dis ga nak ve Ti da ba lia, mag ram es ga dam xde le
bis mdgo ma re o bas ma in cda ma inc ar am su bu qebs, rad gan sa
ga da sa xa do ka non mdeb lo ba `nak le bad iT va lis wi nebs Zi
ri Tad sa ga da sa xa do Se Ra va Tebs~. Se de gad ada mi an ma Se
iZ le ba uf ro me ti ixa dos, vid re im qve ya na Si, sa dac sa ga
da sa xa do ga nak ve Ti Se da re biT ma Ra lia, mag ram ga ci le
biT me ti Se Ra va Ti ar se bobs.
aSS-Si mcxov reb Ta gan zo gi fiq robs ga das vlas iseT Sta teb Si,
sa dac Se mo sa va li ar ibeg re ba. sa in te re soa, izo ge ba
amiT fu li? ro gorc `kip lin gerz per so nal fa i nan sSia~ naT qva
mi, ara. iq we ria: `Cven mi er Ca ta re bul ma ga mok vle vam cxad
yo, rom ram de ni me Stat Si, sa dac mo sax le o ba ar ix dis sa
Se mo sav lo ga da sa xads, Tan xis anaz Ra u re ba xde ba imis xar
jze, rom gaz rdi lia qo neb ri vi ga da sa xa di, brun vis ga da sa
xa di da a. S~3.
ame ri kis Se er Te bu li Sta te bis sa ga da sa xa do sis te ma
msof lio sa ga da sa xa do sis te mebs So ris yve la ze rTul sis te
mad iT vle ba. aq ga da sa xa de bis sa mi sa xe ar se bobs:
fe de ra lu ri ga da sa xa de bi (fe de ra lur do ne ze dgin de
ba); do nis ga da sa xa di dgin de ba cal ke u li Sta te bis mi er;
do ned iT vle ba qa la qis, ol qis an ra i o nis ad gi lob ri vi ga
da sa xa de bi. fe de ra lu ri ga da sa xa de bi mTe li qvey ni saT
vis er Ti a nia da er Tna i rad amo i Re ba. rac
Se e xe ba ad gi lob riv da Sta tis ga da sa xa debs, isi ni Se da
re biT gan sxva ve bu lia er Tma ne Ti sa gan da zog er Te ul Si
arc ki ar se bobs. `ame ri kis Se er Te bu li Sta te bis pri o ri
tets pir da pi ri ga da sa xa de bi war mo ad ge nen. dRe i saT vis
aSS fe de ra lur sa ga da sa xa do sis te ma Si Zi ri Ta di sa Se
mo sav lo ga da sa xa dia. sad Re i sod pir da pir ga da sa xa deb
Si 40%ze me ti fe de ra lu ri sa Se mo sav lo ga da sa xad ze mo
dis, ro me lic bi u je tis Sev se bis Zi ri Ta di wya roa~4. sa Se
mo sav lo ga da sa xa di ik ri fe ba prog re su li ga nak ve Te
biT, anu iz rde ba Se mo sav lis zrdas Tan er Tad. amas Tan, Tu Se
mo sa va li aRe ma te ba gar kve ul do nes, moq me debs reg re su
li da beg vris sis te ma~5.
aSSSi ar se bobs sa Se mo sav lo an ga ri Sis ga nac xa dis Se ta
nis ori sis te ma. yve la ze gav rce le bu lia sa ga da sa xa do
dek la ra ci is Sev se ba wi na wlis ka len da ru li wlis prin ci
piT. 1 iq ve. 2 iq ve. 3 `ga da sa xa de bi ci vi li ze bu li sa zo
ga do e bis sa fa su ri?~,
https://wol.jw.org/ka/wol/d/r20/lp
ge/102003882#h=3 4 z. ro ga va, sa ga da sa xa do sa mar Ta li, dam
xma re sa xel mZRva ne lo, wig ni me sa me, ga mom cem lo ba
`iu
ris te bis sam ya ro~, Tb., 2017, gv. 103. 5 z. ro ga va, da sax.
naSr. 104.
15
2(5)2018 am Sem Txve va Si Income Tax Retum anu sa ga da sa xa do
dek la ra cia IRSSi un da iq nas gag zav ni li ara ug vi a nes 4
Tvi sa da 15 dRis fi nan su ri wlis dam Tav re bis mo men ti dan
(fi nan su ri we li mTav rde ba 30 seq tem bers). dag vi a ne bis
Sem Txve va Si gaT va lis wi ne bu lia ja ri ma (Faihure tofile
penalty). es aris 5% ja mu ri ga da sa xa di dan yo vel ga dac de
nil1 Tve ze, mag ram is ar Se iZ le ba iyos mis 25%ze me ti. sa
ga da sa xa do dek la ra ci is ga g zav na Se saZ le be lia we ri
liT, ase ve mi si Sev se ba Se iZ le ba in ter ne tiT. sa ga da sa
xa do dek la ra ci is as li ina xe ba sa mi we li, Tu Tqven da qi
ra ve bu li mu Sa ki xarT da Svi di we li Tu flobT sa ku Tar biz
ness.2
ka na dis mo sax le o bis sa Se mo sav lo ga da sa xa di. fi zi ku
ri pi re bis Se mo sav leb ze fe de ra lu ri da pro vin ci a lu ri
ga da sa xa di ga da ix de vi ne ba uSu a lod fi zi ku ri pi re bis
mi er an ara ko mer ci u li biz ne sis mi er we li wad Si er Txel
mi si er Tob li vi Se mo sav li dan. Tu ki fi zi ku ri pi ris er
Tob liv Se mo sa vals ga mo ak lde ba ga sav le bi, da kav Si re bu
li am Se mo sav lis mi Re bas Tan, ma Sin dar Ce ba Se mo sa va li,
ro gorc sa ga da sa xa do da beg vris obi eq ti. ka no niT gan saz
Rvru li ga moq viT vis gan xor ci e le biT, mi vi RebT da sa begr
Se mo sa vals. Se mo sa va li kla si fi cir de ba eq vsi po zi ci
iT:
• ga mo mu Sa ve bu li ga dax de bi; • xel fa sis sa xiT mi Re bu
li Se mo sav le bi; • ija riT ga ce mu li qo ne bi dan mi Re bu li
Se mo sav le bi; • in ves ti ci e bi dan mi Re bu li Se mo sa va
li, pro cen te bi, di vi den de bi; • ka pi ta lis gaz rda; • sxva
Se mo sav le bi, maT So ris pen si e bis, do ta ci e bis CaT vliT
da a. S.
Se mo sav li dan ga mo iq vi Te ba sa pen sio fon dSi Se na ta ne
bi; prof kav Si ru li Se na ta ne bi da sa wev ro Se na ta ne bi
aso ci a ci eb Si da sa zo ga do eb riv or ga ni za ci eb Si; bav
Sve bis Se nax vas Tan da kav Si re bu li xar je bi; xar je bi da
kav Si re bu li in ves ti ci eb Tan, sa sa mar Tlo e bis ba Jis ga
dax das Tan; gan vli li wle bis da na kar ge bi.
am prin ci piT, ka na dis sa ga da sa xa do sis te ma sa Se mo sav
lo ga da sa xa dis kuT xiT age bu lia Se mo sav le bis da beg vra
ze, mi u xe da vad ka pi ta lis si di di sa, Ca de bis for mi sa da
ase ve, mi u xe da vad Se mo sav le bis si di di sa3.
ger ma ni is sa Se mo sav lo ga da sa xa di. ger ma ni a Si xor ci
el de ba sa ga da sa xa do re for ma, rom lis mi za nia eko no mi
ku ri zrdis sti mu li re ba, sa baz ro me qa niz me bis aq ti u ro
ba. re for mis amo ca naa, sa ga da sa xa do tvir Tis Sem su bu qe
ba (sa ga da sa xa do li be ra li za cia), mim zid ve li sa in ves
ti cio kli ma tis Seq mna, TviT da fi nan se bis zrda, mci re biz
ne sis wa xa li se ba, sa mom xma reb lo zrdis sti mu li re
ba.
sa Se mo sav lo ga da sa xa di gan sxva ve bu lia ga dam xde lis
spe ci fi ku ro biT im 6 jgu fis gan, ro me lic da kav Si re bu lia
mTel rig faq to reb Tan (ma ga li Tad, da u qor wi ne be li, da qor
wi ne bu le bi, ori ve mu Sa obs da sxva.). sa mu Sa os mim ce mi
yo ve li da saq me bu li saT vis awar mo ebs sa ga da sa xa do ba
raTs. sa ga da sa xa do wlis dam Tav re bis Sem deg ko req tir de
ba ga da sax de li Tan xe bi. fi zi ku ri pi re bi ase ve ix di an
Se na ta nebs so ci a lur fon deb Si, rom le bic ga ni saz Rvre bi
an pro cen tu lad ga mo mu Sa ve bu li Tan xis fon dTan mi mar Te
ba Si, mag ram mxo lod gan saz Rvruli xel fa sis ode no bis zRvram
de, rom lis miR we vis Sem deg ki isi ni xde bi an mud mi
vi4.
ger ma ni a Si dad ge ni lia aras tan dar tu li ga moq viT ve bi
pro fe si u li kav Si re bis Se na ta
1 sa qar Tve lo Si yo vel ga dac de nil dRe ze 0, 05%ia. 2 aSSis
sa ga da sa xa do sis te ma, 2017 wlis 26 ma i si,
https://nygeorgian.info/2017/03/26/sagadasaxadosistema
amerikashi/. 3 , : - /
.. , .. , .. .- .: , 2008., 105. 4 iq ve.
