A. S. N.specimen academicum,

AMOS. IX. il 12.

Colluftrans,QUOD,

consent. ampl1ss. facult. philos.IN REGIA ACAD. UPSALIENSI»

PR/fl STDP.

Mag. CHRISTOPHOROCLEWBERG,L. l. O. O. PROFESS. rEG. ET ORD.1'UBLICO EXAMINI MODESTE OFFERT

STIPENDIARIUS REGIUS,

ANDR. GEORGIUS OS^ENGIUS,Andre/e Filius,

ROSLAG US.in aud1t. carolino maj. d.j/// octob.

anni mdccl1x. 'H. A- M. S.

U P S A L I £

S-.1E R:2EM:TIS

MAXIM/E FIDHl VIRO,REGNI SVIO •GOTHICI

ARCHI-EPISCOPO,REGIME ACADEMLE UPSALIENSIS

PRO-CANCELLARIO,VEN. CONSISTORII ECCLESIASTICI UPS.

PRjESIDI,REVEREND ISSIMO

PATRI AC DOMINO,

DOMINO DOGTORI

SAMUELITROILIO.

MJECENAT1SVMMO■

S.-jE R.JE M-.TISMAGNAL FIDEI VIRO,

REVEREND1SSIMO DOMINO,

DnLAURENTIOBENZELSTIERNA,S. S. Theologiae DOCTORI, Dioeccfeos Aroficnfis EPI-SCOPO, Conftftorii Ecclcftaftici PRASIDI & Reg ii

Gymnafii Scholarumque in eadem DioeceilEPHORO,

mecenat i maximo.P7RIS MAX. REFERENDA atque CELEBERRIMIS,

I)n. MATTHIiEAS P,

S. S. Theol. DOCTORI & PROFESS. PRIMARIO, Reg.& Ord. Utriusque Confift. EccleE & Acadero. ADSES-SORI Graviflimo, UrbisUpfalienfls ANTISXITI at-

que ARCHI - PR/EPOSITO Digniffimo,

Dn. gabrieliMATHESIO,

S.S. Theol.DOCTORI& PROFESS. Reg. & Ord. Utrius¬queConfift. Ecclef & Academ. ADSESSORI Graviftlmo,

Veteris Ecclefiae Upfaücnfis PASTORI ac ViciniContrarius PRAPOSITO, Adcuratiftimo,

PROMOTORIBUS MAXIMIS.

vvhn mjüki bs^ya yy %vyn)D'& rhyoü) nJUD i?p3^ana H0pi nvny «JNW /^Tnynoa WDntcf ntn wyDVN nsrya^mm mn Jt *cnp ^a jhjd ain kph b?3 wd« wn nsrtm T3icx» ntyi ny an? nupfc ontyy^i ob-6 napn ^3 bnp3loya -nw iwki ^n WK on cVruo rrwsnppd rjoya nmco wrw nam -pna *ro^n pp« dj pwdd^ji ann ^ nrfr oarrna kds vsb niinrirft "tyin Täia nntD ipvi ^ ->t3 p« n:ni -niyj man na^ifcfen m p3 kVn *>pn p« üiiyb im crrorn cr&ödk nnyi *nyi nny •&'? in«* Yitanw apa *0« ntnfeto DK ecu nn« tij b3irya jn tik^dDKin jtod m nfea oanaa p vttw mn ynyavNm?on *6« D3TO3 nraa ^y rnaa nvyn raap wnwoatoJD fea Dt3D b nvrb ronai icn bw 0m by K3a?n ■)»« fevb D3ncn aroi D33 nm w b my ova%o ntn ovn ayy ny n»on *0 rurn toja nrrnfea ncDn ^3 Vd fei by anfern ntew romi o'HDntfanD 310 D31DH1 "IKO^DCJH VHJ O TOH fe 01M DV»vm nnrtto «Vi naa p? fen nar> pai -jm fei aferjrfe -jna* nDK^ DDnn3 3133 nyai canya feanri*bz iy cd1? jnai 310 te jnn ra^a nir& fei can#

*7 33

reverendissimorum,nec non

Maxime Rcverendorum atque Celeberrimoronfnominum vestrorum

cjiltor Et5 cliens devotiffitnusANDREAS GEORGIUS OS^NGIUS.

