FUNGSI KOMPONEN

DALAM LITAR

Disediakan oleh: PISMP 4 RBT 1

KHAMALIEANA ROSLAN NURULHASANAH HUSSIN

ROZIANA ISMAIL MOHAMAD HELMI YASO

MOHAMAD AZRI HAZIQ OTHMAN

IPGM KAMPUS SULTAN MIZAN, BESUT

TEKNOLOGI ELEKTRIK & ELEKTRONIK

(RBT 2107)

Nama, simbol dan fungsi UMUM komponen elektronik

KOMPONEN ELEKTRONIK

PERINTANG TETAP

SIMBOL

FUNGSI

- Untuk mengawal pengaliran arus dan

mendapatkan susutan voltan dalam litar

- Digunakan pada radio, televisyen dan

amplifier.

- Unit sukatan diukur dalam ohm

KOD WARNA PERINTANG TETAP

Jalur pertama

Jalur kedua

Jalur ketiga

Jalur keempat

KOD WARNA Hitam 0 Perang 1 Merah 2 Jingga 3 Kuning 4 Hijau 5 Biru 6 Unggu 7 Kelabu 8 Putih 9

Kod Warna Jalur Keempat Emas ±5% Perak ±10% Tiada warna ±20%

KOD WARNA

Hitam 0

Perang 1

Merah 2

Jingga 3

Kuning 4

Hijau 5

Biru 6

Unggu 7

Kelabu 8

Putih 9

Hanya Pada Mu Jiwa Ku

Hancur Berderai Untuk

Kekasih Pertama

Haji Pak Mat Jiran Kita

Hidup Berkebun Ubi Kayu

Putih

CONTOH MENGIRA NILAI RINTANGAN

MERAH PERANG BIRU PERAK

NILAI RINTANGANNYA

2 1 000000 OHM

21000 KΩ

21 MΩ

HAD TERIMA

PERAK = ±10%

21000000 X 10%

= ± 2100000 OHM

= ± 2100 KΩ

= ± 2.1 MΩ

2 1 6

PERINTANG BOLEH LARAS

Simbol

FUNGSI

- Mengawal jumlah arus

yang mengalir dalam

litar

- Digunakan pada radio,

televisyen, kipas angin

dan ketuhar

- Nilai rintangannya

dapat dilaraskan dari 0

hingga nilai

maksimumnya.

DIOD PEMANCAR CAHAYA ( L.E.D. )

FUNGSI

- Sebagai penunjuk saja

- Bercahaya apabila

adanya arus mengalir

melaluinya.

- Arus mengalir pada satu

arah sahaja.

- Digunakan dalam alat

elektronik sebagai lampu

penunjuk, alat hi-fi,

lampu disko.

KAPASITOR

SIMBOL

-Untuk menyimpan dan membuang cas elektrik

-Sebagai penstabil voltan dalam litar

Kapasitor

Elektrolitik

Kapasitor Seramik

TRANSISTOR

NPN PNP

b b

c

e

c

e

FUNGSI

- Untuk meninggikan voltan, arus dan kuasa

serta sebagai suis kawalan

- Digunakan pada radio, televisyen,

komputer dan sebagainya

PERINTANG PEKA CAHAYA

FUNGSI

- Sebagai perintang boleh ubah

- Nilai rintangan bergantung kepada

cahaya yang diterima

- Nilai rintangan menjadi rendah

apabila didedahkan kepada cahaya

- Digunakan dalam alat-alat elektronik

kendalian cahaya, spt kamera

automatik, lampu malam automatik dsb

Buzer

Buzer Buzer menghasilkan bunyi

apabila disambungkan ke

punca bekalan dan

digunakan sebagai

penggera.