16
ne bis, sa war moo saq mi a no bas Tan da kav Si re bu li xar je
bis, Zi ri Ta di sa me di ci no xar je bis, ses xze an sax lis Se
sa Ze nad aRe bul kre dit ze ga da sax de li pro cen te bis, saq
vel moq me do miz ne biT ga we u li xar je bis da a. S. mi marT.
mag. gfrSi1 pro fe si u li kav Si re bis sa wev ro Se na ta ne bi
mTli a nad kom pen sir de ba sa ga da sa xa do ga moq viT ve
biT.
sa ga da sa xa do ga moq viT ve bi ger ma ni a Si Se iZ le ba Se e
xos Zi ri Tad sa me di ci no xar jeb sac da igi sru lad ga mo iq vi
Te ba2.
ger ma ni is fe de ra lu ri mi we bis ka no nis sa fuZ vel ze ek le
si e bi uf le ba mo sil ni ari an amo i Ron saek le sio ga da sa xa
de bi da gan kar gon Ta vi si amo ca ne bis Se sas ru leb lad. sa
ek le sio ga da sa xa de bis sa Se mo sav lo ga da sa xa dis obi
eq tad iT vle ba Zi ri Ta dad wli u ri Se mo sa va li, ro me lic
mcir de ba 300 ev ro Ti bav Sveb ze. sa ek le sio ga da sa xa dis
ga dam xde le bad iT vle bi an ek le si a Si mo si a ru le pi re bi
an ki dev ek le si is mrev li.
ger ma ni is kon sti tu ci a Si in kor po ri re bu lia sub si di re
bis, anu da ma te bi To bis prin ci pi. prin ci pi Sem deg na i
rad ga ni mar te ba: sub si di re ba, anu da ma te bi To ba gu lis
xmobs, rom di di so ci a lu ri er Te u li (sa xel mwi fo) av sebs
Se da re biT mci re so ci a lur er Te uls (sa zo ga do e ba ze, Tem
ze, ojax ze da fuZ ne bu li er Te u li) mxo lod im Sem Txve va Si,
ro de sac mci re er Te uls ar Se uZ lia da ey rdnos Ta vis sa ku
Tar re surss3.
ia po ni is sa ga da sa xa do sis te ma gan sa kuT re bul mniS vne
lo bas iZens, ra me Tu mi si sa ga da sa xa do sis te ma, ro gorc
eko no mi ka mTli a no ba Si, moq ni lo biT da ma Ra li adap ti re
biT xa si aT de ba, mgrZno bi e rad re gu li rebs yve la mniS vne
lo van cvli le ba ze ro gorc eko no mi kur, ase ve so ci a lur sfe
ro eb Si. ia po ni is sa ga da sa xa do sis te ma jer ki dev XIX sa
u ku ni dan mom di na re obs. Ta na med ro ve sa xiT igi fun qci o
ni rebs omis Sem dgo mi pe ri o di dan, ro ca sa ga da sa xa do re
for me bis ga ta re ba da iw yo, ro me lic cno bi lia pro fe sor So
u pis sa xe liT. ia po ni is sa ga da sa xa do sis te mis sa fuZ
vels ax lan del dro Si war mo ad gens sa xel mwi fo da ad gi lob ri
vi ga da sa xa de bi. amas Ta na ve sa xel mwi fo Se mo sav lis
62%s iZ le va sa xel mwi fo ga da sa xa de bi, xo lo 38%s ad gi
lob ri vi ga da sa xa de bi. sa xel mwi fo bi u je tis Se mo sav le
bis struq tu ra Si mniS vne lo van wils pir da pi ri ga da sa xa de
bi war mo ad ge nen. pir da pir ga da sa xa debs mi e kuT vne ba
Se mo sav le bi iu ri di u li da fi zi ku ri pi re bi sa gan, ga da
sa xa di qo ne bi dan, fa si a ni qa Ral de bis ope ra ci e bi dan
mi Re bu li Se mo sav le bi da sxva Se mo sav le bi. yve la ze ma
Ra li Se mo sa va li sa xel mwi fo saT vis mo aqvs ga da sa xa debs
iu ri di u li da fi zi ku ri pi re bi sa gan. igi 50%iT me tia yve
la sxva da nar Ce ni Se mo sav le bi sa gan. fi zi ku ri pi re bi
ix di an sa xel mwi fo sa Se mo sav lo ga da sa xads prog re su li
Ska liT, ro mel sac aqvs xu Ti ga nak ve Ti.
1 ana lo gi u rad: ita li a Si, es pa neT sa da fi neT Si; por tu
ga li a Si, Sve deT sa da da ni a Si na wi lob ri vi kom pen sa ci
aa gaT va lis wi ne bu li; saf ran geT Si, ir lan di a Si, bel gi a
sa da sa ber ZneT Si ga moq viT ve bi pro fe si u li kav Si re bis
sa wev ro Se na ta ne bis Tan xeb ze ar vrcel de ba.
2 ima ve mo dels vxvde biT sa ber ZneT Sic. fi neT Si ki ka no niT
ga ni saz Rvre ba sa me di ci no xar je bis zRva ri, rom lis ze mo
Tac xar ji ga moq viT vas ar eq vem de ba re ba.
3 “Comparative Study of NGO/Government Partnerships”, Caroline L.
Newman, The International Journal of NotforProfit Law, Volume 2,
Issue 3.
17
2(5)2018
ia po ni is sa Se mo sav lo ga da sa xa dis prog re su li Ska
la1
gar da ami sa, ia po ni a Si ar se bobs ase ve sap re feq tu ro sa
Se mo sav lo ga da sa xa di sa mi ga nak ve TiT: 5, 10 da 15%.
amis gar da ar se bobs ad gi lob ri vi sa Se mo sav lo ga da sa xa
de bi. sa Se mo sav lo ga da sa xa diT ibeg re ba xel fa si, ga mo
mu Sa ve bu li anaz Ra ure ba, Se mo sa va li gle xe bi sa gan, Ta
vi su fa li pro fe si e bis pi re bi, uZ ra vi qo ne bis re a li za
ci i dan mi Re bu li Se mo sa va li, ija ris Tan xa, ase ve di vi
den de bi, pro cen te bi, pen si e bi da sxva. yve la da sa beg ri
Se mo sa va li ia po ni a Si iyo fa ka te go ri e bad:
• pro cen te bi Se na ta neb ze; • di vi den de bi; • Se mo sav le
bi uZ ra vi qo ne bi dan; • xel fa si; • me war me o bi dan mi Re
bu li Se mo sav le bi; • ga mo sas vle li dax ma re be bi; • pen si
e bi; • Sem Txve vi Ti Se mo sav le bi; • bo nu se bi; • Se re u
li, sxva das xva sa xis Se mo sav le bi; • ka pi ta li dan Se mo
sav le bi. Zi ri Tad sa ga da sa xa do Se Ra va Tebs, rom le bi Tac
sar geb lo ben sa Su a lo ga dam xde li pi
re bi, ewo de ba `sa ba zi so Se Ra va Ti~ mi ni ma lu ri Se mo
sav lis mqo ne ga dam xde le bis Se mo sav lis tol fa si 350 aTa
si ie nis (da ax lo e biT 300 do la ri) Tan xis far gleb Si, oja
xis ara mo mu Sa ve wev re bi saT vis ase ve _ 350 aTa si ie nis
Tan xa, sa daz Rve vo ga da sa xa de bi, bu neb ri vi sti qi u ri
mov le ne bi dan ga mow ve u li da na kar ge bi da a. S. gar da ami
sa, Se mo sav lis ase Ti sa xe e bi, ro gorc ga mo mu Sa ve bu li
anaz Ra u re ba. pen si e bi da so ci a lu ri daz Rve vis ga na ce
me bi sar geb lo ben spe ci a lu ri sa ga da sa xa do ga Ta vi suf
le biT.
es pa ne Tis fe de ra lu ri ga da sa xa de bi. es pa neT Si sa Se
mo sav lo ga da sa xa dis ba za ga ci le biT uf ro far Toa, vid re
sxva ev ro pul qvey neb Si. gar da ga mo mu Sa ve bu li anaz Ra u
re bi sa, Se mo sav le bi me war me o bi dan da pro fe si u li saq
mi a no bi dan, ka pi ta lis di vi den de bi dan, mas Si mo i az re
ba ase ve pen si e bi da umu Sev ro bis dax ma re ba. ar ibeg re ba
sa Se mo sav lo ga da sa xa diT mxo lod dax ma re be bi avad myo
fo bis dros, sa xel mwi fo sti pen dia, mo ge be bi la ta ri eb
Si, er Tje ra di dax ma re be bi, sa mu Sa o dan ga Ta vi suf le bi
sas. sa Se mo sav lo ga da sa xa di
1 ix. , : - / .. , .. , .. .- .: , 2008, 132.