KONGL MAJ:TS TROTJÄNAREOch

Amiralitets SKEPSBYGGMÅSTAREUti

STOCKHOLM,HÖGÅDLE HERREN 3

Herr JOHANACRELL,

Min Hoq-Gunflige GYNNARE och PATRON

Hvar ock en , fom icke bar uti fitt bröft ettotackfamt finne, plågar ju akid uptaga be-vifte välgärningar och årtedd ynneft med vörd-nad, årkienna dem med tackfågelfe , och behåhla dem i ett minne, fom endafl: förloras genomdöden. År det då under, om jag, fom varit enlyckelig deltagare af Högådle Herrens gunftoch bevågenhet uti Dess Hus , giör af mitt för-fta Academifke arbete en ringa /kånck, hvilkenHög-Gunstige Herren , täcktes anfe med blidtanfigte, och uptaga fåfom en underpant af min

oaflå-

©aflåteliga vördnad, den jag nuiftörfta odmiuk-het för Eder nedlägger. Bli defTa bladen medvanlig gunft emottagne, få vinner jag val minåftundan, men fördiupas derjåmte uti en Ikuld,,livilken jag aldrig lårer kunna afbörda, om ic¬ke då, når jag med beftåndiga böner, anhållerhos den nådige Guden, det värdigas han kronaEder och Eder förnäma vårdnad, med ymnigtmått af nåd och timmelig lyckfalighet, hvilken,då Edert lefnads lius utflåcknat, forbytes utien fåll Himmel. Hvarunder jag med vördfamtillgifvenhet fkall framhärda,

HERR SKEPSBYGGMJSTARENS

idmiukafle tiånareANDERS GEORG OS/ENGIUS.

VIRO Aåmoäum Rever: ac Pr^cJaviffJms ]Da Mag. LAURENT. HONTER,PASTORI in Spånga & Jerfalk & Adjacentis

Diftr. PRiEPOSITO Adcuratiffimo.VIRO AdmodumReverendo atqiie Frgclarifflmo

Da Mag. ISRAELI ACRELIO,Ecclefis Fällingsbroenfls PASTORI ac PE/EPO-

SITO, longe Meritiffimo, Adciiratiffimo,VIRO Plurimum Reverendo atque Clartffhm,

Dn. JOHANNIREUTERSTEDT,Ecclefix, quae Deo in ÖSTER-Åker coliigitur,

PASTORI FIDELISSIMO,PATRONIS EXOPTATISSIMIS.

In tefleråm fubmiffi animi , opufculumhocce, nullo licet fale ac lepore con-ditum, NOMINIBUS VESTRIS, longeClariffimis, feria , pro VESTRA pcrenniprofperitate, vota quotidie concipiens, dat>dicat, dedicat,

Ådmodum Reverend!, PraclarijJ. & Clarifl.NQMINVM VESTRQRUM

Cuttor humiUimuPAndreas georgius osangius.

VIRÖ Phtrimum Reverenäo atque ClariffimoDn. ANDRERE OS/ENGIO,Ecclefiarum in Öltby & Garn PASTORl, Vigilantiflimo,

PARENT! IND ULGENT1SSIMO.

T ongijjime dum Jpatium prosterit<e vitce refpicio,^ ultimum pueritia memoriam recordans, PaterOptime, tiihil temporis o ccurrit, quo larga in memanu, ex paternoplane affeclu orta, beneficia noncon-tuleris uberrima. Quid igitur mirum, fi filius infi-gniter fibi gaudet, quod dies votis diu exoptatus, il-luxerit, quo Paternas liceat admonitiones, inåta-mentaque publice celebrare, atque pro acceptis, aprima atatula, impenfis, maximas TIBI agere gra-tias. Tua quiäem in me promerita, Parens O. tottantaque funt, ut eadem percenfere, neäum rite ce¬lebrare, haud valeam. Sufcipias itaque, indulgen-tiffima , ut foles, fronte levidenfe hocce chartaceummunus, mea erga TE obfervantia fignificationem,cultusque tui fanatijjimum pignus, quod jam ojfero.Faxit Deus O. M. fatalem iUum , Jeris infcriptumiri faftis, die?n, quo Ecclefia, Tuique omnes, fpeac fulcro certijjimo fe orbos videant. Sic pro per-enni före , ac lata canitie Tua , fufpiria mittenscalidijfima, permanebo,

parentis optimi

I ilius obeäientijfimvsANDREAS GEORGIUS OS/ENGiUS.

i N. y.