Wayar penghubung pada

buzer biasanya dalam kod

warna hitam (negatif) dan

merah (positif). Jika

sambungannya salah, ia

tidak akan berfungsi.

simbol

Elektromagnet

Piezo

PEMBESAR SUARA

SIMBOL

FUNGSI

-Menukarkan gelombang

elektrik kepada gelombang

bunyi

-Dilabelkan dengan nilai

impedans dan kadaran kuasa

-Nilai impedans dalam unit

ohm dan kadaran kuasa dalam

unit watt

• Suis Tekan Tutup

Mengalirkan arus elektrik

apabila ditekan dan

berhenti apabila punat

dilepaskan.

• Suis Tekan Buka

Memutuskan aliran arus

apabila punat ditekan dan

menyambung semula

bekalan arus apabila punat

dilepaskan.

• Suis Togel

Digunakan untuk membuka

dan memutuskan arus.

Dikenali sebagai suis satu

kutub satu arah. (SPST)

FUNGSI TRANSISTOR SEBAGAI PENGUAT

• Penguat ialah satu proses menguatkan isyarat AU. Contohnya, jika bunyi daripada radio kurang jelas, bunyi tersebut akan dikuatkan. Litar yang digunakan untuk proses penguatan isyarat sebagai penguat.

• Sifat utama litar penguat ialah mempunyai gandaan iaitu nisbah nilai keluaran terhadap nilai masukan. Terdapat tiga jenis gandaan penguat iaitu gandaan voltan, gandaan arus dan gandaan kuasa.

Jenis-jenis gandaan Jenis gandaan Simbol

Voltan

Arus

Kuasa

Av

Ai

Ap

Jenis tatarajah Gandaan

voltan, Av

Gandaan arus,

A I

Gandaan

kuasa, A p

Perbandingan fasa isyarat

masukan dan keluaran

Pemancar

sepunya

100 – 1000 100 – 1000 Melebihi 1000 Isyarat keluaran berbeza fasa

180˚ dengan isyarat masukan

Pemungut

sepunya

Lebih kurang 1 100 – 1000 100 – 1000 Isyarat keluaran sama dengan

isyarat masukan

Tapak sepunya 100 – 1000 Kurang

daripada 1

100 – 1000 Isyarat keluaran sefasa dengan

isyarat masukan

• Satu contoh penguat kuasa ialah penguat audio yang digunakan untuk menguatkan isyarat dalam julat frekuensi dari 20Hz ke 20kHz.

• Contoh bentuk fizikal transistor kuasa adalah

seperti yang ditunjukkan dalam rajah. Setiap

transistor kuasa mempunyai kadaran maksimum

yang berbeza. Kadaran maksimum bagi satu

contoh transistor kuasa ditunjukkan dalam

lampiran data dalam rajah.

• Jadual: Kadaran maksimum bagi satu contoh

transistor kuasa.

Arus pemungut maksimum (mengalir

berterusan) = 1c(mak)

15 mA

Voltan pemungut – pemancar

maksimum = VCE(mak)

400 V

Kuasa lesapan maksimum = Pd(mak) 175 W

FUNGSI PEMUAT (KAPASITOR)

• Pemuat ialah suatu alat penyimpan tenaga elektrik yang boleh mengecas dan menyahcas. Seperti perintang, pemuat ialah salah satu daripada komponen elektronik penting yang terdiri daripada dua pengalir yang diasingkan oleh satu penebat yang dinamakan dielektrik. Dielektrik ini boleh terdiri daripada udara, wax terpadat seramik, mika, atau kertas terpadat dengan elektrolit yang berkimia.

Fungsi pemuat dalam litar penapis

• Biasanya komponen penapis ialah pemuat.Jika didapati penapis pintas ia akan memutuskan fius pelindung. Pemuat yang terbuka boleh memberi kesan gangguan riak di keluaran.Jika beban dikeluaran memerlukan arus yang agak tinggi seperti amplifier kuasa audio, ia boleh membuatkan voltan keluaran berayunan atau ‘motoboting’ atau ‘humming’. Selain dari pintas dan terbuka, penapis kerap juga berlaku ‘bocor’. Ini akan menyebabkan arus tidak stabil.