, %
3 -
3,3 8,299 20
9 17,999 30
18 29,999 40
30 50
18
mo qa la qe e bi sa gan amo i Re ba in di vi du a lu ri mo qa la qe
e bis an ki dev oja xe bis Se mo sav le bi dan. ga da sa xa dis ga
dax dis ri gi To bis ar Ce va in di vi du a lu rad an oja xi dan ga
da sa xa dis ga dam xde lis ar Ce viT xde ba. es pa ne li re zi
den te bi saT vis mxed ve lo ba Si mi i Re ba yve la Se mo sav lis
wya ro e bi dan, ase ve saz Rvar ga re Ti dan, xo lo ara re zi den
te bi ibeg re bi an mxo lod es pa neT Si mi Re bu li Se mo sav le
bi dan.
es pa ne le bi aR ric xa ven sa Se mo sav lo ga da sa xads sa ga da
sa xa do dek la ra ci e bis Sev se bis sa fuZ vel ze, ro mel Sic Se
i ta ne ba yve la sa xis mo na ce me bi yve la sa xis Se mo sav leb
ze.
ita li is sa Se mo sav lo ga da sa xa di. sa Se mo sav lo ga da sa
xa di ita li a Si, ro gorc bevr sxva qve ya na Si sa xel mwi fo Se
mo sav le bis mTa va ri wya roa. sa Se mo sav lo ga da sa xa di ga
da ix de vi ne ba ro gorc fi zi kur, ase ve iu ri di u li pi re bi
sa gan. fi zi ku ri pi re bis sa Se mo sav lo ga da sa xa di amo i
Re ba ro gorc re zi den ti, ise ara re zi den ti pi re bi sa gan,
rom leb sac Se mo sav lis wya ro ga aC ni aT ro gorc ita li a Si,
ase ve saz Rvar ga reT. re zi den te bi ga da sa xads ix di an mxo
lod ita li a Si yve la Se mo sav lis wya ro dan. ker Zo pi re bis
yve la Se mo sa va li ga nur Cev lad war mo So bis wya ro e bi sa,
iyo fi an xuT ka te go ri ad da Ti To e ul maT gans ga aC nia gan
sa kuT re bu li ga moT vlis we si.
aseT wya ro e bad mi Re bu lia: • mi wis sa kuT re ba, uZ ra vi qo
ne ba da mSe neb lo ba; • ka pi ta li; • da qi ra ve bu li Sro ma
da Ta vi su fa li pro fe si e bi; • me war me o ba: • sxva wya ro e
bi. ax lan del dro Si Sve i ca ria _ kon fe de ra ci u li sa xel
mwi foa, Sem dga ri kon fe de ra ci e
bi sa gan (cen tra lu ri Sta tis), 26 kan to nis da ma Si Se ma va
li 300 mu ni ci pa li te ti sa gan. kan to ne bi war mo ad ge nen
da mo u ki de bel ad mi nis tra ci ulte ri to ri ul er Te u lebs.
mu ni ci pa lu ri av to no mi is xa ris xi ga ni saz Rvre ba kan
to ne bis ka non mdeb lo biT.
fi zi ku ri pi re bis sa Se mo sav lo ga da sa xa diT (income tax)
ibeg re bi an re zi den te bis Se mo sav le bi an dro e bi Ti re
zi den te bis, rom le bic Sve i ca ri a Si axor ci e le ben mo ge
ba ze da fuZ ne bul saq mi a no bas (ga nu saz Rvre li sa ga da sa
xa do pa su xis mgeb lo ba).
fi zi ku ri da iu ri di u li pi re bi, rom leb sac ar ga aC ni aT
mud mi vi sac xov re be li ad gi li Sve i ca ri a Si, an ar ari an
am qvey nis re zi den te bad, ata re ben Sez Ru dul sa ga da sa xa
do pa su xis mgeb lo bas Sve i ca ri a Si. maT Se uZ li aT ga da sa
xa dis ga mo an ga ri Se ba da ma te biT Se mo sa val ze da qo ne
ba ze, rom le bic eq vem de ba re bi an da beg vras gan sa kuT re
biT saz Rvar ga reT dad ge ni li sa er To we siT. ga da sa xa dis
ga moq viT va wya ro sa gan~ vrcel de ba ara mar to uc xo el pi reb
ze, ara med Sve i ca ri is mo qa la qe e bis mi mar Tac an iu ri di
ul pir Ta mi marT, rom le bic sa Ta na do moT xov nebs pa su xo
ben. aseT da beg vras ro gorc we si eq vem de ba re bi an Sem de gi
pi re bi:
• ara re zi den te bi (mi u xe da vad ma Ti erov ne bi sa), rom leb
sac ga aC ni aT mom ge bi a ni saq me Sve i ca ri a Si;
• ara re zi den te bi, mo mu Sa ve sa er Ta So ri so sat ran spor
to or ga ni za ci eb Si, rom le bic as ru le ben sa mu Sa os dam
qi ra veb li saT vis, ro mel sac ga aC nia sa Tao ofi si an mud mi
vi war mo mad gen lo ba Sve i ca ri a Si;
• ara re zi den ti msa xi o be bi, spor tsme ne bi, an kon sul tan
te bi ma Ti saq mi a no bi dan mi Re bu li Se mo sav le biT, rom
le bic gan xor ci el da Sve i ca ri a Si;
• ara re zi den te bi _ mmar Tve li or ga no e bis wev re bi, ro i
al tis mim Re be bi, mom sa xu re bi saT vis ga na ce mi; fiq si
re bu li kom pen sa ci e bi an msgav si sax sre bi Sve i ca ri is
kom pa ni e bi
19
2(5)2018
sa gan an saz Rvar ga re Tis sa war mo e bi dan, rom leb sac Sve i
ca ri a Si mud mi vi war mo mad gen lo ba ga aC ni aT;
• ara re zi den te bi _ kre di to re bi an sxva sak re di to da we
se bu le be bi, rom le bic uz run vel yo fi li ari an ipo Te ke
biT an uZ ra vi qo ne bis dat vir TviT Sve i ca ri a Si;
• ara re zi den te bi _ so ci a lu ri ga na ce me bis mim Re be bi,
anu i te te bis1 fu la di Tan xis mim Re be bi Sve i ca ri is ker
Zo an sa xel mwi fo struq tu re bi dan;
yo ve li ve sa xis Se mo sav le bi saT vis da we se bu lia spe ci a
lu ri ga nak ve Ti. po lo ne Ti. ka no ni ara sam Tav ro bo or ga
ni za ci e bis qve ka te go ri as qmnis: sa zo ga do eb
ri vi or ga ni za ci e bi, anu or ga ni za ci e bi, ro mel Ta Zi ri
Ta di saq mi a no baa sa zo ga do eb ri vad sa sar geb lo saq mi a
no bis gan xor ci e le ba, Tu ki am gva ri saq mi a no ba sa xel
mwi fos fun qci ad mi iC ne va. am gva rad, ka no ni or, ku mu la
ci ur pi ro bas ad gens sa zo ga do eb ri vi or ga ni za ci is sta
tu sis mo sa po veb lad: sa zo ga do eb ri vad sa sar geb lo saq mi
a no bis gan xor ci e le ba da sa xel mwi fos kom pe ten ci a Si
Se ma va li saq mi a no bis gan xor ci e le ba. sa zo ga do eb ri
vad sa sar geb lo saq mi a no bis sab Wos gan mar te biT, sa zo ga
do eb ri vad sa sar geb lo saq mi a no bas war mo ad gens, in ter
alia, so ci a lu ri mom sa xu re bis mi wo de ba, saq vel moq me do
saq mi a no ba, Sez Ru du li Se saZ leb lo bis mqo ne pi reb ze,
ase ve, eT ni kur um ci re so beb ze zrun va.
sa zo ga do eb ri vi or ga ni za ci is sta tuss eb mis Sem de gi ti
pis pri vi le gi e bi: ga da sa xa dis ga dam xde lis sa Se mo sav
lo ga da sa xa di dan 1%is mi Re bis uf le ba; sa zo ga do eb ri
vad sa sar geb lo saq mi a no bas Tan da kav Si re biT am gva ri
sta tu sis mqo ne or ga ni za cia ar ix dis sa Se mo sav lo da qo
ne bis ga da sa xads, sa xel mwi fos fun qci e bis gan xor ci e le
bis Tvis sa xel mwi fo fi nan su ri re sur sis mi Re bis uf le
ba.
ka no niT po lo ne Ti un gre Tis msgav sad amoq me debs 1%ian me
qa nizms. me qa niz mi ga da sa xa dis ga dam xde lis sa Se mo sav
lo ga da sa xa dis 1%is ga da sa xa dis ga dam xde lis mi er mi
Ti Te bu li ara sam Tav ro bo or ga ni za ci is Tvis ga da ce mas
gu lis xmobs. Tum ca, po lo ne Tis Sem Txve va Si, me qa niz mi
gan sxva ve bu lad mu Sa obs im kuT xiT, rom 1%is be ne fi ci a ri
mxo lod sa zo ga do eb ri vi or ga ni za ci is sta tu sis mqo ne
ara sam Tav ro bo or ga ni za cia Se iZ le ba iyos.