§. i.

on parum torfit interpretum anl-mos, diéhjm cetera notiflimum,Amofi IX. 11. & ii. obvium, quoddum verbis , paululum mutatls,citat Apoftolus Jacobus in AétisApoitolorum Cap. XV. v. 16. 17.vari! variam Jacobum cum Pro-pheta conciliandi viam funt in-

grefli. Mihi igitur hoc argumentum placuit, in quo te-nellas experirer vires: non, quod cundtis aliorum inter-pretamentis meliora promittere audeam , Ted ut, colla-tis plurium fententiis cum ipfo cootextu facro, paucisoftendam, non minus ex hoc loco, quam aliis, contraintegritatem Sacri Codicis fruftra delumi argumenta,

Verba Prophet« in textu Hebraico ita leguntur •orrna n« ythjh rfrfcun tv? roo r« Dp« «inn Dramm m rcrp i ow wd rrwm D'p« rwwi

A on«

# ) Z ( #im] ntty ni.T o*u orrty w topj wä o^n tai omQu« Latine fic efferrl folent y in die illo fufcitabo tutber-naeulum David, quod tecidit & reaedificaho aperturasmurorum Ejus & ea, qu<z €orruerant, inftaurabo & re-tedificabo lllud»ficut in diebus antiquis. 17/ pojjtdeant re-liquias ldum<z<s & omnes nationes, fuper invocatumj-uerit nomen metun, dicit Dominus faciens b<zc. Ät ean-dem propheriam affcrt Jacobus Joco citato hunc in mo-dum ; bisTOC TCtVTCt C6YC65gé\p60, Pij CCVOtXO^OfXWOO Ttjv (TXtJVtjv

rr/v tTs7sroox,v7ocv 9 ü roc Kareaxafjiiuévec stvrrjs dvofxo-ébfAYiaa), uvcgSoocroo dvrr\y. 'Ortas av i^tjTtjcreoirtv o t xoctcc-hct7TCt TOjV rivS-g6u7,TOOV TOV XV^tOV, Kj 7tCCVTOC TOC tSvV], l(p"8SITTtKeKhrjTCtt To CVOfACC fJ.8 £7Z dvr&S' Åtysi Kvqics, 0 TTCidvrdvra mdvTct. Noftrum jam erit primum nonmftlas allo¬rum explicationes cum brevi e7rtx^osi adducere, deinvero noftras qualescunque adferre animadverftones.

$. in.Nonnulli a) ex differentia, qu« eft inter texturn E-

braeum & verfionem, quam Jacobus adorrat, Grsecam,oftendere conantur , exemplaria Ebraica e/Te corrupta »&in his voces reperfas, ab Iis valde diverfas, qu« hodie sbicomparent, nempe W1T pro W~\V, Ditt pro QHtt, ad-fuilTe et jam five plenam five abbreviatam vocem miT,imrno, transpofita vocum conftru<ftione,Ie<ftum fuifle jpoVb) nin* Dtt Ditt TYlttOT lt2HT Qvum vero ifthsec pe-tulantia critica nihil folidi habeatj quo fe commendet,quin 8c in providentiam Numinis, pro integritare Sacr«revelationis, in falutem hominis indultse, perpetuas agen-tem excubias, manifefte fit injuria, non eft, quod mul-tis eam refellamus. Admifta etjam hac effreni quodvisproqubvis fubftituendi & transmutandi licentia, nihil inSacro Codice fartum te<ftumque fervabitur* nulia Sacra-rum literaruna certitudo amplius perftabit, quod ramen

fcopo

# ) 3 (#

fcopo non minus earundeffl, quam Au&ori perfe&iffimoplane repugnt.

a) Utpote Rabbi Tfaak in ChiJJuk Emunab% Pezro-nius & Wbiftonius. Cfr. it. bac de re Wolfiii turas Pbi¬ld. in Act. XV. 16. ij. b) Surevhußus bot modo tan-ciliare fluduit Atnofum & Jacob, cfr, Lindbammeri Comm.in Act. ApofL ad b, /. nec non Francifc. Wokenii Mof.Hamm, ad b. I.

