De Attische Tragedie

1. Ontstaan en Ontwikkeling van de Griekse tragedie

2. Toneelopvoeringen in Athene3. Het theather

De oorsprong Stof Opbouw

Ontstaan en ontwikkeling van de

Griekse tragedie

Aristoteles: dithyrambe, een koorlied

ter ere van Dionysos Koor van Satyrs Aulos Epeisoden uit het leven van Dionysos

Thespis: upokriths = ‘antwoordman’ Verscheidene thema’s uit de hele mythologie Won in 534 v.Chr. een prijs

De oorsprong

Tragedie betekent letterlijk ‘bokkenlied’, maar men

weet niet waarom Kledij van koorleden Bok als prijs Dans rond een altaar met een bok

Er zijn geen stukken van Thespis bewaard gebleven Van de honderden tragedies na hem, zijn er slechts

31 bewaard gebleven, van de ‘Grote Drie’: Aeschylus (ca. 524-456): tweede acteur Sophocles (ca. 495-406): derde acteur Euripides (ca. 485-406)

Meestal mythologische onderwerpen, slechts 4

titels van uitzonderingen bekend (Perzen, Aeschylus)

Mythes waren net als verfilmingen van een bekend boek: iedereen kende de hoofdlijnen, maar de schrijver had grote vrijheid

Stof

Patroon

Proloog (inleiding) Parodos (opkomstlied van het koor) Eerste Epeisodion (bedrijf) Eerste Stasimon (koorlied op plaats) Aantal epeisodia/stasimons Exodos (aftocht van het koor)

Tekstvormen Bodeverhaal (vs. 1136-1230) Stichomythie (vs. 324 e.v.) Agon (begin tweede epeisodion)

Opbouw

De Grote Dionysa Wedstrijd De acteurs Het koor Productiekosten

Toneelopvoeringen in Athene

Jaarlijks religieus festival ter ere van Dionysos, want

hij was ook brenger van extase en inspirator van het toneel

Iedereen vrij, ook slaven Ook veel buitenlanders internationaal karakter Tragedie-opvoeringen waren het belangrijkste deel Elk jaar drie tragediedichters, die als volgt werden

geselecteerd: Iedere tragicus mocht een voorstel indienen bij het

magistraat die de zorg voor het toneel had Deze magistraat selecteerde dan drie tragici

De Grote Dionysia

De Dionysia verliep elk jaar volgens hetzelfde patroon: Vooravond: beeld van Dionysos uit tempel in een grote

optocht door de stad theater, waar het beeld werd neergezet

Volgende dag: Verdienstelijke burgers gehuldigd, zakken met geld, offers en reinigingsritueel. Daarna loting voor de volgorde van de tragedies.

2de, 3e en 4e dag tragedievoorstellingen: één tetralogie per dag: trilogie gevolgd door een satyrstuk als voorbereiding voor de feestelijkheden

Op één dag werden er komedies opgevoerd In de 5e eeuw in totaal 900 stukken die slechts een keer

werden opgevoerd, op een paar uitzonderingen na (festivals op het platteland).

Na de dood van Aeschylus werd besloten dat zijn stukken heropgevoerd mochten worden

Pas na 386 v. Chr. werden in Athene ook andere stukken heropgevoerd bij gebrek aan goede tragediedichters.

Opvoeringen waren ook wedstrijden Jury bestond uit gewone burgers (loting) Jury lette op het stuk in het geheel: misschien

een verklaring voor topstukken die niet de eerste prijs wonnen (Medea)

De prijzen zijn niet meer bekend. Wel weten we dat de winnaar een klimopkrans kreeg en dat zijn naam werd vereeuwigd in een stenen inscriptie.

Wedstrijd

Dichter was ook regisseur, en koos drie

acteurs uit Die drie acteurs konden echter meer dan

drie rollen spelen d.m.v. maskers: Gemaakt van stijf linnen Gaten voor ogen en mond Voor mannelijke rollen: Rood Voor vrouwen: wit Bovenop het masker was een puik

bevestigd Geen emotie Vaak uitdrukkelijk genoemd

Acteurs waren meestal gekleed in grote, wijde mantels: die waren makkelijk te veranderen i.v.m. rolwisselingen

Als schoenen droegen de acteurs de Kothurne, toneellaars, met een zool die in de loop van de tijd steeds hoger werd

Af en toe deden er kinderen mee met heel korte tekst (Medea)

De acteurs

Koor stelde meestal een groep mannen of

vrouwen voor uit de stad waar het stuk zich afspeelde

Van 12 naar 15 leden (5e eeuw) De rol van het koor werd steeds minder

belangrijk: Eerst een functie in de plot van een stuk, later werd de plot steeds meer een zaak voor de acteurs onderling koor werd meer een geïnteresseerde toeschouwer die raad en commentaar gaf

Het koor

Enorme bedragen Staat betaalde slechts het salaris van de dichters en de acteurs De rest werd betaald door rijke burgers d.m.v. leitourgia: directe

belastingen en andere dingen, zoals het uitrusten van een schip of het verzorgen van een staatsbanket

Dit was erg eervol voor de uitgekozen Athener prestige steeg (Grafsteen) bijna niemand weigerde dit te doen, ondanks de hoge kosten: Aankleding koor Vergoeding aan de leden voor de gemiste inkomens Hobospelers Choreograaf Maaltijd na afloop

Productiekosten

De eerste tragedies op de Agora in een houten

theater dat elk jaar werd afgebroken Na instorting in 498 v. Chr. besloot men een

permanent theater tegen de zuidoostelijke helling van de Akropolis te bouwen, waar ook de tempel van Dionysos was

Voortreffelijke akoestiek voorbeeldfunctie Vele uitbreidingen 4e eeuw v. Chr. 15.000

plaatsen

Het theater