fon dis sax sre bis sa fuZ ve li 1996 wli dan moq me di sqe mis da
na ma tia. ka no ni ga da sa xa dis ga dam xdel Ta sa Se mo sav lo
ga da sa xa dis 1%is dis tri bu ci is Se sa xeb par la men tma
1996 wels mi i Ro. ka no nis mi xed viT, mo qa la qe uf le ba mo si
lia mi u Ti Tos is or ga ni za cia, ro mel sac un da ga da e ces
mo qa la qis sa Se mo sav lo ga da sa xa dis 1%. fon dis Ca mo ya
li be bam de, Tu ki ga da sa xa dis ga dam xde li ar gan saz Rvrav
da kon kre tul be ne fi ci ar or ga ni za ci as, 1%is dis tri bu
cia ar xde bo da. am gva rad, fon dis da fi nan se bis wya rod sxva
re sur sTan er Tad ga da sa xa dis ga dam xdel Ta sa Se mo sav lo
ga da sa xa dis 1%is is na wi li ga ni saz Rvra, rom lis be ne fi
ci a ric gan saz Rvras ga da sa xa dis ga dam xde li ar ax den da.
amas Tan, ka non Si Ca i do dac vi Ti nor mac, rom lis mi xed viT
fon dis Tvis ga da sa ce mi fi nan su ri re sur si ar un da iyos
sru li sa Se mo sav lo ga da sa xa dis 0,5%ze nak le bi.
un gre Ti. uka nas kne li 67 wlis gan mav lo ba Si, un gre Ti aR
mo sav le Ti da cen tra lu ri ev ro pis qvey nebs So ris yve la ze
gan vi Ta re bul sa xel mwi fod mo i az re ba sa ja ro da ara sam
Tav ro bo seq to ris Ta nam Srom lo bis kuT xiT. Ta nam Srom lo bis
ka non mdeb lo biT uz run vel yo fi li me qa niz me bic re gi o
nis sxva sa xel mwi fo eb Tan Se da re biT mniS vne lov nad gan vi
Ta re bu lia. gav rce le bu li ma ga li Te bia un gre Tis mTav ro
bis ara sam Tav ro bo seq tor Tan Ta nam Srom lo bis stra te gia,
ka no ni sa zo ga do eb ri vi or ga ni za ci e bis Se sa xeb, ka no
ni 1 anu i te ti: yo vel wli u ri Se sa ta ni; 1. sa xel mwi fo ses
xis sa xe o ba, rom lis dro sac val sa da pro
cen tebs yo vel wli u rad ix di an; 2. yo vel wli u ri ga da sa xa
di aseT ses xze, uc xo sit yva Ta leq si ko ni,
http://www.nplg.gov.ge/gwdict/index.php?a=term&d=3&t=4013.
20
sa mo qa la qo sa zo ga do e bis sa xel mwi fo fon dis Se sa xeb,
ka no ni ga da sa xa dis ga dam xdel Ta sa Se mo sav lo ga da sa xa
dis 1%is dis tri bu ci is Se sa xeb. wi nam de ba re mok led ga ni
xi lavs am in stru men tebs.
das kvnis sa xiT aR vniS nav diT, rom sa Se mo sav lo ga da sa xa
dis ga dam xdel Ta ka te go ria yve la qve ya na Si er Tna i ria,
mas uSu a lod pir da pi ri Se mo sav li dan ix di an da qi ra ve bu
li fi zi ku ri Se mo sav li dan (xel fa si dan da sxva sar geb li
dan). zo gi erT qve ya na Si, ma ga li Tad, es to neT Si ga na wi
le bu li mo ge bi sa da sa Se mo sav lo ga da sa xa de bis ga nak
ve Ti er Tna i ria, ra Ta aRik ve Tos ga dam xde le bis mxri dan mo
ge bis ga na wi le bis xel fa se bad `ga for me bis~ an sa pi ris
pi ro mcde lo be bi. mi u xe da vad imi sa, rom praq ti ku lad ev
ro pis yve la qve ya na mi is wraf vis ka no nis er Ti a no bis,
eko no mi ku ri sfe ro e bi sa da so ci a lu ri po li ti kis in
teg ra ci i sa ken, ev ro pu li sa ga da sa xa do sis te me bi sa
Se mo sav lo ga da sa xa de bis na wil Si ma inc gan sxvav de bi an
er Tma ne Ti sa gan.
sa qar Tve lo Si sa Se mo sav lo sa ga da sa xa do tvir Ti co ta Ti
nak le bia ev ro kav Sir Tan Se da re biT, mag ram mci re Se mo sav
li an qve ya na Si 20%ia ni ga da sa xa di mi maC nia, rom ma Ra
lia fi zi ku ri pi re bis sa xel fa so an sxva sar geb lis anaz Ra
u re bis fon ze, ro ca sa mom xma reb lo ka la Tis Ri re bu le ba
sul uf ro da uf ro iz rde ba. ma ga li Tad, Tu sa qar Tve lo Si xel
fa si da sxva sar ge be li ibeg re ba 20%iT, ev ro pis sxva das
xva qvey neb Si moq me debs so ci a lu ri ga da sa xa dic (mag; es
to neT Si 33%), umu Sev ro bis ga da sa xa di, sa Se mo sav lo ga
da sa xa di da er Tad jam Si da ax lo e biT 35dan ze viT Se iZ le
ba avi des da es yve la fe ri ga miz nu lia so ci a lu ri prog ra
me bis (mag. mra val Svi li an Ta, e. w. mo sax le o bis so ci a lu
rad da uc ve li fe ne bis da sa fi nan seb lad da a. S.).
mi u xe da vad imi sa, rom praq ti ku lad ev ro pis yve la qve ya
na mi is wraf vis ka no nis er Ti a no bis, eko no mi ku ri sfe ro
e bi sa da so ci a lu ri po li ti kis in teg ra ci i sa ken, ev ro
pu li sa ga da sa xa do sis te me bi gar kve ul wi lad gan sxvav de
bi an er Tma ne Ti sa gan.
21
2(5)2018
da viT xo be lia sa mar Tlis doq to ri,
sam cxeja va xe Tis sa xel mwi fo uni ver si te tis aso ci re bu
li pro fe so ri
ad mi nis tra ci u li ius ti cia an glo-ame ri ku li sa mar Tlis
sis te ma Si
ano ta cia
ad mi nis tra ci u li ius ti cia aris sa xel mwi fo mmar Tve lo bis
sfe ro Si ka no ni e re bis dac va ze kon tro lis gan xor ci e le
bis miz niT Seq mni li sa sa mar Tlo da kva zi sa sa mar Tlo or ga
no e bis sis te ma. ad mi nis tra ci u li ius ti ci is dam sa xu re
bad Se iZ le ba Cav Tva loT po li ci u ri sa xel mwi fos sa mar
Tleb ri vad gar daq mna, ag reT ve po li ci u ri sa mar Tlis tran
sfor ma cia ad mi nis tra ci ul sa mar Tlad. ad mi nis tra ci u li
ius ti ci is or ga no e bi ar ere vi an mmar Tve lo bis aR mas ru
le belgan mkar gu le bel saq mi a no ba Si, isi ni mxo lod ga ni
xi la ven ad mi nit ra ci ul da vebs. ad mi nis tra ci ul ius ti
ci as sa fuZ ve li Ca e ya ra saf ran geT Si, sa dac 1799 wels Se
iq mna sa xel mwi fo sab Wo, Sem deg ki pre feq tu ris sab Wo e bi.
isto ri u lad Ca mo ya lib da ad mi nis tra ci u li ius ti ci is
ori Zi ri Ta di mo de li _ kon ti nen tu ri ev ro pi sa da an
gloame ri ku li, rom lis Tvi sac Zi ri Ta dad da ma xa si a Te be
lia sa er To sa sa mar Tlo Ta far To kom pe ten cia ad mi nis tra
ci u li da ve bis gan xil vis sa kiT xSi. an gloame ri ku li Zi ri
Ta dad war mod ge ni lia bri ta neT sa da aSSSi.
ad mi nis tra ci u li ius ti ci is si ste ma an gloame ri ku li sa
mar Tlis sa xel mwi fo eb Si sa in te re soa im de nad, ram de na
dac aR niS nu li sa mar Tlis sis te ma gan sxva ve bu lia ro ma nul
ger ma nu li sa gan, rom lis na wil sac sa qar Tve lo war mo ad
gens. aR niS nu li ga re mo e ba uda vod sa in te re soa Cven Tvi
sac, vi na i dan ius ti ci is sxva das xva mo de le bis Ses wav la
da ana li zi sa Su le bas iZ le va, ra Ta Ser Ce u li iq nas op ti
ma lu ri mid go me bi ad mi nis tra ci u li ius ti ci is mo de lis
for mi re bi sa da Ca mo ya li be bi saT vis. vi na i dan ad mi nis
tra ci u li ius ti cia sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fos ga nu yo
fe li na wi lia, rom lis mi zan sac war mo ad gens sa ja ro xe li
suf le bis or ga no Ta uka no no ga daw yve ti le be bi sa gan mo
qa la qe Ta dac va.