§♦ IV.Alii fingula verba ^eu^jutjué/cc fua , quantum in il-

Ij's eft, obfcurare ftudent, In his Rabbini non pauci c)ut prophetiam hanc de Chrifto enervent, primas vocesHinH DV3 de tempore Hifkise exponunt» in quem nonpauca hujus Prophetise momenta convenlunt» Sed utinos concedimus, Hilkiam notabilem omnino geffifle ty-pum futuri Meffise, ita nunquam demonftrabunt Rabbi¬ni , Judseos vel Davidis profapiarn, Hifkia regnante,Idumseis ceterisque gentibus imperitafiet unde manife-ftum eft, quod diélum Araofi ad Hilkiam referri nonpofiit. Neque facillus illl ex Rabbinis cum veritate ingratiam redibunt, qui ad alium, quem adhuc exfpeélant,Meffiam, verba Amofi detorquent. Ex Novi enim Foe¬deris pandeétis atque inprirnis prophetise Amofianae perJacobum interpretatione, ftde digniflima, fatis conftat,promifTa hsec divina per Jefum Nazarenum> Solpitatoremmundi, in fecula (empiterna celebrandum , fpirituali & e-minenti modo dudum efle impleta.

t) Nimirum Aben Ezra, Abarbanel, Hillelt alii-qne, de quibus vide Lkenii Tbef Tbeol. Pbilol. p. 1044%§. IV.

f. V.Quid heic per tabernaculum Davidis collapfum & re-

ftaurandum intelligi debeat> non eadem interpretum eft:fententia. Nonnulli cum Theodoro Mopfvefteno & Cy-

A 2 rillo

# ) 4 C ❖rilio d) Ruffino e) ac Calverto f) inflaurationem familiseDavidieae, per Zorobabelern fa£hm, heic promirti exifti-man£. Sed nec Zorobabel,quarnvis vir inclitus in gen¬te Judaica poft captivitatem fueric, regiam dignitatem at-que adeo priftinum fplendorem fuis reilitult, nec Idu-mseos ceterosque populos judaicse ditioni fubjecit. A-liam igitur Iongeque, nobiliorem tugurii Davidici refhu-raüoaem h»c prophetia commemorat, ut ex dicendisconftabit.

d) Cfr, lkenii 7bef. IheoU PbiloL p, 104f, $. V.e) Cfr. Francifc Riberte Presbyt. Comm. in Arnos, f)Cfr. I ib. ejus IV, cap. 4. p. 124. fwe Amelii Erörte'rung der dunkelfien und fcbwåreften Schriftflelln. p. 66z.

§. VI.Atiis tabernaculum Davidis ruinofum, fed nitori fuo

reftituendum , per naturam huraanam, peccato corru-ptaoi, per Chriftum vero reparandarn, exponere pla-cuit q). Quse interpretatia analogiam quldem fidei con»formis eft, fed ad fenfum hujus di&i literaiem minimequadrat. Corpus quidero noftrum ob fragilitatem tugu-rium nonnunquam, utpote 2. Cor, j : 1, dicitur, (ed to¬ta noftra natura non item. Quod fi autem Adam velma-xime hac appellatione in Sacris literis infigniretur, reltarnen fignifieatse confentaneum föret, ut Adami taber¬naculum potius, quam Davidis diceretur* Etquisquoe-fo, nifi cnyfticce interpretationl infolentiori addiåus, na¬turam humanam, rcdemtionis beneficio ere&am, Edo-mi & gentium dominam efle affirmaverit ?

g) Cfr. Chryfoft. bomiU 10. in jfob. item Francifc»Ribera Presbyt. Comm. in Propb. Amof;