1 – level voltan at tanpa penapis 2– level voltan at dengan penapis

FUNGSI DIOD DALAM LITAR PENERUS

• Rajah A menunjukkan litar penerus setengah gelombang. Bekalan 230 V AU dibekalkan kepada bahagian utama pengubah. Bahagian sekunder pengubah akan membekalkan voltan V dengan nilai maksimun V yang diperlukan kepada diod penerus.

• Pada kitar masukan positif, dengan kekutuban bekalan seperti dalam Rajah b (i), diod dipincang ke depan. Arus mengalir di dalam beban pada arah yang ditunjukkan dan menghasilkan gelombang keluaran seperti dalam rajah.

• Pada kitar masukan negatif, dengan kekutuban voltan bekalan seperti dalam Rajah b (ii), diod dipincang balikan. Tiada arus mengalir dalam diod dan tiada voltan diperoleh merentasi beban, R.Dengan menggunakan hukum kirchhoff, V V V, dengan V ialah voltan merentasi diod. I = 0 kerana pincang balikan. Oleh itu, V = VD. Voltan maksimum merentasi diod adalah Vmaks. Bagi menghalang diod daripada rosak, nilai puncak voltan bekalan mestilah tidak melebihi kadaran voltan puncak balikan. PIV bagi diod.

• Rajah C menunjukkan gelombang keluaran yang diperoleh merentasi beban RL jika voltan keluaran maksimum dari pengubah ialah Vmaks. Perhatikan, voltan keluaran tidak bertukar kekutuban kerana voltan ini ialah voltan AT berdenyut. Frekuensinya sama dengan frekuensi punca voltan.

LITAR PENERUS GELOMBANG PENUH

• Litar penerus gelombang penuh menghasilkan voltan riak pada kedua – dua litar positif dan negatif pada masukan. Litar penerus gelombang penuh terbahagi kepada dua jenis iaitu penerus gelombang penuh dua diod dan penerus titi.

LITAR PENERUS GELOMBANG PENUH DUA DIOD

• Rajah A menunjukkan litar penerus gelombang penuh dua diod serta gelombang keluarannya. Pengubah membekalkan voltan masukkan, V2 kepada penerus gelombang penuh. Bagi pengubah sadap tengah, voltan pada separuh lilitan sadap tengah (A ke O) adalah separuh daripada voltan di antara A dan B. Jika voltan di antara A dan B adalah Vmaks, voltan sekunder di antara A dan O adalah Vmaks/2.

•

• Rajah A menunjukkan litar penerus gelombang penuh dua diod serta gelombang keluarannya. Pengubah membekalkan voltan masukkan, V2 kepada penerus gelombang penuh. Bagi pengubah sadap tengah, voltan pada separuh lilitan sadap tengah (A ke O) adalah separuh daripada voltan di antara A dan B. Jika voltan di antara A dan B adalah Vmaks, voltan sekunder di antara A dan O adalah Vmaks/2.

•

PENERUS TITI

• Rajah c menunjukkan litar bekaqlan kuasa penerus gelombang penuh dengan empat diod atau lebih dikenali sebagai penerus titi. Apabila voltan AU dibekalkan ke penerus titi, pada kadar masukan positif kekutuban voltan bekalan adalah seperti ditunjukkan dalam rajah d. Diod D1 dan D3 dipincang ke depan manakala diod D2 dan D4 dipincang balikan. Arus mengalir dalam beban RL mempunyai nilai Vmaks – 2VD

• Pada kitar masukan negatif, kekutuban voltan bekalan adalah seperti ditunjukkan dalam rajah e. Diod D2 dan D4 dipincang balikan. Perhatikan arah arus melalui RL adalah sehala. Voltan keluaran bagi kedua – dua diperoleh merentasi beban RL adalah seperti dalam rajah f dengan nilai Vmaks – 2VD.

SEKIAN, TERIMA KASIH..