Davit Khobelia Doctor of Law, Associate Professor of
SamtskheJavakheti State University
Abstract
Administrative justice is established in the field of state
governance to control over legality and quasi judicial system. In
19th century in Europe begins establishment of administrative
justice. The activity of administrative justice bodies is to
reflect the prevention of arbitrariness of the police, state or
local authorities. The merits of administrative justice can be
considered as transformation of police state into legal state as
well as the transformation of police law into administrative law.
The administrative justice in AngloAmerican states is interesting
because it is different from RomanGerman system, part of which
Georgia represents.
22
Administrative justice bodies do not experience executive
management of governance, they only discuss administrative
disputes. The administrative jurisprudence was established in
France, where the State Council was created in 1799, and then the
Prefecture Councils. Historically, two main models of
administrative justice were formed _ Continental European and
AngloAmerican, they mainly are involved in the discussion of
administrative disputes undertaken by the broader jurisdiction of
common courts. AngloAmerican is mainly in Britain and the United
States
The circumstance is undoubtedly interesting for us as well the
study and analysis of the different models of justice provides for
optimal approach to the formation of the administrative justice.
Because administrative justice is an integral part of the legal
state which aims to protect citizens from illegal decisions of
public authorities.
ad mi nis tra ci u li ius ti cia an glo-ame ri ku li sa mar Tlis
sis te ma Si
sa xel mwi fo eb ri o bis gan vi Ta re bis is to ri a Si Se iZ le
ba ga mov yoT sa xel mwi fos ori ra di ka lu rad gan sxva ve bu li
ti pi _ po li ci u ri da sa mar Tleb ri vi. po li ci ur sa xel mwi
fo Si ga ba to ne bu lia Za la do ba, ro me lic ase Ti sa xel mwi
fos arss war mo ad gens, xo lo sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fo war
mo ud ge ne lia ise Ti in sti tu tis ga re Se, ro gori caa ad minis
tra ci u li ius ti cia. aR niS nu li in sti tu tis dam sa xu re
bad Se iZ le ba Cav Tva loT po li ci u ri sa xel mwi fos sa mar
Tleb ri vad gar daq mna, xo lo po li ci u ri sa mar Tli sa _ ad mi
nis tra ci u lad. ev ro pa Si XIX sa u ku ne Si iw ye ba ad mi nis
tra ci u li ius ti ci is Ca mo ya li be ba. ad mi nis tra ci u li
ius ti ci is or ga no Ta saq mi a no ba ga mo i xa te ba po li ci
is, sa xel mwi fo Tu ad gi lob ri vi xe li suf le bis or ga no Ta
TviT ne bo bis aR kve Ta Si.1 1864 wels o. be ri Ta vis mo nog ra
fi a Si `sa mar Tleb ri vi sa xel mwi fo~ aR niS navs, rom sa xel
mwi fo sa mar Tleb ri vi Se iZ le ba mxo lod im Sem Txve va Si gax
des, ro de sac sa ja ro sa mar Ta li ga ni saz Rvre ba mxo lod ka
no niT, xo lo mmar Tve lo ba emor Ci le ba sa sa mar Tlosa da sa
mar Tal war mo e bas.2 aR niS nu li mo saz re ba ga nav rco o. fon
sar ve im. man Ta vi mo u ya ra ger ma ni is mi we bis ad mi nis
tra ci ulsa mar Tleb riv sa kiT xebs da da iw yo ad mi nis tra ci
u li sa mar Tlis swav le ba. sar vei am tki ceb da, rom ad mi nis
tra ci u li ius ti cia war mo ad gens ad mi nis tra ci u li sa mar
Tlis wi na pi ro bas.3
ad mi nis tra ci u li ius ti cia aris sa xel mwi fo mmar Tve lo bis
sfe ro Si ka no ni e re bis dac va ze kon tro lis gan xor ci e le
bis miz niT Seq mni li spe ci a lu ri sa sa mar Tlo da kva zi sa
sa mar Tlo or ga no e bis sis te ma. uf ro viw ro mniS vne lo biT _
ad mi nis tra ci u li da ve bi sa da ad mi nis tra ci u li saq me
e bis gan xil vis spe ci a li ze bu li pro ce su a lu ri we si, sa
dac erTerT mxa res war mo ad gens sa xel mwi fo. ad mi nis tra ci
u li ius ti cia sa sa mar Tlo saq mi a no bis gan sa kuT re bu li
sa xe o baa, ro me lic xor ci el de ba sa sa mar Tlo gan xil vis Zi
ri Ta
1 .. , , , , . 2001. 2 Bdhr . Der Rechtsstaat. Eine publizistische
Skizze. Kassel; Gottingen, 1864 (Neudruck Aalen, 1961). S. 54, 192
3 Sarwey . v., Allgemeines Verwaltungrecht. Tlibingen, 1884; Idem.
Das offentliche Recht und die
Verwaltungsrechtspflege. Tlibingen, 1880.
23
2(5)2018
di ele men te bis gaT va lis wi ne biT.1 sa sa mar Tlo or ga no Ta
sis te ma, ro me lic mmar Tve lo biT sfe ro Si spe ci a lu rad
icavs ka no ni e re bas. ad mi nis tra ci u li ius ti ci is or ga
no e bi ar ere vian mmar Tve lo bis aR mas ru le belgan mkar gu le
bel saq mi a no ba Si, isi ni mxo lod ga ni xi la ven ad mi nist
ra ci ul da vebs. ad mi nis tra ci ul ius ti ci as sa fuZ ve li Ca
e ya ra saf ran geT Si, sa dac 1799 wels Se iq mna sa xel mwi fo
sab Wo, Sem deg ki pre feq tu ris sab Wo e bi, Tum ca 1872 wlam de
maT ga daw yve ti le bebs ad mi nis tra ci i saT vis sa val de bu
lo Za la ar hqon da. 1872 wels sab Wo ebs mi e caT sa sa mar Tlos
uf le ba mo si le ba ni da ga moh qon daT sa sa mar Tlo ga daw yve
ti le be bi. sa sa mar Tlos ase Ti spe ci a li za cia xels uw yob
da mWid ro kav Si ris dam ya re bas mmar Tve lo biT sfe ro sa da
gan sa xil vel saq me Ta arss So ris. aqe dan ga mom di na re, ad
mi nis tra ci u li da ve bis obi eq tu ri ga daw yve ta da ada mi a
nis uf le be bis ase Ti for miT dac va uf ro efeq tu ri gax da. sa
er To sa sa mar Tlo e bi sa gan gan sxva ve biT, ad mi nis tra cia,
mmar Tve lo biT sfe ro Si mi si spe ci a li za ci is ga mo, uf ro
ad mi nis tra ci ul sa sa mar Tlos en do bo da.2
is to ri u lad Ca mo ya lib da ad mi nis tra ci u li ius ti ci is
ori Zi ri Ta di mo de li. er Ti maT ga ni aris kon ti nen tu ri ev
ro pis mo de li, rom lis Tvi sac da ma xa si a Te be lia spe ci a
lu ri sa sa mar Tlo e bis ar se bo ba, rom le bic gan cal ke ve
bul ni ari an sa er To sa sa mar Tlo Ta sis te mi sa gan da moq me
de ben, ro gorc da mo u ki de be li kva zi sa sa mar Tlo e bi. ad
mi nis tra ci u li ius ti ci is me o re mo dels war mo ad gens an
gloame ri ku li, rom lis Tvi sac Zi ri Ta dad da ma xa si a Te be
lia sa er To sa sa mar Tlo Ta far To kom pe ten cia ad mi nis tra
ci u li da ve bis gan xil vis sa kiT xSi. an gloame ri ku li Zi ri
Ta dad war mod ge ni lia bri ta neT sa da aSSSi.
bri ta neT Si sa ja ro sa mar Tleb ri vi da vebs ga ni xi lavs sxva
das xva or ga no e bi: sa er To sa sa mar Tlo e bi, spe ci a li zi
re bu li iu ris diq ci is or ga no e bi (kva zi sa sa mar Tlo e
bi), bri ta ne Tis par la men ti cen tra lur da lo ka lur xe li
suf le ba ze ze moq me de bis gziT. mag ram ad mi nis tra ci u li
ius ti ci is or ga no ebs Se iZ le ba mi va kuT vnoT mxo lod ad mi
nis tra ci i sa gan da mo u ki de be li sa er To sa mar Tlis sa sa
mar Tlo e bi, rom le bic xel mZRva ne lo ben ra sa er To pro ce su
a lu ri we se biT, ga ni xi la ven kon fliq tebs, rom le bic war mo
iS ve bi an mo qa la qe sa da sa xel mwi fo mmar Tve lo bis or ga
no ebs So ris. ro gorc we si ase Ti or ga no e bi or ga ni za ci u
lad aR mas ru le be li xe li suf le bis na wils war mo ad ge
nen.3
in gli su ri sa mar Tlis sis te mis Zi ri Tad prin cips war mo ad
gens ne bis mi e ri su bi eq tis ga ran ti re bu li Se saZ leb lo
ba ga a sa Civ ros sa sa mar Tlo Si ad mi nis tra ci u li or ga nos
ne bis mi e ri qme de ba, ro me lic xel yofs mis uf le bas.