5. VII.Nonnulß eum Veteribus Ebrseis docuerunf, taberna¬

culum

❖ ) 5 ( #cifum Davidis, corpus Chrifti, quod qermortere cecidit& per refurreélionem denuo quaft ererftum eft b) indi-care. Sed & heic praeter neceffitatem nova vocabulis tri-buitur fignificatio. Quamvis enirn David inlignis Chriftitypus fuerit , inque ejus fecundurn carnem majoribusprsecipuum digaationis tenuerit locum , unde etjarn ac-cidit", ut paffirn in prophetarum libris David audiat EftLV. i» Hef. XXXIV. 13. 24. Jer. XXIII. 5 nunquam tarnendomuf vel tabernaculum Davidis Chriftum ipfurn , (edfaepius ftilo prophetico Ecclefiam Chrifti fignificat, utpo-te in qua gratiofa fua pr«fentia habitat, fuarnque often-dit gloriam. Joh. 14^23. Cor. 6: 16.

h ) Hoc Galatsno non folum libr. VIJJ. tontra Ju-d<?os, /. de arcanis CathoL veritatis cap, 22. fed Ruf-fino & Cyrillo Itbr, in Job. c. 3p. nec non RaymundoPuq+ fidi p> 3 diß. 3. cap 8- Jf? TV- mfum fuit. cfr.lkenii Tfaj* IheoU PhiloL p jf, g.

§• VIILSed longum foret fingulas interpretum veterum pa-

rlter ac recentiorüm difcrepantes confe&ari expofttioneSrAd verba igitur Prophet« me accingo^verara Amofi fen-tentiarn & cum verfjone Jacobea eonformitatem pro mo-dulo virium oftenfurus. Quod in Hebraeo eft Kinn DV3apud Lucam vertitur perd tuvtoc, verbis quldein noniisdem, fed tarnen fenfu non diverfo. Qyum enimpro-phetia non poftit diem, nifi futurum » determinare, fi-mul, quae poß b<ec , f. e. certo quoöam tempore eventu-ra funt, praedicit. Vox cevccsghpoo revertar, a Jacoboadhlbitajln Amofo quidem car$t, fibi refpondente, voca-bu!o, non tarnen ideo eft: fuperflua, vel a mernte Pro¬phet« aliena. In facris enim abire Ofe«. V: 15. Deusdicitur, ubl benefitia lubtrahit, redire autem, ubi con-Cveta gratise pignora redd it. Hinc ide* revertendi opti-

A 5 nie

&)<*(#me convenit prsefenii vaticinio* Cui tot inferfa funt i-rati Numinis indicia.

§ IX.Sequentia Arriofi verfea rW&JH Til fOD T,N C*pN

tzb\y «po rrrwi üyx vntönm frvyté ~m »rmnoberem continent conlblationem. Depingunt enim Ec-clefiam Chrifti i) tugurii labafcentis &; muri lacertai i-magine & promittunt priftinse feliciffimae conditionis per*fedlam reitaurationem. Quicunque igitur myfierii re-demtionis e verbo fcripto notitiam häufst, haultamque se-/tfmare, ut par eft, didicit, is non tantum hujus Pro-phetise impledonem in Chrilto facile venerabitur, fedheic etiam fe atque tofurn genus humanum, peccatis cor-rupturn & damnatum, a redemtore vero ex omni malopleniffime Iiberatum , venerabundo mentis affedtu agno-fcet. Grseca Apoftoii Jacobi verfio idern omnino dicif,nes quidquam heic, quod ad rem ipfam pertinet, occur-rit diflimile. Nam quod voces 5 ficut diebus feculi velantiquis omiferif, inde fa&um efTe videtur quod voxocvcföteo-oci, adum dirfgendi in re&um, feu juftum ftatumdenorans , priftinaro redtitudinem f. felicitatem involvat.Ceterum, quee inter pronomina Ebraica & Gr^ca occur-rif diverfitas, nemfni remoram objicief, qui] de raberna-culo, non phyfico, fed morali, i. e. de Ecclefia, fer-monem heic Inftitui meminerit.

i) Cfr. D. Eranåani Henvici Gebhardt Gründlicheeinleitnng in die Zwblf kleinen Proph. kem Job. Tar-riavii Comm. ad hunc loeum*

§. X.Verfus autem 12 majorem conciliandi difficultatem

ac moleftiam nobis facefHt. Heic enim pro y^Y"1 jyo"?cn^ w i<np: im dw byi bhk nn&w n« Jacobeaverbo Cubftituit; ottxs oiv 01 ymtxKqikci rxvdvSgX770)V riv KV/0i6V x;] KUVT06 TOC g&VtJ, 1(0 8i' tTtlxh.MTCU