aSSSi ara sa mar Tleb ri vi (uka no no) qme de be bis ga sa Civ re
ba gaT va lis wi ne bu lia ka no niT, Tu ase Ti uf le ba ar aris
dad ge ni li ka non mdeb lis mi er, ma Sin aR niS nu li sa kiT xi
wyde ba sa sa mar Tlos mi er, amas Tan Zi ri Ta di kri te ri u mi
aris gan mcxa deb lis in te re si saq mis Se de giT. sa sa mar Tlo
kon trol de ba ro gorc in di vi du a lu r, ase ve nor ma ti u l
brZa ne beb ze, kon sul ta ti ur dad ge ni le beb ze, Si da di req
ti veb ze.
in gli su ri sis te ma mom Ci vans sa Su a le bas aZ levs ad mi nis
tra ci u li or ga nos qme de ba ga a sa Civ ros pir da pir sa sa
mar Tlo Si kva zi sa sa mar Tlos gver dis av liT. am mxriv aSSs
sis te ma gan sxvav de ba in gli su ri sa gan. aSSSi moq me debs
zo ga di we si, ro me lic da in te re se bul mxa res aval de bu
lebs ad mi nis tra ci u li aq tis ga sa Civ re bis yve la sa Su a
le bis amo wur vas, 1 mo xe lis sa ma gi do leq si ko ni / ga e ros
gan vi Ta re bis prog ra ma; [Semdg.: sam son uri dia da sxv.;
red.:
va Ja gur ge ni Ze], Tb., 2004, gv. 483, cxr.; 24sm. _ (sa ja ro mo
sam sa xu ris bka). _ ISBN 9994000632: [f.a.]
2 z. su xi aS vi li, ad mi nis tra ci u li iu ris diq cia, al ma na
xi, 17, ad mi nis tra ci u li sa mar Ta li, sa qar Tve los axal
gaz rda iu ris tTa aso ci a cia, 2001.
3 . . , 2015.
24
maT So ris kva zi sa sa mar Tlo sad mi mi mar Tvas. ga mo nak li
sia ise Ti Sem Txve ve bi, ro de sac ad mi nis tra ci u li or ga
no aS ka rad moq me deb da Ta vi si kom pe ten ci is far glebs ga
reT da Se sa ba mi sad qvem de ba re o biT ga sa Civ re bam Se saZ
loa pirs ga mo us wo re be li zi a ni mi a ye nos.
did bri ta net Si sa sa mar Tlos mi er ad mi nis tra ci u li aq te
bis kon tro lis saz Rvre bi ar aris dad ge ni li ra i me nor ma ti
u li aq tiT. tra di ci u lad in gli sis mo sa mar Tle kon trols
uwevs ad mi nis tra ci u li aq tis an ad mi nis tra ci u li or ga
nos qme de bis ka no ni e re bas, aq tis mi zan Se wo ni lo bis kon
tro li ak rZa lu lia. sa sa mar Tlo uf le ba mo si lia Se a fa sos
aq tis Se sa ba mi so ba im miz ni sad mi, rom lis Tvi sac Seq mni
lia mmar Tve lo bis or ga no. gar da ami sa, in gli su ri sa mar Ta
li mo iT xovs, rom aq ti un da iyos go niv ru li, aR niS nu lis Se
mow me ba sac axor ci e lebs sa sa mar Tlo, saq mis faq tob riv mxa
re ze sa sa mar Tlo ga moT qvams Ta vis azrs mxo lod im Sem Txve va
Si, Tu mi Re bu lia aS ka rad da u sa bu Te be li ga daw yve ti le
ba, aR niS nu li daT qma na kar na xe via im ga re mo e biT, rom
ad mi nis tra ci u li or ga nos war mo mad gen le bi uf ro kom pe
ten tur ni ari an spe ci a lur-teq ni kur sa kiT xeb Si, vid re sa
sa mar Tlo.
in gli sis da aSSs sa er To sa sa mar Tlo e bis mo sa mar Tles ga
aC nia uf le ba mo si le ba uka no nod cnon da ga a uq mon mmar
Tve lo bis or ga no Ta aq te bi, rom le bic ar ga ni xi le ba, ro
gorc Ca re va aR mas ru le be li xe li suf le bis saq mi a no ba
Si. Ca mo ya lib da ad mi nis tra ci u li sa Civ ris Ta vi se bu
ri sis te ma. ker Zo pi ri, rom lis uf le be bic dar Rve u lia, mi
mar Tavs sa sa mar Tlos, ra Ta man mi i Ros spe ci a lu ri pre ro
ga ti u li brZa ne ba dam rRve vi or ga nos mi marT. ase Ti brZa ne
be bi sxva das xva xa si a Ti saa. sa sa mar Tlom Se iZ le ba mi i
Ros brZa ne ba, rom li Tac igi aval de bu lebs ad mi nis tra ci ul
or ga nos Sew yvi tos umoq me do ba, mi i Ros is aq ti, rom lis mi
Re ba sac mas aval de bu lebs ka no ni. brZa ne bas Se iZ le ba
hqon des am krZa la vi xa si a Tic, ro me lic sa Su a le bas aZ
levs mom Ci vans, mo iT xo vos uka no no aq tis, moq me de bis Se
Ce re ba, aci le ba. zo gi er Ti brZa ne ba miz nad isa xavs iu ri
di u li faq tis dad ge nas. brZa ne bis ase Ti for ma di di xa nia
ga mo i ye ne ba ing li sur sa mar Tal Si, xo lo aSSSi 1934 wli
dan. ase Ti sis te ma sa Su a le bas iZ le va daC qa re bu lad da
ga mar ti ve bu lad Ca mo ya lib des sa sa mar Tlos az ri, ase Ti
brZa ne bis mi Re ba Se uZ lia ro gorc sa er To sa sa mar Tlo ebs,
ase ve kva zi sa sa mar Tlo ebs.
an glo a me ri kuli sa mar Tlis sis te ma Si ga ba to ne bul sa ja
ro xe li suf le bis qce ve bi sa gan mo qa la qis sa sa mar Tlo Si
dac vis prin cips gar kve u li xar ve ze bi axa si a Tebs: siZ vi
re, pro ce sis sir Tu le da for ma li ze ba, amiT ga mow ve u lia
pro fe si o na li iu ris tis mom sa xu re biT sar geb lo bis au ci
leb lo ba, saq mis gan xil vis xan grZli vo ba. ase Ti ga re mo e
be bi xels uw yob da spe ci a lu ri iu ris diq ci e biskva zi sa
sa mar Tlo e bis Seq mnas, rom le bic ad mi nis tra ci u l da vebs
ar se bi Tad gan xi laven, sa nam saq me sa er To sa sa mar Tlo ebs
ga da e ce ma, ase Ti or ga no Ta Seq mna aSSsa da bri ta neT Si
XIXXX sa u ku ne Ta mij na ze iw ye ba.
ad mi nis tra ci ul sa sa mar Tlo Ta sis te ma ti za cia XX sa u ku
nis Sua pe ri o di dan iw ye ba: 1946 wels aSSSi mi i Res fe de ra
lu ri ka no ni ad mi nis tra ci u li pro ce du re bis Se sa xeb,
in glis Si ki 1958 wels ga mo i ca ka no ni tri bu na le bis da ga
mo Zi e bis Se sa xeb. aR niS nul ma ka no neb ma Seq mna kva zi
sa sa mar Tlo Ta saq mi a no bis er Ti a ni sa mar Tleb ri vi sa
fuZ ve li.
dRes bri ta neT Si moq me debs ad mi nis tra ci u li tri bu na le
bis 67 sis te ma, ker Zod: sxva das xva ko mi te te bi, tri bu na
le bi, ko mi si e bi, sa sa mar Tlo e bi. aSSs kva zi sa sa mar
Tlo Ta sis te mac mra val ric xo va nia, ma Ti moq me de bis sfe ro
Zal zed far Toami waT sar geb lo ba, so ci a lu ri daz Rve va, sa
me di ci no uz run vel yo fa, tran spor ti, war mo e bis gan vi Ta
re ba, cal ke u li saq mi a no bis li cen zi re ba, Sro mi Ti ur Ti
er To be bi, imig ra cia, daz Rve va, ga da sa xa de bi da
a.S.
kva zi sa sa mar Tlo e bi mTli a nad da mo ki de bul ni ari an ad
mi nis tra ci a ze, an mis gan da mo
25
2(5)2018
u ki de bel ni ari an. spe ci a lu ri tri bu na le bi iq mne ba ka
no nis sa fuZ vel ze bri ta neT Si par la men tis spe ci a lu ri
aq tiT, aSSSi kon gre sis aq tiT an Se sa ba mi si mi nis tris ga
daw yve ti le biT.
kva zi sa sa mar Tlo ebs akon tro le ben, gar da sa er To sa sa mar
Tlo e bi sa, sxva das xva or ga no e bi. did bri ta neT Si moq me
debs ad mi nis tra ci u li tri bu na le bis erov nu li sab Wo, ro
me lic imav dro u lad mTav ro bas Tan ar se bul sa kon sul ta cio
or ga nos war mo ad gens. sab Wo uf le ba mo si lia akon tro los
qvem dgo mi sa sa mar Tlo e bis saq mi a no ba da mi mar Tos sa a
pe la cio sar Ce liT zem dgom (uze na es) sa sa mar Tlos im da veb
Tan da kav Si re biT, rom le bic spe ci a lu ri sa sa mar Tlos saq
mi a no bis Se de gad war mo iS ve bi an. bri ta neT Si ar ar se
bobs kva zi sa sa mar Tlo e bis mi er saq mis gan xil vis er Ti a
ni we si. yo ve li tri bu na li Tu ko mi sia xel mZRva ne lobs sa
kuT ari reg la men tiT, ro me lic mi Re bu lia par la men tis an mi
nis tris mi er. ase Ti or ga no e bis mi er gan xor ci e le bu li
kon tro lis zRva ric sxva das xvaa, na wi li ma kon tro le be li
or gno e bi sa saq mes ga ni xi lavs ar se bi Tad, xo lo me o re na
wi li ga ni xi lavs ga daw yve ti le bis mi Re bis pro ce du ra Ta
ka no ni e re bas. bri ta neT Si kva zi sa sa mar Tlo e bis mi er
saq mis gan xil vi sas au ci le be lia bu ne bi Ti mar Tlmsa ju le
bis (sa mar Tlis) prin ci pe bis dac va: Se jib re bi To ba, sa ja
ro o ba, mo ti vi re bu li ga daw yve ti le bis mi Re ba da a.S.
mTli a no ba Si pro ce du ra ga mar ti ve bul sa mo qa la qo pro
cess war mo ad gens (em Txve va sa moq la qo pro cess, oRond ga mar
ti ve bu li sa xiT). rac am pro cess xel mi saw vdoms xdis, aris
is, rom ar aris ga da sax de li ba Ji.
aSSSi pi ri qiT, pro ce su a lu ri we se bi mkac rad re gu lir de
ba fe de ra lu ri ka non mdeb lo biT, ro me lic sag rZnob lad aax
lo ebs kva zi sa sa mar Tlo e bi sa da Cve u leb ri vi sa sa mar
Tlo e bis saq mi a no bas. sa Ta na do sa mar Tleb ri vi pro ce du
ra sa val de bu lo pi ro bas war mo ad gens kva zi sa sa mar Tlo e
bis saq mis war mo e bi saT vis. aSSs kva zi sa sa mar Tlo Si mo
sa mar Tlis fun qci as as ru lebs (mos me nis ek za me na to ri)
ad mi nis tra ci u li mo sa mar Tle, ro mel sac ad mi nis tra ci
is xel mZRva ne li de le gi re bis we siT ga das cems Ta vis uf le
ba mo si le bas, ga ni xi los mo qa la qe Ta da or ga ni za ci a Ta
sa Civ re bi da pre ten zi e bi.
Cve u leb ri vi sa sa mar Tlos pro ces Tan Se da re biT kva zi sa
sa mar Tlo eb Si mo sa mar Tle uf ro aq ti u ria. aSSs kva zi sa
sa mar Tlo eb Si saq mis war mo e ba Zal ze Wi a nur de ba da gan
xil vis va de biT uax lov de ba Cve u leb riv sa sa mar Tlos.
aSSs kva zi sa sa mar Tlo Ta did mi nu sad Se iZ le ba Ca iT va
los xar je bi, ad vo ka tis ho no ra ri, do ku men te bi sa da ma
Ti as le bis mra val ric xov no ba.
an glo a me ri ku li sa mar Tlis sis te ma Si kva zi sa sa mar Tlo
e bis gan vi Ta re bis sa er To ten den cia ga mo i xa te ba maT da
So re ba Si, gan cal ke ve ba Si aq ti u ri ad mi nis tra ci i sa
gan da ad mi nis tra ci ul saq me Ta gan mxil vel or ga nod Ca mo
ya li be ba Si. ase Ti sta tu si aSSSi mi i Ro sa er Ta So ri so
vaW ro bis fe de ra lur ma sa sa mar Tlom, fe de ra lur ma sa ga da
sa xa do sa sa mar Tlom, fa si a ni qa Ral de bis ko mi si am da
a.S. bri ta neT Si aseT or ga no ebs war mo ad gens rki nig zis tri
bu na li, sa pen sio sa a pe la cio tri bu na li da a.S.
sa mec ni e ro wre eb Si, me o ce sa u ku nis da saw yi si dan da
iw yo po le mi ka ad mi nis tra ci u li ius ti ci is kon cef ci i
sa da Si na ar sis Se sa xeb. amis Se de gi is iyo, rom iu ri di ul
li te ra tu ra Si ad mi nis tra ci u li ius ti ci is Si na ar sis
gan sxva ve bu li mid go me bi Ca mo ya lib da: ma te ri a lu ri,
or ga ni za ci u li da for ma lu ri. aR niS nul mid go mebs, ker
Zod ki, ma te ri a lur mid go mas ara mar to Te o ri u li mniS vne
lo ba aqvs, ara med praq ti ku lic, vi na i dan ad mi nis tra ci u
li ius ti ci is in sti tu tis Ca mo ya li be ba da mo ki de bu lia
ma te ri a lu ri mid go mis Se mad ge nel ele men tTa swo rad gan
saz Rvra ze. sa ja rosa mar Tleb ri vi ur Ti er To be bis au ci le
bel mxa res war mo ad gens, sa ja ro mmar Tve lo bis su bi eq ti,
ro mel sac gan sa kuT re
26
ga mo ye ne bu li li te ra tu ra:
_______________________________________________________________________
1. Bdhr . Der Rechtsstaat. Eine publizistische Skizze. Kassel;
Gottingen, 1864 (Neudruck Aalen, 1961).
S. 54, 192 2. Sarwey . v., Allgemeines Verwaltungrecht. Tlibingen,
1884; Idem. Das offentliche Recht und die
Verwaltungsrechtspflege. Tlibingen, 1880. 3. mo xe lis sa ma gi do
leq si ko ni, ga e ros gan vi Ta re bis prog ra ma, [Semdg.: sam
son uri dia da
sxv.; red.: va Ja gur ge ni Ze], Tb., 2004, gv.483: cxr.; 24 sm,
(sa ja ro mo sam sa xu ris bka). _ ISBN 9994000632:
[f.a.].
4. z. su xi aS vi li, ad mi nis tra ci u li iu ris diq cia, al ma
na xi 17, [ad mi nis tra ci u li sa mar Ta li],_ sa qar Tve los
axal gaz rda iu ris tTa aso ci a cia, 2001.
5. d. xo be lia, ad mi nis tra ci u li ius ti ci is sis te ma saf
ran geT Si, go ris sa xel mwi fo sas wav lo uni ver si te ti, me a
Te sa er Ta So ri so sa mec ni e ro kon fe ren cia,”umaR le si ga
naT le bis in ter na ci o na li za cia: ga mow ve ve bi da per speq
ti ve bi”, 17-18 no em be ri, 2017.
6. d. xo be lia, ad mi nis tra ci u li ius ti ci is for me bi da sa
xe e bi sa mar Tlis sxva das xva sis te meb Si, Jurn. `dip lo ma
tia da sa mar Ta li~, N2(3) 2017.
7. d. xo be lia, g. xu naS vi li, ger ma ni is ad mi nis tra ci u
li ius ti cia da mi si Ta vi se bu re ba ni, Jurn. `cxov re ba da
ka no ni~, 2(38) 2017.
8. Sarwey . v., Allgemeines Verwaltungrecht. Tlibingen, 1884; Idem.
Das offentliche Recht und die Verwaltungsrechtspflege. Tlibingen,
1880.
9. Bdhr . Der Rechtsstaat. Eine publizistische Skizze. Kassel;
Gottingen, 1864 (Neudruck Aalen, 1961). S. 54, 192
10. Partington . Globalization and Administrative Justice:
Challenges and Possibilities // Conference on Best Practices in
Administrative Justice / Canadian Council of Administrative
Tribunals. Vancouver, 1999.
11. The Rt. Hon. Lord Hewart of Bury. The New Despotism. Benn,
1929. 12. . ., 2015. 13. .., , , , , . 2001. 14. .., .2: .
, , , .: , 2002, . 585.
15. .., , , 1998, 12. . 2936.
16. https://superinf.ru/view_helpstud.php?id=1612
bu li sa mar Tleb ri vi sta tu si ga aC nia.1 am ri gad, ad mi nis
tra ci u li ius ti cia vrcel de ba sa ja rosa mar Tleb riv ur Ti
er To ba Ta gan sa kuT re bul for ma ze sa xel mwi fo mmar Tve lo
bis sfe ro Si. ad mi nis tra ci u li ius ti ci is amo ca ne bi sru
lad em Txve va sa er To mar Tlmsa ju le bis amo ca nebs. ase Ti
amo ca ne bia dar Rve u li uf le be bi sa da Ta vi suf le be bis aR
dge na, sa xel mwi fo Si ka no nis uze na e so bis gan mtki ce ba
da a.S. ad minis tra ci u li ius ti ci is, ro gorc mar Tlmsa ju le
bis erTer Ti Stos uSu a lo obi eqts war mo ad gens sa ja ro sa
mar Tleb ri vi da ve bis gan xil va.2 am ri gad, ad mi nis tra ci
u li ius ti cia war mo ad gens erTerT um niS vne lo va nes ber
kets sa ja ro mmar Tve lo bis or ga no Ta TviT ne bo bi sa gan fi
zi ku ri da iu ri di u li pi re bis dac vis sfe ro Si.