TO

* )7 t *ro cvofjict (jt& bs ccvré?. Necmirum efl in diverfbs trami-tes heic abire interpretes. Ad eos, qui corruptionem tex*tus Ebraici in fubfidium vocare audent, quos §, III. fn-duximus, proxime accedunt illi, Å) qui Lucam rxs c. fe-cutum exiftimant, eos vero, exemplari, non pun&ato, u-fos, faciii admodum errore pro legifte H2HT & proDHtf ro 0"1R» Sed admitti forfan, quamvis cegre, pos-fet hxc exponeridi ratio, fi Lucas orationem SynodalemJacobi perfcribens , fuopte ex ingenio hxc nobis verbafcrlpta reüquiflfet. Qyum vero, pofita totius S. SacrseQeo7Tvsv^lcf, non pro luo arbitrio, led duétu fandliflimifpiritus, hane quoque verfionem exaraverit vir Apofto-Jicus; ineptum omnino föret, Deum, fallere ac falii ne-fcium, erronea hominum interpretatione decepturn, veicerte errorem fua auéloritate confirmantem ffatuere,

k) Vid. Franci/c. Wokenii Mof. Harmon. ad UcumAmof. IX. 12+

$. xr.Nos vero} qui ex Theologia fupponimus, tamApo-

ftolis, quam Prophetis, dlvinam infpirationem efle tribu-endam, fummamque verbi divkii tum integritatem tumharmoniam conftanter profitemur , non verum & realefed adparens ac verbale dilcrimen animadvertimus. Sci-licet ex ufu biblico conftat, Apoftolos in d1#ls V. T. al-legandis, nonnunquam verba , minus quam fenfum acFcopum fequi confvevifle, adeoque haud raro ea, quseallegorice fuerunt propofita, vocibus magis propriis inmajorem rei lucern tradidifle. Idern a Jacobo, Amofumexcitante, faétum efle facile probatu erit. Docuerat,ut vidimus, commate XI- vafes nofier, infignem taber-naculi Davidis, it e. Regni Chrifii Ipiritualis , refiauratio-tiem. Jam, qua in re maximum fperare oporteat incre-mentum, oftenfurus, pojjidebunt, ait, tabernaculi hujus ln-colse, feu Myftici Ifraelis reftituti filii, reliquias Edom &

omnes

# ) 8 ( #omnes gentes reliquas, quibus nomen fuum patefeceritJehova, h. e. hoc Tabernaculum reftauratum, non exi-guarn tanturn orbis partieulam, fed eundem totum ca-piet» adeoque non Ifraélitas tantum, prifcos Davidisfubditos , fed Idumaeqs pariter comple&etur, acerrimosolim Ifraélincse gemis hoftes, nec non univerfos terra-rum populos, a Deo Creatore Gubernatoreque arnantis-fimo jure denominandos, utpote quibus itohncfaas no¬men fuum manifeftum fecit, propria licet culpa , ad-huc denfis circumfufi effent tenebris. Hunc igitur fen«fum optime exprimit Jacpbus , Petrinam illam de uni-verfali gentium ad Chriftum vocatione fententiam con-firmaturus. In mentem nobis revocat eximium OptimiSofpitatoris promifTum , quo talem aliquando Davidicaecivitatis emendationem pollicetur , ut reliqui homines ,qui extra populi Dei communionem, Idumseorum inftarviventes & in erroneas digrefli femitas a vero falutistrarnite deflexerant , per evangelii concionem excitatiatque edoéti, reli&is rivulis miferrimis, aquae confola-tionis indigis , Deum, unicum veras falutis fontem ,

quxrant atque inveniant, non tarnen fua dignitate necproprio aufu moti, led amabllis & falutiferi, illius DEJnominis fiducia nixi quod per incarnationem , obedien-tiam, cruentam pafllonem ac mortem1, totius mundipeccata explaturam, nobis a Meflia Joh* XVII: 6. ma-nifeftatum , in omnes mundi angulos, miflis prseconi-bus, Cub Oeconomia N« fcederis ebuccinandum erat.

§. XII.Non ifaque alla hie polfelfio, quam allegorica lo-

cum habet , neque adeo neceffarium efle videtur * utcum Celeb. Daniele Feflelio l) ad variam verborum a»ljud orientales lignificationem, confuglamus, perinde acIi verba, qu« efle fignificant, fsepifiime fignificarerit

fieri

'■$ 5 9 C &

fieri & quafi moveri ad Effe, adeoque helc, norttam ipfam pofieflionem quam poflidendi fiudium denota-ret, quod requirendi verbo fatis feliciter pofiit exprimi.Novimus quidem , pro vario contextu,. non tantum in E«brsea, fed etjam aliis linguis, variam verbis dari potefta-tem: Sed vocibus in genere tam inftabilem tribuere fi-gnificandi vim, ut jam effe jam fieri poflint denotare, il*lud demum perfpicuitati non minus lingvse, quam certi~tudini rei maxime föret inimicum. Hac enim hypothedconcefla, facile quispiam dixerit, Meffiam nos non libe¬rale fed liberare voluiffe, quod quam falfum & periculiplenum fi t commentum, nemo non videt. Cérte fi irtpofjiäendi fignificatu verbum E/T b. 1. ad Davidetn, fiveChriftum, referri deberet, omnino proprie fumendumeflet, cum extra omnem dubitationis aleam üt pofiturn» u-niverfum terrarum orbem ipfius ditioni effe obnoxiumPf. II: 8. quamvis nondum finguli hujus incolce rnitiffimaejus fceptra agnofcant. Verum enim vero in textu He¬lbra?o non legitur: David, aut Dominus poffidebit, fed pos•-fidebunt tabernaculi Davidici feliciflimi incolse reliquiasJdtmseorum & ceterarum gentium, i. e. Jacobo interpre-te, omnes reliqoi homines ex quovis popuio, Ecclefiasanteai infefti, hac infigniter dilatata, qu<zrent Dominumcf. Ef. LX; 4. f. Joh. X. id.

/) Vide D. Dan.IeJfeh in adverfi Sacr* libr. IV, capiIX S9h

§ XIII.Praeclsrsm hane afque plane evangelicam Prophetlam J

in qua non tantum bona, quse falutls noftras Stator fuoadventu nobls attullt, fuoque de hoftibus noHrls trium-pho gloriofiffimo adquifivit, ante oculos ponunfur. fedmodus quoque hsecaccepfsncfi & accer atis fruendi in Do¬mino rite quarendo pohtus, oftendirur ac commendaturvfigllio quafi fupremx au&oritatis. Arnos h tandem verbis

B ©bö"

$ ) 10 ( $

obfignat; HNT WV Din'* DfeO quac apud Lucam fic enun-ciantur Xl-yei Kv^ios o 710100V rocvrcc Kolvra, dicit dominus,J-aciens b#c otnnta• Vox 7iccvtoc quae in Grseco additur,nec otiofa eft nec.a (copo aliena. Voluit enim Prophetahis verbis auditoribus & leétoribus fuis certam inftillarefidem, dulciflimo huic promifio habendam. Hinc nontantum monet, hoc oraculum non efle humanum fed i-pfius Dei, verum etjam lubjungit» fummum & omnipo¬tentem Dominum eorum, quae affli&ae fuae Ecclefiae pro-mifit> divina lua virtutc atque potentia non aiiqua tantumefie efletfturum, fed omnia, quo non modo omnis noftragloriatio, fed dubitandi quoque caufta & occafio nobispraeripiatur. Quod enim Deus aeterno fuo decreto fanxit,quod fan<ftiftimis fuis oraculis promifit,id ornne certa com-plementi veritate comprobabitur. Jer. XXX. 2.

Hseccein illuftrationem ditfti Amofiani, in praefentiadducere tantum licuit. Pleni hujus vaticinii commen-tarii fidem non dedimus 1 neque hane fine turpi temeri-tatis nota dare potuimus ob temporis anguftiam viriurn*que tenüitatenv Non tarnen plane fupervacaneam no/tramjudicabimus operam, fi, quod confidimus fore, Candi¬dus Leiftor naevis ignofcat, reifte diiftis, ut par eft, frua¬tur, ad illius gloriam, qui fuae veritatis memor, mui-

tarum gentium acceflione auxit & dilatavit,

§. xiv.

.TIT HDD m

a■

.UrJK