1 .., , , 1998, 12. .2936.
2 .., .2: , , , , .: . 2002, . 585.
27
2(5)2018
ia xa ra zi aka ki we reT lis sa xel mwi fo uni ver si te tis
biz ne sis, sa mar Tli sa da socialur mec ni e re ba Ta fa kul te
tis mow ve u li pro fe so ri
ni no ma ta ra Ze, ma ri am am bro la Ze ama ve fa kul te tis me sa
me kur sis sa ja ro
mi mar Tu le bis stu den te bi
mik ro sa fi nan so or ga ni za ci is sa mar Tleb ri vi re gu li re
bis as peq te bi `Te o ri u li da praq ti ku li ana li zi~
anotacia
sta ti a Si sa u ba ria erTer Ti fi nan su ri in sti tu tis, mik
ro sa fi nan so or ga ni za ci is sa mar Tleb ri vi re gu li re bis
im xar ve zeb ze, ro mle bic dRes dRe o biT sa qar Tve lo Si gar
kve ul prob le mebs isev uq mnis am fi nan su ri ser vi siT mom xma
re bel pi rebs. sa qar Tve lo Si mik ro sa fi nan so or ga ni za ci
eb ma sxva sa mar Tleb ri vi da eko no mi ku ri dat vir Tva Se i Zi
nes. ker Zod, isi ni ise Ti ve dat vir TviT mu Sa o ben, ro gorc ko
mer ci u li ban ke bi. Zi ri Ta di gan sxva ve ba mxo lod ima Sia,
rom mi soebi ma Ra li sak re di to ris kis mqo ne seg men tze mu
Sa o ben da Zi ri Ta dad ori en ti re bu li ari an mya ri uz run
vel yo fis sa Su a le be biT mo va le e bi sa gan Ta vis dac va ze.
amis sa Su a le bas maT aZ levs e. w. prob le mu ri ses xe bis amom
Re bi or ga ni za ci e bis mi er iden ti fi ci re bu li in for ma
ci is qo na.
sta ti a Si Ca mo ya li be bu lia av tor Ta mo saz re be bi im prob
le me bis ga daW ri saT vis, ro me lic jer ki dev ar se bobs mi so
e bis kuT xiT, ker Zod: ga sam kac re be lia mik ro sa fi nan so e
bis kon tro li, gar kve u li re gu la ci e bis da we se baa au ci
le be li, ra Ta ses xi ga i ces Se Ra va Ti an pro cen teb Si da,
rac mTa va ria, pi ro be bi mor ge bu li iyos mom xma re bel ze,
rom man SeZ los gar kve ul va deb Si ga mo ta ni li Tan xis da far
va. mi Tu me tes, rom mom xma re be li xSi rad awers iseT xel Sek
ru le ba ze xels, ro me lic mas ar wa u kiT xavs, an me tic, ise Ti
fi nan su ri eniT we ria, rom mas uWirs Si na ar sis ga mo ta na.
mi Tu me tes, rom am seq to ris mom xma reb le bi iseT kon ti gents
war mo ad ge nen, ro mel Tac ban keb ma ses xze ua ri uT xres. mom
xma reb le bi ver aT viT cno bi e re ben ses xis miz nob ri o bas
da mniS vne lo bas, ris ga moc xSi ria Sem Txve ve bi, ro de sac
ses xis da u fa ra o bis Sem Txve va Si maT mi er uz run vel yo fi
li uZ ra vi Tu moZ ra vi qo ne ba iZu le biT Ca mo er Tme vaT. sta
ti a Si yur dRe baa ga max vi le bu li am bo lo dros ga ta re bul
sa si ke To cvli le beb ze da mis sa mar Tleb riv Se fa se ba ze,
ase ve mo ta ni lia sa sa mar Tlo praq ti kis ana li zi am kuT xiT
da a. S.
sak van Zo sit yve bi: mik ro sa fi nan so or ga ni za cia, prob le
me bis iden ti fi ka cia, ses xis mci re zo ma, dak re di te ba uz
run vel yo fis ga re Se.
28
Ia Kharazi Invited Professor
Akaki Tsereteli State University, Faculty of Business, Law and
Social Sciences
Mariam Ambroladze Nino Mataradze
Faculty of Business, Law and Social Sciences
MICROFINANCE ORGANIZATION LEGAL REGULATION ASPECTS THEORETICAL AND
PRACTICAL ANALYSIS
Abstract
The article is about one of the financial institutions _
Microfinance organization’s legal regulation of the shortcomings
which at the present time in Georgia still creates some problems to
those financial service user individuals. In Georgia, microfinance
organizations gained other legal and economic importance. In
particular, they are just as operational as commercial banks. The
only basic difference is that MISO works on highcreditrisk
segment of the market and they mainly are focused on in their
defense from debtors by a solid providing. This allows them the
socalled problem loans organizations that possess identified
information. In the article is given opinions by the authors for
solving the problem that still exist in terms of MISO, in
particular: micro financial organizations control should become
more severe, certain regulations must be carried out to make loan
disbursement occur at reasonable percentages and most importantly,
the conditions must be adjusted to the customers that he/she was
able of repayment of the amount for some time withdrawn. Moreover
customers often sign a contract which they did not read at all or,
which is written in financial language, and is hard to find content
to display. At the same time this sector as contingent represents
customers which were rejected from the bank to give the loan.
Customers can not aware the importance and purpose of the loan
which is why there are often cases when the loan cannot cover up by
them, occurs the forced seizure of real or movable property. The
article also have a focused on lately effected salutary changes and
its legal assessment, also in the article is mentioned the court
practice analysis in this regard and etc.
Key words: Microfinance organization, identification of the
problem, the small size of loan, lending without providing.
29
2(5)2018
mik ro sa fi nan so or ga ni za ci is sa mar Tleb ri vi re gu li re
bis as peq te bi `Te o ri u li da praq ti ku li ana li zi~
1. mik ro sa fi nan so or ga ni za ci is is to ria sa qar Tve lo sa
da saz Rvar ga re Tis qvey neb Si
mik ro sa fi nan so or ga ni za ci e bi ori en ti re bu lia mdgrad
gan vi Ta re ba ze, eko no mi kur, so ci a lu ri da ga re mos dac
vi Ti miz ne bis gan xor ci e le ba ze mik ro sa fi nan so seq tor
Si ar se bu li sa er Ta So ri so prin ci pe bis dac viT. sa qar
Tve lo Si mik ro sa fi nan so or ga ni za ci e bis mim di na re
stra te gi is Zi ri Ta di mi mar Tu le be bia: re gi o neb Si gan
vi Ta re ba, teq no lo gi u ri pro duq te bis da ner gvi sa da ar
se bu lis srul yo fis xar jze kom pa ni is efeq ti a no bis amaR
le ba ro gorc kli en te bis Tvis, ase ve Ta nam Srom le bi sa da
mTe li sa zo ga do e bi saT vis sa sar geb lo so ci a lu ri pro eq
te bis gan xor ci e le ba. mci re da sa Su a lo biz ne sis da fi
nan se ba, mi si fi nan su ri pro duq te bi da mom sa xu re ba mor
ge bu li un da iyos mci re da sa Su a lo zo mis sa ca lo ma Ra zi e
bis, mom sa xu re bis sfe ros kom pa ni e bi sa da fer me ru li me
ur ne o be bis biz nes sa Wi ro e beb ze da sxv.
`mik ro fi nan se bi gaC nda iq, sa dac Zal ze sus ti iyo tra di ci
u li sa ban ko mo de li. 2005 wels ga e ros ge ne ra lur ma mdi van
ma k. anan ma mik ro fi nan se bi si Ra ri bis daZ le vis `kri tul
ia ra Rad~ ga mo ac xa da... Ta na med ro ve etap ze mik ro fi nan
se biT da in te re se ba gaz rdi lia, ra me Tu maT Ses wevT imis
una ri, rom amo av son is `nap ra le bi~, rom le bic eko no mi ka
Si fi nan seb ze wvdo mis kuT xiT ar se bobs~.
Cve ni sta ti is Zi ri Ta di kvle vis obi eq tad dav sa xeT, Tu ro
gor vi Tar de ba es seq to ri sa qar Tve lo Si da ras pir de ba igi
mom xma re bel sa da in ves to rebs, ase ve im sa ka non mdeb lo
xar ve zeb ze sa u ba ri, ro me lic ar se bobs am kuT xiT qve ya na
Si da ase ve warmovaCineT axa li sa ka non mdeb lo re gu la ci e
bis da de bi Ti da uar yo fi Ti mxa re e bi.
`70ia ni wle bis bo los ame ri ka Si ga naT le ba mi Re bul ma ban
gla de Sel ma ban kir ma, mu ha med iu nus ma, dRe is gad mo sa xe
di dan uti fa ri sit yve bi war moT qva: `Ta o bis Sem deg si Ra ri
be aR mo if xvre ba. Cve ni Svi le bi si Ra ri bis sim wa res mxo
lod `si Ra ri bis mu ze um Si~ na xa ven~. ra Tqma un da, iu nu sis
op ti miz mi dam ya re bu li iyo ara so ci a lis tu ri in sti tu te
bis, sa xe
